6
*
“We kiezen bewust voor een rustig programma, omdat onze gasten veel zorg nodig hebben” terdege • 15 juni 2016
reportage
Vreugdevolle vakanties „Je zit tijdens een vakantieweek als het ware met elkaar op een eiland. Daardoor ontstaat verbondenheid.” Ds. W. van Weelden geniet van de vakanties voor mensen met een verstandelijke beperking. Hij is niet de enige. Jaarlijks zetten honderden vrijwilligers zich in voor deze doelgroep. „Het Godsvertrouwen van onze gasten is tot verwondering.” tekst Gert de Looze beeld diverse organisaties
terdege • 15 juni 2016
7
Amandel Zwitsers, een heerlijke koek Van amandelen kun je de lekkerste dingen maken: macarons, gevulde koeken, paleisbanket, roomboterletters, gevuld speculaas... Dit keer een recept van Amandel Zwitsers. tekst Jacobine van den Bos-Segers beeld Sjaak Verboom
*
Ingrediënten:
* *
*
300 gram amandelspijs 15 gram citroenrasp 1 eidooier 2 eiwitten 3 plakjes bladerdeeg 100 gram poedersuiker 6 gram zetmeel
16
terdege • 15 juni 2016
* *
*
Culinair
Al Een heel oud recept bereiding:
* * * * * * * * * * *
need de spijs, de eidooier en de citroenrasp tot een K soepele, rolbare massa. Pak 3 plakjes bladerdeeg en prik hier gaatjes in met een vork. Maak de plakjes bladerdeeg licht vochtig Verdeel de spijs in 3 gelijke stukken. Druk de spijs gelijkmatig over de bladerdeegplakjes en zorg dat ze mooi glad is. Meng de poedersuiker en het zetmeel met het eiwit tot een gladde massa. Strijk de glazuur over de spijs heen. Snijd de plak in 4 gelijke stukken en leg ze op een bakplaat. Maak de koeken af met een amandel in het midden. Laat ze dan een uur drogen. Bak de koeken vervolgens af op 15 graden. Ze moeten 15 tot 20 minuten bakken. Als het glazuur gaat kleuren, zijn ze klaar.
Ik maakte deze koek op mijn allereerste stagedag
Amandelen Jacobine v/d Bos Amandelen behoren tot de belangrijkste ingrediënten in de banketbakkerij. De nootjes worden al eeuwenlang door bakkers gebruikt, bijvoorbeeld voor het maken van amandelspijs. Al in de Middeleeuwen werden amandelen volop gebruikt in de Arabische en de WestEuropese keuken. Het recept om Amandel Zwitsers koeken te maken, is al een heel oud recept. Ze worden echter nog steeds in veel banketbakkerijen gemaakt. Zelf maken is natuurlijk nog leuker. Aan dit recept bewaar ik een bijzondere herinnering. Ik maakte deze koek op mijn allereerste stagedag van mijn eerste jaar op de banketbakkersopleiding. Dus als ik dit recept zie, moet ik daar altijd weer aan denken. Amandel Zwitsers zijn niet moeilijk te maken. Het is alleen erg belangrijk dat je de koeken even goed laat rusten, zodat het glazuur een klein beetje opdroogt. En met het afbakken moet je er even goed op letten dat de koeken niet in één keer te hard kleuren. Jacobine@terdege.nl.
terdege • 15 juni 2016
17
Jan Hendrik Mauritz Jan Hendrik Mauritz (1947) groeide op in Opheusden. Hij volgde van 1974 tot 1978 een deeltijdstudie aan de Sociale Academie in Ede en de Voortgezette Opleiding in Zwolle (1984-1986). Van 1974 tot 1986 was hij jeugdwerkadviseur van de Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten (JBGG) in Woerden. In 1986 werd hij directeur. Sinds 2007 is hij directeur Toerusting van de CGO. Mauritz is gehuwd en heeft acht kinderen.
20
terdege • 15 juni 2016
“De Heere gaat door met Zijn werk”
Generaties verbinden Bijna tien jaar geleden nam hij afscheid van de Jeugdbond van de Gereformeerde Gemeenten. De liefde voor jongeren is gebleven. Bij de Cursus Godsdienstonderwijs (CGO) vraagt Jan Mauritz (69) in ontmoetingen met ambtsdragers doorlopend aandacht voor hen. „Ik pleit altijd voor onze jeugd.” tekst Ad Ermstrang beeld Anton Dommerholt
terdege • 15 juni 2016
21
reportage
“Er zijn er alweer drie onderweg”
Op de foto met C100 Zelf groeide hij op als enig kind. Nu heeft Melus Terlouw (84) uit Hendrik-Ido-Ambacht een groeiende schare kleinkinderen en achterkleinkinderen. Onlangs sloot hij zijn honderdste achterkleinkind in zijn armen. Terdege was erbij. tekst Neline boogert-Floor beeld cees van der wal
terdege • 15 juni 2016
31
17. Patrick de zendeling tekst Gisette van Dalen-Heemskerk beeld Jack Staller
P
atrick schrikt wakker. In zijn droom heeft hij een stem gehoord: „Vlucht! Je schip ligt klaar.” De jonge varkenshoeder staart in het donker voor zich uit. Zou hij nu eindelijk weer vrijkomen? Patrick wordt rond het jaar 389 in Engeland geboren. Hij groeit op in een christelijk gezin. Zijn vader is diaken, zijn opa presbyter (oudste). Maar Patrick wil niets van de Heere weten. Hij doet zijn ouders veel verdriet. Als Patrick zestien jaar oud is, gebeurt er iets ergs. Rovers uit Ierland nemen hem gevangen en voeren hem mee naar hun eigen land. Daar moet hij jarenlang op de varkens van een boer passen. Tijdens dat werk heeft Patrick veel tijd om na te denken. Er gebeurt een wonder, net als bij de verloren zoon in de gelijkenis: De Heere opent Patricks ogen. Daardoor ziet hij hoe zondig hij is. Patrick smeekt de Heere dag en nacht om vergeving. En de Heere hoort! Hij versterkt en
± 389 Patrick geboren.
36
terdege • 15 juni 2016
troost Patrick zoals een vader zijn zoon troost. Zes jaar lang is Patrick een gevangene. Hij zwerft elke dag met zijn kudde over bergen en door bossen. Dan krijgt hij op een nacht een droom waarin hij een stem hoort spreken. Patrick vlucht naar de kust. Daar vindt hij inderdaad een schip. Patrick gaat aan boord. Na een zwerftocht verblijft hij vijf jaar in het klooster van Auxerre. Hij volgt er een opleiding tot priester. Na die vijf jaar vertrekt hij naar Engeland. Toch kan hij Ierland niet vergeten. Net als Paulus zou Patrick ook een gezicht gekregen hebben. Midden in de nacht ziet Patrick een Ierse man met de naam Victoricus. De man heeft een stapel brieven in zijn hand. Patrick krijgt een van die brieven en leest hem. Ondertussen hoort hij roepen: „Kom toch, heilige jongen! Kom en wandel weer onder ons.” Na die droom wil Patrick graag
naar Ierland toe. In 435 wordt hij gewijd tot bisschop van Ierland. Patrick is niet de eerste evangelist die de blijde boodschap aan de Ieren gaat vertellen. Hij is wel de belangrijkste geworden. Hij sticht zo’n 700 kerken en wijdt duizenden priesters. Met grote vasthoudendheid en ijver probeert Patrick steeds de koningen van al de verschillende stammen voor het christendom te winnen. Zelfs op de meest eenzame plaatsen in Ierland komt hij. Een werk dat niet zonder gevaar is. Maar Patrick is bereid om voor het Evangelie te sterven. „Elke dag ben ik gereed om vermoord te worden, verraden, tot slaaf gemaakt, wat er ook op mijn weg komt. Maar ik heb geen vrees voor deze zaken vanwege de beloften uit de hemel; want ik heb mij overgegeven aan de almachtige God.” Patrick sticht veel kloosters. Het zijn slechts houten hutten met een kerk. Toch gaat er van deze zendingsscholen veel invloed
*
*
Kerkgeschiedenis
Patrick is oud geworden. Waarschijnlijk is hij in het jaar 461 overleden. Zijn sterfjaar en ook de plaats waar hij begraven ligt, zijn onbekend.
uit. De mannen die er komen, willen Gods Woord beter leren kennen. Ierland wordt zelfs eiland van heiligen genoemd. Het belangrijkste klooster wordt gesticht in Bangor, een plaats vlak bij het huidige Belfast. Daar wonen zo’n drieduizend mon-
435 Patrick gewijd tot bisschop.
niken. Maar ze blijven niet in het klooster wonen. In groepjes trekken de monniken het land door. Ook buiten Ierland vertellen ze de mensen van Jezus. Als zendelingen trekken ze door heel Europa. Ook door Nederland!
Wel zijn twee boeken van hem bewaard gebleven: ‘Belijdenis’ en ‘Brief aan de soldaten van Coroticus’. ‘Belijdenis’ heeft Patrick aan het einde van zijn leven geschreven. Eigenlijk zijn de woorden in dat boek veel belangrijker dan Patricks sterfjaar of zijn graf. In dit boek vertelt de bisschop namelijk over zijn leven met God. „Daarom dank ik God zonder ophouden, Die mij staande hield gedurende de dag van mijn beproeving, zodat ik nu vol vertrouwen het offer van mijn leven mag brengen – aan Jezus Christus, mijn Heere, Die mij bewaarde in al mijn moeilijkheden.”
± 461 Patrick overleden.
terdege • 15 juni 2016
37
n e s s j i R
De twee gezichten van
Van het oude Rijssen is weinig over. Het calvinistische eiland in rooms Twente ging nogal slordig om met z’n cultureel erfgoed. De flanken van het stadje maken gelukkig veel goed. tekst Huib de Vries beeld Anton Dommerholt
De Oosterhof. 42
terdege • 15 juni 2016
A
ls een onwankelbare burcht staat de Schildkerk in het hart van Rijssen. Jan van de Maat (63), kenner van de lokale historie, weet feilloos welk deel uit welke periode dateert. De noordelijke tufstenen muur is het oudst. Die dateert uit de 12e eeuw. Pal tegenover de kerk verrees een modern gemeentehuis. Het oude is geslecht, tot verdriet van Rijssenaren met gevoel voor cultureel erfgoed. Er zijn zelfs plannen om het te herbouwen. Het stadhuis was niet het enige historische pand dat verdween. Vooral onder burgemeester G.J. Smit ging het hard met de afbraak van het oude Rijssen. Het industrieterrein van het stadje groeide als kool, maar tal van historische panden vielen onder de slopershamer. Op het plein voor de Schildkerk verrees in 1993 een monument ter herdenking van het feit dat Rijssen 750 jaar eerder stadsrechten kreeg. Dankzij Otto van Holland, bisschop van Utrecht. „Die had ruzie met de burggraaf van Goor, een van zijn leenmannen”, vertelt Van de Maat. „Daardoor kon hij niet meer bij Goor over de Regge. Bij Rijssen vond hij een andere doorwaadbare plaats. Daarom gaf hij het kerspel Risnen stadsrechten.” Het monument, in de vorm van drie marmeren zuilen, biedt in het plaatselijke dialect informatie over markante historische feiten. In 1508 logeerde Maurits op havezate De Oosterhof. In 1717 stortte een deel van de Schildkerk in door „een verhemente stormwindt”. In 1835 stichtte G.H. ter Horst Dzn. een textielfabriek.
Jute
De opkomst van de textielindustrie dankte Twente aan de afscheiding van België, in 1830. Daar stonden de textielfabrieken van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Na het verlies van het zuidelijke rijksdeel besloot koning Willem I dat het armetierige Twente deze vorm van nijverheid moest gaan ontwikkelen. In Rijssen verwierf de familie Ter Horst op dit gebied faam, aanvankelijk met katoenindustrie. Toen de aanvoer van katoen door de Amerikaanse burgeroorlog stagneerde, schakelden de heren Ter Horst over op jute. De Koninklijke Jutespinnerijen en -Weverijen van Ter Horst & Co bepaalden meer dan 125 jaar de economie van de Reggestad. Ook gezelschapsvrouw Mientje Vrijdag wordt door het monument in herinnering gehouden. “Eu’r leawn was n getugenis van wat zee skreef: De Heere gedenkt nog stadig Zijns Verbonds en laat nooit varen het werk Zijner handen.” Ietwat hoger staat de naam van Herman Pieter Schönfeld Wichers (1902-1990), zoon van een notaris die zich in Rijssen vestigde. Broer Karel, een zonderling die jarenlang in een houten bouwsel in het bos woonde, ging in het voetspoor van zijn vader. Herman werd arts en schrijver. Hij publiceerde zijn boeken onder de naam Belcampo. ‘Het grote gebeuren’, over het laatste oordeel in Rijssen, veroorzaakte een lichte storm. Van de Maat kan het zich nog vaag herinneren. „Hij liet in dat boek Rijssenaren ophalen door engelen of duivelen. Ja, dan ga je een grens over.”
Plaats met
karakter Deel 1
Rijssen Aantal inwoners: 29.000 OPPERVLAKTE: 2806 hectare Kerken: Rooms-katholiek (1650), PKN (9000), HHK (750), GG (6750), GGiN (450), OGG (150), vrij OGG (265) Typisch Rijssen: Rijssens hartje, dialect, chauvinisme Gebied: Weide, heide, bos
terdege • 15 juni 2016
43
interview
De
preek Deel 4
52
terdege • 15 juni 2016
„Separerende prediking hard nodig” Zo’n vijf keer per week beklimt ds. G. Gerritsen, predikant van de Oud Gereformeerde Gemeente in Nederland van Echteld, een kansel om Gods Woord uit te dragen. „In elke preek moet naar voren komen hoe ernstig onze doodstaat is, maar ook hoe de Heere de bekering uitwerkt in het hart van een verloren zondaar.” tekst L. Vogelaar beeld Vidiphoto
D
e deuren van de kerk aan De Molenhof in Ochten staan wagenwijd open. Achter in het gebouw loeit een stofzuiger. De kerk wordt gereed gemaakt voor de Bijbellezing die ds. Gerritsen er elke donderdag houdt. Hij behandelt dan het leven van Jozef. Het bedehuis kon worden aangekocht van de Gereformeerde Gemeente in Nederland, omdat die een nieuwe kerk betrok. Ds. Gerritsen woont twee straten verderop. Op 22 januari vorig jaar hield hij de eerste weekdienst in de aangekochte kerk. „Er komen 350 à 400 mensen. Ons eigen gebouw heeft slechts 130 zitplaatsen. Die eerste dienst zal ik niet licht vergeten. Ik sprak over de wonderbare spijziging, met de wens of de Heere dat ook hier zou willen doen. De Heere heeft ons beloofd in Echteld vrucht op het werk te geven.” ’s Zondags blijft de gemeente vooralsnog samenkomen aan de Waalbandijk, dicht bij IJzendoorn, maar het gebouwtje zit inmiddels vol. Ds. Ger-
ritsen is de eerste predikant van de gemeente. Sinds hij er op 21 oktober 2014 werd bevestigd, groeide ze van 48 tot ongeveer 150 personen.
Zelfstudie
Nadat ds. Gerritsen op 26 januari 1998 was toegelaten als proponent, hield hij twee maanden later zijn eerste preek: in Beekbergen sprak hij over Petrus’ verloochening (Matth. 26:69-75). „Ds. D. Monster heeft me onderricht gegeven. Tegenwoordig is er meer opleiding, en dat is ook echt nodig. Gelukkig had ik altijd al veel lust tot zelfstudie. Ik had veel boeken aangeschaft. Vanaf mijn 27e jaar was het mijn eten en drinken. Van jongsaf had ik veel gelezen in zowel de Hollandse als de Engelse en Schotse oudvaders. Toen ik ging preken, heb ik voor mezelf daartussenin een lijn gevonden. Ik heb me veel mogen vermaken in de werken van de Erskines, die Christus zo rijk uitstalden. Ik zie echter ook hoe gemakkelijk er misbruik gemaakt wordt van
de Engelse schrijvers. Dan komen we in oppervlakkige wateren terecht. De Hollandse oudvaders besteden meer aandacht aan het plaatsmakende werk des Geestes: de bekering begint niet met kennis van Christus; daarvoor moet plaats gemaakt worden. In elke preek moeten we proberen uit te leggen hoe de Heilige Geest werkt voordat een zondaar tot Christus komt. Maar daar kan het niet bij blijven, want Christus is de enige Weg om tot God weder te keren. Het verdriet me dat die bevindelijke prediking schaars begint te worden. Zoveel mensen denken op grond van verstandsredeneringen dat ze het ware geloof hebben, zonder ooit verloren gegaan te zijn onder Gods wet en rechtvaardigheid. De stank van de eerste Adam niet verspreid, vergeefs wordt de liefdegeur van Christus verbreid. Het is zo nodig dat er wordt gesepareerd. Overigens doen de Engelsen dat zeker ook wel. Denk aan ‘De bijna-Christen ontdekt’ van Matthew Mead.”
terdege • 15 juni 2016
53
Het is vooral een kwestie van durven combineren 60
terdege • 15 juni 2016
Mijn stijl
Goedgekleed op stage Sandra Morée is 19 jaar, studeert maatschappelijk werk en gaat na de zomervakantie stage lopen. Ze wil graag weten welke kleuren en stijlen haar mooi staan, zodat ze zo natuurlijk mogelijk kan overkomen en laten zien wie zij is. tekst Carolien Luitjes beeld Sjaak Verboom
S
andra heeft humor, maar kan ook goed serieuze gesprekken voeren. Rustig, stabiel, duidelijk en eerlijk zijn Sandra’s karaktereigenschappen. Prachtige bruine ogen, een mooi gezicht, donkere haren, een huid met een rozige ondertoon; Sandra is een donker wintertype. Sprekende kleuren die diep en koel van tint zijn, passen het beste bij haar. We maken een kleurenkaart die helemaal overeenstemt met Sandra’s persoonlijke kenmerken. Voor Sandra’s toekomstige werk en tijdens haar stage is het belangrijk dat ze zich kleedt in overeenstemming met haar functie en rol als maatschappelijk werkster. Zwart is een kleur die in Sandra’s kleurenkaart zit, maar als zij alleen zwart draagt, communiceert zij
afstandelijkheid, en die draagt niet bij aan een open en ontvankelijke houding richting haar cliënten. Maar in haar kleurenkaart zitten heel veel tinten die zij goed kan combineren met zwart.
Contrasten
De topkleuren van Sandra zijn aubergine en donkergroen. Bij het uitzoeken van een passende outfit vonden we geen kleding in haar topkleuren, maar wel een prachtig stijlvol setje in diep mintgroen, gecombineerd met zwart. Het jurkje is aan de achterkant in een effen zwarte kleur, die doorloopt naar de zijkant. Precies op de juiste plek brengt deze donkere tint optisch een versmalling op de heupen, die een tikkeltje breder zijn dan Sandra’s schouders. De jurk heeft een stevige stof, waardoor zij dit mo-
del kan dragen. Als de stof van een dunne tricot zou zijn geweest, zou het te veel tekenen op haar heupen. Het korte groene jasje maakt het tot een pittig geheel en accentueert haar taille. Het driekwart mouwtje van het jasje leidt de aandacht eveneens naar de slanke taille. De contrasten in deze kleding sluiten perfect aan bij Sandra. Grote contrasten in haar kleding vormen een harmonieus geheel met haar gezicht.
Ketting
Het leuke setje dat Sandra draagt op de voor-foto is voor haar te bleek. Dit zou ze kunnen oplossen door er een sjaal of een top bij te dragen in een krachtige kleur. Een hoge halslijn is voor Sandra een must. Zij heeft op haar bovenlichaam minder volume dan rond haar heupen.
terdege • 15 juni 2016
61
Slangen aaien in de polder
Een mini-jungle in de Zeeuwse polders van ZuidBeveland. Zo zou Berkenhof Tropical Zoo kunnen worden omschreven. Educatie is belangrijk in deze grotendeels overdekte attractie. „We geven graag uitleg over onze dieren.” tekst Ad Ermstrang beeld Anton Dommerholt
Z
e wijken geen millimeter en kijken de bezoekers brutaal aan. De gifkikkertjes, met hun opvallende groen-zwarte huid met een gouden glans, kennen geen angst voor mensen. „Ze zijn aan de drukte gewend geraakt”, weet Jeroen Antes.
Als ze zich vrij kunnen bewegen, behoren de diertjes tot de allergiftigste op de aarde. De minibeestjes bevatten dan voldoende batrachotoxine om vijftig mensen te laten overlijden. Ze zijn gelukkig veilig opgeborgen achter een dikke glasplaat. Eigenlijk zijn ze niet echt gevaarlijk meer. „In het wild eten ze giftige insecten, die op hun beurt weer giftige planten nuttigen. In gevangenschap verdwijnt de giftigheid na verloop van tijd.” De vitrines met de kikkers en andere junglediertjes hebben een plekje
gevonden in de kas waarin ook de vlindertuin is ondergebracht. De zon schijnt, maar alleen in de tropische kas is het echt warm. In de speelplaatsen voor de kinderen, in de aangrenzende kassen, zijn de zijkanten geïsoleerd en de geopende dakramen laten veel frisse lucht naar binnen stromen.
Boerderij
Slager Johan Antes uit Bergen op Zoom kocht in 1979 een onbewoonbaar verklaarde boerderij in Kwadendamme om zo wat dichter bij zijn
“Nu trekken we vooral gezinnen” 68
terdege • 15 juni 2016
lezersaanbieding
slagerij in Goes te wonen. Een jaar later verhuisde hij met zijn vrouw Leny vanuit Bergen op Zoom naar het Zeeuwse dorpje. De braakliggende landbouwgrond (ongeveer een hectare) begon hij gaandeweg om te bouwen tot een prachtige siertuin met borders, oosterse ornamenten en waterpartijen. Tegelijkertijd werkte Antes aan een grote collectie fuchsia’s. Het was de start van wat later sier- en fuchsiatuin Berkenhof zou gaan heten, vertelt zijn zoon Jeroen. Hij is nu de marketeer van het familiebedrijf. Het was de toenmalige burgemeester van de gemeente Borsele die met Johan Antes sprak over de toeristische mogelijkheden van de sier- en fuchsiatuin, in verband met het promoten van de stoomtrein. Het spoorlijntje loopt pal langs het bezit van Antes. Pal voor de deur verrees vervolgens een stationnetje. Bezoekers kunnen in Goes opstappen en (onder meer)
met de stoomtrein richting Kwadendamme. „Mijn ouders stelden de tuin open voor publiek. Dat begon heel kleinschalig. Tussen het stofzuigen en andere huishoudelijke klussen door ontving mijn moeder bezoekers en serveerde ze een kopje koffie.”
Vlinders
Tijdens buitenlandse reizen naar onder meer Costa Rica en Florida kwam Antes senior in aanraking met de bijzondere wereld van de vlinders. Jeroen: „Hij was direct verkocht en heeft een kasje gebouwd, waarin ook de niet-winterharde kuipplanten een plek kregen.” De Vlindertuin was een feit. Er kwam een restaurant met vijftig zitplaatsen en de slagerij werd van de hand gedaan. In 2003 werd een grotere kas voor de vlinders in gebruik genomen. Tevens werd het restaurant vergroot naar honderd zitplaatsen binnen en nog eens tachtig terrasplaatsen.
Tropical Zoo Berkenhof Tropical Zoo is op doordeweekse dagen en op zaterdag geopend van 10.00 tot 17.00 uur. Op maandagen is de dierentuin meestal dicht, met uitzondering van de schoolvakanties. Een jaarkalender staat op de website. Kinderen betalen 10 euro en volwassenen 11 euro entree. Parkeren is gratis. www.tropicalzoo.nl
terdege • 15 juni 2016
69
„Veel mensen denken dat wij een stelletje zijn.”
“Onze opa kwam uit Polen”
„We hebben onze eigen agenda.”
De vrienden van Anne zijn bijna ook de vrienden van Stefan.
74
terdege • 15 juni 2016
Glijden, skelteren én barbecuen Parkeerkosten? Geen. Toegangsprijs? Laag. Is het vreemd dat het parkeerterrein van Irrland in het Duitse Kevelaer grotendeels gevuld is met Nederlandse auto’s? TEKST GISETTE VAN DALEN-HEEMSKERK Beeld Tineke van der EEMS
terdege • 15 juni 2016
95
Gezelliger dan Brugge, mooier dan Antwerpen Ooit was Gent een van de grootste Europese steden. In de zestiende eeuw speelde de stad een belangrijke rol bij de opkomst van het calvinisme. Daar zijn niet veel sporen van terug te vinden, hoewel het Woord er nog steeds wordt gebracht. Tekst Ad Ermstrang beeld Anton Dommerholt en iStock
100
H
et is druk in het historische centrum. Op deze zonnige dag in mei werpen touringcars grote groepen mensen uit. Er lopen ook opvallend veel scholieren. Klassen van het voortgezet onderwijs en (in kleurige hesjes) leerlingen van de bassischool. De Sint Baafskathedraal, het Belfort (tegen betaling te beklimmen) en de Sint-Niklaaskerk staan hier pal achter elkaar opgesteld. De kathedraal is wel het meest indrukwekkend. In de kerk, die in de 14e eeuw is gebouwd, hangen zeven luidklokken met een gewicht van 5500 kg. Het bedehuis is gratis toegankelijk. Binnen is het stil. Korte tijd stond hier Petrus Datheen op de kansel. Zijn naam ging recent bij velen over
de tong doordat enkele wetenschappers hem aanwijzen als de opsteller van het Wilhelmus. Wereldberoemd is het altaarstuk van de gebroeders van Eyck, veilig opgeborgen in een glazen kooi, in de doopkapel aan de voorkant van de Sint Baafs. Om dat te zien, moet 4 euro worden neergelegd. In de schemerdonkere ruimte, alleen verlicht door de lampen die het omvangrijke stuk met twaalf panelen beschijnen, klinkt gregoriaanse muziek uit meegekregen audioapparatuur. De nonnen begeleiden de gesproken informatie bij het schilderij, dat tot de hoogtepunten van de Europese schilderkunst gerekend wordt en onlosmakelijk is verbonden met de geschiedenis van de stad. Wie ‘Het
Lam Gods’ niet heeft gezien, kent Gent niet, zo wordt wel gezegd.
Kasteel
Behoort de torensite, zoals de Gentenaren de bundeling van belfort en kerken omschrijven, samen met het laat-gotische stadhuis en het bisschoppelijk paleis, tot de drukste en meest bezochte plekken van de stad, de rest mag er ook zijn. Enkele honderden meters verderop, voorbij het oude postkantoor, stroomt het riviertje de Leie. Aan de overkant ervan ligt kasteel Gravensteen. Langs de straten Gras- en Korenlei staat een aantal prachtige panden, waarvan er enkele uit de Middeleeuwen stammen. Er vertrekken in deze omgeving op meerdere plaatsen rondvaart-
terdege • 15 juni 2016
101
106
terdege • 15 juni 2016
Mooie mix van zoo en kinderboerderij Het is geen Artis, want de olifanten en leeuwen ontbreken. Maar het is ook geen kinderboerderij: daarvoor loert de eenzame panter te gretig door de tralies. Tierpark Nordhorn is een mooie mix met een aantrekkelijke entreeprijs. tekst en beeld Maarten Dijkstra
terdege • 15 juni 2016
107
112
terdege • 15 juni 2016
In het land van Noor en Voer Voor zowel de Nederlanders als de Belgen ligt het fraaie heuvelland van Noor en Voer in een uithoek. Daardoor bleef het verschoond van oprukkende bebouwing en industrie. Op verkenning in een uniek stukje grensstreek. tekst Huib de Vries beeld Huib de Vries en Istock
terdege • 15 juni 2016
113
Romeinse stad herrijst Langs de Rijn bij de Duitse plaats Xanten lag in de tweede eeuw na Christus een Romeinse stad met ruim 10.000 inwoners. Na opzienbarende opgravingen werd de Colonia Ulpia Traiana een openluchtmuseum-inopbouw. tekst en beeld Wim Lemstra
122
terdege • 15 juni 2016
V
anaf een flinke afstand is de Haventempel al zichtbaar. Het religieuze bouwwerk is slechts gedeeltelijk gereconstrueerd maar geeft een goede indruk van wat hier vroeger gestaan moet hebben. Aan welke godheid de tempel was gewijd, is (nog) niet bekend. Duidelijk is wel dat het gebouw ook bedoeld was om indruk te maken op bezoekers van de Colonia (kolonie). En dan was het nog niet eens de grootste tempel van de stad. Die eer viel destijds het Capitool te beurt. De Colonia Ulpia Traiana was een van de belangrijkste metropolen van de Germaanse provincies van Rome. In de bloeiperiode woonden er meer dan 10.000 mensen in de stad. Militairen en burgers. Hun geschiedenis laat zich afleiden uit de sporen die ze voor ons in de bodem hebben achtergelaten. Die sporen leidden tot het ontstaan van Archeologisch Park Xanten (APX), het grootste archeologische openluchtmuseum van Duitsland. Het ligt vlak bij Nederland! Het onderzoek gaat nog steeds door. De ontelbare restanten uit het verleden liggen slechts enkele centimeters onder het maaiveld. Bezoekers kunnen soms meekijken als archeologen aan het werk zijn.
Stadsmuur
Alle grote gebouwen in het park zijn ontstaan na jarenlange uitgravingen en speurwerkzaamheden. Qua omvang en gebruikte materialen komen ze overeen met hun Romeinse voorbeelden. Naast de Haventempel zijn er meer belangrijke bouwwerken verrezen: - Amfitheater. Werd (en wordt) gebruikt voor wedstrijden en schouwspelen.
- Stadsmuur. Was meer dan zes meter hoog, liep rondom het gehele stadsoppervlak en had een lengte van 3,4 kilometer. Een deel van de stadsmuur is ‘echt’ herbouwd. De rest is ‘nagebootst’ door lange heggen, zodat je toch het gevoel hebt in een ommuurde stad rond te lopen. Er waren 22 torens en drie grote poorten. In bijvoorbeeld het noordelijke poortgebouw (herbouwd in 1984/’86) kun je naar boven klimmen. Voor een mooi zicht op het museumcomplex, het stadje Xanten en een stukje rivier. Met een beetje geluk laten een of meer uilen zich zien in het torenvenster. - Romeinse herberg. Met restaurant, dat gerechten volgens Romeins recept serveert. - Woonhuizen. Ze telden meerdere verdiepingen. De dragende buitenmuren waren niet van steen maar van gestampte leem.
Stratenplan
Loop je met een plattegrond in de hand door het park, dat bijna net zo groot is als de oorspronkelijke Colonia, dan kun je deze trekpleisters niet missen. Ook kleinere restanten vertellen hun verhaal, zoals een bakoven. De stad is trouwens grotendeels nog leeg en bestaat vooral uit gras. Een maquette geeft een indruk van hoe alles er ooit uitgezien moet hebben. Het oorspronkelijk stratenplan is nagemaakt in de vorm van wandelpaden. Langs de paden staan (jonge) bomen. Veel schaduw biedt het park dus nog niet... Het museum verwelkomt 500.000 bezoekers per jaar. Doordat het terrein ongeveer een vierkante kilome-
terdege • 15 juni 2016
123