Bali Post - Minggu, 10 Mei 2009

Page 9

Redité Pon, 10 Mei 2009

Bali L E M B A R

B A S A

9 B A L I

Bencingah

Ngancan Nguredang, Ruang Hijau Terbuka ring Kota Dénpasar Galah nemonin jam roras liwat limolas menit. Matanainé nyentak, panes bara rasané kota Dénpasaré. Kénten taler ring kawasan ruang hijau terbuka, lapangan Renon. Panesé ngawinang warga kota Dénpasar sané wénten i rika ngrereh punyan-punyanan anggén nawengin anggannyané. Anak lanang yusané kirang langkung telung dasa tiban punika ngrereh punyan-punyanan ageng anggén ngetis. Dané ngrereh genah nampek arena bermain volley ring kaja-kauh lapanganné. Seragam kantornyané sané selem sumingkin ngawé ragané ongkeb. Sinambi mailih-ilih raris dané ngelésang keméjanyané. Anak lanang punika mangkin wantah nganggén kaos dalem mawarna putih lan celana panjang selem. Raris dané ngamedalang lan nebatang jas ujannyané, i rika dané mabahan, sinambi ngamedalang koran sané sampun lusuh. Koranné punika kabaca ajebos, raris dané sirep. Leplep! Kahanan sakadi punika nénten ja wénten ring lapangan Renon kémanten, kénten taler ring lapangan Puputan Badung lan Taman Budaya Dénpasar ri kala tengai. Makéhnyané masyarakat kota saking kalangan kelas menengah ke bawah nganggén ruang terbuka punika pinaka genah masandekan lan marékréasi putran-putrannyané. Punika nyihnanyang taman kota wantah genah sané penting majeng masyarakat kota Dénpasar. Indiké punika taler kacihnayang olih Lembaga Pengkajian Informasi dan Pembangunan (LPIP) sané nglaksanayang poling warsa 2000 majeng 276 réspondén warga kota Dénpasar, mayoritas réspondén (90,22%) nganikaang setuju yéning lapangan Puputan Badung lan genah-genah ruang terbuka sané tiosan katata dados taman kota. Sisannyané 9,78%, nulak. Pangaptin warga kota punika manut Direktur LIMAS —NGO sané ngwidangin lingkungan—, I Madé Nurbawa, S.E., sapatutnyané nénten dados ipian kémanten. “Nanging punika wantah hak dasar saking warga kota,” baos Nurbawa, Déwan Daérah Walhi Bali. Nanging Nurbawa ngamanahin pamréntah kota Dénpasar nénten urati ring kawéntanan ruang publik sané marupa ruang hijau terbuka punika. Minabang sangkaning paradigma pembangunan sané nénten kawigunayang becik lan tepat. “Santukan boya konsultan pembangunan sané kaaggén,” Nurbawa nyindir. Yéning konsultan pembangunan sané kaanggén pastika sampun saking nguni kota Dénpasar madué ruang-ruang hijau terbuka marupa taman kota. “Idéalnyané yéning taman-taman kota punika prasida nyebar ring pat kecamatan sané wénten ring Dénpasar,” Nurbawa ngwewhin. “Ruang hijau terbuka ring Dénpasar, sané nganggén dasar peta wilayah, pamréntah lebihan konséntrasinnyané ring wewengkon kaja. Nanging ring ba delod lan ba dauh kari kirang,” baos Sekretaris Pusat Penelitian Lingkungan Hidup Universitas Udayana (PPLH Unud), Prof. Dr. Ir. I Wayan Sandi Adnyana, M.S. Yéning ring wewengkon kelod kota Dénpasar manut Sandi Adnyana jimbarnyané kantun alit lan wénten hutan bakau ring Suwung. Ring Laporan Status Lingkungan Hidup Kota Dénpasar sané marupa kerjasama penelitian Dinas Lingkungan Hidup Kota Dénpasar lan PPLH Unud nyihnayang ring warsa 2003 jimbar ruang hijau terbuka kota Dénpasar kirang langkung 51% lan 49% sampun kawangunin. “Lan ring warsa 2007 jimbar ruang hijau terbuka kota Dénpasar nguredang, dadosnyané 38,7% saking jimbar kota Dénpasar. Sisanyané 61,3% wantah kawasan sané sampun kawangunin,” Sandi Adnyana nlatarang. Kawewehin malih olih Sandi Adnyana rencanané punika dalih saking UU tentang Tata Ruang tahun 2007, ruang terbuka hijau kota Dénpasar pacang kakirangin ngantos 30% manut ring undang-undang. “Punika sané ngawinang titiang nénten setuju. Yéning kakirangin ngantos 30% sampunang mangkin kakirangin ring révisi perda. Nanging banggayang punika wénten secara alami. Sampunang mangkin paksana ngantos 30%,” Sandi Adnyana nugesang. Alasan Sandi Adnyana sané taler Ketua Persatuan Alumni GMNI Kota Dénpasar puniki wantah ruang terbuka hijau punika sapatutnyané prasida ngicénin kenyamanan majeng masyarakaté. “Tiosan ring punika taler sampunang mukak LC baru santukan LC sané mangkin makéh dados lahan tidur,” Sandi Adnyana mapinunas. (wid)

32

I Made Nurbawa, S.E.

Ruang Hijau majeng Publik wantah Hak Dasar

BO/wan

Taman Kota Wantah Ipian Kota Dénpasar taler merluang taman kota. Punika sané karasayang olih masyarakat Kota Dénpasar utaminnyané masyarakat saking golongan masyarakat kelas menengah ke bawah. Sampunang ngon yéning sabilang sanja ring Lapangan Puputan Badung lan Lapangan Renon setata ramé. Wénten sané olahraga lan wénten sané negak-negak kémanten nyingakin raméné. Nénten kidik kulawarga sané ngajak pianaknyané maplalianan ri kala sanjané p u n i k a . Mangkin nyabran Saniscara Taman Kota Denpasar di Lumintang (lad Pusat Pemerintahan Kab. Badungred) sané durung puput punika sampun kabanjirin olih masyarakat.

Makejang ngajum kajegégan lan bagus nganténé satmaka patemun muncuk Gunung Agung lan Gunung Rinjaniné. Kepala Tata Usahané buin teka maekin saha nyuun kotak mrepat ukuran 30 cm kubik mabungkus kertas kado serahanga tekén Ratna Dumilah. Pagawéné ané lénan sajaba ané ngaba kado, masih ada ané ngaba amplop serahanga tekén panganténé dugasé masalaman. “Inggih Ibu Ratna Dumilah, kanggéang niki cenderamata samatra saking pagawé BRI Mataram sairing doa Selamet Menempuh Hidup Baru, selamet jalan selamet matugas, tur maning yén wénten kirang langkungé mangda suéca ngampurayang.” “Béh, Bapak, lan Ibu sareng sami, tiang sané matur suksma, sekalian nunas pangampura. Déréng naen matemu sampun mapamit. Malah akéhan sané déréng kenal sareng tiang. Nanging tiang anak dados ikuh, sapunapi ja Tu Ngurah, mangda sapunika taler ring tiang.” Ratna Dumilah lantas nyilahang tamiunné ngwédang. Gusti Ngurah mapindah-pindah malinggih apang makejang timpalné maan ajaka ngorta. Luh Purnama lan Madé Sinar sampun ngimbuhin ajengan lan ulamé anggon cawisan buin apaletan. Sampuné suud ngawédang tamiuné lantas katurin ngajengang. Makejang pada mimbuh nasi lan bé kanti sajan wareg. Ada masih ané nunas sirup, limun, bier, lan temulawak. Jam satu makejang tamiuné mapamit budal. Makejang masih nyalamin Gusti Ngurah lan

Masyarakat ngaptiang pisan kawéntenan taman kotané punika, boya ja mangkin wau karasayang nanging saking sia tiban sané lintang masyarakaté sampun ngaptiang. Punika sané kacatet saking survey sané kalaksanayang olih Lembaga Pengkajian Informasi dan Pembangunan (LPIP) warsa 2000. Survey punika ngambil sampel sané akéhnyané 276 réspondén warga kota saking yusa 18 ngantos 40 tahun. Metode sané kaanggén wantah metode acak sederhana.Metode penarikan sample yang digunakan adalah metode acak sederhana. Asilnyané, 79,35 % réspondén ngangken Dénpasar kirangan wénten taman kota. Santukan kawéntenan taman kota punika prasida ngwantu ngicalang rasa opek ri kala arahinan nglaksanayang geginan. Sampunang kagiat ri kala

rabinné, aji, lan ibunné pada angayubagia. Mangkin giliran truna-truniné ané madaar. “Nah jani Yan Galang, ajak Luh Adé, kinkinang suba truna-truniné madaar dadi telung sela apang tusing énggalan seduk. Luh Purnama kema aturin malu panganténé ngajengang. Padalem dané kluén répot nganemin tamiu uli ituni.” Wayan Rempuh lan Pan Kobar ngénterang panak-panakné apang patulungé madaar. Ibu lan Ajinné masih milu maramé-ramé ngambil piring nimpalin okanné ngajengang. Pakrémos jani robané lan truna-truniné madaar saking manah liang. Katuyuhané dadi pangayah tusing marasa. Amaq Tirah lan Pak Badrun lega manahné ningalin panganténé selamet nyidayang nglaksanayang upacarané nganti puput. Napi buin Loq Sudangsa bagia manahné ngelah kaponakan Madé Sinar cacep lan pagah pesan nyemak gegaén, nganti ten rasanina yéh paningalanné ngetél di pabinanné ben leganné. Sesampuné suud madaar truna-truniné mapamit budal kumahné soangsoang. Kari robané dogén nampedang ané kari masisa patut aba kapaon apang ten mabrarakan. Gusti Ngurah lan rabinné macelep ka kamar lantas masalinan. Sumpek rasanné, apang élahan ngisis ngilangang kenyelné. Mangkin sesampuné pada malinggih di balé daja, Pak Badrun lantas nunas mapamit. “Gusti Ngurah, Mekelé Dumilah, Gusti Aji lan Gusti Biang sareng sami, titiang sampun nunas, sampun manggihin upacarané puput. Mangkin jaga mapamit mung-

mal-mal sané wénten ring Dénpasar dados genah masyarakaté ngicalang rasa opeknyané. Nyabran sanja ngantos sandikala margi-marginé macet utaminnyané margi ring titik pusat kota Dénpasar. Yéning kacingakin titik-titik macet punika wénten ring genah mal-mal inucap. Ngiring ja pineh-pinehin napi ké pamréntah nénten sadar kahanan punika ngawi masyarakat kota Dénpasaré ngancan konsumtif? Boya ja pamréntah kota Dénpasar nénten urati. Santukan pungkuran puniki pamréntah kota Dénpasar sampun mautsaha ngamecikang wewengkon-wewengkon ring Dénpasar. Sakadi mangkin ring Lapangan Pégok sampun katata dados genah maolahraga lan genah masandekan (bersantai). Nanging fasilitasnyané nénten sakadi ring Lapangan Puputan Badung utawi Lapangan Renon. Pungkuran puniki wéntennyané Taman Kota ring ring Lumintang punika wantah cihnan uratian saking pamréntah. Tiosan ring punika kawangunnyané jogging trék ring désa budaya Kertalangu ring by pass Ngurah Rai nanging ring genahé puniki masyarakaté merluang prabéa santukan kakelola olih pihak swasta. Punika mawinan sané rauh ka genahé puniki wantah masyarakat kelas menengah ke atas. Yéning pamréntah kota Dénpasar madué manah nincapang utsaha ngwangun taman kota, nénten ja perlu mapineh méweh-méweh. Pamréntah prasida ngwangun taman kotané punika ring titik-titik sané wénten. Ring wewengkon Dénpasar Barat lapangan bekas lokasi paméran prasida kauwah dados taman kota. Punika kamanahin becik bandingang yéning kaanggén genah ngadaang paméran. Tiosan ring punika lapangan bekas tangsi Kayu Mas prasida dados taman kota, yéning katata antuk becik. Yéning sampun sakadi punika astungkara prasida ngirangin titik-titik kemacetan ring kota Dénpasar. (wid)

pung kari selid. Ampurayang ten sareng ngatehang lunga. Ring pondok padalem sué kaonin. Dumadak pada rahajeng sida matemu malih.” Aturné Pak Badrun patutanga tekén Amaq Tirah lan Loq Sudangsa. Gusti Ngurah makisikisi ajak rabinné lantas ka kamarné ngambil kamben, baju lan udeng batik pilihina uli kadoné ané baanga tekén timpalné, saha amplop misi pipis lakar baanga Amaq Tirah. Loq Sudangsa bungkusanga jiket lan baju trening olah raganné. Kanggon Pak Badrun kabungkusang baju sapari selem ané biasa anggéna upacara adat. Makejang sampun kabungkus rapi olih rabinné pedidi. Gusti Ngurah buin medal saha nundén Madé Sinar ngaénang kopi sadéréngé pada majalan. “Pak Badrun, Amaq Rah, lan Loq Sudangsa, tiang ajak makejang ten bisa buin ngomong napi. Amung matur suksma pang banget tiang sida mragatang upacarané niki. Yén tan wénten Amaq ané nulungin mirib kénkén kadén panadian kurenan tiangé maan cobaan buka kéné,” kénten Gusti Ngurah lan rabiné matur satmaka sibarengan. “Gusti Ngurah, sampunang nika bangetanga. Tiang amung ngamargiang kémaon saking suécan Gusti Allah sané ngicén segeré. Nah, niki kari wénten tamba lanturanné bakta anggén mangda sida punah bresih panyungkané.” Amaq Rah mesuang lengis abotol cenik aturina Gusti Ngurah Darsana. “Dados campurin taluh madu. Yén sampun becik rasanné banggayang anggén gagemet bakta lun-

ga. Manawi wénten gunanné.” “Nggih, matur suksma. Mangkin sambilang malu ngopi sampun dingin,” Gusti Ngurah nyemakin lengisé lantas ngwangsitin rabiné nyerahang bungkusané. Aji lan Ibunné makenyem nyilahang tamiunné. Pak Badrun marasa kapiwelasan nerima. “Béh, ngujang malih ngicén sapuniki, tiang ten ngaturin napi Mekelé lunga.” “Niki amung samatra saking Tu Ngurah, anggén pangéling-éling. Ten wénten artiné bandingang patulung Amaq Rah sareng sami. Mirib cocok anggén di Sembalun.” Sesampuné usan ngwédang tamiuné lantas mapamit lakar ka penambangan. Madé Sinar nyemak sokasi di kamarné baanga pamanné ané sedih meluk kaponakanné kasih-asih. Pan Kobar lan kurenanné milu sedih. Makejang lantas masalaman ngatehang teked di pamesuné. Wayan Galang ngatehang ben montor teked di panambangan Cakrané. Mawali ka balé daja Aji lan Ibunné ngrembugang indik rencanané lakar luas ka Bali buin poan. Barang napi dogén ané lakar maba lan nikén ané katinggalang driki. “Nah, ning Ngurah lan Dénda Ratna pada, jani pilihin aba-abaané ané mabuat lakar aba malu. Sisanné dadi durian kirimang mulih apang urusa tekén Pan Kobar.”

(Masambung)

Sakadi I Madé Nurbawa, S.E., ruang hijau utawi taman kota punika wantah ruang publik sané ngicénin kenyamanan ring masyarakaté. “Puniki wantah hak dasar,” baos anak lanang saking Tabanan puniki. Santukan manut mantan Éksekutif Daérah Walhi Bali puniki genah publik puniki prasida ngicénin hak-hak dasar majeng ring masyarakaté. “Hak dasar punika sakadi hak keséhatan, hak pendidikan, lan hak ékonomi,” baos Direktur LIMAS (silih tunggil NGO sané ngwidangin lingkungan). Manut Nurbawa, hak dasar keséhatan prasida kaicénin saking wéntennyané ruang hijau terbuka punika sané marupa taman kota. Ruang hijauné punika mapoténsi ngirangin polusi sané kamanahin ngirangin pinakit-pinakit sané biasa nibénin warga kotané. “Mangkin gangguan pernafasan wantah pinakit sané rumasuk golongan sané ageng sané nibénin warga kota Dénpasaré, santukan udara ring Dénpasar sampun nénten becik,” anggota Dewan Daerah Walhi Bali nerangang. Aktivis tamatan Jurusan Studi Pembangunan Fakultas Ékonomi Unud, ngamanahin kawéntenan ruang-ruang hijau terbuka sakadi taman kota ring Dénpasar karasayang kirang. “Kawéntenan taman kota punika boya ja pangrencana sané wau nanging sampun saking dumun,” baos Dék Nur (kénten dané ketah kasambat). “Sakadi Taman Kota Dénpasar ring Lumintang yéning nénten wénten amut massa warsa 1999 titiang ngamanahin nénten wénten taman kota inucap,” Nurbawa nugesin. (wid)

Napi Orti Anak Alit Patut Polih Ajengan Berlemak Para rerama kanikain nénten perlu takut ngicénin asupan lemak sané antes majeng putra-putrinnyané, kénten dokter spesialis gizi klinik ring Départemen Radioterapi Rumah Sakit Dokter Cipto Mangunkusumo (RSCM), dr. Fiastuti Witjaksono, M.S., Sp.GK. Fiastuti sané taler staf luar biasa Departemen Ilmu Gizi Fakultas Kedokteran Universitas Indonesia puniki nganikain mangdané nénten sangkaning sangsaya anaké alit ébuh, ngawinang anaké alit nénten kaaturang ajengajengan sané mangandung lemak. Duaning dané nganikang lemak punika maguna pisan anggén pertumbuhan anaké alit, taler anggén pertumbuhan otaknyané. Duk kacunduk ring Jakarta, Buda (6/5) lintang, Fiastuti nguningan indik asupan nutrisi sané pas kaperluang pisan olih anaké alit, mangdané pertumbuhan anaké alit mamargi becik. Duaning sawilang rahina anaké alit merluang gizi seimbang sané marupa asupan karbohidrat, lemak, protein, vitamin, lan mineral. Kocap asupan kandungan nutrisi punika prasida kakeniang saking ajeng-ajengan sané kaajeng. Konsumsi lemak kantos 30 persén saking makasami énergi sarahina kaperluang anggén ngisep vitamin abot minakadi: vitamin A, D, E, lan K. Parindikan gizi anaké alit manut dané patut kauratiang becik mangda nénten malih wénten salah penampén. (ant/ita)

Ganggang Segara Ngagengan Polih CO2 Penelitian laboratorium sané kalaksanayang olih Badan Pengkajian dan Penerapan Teknologi (BPPT) muktiang algae (ganggang) ring segara ngagengan ping 20-25 ri kala katurang ngajeng karbondioksida (CO2) selami 15 rahina. Kawéntenan punika manut Kepala BPPT, Dr. Marzan Aziz Iskandar ring seminar Implementasi Pengurangan Emisi Karbondioksida sebagai Upaya Mitigasi Global Warming, ring Jakarta, Buda (6/5) lintang kadadosang konsép pangawit penghitungan penyerapan karbon ring laut. Ganggang punika manut dané prasida kaanyi pinaka bahan baku biofuel sané éédannyané madué éfisiénsi 40 persén akéhan bandingan ring makarya biofuel saking bahan baku minyak kelapa sawit (CPO). (ant/ita)

Kacang Komak Pémkot marasa méweh manggihin berkas lengkap Pasar Lokitasari. -Napi berkas-berkasé kaengkebang bikul? *** Ring Dénpasar, taman kota kanikaang wantah ipian. -Kénten sampun yéning makarya taman sambil nengkul! *** Pencairan subsidi ujian akhir sekolah saru gremeng. -Minab cairné nedeng sandikala, seneng tepakin kulkul.


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.