+
litiumi
_
bori _
ç)bori
_
+ +
+
_
+
_ _
karboni
bori
Në këtë mënyrë, nëse vazhdohet më tej do të fitohen modelet_ e elementeve të tjera, te të cilat vazhdimisht rritet numri i elektroneve në mbështjellën elektronike. Te atomet me më shumë elektrone, rritet edhe numri i niveleve energjetike në të cilat lëvizin elektronet. +
d)karboni
_
_
_
_
_
beriliumi
+ + + + +
_
Atomi i karbonit ka 6 protone, 6 neutrone dhe 6 elektrone. Dy elektrone gjenden në nivelin e parë, kurse 4 tjerat gjenden në nivelin e dytë elektronik.
PYETJE: 1.Cilat janë pjesët kryesore të atomit? _ 2.Atomi i oksigjenit ka 8 protone. Sa ngarkesa pozitive ka në bërthamën e këtij atomi? 3.Cilat thërrmija e përcaktojnë masën e atomit? 4.Pse atomi është thërrmijë elektroneutrale? 5.Ç'janë elektronet valentore e çka elektronet e brendshme? DETYRË: Atomi i magnezit ka 12 protone 12 neutrone. Vizatoni modelin e këtij atomi dhe paraqitni me model plotësimin e niveleve energjetike me elektrone sipas radhës.
+
+
c)beriliumi
Atomi i borit në bërthamë ka 5 protone dhe 6 neutrone, kurse në mbështjellën elektronike ka 5 elektrone. Dy prej tyre gjenden në nivelin e parë, kurse 3 elektronet e tjera gjenden në nivelin e dytë.
+
_
+
Atomi i berliumit në bërthamë ka 4 protone dhe 5 neutrone, kurse në mbështjellën elektronike ka 4 elektrone. Dy prej këtyre elektroneve gjenden në nivelin e parë, kurse 2 elektronet tjera gjenden në nivelin e dytë energjetik.
+
b)heliumi
_
Atoni i litiumit në bërthamë ka 3 protone dhe 4 neutrone, kurse në mbështjellën elektronike ka 3 elektrone, 2 prej tyre lëvizin në nivelin e parë, kurse elektroni i tretë qarkullon në nivelin e dytë energjetik (L).
+ +
heliumi
_
+ _
Atomi i heliumit në bërthamë ka 2 protone dhe 2 neutrone, kurse në mbështjellën elektronike ka 2 elektrone. Këto 2 elektrone kanë energji të njëjtë, prandaj ato lëvizin në nivelin K.
_
ATOMI, SISTEMI PERIODIK DHE LIDHJET KIMIKE
_
+
a)hidrogjeni
Atomi i hidrogjenit është atomi më i vogël prej të gjitha atomeve të tjera. Ai në bërthamë ka vetëm 1 proton, kurse neutrone nuk ka. Në mbështjellën elektronike ky atom ka 1 elektron që lëviz vazhdimisht rreth bërthamës, në nivelin e parë energjetik (K).
_
hidrogjeni
Modelet e atomeve Për të pasur kuptim më të qartë për strukturën dhe ndërtimin e atomeve, përdoren modelet e atomeve. Më poshtë do të jepen modelet e atomeve për disa elemente.
_
_
+ + + + + +
_
_
_
Fig. 59. Modelet e atomeve:a) hidrogjeni, b) heliumi, c) beriliumi, ç) bori dhe d) karboni
57
_
_