TEMA 3 Funksionet e eshtrave Eshtrat kanë shumë funksione: ato shërbejnë si bazë e fortë e tërë organizmit, i mbrojnë pjesët e buta (delikate), siç janë truri dhe palca kurrizore, mundësojnë lëvizjen, shërbejnë si rezervë e kripërave të kaliumit dhe në to krijohen qelizat e gjakut. Lidhja e eshtrave Nyja (kyçi) është vendi i bashkimit ndërmjet dy ose më tepër eshtrave. Sipas mënyrës së bashkimit dhe lëvizshmërisë së eshtrave të lidhur, lidhja mund të jetë: e palëvizshme, gjysmë e lëvizshme dhe e lëvizshme (fig. 3.3) e lëvizshme
e palëvizshme
(a)
gjysmë e lëvizshme
(b) Fig. 3.3 Mënyra të lidhjes së eshtrave në nyje
Ndërtimi i nyjave të lëvizshme Në nyjat e lëvizshme eshtrat mbahen bashkë me anë të ligamenteve (shih fig. 3.4). Skaji i zgjeruar i njërit asht është në formë të kupëzës dhe depërton në pjesën e zgjeruar të ashtit tjetër që është në formë të mollës. Sipërfaqja e dy eshtrave është e mbrojtur me një shtresë të lëmuar të kërces të quajtur kërcja e nyjes. Ndërmjet dy eshtrave të lidhur në nyjet e lëvizshme ka lëng i cili e pengon fërkimin e eshtrave dhe dëmtimin e tyre. Për mbrojtje më të mirë dhe fortësi, nyjet kanë edhe kapsulën nyjore të përbërë prej indit lidhor, që është një lloj vazhdimi i periostit, që e mbyll nyjen. Lidhja gjysmëlëvizëse bëhet me ndihmën e kërces që gjendet ndërmjet dy eshtrave. Kjo lidhje mundëson vetëm lëvizje të pjesshme apo të kufizuar. Mënyrë të tillë të lidhjes kemi ndërmjet brinjëve dhe ashtit të gjoksit dhe ndërmjet unazave të kurrizit. Lidhja e palëvizshme bëhet me qepje. Dy eshtrat kanë pjesë të dhëmbëzuara që hyjnë njëra në tjetrën. Në këtë mënyrë janë të lidhura eshtrat e kokës për të formuar eshtrat e kafkës. 30
(c)
kërcja e nyjes
lëngu
Fig. 3.4 Ndërtimi i nyjes së lëvizshme