Γραμματική 6ης Ενότητας

ΓΡΑΜΜΑΣΙΚΗ 6ης ΔΝΟΣΗΣΑ΢ «ΦΙΛΟΙ ΑΠΟ ΑΛΛΔ΢ ΥΩΡΔ΢» ΣΔΛΙΚΔ΢ ΠΡΟΣΑ΢ΔΙ΢ Σελικές ονομάζονται οι δευτερεύουσες (εξαρτημένες ) προτάσεις που φανερώνουν το σκοπό για τον οποίο γίνεται αυτό που δηλώνεται στην (κύρια συνήθως ) πρόταση την οποία προσδιορίζουν. Π.χ. Έφυγε νωρίς για να προλάβει το λεωφορείο. Ξεχωρίζουμε τις τελικές προτάσεις από τις λέξεις

να

και

για να

με τις οποίες αρχίζουν και που

ονομάζονται τελικοί σύνδεσμοι. Π.χ. Δούλεψε σκληρά, για να έχουν τα παιδιά του καλύτερη ζωή. Έλα πιο κοντά να σε βλέπω καλύτερα. Σο ρήμα των τελικών προτάσεων βρίσκεται  συνήθως σε υποτακτική έγκλιση.  σε οριστική παρατατικού, όταν εκφράζουν σκοπό που δεν εκπληρώνεται ή μια απλή σκέψη του ομιλητή. Οι τελικές προτάσεις χωρίζονται με κόμμα από τις προτάσεις τις οποίες προσδιορίζουν, εκτός αν αρχίζουν με το να. Π.χ. Έτρεχε , για να μη χάσει το τρένο. Έτρεχε να μη χάσει το τρένο.

ΒΟΤΛΗΣΙΚΔ΢ ΠΡΟΣΑ΢ΔΙ΢ (ΑΝΣΙΚΔΙΜΔΝΟ ΡΗΜΑΣΟ΢) Βουλητικές

ονομάζονται οι προτάσεις που συμπληρώνουν την έννοια ενός ρήματος (αντικείμενο) ή μιας ρηματικής φράσης και που επίσης αρχίζουν με το να. Ξεχωρίζουν από τις τελικές αντικατασταθεί με το για να .

όπου

το

να

μπορεί

να

Π.χ. Σα παιδιά πηγαίνουν σχολείο να (ή για να ) μάθουν γράμματα. ΢τις βουλητικέ προτάσεις το να δεν μπορεί να αντικατασταθεί με το για να . Π.χ. θέλω να γυρίσεις νωρίς σπίτι.

ΑΠΟΣΔΛΔ΢ΜΑΣΙΚΔ΢ Ή ΢ΤΜΠΔΡΑ΢ΜΑΣΙΚΔ΢ Αποτελεσματικές ή συμπερασματικές ονομάζονται οι εξαρτημένες προτάσεις που φανερώνουν το αποτέλεσμα που έχει αυτό που δηλώνεται στην πρόταση (συνήθως) την οποία προσδιορίζουν. Χωρίζονται με κόμμα από τις προτάσεις τις οποίες προσδιορίζουν. Οι αποτελεσματικές ή συμπερασματικές προτάσεις αρχίζουν με τους συμπερασματικούς συνδέσμους ώστε, άρα, επομένως (ή κάποιες φορές με το που). Π.χ. Μίλα πιο δυνατά, ώστε να σε ακούω καλύτερα. Σο ρήμα των αποτελεσματικών προτάσεων βρίσκεται συνήθως σε οριστική έγκλιση, όταν αρχίζουν με τους συνδέσμους ώστε ή που.

Όταν είναι αρνητικές, δέχονται άρνηση δε(ν) όταν το ρήμα τους βρίσκεται σε οριστική έγκλιση, και μη(ν) όταν βρίσκεται σε υποτακτική.

ΟΜΩΝΤΜΔ΢ ΛΔΞΔΙ΢ Ομώνυμες λέγονται οι λέξεις που έχουν τον ίδιο ήχο αλλά έχουν διαφορετική σημασία και διαφορετική ορθογραφία . Π.χ. ο τοίχος - το τείχος, κλίμα-κλήμα, κερί-καιροί, πήρα-πείρα, πάλι- πάλη, λίρα- λύρα, νίκη- νοίκι, κ.ά.

ΠΑΡΩΝΤΜΔ΢ ΛΔΞΔΙ΢ Παρώνυμες λέγονται οι λέξεις που μοιάζουν κάπως στην προφορά αλλά έχουν διαφορετική σημασία . Π.χ. αμυγδαλιές (τα δέντρα) – αμυγδαλές ( αδένες στο λαιμό ) (ώμος – ωμός ) , (βράχια – βράγχια ) , (σχολείο – σχόλιο ), ( νότος – νώτα ) , ( χώρος – χορός ) , (πίνω – πεινώ ), (νόμος-

νομός), (σφήκα-σφίγγα) κ.ά. .

ΔΤΘΤ΢ ΚΑΙ ΠΛΑΓΙΟ΢ ΛΟΓΟ΢ Ευθύ λόγο έχουμε όταν ακούμε τα λόγια όπως τα λέει το πρόσωπο που μιλάει. Π.χ. – Γιατί φεύγεις τόσο νωρίς; τον ρώτησε ο Γιάννης - Έχω κάποια δουλειά. απάντησε ο Κώστας. Πλάγιο λόγο έχουμε όταν ακούμε τα λόγια ενός προσώπου, όχι όπως τα είπε το ίδιο το πρόσωπο , αλλά όπως τα μεταφέρει κάποιο άλλο πρόσωπο. Π.χ. Ο Γιάννης ρώτησε τον Κώστα γιατί έφευγε τόσο νωρίς και εκείνος του απάντησε πως είχε κάποια δουλειά. Για να μετατρέψουμε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο προσθέτουμε τα ονόματα των προσώπων που μιλάνε, χρησιμοποιούμε συνδέσμους για να ενώσουμε τις προτάσεις , χρησιμοποιούμε ρήματα όπως ( ρώτησε , απάντησε , είπε ) ή άλλο αντίστοιχο και αλλάζουμε το πρόσωπο των ρημάτων από πρώτο σε τρίτο.

ΔΙΓΗ ΑΝΔΞΑΡΣΗΣΩΝ ΠΡΟΣΑ΢ΔΩΝ Ανάλογα με το περιεχόμενό τους οι προτάσεις χωρίζονται :

ΚΤΡΙΕ΢ / ΑΝΕΞΑΡΣΗΣΕ΢ ΠΡΟΣΑ΢ΕΙ΢ Προτάσεις κρίσης Εκφράζουμε μια κρίση (γνώμη) ή δίνουμε πληροφορίες για κάτι . Προτάσεις Εκφράζουμε επιθυμίας επιθυμία, προτροπή, ευχή, παράκληση, προσταγή κ.ά Ερωτηματικές προτάσεις

Διατυπώνουμε μια ερώτηση.

Επιφωνηματικές προτάσεις

Εκφράζουμε έκπληξη, θαυμασμό ή γενικά ένα έντονο συναίσθημα . (επιφωνήματα, θαυμαστικό, ερωτηματικές αντωνυμίες, που, πως)

Π.χ. Το νέο σας σπίτι είναι πολύ όμορφο. Αύριο θα πάμε εκδρομή . Π.χ. Να με πάρεις και εμένα μαζί σου . Έλα να καθίσουμε μαζί. Να σας ζήσει το μωρό . Π.χ. Πού ήσουν σήμερα ; Πέρασες καλά στην εκδρομή ; Π.χ.Πώς το ήξερες αυτό ; Τι όμορφη μέρα ! Πόσο ωραία νιώθω εδώ!

ΠΡΟ΢ΩΠΙΚΔ΢ ΑΝΣΩΝΤΜΙΔ΢ (Δυνατοί και αδφνατοι τφποι ) Οι προσωπικές Αντωνυμίες φανερώνουν τα τρία πρόσωπα του λόγου. Πολλές φορές οι αδύνατοι τύποι της προσωπικής αντωνυμίας μπερδεύονται με τα οριστικά άρθρα. Πως ξεχωρίζουμε

τις προσωπικές αντωνυμίες από τα άρθρα;

αντωνυμίες συνοδεύουν ρήματα (Το διάβασα.) ενώ τα άρθρα συνοδεύουν ουσιαστικά Θυμόμαστε ότι οι

(Διάβασα το βιβλίο.).

Ονομ.

Ά πρόςωπο Εγώ

Ενικόσ Αριθμόσ ΄Β πρόςωπο ΄Γ πρόςωπο Εςφ Αυτόσ (τοσ) Αυτή (τη)

Αυτό (το)

Γεν. Αιτ. Κλ.

Εμζνα (μου) Εμζνα (με) ----------

Εςζνα (ςου) Εςζνα (ςε) Εςφ

Αυτοφ (του) Αυτό (το) --------

Ονομ.

Πληθυντικόσ αριθμόσ Ά πρόςωπο ΄Β πρόςωπο ΄Γ πρόςωπο Εμείσ Εςείσ Αυτοί (τοι) Αυτζσ (τεσ)

Αυτά(τα)

Γεν. Αιτ.

Εμάσ (μασ) Εμάσ (μασ)

Εςάσ (ςασ) Εςάσ (ςασ)

Αυτών (τουσ) Αυτά(τα)

Κλ.

----------

Εςείσ

Αυτοφ (του) Αυτόν (τον) --------------

Αυτήσ (τησ) Αυτήν(την) -------------

Αυτών (τουσ) Αυτών (τουσ) Αυτοφσ Αυτζσ (τεσ, τισ) (τουσ) --------------------------

--------