Veeteeltvlees februari 2020 by CRV Uitgeverij/CRV Publishers

FE B RUARI 2020

Volop geloof in witblauw bij Wim Steyaert

Water bij mest

zorgt voor lagere amoniakuitstoot

Keuring Affligem

showt knappe kampioenen

ME E R NIEUWS OP WWW.VEETEELTV LEES.NL OF W W W.V EETEELTV LEE S. B E

VV02_cover.indd 2

12-02-20 15:02

De nieuwe motor van uw bedrijf! De echte nr. 1 in korrelopbrengst in alle correcte proeven en in de praktijk

roege jn v e t s De be ïsrassen zi ar ma KWS- beschikba en volop odzakelijke n lle no ttinge met a ve ontsme ie t ef fec

CORAZON       

Middenvroeg (FAO 235) Zeer geschikt voor silomaïs, MKS, CCM, korrelmaïs of geplette maïs Top in voederwaardeopbrengst uit korrel (104) en plant Goede beginontwikkeling (8) Goede stevigheid (8) Zeer goede stengelrotresistentie (9) Goede kopbrand- en builenbrandresistentie

Bron: KWS / CSAR / ILVO Aanbevelende Rassenlijst 2020

Voor meer informatie: Tel. B +32-(0)3-449 02 20 Tel. NL +31-(0)76 50 30 003 www.kwsbenelux.com

8703_ADV_Veeteelt_Corazon_eyecatcher.indd 1 VV02_p02.indd 2

SEEDING THE FUTURE SINCE 1856

4/02/20 12:18 12-02-20 09:43

INHOUD RUBRIEK E N

5 Van de redactie 6 Fokkerijnieuws 13 Uit de dierenartspraktijk: abortus door neospora 17 Winnaars van de VeeteeltVlees-kerstquiz 31 CRV-nieuws 32 Infographic: het jaar van de vleesloze burger 34 Managementnieuws 36 Marktinfo voer 37 Marktinfo vee 38 Agenda 39 Anders bekeken

hoofdartikel bemesting

HOOFDA RT IK E L

8 Water bij mest reduceert ammoniakuitstoot REPORTAG E

14 Wim Steyaert gelooft in de toekomst van het Belgisch witblauw, een nieuwe stal is er getuige van MAATSC H A PPIJ

Dirk Lips stelt dat veehouderij nood heeft aan een nieuwe maatschappelijke licentie om dieren te mogen houden

8 keuring Affligem

serie Vegan versus vee

KEURIN G

20 Indrukwekkende Karlien van Klaveren Aas pakt titel op Belgisch-witblauwkeuring in Affligem COMMISSA RISSE N IN B E E L D

28 Accountant Johan Wouterse zet als extern commissaris mee de lijnen uit bij CRV

FEBRUA RI 2020

Volop geloof in witblauw bij Wim Steyaert

Water bij mest

zorgt voor lagere amoniakuitstoot

EETEELTVLEES MEER NIEUWS OP WWW.V

Wim Steyaert:

Johan Wouterse:

‘Veel boeren geven de dieren gewoon mee, dan heb je geen verhaal meer’

‘Boeren produceren hoogwaardig voedsel van topkwaliteit’

Keuring Affligem

showt knappe kampioenen

ES.BE .NL OF WWW.V EETE ELTVLE 12-02-20 13:52

VV02_cover.indd 2

BIJ DE COVER

De spanning op de witblauwkeuring in Affligem was vaak snijden (foto: Kristina Waterschoot)

28 veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_inhoud.indd 3

12-02-20 14:54

DIARREE? LONGPROBLEMEN? TIJDVERLIES? ZWAKKE GROEI?

MET MAMYLAC GEEF IK HET BESTE AAN MIJN KALVEREN! Wil u meer weten? 080/33 98 40 | info@mamylac.be

DE EERSTE KEUS VAN VLEESVEEHOUDERS

26 MAART RA NTSOENEN U kunt uw advertentieruimte reserveren t/m 16 maart Bel: +31 (0)26 38 98 820/823. Of e-mail: advertenties@crv4all.com joskin.com

Betimax

UW VEE verdient het ! Hoogte vanaf de grond : 14 cm / anti-slip bodem uit hars

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_p04.indd 4

12-02-20 13:09

VAN DE REDACTIE

Wie bepaalt en betaalt

de laagste prijs Een ratrace of een eindeloos proberen van iets te doen of bereiken zonder een einde of een oplossing in zicht te hebben. Daar lijkt de prijzenoorlog in Belgie wel op. Recent ging de Belgische distributieketen Colruyt – bekend om zijn laagste prijsgarantie – de strijd aan met multinational Coca-Cola. Eerder deden ze dat ook al met Douwe-Egberts en Pepsi. Het is me duidelijk dat de winkelketen gekneld zit door haar eigen strategie, zeker nu prijsspelers als Jumbo en Albert Heijn positie nemen in het Belgische speelveld. Wat de betrokken producenten nu meemaken is al veel langer het aanvoelen van veel landbouwers. Een eerlijke prijs waarbij hun kosten afgedicht zijn en ze zichzelf een loon kunnen betalen, is hen al wel langer niet steeds gegund. Hoe lang kunnen winkels die strategie volhouden. En waar eindigt de laagste prijs en wie betaalt dit? De consument is nu het slachtoffer, zijn favoriete product ligt even niet meer in de rekken. Maar zijn we met z’n allen wel alleen het slachtoffer? Of toch ook de oorzaak van dit alles. Met z’n allen zijn we ook bezig aan onze eigen ratrace. We willen allemaal de goedkoopste

drank, de hoogste korting op een nieuwe auto of meer data en belminuten voor minder geld. En als we die hier niet vinden, kijken we toch gewoon over de landsgrenzen heen. Bijvoorbeeld in China. Recent onderzoek van Thuiswinkel.org, PostNL en GfK toonde aan dat in 2018 maar liefst 31 procent van de crossborder online-aankopen in Nederland naar een Chinese webshop gaat, terwijl dit voor Duitsland 17 procent en Groot-Brittannië 15 procent is. Maar dit alles heeft toch zijn prijs. De concurrentie vergroot. De laagste prijs wordt steeds meer gezocht. Producenten gaan hun kosten drukken, verhuizen soms hun productie naar landen met lagere lonen. Voor niet iedereen is dat mogelijk, zoals de boer. ‘Eén euro per kilo erbij’, riep witblauwfokker Eric Coheur bij het bezoek van de Amerikaanse landbouwminister aan zijn bedrijf. Een eenvoudige en meer dan terechte oproep, die onze vleesveebedrijven wat zuurstof zou geven. Eén euro maakt wel degelijk verschil, het is goed voor circa 500 euro meer per dier en kost ons als consument slechts een tientje.

WIM VEULEMANS HOOFDREDACTEUR

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_editorial.indd 5

12-02-20 15:00

FOKKERIJNIEUWS

Nog geen 10 jaar oud en al 9 kalveren Verbeterd roodbonte Odille van Vredenburgh wordt in maart pas tien jaar oud en kalfde op 28 januari 2020 al voor de negende keer af. De knappe prestatie is het resultaat van sterk management in combinatie met een goede diergeneeskundige begeleiding. Odille (Leeroy van Vredenburgh x Lavinia van Vredenburgh x Jack van Vredenburgh) werd geboren op 9 maart 2010 op het fokbedrijf van maatschap Te Riele te Vaassen en heeft 75% verbeterdroodbont- en 25% Belgischblauwbloed. De koe staat te boek met 87 punten voor algemeen voorkomen en met 84 punten voor ontwikkeling, 89 punten voor rastype, 85 punten voor bespiering en 88 punten voor beenwerk. Odille bezit het predicaat ‘preferente stammoeder’ vanwege drie of meer nakomelingen met 85 punten. Ze kalfde een eerste maal af op 23 maanden. Daarna kalfde ze nog acht maal af met een gemiddelde tussenkalftijd van 363 dagen.

Odile bezit het predicaat ‘preferente stammoeder’

Tabel 1 – Afkalfdata van Odille van Vredenburgh

kalfdatum

geslacht kalf vader kalf

12-2-’12 24-2-’13 24-4-’14 28-2-’15 07-3-’16 03-2-’17 08-1-’18 25-1-’19 29-1-’20

stier vaars vaars vaars stier stier vaars stier stier

Marcel Rocco van de Oude Smitse Evert van de Hoge Varen Wijnand Stephan van Vredenburgh Tijger van Vredenburgh Stephan van Vredenburgh Webster van Vredenburgh Webster van Vredenburgh

Tweemaal 10.000 guineas voor Britse witblauwe stieren Op de speciale veiling voor fokvee van het Britse witblauwras te Carlisle (VK) kregen twee stieren een bod van 10.000 guineas (omgerekend 12.405 euro) achter hun naam. Op deze bijzondere verkoop werden 54 nummers aangeboden, waarvan 33 stieren, 21 stuks vrouwelijk fokvee en één lot embryo’s.

De eerste veilingtopper, met 10.000 guineas achter zijn naam, was Auchenlay Nimrod. De stier werd gefokt door R. en M. Patterson uit Dunblane (Schotland). De in mei 2018 geboren Nimrod heeft als vader Sandyvally Jagerbomb en als moeder Auchenlay Hope. Nimrod werd tot kampioen uitgeroepen op

de keuring die aan de veiling voorafging. De tweede veilingtopper was Brennard Nugget van vader en zoon Walker uit Clitheroe (Engeland). Nugget werd geboren in januari 2018. Vader is Tweeddale Ebony (v. Blak du Baty d’Eprave) en moeder is Brennard Icandy (v. Boherard Cantona).

Charolaisveiling Marault brengt mooi geld op Het charolaisras bezit in Frankrijk een centraal opfokstation te Marault dat speciaal gewijd is aan kalveren die in hun afstamming geboortegemak en afkalfgemak combineren. De veiling van 50 stieren kende een groot succes met 80 procent verkochte dieren. De gemiddelde veilingprijs bedroeg 3115 euro.

Veilingtopper werd de stier Oregon met 4950 euro achter zijn naam. De in december 2018 geboren Oregon is afkomstig van het fokbedrijf ‘de Fontaine Blanche’ uit Moux-en-Morvan (58). Op 430 dagen woog Oregon 718 kg. Op het opfokstation realiseerde hij tijdens de controleperiode een dagelijkse groei van

1,345 kg. Vader van de stier is Artois rre en moeder is Liberté rr3e. Artois heeft een genoomindex voor geboortegemak van 111 en voor afkalfgemak van 116. Moeder Liberté staat te boek met een genoomindex voor geboortegemak van 110 en voor afkalfgemak van 102.

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_fokkerijnieuws.indd 6

12-02-20 14:28

Eric Coheur, witblauwfokker te Fooz:

‘De karkasprijs met 1 euro per kg verhogen zou ons toelaten om te leven van onze arbeid zonder impact voor de consument’ Uit: Sillon Belge, 30 januari 2020

Nieuwe Europese anguskampioenen De Duitse angusstier Donaumoos Jeff Eric P869 en Tofst Polly Perkins L777 werden recent gekroond tot Europees kampioenen. Jeff Eric werd geboren op het angusfokbedrijf van de Duitse familie Delle. Bernard en Jutta Delle hebben een angusfokkerij met 150 fokmoeders in Gundelfingen. Het bedrijf – in 2018 won het de zilveren medaille op de World Steak Challenge – baat ook een hoeveslagerij, restaurant en hotel uit. De stier werd in maart 2014 geboren uit een embryo. Vader is Donaumoos King Rossiter G182, die nu de dienst uitmaakt op het fokbedrijf van

Marion en John Tilson in het Engelse Wedderlie. Moeder is Aln Jewel Eria G283, gekocht van de inmiddels overleden bekende angusfokker Duff te Alnwick. Jeff Eric staat te boek als vererver van geboortegemak, veel lengte in gemiddeld ontwikkelde nakomelingen en goede, melkgevende dochters. De fokkerijgemeenschap van aberdeen angus heeft ook Tofst Polly Perkins L777, eigen aan Melview Farming en Playfair Farms, tot Europese anguskoe van het jaar 2019 verkozen. Tofts Polly Perkins L777 zal komende herfst de Europese fokkerij vertegenwoordi-

gen op de verkiezing van de wereldkampioene in het ras. Die wereldwijde, internationale verkiezing is volgend jaar aan haar negende editie toe en zal plaatsvinden in Alberta (Canada). Tofts Polly Perkins L777 (Rawburn Duke Windsor E440 x Tofts Polly Perkins D648) werd geboren op 27 april 2011. De koe is momenteel drachtig van haar achtste kalf en zal nog vóór haar negende verjaardag afkalven in 2020. De Europese kampioene werd eerder al in 2019 gekroond tot nationaal kampioene bij de koeien in het Verenigd Koninkrijk.

Koe zonder naam brengt 140.000 dollar op Op een uitverkoopveiling in het Canadese Calgary werd een anguskoe zonder naam geveild voor 140.000 Canadese dollar, omgerekend zo’n 96.515 euro. De anguskoe staat te boek als 109Z en werd verkocht door het U2-angusfokbedrijf van Darren en Joanne Unger uit Coaldale. Ze verkast naar twee Amerikaanse fokkers, die haar gaan benutten voor embryotransplantatie. Het U2-bedrijf staat bekend om zowel zijn rode als zwarte angus-topfokkerij. Het bedrijf besloot in 2019 zijn activiteiten te staken en al het fokmateriaal – kalveren, vaarzen, stieren,

koeien, embryo’s en spermarietjes – te koop aan te bieden op een zogenaamde ‘dispersal sale’ of uitverkoopveiling. De catalogus bevatte een kleine duizend veilingnummers. De achtjarige veilingtopper 109Z heeft als vader Young Dale Xclusive 25X en als moeder U2 Erelite IX. Zij is drachtig van No Doubt 171 D. 109Z behoort tot de top 1 procent in het ras op het vlak van speengewicht op 205 dagen (WW-index), gewicht op 365 dagen (YW-index) en totale koe-index (TM-index). Twee zonen van haar werden vroeger al verkocht voor 32.000 en 47.500 dollar.

Veilingtopper 109Z

Limousin Obelix geveild voor 15.200 euro Op de limousinveiling van Lanaud (Frankrijk) werden 51 stieren in de categorie Espoir en 49 stieren in de categorie RJ aangeboden. Veilingtopper – met een verkoopprijs van 15.200 euro – werd Obelix van maatschap Lebourg uit Maison Feyne. Obelix (Labyrinthe x Henna x Usant) werd geboren in oktober 2018 en is van het mixte type. Tijdens de opfok op station realiseerde hij een daggroei van 1,38 kg. Op 400 dagen woog hij 631 kg. Hij kreeg 108 punten voor bespiering en 111

punten voor ontwikkeling. Voor bekkenbouw kreeg hij maar liefst een score van 114 punten. Zijn genoomfokwaarde voor afkalfgemak bedraagt 8/10 net als voor melkproductie. De Espoirstieren haalden een verkooppercentage of clearance rate van 87 procent. De gemiddelde veilingprijs bedroeg 3402 euro. Vijftien stuks gingen richting het buitenland De RJ-stieren hadden een clearance rate van liefst 100 procent. De gemiddelde veilingprijs lag op 5457 euro.

Obelix werd in Lanaud geveild voor 15.200 euro

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_fokkerijnieuws.indd 7

11-02-20 11:05

HOOFDVERHAAL BEMESTING

Mest verdunnen me

reduceert uitstoot van ammoniak fo

Veehouders die de drijfmest met water aanlengen, zetten flinke stappen in de reductie van stikstofemissie. Tijdens de aanwending van mest daalt de ammoniakuitstoot met veertig procent, als men aan twee delen mest ĂŠĂŠn deel water toevoegt. Dat blijkt uit onderzoek van Wageningen Universiteit en praktijkonderzoek van de Proeftuin Veenweiden. TEKST TIJMEN VAN ZESSEN

et Nederlandse Landbouw Collectief deed eind vorig jaar een voorstel om de emissie van ammoniak te reduceren. Drie relatief eenvoudig toepasbare maatregelen passeerden de revue: minder eiwit voeren, beweiden en water toevoegen aan de mest. Als een derde van de melkveehouders in Nederland de maatregelen zou doorvoeren, resulteert dat volgens het Landbouw Collectief in een besparing van ruim 4 kiloton ammoniak. Dat is ongeveer 4 procent van de totale ammoniakuitstoot in de veehouderij. Het aandeel drijfmest in de vleesveehouderij is dan

wel eerder klein, toch kan bovenstaande ook voor een aantal vleesveebedrijven weliswaar een beperkte winst betekenen.

Mest verdunnen reduceert ammoniak In het innovatieprogramma Proeftuin Veenweiden hebben tien pilotboeren sinds 2016 al ervaring opgedaan met deze mogelijkheden om de ammoniakemissie te verminderen. Het project is een initiatief van LTO Noord en VIC Zegveld waarin boeren samenwerkten met onderzoekers van Wageningen University & Research, PPP-Agro Advies en het Louis Bolk Instituut.

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_hoofdverhaal.indd 8

12-02-20 10:34

met water

ak fors

Afgelopen najaar presenteerden de onderzoekers het resultaat. De meest effectieve maatregel blĳkt het verdund uitrĳden van drĳfmest, vertelt Teus Verhoeff, onderzoeker voor PPP-Agro. ‘Vĳftig procent van de totale ammoniakemissie op een melkveebedrĳf ontstaat op het land, tĳdens en na het uitrĳden van drĳfmest. Uit het onderzoek blĳkt dat 40 pro-

cent van die emissie wordt gereduceerd wanneer een veehouder de mest tĳdens het uitrĳden verdunt met water. Dat komt neer op 50 procent van 40 procent, kortom een reductie van twintig procent van de totale ammoniakemissie’, zegt Verhoeff. Hĳ vergelĳkt het toevoegen van water wel met het nabootsen van een gigantische regenbui, of met het

Figuur 1 – Ammoniakreductie bij 2 delen mest, 1 deel water (bron: WUR)

Figuur 2 – Opbrengst grasland bij verdunnen mest (bron: Proeftuin Veenweiden) 50/50 mest/water

67%

ammoniakreductie (%)

70 60 45%

50 40 30 20 10 0

1% minimaal

gemiddeld

maximaal

opbrengsten eerste snede (kg/ha)

67/33 mest/water

75/25 mest/water

5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0

ds-opbrengst (kg/ha)

vem-opbrengst (kvem/ha)

re-opbrengst (kg/ha)

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_hoofdverhaal.indd 9

12-02-20 10:35

HOOFDVERHAAL BEMESTING beregenen van weiland. De gemeten ammoniakreductie (figuur 1, pagina 9) kwam tot stand bĳ een verhouding van twee delen mest op één deel water. Meer water toevoegen zorgt voor extra vermindering van emissie, maar vergroot ook de kans op afspoeling van stikstof. In figuur 2 van pagina 9 komt dat tot uitdrukking in de gemeten opbrengst en voederwaarde van het gras. Verhoeff: ‘Twee delen mest op één deel water is het meest optimaal; daarbĳ combineer je reductie van ammoniak met een maximaal rendement van de stikstof. De kilogrammen droge stof en ruw eiwit per hectare zĳn bĳ deze mestwaterverhouding het hoogst.’ Sommige veehouders zullen zich afvragen of ze de extra loonwerkkosten van het toevoegen van water aan mest wel terugverdienen. Het bĳmengen van water kost immers tĳd (arbeid) en brandstof. Volgens Verhoeff worden de extra loonwerkkosten eenvoudig terugverdiend. Hĳ vergeleek de extra loonwerkkosten met de extra eiwitopbrengst. Bĳ de optimale verdunning (2 mest: 1 water) lag de eiwitopbrengst van de eerste snede 34 procent hoger dan bĳ een matige verdunning (3 mest: 1 water). ‘Per saldo blĳft er bĳ de optimale verdunning een voordeel over van 50 euro per hectare.’

Water toevoegen in de kelder Verhoeff maakt voor een melkveebedrĳf onderscheid tussen emissie uit de stal en op het veld. Bĳ een gemiddelde intensiteit van 15.000 kilo melk per hectare komt 50 procent van de emissie uit de stal en 50 procent van het veld. ‘Naarmate een bedrĳf extensiever is, stĳgt het aandeel emissie op het veld en daalt

het aandeel emissie uit de stal. Voor een extensief bedrĳf valt er dus relatief meer te halen in het beperken van emissies op het veld. Voor intensieve bedrĳven geldt het omgekeerde, deze veehouders voeren mest af naar een akkerbouwer en zullen effectiever zĳn door zich te richten op de emissie uit hun stal.’ Emissie reduceren in de stal kan met kostbare technieken als luchtwassers en emissiearme vloersystemen. Maar het kan ook veel simpeler, zo stelt Verhoeff. Water toevoegen in de kelder geeft ook een afname van emissie, al is dit aspect in de Proeftuin Veenweiden niet specifiek onderzocht. ‘Op de Dairy Campus onderzoeken ze het spoelen van de roosters met water, dat werkt ook en heeft als bĳkomend voordeel dat je tĳdens uitrĳden minder water hoeft toe te voegen. Wat je in feite doet, is de maatregel naar voren halen en daarmee vergroot je het effect.’ Nadeel van de methode is de extra capaciteit van mestopslag die ervoor nodig is.

Borging via het zoutgehalte De uitkomsten uit de Proeftuin Veenweiden zĳn veelbelovend, zeker nu Nederland in de ban is van een stikstofcrisis. Voordat de aangetoonde stikstofreductie mag meetellen, moet er een erkende borging tegenover staan. En daaraan ontbreekt het nog, weet Gerard Migchels. De onderzoeker van Wageningen Livestock Research heeft aan tafel gezeten met het ministerie van Landbouw. ‘Formeel ligt er nog niets van een borging voor de ammoniakreductie die met het verdunnen van mest wordt behaald. Als het goed is, maken de NVWA en LNV dit jaar helder waar die borging aan moet voldoen. Wĳ zĳn met hen in ge-

Optimaal water inzetten met een eigen sleepslangbemester

Jan Graveland kocht in 2017 zelf een sleepslangbemester om zijn grasland te bemesten met een mix van water en mest. De melkveehouder uit Oudewater is een van de tien boeren in de pilot Proeftuin Veenweiden. De pilot liet zien dat de emissie van ammoniak gemiddeld 22 procent kan afnemen door maatregelen in de bedrijfsvoering. Een van de succesvolste maatregelen is het verdunnen van mest met water. ‘Bij ons kwam de reductie

van ammoniak uit op 15 procent. En onze emissie was al laag, omdat wij de andere maatregelen al toepasten. Minder eiwit voeren doe ik al jaren.’ De ammoniakreductie is niet alleen gunstig voor het milieu; door een hogere benutting van stikstof uit mest hoeft Graveland ook minder kunstmest te strooien en de kwaliteit van zijn ruwvoer is beter. Daarnaast kan hij eerder in het voorjaar bemesten, omdat zijn sleepslangcombinatie minder zwaar is dan een loonwerkerscombinatie. Graveland runt het bedrijf met zijn vrouw Conny. Tot 2015 liet de melkveehouder alleen de eerste snede door de loonwerker sleepslangen en in 2016 alles, maar de kosten daarvan waren (te) hoog. Met name later in het seizoen pakte het bemesten van kleinere oppervlakten onvoordelig uit. Door beweiding was de totale huiskavel (26,5 ha) nooit volledig beschikbaar voor bemesting. En de planning van de loonwerker paste niet altijd bij gunstige weersomstandigheden voor het uitrijden. De veehouder besloot daarop zelf te investe-

ren in een op maat gemaakt sleepslangsyssteem. ‘De jaarkosten vallen nu lager uit, omdat het een eenvoudiger systeem is dan dat van de loonwerker. Een lichtere pomp, dunnere slangen, maar vooral minder arbeid maken het verschil. Ik kan met mijn smartphone de pompen op afstand bedienen. En het percentage water is op dezelfde wijze in te stellen. Daardoor is een tweede of derde man niet nodig.’ De optimale hoeveelheid water is volgens Graveland afhankelijk van de weersomstandigheden. Bij donker en regenachtig weer is er minder water nodig dan onder droge omstandigheden. Maar meer dan vijftig procent water heeft volgens Graveland geen zin, omdat daarmee de kans op afspoeling toeneemt. Een andere optie is het verdunnen van de mest in de kelder. In de winter zal dit voor veel bedrijven gaan knellen met de opslagcapaciteit, maar in de zomerperiode gaat Graveland de mest van zijn zestig koeien mogelijk ook in de opslag met water verdunnen. ‘Op die manier ontsnapt er ook uit de stal minder ammoniak.’

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_hoofdverhaal.indd 10

12-02-20 10:35

Veel te winnen met het nabootsen van gunstig weer Mest uitrijden bij windstil, koel, bewolkt, liefst regenachtig weer geeft de beste stikstofbenutting. Voor boeren is dit geen verrassing. Maar tabel 1 onderstreept wel het belang van weersinvloeden tijdens de aanwending van

mest. Met het nabootsen van (gunstig) weer – het toevoegen van water – valt veel te winnen. De tabel zet het effect uiteen van bemesten bij hoge en lage temperaturen in combinatie met de windsnelheid.

Tabel 1 – Effect van weersomstandigheden op stikstofbenutting tijdens bemesten

windsnelheid (m/s) temp. oC 3 6 9 12 15 18 21 24 27

++ + 0 — ——

0,5 ++ ++ ++ ++ ++ ++ + + 0

1,5 ++ ++ ++ ++ + + + 0 —

2,5 ++ ++ ++ + + 0 0 — —

3,5 ++ + + + 0 — — — —

4,5 + + 0 0 — — — — ——

5,5 + 0 — — — — —— —— ——

6,5 0 — — — — —— —— —— ——

7,5 — — — —— —— —— —— —— ——

fors minder dan gemiddeld (2/3 minder) minder dan gemiddeld gemiddeld meer dan gemiddeld fors meer dan gemiddeld (2 x zoveel)

sprek geweest en hebben meegedacht over de prestatiekenmerken waaraan de borging moet voldoen.’ In 2019 mochten loonwerkers met flowmeters aantonen dat de mest ten minste met één deel water op twee delen mest werd verdund. De methode werd gedoogd bĳ gebrek aan een alternatief. Maar het complete systeem kost al snel meer dan 10.000 euro aan investering. Dat is zeker voor een individueel melkveebedrĳf kostbaar. Beter en slimmer is het volgens Migchels om te borgen via het meten van de geleidbaarheid in mest. Dat is indirect een aanwĳzing voor het zoutgehalte. Loon- en mechanisatiebedrĳf De With uit Leerdam heeft daar een systeem voor ontwikkeld (zie kader op pag. 12). Migchels laat weten dat deze methode is getest met mest van 29 bedrĳven in het westen van Nederland. ‘Het voordeel van dit systeem is dat het ook de verdunning van de mest in de kelder registreert. Daarmee kun je besparen op de hoeveelheid bĳ te mengen water. Daarnaast kun je water en gier van elkaar onderscheiden’, vertelt Migchels. Boeren die willen sjoemelen door gier in plaats van water bĳ te mengen, vallen dus door de mand.

Niet alleen voor sleepslangbemesters Groot voordeel van borging met de ‘zoutmeter’ is dat ook bedrĳven met een eigen tank ermee kunnen

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_hoofdverhaal.indd 11

12-02-20 10:35

HOOFDVERHAAL BEMESTING

Piet de With ontwikkelde borging voor bijmengen van water op de mesttank Boeren met een eigen sleepvoetbemester lijken met de nieuwe regels voor het uitrijden van mest de pineut. Alleen systemen waarbij water wordt bijgemengd in een verhouding van ten minste een deel water op twee delen mest, zijn geoorloofd. Loonwerkers met sleepslangbemesters hebben afgelopen seizoen door middel van flowmeters aan de regelgeving voldaan. Maar voor een individueel melkveebedrijf is zo’n investering best pittig. Bovendien valt op afstand moeilijk te borgen of water of gier door zo’n flowmeter gaat. Het landbouwmechanisatiebedrijf van Piet de With uit Leerdam heeft een relatief eenvoudig en betaalbaar systeem ontwikkeld dat soelaas biedt aan boeren met een eigen tank. Voor een investering van circa vijf- à zesduizend euro kan een veehouder met zijn eigen mechanisatie aan de regels voldoen. Op de inlaat van de mesttank ontwierp De With een T-stuk dat aan de ene kant mest

Nadeel van water in de kelder toevoegen is de extra capaciteit voor opslag die nodig is

en aan de andere kant water aanzuigt. Met een kogelkraan valt de waterdosering handmatig te sturen. Met behulp van sensoren (elektroden) in zowel de watertoevoer als het deel waar water en mest samenkomen, krijgt de veehouder een signaal of de dosering correct is. De elektroden meten de geleidbaarheid van de mest, wat neerkomt op het zoutgehalte. Dit zoutgehalte is maatgevend voor de verhouding water en mest. ‘Het systeem is uitgerust met een datalogger die de gegevens opslaat. Deze zijn bij een controle door de NVWA op een usb-stick uit te lezen. Via gps is ook na te gaan op welke percelen de tank heeft gereden’, legt De With uit. Tot zover het goede nieuws. De With is al sinds 2016 in gesprek met het ministerie van Landbouw en met Wageningen Livestock Research. Formeel gezien voldoet zijn innovatie aan de voorwaarden, maar omdat hij de enige aanbieder is van een geschikte

werken (zie kader pagina 10). Tot dusver is het bĳmengen met water vooral toegepast door loonwerkers met sleepslangsystemen. Om binnen de regels van de wet de sleepvoetbemester nog te gebruiken was dit voor boeren de meest logische keuze. Zeker op veengrond leeft er onder boeren veel weerstand om met zodenbemesters te snĳden in de grasmat. Met sleepslangsystemen was het bĳmengen met water al gebruikelĳk, maar de kosten zĳn niet mals en

techniek, mag het systeem nog niet op de markt. Er moet een alternatief zijn dat ook voldoet aan de eisen. De With roept op tot daadkracht: ‘De borging voor het verdunnen van mest moet in 2021 van kracht zijn, het is de taak van de overheid om snel een beslissing te nemen.’

een handicap is het bemesten van (kleinere) oppervlakten tĳdens het weideseizoen. Volgens Teus Verhoeff zie je om die reden al een trend dat boeren meer drĳfmest geven in het voorjaar en de kunstmestgift deels reserveren voor de zomerperiode. ‘Dat geeft een hogere benutting van de dierlĳke mest en ook voor de weidevogels is het beter als je later in het seizoen niet meer met de sleepslang op het land komt.’ Als boeren met een eigen tank ook kunnen bĳmengen met water is er potentie om landelĳk extra ammoniak te reduceren. Op de zandgrond in Limburg daalt de emissie net zo goed als je water bĳmengt, waarschĳnlĳk ook in combinatie met mestinjectie. Hoewel daar geen specifiek onderzoek naar is gedaan. Verhoeff: ‘Een hogere benutting van stikstof is uiteindelĳk op elke grondsoort aantrekkelĳk. En de percelen op afstand komen zo ook in aanmerking voor mestverdunning.’

Wachten op de overheid Met de Proeftuin Veenweiden heeft de wetenschap aangetoond dat mest aanlengen met water bĳ een sleepvoetbemester leidt tot een lagere emissie van ammoniak. De verklaring daarvoor is volgens Migchels niet zo ingewikkeld. ‘Een lagere concentratie stikstof in de mest verkleint de kans dat er ammoniak ontstaat en ontsnapt. Daarnaast is de mest dunner en zakt daardoor sneller weg in de bodem.’ Het is nu wachten op de overheid op welke wĳze het verdunnen van mest voldoet aan de eisen voor borging. Technisch gezien voldoet de zoutmeter aan de voorwaarden. l

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_hoofdverhaal.indd 12

12-02-20 10:35

UIT DE DIERENARTSPRAKTIJK HANS VAN LOO Aan de hand van voorbeelden uit hun dagelĳkse praktĳk schrĳven drie dierenartsen over diergezondheid in de vleesveehouderĳ. Om en om beschrĳven Piet De Meuter, René Bemers, Anthony De Schryver en Hans Van Loo maandelĳks vastgestelde ziektebeelden, uitgevoerde behandelingen en/of mogelĳke preventiemaatregelen.

Abortus door Neospora caninum naam aandoening Neospora caninum verschijnselen verhoogde kans op abortus oorzaak overdracht van infectie van besmette koe op kalf of via besmette honden behandeling uitselecteren van besmette koeien, contact vermijden met honden met besmet materiaal, voermanagement

‘Te veel op jaarbasis’, dat is de eindconclusie die een veehouder en ik maken over het aantal abortussen op zijn blonde d’Aquitainebedrijf. Op het bedrijf heeft afgelopen jaar ongeveer 10 procent van de dieren een kalf verloren, meestal tussen de vijfde en zevende maand van de dracht. We nemen er de labo-verslagen van DGZ Vlaanderen bij en stellen vast dat het in 90 procent van de gevallen vermoedelijk om verwerpingen ten gevolge van Neospora caninum gaat. Daarop besluiten we om een volledige stalscreening te doen via een bloedstaal van alle dieren ouder dan zes maanden. We willen immers weten welke dieren en vooral welke familielijnen besmet zijn, zodat de veehouder op langere termijn gerichter kan fokken. Tot onze verrassing blijkt meer dan 80 procent van de dieren besmet te zijn met neospora. De logische vraag die we ons hierbij stellen, is dan ook hoe het mogelijk is dat op enkele jaren tijd de besmettingsgraad zo sterk is toegenomen. Na wat gerichte vragen en analyses van de familielijnen komt duidelijk tot uiting dat alle positieve dieren afstammen van een vijftal moederdieren die tien jaar geleden aangekocht werden. Aangezien het hier om genetisch waardevolle dieren ging, heeft de veehouder er dan ook alles aan gedaan om met deze dieren verder te fokken.

Vanuit die visie is op die dieren ook vaak gebruikgemaakt van gesekst vrouwelijk sperma. Zo goed als alle nakomelingen bleken besmet te zijn. De meeste met neospora besmette koeien geven de infectie tijdens de dracht door aan hun kalf, al dan niet gevolgd door een verwerping. Het is zeer moeilijk om op een bedrijf met zo’n hoge besmettingsgraad een eenvoudig advies te geven. Ik raad de veehouder aan om ervoor te zorgen dat de algemene weerstand van de koeien zo hoog mogelijk gehouden wordt door het rantsoen te optimaliseren en andere ziekten structureel aan te pakken. Een chronische neosporabesmetting zal immers minder snel tot een abortus leiden als de weerstand van de besmette koe op een goed peil staat. Verder is het van belang om de groep van negatieve dieren zo goed mogelijk in stand te houden en daar zo veel mogelijk vrouwelijk jongvee uit aan te houden. De veehouder besluit zelf een aantal negatieve dieren aan te kopen. Ik wijs hem hierbij op het belang van een goed aankooponderzoek, niet alleen voor neospora, maar ook voor andere ziekten. Het moge duidelijk zijn dat het hem heel wat problemen had bespaard als hij dit aankooponderzoek tien jaar geleden bij de vijf besmette fokdieren ook had toegepast.

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_DAP.indd 13

11-02-20 11:52

BEDRIJFSREPORTAGE STEYAERT

Vleesveehouder

investeert in stal

Wim Steyaert gelooft in de toekomst van het Belgisch witblauw. De OostVlaming investeerde in een nieuwe stal en breidt de veestapel uit tot 335 runderen. Koeien en stieren worden bij verkoop gewogen. Streefgewicht is 1000 kilo voor de koeien en 850 voor de stieren. TEKST JEROM ROZENDAAL

‘D

e bevolking stĳgt, slechts een kleine minderheid is fanatiek vegetariër en steeds meer vleesveehouders stoppen ermee. Ik geloof in de toekomst van het vleesvee’, zegt een stellige Wim Steyaert, die in het Oost-Vlaamse dorp Melsen een bedrĳf runt met 245 Belgisch witblauwe runderen. Terwĳl hĳ aan de keukentafel zĳn verhaal doet, schenkt zĳn moeder Arlette de koffie in. Wim is eigenaar en bedrĳfsleider van Hof van de Steenakker, maar het boerderĳhuis behoort aan zĳn ouders, die op deze locatie tot 2011 een melkveebedrĳf met veertig witrode Oost-Vlaamse koeien hadden. Vader Denis (70) gaat elke nacht kĳken bĳ de hoogdrachtige koeien of er een veearts ingeroepen

moet worden. ‘Zolang hĳ dat blĳft doen, mag hĳ hier blĳven wonen’, grapt Wim. Hĳ woont zelf honderd meter verderop met zĳn gezin.

Gewogen en verkocht Steyaert senior negeert de grap en vertelt over de ontstaansgeschiedenis van de vleesveehouderĳ. ‘Wim had interesse om het bedrĳf over te nemen, maar hĳ wilde verder met vleesvee en niet met melkvee.’ Gezien de achtergrond van de 45-jarige boerenzoon is deze keuze begrĳpelĳk. Hĳ is slager van opleiding en beroep en beent ook nu tĳdens zĳn spaarzame vrĳe uren uit. ‘Bovendien vond ik de melkveehouderĳ te industrieel, te groot worden’,

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_bedrijfsrep Hof van Ename.indd 14

11-02-20 11:13

BEDRIJFSPROFIEL

Melsen

bedrijfsnaam eigenaar veestapel afkalfleeftijd tussenkalftijd grond teeltplan

Hof van de Steenakker Wim Steyaert (rechts op foto) 245 koeien, 100 kalvingen 25 maanden 380 dagen 98 ha (10 ha huiskavel) gras (35 ha), mais (20 ha), spelt (3 ha), gerst (10 ha), tarwe (7 ha), aardappelen (rest)

voegt hĳ er zelf aan toe. Zĳn kennis van de vleesverwerking loopt als een rode draad door de bedrĳfsvoering heen. ‘Geen dier verlaat ongewogen het bedrĳf. Ik werk in de vleessector en weet hoe het eraan toegaat. Veel boeren geven de dieren gewoon mee en krĳgen later de gewichten en prĳzen door. Dan heb je geen verhaal meer.’ Hĳ verkoopt zĳn afgemeste dieren aan een drietal handelaren. De hoogste bieder heeft geluk. ‘Maar het kan ook zĳn dat de prĳs me niet aanstaat en dan vertrekt de handelaar met lege handen’, zegt hĳ. De eerste dikbillen werden in 2011 geboren uit de OostVlaamse dubbeldoelkoeien. ‘We hebben er embryo’s van stamboekdieren ingeplaatst die we bĳ Paul De Medts uit Maarkedal gekocht hebben. Hierdoor hadden we gelĳk een goeie start’, legt Steyaert senior uit.

Gesekst sperma Nadat zĳn zoon in 2013 het bedrĳf officieel had overgenomen, stonden er 104 Belgisch witblauwe vleeskoeien op stal. De jonge, ambitieuze veehouder vond dat de accommodatie niet voldeed om het potentieel van het bedrĳf te benutten. ‘Wĳ hebben 98 hectare grond. Dat is genoeg voor de mestafzet en eigen veevoerteelt van meer dan

300 koeien’, zegt hĳ. ‘Om een boterham te verdienen was een uitbreiding nodig.’ Zĳn rotsvaste geloof in de rundvleessector zette hĳ kracht bĳ door een vergunning voor de uitbreiding van de veestapel aan te vragen tot 335 dieren. Nadat de vergunning verstrekt was, volgde door het gebruik van gesekst sperma een snelle uitbreiding van het koppel. De geboorteverhouding was 70 procent vaars- en 30 procent stierkalf. Parallel aan de uitbreiding van het vee werd een nieuwe stal gebouwd van 31 bĳ 11 meter voor de kalveren en 48 bĳ 20 meter voor de dieren vanaf vĳf maanden. Over de hoogte van 4,20 meter dacht de veehouder ook goed na. ‘We hebben speciaal niet te hoog gebouwd. Een hoge stal heeft een groot luchtvolume, waardoor het klimaat moeilĳker te reguleren is en er vochtproblemen kunnen ontstaan’, zegt de vleesveehouder. ‘Vroeger hadden we wel eens last van problemen met de luchtwegen van het jongvee. Daar hebben we nu, sinds de ingebruikname van de stal in september, geen last van.’

Luchtverversing en isolatie Twee buizen onder de nok van het geïsoleerde dak zorgen voor de aanvoer van verse lucht, terwĳl de vuile stallucht

Links: Overkapte opslag van mest moet uitstroom van mest in het oppervlaktewater voorkomen Rechts: Kalverhokjes in de nieuwe stal met veel aandacht voor het klimaat

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_bedrijfsrep Hof van Ename.indd 15

11-02-20 11:13

BEDRIJFSREPORTAGE STEYAERT deelname aan de prĳskamp voor Belgisch witblauw in Affligem in de tweede week van februari. Voor vertrek worden zĳ ingeënt tegen ibr om besmetting door andere dieren te voorkomen. Om zĳn naamsbekendheid als fokker op te krikken is Steyaert vorig jaar begonnen met deelname aan prĳskampen. Tĳdens de prĳskamp in Sint-Lievens-Houtem haalde hĳ gelĳk de eerste prĳs met Nuria Van De Steenakker (Litige x Nelson) in de rubriek vaarzen van 8 tot 20 maanden. De veehouder heeft voor de prĳskamp in Affligemhoge verwachtingen van stier nummer 1918. ‘Zĳn moeder weegt nu al 1000 kilo, na twee afkalvingen’, stelt hĳ. Het brede, gespierde dier stamt af van Occident de Neuve Cour en de vader van moederszĳde is Resistant d’au Chêne. ‘Hĳ wordt gevolgd door verschillende ki-centra, die hem misschien als ki-stier willen inzetten’, vertelt Steyaert.

Eén euro per rund

Stier 1918 wordt door verschillende ki-organisaties op de voet gevolgd

door de dakopening de ruimte verlaat. De nieuwe stal is met de kop op het noorden gericht gebouwd, om de zomerhitte zo veel mogelĳk te weren. Het felle, zomerse zonlicht valt niet rechtstreeks op de lichtstraten. Ook op de deuren is niet bezuinigd. De sectionale poorten zorgen ervoor dat er nauwelĳks lucht van buitenaf binnenkomt en er geen tocht ontstaat. De nieuwe stal is verdeeld in drie compartimenten waar in het jongvee op basis van leeftĳd is ingedeeld. Elke leeftĳdsgroep vereist een eigen klimaat. ‘Jongvee is de basis voor de toekomst’, verklaart Steyaert de aandacht voor het dierenwelzĳn. Na zes weken verruilen de kalveren het compartiment met kalverhokjes voor de groepsstal. Hier worden ze tot drie keer gevaccineerd en geënt tegen mogelĳke ziektes en worden de jonge dieren ook gespeend. Na vĳf maanden vertrekken zĳ naar het derde gedeelte van de nieuwe stal, waar de stieren afgemest worden en de vaarzen tot eenjarige leeftĳd verblĳven. De dieren in afmest en de hoogdrachtige dieren staan in de oude stal tegen de boerderĳwoning aan.

Prijskampen en fokkerij Als ze rond de vĳf maand oud zĳn, worden de vrouwelĳke en de mannelĳke dieren van elkaar gescheiden. Dat is ook het moment dat de veehouder zĳn beste stieren selecteert. Deze selectie wordt genetisch getest en de stieren gaan als ze vrĳ zĳn van genetische gebreken als dekstieren de verkoop in. Vorig jaar verlieten vĳftien stamboekdekstieren het bedrĳf. ‘Veel stieren zĳn al verkocht op basis van hun bloedlĳnen en de prestatie van de moeders voordat ze een jaar oud waren’, zegt de fokker. Eind januari staan er twee jonge stieren en vier vaarzen in afzonderlĳke hokken. De dieren zĳn apart gezet voor

De fokkerĳ van Hof de Steenakker wordt gekenmerkt door een breed gebruik van bloedlĳnen. Courtois, Goveur, Kubitus, Liberal, Resistent en Occident zĳn maar een kleine greep uit de gebruikte stieren. ‘Goed beenwerk en vleesaanzet zĳn onze belangrĳkste fokwaarden’, vertelt Steyaert, voor wie vleesaanzet het succes van een bedrĳf betekent. ‘De stieren verlaten hier het bedrĳf na 18 tot 20 maanden op een gewicht van 800 tot 850 kilo en de koeien behaalden vorig jaar gemiddeld 966 kilo. Dat willen we in de toekomst opschroeven tot 1000 kilo.’ De stieren groeien in de afmestfase 1,3 kilo per dag, terwĳl de koeien na de derde afkalving in twee maanden 2 kilo per dag groeien. Het rantsoen voor de koeien in de afmestfase bedraagt ruim 10 kilo krachtvoer en zo’n 10 kilo aardappelen. Deze koopt het bedrĳf in voor 50 euro per ton. ‘De voerkosten liggen dan op ruim 4 euro en de vleesaanzet is ruim 6 euro per dag waard. ‘Ik wil per dag één euro per rund over de hele veestapel overhouden, als beloning voor het werk. Dan vind ik voor mĳzelf dat we een gezonde bedrĳfsvoering hebben.’

Gepassioneerd en rationeel Terwĳl emotie niet uitgesloten is bĳ de gepassioneerde vleesveehouder, is de Oost-Vlaming rationeel bezig met zĳn bedrĳfsvoering. ‘Wĳ hebben een tussenkalftĳd van 380 dagen. Als een koe een half jaar na afkalving niet drachtig is, gaat zĳ de afmest in’, zegt hĳ. ‘Daar zĳn we resoluut in. Dat moet ook wel, want anders kost het alleen maar geld.’ Naast de stal bouwde de veehouder vorig jaar nog een opslagloods voor machines en een overdekte mestopslagplaats. Een winteropslag voor de mest, waarbĳ er geen uitvloeiing is naar het oppervlaktewater, dit is bĳ wet verplicht in Vlaanderen. ‘Ook door de wetgeving is een uitbreiding van de veestapel noodzakelĳk. Anders kun je de investeringen die je voor de wet moet doen, niet terugverdienen’, stelt Steyaert. Met de nieuwe stal, mestopslag en opslagloods is het bedrĳf klaar voor de toekomst. Wat alleen nog rest, is de ophoging van één zĳde van de sleufsilo (70 m x 10 m) van 1,25 meter naar 2 meter, zodat alle mais voor 335 dieren opgeslagen kan worden. De mais en het gras zĳn in twee grote schuifsilo’s opgeslagen en worden door een voerwagen na elkaar opgediend aan de dieren. Ook bĳ het voeren steekt zĳn gepensioneerde vader Denis een handje bĳ. l

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_bedrijfsrep Hof van Ename.indd 16

11-02-20 11:13

KERSTQUIZ PRIJSWINNAARS

Kerstquiz bracht

variatie in winnaars Drie winnaars van de kerstquiz hebben ondertussen hun prijs uitgereikt gekregen. Mooi dat het daarbij telkens om bedrijven met een ander ras gaat. De luchtfoto wordt later in het jaar genomen.

Henk Visscher wint een et-spoeling voor zijn blondes

TEKST GUY NANTIER EN WIM VEULEMANS

e winnaar van de et-spoeling ter waarde van 1000 euro geschonken door CRV is geen onbekende. Henk Visscher uit Dalfsen neemt met zĳn blondes al jaren deel aan keuringen in Enter, Mariënheem en de NVM. Visscher heeft momenteel een kleine 100 dieren in de stal. Sinds 1992 is hĳ met het ras actief. Aan de grondslag van zĳn fokkerĳ ligt de bekende koe Fantastic, een dochter van de vaak geroemde kampioenskoe Ula, afkomstig uit Frankrĳk. Zĳ werd veelvuldig gespoeld en veel dieren uit de ‘Erve Wiecherdinck’-stal zĳn uit haar genen afkomstig. Recent kocht Visscher opnieuw genetica aan uit Frankrĳk. Uit die embryo’s zĳn ondertussen twee kalveren geboren, vertelt Visscher. Witblauwfokker Luc Bruyeer uit Halle (B.) ontving 1000 kg jongveevoer Startflakes Extra uit handen van Avevezaakvoerder Egide Van Schepdael. Hĳ baat samen met zĳn zoon een fokbedrĳf uit met zo’n 160 witblauwstamboekdieren. Beiden werken ook nog buitenshuis. De stiertjes worden verkocht als ze 10 maanden oud zĳn.

Reformekoeien worden wel ter plaatste afgemest. De vleesveehouder is meer dan tevreden met zĳn winst. Gregory Anthrop, vleesveespecialist bĳ Aveve: ‘Met het verhoogde eiwitgehalte van 18 procent sluit de Startflakes Extra nog beter aan bĳ de behoefte van het jonge kalf, na een intensieve melkperiode.’ De Noord-Brabantse veehouder Nico van Rooĳ kreeg een waardebon voor vĳf hectare maiszaad Papageno overhandigd door Paul van den Biggelaar van KWS. Nu hĳ met pensioen is, houdt hĳ 32 piemontesekoeien en werkt hĳ nog twee dagen bĳ zĳn broer, die het ouderlĳk melkveebedrĳf heeft overgenomen. Met zĳn prĳs krĳgt Van Rooĳ de beschikking over een zeer vroeg maisras (FAO 200) met bĳzonder hoge opbrengstcĳfers. Door de hoge korrelopbrengst is het een ras met een hoog zetmeelgehalte per kilogram droge stof. l

Luc Bruyeer, zijn vrouw Josée en AVEVE-zaakvoerder Egide Van Schepdael (r.)

Nico van Rooij (l.) samen met Paul van den Biggelaar van KWS (r.)

Lees meer over deze winnaars op veeteeltvlees.be of veeteeltvlees.nl

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02-Kerstquizprijs.indd 17

12-02-20 14:53

VLEESVEECONGRES 2019 DIERENWELZIJN

‘Leuk’ versus productieefficiëntie: ‘leuk’ wint Door maatschappelijke veranderingen en kennis over de fysiologische behoeften van de dieren veranderen ook de waarden en normen voor dierenwelzijn. ‘De veehouderij moet daarom zwaar inzetten op het verkrijgen van een nieuwe maatschappelijke licentie om dieren te mogen houden’, aldus Dirk Lips op het Vleesveecongres 2019. TEKST GUY NANTIER

nder het thema ‘Uitdagingen en kansen voor de vleeshouderĳ’ praatte Dirk Lips, voorzitter van de Vlaamse Raad voor Dierenwelzĳn sinds 2009, de toehoorders op het Vleesveecongres 2019 in Paal bĳ over de hete hangĳzers in de veehouderĳ op het vlak van dierenwelzĳn. ‘Veilig, kwalitatief en goedkoop voedsel produceren is een vervallen licentie’, zo sprak Dirk Lips onomwonden. ‘Goedkoop voedsel kan je importeren en de kwaliteit verbetert met de dag. De sector moet daarom zwaar inzetten op het verkrĳgen van een nieuwe maatschappelĳke licentie om dieren te mogen houden.’

Maatschappelijke veranderingen Aan de basis van de omslag in denken ligt in de eerste plaats een maatschappelĳke verandering in de mens-dierrelatie in Vlaanderen, aldus de voorzitter van de Raad voor Dierenwelzĳn. ‘Het aantal mensen met een nutsdierrelatie is spectaculair gedaald in vĳftig jaar’, vertelde Lips. ‘Aan de andere kant neemt het aantal mensen met een gezelschapsdierrelatie, een hulpdierrelatie of een hobbydierrelatie toe. Je krĳgt daardoor, grof geteld, vandaag de dag een krachtverhouding in Vlaanderen van 6.000 veehouders versus 6.000.000 burgers.’ De waarden en normen die beide groepen hanteren in hun

Dirk Lips, voorzitter van de Vlaamse Dierenwelzijnsraad: ‘Leuke ervaringen voor dieren wordt de dierenwelzijnsnorm de komende tien, vijftien jaar’ 18

mens-dierrelatie, zĳn ook anders, omdat ze er anders tegenaan kĳken, ze liggen zelfs ver uit elkaar, stelde Lips. Veehouders hebben in hun nutsdierrelatie minder aandacht voor het individuele nutsdier. Vanwege de steeds groter wordende koppels wordt er meer en meer gewerkt met gemiddelden en protocollen. Aan de andere kant is er de stĳgende aandacht voor het individuele dier bĳ de houders van gezelschapsdieren, hulpdieren en hobbydieren. Dirk Lips: ‘Er zĳn tegenwoordig veel meer dierenartsen die hun inkomen halen uit het verzorgen van gezelschapsdieren dan uit landbouwhuisdieren. Je kunt bĳvoorbeeld niet geloven wat er allemaal al bestaat op het vlak van diergeneeskunde voor de gezelschapsdieren: van vaccinatie tot een nieuwe kunstheup tot het behandelen tegen kanker. En tegenwoordig kan je je huisdier al zelfs laten begraven of cremeren.’ Dat zĳn allemaal feiten die aangeven dat de waarden en normen rond dierenwelzĳn in de maatschappĳ gewĳzigd zĳn, aldus Lips. Dat geldt niet alleen in Vlaanderen of Nederland, maar in de hele westerse samenleving. ‘Veehouders beseffen dit gemiddeld genomen onvoldoende. Maatschappelĳke veranderingen hou je niet tegen.’

Kennis over fysiologische behoeften groeit Een ander feit waardoor de definitie van dierenwelzĳn verandert, is de groeiende kennis over de fysiologische behoeften en het gedrag van soorten. ‘Het gevolg hiervan is dat er een verschuiving in de definitie van dierenwelzĳn plaatsvindt van “het enkel vermĳden van pĳn en lĳden” naar “het kunnen stellen van natuurlĳk gedrag”, naar ook “het ervaren van positieve dingen” door de dieren.’ Dit verklaart onder meer waarom bĳvoorbeeld legbatterĳen voor kippen niet meer kunnen; leghennen hebben een natuurlĳke behoefte aan een nestkastje om in afzondering hun ei te kunnen leggen, zo is gebleken uit onderzoek. Ook de verplichte kooiverrĳking bĳ varkens en de groepshuisvesting voor zeugen zĳn er een afgeleide van. Samengevat stelde de voorzitter van de Raad voor Dierenwelzĳn dat de veranderende waarden en normen én de

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_Welzijnsissues.indd 18

11-02-20 11:16

evolutie in de definitie van welzĳn ervoor zorgen dat enerzĳds de efficiëntiewinst in dierlĳke productie in termen van kwaliteit, goedkoop en voldoende beschikbaar voedsel steeds minder en minder als positief wordt ervaren. Anderzĳds wordt er steeds zwaarder getild aan de gevolgen voor de dieren, zoals de instrumentalisatie van dieren (het beschouwen van dieren als machines), het gebrek aan respect voor wezens van een andere soort en te weinig kansen op het beleven van aangename ervaringen.

Vier actiepunten per direct Vlaanderen legt de lat hoog voor dierenwelzĳn. De nodige handvatten staan geboekstaafd in het nieuw Vlaams regeerakkoord voor 2019-2024, waarin het hoofdstuk over dierenwelzĳn zowat vier keer langer is dan het was in het regeerakkoord voor 2014-2019. Het hoofdstuk over dierenwelzĳn telt drie kernpunten. Het eerste kernpunt is de verdere ontwikkeling van een vooruitstrevend Vlaams beleid voor meer dierenwelzĳn. Vlaanderen moet binnen de Europese Unie ook het voortouw nemen voor meer dierenwelzĳn. Nog voordat België in de eerste helft van 2024 voorzitter wordt van de Raad van de Europese Unie, moet het de reputatie als ‘dierenwelzĳnsvoortrekker’ internationaal stevig en definitief gevestigd hebben. Tweede kernpunt is een gerichte en volgehouden sensibilisering. De ontwikkeling van een dierenwelzĳnslabel moet een bewuste keuze om de meest diervriendelĳke producten mogelĳk te maken én om de vele Vlaamse landbouwers die investeren in het welzĳn van hun dieren, te belonen. Derde en laatste kernpunt: een kordate handhaving. Dirk Lips: ‘De voornemens uit het recente regeerakkoord werden uitgewerkt in een beleidsnota met 28 operationele doelstellingen of actiepunten, waarvan vier actiepunten de rundveeteeltsector per direct aanbelangen: de beschutting voor dieren op weiden, de verplichte bedwelming bĳ het slachten van volwassen runderen (anno 2020 is dit nog een uitzondering, omdat er voor volwassen runderen nog geen omkeerbare verdovingstechniek beschikbaar is), het ondersteunen van mobiele slachthuizen voor kleine aantallen en het ontwikkelen van een dierenwelzĳnslabel.’

Hete hangijzers De veehouderĳ moet absoluut de vinger aan de pols houden, zo gaf de voorzitter van de Raad voor Dierenwelzĳn nog mee. ‘De komende tien, vĳftien jaar komt er wetgeving die ervoor zorgt dat de dieren een leuke ervaring hebben’, voorspelde Dirk Lips. Als hete hangĳzers in dit verband noemde hĳ de aanwezigheid van overtollige dieren en de wĳze van doden, zoals in het geval van eendagskuikens, het teveel aan biggen bĳ zeugen, de holsteinstierkalveren, et cetera. Een heet hangĳzer voor de vleesveesector is de systematische keizersnede bĳ dikbilrunderen. Lips: ‘De systematische keizersnede mag dan wel geen probleem opleveren inzake dierenwelzĳn, het is wel een probleem van instrumentali-sering van dieren. Er wordt met name te weinig rekening gehouden met de eigen noden en behoeften van de soort en dat staat haaks op het ervaren van positieve dingen.’ Het is goed dat de sector daarom gestart is met het opstellen van een actieplan. ‘De sector moet stoppen met het steeds in de verdediging gaan en moet resoluut het voortouw nemen in deze materie’, aldus nog Dirk Lips. l

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_Welzijnsissues.indd 19

11-02-20 11:17

KEURING AFFLIGEM

Met regelmaat was de spanning in de showpiste groot

Karlien: Veni, vidi, vici Ze verscheen ’s morgens vroeg in de hallen van de Bellekouter en meteen was menig toeschouwer overtuigd van haar winst later op de dag. Karlien van Klaveren Aas imponeerde in Affligem. TEKST WIM VEULEMANS

et aanduiden van een superkampioene zet meestal de andere kampioenen in de schaduw. Hoewel dat niet de bedoeling is, was het op de jaarmarktkeuring voor Belgisch witblauw in Affligem toch wel wat het geval met de imponerende verschĳning Grommitdochter Karlien van Klaveren Aas. De viereneenhalf jaar oude koe uit de stal van Klaveren AasVan Osselaer lv uit Melsele overtuigde; zowel in het kampioenschap bĳ de koeien als bĳ het aanduiden van de superkampioene koos de jury unaniem voor haar. In haar reeks won ze nog vlot van twee koeien uit de stal van Frans Van Der Biest uit Moorsel. Even later werd haar concurrentie nog groter. Haar opponente in het kampioenschap bĳ de koeien was de zwarte Adajiodochter Idylle van het Bareelhof uit de stal van Gilbert Veulemans uit Glabbeek en in mede-eigendom van Michel Isenborghs. De recente kampioene van Sint-Truiden showde nog steeds een geweldige bouw in

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02-Affligem.indd 20

12-02-20 10:38

Karlien van Klaveren Aas (v. Grommit), kampioen koeien

de achterhand, voldoende om haasje over te spelen met haar reeksgenote in Brussel, Ikoet van de Jorchrishoeve (v. Tilouis). De organisatie koos er in Affligem ook voor om een dagkampioen of superkampioen aan te duiden. Overtuigend was ook hier de winst voor Karlien. De acht andere kampioenen toonden veel kwaliteit in bespiering, goed en sterk beenwerk en meer dan voldoende maat. Karlien excelleerde echter in

Obelix van het Bareelhof (v. Vidal), kampioen jonge stieren

al deze kwaliteiten. Haar bespiering in de achterhand is niet te negeren, ze is voldoende breed gebouwd, haar stap is vlot.

Kampioenen bevestigen Dat de keuring van Sint-Truiden eerder dit jaar van hoog niveau was, blĳkt uit het gegeven dat maar liefst vier kampioenen van deze keuring hun palmares hebben uitgebreid in Affligem.

Bĳ de jongste groep stieren streden twee Vidalzonen om de titel. De jongste van de twee, Olaf van de Pannemeers, uit de stal van Filip Ally uit Tielt, toonde zich een correcte en mooi bespierde stier. De jury koos echter voor Obelix van het Bareelhof, een enorm ontwikkelde, correcte en fĳnbespierde stier in eigendom van Gilbert Veulemans uit Glabbeek. Obelix was zo de eerste van vier kampioenen met een verleden in Sint-Truiden.

Tabel 1 – Winnaars van de prijskamp Affligem (kampioenen zijn vetgedrukt)

rubriek jonge stieren (6-10 mnd.)

naam dier

Olaf van de Pannemeers Obelix van het Bareelhof stieren (10-18 mnd.) Oscar van de Pannemeers Amoureux Hof ter Goedtmoed Objectif de Bieviene Legends ten Dreve Napoleon van de Bremberg oudere stieren (18-30 mnd.) Nardo van het Kruisborre Nicko van het Kruisborre oudste stieren (+30 mnd.) Savant de l’Orgelot jonge vaarzen (6-10 mnd.) Orchidee van Moorsel Olivia van het Kruisborre Offerte van Terbeck Mina van de Zellikveldhoeve vaarzen (10-20 mnd.) Ohio van Terbeck Odiva van ter Bos Agatha van ter Bos Odyssee van Terbeck Demi Lune de Spy Merveille du Pouhon Narcotique ten Dreve Noor ten Dreve oudere vaarzen (30-32 mnd.) Nona van het Smetledehof Napoli van Terbeck Ithaque du Fond de Bois gekalfde vaarzen Mabelle van het Kruisborre Lanae van het Kruisborre koeien Karlien van Klaveren Aas Idylle van het Bareelhof koe met kalf Lanae van het Kruisborre Olivia van het Kruisborre

geb.datum

vader

m.vader

eigenaar

02-07-2019 09-04-2019 08-03-2019 07-02-2019 17-12-2018 24-11-2018 20-10-2018 27-06-2018 20-05-2018 12-07-2012 06-07-2019 26-06-2019 07-06-2019 17-05-2019 27-03-2019 02-03-2019 02-02-2019 12-01-2019 22-11-2018 04-10-2018 14-09-2018 25-06-2018 01-06-2018 17-05-2018 30-03-2018 21-04-2017 26-11-2016 24-07-2015 15-07-2013 26-11-2016 26-06-2019

Vidal Vidal Fly Litige Jet-Set Vidal Javelot Artdeco Bison Adajio Or Artdeco Esperanto Attribut Vidal Occident Ambriorix Vidal Jet-Set Courtois Or Jet-Set Wilmots Aragon Attribut Hazard Hazard Grommit Adajio Hazard Artdeco

Winston Hazard Panache Hazard Adajio Origan Halifax Imperial Noceur Debordant Panache Hazard Attribut Sheriff Hazard Repute Noceur Fiacre Casper Tilouis Tilouis Benhur Horace Idéfix Grommit Langoureux Argan Ichor Sjaka-Zoeloe

Filip Ally, Tielt Gilbert Veulemans, Glabbeek Filip Ally, Tielt Jeroen Wyseur en Celine Joye, Reningelst Vincent Vanopdenbosch, Bever Schuppen fv, Velm Bart Willems, St.-Joris-Winge Roger en Jan Orinx, Asse Roger en Jan Orinx, Asse Frans De Coster, Steenhuffel Frans Van Der Biest, Moorsel Roger en Jan Orinx, Asse Roggen-Schotsmans lv, Kersbeek Johan Drobe, St.-Pieters-Leeuw Roggen-Schotsmans lv, Kersbeek en Ralph Guissard Geert Demasure, Avelgem Geert Demasure, Avelgem Roggen-Schotsmans lv, Kersbeek Hugo De Smet, Oordegem Klaveren Aas-Van Osselaer lv, Melsele en George Schuppen fv, Velm Schuppen fv, Velm De Clercq lv, Smetlede Roggen-Schotsmans lv, Kersbeek Paul Anthonissen, Wuustwezel Roger en Jan Orinx, Asse Roger en Jan Orinx, Asse Klaveren Aas-Van Osselaer lv, Melsele Gilbert Veulemans, Glabbeek en Michel Isenborgs Roger en Jan Orinx, Asse

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02-Affligem.indd 21

12-02-20 10:39

KEURING AFFLIGEM

Nardo van het Kruisborre (v. Artdeco), kampioen oudere stieren

Nummer twee in die lĳst was Napoleon van de Bremberg. De zoon van Javelot du Coin schonk Bart Willems uit St.-Joris-Winge een tweede titel dit jaar. Napoleon toonde veel breedte, een goede ontwikkeling en bespiering. Een van zĳn concurrenten in het kampioenschap was voor hem geen onbekende. Legends ten Dreve (v. Vidal) van Schuppen fv uit Velm showde net als een maand eerder veel breedte en bevleesdheid. Filip Ally had ook in deze leeftĳdsgroep een stier in het kampioenschap. In een sterke rubriek won Oscar van de Pannemeers, een brede, geblokte jonge stier met Fly als vader. Ook de mooi gebouwde Amoureux Hof ter Goedtmoed (v. Litige) gaf zĳn eigenaren, Jeroen Wyseur en Celine Joye uit Reningelst, een plaats in het kampioenschap. Dat gold ook voor Objectif de Bieviene (v. Jet-Set), een brede stier met mooie onderbil uit de stal van Vincent Vanopdenbosch uit Bever. De winst bĳ de oudste stieren was voor Savant de l’Orgelot, een Adajiozoon van Frans De Coster uit Steenhuffel. Twee mooie stie-

ren streden in hun rubriek om de titel. Het leeftĳdsverschil van vĳf jaar maakte het beoordelen niet eenvoudiger. Savant won uiteindelĳk door zĳn betere stap van Melchior van de Kerkenhofstede (v. Aragon) van Hedwig Redant uit Ottergem.

Telkens twee stalgenoten Bĳ de oudere stieren, tussen 18 en 30 maanden oud, hadden Jan en Roger Orinx uit Asse twee ĳzers in het vuur. In zĳn rubriek kreeg de latere kampioen Nardo van het Kruisborre (v. Artdeco) reeds stevige concurrentie van Nidal van Klaveren Aas, een Vidalzoon uit de latere kampioenskoe Karlien. Nardo – vorig jaar ook al 1a in Affligem – toonde zich zwaarder en meer bevleesd. Zĳn concurrentie in het kampioenschap kwam dan weer uit eigen stal. Nicko van het Kruisborre (v. Bison) toonde zich een stier met breedte, maar wat lichter. Het feestje was daarbĳ niet voorbĳ voor de Kruisborrestal. Ook in het kampioenschap bĳ de gekalfde vaarzen werd het een twee-

Offerte van Terbeck (v. Esperanto), kampioen jongste vaarzen

Savant de l’Orgelot (v. Adajio), kampioen oudste stieren

strĳd tussen stalgenoten. Zes maanden na haar titel in Erpe-Mere was het opnieuw prĳs voor de fĳnbespierde Mabelle van het Kruisborre (v. Hazard). Unaniem verkoos de jury haar als kampioene boven stalgenote Lanae van het Kruisborre, eveneens een dochter van Hazard. Lanae showde finesse, maar miste wat breedte om haar stalgenote te verslaan. Even later won ze wel, samen met haar kalf Olivia (v. Artdeco), de rubriek kalf met koe. Daarmee bracht ze de dagwinst voor Orinx op drie.

Winst uit het Oosten De ruimste rubrieken in het kampioenschap waren die bĳ de vaarzen van 6 tot 10 maanden en de vaarzen van 10 tot 20 maanden, respectievelĳk met vier en acht vaarzen. Offerte van Terbeck, een dochter van Esperanto uit de stal van Jan Roggen, toonde in Affligem veel breedte en een mooi uitgelĳnde achterhand. In een maand tĳd was het ook voor haar een tweede kampioenstitel. Een van haar concurrenten was

Narcotique ten Dreve (v. Or), kampioen vaarzen (10-20 mnd.)

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02-Affligem.indd 22

12-02-20 10:39

Lanae van het Kruisborre (v. Hazard), met kalf Olivia (v. Artdeco), kampioen koe met kalf

de vrĳ zware en brede Olivia van het Kruisborre (v. Artdeco) van Jan en Roger Orinx die later op de dag samen met haar moeder Lanae de titel bĳ kalf met koe won. Orchidee van Moorsel, een Ordochter van Frans Van Der Biest, had dan weer veel diepte en bespiering in de achterhand. Mina van de Zellikveldhoeve (v. Attribut) bezorgde eigenaar Johan Drobe uit Sint-Pieters-Leeuw een mooie rubriekswinst. Met haar fĳne bevleesdheid overtuigde ze de jury in haar rubriek. Voor de familie Schuppen bezorgde de indrukwekkende Narcotique ten Dreve een nieuwe kampioenstitel. De Ordochter showde bevleesdheid en breedte, ook naar voren. In haar rubriek had ze haar handen vol met Neeltje van het Smetledehof, een zware en enorm brede Charmeurdochter van Declercq lv uit Smetlede. Pas na tussenkomst van de arbiter viel de keuze op Narcotique. In het kampioenschap kreeg Narcotique nieuwe concurrentie van stalgenote Noor ten Dreve, een zware, maar fĳne dochter van

Napoleon van de Bremberg (v. Javelot), kampioen stieren (10-18 mnd.)

Jet-Set. Beide haalden twee stemmen in het kampioenschap, een derde jurylid koos voor Demi Lune de Spy, een lange en brede dochter van opnieuw Jet-Set, die in de zomer door Hugo De Smet uit Oordegem werd aangekocht bĳ de bekende fokstal Van Belleghem. Doordat twee dieren elk twee stemmen kregen, was de stem van de arbiter, Michael Gallet, doorslaggevend voor Narcotique. Ook rubriekswinnaar Merveille du Pouhon is een aangekocht dier, ditmaal in mede-eigendom van Klaveren Aas-Van Osselaer lv en de familie George. Merveille is een dochter van Courtois uit de bekende Tilouisdochter Impulsive du Pouhon, onder andere kampioene in Clavier 2018. De vier andere vaarzen in het kampioenschap waren mooi verdeeld over RoggenSchotsmans lv en Geert Demasure uit Avelgem. Voor zowel Ohio van Terbeck als Odyssee van Terbeck was het opnieuw rubriekswinst op een winterprĳskamp. Beide zĳn mooi belĳnde Vidaldochters. Ook de twee ru-

Nona van de Smetledehof (v. Wilmots), kampioen oudere vaarzen

briekwinnaars van Geert Demasure, Odiva van ter Bos (v. Occident) en Agatha van ter Bos (v. Ambriorix), toonden, ondanks een verschillende vader, enige gelĳkenis. Beide vaarzen showden veel breedte.

Spannende strijd De meeste spanning in het kampioenschap was er bĳ de oudere vaarzen. Daar streden Nona van het Smetledehof en Napoli van Terbeck uiteindelĳk om de titel. Beide vaarzen troffen elkaar ook al in een rubriek op de nationale keuring in Brussel. Toen won Napoli, Nona plaatste zich toen op plaats drie. Uiteindelĳk was het Nona die haar eigenaar, de familie De Clercq, met drie jurystemmen de vreugde bezorgde. Nona showde veel breedte, ontwikkeling en een mooie onderbil. Napoli, een Aragondochter van Roggen-Schotsmans lv, toonde elegantie en bevleesdheid. De derde rubriekwinst in deze leeftĳdsgroep was voor Paul Anthonissen uit Wuustwezel met zĳn Ithaque du Fond de Bois, een correcte dochter van Attribut. l

Mabelle van de Kruisborre (v. Hazard), kampioen gekalfde vaarzen

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02-Affligem.indd 23

12-02-20 14:45

SERIE VEGAN VERSUS VEE

a n v s ve

Met de serie ‘Vegan versus vee’ wil de redactie lezers objectief informeren over het oplopende spanningsveld tussen de productie van dierlijk en plantaardig eiwit. VeeteeltVlees maakt onderscheid tussen feit en fictie, al zal blijken dat er vaak meer waarheden bestaan. De artikelen geven input waarmee lezers zich kunnen mengen in de vele discussies over dierlijk eiwit. Dit is deel 3: de impact van dierlijk eiwit op gezondheid.

Minderen, niet stoppen met dierlijk eiwit eten Volgens het Voedingscentrum bestaat op dit moment 61 procent van het eiwit in ons eetpatroon uit dierlijk eiwit. Voor onze gezondheid is het gunstig als we meer plantaardig eiwit opnemen, zegt het adviesorgaan. Maar er is controverse over de wetenschappelijke bewijslast. Variëren is het sleutelwoord, want dierlijk eiwit heeft ook veel positieve kenmerken. TEKST TIJMEN VAN ZESSEN

e kunt er niet omheen als je de Vrĳe Universiteit van Amsterdam passeert. Een immense afbeelding van een doorgesneden kroket siert een hoge gevel van het complex. De oer-Hollandse snack heeft een opmerkelĳke inhoud: geen ragout of vlees, maar het hart van een kiwi. De metafoor is helder: de transitie van dierlĳk naar plantaardig eiwit is geen hype, het is ‘serious business’ waar onderzoek en onderwĳs zich mee bezighouden. Niet alleen vanwege het klimaat, zoals te lezen viel in het vorige deel van deze serie, ook de impact op gezondheid is steeds vaker aanleiding om op zoek te gaan naar alternatieven voor dierlĳk eiwit. Maar is dat terecht?

Meer dan goed voor je is Binnen de gevels van het universiteitsgebouw geeft voedingswetenschapper Ingeborg Brouwer antwoord op die vraag. Ze is expert op het vlak van gezonde voeding. ‘Het is niet nodig om zuivel of vlees te mĳden uit oogpunt Tabel 1 – Gezondheidseffecten van rood en bewerkt vlees (bron: Voedingscentrum)

aandoening

effect

harten vaatziekten (darm)kanker diabetes type 2 beroerte stofwisseling afweersysteem

ongunstig (door verzadigd vet) ongunstig ongunstig ongunstig gunstig (indirect) gunstig (indirect)

van gezondheid of duurzaamheid. Zuivel bevat veel calcium, vitamine D en vitamine B12. Vlees is ook een bron van vitamine B12 en van bĳvoorbeeld ĳzer. Toch adviseert de Gezondheidsraad om dierlĳk eiwit voor een deel door plantaardig eiwit te vervangen.’ ‘Op dit moment gebruiken veel consumenten meer dierlĳke producten dan goed is voor hun gezondheid. Dat verhoogt de kans op harten vaatziekten, bepaalde vormen van kanker en diabetes (tabel 1).’ De professor legt uit dat het al een groot verschil maakt als iedereen één of twee keer minder vlees eet per week. Een dieet zonder dierlĳk eiwit zou Brouwer niet snel adviseren: ‘Het kan wel, maar het is niet eenvoudig. Vitamine B12 zit bĳvoorbeeld alleen in dierlĳk eiwit. Je zult dat met supplementen moeten aanvullen. Andere vitaminen en mineralen zitten maar heel beperkt in plantaardig eiwit. Calcium en ĳzer zĳn bekende voorbeelden. Als je daarvan voldoende wilt binnenkrĳgen zonder dierlĳk eiwit, moet je een uitermate uitgebalanceerd dieet volgen.’

Balans houden in voeding Afgezien van de vraag of het mĳden van dierlĳk eiwit verstandig is, is het volgens Brouwer ook niet nodig. ‘Zoek het vooral in een goede balans tussen vetten, eiwitten en koolhydraten. Dat zĳn de macronutriënten die we nodig hebben. Van alles wat je in extreme mate nuttigt, kun je je afvragen of het gezond voor je is.’ Het Voedingscentrum adviseert zo om dagelĳks melken melkproducten te nuttigen. Zuivel bevat veel goede voedingsstoffen. Naast eiwit is het een bron van de vitami-

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02-Vegan vs Vee.indd 24

12-02-20 14:46

Indirect gunstige effecten van vlees op gezondheid Vlees is rijk aan de vitamines B1, B6 en B12 en het mineraal zink. Daarnaast levert het vitamine B2 en de mineralen ijzer, fosfor en seleen. Lever is bovendien rijk aan vitamine A. Vlees bevat van nature eiwit en vet. Er zitten geen koolhydraten in. De hoeveelheid eiwit en vet staan met elkaar in verband. Des te vetter het vlees, des te lager het eiwitgehalte en andersom.

Vitamine B1

gunstig voor de energiestofwisseling

Seleen

gunstig voor haren, nagels en voor het afweersysteem

Zink

gunstig voor een goede opbouw van spieren, botten, huid en haren en voor het afweersysteem

Vitamine B2

gunstig voor de energiestofwisseling en voor de huid

Vitamine B6

gunstig voor de stofwisseling en voor de afbraak en opbouw van aminozuren

nes B2, B12 en calcium. Een dagelĳkse portie zuivel verkleint het risico op darmkanker. In de schĳf van vĳf staan magere en halfvolle varianten zonder toegevoegde suikers. Melkvet bevat veel verzadigde vetten. Die vergroten het risico op harten vaatziekten. Daarom luidt het advies om halfvolle producten te gebruiken, zegt Corné van Dooren namens het Voedingscentrum. ‘De voedingsnorm voor verzadigd vet is dat maximaal 10 procent van de energie-inname af komstig is van verzadigd vet. De gemiddelde inname van verzadigd vet in Nederland is echter 12,6 procent.’ Van alle verzadigde vetzuren die Nederlanders binnenkrĳgen, komt 33 procent uit zuivel en 19 procent uit vlees (bron: wateetnederland.nl). Toch zĳn er de laatste jaren ook wel studies die het nadeel van vollezuivelvet betwisten. Om die reden advi-

Fosfor Vitamine B12

gunstig voor zenuwstelsel en voor rode bloedlichaampjes

gunstig voor stevigheid van botten en tanden en voor de energiestofwisseling

seert de Australische Hartstichting voortaan om volle zuivel te mĳden.

Controverse in voedingsonderzoek Een groep onafhankelĳke experts op het gebied van voeding en gezondheid zorgde afgelopen jaar voor opschudding door te stellen dat het niet nodig is om minder rood en bewerkt vlees te eten. Er zou geen duidelĳk oorzakelĳk verband vast te stellen zĳn met kanker en andere Westerse ziekten. De onderzoekers staan bekend onder de naam NutriRECS en ze bogen zich vorig jaar over de kwaliteit van de totale bewĳslast die de meeste voedingsadviezen voor vleesvermindering wereldwĳd ondersteunen. Conclusie? Het bewĳs dat een bepaalde hoeveelheid vlees beter of slechter zou zĳn voor de gezondheid, is ‘zwak’ tot ‘zeer zwak’.

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02-Vegan vs Vee.indd 25

12-02-20 14:46

SERIE VEGAN VERSUS VEE

Het bewijs dat vlees slecht is voor de gezondheid is zwak

‘Het debat over de gezondheid van vlees is decennialang gemonopoliseerd door een bepaalde nutritionele school die het niet al te nauw neemt met kwaliteit van bewĳs en die wordt nu aan de kaak gesteld’, verklaart Frédéric Leroy de controverse. De Vlaamse professor is verbonden aan de Vrĳe Universiteit in Brussel, aan de onderzoeksgroep microbiologie en biotechnologie (op voedingsgebied). Hĳ stelt dat een causaal verband tussen vlees eten en welvaartsziekten niet werd aangetoond. ‘De meeste studies meten vleesmindering eerder als een merker van gezond leven, omdat individuen die minder vlees eten bĳvoorbeeld ook vaker bewegen, minder roken, minder alcohol drinken en een betere toegang tot medische zorg hebben. Dat is vooral cultureel bepaald. Gezondheidsgemotiveerde mensen horen al generaties lang dat vlees ongezond is.’ ‘In ontwikkelingslanden is een verband aangetoond tussen meer vlees en zuivel en minder sterfte. Naarmate de welvaart verbetert, neemt de consumptie van dierlĳke producten toe’, zegt Leroy. Anders gezegd: vlees is evolutionair. ‘Maar is het dan plots ongezond? In onze westerse samenleving daalt de vleesconsumptie, maar het aantal welvaartsziekten neemt toe. Die zĳn eerder het gevolg van junkfood, van een combinatie van geraffineerde oliën, suikers en zetmeel in ons eetpatroon.’

zien worden, zoals creatine, carnosine en choline.’ De wereldvoedselorganisatie FAO rubriceert eiwit uit voeding op grond van de DIAAS (Digestible Indespensible Amino Acid Score). Met deze methode wordt het eiwit in een voedingsmiddel ook beoordeeld op het aandeel essentiële aminozuren en op verteerbaarheid. ‘Dierlĳk eiwit scoort duidelĳk beter, heeft dus een hogere biologische waarde. Lysine limiteert vaak in plantaardig eiwit, zeker in graan’, legt Leroy uit. Doordat dierlĳke eiwitten meer lĳken op die van de mens is de voedingswaarde veelal hoger, ze zĳn completer dan een plantaardig eiwit. Vervanging door combinaties aan plantaardige eiwitten is mogelĳk, maar niet altĳd makkelĳk, zeker niet bĳ een verhoogde behoefte. Grote studies als PURE lĳken ook weinig heel te laten van de adviezen om verzadigd vet te mĳden. Leroy gaat daarin mee. ‘Je hoort natuurlĳk geen bergen boter te schranzen, maar het advies om minder verzadigd vet te eten is op niet veel gebaseerd. Meta-analyses tonen nu aan dat er geen verband is tussen verzadigd vet en harten vaatziekten. Door het afromen van zuivel verminder je bovendien de nutritionele waarde. Vitamine K2 bĳvoorbeeld is afwezig in magere yoghurt, maar in volle yoghurt zit het wel.’

Dierlijk eiwit hogere biologische waarde

Ingeborg Brouwer is het oneens met deze uitleg van de PURE-studies. ‘De bevindingen van PURE zĳn niet in tegenspraak met de huidige richtlĳnen. Het advies is niet om verzadigd vet te mĳden, maar om de hoeveelheid boven de 10 procent te vervangen door onverzadigd vet. Er is heel veel bewĳs dat vervanging van verzadigd vet door onverzadigd vet tot een verlaging van harten vaatziekten leidt.’ Het lagere sterftecĳfer bĳ mensen in ontwikkelingslanden die meer dierlĳk eiwit innemen, valt te verklaren uit het vermoeden dat deze mensen

Leroy waardeert met name de hoge nutritionele waarde van dierlĳk eiwit, mits het uit onbewerkte producten komt als vlees en melk (dus niet uit vette snacks en suikerhoudende toetjes). ‘Zonder dierlĳk eiwit maak je je dieet minder robuust. Niet alleen omdat je vitamine B12 mist, ook veel andere vitamines en mineralen zĳn met dierlĳk eiwit veel makkelĳker beschikbaar. Naast calcium, ĳzer en vitamine A kun je denken aan een reeks aan componenten die vaak over het hoofd ge-

Honderden studies

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02-Vegan vs Vee.indd 26

12-02-20 14:48

Melken zonder melkkoeien Hij is de eerste melkveehouder in Nederland die start met een productielijn voor plantaardige melk. Samen met zijn broer Tom wil Bart Grobben een plantaardig alternatief voor koemelk in de markt gaan zetten. Twee jaar geleden experimenteerde de pionier uit Enschede met de teelt van soja. Het eiwit uit soja vormt de basis voor plantaardige melk. ‘Tijdens mijn studie bedrijfskunde in Amsterdam merkte ik dat de hippe vegan tentjes als paddenstoelen de grond uitschoten. Dat zette mij aan het denken. Agrifirm deed de eerste ervaringen op met de teelt van soja, en ons melkveebedrijf is extensief, dus ik dacht: laten we proberen een plantaardig alternatief te maken voor melk.’ De bedrijfskundestudent besloot het ouderlijk melkveebedrijf voort te zetten, samen met zijn broer Tom. Ze willen het verdienmodel verbreden, want de koeien mogen blijven. ‘Het is niet mijn doel de melkveehouderij te bedreigen, er zal vraag blijven naar hoogwaardige zuivel van de koe, en dat moet ook. Ik zie de trend naar een plantaardiger dieet als een kans, niet als een bedreiging.’ Grobben wil persoonlijk bijdragen aan een voedselproductie die gezonder en meer in balans is met de leefomgeving.

Tom en Bart Grobben drinken sojamelk op hun sojaveld

De opbrengst van het sojaperceel was het eerste jaar geweldig (meer dan 2500 kilo per hectare), maar viel de afgelopen twee jaar tegen als gevolg van de droogte. Grobben wil de komende drie jaar telkens 5 hectare soja telen. ‘Ons doel is om op kleine schaal een productielijn voor plantaardige melk op te zet-

geen volwaardige voeding hadden. ‘De inname van verzadigd vet zat bovendien ver onder de aanbevolen 10 procent’, legt Brouwer uit. De verschillen tussen de adviezen van het Voedingscentrum en de conclusies van NutriRECS zĳn ook volgens Corné van Dooren minder groot dan ze lĳken. Er is grotendeels gebruikgemaakt van dezelfde studies. ‘De onderzoekers van NutriRECS concluderen dat het voor mensen die nu gemiddeld drie tot vier keer per week rood en bewerkt vlees eten, niet nodig is om minder vlees te eten. Dat is in lĳn met wat wĳ als Voedingscentrum adviseren.’ Binnen de schĳf van vĳf is ruimte voor maximaal 300 gram rood vlees per week. Bewerkt vlees staat niet in de schĳf van vĳf. Het advies is om dit niet te veel en te vaak te eten. Het Voedingscentrum baseert zich op onderzoeken die getoetst zĳn door de Gezondheidsraad. Ook deze raad bundelt alle wetenschappelĳke literatuur die wereldwĳd voorhanden is op het terrein van voeding en gezondheid. Het stelt daarbĳ strenge voorwaarden aan de kwaliteit van het onderzoek en aan de bewĳslast. Belangrĳke kenmerken zĳn bĳvoorbeeld de aantallen deelnemers in een studie, de duur van de studie, de hoeveelheid van een ingenomen voedingsmiddel. Sinds 1953 heeft de Gezondheidsraad zes keer een update van zĳn advies uitgebracht, voor het laatst in 2015. Van Dooren: ‘In al die jaren zĳn er in de adviezen geen grote verschuivingen geweest. En dat is maar goed ook. Vroeger was het advies al om minder vet te gebruiken, nu is dat gespecifi-

ten. Daarvoor moeten we de soja malen, verhitten en filteren. Het is nog veel pionieren en ontwikkelen, maar dat vind ik ook erg leuk om te doen.’ Komend voorjaar kijkt VeeteeltVlees mee tijdens het zaaien van de soja. Tot dat moment valt er van de plannen van Grobben meer te lezen op: www.denieuwemelkboer.nl

ceerd naar minder verzadigd vet en meer essentiële, meervoudig onverzadigde vetzuren. De onderzoekers baseren zich op honderden studies. De bewĳslast moet enorm zĳn om de bestaande kennis stevig op de kop te zetten. Het gaat om de totale bewĳslast, niet alleen om recente onderzoek’, legt Dooren uit. Hĳ is ermee bekend dat er nieuwe studies zĳn waarin geen verband (meer) wordt aangetoond tussen verzadigd vet en harten vaatziekten. Maar de mate waarin conclusies meewegen, is ook afhankelĳk van de bewĳslast uit ander onderzoek.

Dierlijk eiwit niet mijden Terug naar de kiwikroket. Naar het vervangen van dierlĳk eiwit door plantaardig eiwit. Is dat volgens het Voedingscentrum verstandig? Van Dooren legt uit dat het voor de gezondheid van een mens weinig uitmaakt of eiwitten een dierlĳke of plantaardige oorsprong hebben. Het verschil zit in de voedingsstoffen die met dat eiwit meekomen. ‘Ons advies is om wekelĳks maximaal 500 gram vlees te eten. In vlees zitten veel goede voedingsstoffen, zoals ĳzer en vitamine B12, maar we krĳgen met het eten van vlees ook een kwart van het zout binnen’, schetst Dooren. Te veel zout geeft problemen met de bloeddruk. Dierlĳk eiwit is dus een complete bron van voeding, maar kan in sommige producten ook snel te veel van bepaalde stoffen meegeven. ‘Van al het eiwit dat we dagelĳks eten, komt ongeveer 61 procent van dieren. Dat mag best naar 40 of 50 procent, maar ik zou dierlĳke producten niet mĳden.’ l

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02-Vegan vs Vee.indd 27

12-02-20 14:48

COMMISSARISSEN IN BEELD JOHAN WOUTERSE

Het hoogste bestuurlijke orgaan van Coöperatie CRV is de ledenraad van 87 veehouders. Namens de ledenraad houdt de raad van commissarissen (RvC) toezicht op het beleid van de CRV Holding BV. In de RvC zitten zeven veehouders en drie commissarissen van buiten de sector. Wie zijn zij en wat is hun visie? In een serie in Veeteelt stellen ze zich voor.

deel 1 deel 2 deel 3 deel 4 deel 5

Peter Broeckx Gert-Jan Verploeg Johan Wouterse (extern) Fons Kersten Wietse Duursma

deel 6 deel 7 deel 8 deel 9 deel 10

Etienne Cosyns (extern) Peter Schrijver Kurt Faes Freek Rijna (extern) Sjoerd Schaap

Boekhouder

kijkt koe niet in de kont Als accountant keek Johan Wouterse – zoals hij zelf zegt – de koe altijd in de kont. Dat wil zeggen: hij controleerde achteraf de jaarrekeningen van grote bedrijven. Nu zet hij als commissaris van CRV Holding BV mee de lijnen uit voor de toekomst van de veeverbetering in Nederland en Vlaanderen. TEKST WICHERT KOOPMAN

ie had kunnen denken dat de beschouwende boekhouder zich nog eens zou mengen in discussies binnen een boerencoöperatie? Extern commissaris Johan Wouterse zelf in ieder geval niet. Toen zĳn schoonvader nog veehouder was, kwam de accountant in opleiding iedere zondag op de boerderĳ van zĳn schoonfamilie en hoorde hĳ de verhalen aan over het wel en wee van de koeien en het bedrĳf. Hĳ vond het prachtig, maar het was heel wat anders dan de balansen, verlies- en winstrekeningen en financiële kengetallen waar hĳ in zĳn dagelĳks leven van negen tot vĳf mee te maken had.

Bewondering voor toewijding ‘Ik heb sinds die tĳd veel bewondering voor de toewĳding van boeren’, vertelt Wouterse in het kantoor achter zĳn bungalow in Oss. ‘Zeven dagen in de week werken, dag en nacht klaarstaan voor je dieren en dan nog weinig rendement halen op je arbeid en kapitaal. Dat kun je alleen maar opbrengen als je heel veel liefde hebt voor het vak’, constateert hĳ. De discussies over de toekomst van de sector volgt Wouterse met interesse. Ongefundeerde kritiek raakt hem. ‘Ik mag hopen dat de politiek de oren niet te veel laat hangen naar kleine groeperingen die anti-veehouderĳ zĳn en dat met veel lawaai en discutabele argumenten duidelĳk maken. En ik hoop dat men oog blĳft houden voor de grote zwĳgende meerderheid’,

naam Johan Wouterse woonplaats Oss leeftijd 60 jaar gezin getrouwd met Ine (59), kinderen Stephanie (25) en Marieke (23) opleiding heao en NIVRA opleiding tot register accountant functie directeur/eigenaar van WvG Accountants BV bedrijf accountantskantoor voor charitatieve instellingen bestuursfunctie lid van raad van commissarissen van CRV sinds 2017 en voorzitter van de auditcommissie nevenfunctie penningmeester en bestuurslid van stichtingen voor zorg voor verstandelijk gehandicapten en caritasprojecten in het Midden-Oosten vorige functie partner bij KPMG Accountants

moet hem van het hart. ‘Ik weet zeker dat een groot deel van de bevolking ziet dat de veehouderĳ belangrĳk is voor Nederland en Vlaanderen. De sector is enorm innovatief, boeren zĳn zeer vakbekwaam en ze produceren hoogwaardig voedsel van topkwaliteit. Daarvoor verdienen ze meer waardering. In de vorm van eerlĳke prĳzen, maar ook in de vorm van ruimte om te ondernemen.’

‘Return’-fase Sinds zĳn terugtreden als partner bĳ KPMG Accountants, nu zo’n vier jaar geleden, werkt Wouterse als zelfstandig accountant, met name voor charitatieve instellingen. Ook zet hĳ zĳn expertise in als bestuurslid van ideële organisaties, zoals een stichting die zich bezighoudt met onderwĳs en medische zorg aan vluchtelingenkinderen in het Midden-Oosten. ‘Goededoelenorganisaties hebben vaak te weinig geld om een externe accountant in te huren. Omdat ik vanuit huis werk en geen personeel heb, kan ik de kosten laag houden. Zo hoef ik geen grote rekeningen te sturen’, legt hĳ uit. ‘Een mens doorloopt in zĳn werkzame leven drie fases’, citeert de 60-jarige registeraccountant de levenswĳsheid van een oudcollega. ‘Je begint met de “learn”-fase (leren), daarna volgt de “earn”-fase (verdienen) en in de laatste fase hoop je wat terug te kunnen geven aan de maatschappĳ (return). Vier jaar geleden besloot ik dat het tĳd was om aan deze laatste fase te beginnen.’

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02-commissaris Wouterse.indd 28

11-02-20 11:15

Wouterse is sinds 2017 commissaris van CRV en ook voorzitter van de auditcommissie, die samen met de extern accountant toezicht houdt op de kwaliteit van de interne financiële beheersing en informatievoorziening van de organisatie. ‘Ik kende CRV uit de tĳd dat ik nog werkte voor KPMG en als extern accountant regelmatig in Arnhem op kantoor kwam. Toen mĳ gevraagd werd of ik wilde toetreden tot de raad van commissarissen, heb ik daar best even over na moeten denken’, bekent hĳ. ‘Een commissariaat is geen vrĳblĳvend erebaantje. Ik voel me medeverantwoordelĳk voor het beheer van boerengeld. Daarbĳ komt: van koeien en boeren heb ik geen verstand. Dat laatste heb ik in mĳn sollicitatiegesprek ook gezegd’, vertelt de financieel expert. ‘Die eerlĳkheid werd erg op prĳs gesteld.’

Fier op veeverbetering

‘Een commissariaat is geen vrijblijvend erebaantje. Ik voel me medeverantwoordelijk voor boerengeld’

Het is de open en eerlĳke communicatie binnen CRV die ook Wouterse waardeert. ‘Ik doe mĳn werk in de raad van commissarissen met veel plezier’, geeft hĳ aan. ‘Ik had tot voor kort geen idee hoe innovatief de veeverbetering is. Vlaamse en Nederlandse veehouders mogen trots – of in mooi Vlaams “fier” zĳn – op wat ze samen voor elkaar hebben gekregen.’ Tĳdens ledenraadsvergaderingen gaat de commissaris bewust niet meer op de eerste rĳ zitten, maar tussen veehouders in de zaal. ‘Dat levert vaak heel interessante gesprekken op’, vertelt hĳ enthousiast. ‘De ledenraadsleden zĳn enorm betrokken bĳ de coöperatie en weten – ook als het over financiële zaken gaat – goed waar ze het over hebben. En ze durven in het belang van de continuïteit van de coöperatie hun eigen belang ook aan de kant te zetten’, merkt de accountant. Een mooi voorbeeld daarvan noemt hĳ de beslissing om het ledenvoordeel over afgelopen boekjaar niet uit te betalen, maar te investeren in innovatie, zoals de doorontwikkeling van een nieuwe techniek voor het seksen van sperma. ‘Een bedrĳf dat niet blĳft investeren in innovatie, prĳst zichzelf op den duur uit de markt’, weet Wouterse. ‘En om te kunnen blĳven investeren in innovatie moet een bedrĳf ook groeien. Aangezien de thuismarkt voor CRV daarvoor nog maar weinig ruimte biedt, is het noodzakelĳk dat het bedrĳf de vleugels uitslaat. We hebben producten die internationaal concurrerend zĳn.’ ‘Nee, niet alle buitenlandse activiteiten leveren direct het gewenste resultaat op’, erkent de financieel specialist. ‘Natuurlĳk blĳven we kritisch kĳken naar het rendement van onze investeringen. Maar niets ondernemen is voor CRV geen optie. Dan wordt de coöperatie op den duur opgeslokt door een van de grote – private – partĳen. Want die groeien sowieso door’, stelt hĳ vast.

Slagvaardige coöperatie Met werken in een coöperatie had Wouterse nog geen ervaring voordat hĳ toetrad tot de raad van commissarissen van CRV. ‘In een coöperatie verloopt de besluitvorming over meerdere schĳven en ik zag om me heen dat leden van andere coöperaties soms flink moeten worstelen om tot elkaar te komen. Particuliere bedrĳven kunnen sneller handelen en hebben het wat dat betreft makkelĳker’, dacht hĳ enigszins bevooroordeeld. ‘Maar ik heb CRV leren kennen als een slagvaardige coöperatie’, stelt hĳ nu vast. ‘Dat vind ik een groot compliment aan onze veehouders.’ l

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02-commissaris Wouterse.indd 29

11-02-20 11:15

STARTEN MET SUCCES GESPECIALISEERD IN OPFOKMELK - KALVERMELK OP MAAT-

VOOR MELK- EN VLEESVEE

vanlommel.be/veevoeder -

T +32 (0)14 411 396 -

KRAIBURG LOOPVLAKBEDEKKING Geschikt voor elk type rooster- en dichte loopvloer en/of melkstal

Lijnbaan 33 3421 JG Oudewater Tel. 0348 - 56 15 80 info@snelhoutenrubber.nl

Roostervloeren KURA S voor melkvee

Ook in ProďŹ en Pedi Kura

Importeur van:

Roostervloeren LOSPA

voor groepshuisvesting of stieren

Roostervloeren KURA SB

voor groepshuisvesting < 350 kg

Roostervloeren LOSPA SB

voor groepshuisvesting > 350 kg en stieren

met 5% afschot naar de sleuven

WWW.SNELHOUTENRUBBER.NL H O O F D S P O N S O R

P R E S E N T E E R T

28.02-01.03.2020 Weelde Depot Geeneinde 54, 2381 Ravels open van 10.00u tot 18.00u Weelde Depot Geeneinde 54, 2381 Ravels open van 10.00u tot 18.00u Vak voor beurs inten sieve vee mech teelt en anis erfni atie op veau

Alle info op

www.agridagen.be

200108_AGRI_advVeeteeltVlees_126x195.indd 1

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_p30.indd 30

8/01/20 15:41

12-02-20 13:10

CRVNIEUWS

Welkom op de Agridagen Ravels Op vrijdag 28, zaterdag 29 februari en op zondag 1 maart vinden in Weelde Depot in Ravels de Agridagen Ravels plaats. Op 1 maart wordt hier voor het eerst ook

een prijskamp gehouden voor Belgischwitblauwdieren uit geheel Vlaanderen. Naast de prijskamp voor volwassen dieren is er een kalvershow.

Nieuwe stalnamen Aanvragen voor onderstaande stalnamen zijn in het vierde kwartaal van 2019 binnengekomen. Als veertien dagen na publicatie geen schriftelijke bezwaren tegen deze stalnamen zijn ingediend, krijgen deze de officiële status.

CRV is op de Agridagen aanwezig op standnummer 5321. Hier zullen ook een aantal vleesveedieren worden getoond. U bent van harte welkom!

Stalnaam

Naam

Woonplaats

KNA De Konings van de Stins van Stoevezandt 3STAR Champ de Roseau De Hylperhoek ’t Mussennest SSH

Mts R. Kramer en S. M. A. H. Conen A. M. Overgaauw Mts. Zee-Weststrate Mts. H. Vahl en K. J. Visser GenHotel B.V. J. A. Rietveld M. Zwerver A. G. Gorkink Maatschap Boschma

Nieuw Amsterdam Hellum Abbekerk IJsselmuiden Heino Leerdam Workum Epe Pietersbierum

Blondestamboek op excursie naar Zeeland Het Vlaamse blonde d’Aquitainestamboek gaat op 29 maart op excursie naar de Nederlandse provincie Zeeland. In de voormiddag wordt het bedrijf bezocht van Piet en Willy Poley in Hansweert. Bij een bedrijfsverplaasting in 2005 maakten zij de omschakeling van

melkvee naar vleesvee. Na een lunch volgt een bezoek aan het bedrijf van Pieter Boot in Kerkwerve. De familie Boot ontwikkelde een neventak met vleesstieren op het akkerbouwbedrijf tot een vleesbedrijf met verwerking van het hele rund. Na afloop van de bedrijfs-

bezoeken is er een gezamenlijk diner. Inschrijven voor deze excursie kan tot 10 maart bij: m.loterman@outlook.com. Voor stamboekleden bedragen de kosten 55 euro per persoon. Niet-leden betalen 65 euro.

Bwb-proefstier New Jersey de Berligant KI-code 94-5061 verkoper:

CSB

schofthoogte: 124 cm (+3) 14 mnd.

fokker:

BAUDOIN Marc, Marchovelette

gewicht:

haarkleur:

blauw & wit

geboren:

21-04-2018 644 kg 22 mnd. nb

Schofthoogte 80.00

Besp. 89.00

Type 83.70

Beenwerk 73.00

NODULE DES VOLEES

Alg. voorkomen 80.00

Eindbeoordeling 86.90

New Jersey werd aangekocht op de CSB veiling in Ciney waar hij uitmuntende groeiprestaties kon voorleggen: 1598 gram per dag! Het is een zeer fijne, complete stier met een super moeder. Lampe de Berligant heeft een eindbeoordeling van bijna 90 punten met 100 punten voor gestalte en 85 punten algemeen voorkomen. Naast de Adajiobloedlijn is deze stier zeer vlot inzetbaar.

IMPARTIAL D’IZIER GRACIEUSE DES VOLEES GERMINAL DE FOOZ

NEVADA VAN KRAKEHOEVE 80 / 90 / 84 / 82 / 90 / 88 GAGNANTE DE LA HAIE MADAME

GAIETEE ET DE FOOZ ADAJIO DE BRAY

IDEFIX VAN TERBECK EFFIE VAN TERBECK

LAMPE DE BERLIGANT 100 / 89 / 87 / 96 / 85 / 89

MANITOU DE BELLE EAU GAMINE DE BERLIGANT

DOYENNE DE BERLIGANT

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_CRV nieuws en proefstier.indd 31

12-02-20 14:51

INFOGRAPHIC

Het jaar van de

vleesloze burger De vleesloze (ham)burger was anno 2019 een echte hype. Niet het dierenleed ligt aan de basis van het succes, maar eerder milieu-overwegingen. TEKST GUY NANTIER

et jaar 2019 was het jaar van de doorbraak van de vleesloze (ham)burger. Beyond Meat, een start-up uit het Amerikaanse Silicon Valley, zette via zĳn Nasdaq-beursgang de vleesloze burger ‘Beyond Burger’ wereldwĳd op de kaart. De aandelen, die tegen 25 dollar naar de beurs kwamen, stegen op de eerste dag met 160 procent en waren na drie maanden bĳna vertienvoudigd. Sindsdien zĳn de aandelen einde 2019 wel teruggezakt naar 77 dollar. Na de Beyond Burger maakten ook de Incredible Burger en de Impossible Burger furore in Amerika. Ook in België sloeg de hype toe met onder andere de Greenway Burger, een Belgisch product van het Gentse voedingsbedrĳf Greenway, dat onder andere in het vleesschap bĳ de supermarkt Delhaize te vinden is. In Nederland zette de Vegetarische Slager (nu in handen van de multinational Unilever) de Mc2 NoBeef Burger in de markt. Deze burger is onder andere te vinden in de winkelketen Albert Heĳn. De Vegetarische Slager sloot in 2019 ook een ‘vette’ deal met de hamburgerketen Burger King en ontwierp er de nepvleesburger – Rebel Whopper – voor.

Andere motivatie De meeste kopers van de vleesloze burgers zĳn geen vegetariërs, zo blĳkt uit diverse onderzoeken, maar flexitariërs, die dierlĳke en plantaardige producten afwisselen. Deze kopers blĳken een andere motivatie te hebben om vlees te vervangen dan de traditionele vegetariërs en veganisten. Klimaatoverwegingen zĳn voor hen belangrĳker dan het voorkomen van dierenleed. Uit een levenscyclusanalyse ‘van cradle to grave’, van de productie van grondstoffen tot aan het bereiden van het product bĳ de consument en de uiteindelĳke afvalverwerking, kan immers algemeen geconcludeerd worden dat vleesalternatieven een beter milieuprofiel hebben dan vlees op het gebied van klimaatverandering, waterverbruik en landgebruik. Het milieu-effectenrapport van vlees en vleesvervangers van Blonk Consultants (2017), in opdracht van de Nederlandse consumentenbond, zette dit in cĳfers om: de broeikasgasemissies voor hamburgeralternatieven schommelen rond de 3 kg CO2 per kg product. Er kan ongeveer een halve kg CO2equivalent bĳgeteld worden wanneer Land Use Change (LUC) of verandering van bodemgebruik meegenomen wordt. Voor hamburgers van rundvlees zĳn de resultaten een veelvoud hiervan (22 kg CO2-eq zonder LUC en bĳna 25 kg CO2-eq met LUC). Het watergebruik van de verschillende vleesvervangers zit rond de 50 liter per kg product, acht maal lager dan rundvlees (430 liter per kg product). Landgebruik van vleesalternatieven van hamburgers is ook minimaal zes keer efficiënter (5 vierkante meter per kg product tegenover 30 vierkante meter per kg rundvlees). l

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_infographic.indd 32

12-02-20 10:40

Milieu-effecten van hamburgers en hamburgeralternatieven

product

ontbossing

Tivall Sofine

CO2

Hak rund 0

KLIMAATVERANDERING

De sojaburger (Tivall), de boerenkoolburger (Sofine), de Hollandse bonenburger (Hak) zijn vergeleken met de echte runderhamburger. Resultaten van de vier producten voor klimaatverandering, watergebruik en landgebruik zijn hieronder weergegeven

kg CO2-eq/kg hamburger

WATERVERBRUIK

Tivall Sofine Hak rund 0

0,05

1,0

0,15 0,2 0,25 0,3 0,35 0,4 0,45 0,5

m3 water/kg hamburger

LANDVERBRUIK

Tivall Sofine Hak rund 0

m /kg hamburger

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_infographic.indd 33

12-02-20 10:40

MANAGEMENTNIEUWS

Extra dieren nodig voor genetisch onderzoek naar schurft GEZONDHEID – Roel Meyermans, doctoraatsstudent aan de KU Leuven, onderzoekt in het kader van een project de genetische achtergrond van schurftgevoeligheid bij het Belgisch-witblauwras. De onderzoeker is nog op zoek naar bedrijven met Belgisch-witblauwrunderen (zowel vlees- als dubbeldoeltype) waarbij schurft optreedt. ‘Op dit moment beschikken we over een set van een 150-tal gevoelige dieren en ook een 150-tal resistente dieren. De voorlopige analyses tonen al enkele regio’s in het dna die we nauwgezetter volgen, maar om sluitende resultaten te bekomen hebben we nog nood aan extra dieren. Nu de dieren op stal staan, zijn we dan ook nog extra op zoek naar dieren met schurftsymptomen die niet recent behandeld werden.’ Tijdens de eerste twee jaar van het Bomange-project werden er tijdens de winterperiode al zo’n 700 dieren bemonsterd. Voorlopige resultaten tonen wel degelijk aan dat een deel van de verschillen die zijn waargenomen, afkomstig is van de genetica. Tijdens het bedrijfsbezoek worden de huidbeschadigingen van elk dier opgemeten en wordt een afkrabsel van de huid genomen. Met dit af-

krabsel wordt microscopisch vastgesteld om welk soort schurft het gaat. Daarnaast wordt er een bloedstaal van elk onderzocht dier verzameld voor dna-analyse. Na de staalname worden de meest gevoelige en weerstandige dieren geselecteerd en wordt hun dna vergeleken. Dergelijke dna-analyses dienen uitgevoerd te worden op grote aantallen dieren. In het Bomange-project wordt ook de dubbeldoel-witblauwpopulatie bekeken. ‘Ook in deze populatie zien we dat er wel degelijk verschillen zijn en ook dat willen we graag verder onderzoeken’, aldus Meyermans. Veehouders die willen meewerken, kunnen contact opnemen met Roel Meyermans (KU Leuven), op 016-32 03 76 of via roel.meyermans@kuleuven.be. Het Bomange-project is een samenwerking tussen tussen KU Leuven, UGent, ULiège, awé en CRV met de financiële ondersteuning van de FOD Volksgezondheid en het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek (FWO).

Samenwerking in verduurzaming vleesveehouderij VLEESVEE – In het nieuwe trans-Europese netwerk BovINE zullen negen Europese landen werken omtrent de verduurzaming van de vleesveehouderij. De negen lidstaten die in het nieuwe netwerk vertegenwoordigd zijn, maken samen 75 procent uit van de zoogkoeienpopulatie en 70 procent van de rundvleesproductie in Europa. Het gaat om België,

Estland, Frankrijk, Duitsland, Ierland, Italië, Polen, Portugal en Spanje. Concreet zullen de landen ervaringen uitwisselen over en nieuwe recepten testen rond de thema’s socio-economische veerkracht, diergezondheid en dierenwelzijn, productieefficiëntie, vleeskwaliteit en klimaat en milieu. Om deze ervaringen en nieuw opgebouwde

kennis ook tot bij de veehouders te krijgen is per land telkens zowel een onderzoekscentrum als een landbouworganisatie bij het netwerk betrokken. Voor België zijn dat ILVO en Boerenbond. Het Ierse onderzoeksinstituut Teagasc is coördinator van het netwerk. BovINE is een Horizon2020-project, gefinancierd door de Europese Commissie.

VS-landbouwminister maakt kennis met witblauw POLITIEK – ‘You bleed blue’, of ‘u heeft blauw bloed’. Zo vatte de Amerikaanse landbouwminister Sonny Perdue de passie samen bij het aanhoren van het verhaal van Belgisch-witblauwfokker Eric Coheur. De minister uit de Trump-administratie bracht een bezoek aan het vleesveebedrijf van Eric en Julien Coheur in het Waalse Awans. De Amerikaanse landbouwminister of ‘Secretary of Agriculture’ maakte tijdens zijn bezoek aan België ruim tijd om kennis te maken met het Belgisch witblauw. Hij werd er onder meer vergezeld door de Amerikaanse ambassadeur in België, Ronald Gidwitz.

Tijdens de rondleiding over het bedrijf werd gesproken over de moeilijke financiële situatie op veel vleesveebedrijven in België. Perdue gaf aan de situatie ook in de Verenigde Staten te herkennen. ‘De prijzen aan de producenten dalen, terwijl ze in de handel gestegen zijn. Voor Amerikaanse landbouwers is dit niet anders’, gaf Perdue mee aan de witblauwfokker. Hij verduidelijkte dat ze ook in zijn land met de distributie en de handel hiervoor om tafel zitten. Perdue gaf aan, ondanks de verschillen in management, ook heel veel gelijkenissen te zien tussen de Belgische en de Amerikaanse veehouderij.

Perdue (links) was onder de indruk van de witblauwen van Eric Coheur (rechts)

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_managementnieuws.indd 34

11-02-20 11:11

Meer melk voor kalveren in de winter GEZONDHEID – Voor groei en onderhoud heeft een kalf energie nodig. Is het buiten koud, dan heeft dat kalf extra energie nodig om zich warm te houden. Het advies van GD is daarom om kalveren in een koudeperiode 10 procent extra energie te geven. Dit kan door dagelijks één liter melk extra te voeren met dezelfde concentratie (in dat geval drie keer per dag voeren) of door 10 procent extra melkpoeder per liter melk te

geven. Daarbij is ook aandacht nodig voor de juiste aanmaaktemperatuur van de melk, meestal 45 tot 55 graden Celsius. De kunstmelk wordt vervolgens verstrekt bij een temperatuur van 39 tot 40 graden Celsius op vaste tijdstippen van de dag. Uiteraard is het ook belangrijk dat het kalf een droog en warm ligbed heeft, niet in de tocht ligt en altijd vers water ter beschikking heeft, ook als het vriest.

Minder antibiotica door longaandoeningen goed aan te pakken GEZONDHEID – Het antibioticagebruik op vleesveebedrijven is vele malen kleiner dan op bijvoorbeeld een varkens-, pluimvee- of melkveebedrijf. Toch kan ook de vleesveehouder een bijdrage leveren in de strijd tegen antibioticaresistentie door longaandoeningen correct aan te pakken. De nieuwe snelscanlongecho helpt daarbij. Deze boodschap gaf dr. Lieze De Cremer mee op de studiedag ‘Hoe minder antibiotica gebruiken in de rundveehouderij?’, georganiseerd door AMCRA (het kenniscentrum inzake antibioticagebruik en -resistentie bij dieren), het departement Landbouw en Visserij, FAVV en FAGG. ‘Longaandoeningen verklaren voor 60 tot 70 procent het antibioticagebruik op een vleesveebedrijf’, stelde Lieze De Cremer van de onderzoeksgroep Inwendige Ziekten van de Universiteit Gent. ‘De economische schade door longaandoeningen wordt geschat op een nettoverlies van 8 tot 32 kg groei. Verder

is de kans dat dieren sterven vanwege een longaandoening ook 3 tot 8 maal groter dan bij gezonde kalveren.’ Vooral jonge runderen tot een jaar oud zijn erg gevoelig voor virale en bacteriële luchtwegaandoeningen. De Cremer: ‘Punt één: hoesten duidt niet altijd op een bacterieel probleem. Punt twee: belangrijk om te weten is dat 60 procent van de luchtwegaandoeningen bestaat uit virale infecties, zoals BRSV, PI3, BCV en bvd, en geen antibioticabehandeling behoeven.’ Bacteriële infecties die kunnen leiden tot longaandoeningen, zoals pasteurella , mannheimia en mycoplasma, kunnen voorkomen worden door preventie. ‘Preventie bestaat uit onder andere een correcte huisvesting inzake klimaat en luchtvochtigheid, een goed biestmanagement (weerstand), correcte voeding en vaccinatie tegen virale infecties om secundaire bacteriële infecties te voor-

komen’, aldus nog dierenarts De Cremer. Bij een bacteriële longaandoening bestaat de betere behandeling uit het nemen van een antibiogram om de infectie-oorzaak te achterhalen en dan gericht te behandelen. De Cremer: ‘Groepsbehandelingen met antibiotica – uit voorzorg om verdere contaminatie in het koppel tegen te gaan – moeten absoluut beperkt worden. Er is trouwens wetgeving in de maak die een maximum gaat leggen op de toegelaten gebruikte hoeveelheid antibioticum op bedrijfsniveau.’ ‘Aan de Universiteit Gent is een snelle detectiemethode ontwikkeld – de snelscanlongecho – die de bedrijfsdierenarts in staat stelt om bij een vermoeden van longaandoeningen het onderscheid te kunnen maken tussen aangetaste en niet-aangetaste dieren, zodat groepsbehandelingen uit voorzorg niet meer hoeven’, besloot Lieze De Cremer.

Continuteelt mais vraagt aandacht voor vanggewas MAISTEELT – Bedrijven die continuteelt van snijmais toepassen, moeten serieus aandacht schenken aan het vanggewas om ervoor te zorgen dat het organischestofgehalte in de bodem op peil blijft. Dat vertelde Herman van Schooten, onderzoeker bij Wageningen UR, tijdens een bijeenkomst van de Commissie Grasland en Voedergewassen in Nijkerk. ‘Organische stof is de motor van de bodem. Om het percentage organische stof in balans te houden moet bij maisteelt jaarlijks 400 kg droge stof per hectare worden aangevuld’, aldus Van Schooten. ‘Als je geen wisselteelt toepast, moet die aanvulling komen via het

vanggewas, maar zorg er dan voor dat je het vanggewas gebruikt als een groenbemester.’ Van Schooten brak een lans voor groenbemesters in combinatie met maisteelt. ‘Maisteelt betekent eigenlijk dat er maar vijf maanden per jaar mais groeit. De andere maanden kun je dus benutten voor een groenbemester, waarbij je de groeimomenten zo goed mogelijk moet zien te benutten.’ Dat betekent volgens Van Schooten zo snel mogelijk na de maisteelt het vanggewas zaaien. ‘Elke week later zaaien betekent een 10 kg lagere opname van stikstof.’ Ook het bewerken van de groenbemester in

het voorjaar vraagt om vakmanschap. ‘Telen is één ding, benutten van het organische stof een heel ander verhaal. Zorg ervoor dat je het vanggewas verkleint en in de toplaag van de bodem vermengt voor een goede omzetting. Begin daar tijdig mee, omstreeks half maart, zodat de vertering kan starten.’ De groenbemester stuk frezen of bewerken met een schijveneg zijn volgens Van Schooten goede methoden. ‘Wanneer er echt een goed vanggewas staat, dan is een simpele cultivator niet genoeg. Bedenk ook dat een groenbemester een investering is in de bodem voor de lange termijn.’

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_managementnieuws.indd 35

12-02-20 14:31

MARKTINFO VOER

Markten stabiel maar onzeker

in eurocenten, excl. btw (bron: Wageningen Livestock Research)

februari 2020 fokvee mestvee

gsv erl ies ma (%) (e/ rktp r ton ijs )

mengvoer

4 4 0 0 0 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5 5 5 5 0 0 0 0

0,0 0,0 246,0 100,0 150,0 142,4 217,0 198,0 219,0 231,0 330,0 191,0 339,0 245,0 240,0 23,0 47,0 64,8 88,2 237,3 268,8 247,0 216,5

975 908 666 438 529 1.290 1.307 1.291 1.414 1.172 1.235 1.177 1.249 1.008 1.146 1.206 1.248 949 1.122 1.107 1.178 1.149 1.149

rin

s i g/ kg d

g/k gd 52 67 75 2 21 79 113 115 117 103 161 102 251 158 202 119 84 138 96 117 161 132 94

vev

74 173 185 49 70 97 128 120 94 97 344 158 482 400 324 132 84 249 197 195 264 241 172

dve

s g/k gd

940 888 694 509 583 1.182 1.180 1.122 1.265 1.038 1.129 968 1.153 942 1.071 1.099 1.129 943 1.035 1.033 1.093 1.067 1.062

Voederwaardeprijzen geven de verhouding weer van de voederwaarde van mengvoer, grondstoffen en bijproducten in relatie tot de marktprijs. Bij een voederwaardeprijs onder de 100 procent is het voedermiddel prijstechnisch interessant.

natte bijproducten

grondstoffen eiwit

ds g/k g grondstoffen energie

34 45 89 89 89 58 87 87 87 87 87 87 87 87 87 11,5 22 27 42 87 87 87 87

vem

s structuur

maiskuil graskuil luzerne gerstestro graszaadstro ccm tarwe gerst maismeel droge bietenpulp lijnzaadschilfers palmpitschilfers sojaschroot 44/7 raapzaadschroot DDG tarwe aardappelstoomschillen aardappelsnippers bierbostel maisgluten fokvee standaard (15% re) fokvee eiwitrijk (20% re) afmest groeibrok afmest finish

18,60 64,80 17,40 64,40

Zoek, vervang en bespaar

(bron: Liba)

ruwvoer

y/y

m/m = vergelijking t.o.v. vorige maand y/y = vergelijking t.o.v. dezelfde maand vorig jaar

VOEDERWAARDEPRIJZEN

februari 2020

kvem kg dve kvevi kg dve

m/m

vo (e/ erwa ton ard ) ve epr vi ijs ma voe rktp de rijs t rw .o. aar v. de pri js (

– De huidige voederwaardeprijzen zijn berekend door Wageningen Universiteit (WUR) op 14 januari 2020. De waarde van 1000 vem (kvem-prijs) steeg naar 18,6 eurocent, de waarde van eiwit daalt naar 64,8 eurocent per kg dve. – In de onderstaande tabel met de voederwaardeprijzen staan verschillende producten opgesomd met bijhorende voederwaarden. De voederwaarde van het product wordt berekend aan de hand van de cijfers die WUR publiceert. Er wordt daarbij een vergelijking gemaakt tussen de marktwaarde en voederwaarde. Belangrijk om weten is dat men enkel producten mag vergelijken die vergelijkbaar zijn, vergelijk dus geen appelen met peren. Evalueer ook eerst welke producten in het rantsoen passen en kies binnen deze producten de goedkoopste optie. – De sojamarkt is op dit moment gespannen. Er is veel onbekend over de mogelijke impact van het coronavirus. De Braziliaanse oogst is gestart, maar door de regen ook direct vertraagd. Daardoor heeft er op korte termijn een verhoging van de sojaprijs plaatsgevonden. – De granen blijven buitengewoon stabiel, binnen de granen blijven mais en gerst het goedkoopst. – De zetmeelhoudende aardappelproducten dalen vooralsnog niet in prijs. De komende tijd, wanneer er meer vanuit de opslagen verwerkt gaat worden, zal het aanbod toenemen. Op dit moment passen de droge grondstoffen prijstechnisch beter dan de natte producten. Bij een gelijke voederwaardeprijs gaat de voorkeur over het algemeen naar een droogproduct wegens het arbeidsvoordeel en de mindere verliezen. – Raap heeft enkele weken geleden een stap omhooggezet. Wat nu opvalt, is dat de prijzen na de nieuwe oogst weer iets lager staan, maar dat het nog steeds zeer nette bedragen zijn. Op de korte termijn – maand op maand vergeleken – zijn alle eiwithoudende grondstoffen licht verhoogd. – Vullers van brokken – palmpitschilfers en sojahullen – stabiliseren,maar blijven scherp in prijs. Het verschil blijft klein tussen zetmeelrijke en zetmeelarme brokken.

ENERGIE- EN EIWITPRIJZEN VOER

m/m

66,3 86,9 146,1 69,0 94,0 153,3 261,2 259,9 279,6 235,1 277,2 235,3 329,7 241,1 286,7 31,3 56,7 65,2 102,6 233,3 268,5 248,1 226,8

y/y

168 145 160 93 83 76 78 98 119 81 103 102 84 73 83 99 86 102 100 100 95

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_markt voer.indd 36

12-02-20 10:30

MARKTINFO VEE

NUCHTERE KALVEREN

BROUTARDS LIMOUSIN

900

2019

700 € 600

600

2019

500

dikbilstier dikbilvaars dubbeldoel melkvee

400 300

€ 250

2019

200 € 70

100 0

2019 1

25 30 week

Bron: veemarkt Les Hérolles (Fr.)

euro (max.) per stuk (excl. btw)

Bron: veemarkt Ciney (B.)

€ 750

BROUTARDS BLONDE D’AQUITAINE

euro (gem.)/kg levend gewicht (excl. btw)

4,0

800

U-€3,36

2019

R -€2,70

2,5 2,0

2019

25 30 week

eoro/100 kg, levend gewicht (excl. btw)

2019

Bron: veemarkt Brugge (B.)

euro (gem.)/kg levend gewicht (excl. btw)

Bron: veemarkt Agen (Fr.)

U-€3,55

R -€2,80

3,0

2,5

2019

U-€ 2,92

2019

R-€ 2,84

2019

R-€ 2,68

25 week

350

4,0

3,0

2019

U-€ 2,95

KOEIEN BELGISCH WITBLAUW

U-stieren 250-300 kg R-stieren 250-300 kg U-stieren 300-350 kg R-stieren 300-350 kg

3,5

2,0

5,0 4,5

U-stieren 250-300 kg R-stieren 250-300 kg U-stieren 300-350 kg R-stieren 300-350 kg

dikbil gelijkgestelde goedgevormde 55% 50% verwerking

300 € 260,00

250

200

€ 225,00

2019

€ 186,25

2019 2019

€ 178,75

150

100

2019

€ 153,75

2019

€ 121,25

2019

week

STIEREN BELGISCH WITBLAUW

eoro/100 kg, levend gewicht (excl. btw)

Bron: veemarkt Brugge (B.)

350

dikbilstier gelijkgestelde goedgevormde

300

60% 55% verwerking

€ 302,50

2019 2019

€ 270,00

250

€ 219,00

200

2019

€ 179,00

2019 2019

150 € 146,25

100

week

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_marktinfo VEE goede.indd 37

12-02-20 10:31

Ja H

AGENDA KEURINGEN EN PRIJSKAMPEN

VEILINGEN

23 februari 27 februari 27 februari 1 maart 14 maart 21 maart 10 mei 21 juli 22 juli 27 juli

12 maart 28 maart

SIA-keuring charolais, Parijs (Frankrijk) SIA-keuring blonde d’Aquitaine, Parijs (Frankrijk) SIA-keuring limousin, Parijs (Frankrijk) Vlaamse bwb-keuring, Ravels Vleesveekeuring (bwb en vrb), Hulshorst Paasvee Tentoonstelling, Rhenen Veeteeltshow Bwb, Bocholt Keuring blonde d’Aquitaine, Bogaarden Witblauwprijskamp Oosterkempen, Geel ten Aard Nationale prijskamp bwb, Libramont

De koeien van de familie Bĳl uit Waarschoot laten zich het winterrantsoen goed smaken Foto: Kristina Waterschoot

Veiling limousin, Lanaud (Frankrijk) COT-veiling, Laren

BEURZEN, STUDIEVERGADERINGEN, DEMODAGEN 22 februari1 maart 29 maart 16 mei 16-18 mei

COLOFON Landbouwbeurs SIA, Parijs (Frankrijk) Uitstap blonde d’Aquitaine Vlaanderen Veeteelt is een uitgave van CRV BV en verschĳnt tweemaal per maand, uitgezonderd januari, Voorjaarsdag Hereford Stamboek Nederland juni, juli en december. Landbouwsalon Aquitanima, Bordeaux (Frankrijk) redactie

VOORUITBLIK

hoofdredacteur Jaap van der Knaap adjunct-hoofdredacteur Inge van Drie redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Guy Nantier, Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen en Tĳmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Jelle Feenstra, Wichert Koopman en Reimer Strikwerda hoofd uitgeverĳ Rochus Kingmans

MAART VOEDING redactie-adres

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem,

026 38 98 800 Het volgende nummertelefoon van VeeteeltVlees staat Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 09 voeding. 363 92 11, fax 09 363 92 06 voor een groot deel inOosterzele, het tekentel.van e-mail veeteelt@crv4all.com Zo brengt de redactie het antwoord van een abonnementsprĳ s/jaar veevoederbedrijf op de klimaatkritiek die de Nederland en België € 70,30 rundveehouderij in Vlaanderen vaak krijgt. overige landen € 132,90 In van combinatie met abonnement op vakblad Ook het maximaliseren de productie van VeeteeltVlees € 10 korting. eigen voer – niet alleen maar Prĳruwvoer, zen excl. 6% btw.ook Abonnementen zĳn gebaseerd kalenderjaar en worden jaarlĳks krachtvoer – krijgt steeds meeropaandacht. in februari gefactureerd. Opzegging is mogelĳk Reden genoeg om er per metkwartaal. de redactie aanBel voor opgave van een abonnement: dacht aan te besteden. Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) In april publiceert het Vlaams stamboek België: VRV-klantendienst (078 15 44 44) e-mail Belgisch witblauw voor hetklantenservice.nl@crv4all.com eerst de nieuwe bwb-index. In dit nummer is er uitgebreid advertentie-afdeling Jannetvan Fokkert, aandacht voor de opbouw dezeWillem index,Gemmink, Froukje Visser het nut en de toepasbaarheid in de fokkerij. postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 820 fax 026 38 98 824 e-mail advertenties@crv4all.com

illustraties/foto’s

De foto’s zĳn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen (voor zover niet op de foto aangegeven) zĳn de foto’s van Nico Bons (7), BASF (32), PPO (33), Altic (33), GD (58) Mark Pasveer (58), MS Schippers (68) en Agrifirm (68).

COLOFON VeeteeltVlees is een uitgave van CRV BV in opdracht van Coöperatie CRV ua. De leden van de Coöperatie CRV ontvangen VeeteeltVlees gratis, als onderdeel van het lidmaatschap. VeeteeltVlees verschijnt maandelijks. redactie hoofdredacteur Wim Veulemans redactie Guy Nantier, Inge van Drie, Jaap van der Knaap, Wichert Koopman, Florus Pellikaan, Jerom Rozendaal en Grietje de Vries fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot foto- en beeldbewerking Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida eindredactie Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster hoofd eindredactie en vormgeving Mirjam Braam hoofd uitgeverij Rochus Kingmans aan dit nummer werkten verder mee Tijmen van Zessen redactie-adres Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 800 Vlaanderen: Buchtenstraat 7, 9051 Sint-Denijs-Westrem telefoon 078 15 44 44 fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.com

abonnementsprijs/jaar Nederland en België € 56,00, overige landen € 102,00. In combinatie met abonnement op vakblad Veeteelt € 18 korting. Prijzen excl. 9% btw. Abonnementen zijn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlijks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelijk per kwartaal. Bel voor opgave van een abonnement: België: CRV Klantenservice (078 15 44 44) e-mail klantenservice.be@crv4all.com Nederland: CRV Klantenservice (088 00 24 440) e-mail klantenservice.nl@crv4all.com

van artikelen is alleen toegestaan na Overname van artikelen isOvername alleen toegestaan na toestemtoestemming van de redactie. Hoewel aan de ming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de vande de redactie inhoud de meeste zorg is inhoud de meeste zorg is samenstelling besteed kan door besteed, kan de voor redactie geen aansprakelĳkheid geen aansprakelijkheid worden aanvaard mogelijke aanvaarden voor mogelĳke onjuistheden of onjuistheden of onvolledigheden. onvolledigheden. Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsAlle auteursrechten en overige intellectuele rechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten van) deze uitgave worden uitdrukkelĳk bij CRV BV c.q. de betreffende auteur. Artikelen uit voorbehouden. Deze rechten berusten bĳ CRV VeeteeltVlees mogen uitsluitend en/of Artikelen uit BV c.q.verveelvoudigd de betreffende auteur. openbaar gemaakt worden na schriftelijke toestemming Veeteelt mogen uitsluitend verveelvoudigd en/ van CRV. of openbaar gemaakt worden na schriftelĳke

advertentie-afdeling Jannet Fokkert, Froukje Visser en Hilda van der Wal postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon (+31)(0)26 38 98 698 e-mail advertenties@crv4all.com

Druk: Moderna Printing, Paal-Beringen ISSN 01.68-7565 Druk: Senefelder Misset Doetinchem

illustraties/foto’s De foto’s zijn van de eigen fotodienst van VeeteeltVlees. Uitzonderingen zijn de foto’s van France Limousin Sélection (7), U2-fokbedrijf (7), Eveline van Elk (8-9), KWS (17), AVEVE (17) en Annemarie Kleve (27), McGregor / BBG (31).

toestemming van CRV. ISSN 01.68-7565

Coöperatie

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_agenda.indd 38

VX01-editorial.indd 7

12-02-20 14:57

vo tu of lĳk cir To fee du lĳk Vl Aa ge nu m de 20 ga dr va tra ui

O P

Ar in sta Jas

ANDERS BEKEKEN

veeteeltvlees FEBRUARI 2020

VV02_cartoon.indd 39

11-02-20 11:03

BELGISCH WITBLAUW EFFICIËNT RAS, GEZOND VLEES Jarenlange focus op selectie, vakmanschap, onderzoek en management maken van Belgisch witblauw een topper voor vleeskwaliteit, voederefficiëntie, slachtrendement en het beperken van de ecologische voetafdruk. Het zijn efficiënte groeiers met een rustig karakter en zorgen voor een vertrouwd beeld in het landschap. Over de hele wereld wordt het ras ingezet om de lokale vleesproductie te verbeteren. Met als resultaat: een efficiënte en gezonde vleesproductie met kleine ecologische voetafdruk ook dat is waar BETTER COWS | BETTER LIFE voor staat.

JASPER

FUTÉ

• Sterke, vitale kalveren • Economische index van 115 • Karkasindex mannelijk 123, vrouwelijk 113

• Vleesstier pur sang • Eerste kalveren zeer licht geboren • Beschikbaar in SiryX vrouwelijk

(Empereur x Janvier) Ki-code: 767243

(Grommit x Indiana) Ki-code: 945011

Wilt u sperma van Jasper, Futé of andere stieren bestellen, bezoek dan onze webshop op www.crv4all.nl/shop of www.crv4all.be/shop of neem contact op met de CRV Klantenservice in Nederland: 088 – 0024 440 of België: 078 – 15 44 44.

BETTER COWS | BETTER LIFE

058-20 Ad VV-FEB-jasper-fute.indd 1

CRV4ALL.NL, CRV4ALL.BE

12-02-20 09:48

Veeteeltvlees februari 2020

Articles inside

Anders bekeken

Agenda

Marktinfo voer

COMMISSARISSEN IN BEELD

Managementnieuws

MAATSCHAPPIJ

REPORTAGE

KEURING

Uit de dierenartspraktijk: abortus door

HOOFDARTIKEL

neospora Winnaars van de VeeteeltVlees-kerstquiz

Van de redactie

Fokkerijnieuws