Veeteeltvlees maart 2023

Eigenzinnige fokkerij met angus op Boerderij Van Herk

De invloed van hittestress op vruchtbaarheid

Belgische ibr-bestrijding in hogere versnelling

Gaillard du Falgi

(Rufus vd Sijsloberg x Wilmots du Falgi)

Op 21 mnd.: 945 kg en 141 cm (+12)

Uitzonderlijke lengte met makkelijke bloedvoering

Ki-code: 945140

⊲ Uitzonderlijke eigen prestatie

⊲ Fokt gestalte en gewicht

⊲ Eerste kalfjes zijn naar het evenbeeld van de vader

Wilt u sperma van Gaillard of andere stieren bestellen, bezoek dan onze webshop op shop.crv4all.nl of shop.crv4all.be

RUBRIEKEN

5 Van de redactie

6 Fokkerijnieuws

15 Uit de dierenartspraktijk: verminderde weerstand bij kalveren door koudestress

25 Winnaars kerstquiz

29 CRV-coöperatienieuws

30 Managementnieuws

32 Marktinfo voer

33 Marktinfo vee

34 Agenda

35 CRV-bedrijfsnieuws

HOOFDARTIKEL

8 Belgische ibr-bestrijding schakelt versnelling hoger

REPORTAGE

12 Amerika komt overal in terug bij Boerderij Van Herk, een eigenzinnige fokkerij met black angus

COMMISSARISSEN IN BEELD

16 Nieuwe CRV-commissaris Tineke Vermeulen telt als accountant, denkt als boerin

DE BOERIN

18 Komt er meer balans in de verhouding tussen mannen en vrouwen in de sector?

KEURINGEN

21 Keuringen op SIA zorgen voor Parijse pracht

MANAGEMENT

22 Hitte drukt de vruchtbaarheid in een veestapel

26 Serie mais: bemesten is niet alleen stikstof geven

hoofdartikel ibr-bestrijding

De angussen van Boerderij Van Herk houden de blik op het groene gras en de blauwe hemel (foto: Quinten van Ooijen)

8 24

SIA Parijs vruchtbaarheid hitte

21

Jan Peter van Herk: ‘Sinds ik koeien houd, voel ik me meer mens. Daarvoor miste ik weleens wat’

Tineke Vermeulen:

‘Ik geloof in de kracht van de coöperatie om boerengeld in de sector te houden’

Eigenzinnige fokkerij met angus op Boerderij Van Herk

ibr-bestrijding in hogere versnelling

fokkerij

Kies voor een optimale opstart van je kalveren

• Verrijkt met immunoglobulines, melkfermenten en plantenextracten.

• Versterkt de immuniteit en verhoogt de weerstand tegen ziektes. (E.Coli, cryptosporidiose, rota en coronavirus)

• Zal ook eventuele tekortkomingen corrigeren.

Conferenties - Exposanten Gratis Catering Uitnodiging op de kalveropfokdag

Email: veno@venostal.com

Tel: 0229-544100

www.venostal.com

Te Pari Lenta MX3 Cattle Crush Vleesvee behandelbox

Volledig robuuste thermisch verzinkte behandelbox.

Veilige en sterke nekklem welke voor en achter te bedienen is.

Beiden kanten van de box volledig of op meerdere plekken te openen.

3-weg selectie vanuit de box.

Rubberen vloer en anti terugloop oplossing.

Doorloop voor personeel en ingang achterzijde dier.

Inclusief ‘squeeze’ voor kleinere dieren.

www.venostal.com

Bezoek onze website onzeBezoekwebsite

0229-544100

Je kan nu maar het best het juiste ei breken

Je kan geen omelet bakken zonder eieren te breken. Maar een ei verkeerd breken of een te veel breken is vandaag wel een bijzonder kostbaar iets, gezien het beperkte aanbod en de hogere prijzen. De juiste keuzes maken is dus essentieel, niet makkelijk, maar je moet het wel doen.

Dat is ook het verhaal van het recente – misschien afgesloten – stikstofdebat in Vlaanderen. En het zal ook nodig zijn voor onze noorderburen. De roep om duidelijkheid, rechtszekerheid en toekomstperspectief is nog nooit zo groot geweest in de Nederlandse en Vlaamse land- en tuinbouwsector. Dat blijkt wel uit de duidelijke boodschappen die de sector bracht op de nationale acties, in Brussel en in Den Haag.

In Vlaanderen hebben de politiek verantwoordelijken een keuze gemaakt. Of hun stikstofplan het gewenste resultaat zal hebben, zal de toekomst uitwijzen. De eieren voor de omelet hebben ze dus gebroken. Maar of de omelet gesmaakt zal worden, is nog maar de vraag. Een aantal open einden in het akkoord voorspellen niet altijd en zeker niet voor elk bedrijf het beste.

Dat geldt onder meer voor de rode bedrijven in Vlaanderen, waarvan de paters van Averbode en hun koeien het gezicht werden. Met hen kreeg het stikstofdebat een gezicht. Want in heel het maatschappelijk debat werd vaak vergeten dat het niet alleen om stikstof gaat, maar ook, en vooral, om mensen. Natuurlijk zijn er maatregelen nodig, maar die neem je het best samen met de betrokkenen. Wie de oorzaak zoekt van de gehele problematiek, zal al snel vaststellen dat er veel te vaak in een antiverhaal wordt gesproken. Een ergerlijke trend die zich tegenwoordig niet beperkt tot de landbouwdossiers. Er wordt niet meer vanuit de eigen kracht geredeneerd, maar liever wordt een ander uitgezocht om er tegen te zijn. Dat de landbouwsector zich zo ontwikkeld heeft, ook in omvang, is een feit dat niet toe te wijzen is aan een bank of een of andere landbouworganisatie. Het is een gevolg van onze eigen keuzes, als consument. Met z’n allen bepalen wij het pad van de landbouw. En dat de eieren nu duur zijn, is aan ons. Zeker als we de verkeerde breken.

Meer dan 27.000 euro voor British Blue Star

ship, de vaars werd ook verkocht voor een recordprijs van maar liefst 24.152 pond of 27.292 euro.

Jean Mackay’s Harelaw Star, een Henlli Wishmasterdochter (v. Baron du Bois Bauloye), was al eerder een ster in de wintershowring. Ze stond reserve op LiveScot, waar ze ook deel uitmaakte van het winnende Interbreed Pair team. ‘Ze trok veel aandacht van potentiële kopers uit alle richtingen – Ierland, Wales, Engeland en natuurlijk Schotland’, vertelt fokker Jean Mackay.

Harelaw Star, een vaars van net een jaar oud, was op de recente show van de British Blue Cattle Society in het Harrison and Hetherington’s Borderway Centre de absolute ster van de dag. Niet alleen won ze het kampioenschap vrouwelijk en het Supreme Champion-

Deze correcte, stijlvolle vaars, getipt voor het showcircuit van 2023, is gefokt uit een eerdere showtopper, de Kersey Geronimodochter Woodend Leonna, die in 2017 werd gekocht en nu een geweldige spoelkoe blijkt te zijn. ‘Ik zag haar op LiveScot en vond haar perfect. Dus ik zei dat ik haar zou kopen als Jean haar ooit zou verkopen, maar ik had nooit gedacht dat ze daadwerkelijk te koop zou komen’, vertelde Blair Duffton, een producent van showkalveren uit het noordoosten van Schotland, die het prijskaartje van meer dan 27.000 euro betaalde.

Nieuwe Iboval-indexen

In januari werden door het Franse blonde d’Aquitainestamboek nieuwe Iboval-indexen gepubliceerd voor blonde d’Aquitainestieren. De gegevens van gespeende kalveren zijn de basis van deze nieuwe indexen met onder meer informatie over geboortegemak, groei,

bespiering en skeletontwikkeling. Tot slot is er ook een speenindex te vinden. De volledige lijst van indexen omvat meer dan 100 pagina’s in Excel en toont de Ibovalindexen van meer dan 5000 stieren van het blonde d’Aquitaineras.

Schotse stierenveiling topt in prijzen

Met een aantal topstieren die vlot boven de prijs van 15.000 euro gingen, was de veiling in het Schotse Stirling een groot succes. Zeker voor de Tonleystal en hun angusstieren bleek de veiling hoge prijzen te genereren. De Stirling Bull Sales leverde onlangs voor

aberdeen angus een verkooppercentage op van 77 procent. Dat is 3 procent meer dan de verkoop vorig jaar. De 86 stieren waren gemiddeld goed voor 6727 pond, of 7600 euro. Ook twee vaarzen werden verkocht voor gemiddeld 4148 pond (4687 euro).

Tonley Endgame X809 van Neil en Mark Wattie werd eerder in Stirling gekozen als kampioen op de voorafgaande keuring. De stier werd verkocht voor 25.202 pond, of 28.390 euro. Ook de reserve senior- en reserve algemeen kampioen kwam uit de Tonleykudde. Tonley King Paco X812 werd verkocht voor 18.925 euro. De Watties verkochten ook Tonley Eyecandy X823 voor 16.611 euro. Een in mei geboren Tonley Kasperzoon, Thrunton

Ook de mannelijke kampioen en reserve Supreme Champion, Abington Pablo van Ian McGarva, werd verkocht, zij het voor een ‘bescheidener’ bedrag van 10.680 euro. Deze in september 2020 en natuurlijk geboren zoon van Rocco de la Hasse viel op bij Ronnie Downie en gaat naar het noorden, naar Crathie, Ballater. Zijn moeder is Abington Monica, een dochter van Tenace de la Praule. Bij een verkoop werden zeven vaarzen verkocht voor een gemiddeld bedrag van 6930 pond (8223 euro) en 20 stieren voor gemiddeld 6521 pond (7737 euro).

De volledige Iboval-publicatie met meer dan is te vinden via het nieuwsbericht op de websites van VeeteeltVlees en het Nederlands Stamboek Blonde d’Aquitaine.

Premier X475, verhuisde van eigenaar voor hetzelfde bedrag.

Hoewel niet getoond in de voorafgaande keuring, deed Blenack Jumping Jackflash X160 zijn indrukwekkende naam eer aan voor Gabriella Massie, die de Jackflashzoon voor 16.611 euro verkocht.

Naast angus werden er dieren van ook andere rassen verkocht. Bij hereford werden drie stieren verkocht voor een gemiddelde prijs van 3955 euro. Fellowhills 1 Whisky van Jimmy Hodge en geboren in juli 2021 is een zoon van Fabb 1 Royce, een zoon van de Canadese WLL Global Force 7X, en werd verkocht voor 4746 euro. Ook limousin en beef shorthorn stond op de planning. Van deze laatste werd de topstier verkocht voor een bedrag van 18.984 euro.

Abington Pablo werd verkocht voor 10.680 euro

Tonley Endgame X809, veilingtopper bij angus

Veilingtopper Harelaw Star veranderde van stal voor een recordbedrag van 27.292 euro

Uit: De Tijd, 11 februari 2023

Hoogste bod voor Jeffersonzoon

Op de recente stierenveiling van Ciney voor witblauw vonden zeven van de acht gepresenteerde stieren een koper. De verkoopprijzen varieerden van 3300 tot 5400 euro met een gemiddelde van 4257 euro. Het hoogste bod op deze stierenveiling was voor Equipier de Remichampagne, een zoon van Jefferson. De stier werd geboren op de bekende fokkerij van Christiane Nicks en Christophe Materne in Vaux sur Sûre. Equipier bleek een sterke stier te zijn met 726 kg en een hoogtemaat van 129 cm (+9) op 14 maanden. Hij toonde in zijn presentatie nagenoeg perfecte benen met een beoordeling van 90 De Jeffersonnazaat werd verkocht voor 5400 euro aan een Vlaams vleesveebedrijf.

Een verkoopprijs van 5200 euro werd geboden voor Ebène des Aiwis, geboren bij sprl Ciplet uit Ciplet. Ebène is een zoon van Vison. De stier woog bijna 700 kg met een maat van 132 cm (+11) op 14 maanden. Nog twee stieren werden verkocht voor 4500 euro. Ebahi du Plantis, een zoon van Futé, was goed voor 742 kg en 129 cm (+6). De stier toonde een indrukwekkende schouderpartij. De andere was Soldat de Monplaisier, een stier van 645 kg en 128 cm (+6). Deze zoon van Jamal toonde een mooie bespiering in zijn voorstelling.

Laatste COT-veiling in zijn huidige vorm

Zaterdag 25 maart om 13.00 uur wordt opnieuw een aantal stieren geveild op de COTveiling in Laren. Dit zal ook de laatste veiling zijn op deze locatie.

Acht stieren van het blonde d’Aquitaineras, twee charolaisstieren en een piemontese

staan in het veilingaanbod genoteerd. Al deze stieren zijn opgefokt op het COT en hun prestaties zijn geborgd. Deze stieren zijn vooraf nog te bekijken, maar ze zijn ook op video vastgelegd door VeeteeltVlees. Deze video’s zijn op de

naam geb.datumvader moedersvadershontw.typebesp.ben.avkar.

website van VeeteeltVlees te bekijken. De veiling is fysiek te volgen op het opfokstation aan de Beuzelshoek 2 in Laren, maar ook online. Het bieden op de stieren kan echter alleen online.

Meer info op www.cot-stierenveiling.nl

Tobias Ceulemans, professor Biodiversiteit en milieu (UAntwerpen):

‘De stikstofmaatregelen waar de Vlaamse regering mee worstelt, zullen onze natuur niet redden.

Tabel 1 – Overzicht van de stieren in het aanbod van de COT-veiling

Equipier, verkocht voor 5400 euro

Belgische ibr-bestrijding in hogere versnelling

Met de publicatie van nieuwe maatregelen in de bestrijding van ibr brengt

België de bestrijding van deze rundergriep in een hogere versnelling. De ambitie is volledig vrij te zijn vóór 1 april 2026 en in 2027 een vrijstatus te behalen bij Europa. Vooralsnog volgt Nederland nog niet, maar ook daar wordt verder gewerkt aan een plan van aanpak.

In België is een nieuw Koninklijk Besluit (KB) over de bestrijding van ibr van kracht. Het nieuwe KB bevat een aantal maatregelen die België richting een volledig ibr-vrijstatus moeten brengen. Het plan is om dit vóór 1 april 2026 rond te hebben. De maatregelen in het KB gingen in op vrijdag 3 maart 2023. In Nederland is het ook de bedoeling om op termijn een ibr-vrijstatus te krijgen. ‘Zo ver als België is met de status, zijn we nog lang niet’, vertelt Ria Derks van LTO melkvee. ‘Het is in Nederland nog in de verkennende fase.’

Een van de belangrijkste en eerste maatregelen in de nieuwe Belgische wetgeving is de verplichting tot het verwijderen van ibr-dragers vóór 31 oktober 2023. ‘Daarmee gaan we een nieuwe fase in van de ibr-bestrijding’, vertelt Stefaan Ribbens, dierenarts-epidemioloog bij Dierengezondheidszorg (DGZ) Vlaanderen en nauw betrokken bij het ibr-debat. ‘Het akkoord is er gekomen na lang overleg tussen de federale overheid, de landbouworganisaties alsook Arsia en DGZ. Beide verenigingen passen de bestrijding van dierziekten toe in de regio’s.’

Enkel bedrijven met een recente insleep én een plan van aanpak in samenspraak met DGZ of Arsia krijgen nog een periode van vier jaar om alle ibr-dragers te verwijderen. Alle andere bedrijven die nog ibr-besmette dieren in hun veebeslag aanwezig hebben, dienen deze af te voeren vóór 31 oktober van dit jaar. Deze bedrijven gaan vanaf dan in transitie naar een vrijstatus. Belangrijk is dat alle betrokken veebedrijven met ibr-dragers in hun beslag hierover door DGZ individueel werden geïnformeerd. Bedrijven die deze runderen niet tijdig afvoeren, zullen in overtreding zijn.

Ibr-statuten duidelijk omschreven

Handel van I2-runderen of met het wild virus besmette dieren wordt per direct verboden, tenzij het gaat om rechtstreekse afvoer naar het slachthuis, een afmestbeslag of een vleeskalverenbedrijf. Op die manier wil België de verspreiding en insleep van de ziekte zo sterk mogelijk beperken. Bedrijven kunnen enkel maar dieren toevoegen aan het veebeslag met een gelijk of hoger

TEKST WIM VEULEMANS EN GRIETJE DE VRIES

ibr-bestrijding

statuut. De handel van runderen van een ibr-statuut gE-negatief (met behoud van vaccinatie of in transitie, I3) naar ibr-vrij (I4) is nog wel mogelijk, maar onderhevig aan een aantal aanvullende eisen.

In het KB zijn ook de nieuwe statuten ibr-besmet (I2), ibr-gE-negatief (I3) en ibr-vrij (4) beschreven met de voorwaarden voor het behalen en het behoud van het betreffende statuut. Daarbij zijn ook de methodiek en de aantallen voor de detectiescreening en opvolging omschreven. Volgens het KB kan een conventioneel bedrijf slechts één van de bovenvermelde statuten hebben.

Bij een insleep van ibr op een bedrijf valt een ibr-vrij bedrijf logischerwijs terug naar de status ‘besmet’.

‘Dat statuut “besmet” kan maximaal vier jaar behouden blijven, vanaf de eerste insleep’, verduidelijkt Stefaan Ribbens. ‘Vanaf het vijfde jaar moet het bedrijf dan het statuut ibr-E-negatief in transitie hebben.’ Als dit niet gebeurt, is het bedrijf in overtreding, op zo’n bedrijf mogen geen dieren gehouden worden. Is het bedrijf niet

binnen een bepaalde tijd op orde, dan kan zelfs een slachtbevel uitgevaardigd worden.

Isolatie en introductie

In het KB is ook het begrip isolatie opgenomen. Daarbij moet elk lot runderen dat aangevoerd wordt op het bedrijf, in isolatie. Dat betekent in een ruimte die volledig gescheiden is van de andere bedrijfsruimten. Ook dient binnen twee werkdagen de bedrijfsdierenarts verwittigd te worden om de nodige onderzoeken uit te voeren.

Het KB omvat ook bijkomende voorwaarden voor de deelname aan prijskampen. Zowel de prijskampvoorwaarden als isolatie hebben echter nog verduidelijking nodig. DGZ plant hierover nog latere communicatie. In de nieuwe wetgeving zijn ook duidelijke vereisten opgenomen voor de zogenoemde niet-conventionele rundveebedrijven, als handelstallen, afmestbeslagen en de vleeskalverhouderij.

Op de ibr-vrije bedrijven wordt sinds april 2021 niet

meer gevaccineerd. Runderen die in het verleden werden gevaccineerd, zijn wel toegelaten. Het ibr-statuut gE-negatief heeft twee invullingen: met behoud van vaccinatie of in transitie. Normaler wijs zal vaccinatie – tenzij bij dieren met een besmetting – per 1 april 2024 niet meer toegelaten zijn in België. Afmestbedrijven of bepaalde bedrijven met een recente besmetting en een goedgekeurd plan van aanpak hebben hierop een uitzondering.

98,6

procent ibr-vrije bedrijven

Ook een individueel dier heeft een statuut, dat van het bedrijf. Daarbij moet elke beweging, elke laad- en losactie van het dier voortaan binnen twaalf uur gemeld worden in Sanitel. Dit laatste zal in samenspraak met de sector pas in een latere fase ingevoerd worden. Sinds 2007 is België de strijd aangegaan tegen ibr. Eerst

met een vrijwillig bestrijdingsprogramma, vanaf 2012 verplicht voor alle rundveehouders. In 2014 verkreeg België voor ibr de Europese artikel 9-status. Dat betekent dat het land aanvullende garanties rond ibr kon vragen voor runderen die vanuit andere lidstaten of gebieden met een lagere status werden binnengebracht. Wanneer België het uiteindelijke doel, de ziektevrij- of artikel 10status (ibr-vrij) bereikt, hoeft het geen aanvullende garanties meer te leveren om dieren binnen de EU te kunnen verhandelen naar andere lidstaten of regio’s die ook een artikel 10-status hebben.

‘Momenteel heeft 98,6 procent van de conventionele rundveebeslagen in België reeds het statuut ibr-vrij of ibr-gE-negatief’, meldt Ribbens. ‘Voor deze bedrijven zonder ibr verandert er aldus DGZ met het nieuwe KB niet zoveel. Maar voor het beperkte aantal besmette bedrijven komt er nu duidelijkheid over de uiterlijke

Wat te doen bij introductie van een rund

Bij introductie in een veebeslag dient een dier allereerst in isolatie geplaatst te worden. Maximaal vijf dagen later moet er een eerste serologisch onderzoek uitgevoerd worden. Afhankelijk van het resultaat van het eerste onderzoek – vrij van wild virus of vrij van wild virus en niet gevaccineerd – dient een tweede bloedonderzoek te volgen vanaf 28 dan

wel 18 dagen en uiterlijk 50 dagen. Indien het tweede onderzoek negatief is, mogen de dieren uit isolatie. Bij een positieve bloedtest volgt nog een derde analyse op het dier en andere dieren uit dat lot. Wordt de positieve status bevestigd, dan dient het dier (en lotgenoten) afgevoerd te worden

Bij deelname aan een verzameling, zoals een

prijskamp, moet een serologisch onderzoek op ibr uitgevoerd worden in de dertig dagen voorafgaand aan de verzameling. Enkel vrije dieren mogen deelnemen. Belangrijk is ook dat het KB stelt dat er dertig dagen voorafgaand aan de verzameling geen introductie in het veebeslag mag plaatsvinden.

Ibr-uitbraak in Noord-Nederland weer onder controle

In januari dit jaar zijn er in Noord-Nederland een aantal ibr-vrije melkveebedrijven hun status kwijtgeraakt door een ibr-besmetting. Verspreid over de rest van Nederland waren er enkele andere besmettingen, in onder andere De Liemers en Noord-Holland. Die gevallen waren volgens rundveedierenarts Frederik Waldeck van Royal GD niet aantoonbaar gerelateerd aan de ibr-gevallen in het noorden. Bij het tankmelkonderzoek op ibr dat GD maandelijks uitvoert, zijn in februari geen nieuwe gevallen ontdekt in de regio in Noord-Nederland. ‘Het is niet uitgesloten dat er in maart ibr wordt ontdekt door tankmelkonderzoek, maar voor nu lijkt de uitbraak in het gebied in Noord-Nederland geremd te zijn’, vertelt Waldeck.

Volgens hem is het afremmen van de ver-

spreiding onder andere te danken aan vaccineren. Ook Henk Kuijk, dierenarts bij MSD, is er zeker van dat vaccineren goed heeft geholpen om de uitbraak in Noord-Nederland snel te bestrijden. ‘In Nederland is een deel van de bedrijven, ruim 10 procent, verplicht om te vaccineren om zo ibr-vrij te worden. Ook zijn er bedrijven die vrijwillig enten om vrij te blijven van ibr’, legt Kuijk uit. ‘Maar er zijn ook vrije bedrijven die niet vrijwillig enten. En in die groep zag je de afgelopen twee maanden toch een toename van bedrijven die nu wel gingen enten tegen ibr. Zeker in de regio waar de uitbraak was.’ Enten kan volgens Kuijk in de nek en in de neus. Bij een vaccinatie in de nek heeft de koe na ongeveer twee weken weerstand tegen ibr opgebouwd. ‘Als je in de neus vac-

cineert, gaat de weerstandopbouw door de opname via het slijmvlies een stuk sneller. Dan is er na een paar dagen al voldoende afweer’, geeft Kuijk aan. Ideaal in de gebieden waar ibr-gevallen zijn ontdekt, maar wel iets bewerkelijker om uit te voeren dan de nekvaccinatie. In beide gevallen is er een herhaalvaccinatie nodig om langdurig beschermd te blijven. ‘Hoe je vaccineert en wanneer je opnieuw moet enten, zijn kwesties om met de dierenarts te bespreken. Verder is het mooi dat we in Nederland door tankmelkonderzoek ibr snel kunnen lokaliseren. Dat in combinatie met vaccineren en bioveiligheidsmaatregelen zorgt ervoor dat in het noorden een grotere uitbraak is voorkomen’, aldus Kuijk.

Stefaan Ribbens, dierenarts DGZ: ‘Momenteel heeft 98,6 procent van de veebeslagen in België het statuut ibr-vrij of ibr-gE-negatief’

termijn voor de afvoer van ibr-dragers, en de uiterlijke termijnen voor het behalen van het ibr-statuut gE-negatief en ibr-vrij.’

In de recente winterscreening in Vlaanderen zijn voorbije winter drie bedrijven met een ziekte-insleep vastgesteld.

Nog geen Nederlands tijdpad

In Nederland is de bestrijding van ibr, maar ook van bvd, tot op heden altijd door zuivelondernemingen georganiseerd. De melkveehouderij is dus al een tijd aan het werk om ibr te bestrijden. Maar als Nederland ook naar een Europese status wil, zal een actieplan wettelijk geborgd moeten worden. De sector wil daarvoor toe naar een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB), zodat elke veehouder verplicht wordt om mee te werken aan de stappen om de ibr-vrijstatus te krijgen.

Dat geldt voor de houders van melk- en vleesvee, maar ook van natuurgrazers. ‘Alle sectoren moeten meedoen, anders komen we er niet’, aldus Derks.

Het ministerie van LNV wil volgens haar zeker meedenken over een Algemene Maatregel van Bestuur. ‘Tot nu toe zijn we nog niet toegekomen aan inhoudelijke gesprekken, het is nog wat aftasten. Er is nog wel wat tijd nodig voor we de route naar ibr-vrij gaan bewandelen’, geeft Derks aan.

Een echte tijdsinschatting kan ze daarom niet geven, maar ze ver wacht dat Nederland zo tien jaar verder is voor het de status ibr-vrij kan krijgen. De ibr-vrijstatus krijgen is volgens haar wel belangrijk om aan te werken. ‘Europees sta je dan beter te boek, wat helpt voor bijvoorbeeld export van vee. Maar belangrijker is dat de kans op een uit braak veel kleiner wordt. Voor diergezondheid is het een belangrijk traject om in te slaan.’ l

Wat gebeurt er bij insleep in België?

Bij een vermoeden van ziekte (ibr-symptomen) zal de bedrijfsdierenarts eerst een klinisch onderzoek uitvoeren. Deze kan bij een vermoeden van ibr een serologisch onderzoek (van bloed) uitvoeren.

Als na laboratoriumonderzoek een besmetting wordt bevestigd, wordt het bedrijf als besmet aangemerkt. Het FAVV zal dan een

epidemiologisch onderzoek uitvoeren om de aard van omvang en de oorzaak te achterhalen. Ook een lijst van contactbedrijven wordt opgesteld. De bedrijfsdierenarts wordt geïnformeerd en alle runderen van het bedrijf worden afgezonderd, zodat zij geen contact meer kunnen hebben met runderen van andere bedrijven. Er volgt een volledig sero-

logisch onderzoek, alle runderen worden gevaccineerd en elke handel vanuit het veebeslag is verboden, tenzij naar een slachthuis, mits FAVV dat heeft toegelaten. Pas dertig dagen na de einddatum van de klinische symptomen op het bedrijf wordt de haard opgeheven. Dan kan het bedrijf starten met een plan richting de status ibr-vrij.

Eigenzinnig boeren met black angus

Zowel in de raskeuze, de manier van dieren houden, als in het voer en het produceren van het vlees: Amerika komt overal in terug bij Boerderij Van Herk. Na meer dan 75 jaar melkvee in de stal gehad te hebben, maakten de veehouders in 2016 de succesvolle overstap naar black angus.

Een verre reis is er niet voor nodig, bij Boerderij Van Herk in Loosdrecht ga je in een paar passen van het Nederlandse naar het Amerikaanse platteland. Tussen de oud-Hollandse huizen staat een roodgekleurde melkveestal verscholen. In de stal staat echter geen melkvee, maar lopen tientallen blackanguskoeien. Ook de flexstal, de overkappingsstal, de zelfgebouwde Amerikaanse barbecue en de oude Ford-pick-uptruck laten zien dat vleesveehouder Jan Peter van Herk (32) gek is op Amerika. ‘Als ik niet naar Amerika ga, dan komt Amerika maar hierheen’, licht hij toe. Sinds 2017 zit Van Herk samen met zijn ouders Goos en Nelly in een vof. Dat hij boer zou worden, stond eigenlijk

niet op de planning. ‘Mijn broer zou de melkveehouderij van mijn ouders overnemen. Ik gaf hem daar alle ruimte voor, maakte van mijn andere passie mijn werk en startte een lasbedrijf’, vertelt de jonge vleesveehouder.

Onverwachte wending

Zijn broer emigreerde echter naar Oost-Duitsland, waardoor er geen opvolger voor de melkveehouderij meer was en zijn ouders in 2014 alle melkkoeien verkochten. Van Herk: ‘Ik vond het zonde dat de boerderij verkocht zou worden, maar het runnen van een melkveehouderij zag ik niet zitten. De melkfabriek bemoeit zich vaak met de bedrijfsvoering, dat past niet bij mij’.

BEDRIJFSPROFIEL

bedrijf Boerderij Van Herk

eigenaren Goos van Herk (69), Nelly van Herk-Hoogendoorn (71) en zoon Jan Peter van Herk (32, foto)

ras black angus

aantal dieren 100 grond 25 ha, waarvan 20 ha in eigendom

Loslaten kon hij de boerderij echter niet. Tijdens een rondreis in 2016 door Amerika zag Van Herk de black angus voor het eerst. ‘Ik kreeg kippenvel toen ik cowboys met de koeien bezig zag en werd enthousiast van de weidse manier van leven’, vertelt hij. Van Herk kreeg het gevoel dat hij als vleesveehouder op een meer eigenzinnige manier kan boeren. Ook bleek het ras prima in de huidige ligboxenstal te passen, is het hoornloos en zelfredzaam. Eenmaal terug in Nederland, kreeg hij de black angus niet meer uit zijn hoofd en wist hij zijn ouders te overtuigen om met dit ras verder te gaan. Nog in datzelfde jaar werden de eerste koeien aangekocht.

Niet biologisch, maar logisch

Inmiddels lopen er zo’n honderd zwarte koeien en stieren op de boerderij. De huidige veestapel is afkomstig van dieren uit België, Engeland en Nederland en omvat Duitse, Deense, Canadese en Amerikaanse bloedlijnen. ‘Een bij elkaar geraapt, maar wel heel mooi zooitje’, noemt Van Herk het. De moederdieren en kalveren worden ’s winters in de overkappingsstal gehouden. ‘Ze vinden het heerlijk om buiten te staan en kunnen koudere temperaturen goed aan. Als het weer het toelaat, gaan de hekken open en kunnen ze de wei in’, vertelt Van Herk. De andere dieren staan ’s winters in

Loosdrecht

de ligboxenstal en mogen ook vanaf het voorjaar de wei verkennen.

Het rantsoen van de black angus bestaat voornamelijk uit hooi van eigen land. Alleen de ossen en het jongvee krijgen naast het hooi een beetje kuil en brok. Het is namelijk een sober ras. ‘Het hooi winnen we rustig en laten we rustig groeien, zodat er meer structuur in zit’, legt de veehouder uit. Vooral bij de moederdieren is een schraal dieet belangrijk. Ze worden volgens Van Herk gauw te vet, met als gevolg een verminderde vruchtbaarheid, verminderd afkalfgemak en slappere kalfjes. Tot aan het kalven krijgen ze daarom natuurhooi uit natuurgebieden. ‘Dit is mijn vorm van natuurbeheer’, stelt hij.

Alle koeien kalven in het voorjaar af. ‘Dat begint half februari en duurt tot half mei. De koeien gaan dan lekker met de kalfjes de wei in. Zo kunnen de moederdieren het eiwitrijke gras omzetten in melk voor de kalfjes.’ Het ras past volgens Van Herk goed in een systeem waarin geen kunstmest wordt gestrooid of bestrijdingsmiddelen worden gebruikt. De angusdieren zijn minder kritisch en eten bijvoorbeeld distels, waardoor ze de grasmat kort houden en onkruid niet goed doorkomt. Volgens de veehouder is het genoeg om af en toe pleksgewijs met een bosmaaier langs een onkruidplantje te gaan. ‘We boeren niet biologisch, maar wel logisch’, zegt hij.

’s Winters worden de moederdieren en kalveren in de overkappingsstal gehouden

Het afspenen van de kalfjes gebeurt tussen oktober en januari, als de dieren tussen de zes en negen maanden oud zijn. ‘In oktober en november spenen we de “vroege groep” af. De jongere groep blijft dan onder de overkapping staan, die spenen we in december en januari af.’

Van Herk laat de stierkalveren ossen. ‘Zo kunnen ze ook in hun tweede levensjaar tussen de rest blijven lopen en op gras groeien. Dat is ideaal’, vindt hij. Springt er een stierkalf tussenuit, dan willen de veehouders het dier weleens inzetten als dekstier.

De ossen worden geslacht als ze tussen de 24 en 30 maanden oud zijn. Ze hebben vaak iets langer nodig om vrouwelijker vlees te ontwikkelen. De familie Van Herk mest de dieren af op hooi, kuil en zo’n 2 kilogram brok per dag. Ze worden bij slachterij Hooijmans in Kerkdriel geslacht en verwerkt bij slagerij Van den Heuvel in Bruchem en slagerij Augustinus in Tiel. ‘Zij willen het vlees laten rusten en op Amerikaanse manier versnijden. Het is het lekkerst als het drie weken heeft gerijpt’, licht Van Herk toe.

Cirkel rond met barbecue

Het vlees vermarkten doen de vleesveehouders zelf. ‘Blackangusvlees moet je zelf op waarde stellen’, stelt Van Herk. Veehandelaren onderschatten volgens hem vaak het ras. Daarom wordt het overgrote deel, zo’n 80 procent, vanuit de boerderijwinkel op het erf verkocht. Al sinds 1998 wordt er door de familie aan erfverkoop gedaan. Van Herk: ‘Mijn ouders begonnen laagdrempelig met ijs maken en verkochten eieren en andere regionale producten. Toen ik serieuzer met het bedrijf aan de gang ging, zijn we openingstijden gaan hanteren en is onze medewerker Leon in dienst gekomen.’

In de boerderijwinkel is nu van alles te vinden, van eigen vlees tot producten van collega-boeren zoals yoghurt, sappen, kaas en jams. De ondernemer vertelt dat vooral de coronacrisis een boost heeft gegeven aan de winkel.

‘De consument kon niet uit eten en kocht daarom een mooi stuk vlees om thuis te bereiden. Bovendien was de stal met kalfjes een leuk uitstapje.’ Een avond per week zit Jan Peter samen met Leon om te kijken wat voor soort vlees ze door de slager kunnen laten maken. Van

Herk: ‘Klanten moet je blijven triggeren. Ze willen graag verrast worden en zien dat de boel in beweging is. We hebben bijvoorbeeld angusbitterballen en -worstjes.’

Naast de vleesverkoop aan huis verkopen de veehouders af en toe via Grutto, voorheen Koopeenkoe.nl. Niet alleen de boerderijwinkel, ook activiteiten en uitjes zijn onderdeel van het verdienmodel van Boerderij Van Herk. Klompengolf, trekkersafari’s – met een kar het land in tussen de kalfjes, koeien en dekstieren –, kinderfeestjes en BBQ-parties: het samenbrengen van de burger en de boerderij doet de veehouder graag. Vooral activiteiten waarbij het vlees naar voren komt, organiseert hij graag. Door de goede marmering is blackangusvlees heel geschikt voor de barbecue. ‘Ik heb zelf een Amerikaanse BBQ smoker gemaakt. Dit is een barbecue op hout, die werkt als een schoorsteen. Je kunt erop grillen, in roken en gebruiken voor slow cooking’, vertelt hij enthousiast.

‘Als mensen de koeien hebben gezien, het verhaal erachter kennen, zien hoe het vlees wordt bereid, het dan ook nog eens kunnen proeven en er een eerlijke prijs voor hebben betaald, dan is voor mij de cirkel rond. Dat geeft voldoening en daar doe ik het voor.’

Veel meer dan alleen een koe

Ook voor de toekomst heeft Van Herk nog veel plannen. Dit jaar neemt hij de boerderij van zijn ouders over. ‘Er zijn de afgelopen jaren echt wel eens dingen geweest die tegenzaten, maar ik heb geen seconde getwijfeld over deze keuze’, stelt hij.

Van Herk gaat sowieso de winkel uitbreiden en verder met eigen afzet. Daarnaast blijft hij vier dagen werken als lasser. ‘Het lasbedrijf ben ik begonnen als eenmanszaak, nu is het een handelsnaam van de boerderij. Hierdoor helpt het geld dat ik met het lassen verdien, de boerderij verder’, legt hij uit. Bovendien kan hij zijn drie passies – mensen, dieren en techniek – nu combineren. ‘Plezier hebben in wat ik doe blijft een belangrijke factor. Sinds ik koeien houd, voel ik me meer mens. Daarvoor miste ik weleens wat’, vertelt hij. ‘Ze geven je echt wat, niet alleen vlees, maar soms ook een beetje gezeik’, grapt hij. ‘Het zijn heerlijke beesten om mee te werken en ze zijn veel meer dan alleen maar een koe.’ l

Jan Peter van Herk bouwde een eigen BBQ smoker Zo’n 80 procent van het blackangusvlees wordt in de boerderijwinkel verkocht

Aan de hand van voorbeelden uit hun dagelijkse praktijk schrijven vier dierenartsen over diergezondheid in de vleesveehouderij. Om en om beschrijven Anthony De Schryver, René Bemers, Piet De Meuter, en Hans Van Loo maandelijks vastgestelde ziektebeelden, uitgevoerde behandelingen en/of mogelijke preventiemaatregelen.

Koudestress bij kalveren zorgt

voor daling van de weerstand

naam aandoening koudestress

verschijnselen minder groei, verhoogde gevoeligheid voor infecties van de luchtwegen

oorzaak koude omgevingstemperatuur

behandeling voldoende dik instrooien, kalverjasje, extra melk, hogere concentratie kunstmelk

Enkele weken geleden stond ik tijdens een bedrijfsbezoek met een van onze veehoudsters bij de kalveren. Het was 5 graden onder nul en de kalveren stonden buiten in een iglootje met buitenbeloop. Er was weinig stro als bedding in de iglo’s aanwezig. Ik had hier extra aandacht voor, aangezien wetenschappelijk aangetoond is dat de dikte van de bedding een belangrijke factor is bij de gevoeligheid voor luchtweginfecties bij kalveren gedurende periodes met koud weer. ‘Wat is dan de optimale dikte?’, vroeg de veehoudster. Kalverhutjes worden tijdens kou het best voorzien van een dikke laag stro, zodat de kalveren hun achterpoten er volledig in kunnen verstoppen. Zo krijgt het kalf de kans om rond zijn achterpoten een laagje lichaamswarmte vast te houden, waarbij het stro functioneert als een soort van donsdeken. Wat verderop zag ik een kalf met een natte achterhand als gevolg van een milde voedingsdiarree. Ik gaf advies omtrent de diarree, maar vertelde ook dat een natte vacht de gevoeligheid voor koudestress duidelijk verhoogt. Koudestress ontstaat als de omgevingstemperatuur van de kalveren onder een bepaalde grens zakt, ook wel de laagste kritische temperatuur genoemd. Deze grens hangt af van tocht (wind), vochtigheid, lengte van het haarkleed, zonlicht, dikte van de

bedding en herkauwactiviteit. Voor kalveren jonger dan een maand is de laagste kritische temperatuur 10 à 15 graden boven nul. De kalveren op dit bedrijf hadden dus duidelijk met koudestress te maken. Bij koudestress daalt de algemene weerstand, wat gepaard gaat met een sterk verhoogde gevoeligheid voor ziekte, voornamelijk luchtweginfecties. De veehoudster vroeg of ze nog meer kon doen dan enkel dikker instrooien. Bij kalveren jonger dan drie weken is een kalverjasje een goede oplossing. ‘Zorg ervoor dat de kalveren er niet onder staan te zweten, dat de jasjes droog blijven en pas tijdig de afmetingen van de jasjes aan bij snel groeiende kalveren’, zei ik. Daarnaast spraken we over een extra melkgift, zodat de kalveren extra energie krijgen. Ook kan in geval van kunstmelk de concentratie van het melkpoeder verhoogd worden. ‘Let wel op dat je hierbij niet overdoseert. Kijk op de bijsluiter van het melkpoeder tot welke concentratie je kan gaan om de spijsvertering niet in de war te sturen. Zorg ook voor twee tot drie keer per dag warm water’, gaf ik mee. Ten slotte keken we naar de oriëntatie van de iglo’s. De opening was naar het zuidoosten gericht, wat ideaal is. Zo konden de kalveren toch de schaarse zonnestralen opvangen, zonder last te hebben van de koude noordoostenwind.

Het hoogste bestuurlijke orgaan van Coöperatie CRV is de ledenraad van 87 veehouders. Namens de ledenraad houdt de raad van commissarissen (RvC) toezicht op het beleid van de CRV Holding BV. In de RvC zitten zeven veehouders en drie commissarissen van buiten de sector. Wie zijn zij en wat is hun visie? In een serie in Veeteelt stellen ze zich voor.

Gert-Jan Verploeg

Johan Wouterse (extern)

Wietse Duursma

Etienne Cosyns (extern)

Peter Schrijver

Freek Rijna (extern)

Luc Reijnders

Tineke Vermeulen-Rehorst

Wanda Verdonck

Jochem van der Starre

Tellen als accountant, denken als boerin

Omdat ze gelooft in de kracht van coöperatief ondernemen, zet Tineke Vermeulen zich in voor CRV. Haar financiële achtergrond helpt bij het bestuurswerk. Maar uiteindelijk draait het in de coöperatie volgens haar om meer dan zakelijke afwegingen. Net als thuis op de boerderij.

TEKST WICHERT KOOPMAN

‘Eigenlijk is het best gek’, stelt Tineke Vermeulen vast. ‘Als accountant ben ik gewend om beslissingen te baseren op een gedegen cijfermatige onderbouwing. Maar als het aankomt op beslissingen op de boerderij, dan gelden andere criteria. Dan hebben we met elkaar allang besloten wat we willen en moeten we alleen nog even rekenen hoe we het gaan betalen.’ Zo ongeveer ging het ook in 2014, toen een stoppende collega aan de Achterbroek in Berkenwoude zijn bedrijf met veertig koeien te koop aanbood. ‘Met mijn ouders woonden wij op een melkveebedrijf met 200 koeien, hier een paar kilometer verderop. Als kind was ik al graag in de polder en hielp ik thuis mee op de boerderij. En mijn man Dennis is niet van boerenafkomst, maar hij wilde wel graag boer worden’, vertelt de boerin negen jaar later in de keuken van de vooroorlogse boerderij.

Gestart in 2014

Het jaar 2014 leek – net voor het einde van de melkquotering – een gunstig moment om te starten. Een fosfaatwet gebaseerd op een ongunstige peildatum was echter niet voorzien. Inmiddels lopen er op het bedrijf toch zo’n honderd melkkoeien, is de stal op een creatieve manier relatief goedkoop uitgebreid en maken de ondernemers voorzichtig plannen voor volgende stappen in de bedrijfsontwikkeling, zoals de aanleg van sleufsilo’s en, wie weet, een omschakeling naar automatisch melken.

naam Tineke Vermeulen-Rehorst woonplaats Berkenwoude

leeftijd 34

gezin getrouwd met Dennis (35), 2 dochters (8) en (6) opleiding studie Economie en Recht en Registeraccountant carrière accountant bij PWC en KMPG, nu (als interimmer) businesscontroller bij Hoogvliet Supermarkten bedrijf samen met Dennis en met hulp van ouders en schoonouders 100 melkkoeien 60 stuks jongvee, 10 Belgischwitblauwkruislingen op 50 ha

bestuursfuncties lid hoofdbestuur en raad van commissarissen CRV sinds 2022, lid raad van toezicht Krimpenerwaardcollege, lid gebiedscommissie NPLG Krimpenerwaard vorige bestuursfuncties (o.a.) lid ledenraad FrieslandCampina, bestuurslid AJK Krimpenerwaard

Een bescheiden derde tak, naast de melkveehouderij en agrarisch natuurbeheer, is de directe verkoop van vlees. Zo worden er op jaarbasis vier Belgisch witblauwe kruislingsossen en -vaarzen geslacht en afgezet naar een vaste klantenkring. ‘Eigenlijk is dit een beetje uit de hand gelopen’, vertelt Tinekwe. ‘We wilden zelf goed vlees in de diepvries. Maar een heel dier was voor ons te veel. Toen zijn we er afnemers bij gaan zoeken ...’

‘Als we wat meer tijd hadden, zouden we met deze vleesverkoop veel meer kunnen doen’, ziet de boerin. ‘We zitten hemelsbreed maar 6 kilometer van Gouda en 15 kilometer van Rotterdam. Consumenten genoeg dus. En directe verkoop is een mooie manier om hen te betrekken bij de productie van voedsel in de polder vlak bij hun woonplaats. Het is toch te gek dat er massaal vlees uit Ierland en Zuid-Amerika wordt geïmporteerd, ter wijl we hier prima kwaliteitsvlees kunnen produceren?’

Extra inkomen helpt boerderij

Hoewel ook Tinekes werkdag altijd om 5.00 uur ’s ochtends in de stal begint, is ze vier lange dagen per week van huis voor haar werk als interim businesscontroller, op dit moment voor Hoogvliet Supermarkten. ‘Zo doen we het al die jaren al. Mijn werk buiten de deur levert een mooi extra inkomen op, wat ons helpt om de boerderij te ontwikkelen. Maar dat ik vier dagen weg ben, vraagt ook veel van het gezin’, belicht de ondernemer de

Tineke Vermeulen:

schaduwzijde. ‘Gelukkig springen onze ouders, schoonouders en oproepkrachten volop bij. Zonder hun steun zouden we dit nooit zo kunnen doen’, benadrukt ze. Vanuit betrokkenheid bij de sector en haar geboortestreek De Krimpenerwaard zat Tineke al jong in diverse besturen. Zo was ze actief binnen de plaatselijke AJK en diende ze FrieslandCampina in de ledenraad. Ook vertegenwoordigt ze de agrarische sector in een regionale regiegroep rondom de aanpak van bodemdaling. En toen deze zomer de Krimpenerwaard specifiek in het nieuws was, ontstond in de melkput spontaan het idee om voor het plaatselijke gemeentehuis een kinderprotest tegen het stikstofbeleid te organiseren. Een paar telefoontjes en appjes later waren er 150 deelnemers.

Wereldspeler op ieder erf

Het was ergens in deze periode dat ze de vacature voor lid van het hoofdbestuur van CRV voorbij zag komen. ‘Die prikkelde mijn nieuwsgierigheid. Mijn vader gebruikte altijd al stieren van CRV. En in de tijd dat Dennis geveld was door een hernia en ik net bevallen van onze tweede dochter, heb ik het plaatselijke ki-team leren kennen als zeer betrokken en behulpzaam’, vertelt Tineke. ‘Dat is volgens mij de kracht van CRV. Aan de ene kant is de organisatie een wereldspeler in de fokkerij, aan de andere kant is de coöperatie aanwezig op zowat ieder boerenerf in Nederland en Vlaanderen.’ ‘Sterke boerencoöperaties zijn van groot belang voor de toekomst van de landbouw’, stelt de boerin. ‘Ik geloof in de kracht van de coöperatieve ondernemingsvorm om boerengeld in boerenhanden te houden. Zo voorkomen we dat kapitaal uit de sector verdwijnt’, legt ze uit. Waar Tineke vorig jaar nog als boerin in de zaal zat bij de ledenbijeenkomst in haar regio, staat ze binnenkort als hoofdbestuurder de leden te woord. ‘Ik kijk er echt naar uit om met veehouders in gesprek te gaan, bijvoorbeeld om te horen welke verwachtingen zij hebben van CRV. Dat neem ik mee in discussies in het hoofdbestuur’, vertelt ze. ‘De afstand tussen de polder en het CRV-hoofdkantoor kan soms best groot zijn. Contact met de leden is van groot belang om wederzijdse verwachtingen duidelijk uit te spreken.’

Lidmaatschap is ook verantwoordelijkheid

Het lidmaatschap van de coöperatie schept volgens haar namelijk ook verplichtingen. Ze kan het bijvoorbeeld maar lastig begrijpen als collega’s die lid zijn van CRV, op grote schaal zaken doen met niet-coöperatieve concurrenten. ‘Want hoe goed deze concurrenten ook de boerentaal spreken, uiteindelijk gaat het hen niet om het boerenbelang, maar om hun eigen winst.’

‘We zijn met 21.000 leden gezamenlijk verantwoordelijk voor de toekomst van CRV’, benadrukt Tineke. ‘Als ieder lid zijn verantwoordelijkheid neemt, maakt dat voor de organisatie een wereld van verschil. En dan maakt het niet uit of je een groot bedrijf hebt of een klein bedrijf, of je melkvee houdt of vleesvee. Ieder lid telt’, vindt de bestuurder. ‘Ja, mijn financiële achtergrond neem ik zeker mee in het bestuurswerk. Natuurlijk zal CRV zakelijk bestuurd moeten worden. Maar de kracht van de coöperatie is ook dat je gezamenlijk durft te investeren in de toekomt, ook als je niet precies weet hoe die eruit ziet. Wat dat betreft heeft het bestuurswerk inderdaad overeenkomsten met het leiden van een boerderij.’ l

‘Ik geloof in de kracht van de coöperatie om boerengeld in de sector te houden’

Is de boerin ook thuis?

Dierenartsen,

TEKST GRIETJE DE VRIES

Dat de vrouw niet weg te denken is op het boerenerf is geen nieuws, maar historisch gezien is het alles behalve vanzelfsprekend dat vrouwen inhoudelijk mogen meebeslissen. Aan de klassieke rolverdeling kwam aan het einde van de vorige eeuw al verandering, maar die gaat deze eeuw onverminderd door. Tenminste, dat is het gevoel dat veel mensen hebben. In cijfers is het lastig terug te vinden. ‘De laatste CBS-cijfers van 2018 laten zien dat het aantal vrouwelijke bedrijfshoofden erg laag is’, vertelt Helma Vermuë, voorzitter van LTO Vrouw & Bedrijf.

Uit de Europese statistieken van Eurostat van 2016 blijkt dat Nederland wat betreft het percentage vrouwelijke managers in de agrarische sector met 5 procent onderaan staat. België bevindt zich met 14 procent ook in de lagere regionen. ‘We pleiten er daarom ook voor om een betere telling te gaan bijhouden, want het is belangrijk om zichtbaar te krijgen wat de positie van vrouwen is. Het gevoel dat er meer vrouwen in de sector komen, bijvoorbeeld als bedrijfsopvolger, dat hebben we ook. Maar de cijfers die we nu hebben, laten dat niet zien’, aldus Vermuë.

Veel vrouwen in de nieuwe lichting

Waar wel cijfers van zijn, is de verhouding mannen en vrouwen in de agrarische jongerenverenigingen. ‘In het ledenaantal zien we steeds meer jonge vrouwen komen. De afgelopen jaren is het percentage vrouwelijke leden stelselmatig gegroeid naar ongeveer 30 procent vrouw nu’, vertelt Bram Van Hecke van Groene Kring. ‘Het is nog lang niet 50-50 dus, maar rustig aan gaat het die kant wel op en dat is een goed iets.’

In de sectorbrede organisatie gaat het om zowel agrarisch ondernemers als mensen met functies in de periferie. ‘En in beide zien we een toename van het aantal vrouwen. We krijgen steeds meer superondernemende vrouwen die hun visie delen in de organisatie’, aldus Van Hecke.

Ook de Nederlandse evenknie NAJK ziet een verschuiving, al gaat het daar al iets vlotter dan bij Groene Kring. ‘Ik denk dat we binnen NAJK al wel rond de 50-50 zitten, daar gaat het in elk geval wel naartoe’, aldus Eke Folkerts, directeur van NAJK.

‘Het beeld dat we meer vrouwen actief zien in de sector, klopt volgens mij wel. Ook bij bijeenkomsten zien we meer vrouwen en in de regionale besturen is de man-vrouwverhouding vrijwel in balans.’

Dat er in de sector meer vrouwen actief worden,

komt onder meer door de studiekeuze. Meer meisjes kiezen tegenwoordig voor een agrarische opleiding dan vroeger. Op een opleiding als veehouderij aan de HAS Den Bosch is de man-vrouwverhouding tegenwoordig mooi in balans. ‘Een jaar of dertig geleden hadden we erg weinig meisjes op de veehouderijopleiding. De twee of drie meisjes die we kregen, probeerden we dan ook in één klas te zetten. Maar ook toen stonden de meiden die er waren al wel hun mannetje’, vertelt Annemarie Kerkhof, studieadviseur van de opleiding veehouderij aan de HAS Den Bosch.

Dierenartsen en jongveespecialisten

‘Heel geleidelijk aan is de verhouding gelijk geworden. Dat komt denk ik doordat veel studenten in adviserende functies terecht komen, in voeding, gezondheid of in financiën. Veel bedrijven waren wat terughoudend in het aannemen van vrouwen in een erfbetredende rol, omdat boeren wat traditioneel waren in hun houding richting vrouwen’, zag Kerkhof. Dat is nu niet meer aan de orde, volgens haar. ‘Zo horen we ook niet meer dat onze vrouwelijke studenten moeite hebben om een stageplek te vinden. Van onze studenten gaat ongeveer 40 procent het (ouderlijk) bedrijf overnemen en daarin zien we ook geen verschil in mannen en vrouwen.’

Bij een studie als diergeneeskunde wordt de collegezaal overigens al een jaar of twintig bezet door overwegend vrouwen. Hierdoor is het vaak al normaal dat er een vrouwelijke dierenarts het erf oprijdt om te helpen met een lastige verlossing. Daaruit lijkt wel een voorkeur van vrouwen voor bepaalde agrarische beroepen te spreken.

In andere velden is dat ook terug te zien. ‘We zien de laatste jaren meer vrouwelijke onafhankelijke agrarische adviseurs, vooral in de groep adviseurs voor persoonlijke ontwikkeling en bedrijfsopvolging’, vertelt Margit van den Burg, over de adviseurs die zijn ingeschreven bij de vereniging agrarische bedrijfsadviseurs (vab), waar ze officemanager van is. ‘Vrouwen zijn globaal gezien goed in de “zachte kant” van het vak, de menselijke of emotionele kant van zaken’, zegt ze. ‘De zachte kant is absoluut relevant op agrarische bedrijven, daarom is het belangrijk dat er meer vrouwen in adviserende rollen komen.’

Een duidelijke verdeling is lastig in te schatten onder adviseurs, net als bij bijvoorbeeld de buitendienstmedewerkers van veevoerbedrijven. Cijfers zijn ook hier

adviseurs, inseminatoren: de kans is steeds groter dat er in die rol een vrouw het erf op komt. Ook op het erf zelf staan

vrouwen vaker te trappelen om het bedrijf over te nemen. Komt er met de nieuwe lichting meer balans in de verhouding tussen mannen en vrouwen in de sector?

niet zo makkelijk naar boven te halen, maar onder jongveespecialisten zijn zeker flink wat vrouwen te vinden.

Maatschappij en takenpakket anders

Niet elke functie lijkt dus evenveel in trek bij vrouwen. Waar de kans groter is geworden een vrouwelijke dierenarts te treffen, lijkt het een stuk onwaarschijnlijker dat er een vrouw aan de keukentafel schuift om het financiële jaar verslag of het plan voor een lening door te nemen. ‘Dat is wel iets terug te zien in de opleidingen. Binnen agrarische opleidingen gaan verhoudingsgewijs minder vrouwen naar agrarische bedrijfskunde. Daar is de verhouding ongeveer 60-40’, aldus Kerkhof. ‘Waar dit verschil door komt, kunnen we eigenlijk moeilijk verklaren.’

Hoe het komt dat vrouwen vaker kiezen voor de agrarische sector, ligt vooral aan de maatschappij volgens Eke Folkerts, die bij NAJK ook portefeuillehouder van bedrijfsovernames is. ‘Het veelgehoorde antwoord is dat het werk lichter is geworden door bijvoorbeeld automatisering. Maar dat is nu al tig jaar het geval. Ik denk eerder dat het komt doordat we niet meer hardop zeggen dat een vrouw iets niet kan’, denkt Folkerts.

Doordat er minder opmerkingen meer gemaakt worden over dat agrarisch ondernemen een ‘mannenberoep’ is, wordt de sector toegankelijk voor iedereen. Daarnaast noemt Folkerts het veranderen van het takenpakket een reden. ‘Boer zijn is allang niet meer

alleen trekker rijden en fysiek werk. Er is zo veel bijgekomen, zoals administratie, management en ook het werken met mensen. Daarmee is het werk zeker niet minder geschikt geworden voor vrouwen, en dat zie je dus ook terug.’

Volgens Helma Vermuë zie je een kantelpunt bij vrouwen rond de 35 jaar. ‘Het komt voor dat vrouwen boven de 35 minder zichtbaar zijn als agrarisch ondernemer, met name richting de buitenwereld. Ze zijn vaker op het bedrijf gekomen door met een boer te trouwen en geleidelijk aan werden ze actiever op het bedrijf. Daar zijn ze uiteindelijk betrokken bij dagelijkse werkzaamheden en strategische beslissingen. Maar toch profileren ze zich niet altijd als ondernemer richting de buitenwereld. Dit komt wellicht doordat ze niet altijd vanuit intrinsieke motivatie mede-ondernemer geworden zijn, maar vanwege de fiscale voordelen’, geeft Vermuë aan. Bij vrouwen onder de 35 is de positie vanwege de intrinsieke motivatie heel anders. ‘De jongere generatie vrouwen maakt de keuze om ondernemer te worden bewuster. Ze zetten zichzelf ook neer als ondernemer. Het ligt tegenwoordig niet meer vast dat het bedrijf door jongens overgenomen wordt, het ligt meer open, zodat ook vrouwen kunnen overnemen. En zodra je op het bedrijf de overnemer bent, kan ook niemand meer om je heen’, verklaart Vermuë verder. ‘Ik denk dat we over twintig jaar een heel ander beeld zien met vrouwen in de sector dan in de afgelopen jaren.’ l

inseminatoren

Een van de agrarische beroepen waar een duidelijke verschuiving wordt gezien, is dat van inseminator. ‘In 2022 leidden we in Nederland 35 nieuwe inseminatoren op, waarvan 18 vrouw waren’, weet Ludo

Brosens, teamleider ki in Zuid-Nederland. ‘Dit jaar is tot nu toe ook de meerderheid van de nieuwe inseminatoren vrouw. Het valt ontzettend op, want tot een paar jaar terug waren het vrijwel alleen mannen die inseminator wilden worden. Waar het precies door komt weet ik niet, misschien een stukje imago van het beroep?’

Een van de recent opgeleide inseminatoren, Bo Verweij (29), heeft daar ook niet zo makkelijk een antwoord op. ‘Ik vraag me ook wel af hoe het komt dat mannen zich ineens minder aanmelden. Vroeger waren het alleen maar mannen, waar zijn die nu?’

Zelf vindt ze het vak aantrekkelijk vanwege het praktische werk en daarnaast het denkwerk. De studie diergeneeskunde rondde ze door omstandigheden niet af, maar een liefde voor de sector hield ze er wel aan over. En de studieachtergrond komt als inseminator goed van pas. ‘Geen enkele koe is hetzelfde en je moet wel je hoofd gebruiken om bijvoorbeeld cystes op te merken. Wat ik van boeren wel eens hoor, is dat ze het insemineren wel eens zelf hebben geprobeerd, maar dat het wat gepriegel is en dat ze daar eigenlijk niet genoeg geduld voor hebben’, aldus Verweij.

Tijdens haar bezoeken kijkt overigens niemand meer op van een vrouwelijke inseminator. ‘Je hoort hooguit de eerste keer iets als: “Alweer een vrouw?” Maar verder merk ik weinig aan de boeren. Volgens een van mijn vrouwelijke collega’s, die al veertien jaar bij de ki werkt, waren de geluiden vroeger wel anders’, vertelt Verweij. ‘Ik kan wel verklaren waarom het voor vrouwen een aantrekkelijk beroep is. Je bent aan het werk met dieren, bezig met je hoofd en met je handen. Het vak bevalt mij tot nu toe erg goed.’

Bo Verweij: ‘Vroeger waren bijna alle

mannen, waar zijn die nu?’

Parijse pracht met witblauw en blonde

De Parijse landbouwbeurs SIA is een waar attractiepark voor koeienliefhebbers. Meer dan veertig rassen toonden er dieren. Maar ook de top uit de vleesveefokkerij was aanwezig. Zoals Melodie en Ovidie, die respectievelijk de kampioenstitels pakten voor Belgisch witblauw en blonde d’Aquitaine.

Paris Expo Porte de Versailles was begin maart het mekka voor de koeienliefhebber. Naast meer dan veertig tentoongestelde rasgroepen hadden er op twee wedstrijdpistes meer dan 19 prijskampen van rundveerassen plaats met 19 tot 130 ingeschreven dieren. Maar Parijs kent ook een traditie met shows voor paarden, geiten, schapen, honden en katten. Bij charolais waren de Parijse titels voor Praline en Poète. Praline is een dochter van Nobeld in eigendom van gaec Roube-Fayet. Zij won in 2021 nog de nationale titel op de charolaiskeuring in Magny-Cours. De mannelijke kampioen Poète pakte na winst op de Sommet de l’Élevage in Clermond-Ferrand opnieuw de titel bij de stieren en is eigen aan scea Bonnichon en Lemasson.

In herhaling

Bij blonde d’Aquitaine pakten Ovidie en Ourasi de hoogste prijzen in Parijs. Beide kampioenen stonden in 2021 al eerder op het podium, toen nog van de nationale prijskamp in de Franse Pyreneeën. Voor de vier-en-een-halfjaar oude Illicodochter Ovidie van Sazy Élevage is het de zoveelste grote prijs. Na de nationale titel in 2021 won ze eind 2022 ook al de kampioenstitel op de Sommet de l’Élevage. Ovidie won in Parijs ook de prijs voor het vrouwelijk dier met de beste vleeskwaliteiten.

Ourasi, een zoon van Edison, pakte de titel bij de stieren. De stier, geboren in juli 2018, is eigendom van verschillende fokkers: Darricau, earl Corret, earl Darets en earl St. Aubin. De prijs voor de beste vleeskwaliteiten bij de stieren ging naar Obtus, een zoon van Magicien, uit de stal van earl Barthes.

Net als bij charolais namen ook bij blonde d’Aquitaine veertig voorgeselecteerde dieren aan de keuring in Parijs deel.

Winst voor Attributdochter

Bij de Belgisch witblauwen zorgde de zeven jaar oude Attributdochter Melody voor Cyrille Guitet voor dubbele winst op de SIA. Ze won zowel het algemeen kampioenschap als de rubriek zoogstellen met haar vijf maanden oude vaarskalf. De blauwe Attributdochter toonde zich in paviljoen 1 ondanks haar leeftijd vlot en elegant. Ze overtuigde vrij vlot de jury op de Parijse keuring. Samen met haar vaarskalf Toundra (v. Calin) won ze even later ook vlot de rubriek zoogstellen.

De andere Parijse titel voor wit blauw ging naar de jonge vaars 4296 (v. Débardé) van Sylvain Cauchy en Sebastien Désert. De vijftien maanden oude vaars toonde zich de meest bevleesde en fijnste uit het kampioenschap onder de 27 maanden.

De jury verkoos verder nog Splendide, een zeventien maanden oude Vegasdochter van debutant Wouter De Praeter als witblauwe met de beste slachtconformatie.

Een jury van drie slagers verkoos als afsluiter Nickelle, een Idéfixkoe uit de stal van Cyrille Guitet, als kampioene slachtvee. Ook limousin showde topdieren op de SIA in Parijs. De twee kampioenen waren nieuwkomers op het hoogste niveau.

Debutant Mafia pakte de titel bij de koeien. Deze bijna zeven jaar oude dochter van Import is eigendom van de gebroeders Dumont. Bij de stieren was de winst voor Onyx. De zoon van Jocker is net geen vijf jaar oud en won de titel voor zijn eigenaar gaec Lebourg. l

TEKST WIM VEULEMANS

Ovidie, kampioen vrouwelijk blonde d’Aquitaine

4296, kampioen Belgisch witblauw jong

Melody, kampioen Belgisch witblauw oud

Hitte drukt de vruchtbaarheid

TEKST WIM VEULEMANS

Veel factoren zijn van invloed op de vruchtbaarheid. Voeding, genen, management, huisvesting, ze spelen allemaal een rol in de beïnvloeding van de vruchtbaarheid van een veestapel, zowel in positieve als in negatieve zin. De laatste jaren krijgt ook hitte een plaats in dit rijtje, weliswaar enkel in negatieve zin. Dat de zomerse, warme temperaturen invloed hebben op de vruchtbaarheid van runderen, is een open deur intrappen. Elke vleesveehouder heeft het de voorbije jaren al wel gemerkt op het eigen bedrijf dat het lastig dieren drachtig krijgen is in de hetere periodes van de zomer, maar ook in de weken, zelfs maanden nadien. Dat bevestigde ook Sam Van de Voorde, dierenarts en hoofd ki bij CRV in Vlaanderen op de recente ledenbijenkomsten van de coöperatie in Vlaanderen. ‘De afgelopen jaren is de gemiddelde temperatuur over de vele jaren meer dan twee graden toegenomen’, vertelt hij. Het wordt dus steeds warmer. En de gevolgen in het veestapelmanagement zijn er. De dierenarts toonde die impact van warme temperaturen onder meer aan met een figuur op basis van een Israëlische studie uit 2019 naar de gevolgen van hittestress op runderen (figuur 1). Daarbij werd duidelijk dat het bevruchtingspercentage, zeker in de zomerse periode, sterk lager lag in jaren dat de maximumtemperaturen in de zomer – warme zomers van 2010, 2012 en 2015 – hoog waren.

Temperatuur onder controle houden

Runderen onderhouden hun lichaamstemperatuur via thermoregulatie, waarbij ze warmte produceren door bijvoorbeeld melkproductie, groei en dracht. Maar ze nemen ook warmte op bijvoorbeeld door de straling van de zon of via convectie en conductie. Tot slot verliezen ze ook warmte door straling, maar ook door evaporatie, zweten of hijgen. ‘Deze laatste werken bij een rund weinig efficiënt’, stelt Van de Voorde. ‘En bovendien vragen ze veel energie, wat dan ten koste gaat van de groei.’

Koeien hebben een thermoneutrale zone of een comforttemperatuur die ligt tussen de –5 en +20 graden Celsius.

Bij deze temperaturen hoeven de dieren geen moeite te

doen om hun lichaamstemperatuur constant te houden. Wordt die temperatuur overschreden, dan kan een rund beroep doen op enkele mechanismen zoals zweten en hijgen om de lichaamstemperatuur constant te houden, maar die zijn zeer inefficiënt en schieten al snel tekort. Daarbij zijn er wel factoren die deze mechanismen kunnen beïnvloeden. De leeftijd van het dier speelt een rol, maar ook de gezondheidsstatus, de groeifase en een eventuele dracht. Ook de omgeving speelt een rol. De luchtvochtigheid maakt het al dan niet draaglijker voor de runderen, net als de luchtsnelheid, de bezetting in de stal, het gebruikte strooisel en de straling van de zon. Het Belgisch-witblauwras is minder gevoelig voor hitte dan hoog producerend melkvee. Melkproductie is immers een enorm warmtegenererend proces. Maar het relatief kleinere hart- en longvolume van melkkoeien zorgt ervoor dat ze slechts heel beperkt de hitte kunnen compenseren. ‘Bij hittestress, die zeer snel kan optreden bij het overschrijden van de comforttemperatuur, zie je al snel de gevolgen. Dieren gaan minder liggen en herkauwen, eten

Stier heeft meer last van de hitte

Zeker de stieren bij Belgisch witblauw hebben veel last van de te warme temperaturen in de zomer. De optimale ontwikkeling van spermacellen gebeurt immers bij een tempe-

ratuur onder 36°C. Bij hoge temperaturen daalt de beweeglijkheid van de zaadcellen drastisch om zich pas weken na de hittestressperiode stilaan te herstellen. Dat betekent dat

hittestress niet alleen inwerkt op de kwaliteit van de eicellen van de koe, maar ook op de zaadcellen. Tijdelijk kunstmatige inseminatie toepassen kan daarbij een oplossing zijn.

Als een koe buiten de comfortzone van de omgevingstemperatuur komt, zijn de gevolgen voor het dier en zijn prestaties groot. De gevolgen voor voeropname en groei zijn al wel langer bekend. Maar ook met de vruchtbaarheid gaat het dan snel achteruit. Dat toonde CRV-dierenarts Sam Van de Voorde recent aan op de CRV-ledenbijeenkomsten.

Figuur 1 – Invloed van de maximale temperatuur in augustus op het drachtpercentage (bron: Y. Lavon and E. Ezra, Israel Herd Book)

In te warme periodes in de zomer kunnen stieren het best worden opgestald

minder, de ademhalingsfrequentie stijgt, wat kan leiden tot het verzuren van het bloed, maar ook de groei neemt af en de vruchtbaarheid wordt minder.’

Invloed op hormonen

Hitte werkt ook in op de hormoonbalans van een rund. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat de hoeveelheid follikelstimulerend hormoon (FSH) die nodig is voor de groei en ontwikkeling van de follikels, verhoogt. Maar minstens zo merkwaardig zijn de lagere spiegels van het luteïniserend hormoon (LH). Onder invloed van een LHpiek ovuleert de follikel (de eisprong) en ontwikkelt zich het gele lichaam. Dat gele lichaam produceert progesteron, ook wel gekend als het drachthormoon. Het is dus het gele lichaam dat de dracht in stand houdt. Een daling in LH-spiegels zorgt voor een geel lichaam van mindere kwaliteit, dat dus ook onvoldoende progesteron zal produceren. Dit fenomeen kan een verklaring vormen voor het optreden van embr yonale sterfte.

Een tweede direct effect van hitte op de eierstok is dat de follikelwand minder oestrogeen produceert. Oestrogeen is het tochthormoon en belangrijk voor de expressie van de bronst. Te weinig oestrogeenproductie door hitte resulteert in een mindere tochtexpressie (figuur 2).

Ook de kwaliteit van de eicellen daalt en herstelt pas na een maand of twee. Een eicel rijpt immers zeventig dagen. In de teelbal van de stier is er continu productie van

zaadcellen. Bij de koe is er vanaf de geboorte een vast aantal ‘oereicellen’ aanwezig in de eierstok. Die oereicellen wachten als het ware hun beurt af om (in groepjes) aan de rijpingsfase te beginnen. In die rijpingsfase ondergaan de oereicellen een aantal DNA-delingen, en daar werkt hitte op in. Dat resulteert in een eicel van mindere kwaliteit die minder goed bevrucht wordt. Zelfs na bevruchting is de kans op embryonale sterfte groter. Als een eicel aan de rijpingsfase begint onder hittestress, zal die eicel twee maand later ovuleren. Dat betekent dat er in oktober een eicel van minder kwaliteit is. Dit fenomeen verklaart de verminderde vruchtbaarheid tot maanden na de hittestressperiode.

Mogelijke oplossingen

Mocht ondanks de hitte toch een bevruchting hebben plaatsgevonden, dan heeft de hitte nog steeds haar weerslag. Zo is de temperatuur in de baarmoeder hoger, wat zorgt voor een mindere doorbloeding doordat het bloed in de huid nodig is. Bij een dracht in die periode zijn de vruchtvliezen kleiner en heb je vaak lichtere en minder vitale kalveren.

‘Recent is in een onderzoek ook de mogelijke invloed van epigenetica onderzocht. Daarbij worden als het ware stukken DNA aan- en uitgezet, wat later in het leven van een dier gevolg zal hebben’, gaat Van de Voorde verder. ‘Nakomelingen die verwekt zijn in een periode van hittestress bij het moederdier, zijn minder sterk en produceren en groeien minder.’

De dierenarts haalt ook een aantal oplossingen aan. De ene is al eenvoudiger toepasbaar op een bedrijf dan de andere. Hij adviseert om stieren bij warme temperaturen – al vanaf 25°C – individueel te stallen in een koele stal. De tochtige koe kan men dan het best bij de stier plaatsen. ‘Dieren op de weide hebben schaduw nodig’, gaat hij verder. ‘Dat kan met bomen, maar ook met schaduwdoek. Verder is vers en voldoende water nodig.’ Ook op stal zijn maatregelen mogelijk. Ventilatoren, eventueel in combinatie met verneveling, zijn momenteel verantwoorde investeringen. Maar ook minder zetmeel en een lager energetisch rantsoen hebben effect. Bicarbonaat kan pensverzuring counteren. Een lagere veebezetting helpt net als een minder dikke mestlaag waar ze op liggen. Omdat dieren drachtig houden bij inseminatie lastig is, heeft hij tot slot ook vanuit zijn rol als dierenarts nog wat tips. ‘Met een embryo sla je de hormonale werking, de eicelrijping én bevruchting over. Bovendien toont onderzoek aan dat een embryo van zeven dagen oud beter bestand is tegen hitte. Het inplanten van een embryo heeft een slagingskans van ongeveer 50 procent.’

Uit onderzoek blijkt verder dat spiralen, ook wel gebruikt om jonge vaarzen tochtig te krijgen, ook vijf dagen na ki geplaatst kunnen worden. De spiraal ondersteunt door progesteronvrijgave het gele lichaam in het onderhouden van de dracht.

Een koe ‘bijspuiten’ met een GnRH-preparaat is in Vlaanderen redelijk bekend. Door te injecteren bij (of enkele uren voor) de kunstmatige inseminatie wordt het interval tussen ki en ovulatie kleiner. Maar het versterkt ook de vorming van het gele lichaam. Twaalf dagen na de ki kan nogmaals geïnjecteerd worden om het gele lichaam te stimuleren. Een sterker geel lichaam produceert immers meer progesteron en dat verhoogt weer de kans op succes. l

Figuur 2 – Oestradiolgehalte per seizoen (bron: Wolfenson en anderen 1997, 2002)

Familie Van Mieghem wint 5 hectare LG-mais

Uit handen van Nele Bonte van Limagrain ontvingen de winnaars van de VeeteeltVlees-kerstquiz 2022 Guido en Bert Van Mieghem dankbaar hun prijs. Zaad voor maar liefst vijf hectare mais is hun winst.

‘We waren er toch wel twee avonden mee bezig’, lacht Guido Van Mieghem uit het OostVlaamse Velzeke wanneer hij Nele Bonte, technisch adviseur bij Limagrain, de hand schudt. ‘We doen al jaren mee, en dan is het geweldig om eens de hoofdprijs te winnen.’

Met een topscore van 15 op 15 was de familie Van Mieghem bij de gelukkigen die in de pot terechtkwamen waaruit de winnaars werden geloot. Ook vraag 15, waar het merendeel van het deelnemersveld over struikelde, wisten zij met de keuze voor kampioene Horstinge Dee Why juist te beantwoorden. ‘Maar het was wel even opletten met deze vraag’, lacht Guido.

Het bedrijf, dat eerder al in VeeteeltVlees werd voorgesteld, omvat een 80 stuks witblauwen en 68 melkkoeien, gemolken met een robot, met bijhorende droogstaande koeien en jongvee. Daarnaast bewerkt het bedrijf nog 120 hectare land, waaronder 35 hectare mais. Het merendeel van de dieren wordt middels kunstmatig geïnsemineerd, maar op het bedrijf lopen ook altijd enkele stieren. ‘Een deel van onze dieren staat in de zomer nog op de weides rondom Doel, waar vroeger onze boerderij lag. Dan werkt een stier veel makkelijker.’ Lengte en hoogtemaat zijn daarbij twee belangrijke kenmerken die Guido Van Mieghem zoekt in een stier.

Hoge verteerbaarheid

Uit de handen van Nele Bonte ontvangt Guido graag zijn hoofdprijs, aangeboden door Limagrain Nederland. Die prijs omvat vijf hectare maiszaad van het nieuwe maisras LG 31.206. ‘Het is een recent ras uit het zeer vroege segment ’, verduidelijkt Limagrain-adviseur Bonte. ‘Bovendien is het ras een Starplus-variëteit, wat zorgt voor een zeer goede verteerbaarheid en veel onbestendig zetmeel. Daardoor kan je in het rantsoen wat extra zetmeel toevoegen.’

De Oost-Vlaamse prijswinnaar heeft naar tevredenheid al wel meer er varing met verschillende maisrassen van Limagrain. Maar ook in andere teelten als suikerbieten, en voederbieten is hij met het bedrijf bekend. ‘We telen hier ook voederbieten van het ras Rialto, waarbij de weerstand tegen rhizoctonia cruciaal is. Zeker in deze streek en met gras en mais als wisselteelten.’ l

Jongveevoer voor Wim Impens

Ook voor vleesveehouder Wim Impens uit het Oost-Vlaamse Ressegem was er door zijn tweede plaats een mooie prijs weggelegd. Van veevoederproducent Aveve mocht hij 500 kilogram van het jongveevoeder nr. 104 Startflakes Extra ontvangen.

Guido en Bert Van Mieghem samen met Nele Bonte van Limagrain

Het demonstratieproject Grondig Boeren met Mais is opgezet voor een rendabele maisteelt zonder negatieve e ecten op de omgeving. Mark De Beer, teeltadviseur bij Groeikracht, en Brigitte Kroonen, onderzoekster Bodem en bedrijfssystemen bij WUR Open teelten, geven dit seizoen tips om duurzame mais met goede opbrengsten te telen.

onderwerp editie

1. bemesten maart

2. zaaien april

3. onkruidbestrijding mei

4. beregenen/rondje langs de velden juni

5. oogst augustus

Bemesten is niet alleen stikstof geven

Een goed geslaagde groenbemester, de toevoer van voldoende organische stof en een bodemchemie die in balans is. Alle drie factoren vallen volgens WUR-onderzoekster Brigitte

Kroonen onder de term ‘bemesten’. ‘Het draait uiteindelijk om de opnamemogelijkheid van de nutriënten voor de plant.’

Het bemestingsseizoen is weer van start gegaan. ‘Tijd om het bemestingsplan onder handen te nemen’, zegt Brigitte Kroonen, onderzoekster Bodem en bedrijfssystemen bij WUR

Open teelten. ‘En dan bedoel ik niet alleen het in beeld brengen van de te geven nutriënten. We bemesten om de plantengroei te bevorderen. Ontbreekt daarbij de algehele bodemgezondheid, dan kan de plant naar zijn voedingsstoffen fluiten.’

De Nederlandse bemestingsnorm voor mais op de zuidoostelijke zandgrond is met 112 eenheden werkzame stikstof per hectare laag. ‘En dat terwijl we weten dat mais gemiddeld 145 eenheden zuivere stikstof per hectare nodig heeft om een goede opbrengst te halen’, vertelt Kroonen. Ze is uitvoerder van het project Grondig Boeren met Mais in NoordBrabant en Limburg. ‘Om er zeker van te zijn dat de maisplant de nutriënten efficiënt benut moet je de nutriënten zo gericht mogelijk inzetten. Daarnaast bemesten we met de bedoeling een betere plantengroei te krijgen. Dan draait het natuurlijk niet alleen om de stikstofgift, maar ook om de opnamemogelijkheid voor de plant.’ Kroonen hamert erop daaraan te werken door de algehele bodemgezondheid op te

krikken. Ze legt graag uit hoe je een gezonde bodem in de hand werkt en kan herkennen.

‘In het ideale scenario ga je met een schop in de hand het land op en graaf je een profielkuil’, vertelt ze. Kroonen wijst erop dat dit het meest interessant is op het moment dat de groenbemester in het voorjaar nog op het land staat. ‘Op die manier krijgen we het wortelstelsel in beeld van het vanggewas en sporen we bodemverdichting op.’ Want volgens Kroonen is dat het grootste aandachtspunt voor een goede nutriëntenopname. ‘Rijkt het wortelpakket niet dieper dan circa 40 centimeter, dan kan de beworteling de volledige bouwvoor en dus ook de nutriënten niet benutten.’ Ze raadt aan om tijdens de bodembewerkingen aandacht te hebben voor verdichte lagen. ‘Streef zoveel mogelijk naar een kruimelstructuur met minimale bodemverdichting. Dat kan door met een woelpoot de verdichte laag te breken’, geeft ze aan. ‘Verder is een geslaagd vanggewas met goed wortelpakket belangrijk. Wortelvorming is bodemvorming. Met een succesvolle groenbemester maak je de bodem klaar voor het komend teeltseizoen.’

Waterbergend vermogen

Ook zorgen voor voldoende vruchtwisseling is een belangrijke onderhoudsmaatregel. Om te beginnen moet er volgens de onderzoekster een heldere blik worden geworpen op de bodemchemie. ‘Laat een bodemanalyse nemen en kijk niet alleen naar de nutriënten. Neem een adviseur in de arm en stuur waar nodig bij naar een correcte pH en een correct organischestofgehalte’, vertelt Kroonen. ‘Dat staat bij een goed bodembeheer voorop. Zonder een goede pH en waterbergend vermogen zijn de bemeste nutriënten niet beschikbaar. Bekalk tijdig waar nodig.’

Toedienen van compost of stalmest of aanvoeren van gewasresten zoals van dorsmais zijn maatregelen om het organischestof- en humusgehalte op te drijven. Een gewenst neveneffect is dat ook het waterbergend vermogen verhoogd wordt. En via vocht neemt de plant zijn voedingsstoffen op.

Om de beperkte gebruiksruimte voor mest zo goed mogelijk in te vullen moet er duidelijk zijn wat het perceel al kan bieden. ‘Houd goed rekening met de nalevering van je vanggewas, het langjarig gebruik van drijfmest, stalmest of compost’, adviseert Kroonen. ‘Een gescheurde en ondergewerkte graszode kan bijvoorbeeld hetzelfde teeltjaar 80 tot 100 kilogram stikstof voor het volggewas naleveren, mits deze een goede pH heeft.’ Voor de stikstofnalevering uit groenbemesters geldt als vuistregel dat alle stikstof die bovengronds door de groenbemester is opgenomen – mits tijdig ondergewerkt in het voorjaar –het komend groeiseizoen voor de helft weer vrijkomt en ten goede komt aan de volgteelt.

Nalevering vanggewas varieert

Het aantal kilogrammen per hectare bovengronds opgenomen stikstof van het vanggewas is afhankelijk van de hoogte van het vanggewas net voor het onderwerken (tabel 1). ‘Met die nalevering in het achterhoofd wordt onnodig bemesten voorkomen en kan een landbouwer deze ruimte gebruiken voor akkers die dat wel nodig hebben.’

Kroonen vervolgt: ‘Heb daarnaast aandacht voor de gevolgen van wat je doet. Elke maatregel heeft impact. Weet goed wat je bemest en wees alert op de gevolgen.’ Ze schetst een voorbeeld: ‘Bij het gebruik van verwerkte meststoffen zit er in de dunne fractie weinig organische stof, houd er achteraf rekening

wikke —3070105——————— witte klaver 3570100———————— facelia 10203545607080————

Tabel 1 – Bovengrondse stikstofopname van een vanggewas (kg stikstof/ha) op basis van de hoogte van het gewas (bron: Handboek Bodem en Bemesting)

mee dat je die uit een andere bron haalt. Om een maximaal werkingseffect te hebben binnen de plant moeten de nutriënten in balans zijn. Heb je een meststof met alleen stikstof en fosfor, bedenk dan dat je kalium ook niet kunt missen.’ Ze wijst erop aandacht te hebben voor wat je doet. ‘Vervang je binnen de huidige wetgeving een bepaalde meststof door een ander, weet dan wat de gevolgen zijn.’

Bemest waar het wordt opgenomen Binnen de strengere bemestingsnorm is het belangrijk dat elk nutriënt zo goed mogelijk wordt opgenomen door de plant en niet verloren gaat. ‘Bemest daarom zo dicht mogelijk tegen het zaadje, op de plek waar het wordt opgenomen door middel van

Een gift stalmest draagt bij aan het verhogen van het organischestof- en het humusgehalte

gewashoogte (cm)

houder Jos Verstraten uit Westerbeek tijdens de proeven van het project Grondig Boeren met Mais. ‘De gebruiksnorm voor mais van 112 kilo zuivere stikstof per hectare klinkt veel Nederlandse boeren als onvoldoende in de oren. Voor mais bemesten ze daardoor iets boven de norm en ze compenseren dit met een lagere graslandgift’, weet Verstraten. ‘Maar uit praktijkproeven is gebleken dat er nauwelijks verschil in maisgroei te zien is bij een iets lagere bemesting.’ Hij zegt hier rekening mee te houden. ‘Het wordt steeds belangrijker om stikstofverlies te beperken en dit element zo veel mogelijk binnen de kringloop te houden. Nutriëntenverliezen kunnen namelijk tot een verdere verlaging van de bemestingsnorm leiden.’

Verstraten streeft naar een optimale stikstofvastlegging in het vanggewas en de inzet van meststo en op de plaats en op het tijdstip van opname.

lenconcentraat is als dunne fractie een bijproduct uit de mestverwerking dat zo’n 6 tot 8 procent stikstof bevat. Via deelname aan pilots kan ik deze kunstmestvervanger inzetten voor onderzoek.’ Volgens Verstraten is het een interessant product aangezien niet alleen kunstmest duur is, maar ook mestafzet. ‘Mineralenconcentraat is circulair en concurreert voor de maisopbrengst heel goed met kunstmest.’

Maar volgens Verstraten zijn er ook kanttekeningen. ‘Allereerst moet Brussel nog goedkeuring geven om dit product buiten de pilots als kunstmestvervanger in te zetten. Daarnaast is er van dit vloeibare product zo’n 5000 à 6000 liter nodig wil je 20 tot 30 kilogram zuivere stikstof in de rij verscha en. Dat vraagt behoorlijk wat transport als je dat vergelijkt met een korrelkunstmestgift van zo’n 150 kilo per hectare.’

Ook de toedieningsmethode is volgens Ver-

straten nog een heikel punt. ‘De machines om de vloeistof in de rij zo dicht mogelijk bij de plant te brengen zijn niet praktijkrijp.’ Daar wordt binnen Grondig Boeren met Mais nu oplossingsgericht mee geëxperimenteerd. Verstraten denkt graag mee.

rijenbemesting. Dat kan met korrelmeststoffen of vloeibare meststoffen vlak naast de rij tijdens het inzaaien’, weet Kroonen. Via deze weg wordt de aangeboden stikstof 30 procent werkzamer en efficiënter ingezet. Voor fosfaat is dat zelfs 50 procent.

‘Het voordeel van vloeibare mest ten opzichte van een korreltje kunstmest is dat de mest niet meer opgelost hoeft te worden en dus direct opneembaar is.’ Kroonen rekent daarbij op een gift van ongeveer 30 kg stikstof per hectare in de vorm van kunstmest bij een volvelds toediening van organische mest binnen de gebruiksruimte. ‘Maar daar moet in de praktijk nog wel voldoende ruimte voor zijn natuurlijk.’

Demoveld voor bemesting

In een demoveld van Grondig Boeren met Mais, dat op de proeflocatie in Vredepeel ligt, worden verschillende bemestingsstrategieën bekeken met het oog op het behalen van de waterkwaliteitsdoelen. ‘In november stelden we via stikstofresidumetingen in de laag van 0 tot 90 centimeter de niet opgenomen reststikstof vast’, vertelt Kroonen. ‘Het stikstofresidu in de bodem is een afgeleide van de waterkwaliteit.’

De resultaten waren een succes. ‘Er werd een goede kwaliteit mais van het land gehaald met een gemiddeld N-residu van 50 kilo, wat laag is. Deze resultaten gelden ook voor alle deelnemers van Grondig Boeren met Mais over alle jaren heen.’ Kroonen weet dat daar iets achter zit. ‘Een geslaagd vanggewas is medeverantwoordelijk voor een laag stikstofresidu. Vooral gelijkzaai van rietwenkgras onder mais liet bij de proeven lovende resultaten zien’, aldus Kroonen. l

Leden kiezen nieuwe bestuurders

In januari en februari stemden de leden van Coöperatie CRV voor de benoeming of herbenoeming van bestuurders voor hun district en daarmee tevens vertegenwoordigers in de CRV-ledenraad. In de ledenraadsvergadering van maart zijn de tien nieuw gekozen

district naam woonplaats

1 West-NederlandGerard Nap Benschop

1 West-NederlandSophie Ruiter Grootschermer

2 Noord-NederlandWarner van der LeeuwNij Beets

5 Oost-NederlandJelle Jansen Zeddam

6 Centraal-NederlandNicky Gijsbers A erden

8 Zuidoost-NederlandYordi van AsseldonkRosmalen

9 Vlaanderen-OostFrank Maes Lommel

10 Vlaanderen-WestMichiel GillemanMaarkedal

10 Vlaanderen-WestFilip Ally Tielt

10 Vlaanderen-WestEmiel VerstraeteHollebeke

Nieuwe commissarissen voor CRV Holding BV

De ledenraad van Coöperatie CRV heeft ermee ingestemd om als leden van de raad van commissarissen van CRV Holding BV te benoemen Marlous Booijink en Jolanda van Haarlem. Zij vervangen

Johan Wouterse en Etienne Cosyns.

Marlous Booijink (43) is CFO bij het bedrijf Pandiks, producent van a akbrood. Daarvoor vervulde ze diverse financiële en managementfuncties bij onder andere DSM Food Specialities en FrieslandCampina. Samen met haar man beheert ze een akkerbouwbedrijf van 150 hectare in Kraggenburg.

Jolanda van Haarlem-Eyssen (54) was tot voor kort CEO bij Hendrix Genetics en zal per 1 april gaan werken als groepsdirecteur specialities bij Agrifirm. Eerder werkte ze in hogere managementfuncties bij onder andere Cargill, Provimi en FrieslandFoods.

De raad van commissarissen (RvC) houdt toezicht op het beleid van de directie en de gang van zaken binnen het bedrijf CRV. De RvC bestaat uit zeven veehouders (het hoofdbestuur van Coöperatie CRV) en drie externe commissarissen met professionele expertise.

bestuurders benoemd voor een periode van vier jaar. In deze ledenraad is ook afscheid genomen van aftredende bestuurders. Coöperatie CRV dankt hen voor hun inzet en wenst de nieuwe mensen veel succes met hun bestuurswerk.

Filp Ally uit Tielt en Michiel Gilleman uit Tielt zullen binnen de CRVledenraad speciaal de belangen van vleesveehouders behartigen.

Ledenbijeenkomsten op vleesveebedrijven

Begin mei organiseert het vleesveebestuur Nederland drie ledenbijeenkomsten op vleesveebedrijven. Tijdens de ledenbijeenkomsten wordt de actualiteit in de coöperatie besproken, er is een stierenpresentatie en voor iedere bijeenkomst is een spreker uitgenodigd. En natuurlijk is er alle gelegenheid om het gastbedrijf te bekijken en met de veehouder in gesprek te gaan. De bijeenkomsten vinden overdag (op zaterdagen) plaats. Binnenkort ontvangt u een uitnodiging met meer informatie. De data kunt u vast noteren in de agenda:

– 29 april bij de familie Van der Goot in Eelde (limousin). Spreker

Addy Moree, hoofdinspecteur bij Coöperatie CRV, geeft uitleg over exterieurbeoordeling

– 6 mei bij de familie Tupker in Baarn (Belgisch witblauw). Spreker

Ronald Rongen van Low Stress Stockmanship vertelt hoe veerhouders stressvrij kunnen omgaan met vee

– 13 mei bij de familie Huijbregts in Riel (Belgisch witblauw). Spreker Wim Veulemans, secretaris van het Belgisch-witblauwstamboek, geeft een toelichting op het gebruik van genoomfokwaarden.

Terugkijken van het webinar over vruchtbaarheid

Het vleesveebestuur Nederland organiseerde onlangs een webinar voor leden met als thema vruchtbaarheid. Sprekers tijdens dit webinar waren Anne Vandelannoote, voedingsadviseur bij Aveve, en Sam Van de Voorde, hoofd ki bij CRV in Vlaanderen.

Aan het begin van de webinar gaf de voorzitter van Coöperatie CRV, Wietse

Duursma, een toelichting op de jaarcijfers. Heeft u deze webinar gemist? Het is zeker interessant om deze nog eens terug te kijken op een moment dat het u past. Kijk hiervoor op de website: www.cooperatiecrv.nl of scan de QR-code

Tabel 1 – Nieuwe districtsbestuurders benoemd per 15 maart 2023

Sophie Frank

Warner Michiel

Jelle Filip 29

Nicky Emiel CRV COÖPERATIENIEUWS veeteeltvlees MAART 2023

Principeakkoord over Vlaams

POLITIEK – De Vlaamse landbouw- en milieuorganisaties hebben een principe-akkoord bereikt over een nieuw Vlaams Mestactieplan (MAP7). Nadat het eerste MAP7-voorstel werd verworpen, gaf minister van Omgeving Zuhal

Demir de touwtjes in handen van de landbouw- en milieuorganisaties. Zij werkten samen een nieuw mestactieplan uit. Er is daarbij een consensus bereikt over maatregelen die de waterkwaliteit verbeteren en haalbaar zijn voor de landbouwer. Er zal een systeem ingevoerd worden waarbij een landbouwer de mogelijkheid krijgt om een vermindering van de bemestingsnorm terug te verdienen door het toepassen van duurzame teelt- en bemestingspraktijken.

Het organischkoolstofgehalte in de bodem wordt binnen MAP7 belangrijker. Er zal rekening gehouden worden met een hoger nitraatresidu op grond van een hoger gebonden organischkoolstofgehalte in de bodem. Of met andere woorden: hoe hoger het organischkoolstofgehalte van de bodem, hoe meer ruimte er is voor reststikstof

Om stikstofuitspoeling naar oppervlakte- of grondwater te vermijden zal de plant meer bemest moeten worden op basis van behoefte. Het behoud van de bedrijfsbenadering voor de bemesting en de aanzet voor een nieuwe derogatieaanvraag op grasland spelen hierop in.

Ook worden er bufferteelten, zoals luzerne en gras, en ecoregelingen ingevoerd op stroken van minstens 3 meter en in bepaalde gevallen 5 meter, met name in nitraatgevoelige teelten in gebiedstype 2 en 3. In ruil hiervoor

MAP7

wordt de huidige bemestingsvrije strook van 5 meter verkleind tot 3 meter, behalve in nitraatgevoelige teelten in gebiedstype 2 en 3. Slechts maximaal 4 procent van het perceel kan worden ingenomen door een bufferteelt.

Het oorspronkelijke voorstel vanuit de politiek voor 6 meter brede bufferstroken zonder financiële compensatie is daarmee verworpen.

Ook Groene Kring, de landbouworganisatie voor jonge landbouwers, zat naast Boerenbond en het Algemeen Boerensyndicaat aan de onderhandelingstafel. ‘Hoewel het

akkoord op bepaalde vlakken strenger is dan MAP6, zijn wij ervan overtuigd dat dit een werkbaarder en stimulerender mestactieplan zal zijn dan alle voorgaande voorstellen’, deelt de organisatie mee. ‘Onze visie, eisen en standpunten werden binnen het akkoord gerespecteerd: een stimulerend beleid, extra begeleiding, het inkomen van de boer blijft op peil en de toegang tot grond wordt zoveel mogelijk gevrijwaard. Het verschil met het politieke voorstel van enkele weken geleden is groot. Toen werd er aan geen enkele vraag vanuit de landbouwsector voldaan.’

Vlaams GLB krijgt groen licht

POLITIEK – Het Vlaams Gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) voor de jaren 2023-2027 is eindelijk goedgekeurd. Hierdoor komt er dit jaar 300 miljoen euro aan Europese middelen vrij voor de Vlaamse land- en tuinbouwsector. Ook wordt het strategisch plan dat is goedgekeurd door de Europese Commissie, omgezet in concrete maatregelen waar landbouwers mee aan de slag kunnen gaan.

Een voorbeeld van de goedgekeurde maatregelen is het pakket aan ‘ecoregelingen’ waar landbouwers uit kunnen kiezen. Zo kunnen ze steun of vergoeding krijgen voor onder andere het aanleggen en onderhouden van bloemenstroken. Ook werken aan precisielandbouw en minder kunstmest- of gewasbeschermingsmiddelen gebruiken zijn voorbeelden van ecoregelingen.

Naast de ecoregelingen kan een boer terugvallen op investeringssteun voor korteketenactiviteiten, zoals het maken van hoeve-ijs. Ook biologische boeren kunnen deze steun aanvragen.

De verzamelaanvraag waarop landbouwers hun teeltplannen voor dit jaar kenbaar kunnen maken en aangeven op welke maatregelen ze willen instappen, wordt nu snel opengezet, zodat Vlaanderen aanspraak kan maken op de Europese middelen.

Nederlands Kamerverzet tegen

EU-Mercosur-handelsverdrag

POLITIEK – Een grote meerderheid van de Tweede Kamer vindt dat het Nederlandse kabinet zich in Europa moet verzetten tegen de huidige voorstellen voor het Mercosurverdrag, een handelsverdrag tussen de EU en de Zuid-Amerikaanse landen Argentinië, Brazilië, Paraguay en Uruguay.

Bovendien zou Nederland in dit verzet actief steun moeten zoeken bij andere EU-lidstaten. Een motie van Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren, die het kabinet hiertoe oproept, kreeg brede steun in de Tweede Kamer. Enkel de fracties van de regeringspartijen CDA, D66 en VVD stemden tegen de motie

Een EU-Mercosur-verdrag waar de landbouw onderdeel van is, zal leiden tot oneerlijke concurrentie voor boeren, vreest de Kamer. Zij zouden erop moeten kunnen rekenen dat het kabinet hen beschermt tegen oneerlijke concurrentie van buitenaf, vindt een Kamermeerderheid. Ook de voedselveiligheid zou door het handelsverdrag met Zuid-Amerika in gevaar kunnen komen. Bovendien zou dit verdrag leiden tot extra ontbossing in het Amazonegebied.

In het akkoord staat onder andere dat de EU 99.000 ton Zuid-Amerikaans rundvlees tegen een lager invoertarief zou moeten toelaten. Dit zou neerkomen op circa 20 procent van de EU-markt voor rundvlees (met uitzondering van vlees van melkkoeien). Afgelopen jaar importeerde de EU ongeveer 270.000 ton rundvlees uit de Mercosur-landen, maar deze import was belast met het nu geldende invoertarief.

LTO Nederland wijst erop dat er grote verschillen zijn in wetgeving op het gebied van dierwelzijn tussen Europa en Zuid-Amerika. Zo mogen dieren daar nog onverdoofd worden geslacht en is er ook geen wetgeving op het gebied van transport. Ook mogen ZuidAmerikaanse veehouders onbegrensd zelf antibiotica toedienen. Om deze reden zijn volgens LTO in de afgelopen negen maanden nog meer dan 300 containers met pluimveevlees uit Brazilië geweigerd.

Per saldo heeft de EU een negatieve agrarische handelsbalans met de vier Mercosurlanden. Voor de zuivelsector zou een verdrag wel positief kunnen uitpakken, met name omdat Brazilië een zuivelimporterend land is.

Rabobank: stijging rundvleesprijs

ECONOMIE – De markt voor rundvlees staat in het eerste kwartaal van dit jaar nog onder druk, maar zal daarna aantrekken. Dit blijkt uit een rapportage van de Rabobank over de rundvleesmarkt in het eerste kwartaal van 2023.

Aan het einde van het voorbije jaar (2022) daalde het vertrouwen van de consumenten, waarbij ook de prijzen voor rundvlees zakten. Deze ontwikkeling zet door in het begin van 2023, constateert Rabobank in zijn analyse. De bank verwacht dat de totale rundvleesproductie in het eerste kwartaal van dit jaar nog stabiel zal blijven, waardoor de prijzen onder druk blijven staan. Dalingen van de productie in de Verenigde Staten, Nieuw-Zeeland en de Europese Unie zullen worden gecompenseerd door stijgingen van de productie in andere regio’s als Australië en Brazilië.

Voor het vervolg van 2023 voorziet de bank een toenemende krapte op de rundvleesmarkt, met name als gevolg van een daling van het aanbod in de Verenigde Staten. Zo ligt het aantal zoogkoeien in de Verenigde Staten nu op het laagste niveau sinds 1962. Daarnaast dalen ook de Amerikaanse veevoervoorraden.

Tegelijkertijd wordt een stijgende vraag naar rundvlees vanuit China verwacht nu het land zich langzaam herstelt van de gevolgen van de verschillende coronamaatregelen en opeenvolgende lockdowns. Deze ontwikkelingen zullen in de loop van dit jaar zorgen voor stijgende prijzen voor rundvlees wereldwijd, denkt de Rabobank.

KLIMAAT – De vleesveehouderij heeft met 9 procent een belangrijk aandeel in de uitstoot van broeikasgassen uit de agrarische sector. De melkveehouderij veroorzaakt met 34 procent het grootste aandeel in de uitstoot van broeikasgassen, zo becijferde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) met gegevens van het jaar 2020. Volgens het CBS zijn emissies uit de landbouw zoals stikstof,

fosfor en fijnstof sinds 1995 gedaald, terwijl de landbouwproductie is gegroeid. Zo halveerde het stikstofoverschot tussen 1995 en 2008 en daalde de fijnstofuitstoot door landbouwmachines met driekwart. De laatste jaren is de daling van emissies gestagneerd. De bijdrage van landbouw aan emissies is volgens het CBS relatief groot. Dit geldt vooral voor de emissie van stikstof die in de vorm

van ammoniak in de lucht terechtkomt. In 2020 was de landbouw verantwoordelijk voor ruim 80 procent van de totale ammoniakuitstoot door Nederlandse bedrijven en huishoudens. In 1995 was dit 91 procent. De landbouw stootte in 1995 en in 2020 12 procent van de broeikasgassen uit. De bijdrage van de landbouw aan de uitstoot van fijnstof was in 2020 zo’n 7 procent, maar in 1995 lager (4%).

9 procent broeikasgassen in de agrarische sector komt van vleesvee

Energiemarkt terug op niveau

– De huidige voederwaardeprijzen zijn berekend door Wageningen Universiteit (WUR) op 7 maart 2023. De waarde van 1000 vem (kvem-prijs) daalde verder naar 20,0 eurocent, de waarde van eiwit stijgt verder naar 146,6 eurocent per kg dve.

– In de onderstaande tabel met de voederwaardeprijzen staan verschillende producten opgesomd met bijhorende voederwaarde. De voederwaarde van het product wordt berekend aan de hand van de cijfers die WUR publiceert. Er wordt daarbij een vergelijking gemaakt tussen de marktwaarde en de voederwaarde. Belangrijk om te weten is dat men enkel producten mag vergelijken die vergelijkbaar zijn. Bij een voederwaardeprijs onder de 100 is het voedermiddel prijstechnisch interessant. Evalueer ook eerst welke producten in het rantsoen passen en kies binnen deze producten de goedkoopste optie.

– De sojaprijs blijft oplopen in 2023. Toch zien we iets verandering in de markt. De fondsen zijn de afgelopen weken weer meer aan het verkopen en de euro/dollarkoers is wat aan het stijgen. Toch blijft het aanbod zeer krap, waardoor de prijzen niet verder zakken. Momenteel is de oogst in Brazilië in volle gang, maar blijven de berichten vanuit Argentinië negatief en worden de voorraden daar naar beneden bijgesteld.

– De prijzen voor raapschroot blijven de sojaprijzen volgen.

– Alternatieven voor soja blijven op niveau, voer dus wat het beste past.

– De graanprijzen zijn de afgelopen weken nog verder gedaald en liggen op het niveau van voor de oorlog in Oekraïne. Waar er enkele weken geleden nog een gespannen sfeer hing omtrent het verlengen van de graancorridor, heerst er nu optimisme over het verlengen van deze corridor. Dit is echter nog geen uitgemaakte zaak. We zien dat er momenteel veel aanbod vanuit Rusland is, waardoor de graanprijzen verder dalen.

– De markt van de vulmiddelen is stabiel, desondanks stijgen de prijzen van deze producten ook. Dit komt met name door de vervoerskosten.

– Natte aardappelproducten kunnen momenteel een alternatief zijn voor de dure zetmeelbronnen in het rantsoen.

VOEDERWAARDEPRIJZEN

(bron: Liba)

ENERGIE- EN EIWITPRIJZEN VOER

in eurocenten, excl. btw

(bron: Wageningen Livestock Research)

maart

2023m/my/y

fokveekvem 20,00 kg dve146,60

mestveekvevi 21,30 kg dve126,80

m/m = vergelijking t.o.v. vorige maand

y/y = vergelijking t.o.v. dezelfde maand vorig jaar

Zoek, vervang en bespaar

Voederwaardeprijzen geven de verhouding weer van de voederwaarde van mengvoer, grondstoffen en bijproducten in relatie tot de marktprijs. Bij een voederwaardeprijs onder de 100 procent is het voedermiddel prijstechnisch interessant.

februari 2023

NUCHTERE KALVEREN

BROUTARDS LIMOUSIN

KOEIEN BELGISCH WITBLAUW BROUTARDS BLONDE D’AQUITAINE

STIEREN BELGISCH WITBLAUW

KARKASPRIJZEN WERELDWIJD

*euro/100 kg geslacht gewicht stieren

**m/m = vergelijking t.o.v. vorige maand

AGENDA

KEURINGEN EN PRIJSKAMPEN

8 april Vleesveekeuring, Hulshorst

30 april Vetten Os, LAR Rekkem

1 mei Belgisch-witblauwjaarmarkt, Vilvoorde

28 mei Provinciale prijskamp Belgisch witblauw, Sint-Niklaas

VEILINGEN

25 maart COT-stierenveiling, Laren

VOORUITBLIK

De koeien van de familie Bijl uit Waarschoot laten zich het winterrantsoen goed smaken

6 april Veiling blonde d’Aquitaine, Doux (Frankrijk)

Foto: Kristina Waterschoot

27 april Veiling blonde d’Aquitaine, Casteljaloux (Frankrijk)

BEURZEN, STUDIEVERGADERINGEN, DEMODAGEN

28-31 juli Landbouwbeurs, Libramont

COLOFON

VeeteeltVlees is een uitgave van CRV BV in opdracht van Coöperatie CRV ua. De leden van de Coöperatie CRV ontvangen VeeteeltVlees gratis, als onderdeel van het lidmaatschap. VeeteeltVlees verschijnt maandelijks.

redactie

hoofdredacteur Wim Veulemans

redactie Inge van Drie, Jaap van der Knaap, Wichert Koopman, Grietje de Vries, Quinten van Ooijen, Justine Poppe

foto- en beeldbewerking Simone Smit, Rogier van der Weiden

vormgeving René Horsman, Esther Onida

eindredactie Lieke van den Broek

hoofd CRV-magazines Jaap van der Knaap

redactie-adres

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem

telefoon 026 38 98 800

Vlaanderen: Buchtenstraat 7, 9051 Sint-Denijs-Westrem

telefoon 078 15 44 44 fax 09 363 92 06

e-mail veeteelt@crv4all.com

abonnementsprijs/jaar

Nederland en België € 89,00, overige landen € 150,00. In combinatie met abonnement op vakblad Veeteelt bedraagt een abonnement € 155,00 per jaar, overige landen € 275,00 per jaar. Prijzen excl. btw. Abonnementen zijn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlijks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelijk per kwartaal. Bel voor opgave van een abonnement: België: CRV Klantenservice (078 15 44 44) e-mail klantenservice.be@crv4all.com

Nederland: CRV Klantenservice (088 00 24 440) e-mail klantenservice.nl@crv4all.com

advertentie-afdeling

Karen Dammer en Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon (+31)(0)6 53 16 85 29 e-mail advertenties@crv4all.com

illustraties/foto’s

De foto’s zijn van de eigen fotodienst van VeeteeltVlees. Uitzonderingen zijn de foto’s van Wayne Hutchinson (6), MacGregor (6, 35), CSB Eléveo (7), Mark Pasveer (8, 9), Stefani Buijsman (15), Bo Verweij (18), Lucy Keijser (18), OS Blanc Bleu (21), Scea Sazy (21), Aveve (25) en BBG (35).

APRIL GRAS

COLOFON

Raadpleeg de website veeteeltvlees.be of veeteeltvlees.nl voor een actuele en uitgebreide stand van zaken.

Veeteelt is een uitgave van CRV BV en verschijnt tweemaal per maand, uitgezonderd januari, juni, juli en december.

redactie

hoofdredacteur Jaap van der Knaap adjunct-hoofdredacteur Inge van Drie redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Guy Nantier, Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen en Tijmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida

aan dit nummer werkten verder mee Jelle Feenstra, Wichert Koopman en Reimer Strikwerda hoofd uitgeverij Rochus Kingmans

redactie-adres

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem, telefoon 026 38 98 800

Met het ontluikende voorjaar groeit ook de aandacht voor het gras. In het komende nummer van VeeteeltVlees vestigen we in het hoofdverhaal dan ook volop aandacht op de teelt van goed gras. Maar ook mais heeft, in een vervolg op het eerste verhaal in de serie, een plaats in dit nummer.

Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, tel. 09 363 92 11, fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.com

abonnementsprijs/jaar

Nederland en België € 70,30 overige landen € 132,90 In combinatie met abonnement op vakblad VeeteeltVlees € 10 korting. Prijzen excl. 6% btw. Abonnementen zijn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlijks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelijk per kwartaal.

Traditioneel is in het aprilnummer ook de nieuwe publicatie van de fokwaarden Belgisch witblauw te vinden.

Bel voor opgave van een abonnement:

Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440)

Tot slot gaat de redactie langs bij een van de weinige limousinvleesveebedrijven die Vlaanderen kent en is er opnieuw aandacht voor de voeding van vleesvee. Ditmaal een bijdrage van Aveve.

België: VRV-klantendienst (078 15 44 44) e-mail klantenservice.nl@crv4all.com

advertentie-afdeling

Jannet Fokkert, Willem Gemmink, Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 820 fax 026 38 98 824 e-mail advertenties@crv4all.com

illustraties/foto’s

De foto’s zijn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen (voor zover niet op de foto aangegeven) zijn de foto’s van Nico Bons (7), BASF (32), PPO (33), Altic (33), GD (58) Mark Pasveer (58), MS Schippers (68) en Agrifirm (68).

Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan door de redactie geen aansprakelijkheid worden aanvaard voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden.

Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelijkheid aanvaarden voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden.

Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij CRV BV c.q. de betre ende auteur. Artikelen uit VeeteeltVlees mogen uitsluitend verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden na schriftelijke toestemming van CRV.

Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij CRV BV c.q. de betreffende auteur. Artikelen uit Veeteelt mogen uitsluitend verveelvoudigd en/ of openbaar gemaakt worden na schriftelijke toestemming van CRV.

Druk: Senefelder Misset, Doetinchem ISSN 01.68-7565

Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 01.68-7565

Fok op economisch

In april 2020 introduceerde Coöperatie CRV de bwb-index, een totaalindex om de foktechnische waarde van stieren met elkaar te kunnen vergelijken. De opbouw van de bwb-index is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met de rascommissie Belgisch witblauw, een adviesraad van het Vlaams stamboek. De bwb-index is een weerspiegeling van het fokdoel zoals de leden van CRV in Vlaanderen dat met elkaar hebben vastgesteld. Dit fokdoel wordt iedere vijf jaar opnieuw met de leden bediscussieerd en zo nodig aangepast. Aanpassingen in het fokdoel worden daarna ook vertaald in aanpassingen in de berekening van de bwb-index. De huidige bwb-index wordt berekend uit zeven fokwaarden: leeftijd eerste inseminatie (aandeel 20%), karkasgewicht koe (aandeel

met de bwb-index

Kubitus de Bray scoort een bwb-index van 128 met 97% betrouwbaarheid

De jonge stier Rexar van ter Bos scoort een bwb-index van 130

Tabel 1 – Top tien stieren voor bwb-index uit het aanbod van CRV

30%), beenwerk (aandeel 10%), sterfte bij geboorte (aandeel 10%), sterfte op 14 maanden (aandeel 5%), bespiering (aandeel 10%) en eindbeoordeling (aandeel 15%).

In de bwb-index ligt de nadruk dus op fokwaarden die een sterke relatie hebben met de economie van de Belgisch-witblauwfokkerij. Door stieren te selecteren op basis van de bwb-index werken vleesveehouders dus gericht aan verhoging van het economisch rendement van hun veestapel.

CRV heeft in het actuele aanbod tien stieren met een bwb-index hoger dan 120. Ze zijn weergegeven in tabel 1. Alle afstammingsinformatie en fokwaarden van deze toppers op bwb-index vindt u in de webshop van CRV. Kijk op https://shop.crv4all.be/nl/ sires/vleesvee-zuiver/belgisch-witblauw of scan de QR-code

Oulare van den Hondelee scoort een bwb-index van 130

Nieuwe stierenkaart Belgisch witblauw

Veehouders uit Vlaanderen ontvingen bij het februarinummer van VeeteeltVlees een nieuwe stierenkaart voor Belgisch witblauw. Op deze stierenkaart vindt u een selectie van de beste jonge fokstieren uit het programma van BBG.

Een overzicht van alle beschikbare stieren vindt u in de webshop van CRV. Kijk op: www.crv4all.be

Ook de stierenkaart is te downloaden van de website. Kijk hiervoor onder het kopje publicaties of scan de QR-code

Desire de Ferriere

(Wilmots du Falgi x Sheriff de Centfontaine)

Op 53 mnd.: 1261 kg en 145 cm

Veelbelovend en bewezen genen

Ki-code: 945172

⊲ Licht geboren kalfjes

⊲ Vererving van uitzonderlijk

brede voorhand

⊲ Genomicsindexen op 14 mnd.: gewicht 120 en gestalte 105

Wilt u sperma van Desire of andere stieren bestellen, bezoek dan onze webshop op shop.crv4all.nl of shop.crv4all.be