Re-sample Recycling Buenos Aires projectplan december 2005
1
Inhoud 1. Synopsis
3
2. Projectteam bilaterale samenwerking
4
3. Doelen van het project
5
4. De verschillende situaties Algemene context Situatie in Nederland Situatie in Buenos Aires
5
5. Projectplan Fase 1: Onderzoek & workshop Fase 2: Ontwikkeling
7
06 42220792
6. Project planning
8
Iris de Kievith
7. Projectteam taakverdeling
9
8. Bijlagen kostenraming situatie ArgentiniĂŤ inspiratie projecten, links
10 11 13
adressen Caro Isern Atelier Caro Isern Douwes Dekkerstraat 26hs 1053 SX Amsterdam Nederland
In Situ architecten Elandstraat 200 2513 GX Den Haag Nederland 06 19046199
2
1 Synopsis Re-sample: Recycling Buenos Aires is een samenwerkingsproject tussen Argentinië en Nederland met als doel kleinschalige inspirerende bouwprojecten te organiseren die kunnen helpen bij het vergroten van de bewustwording rond de globale afvalproductie. Vanuit het groeiend besef van de afvalproblematiek en het economische potentieel van afval zijn de afgelopen jaren in Buenos Aires sociale coöperaties met positieve initiatieven in dezelfde richting ontstaan. De combinatie van kennis over de West-Europese verwerkingsprocessen en deze unieke Argentijnse initiatieven kan in uitwisseling voor beide landen kennis opleveren die van inspirerende waarde kan zijn voor het (verder) ontwikkelen van afvalbeleid. Het samenwerkingsproject bestaat uit twee fasen. In de eerste fase wordt een vergelijkend onderzoek uitgevoerd naar globale mogelijkheden van het hergebruik van drie veelvoorkomende lokale Argentijnse afvalstromen. Verder wordt een driedaagse workshop gehouden waarin architecten en andere specialisten toepassingsmogelijkheden uitwerken voor deze materialen. Uiteindelijk zal één afvalstroom geselecteerd worden waar in de tweede fase verder onderzoek naar wordt gedaan. Hierbij zal het huidige afvalproces in kaart worden gebracht en wordt geëxperimenteerd met de mogelijkheden voor direct hergebruik.
3
2 Projectteam – Bilaterale Samenwerking Re-sample: Recycling Buenos Aires is een initiatief van Atelier Caro Isern uit Am-
In Nederland is hergebruik niet zozeer een acute noodzakelijkheid vanuit eco-
sterdam en is ontwikkeld in samenwerking met In Situ architecten uit Den Haag,
nomisch oogpunt, maar een voortvloeisel van het bewustzijn rondom de afval-
Stichting Recyclicity uit Rotterdam en Arcagrup uit Buenos Aires.
problematiek (in tegenstelling tot recycling; hierbij spelen economische factoren weldegelijk een rol). Hierbij is er veel aandacht voor de organisatie en logistiek die
Caro Isern is opgegroeid in Argentinië. Met haar Atelier is ze actief op het gebied
hergebruik mogelijk maakt. Een voorloper op dit terrein is Stichting Recyclicity die
van duurzaam en experimenteel bouwen in Nederland en Argentinië, waardoor zij
zich richt op organisatie, logistiek en verspreiding van kennis van hergebruikmoge-
inzicht heeft in de situatie in beide landen en deel is van een uitgebreid netwerk
lijkheden van afvalmateriaal in de bouw.
van Nederlandse en Argentijnse specialisten. Levend en werkend in beide landen
Daarnaast staat Nederland in Argentinië bekend om haar efficiency en kwalitatief
is dan ook het idee ontstaan voor het samenwerkingsproject Re-sample: Recycling
hoogwaardige producten en diensten. Dit imago zal helpen bij de aandacht voor het
Buenos Aires.
project het in Argentinië, onder andere in de pers.
In Nederland delen Caro Isern en Iris de Kievith (van In Situ architecten) de interesse voor de Latijns-Amerikaanse ontwikkelingen met experimenteel duurzaam bouwen. Samen zullen zij de projectleiding op zich nemen. Zij zijn van mening dat als het om nieuwe ontwikkeling gaat (het hergebruik van afval in dit geval) er in het Westen minstens zo veel te leren is van zgn. ontwikkelingslanden als andersom. Het voorgestelde samenwerkingsproject is een eerste poging tot deze uitwisseling. Het potentiële succes van de bilaterale samenwerking ligt in de combinatie van complementaire kennis en achtergronden van hergebruik in beide landen. In Argentinië is het directe hergebruik van afvalmateriaal vooral gericht op toepassingen in de bouw. Dit komt voort uit de dringende behoefte aan goedkope bouwmaterialen voor huizen van de onderklasse van de maatschappij. Architect Carlos Levington van Arcagrup, tevens directeur is van het Experimenteel Centrum voor Productie (CEP) aan de Universiteit van Buenos Aires, werkt sinds 1986 met dit thema en is een voorloper en nationaal bekend op dit gebied in Argentinië.
4
3 Doel van het Project
4 De verschillende situaties
Het doel is om kleinschalige inspirerende bouwprojecten te organiseren die hel-
Algemene context
pen bij het vergroten van de bewustwording rond de globale afvalproductie, alswel
In bevolkingsomvang zijn Nederland en de provincie van Buenos Aires vergelijk-
de huisvesting van de onderbedeelden verbeteren. Hierbij zullen nieuwe toepas-
baar; beide gebieden hebben ongeveer even veel inwoners, ca. 17 miljoen.
singen worden ontwikkeld voor de bouw waarbij het onderzoek naar afvalstromen
Juist de verschillen zijn leerzaam: Argentinië heeft een zogenaamde achterstand
en de potentie van de verschillende materialen afgestemd worden op de lokale
van 30 jaar in de ontwikkeling van afvalverwerking. Het voordeel hiervan is te kun-
vraag naar bouwmaterialen. Het streven is om aan een breed publiek duidelijk te
nen leren van de fouten van het Westen, en deze te kunnen voorkomen. Andere
maken welke voordelen de nieuwe toepassingen hebben op korte termijn (betere
verschillen zoals de verschillen in politieke situatie en cultuur hebben vanzelfspre-
huisvesting en energiekosten besparing) en lange termijn (beperken van afval). Dit
kend hun invloed.
doen we door de opgebouwde kennis beschikbaar te stellen voor het brede publiek Nederlands afvalverwerking
in Argentinië en Nederland.
Het Nederlandse beleid voor de verwerking van afval heeft zich vanaf de jaren zeventig voornamelijk gericht op een industriële verwerking. Enerzijds door het ontwikkelen van processen die de schadelijke eigenschappen van afval zoveel mogelijk beperken, anderzijds door het stimuleren van de fabricage van recycling producten. Hergebruik van materiaal, waarbij in tegenstelling tot recycling het afval niet met veel energie vermalen, gesmolten of geperst wordt, is daarbij steeds een marginale ontwikkeling. De belangrijkste reden hiervoor is de arbeidsintensiviteit die hergebruik van grotere elementen met zich meebrengt. Daarnaast is het de diversiteit van het aangeboden materiaal die het moeilijk maakt om garanties voor kwaliteit van deze materialen te geven. De oververzekering van de westerse maatschappij laat voor de toepassing van deze materialen dan ook weinig ruimte. Tegenwoordig wordt ca 90% van het Nederlands afval in één of andere vorm gerecycled. De normering en standaardisering inclusief de organisatie van financiële vergoedingen van deze processen werpt een hoge drempel voor de ontwikkeling van direct hergebruik. Dit is in veel gevallen een gemiste kans voor energiebesparing.
5
Argentijnse situatie Zonder twijfel is de Argentijnse maatschappij veel minder centraal georganiseerd dan de westerse. Informeel zijn er bovendien vele zelforganiserende netwerken die flexibel kunnen inspelen op de actuele ontwikkelingen. Tijdens de economische crisis van 2001 ontplooide zich het particulier initiatief voor afvalinzameling als een mogelijkheid voor de bevolking om brood op de plank te krijgen. (zie bijlage) De ‘cartoneros’, de uit pure nood geboren nieuwe beroepsgroep waarvan het grootste deel nochtans werkzaam is in het informele circuit, halen ongeveer 20% van al het afval op om het vervolgens te kunnen verkopen aan diverse partijen. Zij zijn hiermee ongewild de pioniers van een nieuwe periode waarin bewustwording van de afvalproblematiek op gang gebracht wordt. Dit kan een aanzet geven tot innovatieve oplossingen en de ontwikkeling van een nieuw beleid. Zeer recent is door de Argentijnse politiek een stap in de goede richting gezet; de actie ‘basura cero’ van Greenpeace dat beoogt in 2020 de vier open vuilnisbelten binnen Buenos Aires te kunnen sluiten is algemeen aangenomen. Het project Re-sample: Recycling Buenos Aires ziet kans om hierin te fungeren als schakel tussen de gewenste veranderingen op langere termijn en de actuele ad hoc initiatieven. Voorbeelden Een voorbeeld van afvalmateriaal dat in de recycling-industrie geld waard is, is de PET-fles. Deze flessen worden via de beschreven route aan Chinese fabrieken verkocht waar fleece-truien en andere producten van gemaakt worden. Een kilo PET-flessen levert 1 dollar op; voor de cartonero genoeg om geen alternatieve bestemming voor te zoeken. Dat bewijst een experiment om gemalen PET-flessen
Architectuur studenten van de universiteit van Dalhouse hebben van 7000 telefoonboeken een huis gebouwd. De bouwkosten van het hele huis bedroegen 2000 dollar.
te mengen door het cement van bouwstenen; de bouwstenen worden er zeker wel goedkoper mee, maar het rendement blijkt minder dan de verkoop aan China. Voor Tetra-pakken is wel een goede toepassing gevonden; het karton van de sapverpakkingen wordt gemalen en samengeperst tot hardboard-platen, T-plak. Dit materiaal is in Argentinië in productie genomen.
(Bron: Recyclicity.net)
6
Het eerste deel van het project zal na de workshop afgesloten worden met een
5 Projectplan
evaluatie van de tot dan toe verzamelde gegevens en vondsten, die in beide landen gepresenteerd kunnen worden op de universiteiten (TU Delft, TU Eindhoven, UBA,
Fase 1: Onderzoek en workshop (‘Reciclán’)
SCA), het internet (Archined, Recyclicity, Sociedad Central de Arquitectos, Todo
In het eerste deel van het project worden drie afvalstromen in Buenos Aires onder-
Arquitectura, Centro Metropolitano de Diseño, Arquitectos Sin Fronteras, etc), bij
zocht die nog niet een bestemming in de recyclingindustrie hebben gevonden, en
architectenplatforms, aan de pers en verder daar waar interesse is.
die nu nog eindigen op de vuilnisbelt. Wij hebben de volgende materialen daarvoor geselecteerd: o
Aluminium (van drukplaten, drank-blikjes en spuitbussen)
o
Plastic zakken (boodschappentassen en ‘sachets’ de steviger variant
Fase 2: Ontwikkelen Aan de hand van de resultaten van de workshop zal een afvalstroom gekozen worden om mee verder te werken om de potentie van het materiaal nog verder te onderzoeken, en door een aantal proeven met lokale verzamelaars en bouwers in
voor vloeistoffen bv melk) o
de werkelijkheid te testen. Vervolgens worden de nieuwe mogelijke toepassingen in
andere plastics (verpakkingen van schoonmaakmiddel, shampoo, etc)
productie genomen in de werkplaatsen van de coöperaties waarmee ook in de eerste fase wordt samengewerkt. De tweede fase is een samenwerking voor langere
De potenties van deze materialen voor lokaal en direct hergebruik als bouwmate-
duur, gericht op concrete resultaten en voortdurende kennisuitwisseling.
riaal worden onderzocht in een workshop met studenten, architecten en bouwers. We streven er naar om de workshop te laten plaatsvinden in de laatste week van maart 2006 tegelijkertijd met de ‘Nederlandse week’ in Buenos Aires rondom het staatsbezoek van koningin Beatrix aan Argentinië. Tijdens de workshop zullen lezingen gegeven worden door verschillende deskundigen ter inspiratie, ondermeer door Arcagrup en Recyclicity, en worden tentoonstellingen gehouden rondom het thema. Zo zijn in Nederland, maar nog meer in andere landen, al bijzondere experimentele huizen gebouwd die onmiskenbaar een vrolijke bouwlust oproepen. Daarnaast zal duidelijk aangegeven worden (bijvoorbeeld door medewerkers van El Ceibo) welke dringende behoeftes er nu bestaan in Argentinië. Veel mensen, waaronder cartoneros, wonen in sloppenwijken waar bijvoorbeeld geen warmte-isolatie wordt gebruikt vanwege gebrek aan geld en kennis. Omdat er ook in Buenos Aires gestookt moet worden in de winter betekent dit geldverspilling voor de cartonero, en energieverspilling voor het milieu. Eén van de onderzoeken in de workshop zal daarom zijn hoe de drie afvalmaterialen zijn te verwerken tot een isolatiemateriaal.
Arcagrup: museo del reciclado
7
6 Project planning Fase 1: Onderzoek en Workshop Fase 2: ontwikkeling 1. Voorbereiding / kennismaking – december 2005 Voorgesprekken in Buenos Aires met Carlos Levinton (Arcagrup), El Ceibo Trabajo
6. Prijsvraag 2006
Barrial, Greenpeace, SCA (Sociedad Central de Arquitectos), UBA (Universidad de
Eventueel uitschrijven prijsvraag ARG/NL voor een nieuwe toepassing van het ge-
Buenos Aires), CMD (Centro Metropolitano de Diseño)
kozen materiaal, verder te ontwikkelen op basis van verzamelde kennis.
Gesprekken in Nederland TU Delft, bouwtechniek, TU Eindhoven. 7. Product-ontwikkeling
Subsidieaanvragen
Uitvoeren van één of enkele nieuw ontwikkelde toepassingen, voorbeeld project 2. Onderzoek - januari-februari 2006 8. Presentatie
- Oogstkaat BA: onderzoek 3 afvalstromen en huidige verwerkingsprocessen in Buenos Aires. - Specifiek materialenonderzoek omtrent de drie geselecteerde materialen.
9. Evaluatie van het project en onderzoek mogelijke markt product-ontwikkeling en
- Inventarisatie van noodzakelijke materialen in de ‘villas’ (arme /sloppenwijken)
proces schaalvergroting van de toepassing.
3. Workshop ‘Reciclán’ in Buenos Aires – 29 t/m 31 maart 2006 (Tijdens de Nederlandse week, 22 maart t/m 1 april) Lezingen Recyclicity, Arcagrup, El Ceibo, Recyclingbedrijf Van der Wiel, en tentoonstelling van inspirerende projecten, workshop (Reciclán) voor 20 personen, gratis deelname op selectie (op basis van cv en idee) tevens kennismakingsproefproject met NGO’s, aankondiging vervolgfase. 4. Conclusie en presentatie – april-mei 2006 Conclusie van de verzamelde gegevens, resultaat van workshop Kennisverspreiding in Nederland en Argentinië via krant, websites van Todo Arquitectura en Archined, etc. Ook via de rondtrekkende eco jongeren-organisatie Ecoclubes.org.
Recyclicity:
Evaluatie
voorbeeld van een (afval) oogst kaart voor een bouwproject in Rotterdam
8
7 Projectteam en taakverdeling
Caro Isern, Atelier Caro Isern, Amsterdam
Iris de Kievith, In Situ architecten, Den haag
Carlos Levinton, Arcagrup, Buenos Aires
Jan Jongert, Stichting Recyclicity, Rotterdam
initiatief, co-projectleider, coördinatie en communicatie Nederland – Argentinië
co-projectleider, coördinatie organisatie in Nederland
inhoudelijk Advies en feedback Argentinië, en praktische ondersteuning in Buenos Aires
inhoudelijk Advies en feedback Nederland
Caro Isern (1970) studeerde af aan de Faculteit van Architectuur van de Universiteit van La Plata in Buenos Aires in 1997. Caro heeft in de loop der tijd door ervaring en studie een persoonlijke visies ontwikkeld op bio-klimaat architectuur en innovatieve materialen. In 2004 heeft ze Atelier Caro Isern opgericht. Bij de uitvoering van opdrachten werkt Atelier Caro Isern samen met verschillende disciplines en maatschappelijke groepen zoals architecten, industrieel ontwerpers, kunstenaars, gemeenten en buurtcentra. Veel projecten hebben een milieu- en omgevingsoogmerk zoals het hergebruik van afvalmaterialen. www.ateliercaroisern.com
Iris de Kievith (1971) is afgestudeerd als bouwkundige aan de Technische Universiteit Delft (1998), mede-oprichtster van Architectuurwerkplaats de Ruimte (1996) en later van In Situ architecten (2005). Naast sociale en ecologische aspecten van de architectuur spelen de materialen en het bouwproces een grote rol in haar benadering van het vak. Herbestemming heeft haar bijzondere interesse, daarnaast maakt zij kleinschaliger (meubel)projecten en is betrokken bij kunstprojecten, vaak in samenwerking met kunstenaarsinitatieven.
Zie onder andere omschrijving in de Argentijnse situatie en
Jan Jongert (1971) heeft tijdens zijn studies aan de TU Delft en de Academie van Bouwkunst in Rotterdam het bureau 2012 architecten mede-opgericht. Daarnaast heeft hij St. Recyclicity opgericht waarvan het uitgangspunt is om afval bruikbaar te maken voor de bouw, met zo min mogelijk toegevoegde energie voor transport en verwerking
http://www.arcagrup.shorturl.com/ http://www.uba.ar/extension/trabajos/arq_ emergencia.htm
http://www.recyclicity.net/ http://www.2012architecten.nl/
http://www.insituarchitecten.nl/
9
Samenwerkingsverband El Ceibo afvalinzamelingervaring, kennis van huisvestingsproblematiek van oa cartoneros. Nuevos Rumbos productie werkplaats Greenpeace in het kader van actieplan Basura Cero www.greenpeace.org.ar Ecoclubes promotie en verspreiding van kennis via mobiele eco jongeren-organisatie www.ecoclubes.org
10
nieuwe toepassing zoals bijvoorbeeld PET plastics en Tetra-verpakkingen waarvan
8 Bijlagen
respectievelijk textiel en bouwmaterialen worden gemaakt. Helaas wordt nog weinig afval gescheiden en als grondstof ‘gewonnen’, mede door-
Situatie afvalverwerking Argentinië
dat er geen politiek beleid is dat dit stimuleert. Hoewel de overheid wel een enkele actie heeft ondernomen, levert dit maar een heel kleine verbetering ten opzichte
Buenos Aires produceert ca. 1,5 miljoen ton afval per jaar . Het grootste gedeelte
van de enorme afvalstroom van de stad.
hiervan wordt momenteel opgehaald en gedumpt op vier locaties in de voorsteden van de stad. Dit brengt veel problemen met zich mee; lucht- bodem- en grondwatervervuiling en zelfs dodelijke ziektes bij de omwonenden door de uitstoot van
De alternatieve kringloop: De ‘Cartoneros’ en de ‘Coöperaties van ‘Cartoneros’
giftige gassen. Langzaamaan worden de porteños (zoals de inwoners van Buenos
De belangrijkste initiatieven die een alternatief bieden voor het huidige afvalver-
Aires worden genoemd) zich hiervan bewust.
werking zijn niet door de overheid gestart, maar vanuit de bevolking ontstaan.
Daarnaast groeit het inzicht in de economische betekenis van het dumpen van
Het begon eind 19e eeuw met de zogenaamde ‘’cirujas’’ (chirurgen) die het materi-
afval; veelal komt het neer op kapitaalsvernietiging en verspilling van energie van
aal (toen: glas en karton) verzamelenden uit het afval om aan de grote producenten
waardevolle materialen die prima geschikt zijn voor hergebruik.
te kunnen verkopen.
Om deze redenen en dankzij de NGO’s die met campagnes rond deze problematiek
Als gevolg van de economische crisis in Argentinië in de laatste drie decennia - met
bezig zijn, groeit het verzet van de omwonenden van dumpplaatsen tegen het stor-
het dieptepunt in de jaren ’90 - is dit soort informeel werk enorm gegroeid.
ten van vuil door de CEAMSE (Coordinación Ecológica Área Metropolitana Sociedad
Tegenwoordig worden er ‘legers’ gevormd door duizenden van de allerarmsten,
del Estado , de stadsreiniging)
die door de stad trekken op zoek naar recyclingmateriaal in vuilniszakken. Deze ‘cartoneros’ (kartonverzamelaars) halen samen zowaar 70% van het recycleerbare afval van de stad op. Vervolgens verkopen de cartoneros hun ‘oogst’ aan de ‘galpo-
De samenstelling van het afval. Materialen met mogelijkheden voor hergebruik
neros’ (schuurhouders) die het weer aan de groothandel of direct aan producenten
en/of recycling
of recyclingbedrijven verkopen. De cartoneros genereren met hun verzamelde
De afvalproductie in de stad Buenos Aires is ca. 1,60 kg per inwoner per dag. Dat
materialen een opbrengst in totaal van 170 miljoen dollar per jaar in het complete
betekent een dagelijks totaal van 4.700 ton. Het grootste deel hiervan bestaat uit
proces van recycling, waarvan zij zelf slechts 16% krijgen. (De rest van de winst
organisch afval, (40%). De overige bestanddelen zijn papier en karton (24%), plastic
wordt verdiend door de producenten, verkopers, etc)
materialen (14%), glas (5%) luiers en maandverband (4%) metalen (2 %) en 11% overig: hout, bouwafval, pathologisch afval, chemisch afval. 2
Het is moeilijk het exacte aantal cartoneros te bepalen doordat het werk zich veelal afspeelt in de informele economie, maar naar schatting zijn er over de 30.000.
Uit een studie naar de samenstelling van het afval van Buenos Aires blijkt dat er
Daarmee vormen de zij een van de belangrijkste actuele sociale fenomenen van
veel materialen geschikt zijn voor recycling (zoals papier, karton, aluminium, an-
Argentinië. Het gemeentebestuur van Buenos Aires moest daarom op een gegeven
dere metalen en plastics). Andere materialen kunnen als grondstof dienen voor een
11
moment wel het bestaan van deze beroepsgroep erkennen, en heeft ‘slechts’ 9000
arbeiders na het faillissement en verwaarlozing van de fabrieken zijn opgericht.
cartoneros geregistreerd in het begin van 2004 na het invoeren van een registra-
De Arcagrup onderzoekt bovendien ecologische stadssystemen van de volgende 25
tiewet die het mogelijk maakte voor families om een vaccinatie tegen ziektes door
jaar (water en energie toevoer in verband met demografische vooruitzichten)
vervuiling te krijgen.
Deze groep heeft het initiatief genomen om een Recycling museum (El Museo del Reciclado) te openen in het belangrijkste park van Buenos Aires, de ‘Parque Tres
De coöperaties
de Febrero de Palermo’. Zij worden daarbij ondersteund door de gemeente Buenos
Een ander facet van dit fenomeen, en misschien minstens zo interessant, is de
Aires. Daar organiseren zij activiteiten en workshops en informeren over recycling
opkomst van coöperaties van cartoneros die zich op spontane en onafhankelijke
en bouwen met afvalmaterialen aan de studenten (lagere en middelbare school),
manier organiseren om niet alleen aan materiaal maar ook aan mensen een nieuw
aan buurtbewoners en bezoekers.
leven te bieden. Ze creëren banen voor mensen die als afval-scheiders willen werken (onder gezonde en waardige werkomstandigheden) en ook voor studenten die
Onderzoek van Caro Isern, in Buenos Aires, januari 2005, interviews met mensen
willen werken in de campagne, in samenwerking met Greenpeace. De studenten
uit verschillende sectoren.
hebben de taak om met de mensen te praten, zij leggen het belang uit van recycling en vragen aan de bewoners het huisvuil thuis te scheiden (glas, karton, papier, plastics, tetra-pak, aluminium blikjes). zodat de cartoneros het eenvoudig kunnen
Literatuurlijst
ophalen en verkopen. Een voorbeeld hiervan is El Ceibo Trabajo Barrial, een coöperatie die in de hippe
Rapport ‘Calidad y gestión de los residuos sólidos Ciudad de Buenos Aires’
wijk Palermo werkt. Zij was een van de eerste die door vrouwen in 1999 werd opge-
Instituto de Ingeniería Sanitaria. Projectleider: Augusto Pescuma – Buenos Aires
richt. In totaal zijn er 14 bekende en actieve coöperaties in de wijken van Buenos
– Argentina, 2004.
Aires en in ‘’groot Buenos Aires’’ (=de stad inclusief de buitenwijken en de voorsteden). Deze ontwikkeling zal ook in andere provincies van Argentinië plaatsvinden.
‘Plan de basura cero para Buenos Aires’, Verónica Odriozola. Green Peace Argentina, augustus 2004.
Afval materialen: bouwen en toepassingen van nieuwe technologieën Al lang onderzoeken professionele groepen en kleine bedrijven in Buenos Aires de
‘Tres meses de basura cero en Palermo’, mei 2005. Rapport van de samenwerking
toepassingsmogelijkheden van afvalmaterialen op het gebied van sociale huisves-
met coöperatie El Ceibo .
ting en alternatieve systemen voor energie en riolering. Dit is het geval van de multidisciplinaire Arcagrup onder leiding van architect Carlos Levinton, in samenwer-
Cartoneros S.A, rapport en onderzoek van Marcelo Zlotogwiazda voor ‘Página 12’
king met de universiteit van Buenos Aires. Zij onderzoeken toepassingen van afval
krant.
materialen om bouwmaterialen te maken die geproduceerd kunnen worden door de zo genaamde ’Fabricas Sociales’. Deze sociale fabrieken zijn coöperaties die door
12
inspirerende projecten en links http://www.worldpress.org/photo_essays/cartoneros/cartoneros.htm http://www.liquidacion.org http://www.ruralstudio.com/
Rural studio, VS gemeenschapshuis met serre gemaakt van autoruiten
13
iglo gemaakt van petflessen door de doppen aan de binnenkant van het voorgespannen doek op de petflessen aan de buitenkant van de doek te schroeven
Lucy’s woonhuis gemaakt door Rural Studio, VS met muren van tapijttegels
14
Lucy’s woonhuis in aanbouw
15
Cartonero Letra y Música : Marcelo San Martín - Daniel Faraoni
Salgo en la madrugada a arar un campo de botellas y trapos. Sol de neón. Mi carro va tirado por un caballo, que ya esta fisurado, igual que yo. Oy , oy , oy , cartonero soy. Oy , oy , oy , cartonero soy. La bruja espera, esperanzada en el rancho. Los chicos que se crían, quien te crío. Siento que mi esperanza se esta acabando te pido que me ayudes, te ruego Dios. Oy , oy , oy , cartonero soy. Oy , oy , oy , cartonero soy. Voy con una vieja camisa que usaba cuando era un orgulloso trabajador. Pero mi patria ahora es tierra arrasada, y aunque yo sembré trigo, hoy junto cartón. Oy , oy , oy , cartonero soy. Oy , oy , oy , cartonero soy. Soy de un ejercito de desocupados lucho contra el hambre y la marginación. Me acuerdo prometían mucho trabajo nunca pense que era juntar cartón. Andrea Di Martino, www.worldpress.org.
Oy , oy , oy , cartonero soy. Oy , oy , oy , cartonero soy.
16