Bovatinfo 2022-3

vakblad voor de tegelspecialist

Mozaïekkunstenares bakt eigen tegels

Duurzaamheid centraal op CERSAIE

COBA en Julius van der Werf geven les

tegelzetters

kwartaalagenda

In deze rubriek vindt u de belangrijke data voor de tegelbranche. Uw regio-vergadering, het jubileumfeest van uw bedrijf, de lancering van uw nieuwe product i n deze agenda? Mailt u dan AUB uw contactgegevens, de aard van de bijeenkomst, de datum, tijd en locatie naar redactie@bovatin.nl, dan vermelden wij ze in deze agenda!

NB: Wilt u een evenement bezoeken? Neem dan altijd eerst even contact op met de organisator!

Bestuur BOVATIN

Het bestuur van BOVATIN vergadert in 2022 op locatie op donderdag 22 december vanaf 14.30 uur.

Bestuursvergaderingen zijn in principe besloten, maar u kunt als BOVATIN-lid, wanneer u wilt dat het bestuur uw vraag behandelt, die aan één van de bestuursleden stellen. (mail en adressen zie elders in deze bovatinfo). Of mail uw punt dan tenminste 14 dagen voor de betreffende vergadering aan de secretaris, secretaris@bovatin.nl, dan komt uw mail op de agenda.

Alvast voor uw agenda:

Van 6 tot en met 10 februari 2023 vindt weer de Bouwbeurs plaats, met opnieuw het ‘Tegelplein’, waar – naast acht andere vooraanstaande spelers in de keramiekbranche – u ook bovatin kunt ontmoeten.

colofon

BOVATINfo is een periodieke uitgave van BOVATIN: de Bond van Aannemers van Tegelwerken in Nederland. Het blad wordt gedrukt op ongechloreerd papier, verspreid in bio-folie en verschijnt vier maal per jaar: in april, juli, oktober/november en januari van het aansluitende jaar. Oplage: 5000 exemplaren per jaar. Deadlines voor advertenties en kopij: 1 maart, 1 juni, 1 september, 1 december.

Voor informatie:

Abonnementen: Secretariaat BOVATIN, tel. 0318 547 366, e-mail bovatin@bovatin.nl

Hoofdredactie, advertenties en verspreid nieuws: Remus F.P.M. Aussen, tel. 010 435 22 70 of 06 242 709 53, e-mail redactie@bovatin.nl

Art direction en grafisch ontwerp UPPERCASE, www.studiouppercase.nl e-mail hello@studiouppercase.nl, tel. 06 547 448 96

Foto omslag: Edimax Astor

voorwoord

Beste collega`s,

We leven in een tijd die we rustig chaotisch kunnen noemen. Achter de meeste dossiers kun je gemakkelijk het woord crisis aanvullen. En toch… in onze branche zet iedereen gewoon zijn schouders eronder, neemt leerlingen onder zijn hoede, en bouwt zijn zaak op. Dat heeft wel tot gevolg dat iedereen het verschrikkelijk druk heeft, en zelfs minder tijd heeft voor sociale activiteiten. Kijk maar naar het theaterbezoek: ‘het kan weer’, maar minder mensen gáán…

De bovatin jaarvergadering was ook zo’n moment, en ik vind het, en met mij ook een aantal leden, jammer dat hij door het geringe aantal aanmeldingen weer digitaal moest plaatsvinden. Maar nogmaals, het is nu eenmaal verschrikkelijk druk, en de dagen die we thuis zijn willen we graag aan onze naasten besteden. In onze vergaderingen vergelijken we bovatin wel eens met de ANWB – en voor een deel zijn wij dat ook: de ANWB voor tegelzetters. En inderdaad – ik kom ook nooit op de bijeenkomsten en vergaderingen van de ANWB, want ik was tevreden over hun dienstverlening, en wat heb ik er dan te zoeken? Tenminste – tot dusverre. Want ik had kortgeleden reden om ontevreden over de ANWB te zijn, en ik was ineens meer gemotiveerd om eens langs te gaan. Ik heb dat wel eens gevraagd – het werkt voor onze leden deels ook zo dat wie niet komt, eigenlijk best tevreden is. Dus misschien moeten we een geringe opkomst misschien maar als een compliment zien. Nou, zo zit ik niet in elkaar: en dus hoor ik het altijd graag als u als u positieve of kritische noten te kraken hebt!

De aanwezigen op de jaarvergadering hebben mij weer een extra termijn als voorzitter gegund. Ik dank u en hen voor dat vertrouwen. Maar ik wijs u er wel op dat ik, ondanks het feit dat het vuurtje nog volop brandt en ik het bestuurswerk nog altijd enorm leuk en nuttig vind, ik wel een geschikte opvolger wil vinden. En dan maak ik met alle plezier plaats – je afscheid is immers pas mooi als je met vertrou wen de voorzittershamer kan overdragen.

Druk is het trouwens ook bij bovatin. Onze en uw ‘Koers’ is immers vastgesteld, en daar staan flink wat acties in. De campagnes ‘Kies tegelzetten’ en ‘Meerwaarde van tegels’ (‘het verschil tussen tegels en tapijt? € 1000,- per jaar!’) gaan de komende periode weer van start, we gaan op zoek naar zzp-leermeesters (die daar ook een vergoeding voor krijgen, dus meld u aan!), en we willen ook die andere punten –zoals de bovatin-app – op 100% brengen. Hebt u de app al op uw telefoon staan, trouwens? Dan krijgt u uw nieuws voortaan termnmin ste op maat…!

En verder: we koersen in hoog tempo richting de feestdagen… en er moet nog zó veel gebeuren. Met tegels die duurder worden, contrac ten die aangepast moeten worden, lagere huizenprijzen (maar hogere maandlasten)… Het worden (weer eens) bijzondere tijden. Ik trek een paar stevige schoenen aan!

Ik wens u goede zaken, en prettige feestdagen!

Gerard Reus, voorzitter

Nieuwe tegellijm, extra gezond, extra goed

De nieuwe Keraflex Extra S1 LD is een stofarme dun-/middenbedlijm, verpakt in handzame zakken van 20 kg. Deze opvolger van de Keraflex S1 doet hetzelfde, maar dan extra goed.

Lage VOS emissie Stofarm Verpakt in 20 kg zak Breder inzetbaar

Ontdek het op mapei.nl

OUD

NIEUW

informatie voor

Sommige tegeltjes heb ik wel 15 keer in mijn handen!”

van

De

‘Mozaïek’ is in de tegelbranche negen van de tien keer een verwijzing naar een wand met kleine tegeltjes van glas, keramiek of natuursteen. Mozaïeken met voorstellingen van dieren en mensen, opgebouwd uit schelpen en stukjes steen, dateren al van 3.000 voor Christus. In de Oudheid werden de huizen van rijke Romeinen en Grieken aangekleed met uit kiezelstenen, natuursteen en glas samengestelde voorstellingen uit de mythologie. In de kerken van na die periode vallen vooral de geometrische werken op. En de architect Antoni Gaudi heeft in de twintigste eeuw in zijn beroemde kathedraal, La Sagrada Famiglia, en in zijn Parc Guell honderden meters mozaïek verwerkt. En nu? Figuratief en geometrisch mozaïekwerk wordt nog steeds gemaakt, en de dit jaar precies 100 jaar Italiaans bestaande mozaïekschool van Spilimbergo (zie een eerdere bovatinfo) leidt nog steeds kunstvaklieden op die nieuw- en restauratiewerk op het hoogste niveau kunnen verrichten. Misschien is mozaïekwerk als kunstvorm wel het meest verbonden met vakwerk; er is gewoon enorm veel vakkennis nodig om een aansprekend mozaïekwerk te maken, waarbij zowel kleur, materiaal, regelmaat en – bij figuratief werk - gelijkenis allesbepalend zijn.

We zijn op bezoek bij mozaïekkunstenares Jeanine Gerlofsma, in haar ‘ Mozaïekkamer’ in de voormalige Gruyterfabriek. Jeanine voegt aan mozaïekwerk nog een dimensie toe: ze maakt en bakt haar eigen tegels… Het contact met Jeanine ontstond via Mapei’s productmanager Wilco Bekkers. “De voegen spelen binnen mozaïek een geheel eigen rol, in zeldzame gevallen zelfs een belangrijkere rol dan het keramiek zelf… het Italiaanse Mapei heeft een enorme kleurenrange, en de technici in het land van oorsprong hebben een enorme kennis over mozaïek opgebouwd!”, vertelt Gerlofsma. Een gesprek over de ‘hand’, het contact met de opdrachtgever en de vraag of het misschien voor u straks interessant is om een ‘Gerlofsma’ mee te verkopen met het tegelwerk in een badkamer, vloer of keuken.

Kunstenaars in De Gruyterfabriek

Veel steden hebben een onverbreekbare band met een grote fabriek, waar ooit eigenlijk ‘iedereen’ werkte. Eindhoven heeft Philips, Rotterdam heeft Van Nelle, en Den Bosch heeft de le vensmiddelenfabrikant De Gruyter. Maar onder invloed van concurrentie, aandeelhouders of gewoon veranderende smaak bleven talloze enorme fabriekspanden verweesd achter. Vaak vonden kunstenaars een geschikte werkplaats in wat we nu noemen ons ’industriële erfgoed’. Transformatie en hergebruik van zulke panden en het bijbehorende industriële meubilair zijn zelfs een trend geworden; ook de grote tegelmerken heb ben ‘industriële’ tegels in hun collectie met de uitstraling van beton of cortenstaal. In De Gruyterfabriek, die na enkele over names van het familiebedrijf sinds 1976 leegstond, vestig den zich zowel kunstenaars als ‘ gewone’ bedrijven. Jeanine Gerlofsma heeft er haar mozaïekatelier, vol met mozaïekmate rialen, kleimaterialen en allerlei glazuren. Ze is onderdeel van een Keramiekstichting waarbij een ovenruimte met 7 kera miekovens wordt gedeeld met enkele mede-keramisten.

Op zoek naar de juiste vorm

“Ik heb een tijd in een pottenbakkerij gewerkt, en merkte dat ik meer wilde. En toen ik eenmaal met mozaïekwerk gestart was, vond ik werken met bestaande tegeltjes te beperkend.

Dus volgde ik de vijfjarige opleiding in België op het gebied van natuursteen- en glasmozaïek. Natuursteen is een prachtig materiaal, met al die kleurschakeringen en ingekapselde fos sielen en andere organische resten… Ik leerde restaureren en heb zelf ook diverse op de Romeinse en Byzantijnse stijlen geïnspireerde tableaus gemaakt. Het is enorm uitdagend om met niets meer dan een hamer en een aambeeld portretten en

voorstellingen te maken… maar ook enorm arbeidsintensief. Je leert ook dat je met ‘dezelfde hand’ moet werken, dus dat het geen verschil mag maken of jij of een collega aan een gezicht werkt. Anders ziet zo’n kerk of een ander groot werkstuk er niet uit, met al die verschillende manieren van werken!”

“

Het is enorm uitdagend om met niets meer dan een hamer en een aambeeld portretten en voorstellingen te maken”

“Ik merkte nog steeds dat ik meer invloed op kleur en vorm wilde hebben… En toen ben ik mijn eigen tegels gaan maken: niet strak en vlak, maar driedimensionaal, en in precies de vor men die mijn werkstuk vraagt – dus als ik een snavel van een vogel wil maken, dan snijd ik de klei voor het bakken al in de ronde vorm die ik wil. En met al die soorten glazuur kan ik die snavel precies in kleur af laten lopen… Dat wil zeggen: ik WEET dat het kan, ik heb een rek vol testtegeltjes, ook met stempels erin zodat ik weet wat de glazuur doet als het zich in zo’n inkeping ophoopt. Maar - soms gaat hetzelfde tegeltje meer dere malen de oven in, tot keramiek en glazuur precies doen wat ik wilde bereiken! Ik bak altijd op 1000 graden Celsius, op hogere temperaturen vervagen de kleuren me te veel. Alleen als de tegels voor buitengebruik bedoeld zijn, bak ik op een hogere temperatuur, maar ik ben voorzichtig met tegels bui ten. Tegelzetters weten wel waarom… Natuurlijk bak ik eerst de biscuit, en daarna de tegels inclusief het glazuur. Soms tot vijf keer toe… Nou, dan heb je tegen de tijd dat het werk af is, zo’n tegeltje soms wel 15 keer in je handen gehad!”

Cursussen op maat!

Vanuit haar atelier verzorgt Jeanine cursussen op maat. Beginnerswerk, marmermozaiek, 3D, eigen tegels bakken, een workshop van een dag of een langer lopende cursus, alles kan. “Een keer had ik een leerling die tegeltjes met het papier naar onderen lijmde. ‘Nee, dat moet andersom!’, legde ik uit. Ze was de rest van de dag erg stil. Had ik iets verkeerds gezegd? Bleek dat er een klusjesman bij haar badkamer hetzelfde gedaan had, en ze begreep al niet waarom het voegsel zo op de tegels bleef vastzitten…”

“Alleen als de tegels voor buitengebruik bedoeld zijn, bak ik op een hogere temperatuur, maar ik ben voorzichtig met tegels buiten. Tegelzetters weten wel waarom…”

Grote en kleine opdrachten...

Naast het nodige vrije werk maakt Gerlofsma het meeste werk in opdracht. Soms een klein tableau, regelmatig een complete achterwand voor een keuken of een voorstelling in een badkamer. Ik ga ook met het aannemen van een op dracht zorgvuldig te werk: wat ik maak moet wel ‘kloppen’ met de locatie. De klanten komen hier kennismaken, ik laat ze het nodige zien, en ik kijk graag op de locatie. Ik vind het extra leuk om met zo’n opdrachtgever te verkennen wat het werk precies moet worden! Zo heb ik een keer een bospad voor een wand gemaakt, waarbij de voegen een hoofdrol speelden als takken, wat het bos waarin dat huis zich be vond, ook naar ‘binnen’ bracht. Er was een klant die een tulpenveld als achterwand van een keuken wilde… Nou, dat kan de plank goed misslaan, zo’n explosie van kleuren… Maar in die enorme keuken, met een klassiek hoog plafond en een zwarte marmeren vloer kon het. Anders had ik het afgera den, niemand heeft er immers iets aan als het uiteindelijk niet had gepast! Zodra ik de eerste kleurproeven heb, laat ik die altijd zien. Ik maak immers niet alleen een kunstwerk, maar ook een onverplaatsbaar en zeer bepalend object in iemands woonruimte... Ik heb de nodige opdrachten in- en uit het buitenland. Er ligt nu een vraag voor een buitenmuur van aanvankelijk 8 bij 4 meter, in Miami. Twee jaar werk… Maar ik geloof dat die wand al kleiner begint te worden. (la chend) Dan ga ik het overwegen… Twee jaar vind ik te lang.”

En wat kost dat dan…?

Misschien kent u het: zo af en toe vraagt een klant of er niet een mozaïekschilderij in uw tegelwerk gemaakt kan worden. En ik heb toch al een paar keer dezelfde ‘Bonaparte Wall’ van Bisazza in badkamers gezien… Wat kost dat nou, een originele ‘Gerlofsma’? “ Het klinkt misschien raar, en weinig ‘kunst’, maar ik ga gewoon uit van een gemiddelde meterprijs van € 2.500,-. Is het werk erg complex, dan kan het duurder uitpakken, of als het meevalt juist goedkoper. Ik zet de tegeltjes in mijn atelier op matjes, en ja, ik breng het zelf aan! Het luistert immers nauw hoe je een en ander verwerkt in het tegelwerk erom heen. Daarbij overleg ik dan natuurlijk ook met de tegelzetter!” →

“Het klinkt misschien raar, en weinig ‘kunst’, maar ik ga gewoon uit van een gemiddelde meterprijs”

Designtegels voor vloeren en badkamers

De mooiste designtegels voor vloer en wand die passen bij jouw interieurstijl. Laat je inspireren door de ontwerpers van Mosa. www.mottobymosa.com

in samenwerking met Douglas & Jones

→

Het was een bijzondere ontmoeting, met een gedreven kun stenares die er een flinke zoektocht naar haar eigen vorm taal en materiaal op heeft zitten. Ook bij kunst komt vak manschap kijken, dat blijkt wel. We praten er nog even over door boven de Bossche bollen die Jeanine ter gelegenheid van het interview had meegenomen. Die zoektocht is ook vast nog niet voorbij… Het unieke visitekaartje dat ik mee mocht nemen – een tableau van 6x6 centimeter, met een vooral door de ‘swirl’ in het glazuur welhaast ‘levend’ goud visje erop – krijgt een mooi plekje. ■ www.mozaiekkamer.nl www.degruyterfabriek.nl

Merk Agrob Buchtal / Serie Area Pro (nieuwigheid 2021)

Technische Commissie EUF: komt er een gemeenschappelijke ‘handleiding’ voor slabs?

Ook tijdens CERSAIE kwam de Technische commissie van de EUF (The European Union of National Tile Installers Associations) bijeen. Doel, deze keer: het vaststellen van de ‘guidelines’ waar de voorzitter van deze commissie Peter Goegebeur (België, voorzitter EITA, adviseur NITA en veelgevraagd docent en workshopleider) inmiddels al weer heel wat jaren aan werkt. Komen we tot een eensluidende handleiding voor de verwerker?

Verschillen per land

Het blijkt niet mogelijk om tot een eensluidende handleiding te komen, aangezien niet ieder land (of in ieder geval, ieder Duitssprekend land) hangt aan de eigen richtlijn en niet – wat toch handig is wanneer tegelzetters ook ‘over de grens’ wer ken – weet in te zetten op een gemeenschappelijke instructie voor de tegelzetter. Tijdens een eerdere vergadering was al besloten om geen ‘EUF-norm’ te stellen, maar minder dwin gende ‘guidelines’ te hanteren. Maar ook nu bleken de ver schillen per land zodanig groot dat uiteindelijk afgesproken werd dat ieder land zijn eigen drukwerk zou uitbrengen, en Peter Goegebeur de varianten per land in kaart zou brengen. In februari komt deze versie opnieuw ter tafel.

Uitwisseling!

Er wordt met enthousiasme gewerkt aan uitwisseling van studenten met behulp van de ERASMUS-regeling. Nederland kon melden dat er gewerkt werd aan exoskeletons, Italië kon melden dat de Città delle Posa (‘De stad van de tegelzetters’)

een succesformule blijkt te zijn en zich steeds verder ontwik kelt. En werd er een resolutie vastgesteld, die de volgende dag tijdens het overleg met het bestuur van de Confindustria Ceramica zou worden bekrachtigd. Onderwerp: de productie en verwerking van slabs. ■

EUF ontmoet Confindustria Ceramica: route naar intensievere samenwerking!

Het lijkt lang geleden dat de fabrieken de eerste slabs op de markt brachten, en de tegelzetter er maar mee moest zien te werken. Dat ging in het begin niet goed, net zoals het geen goed idee bleek om 3 millimeter dikke slabs zelfs op de vloer te verwerken. Maar mede dankzij mannen als Peter Goegebeur en zijn EITA-compagnons, die zowat heel Europa afreizen om te laten zien hoe de XXL-formaten verwerkt moeten worden, zijn de slabs inmiddels gemeengoed. Nee, ze vervangen de traditionele tegels niet, maar nemen een duidelijke plek in op de tegelmarkt. Een heldere reeks afspraken over de slabs als het gaat om kwaliteit van materiaal en verwerking lijkt dan ook nuttig.

Resolutie

In de tijdens de Technische Commissie vastgestelde resolutie – een prima initiatief van de EUF-secretaris, om daarmee de intenties van de EUF richting de markt te verhelderen – wordt aangegeven dat zowel op het gebied van productie als in de verwerking tijdens de afgelopen jaren vooruitgang is geboekt, evenals in transport. Er zijn dan ook significant minder schade claims. Wel wordt dit proces onderbroken door veranderende grondstofleveringsketens en productieprocessen als gevolg van de oorlog in de Oekraïne, meldt de resolutie; een periodieke kennisuitwisseling tussen fabrikanten en verwerkersorganisatie (EUF, dus) kan dit proces vlottrekken, en daarbij ondersteu nen. EUF’s ‘Guide XXL formats’ zou, onafhankelijk van land of fabrikant, ondersteunen bij kwalitatief goede eindresultaten en vertrouwen aan de kant van de eindgebruiker in dit immers innovatieve product.

Andrea Ligabue sprak hier namens de Confindustria Ceramica zijn waardering voor uit, en stelde voor om vanuit deze organi satie een inhoudelijke bijdrage te leveren aan de handleiding, en bovendien in het voorjaar bij één van de deelnemende landen een internationale ontmoetings en trainingsbijeenkomst te orga niseren waar deze ‘Guide’ een hoofdrol zou kunnen spelen.

Mede gezien het feit dat er – zie de uitkomsten van de Technische Commissie – niet één gemeenschappelijke ‘Guide’ zou komen, nuanceerde de secretaris van de EUF de moge lijkheden, maar bevestigde wel dat de doelen van EUF en Confindustria Ceramica duidelijk op één lijn liggen. Kortom –we zijn benieuwd naar de internationale ontmoeting. ■

Villeroy & Boch herpositioneert zichzelf

logistiek verhuist naar polch, productie vindt voortaan plaats in de hoofdfabriek van Eczacıbaşı, Holding wordt verplaatst naar turkije, verkoop, marketing en administratie starten begin 2023 in het modernste kantorencomplex van Merzig.

In Nederland is (zie elders in dit blad) onlangs de Villeroy & Boch Experience bij het Miele Experience Center geopend. En er gebeurt meer: als onderdeel van een uitgebreide modernisering is V&B Fliesen GmbH bezig om zijn activiteiten over meerdere locaties te verdelen. Doelen zijn een aanzienlijke verhoging van de efficiëntie, een betere beheersing van de immers toenemende kosten en het versterken van de positie van het bedrijf in de tegelmarkt. De maatregelen houden in dat de productie in Merzig in de loop van dit jaar wordt afgebouwd, om zich te concentreren in de hoofdfabriek van de Eczacıbaşı Holding in Turkije. Extreem hoge kosten voor energie, transport, verpakking en grondstoffen, plus de hoge loonniveaus in Duitsland maken de huidige productie van tegels economisch onaantrekkelijk.

Harde feiten

De tegelindustrie in landen als Spanje en Italië is het immers ook gelukt om fabri kanten op één plek te bundelen en zo structurele kosten te verlagen en con currentievoordeel te behalen. dr Jörg Schwall, algemeen directeur van V&B Fliesen GmbH: “De harde feiten laten ons helaas geen andere keuze: V&B Fliesen GmbH heeft een stevige herschikking no dig. Alleen zo blijft het een betrouwbare leverancier in de tegelmarkt. Voor onze ca. 200 getroffen medewerkers stellen wij maatregelenpakketten samen die ons in staat stellen om individuele, optimaal passende oplossingen te vinden. Het pri maire doel is daarbij om voor zoveel mo gelijk medewerkers een nieuwe baan te vinden. Daarvoor doen wij met al onze partners in Saarland ons uiterste best.” →

EXCLUSIEF VOOR DE ECHTE TEGELZETTER.

Compleet assortiment systemen en producten voor het verwerken van tegels en natuursteen. Met Codex kun je rekenen op uitstekende technische kennis én ondersteuning op het werk.

Meer informatie over Codex:

Overige activiteiten blijven in Duitsland

Alle overige activiteiten van V&B Fliesen GmbH blijven in Duitsland. De logistiek wordt verplaatst naar Polch (RijnlandPalts). Deze nieuwe locatie in de driehoek Frankfurt - GießenKoblenz maakt aanzienlijk kortere transportroutes mogelijk en vermindert in Duitsland de CO2-uitstoot met meer dan 12%, of wel 620 ton per jaar. In Polch wordt voortaan gebruik gemaakt van een state-of-the-art opslag-infrastructuur; de verhuizing is naar verwachting eind 2023 afgerond.

Nieuwe kantoren, nieuwe IT

Ook zal V&B Fliesen GmbH de komende jaren fors investeren in een nieuwe IT-infrastructuur voor administratie, verkoop en marketing. Dit is gerelateerd aan de verhuizing naar het nieuwe kantorencomplex in Merzig. De kantoorvloeren van V&B Fliesen GmbH kennen een flexibel ruimteconcept dat een sfeer van open samenwerking en communicatie moge lijk maakt, terwijl anderzijds afgescheiden individuele kan toorunits voor concentratiewerk het efficiënte ruimtegebruik completeren. Daarnaast is er, als onderdeel van de nieuwbouw, een sfeervolle showroom met altijd de actuele tegelseries

Maatschappelijk verantwoord

Het management is ervan overtuigd dat het totale pakket dat is overeengekomen met de ondernemingsraad ook het belang van de medewerkers maximaal dient. dr Jörg Schwall: “We zul len er alles aan doen, samen met de ondernemingsraad, om de best mogelijke en maatschappelijk verantwoorde oplossingen voor de medewerkers te vinden.” ■ www.villeroy-boch.nl

“We zullen er alles aan doen om de best mogelijke en maatschappelijk verantwoorde oplossingen voor de medewerkers te vinden”

Afbeelding: Lang & Cie. Industrial AG

Coba en Julius van der Werf samen voor de klas!

Soms gaat het vanzelf. Omdat mensen met een hart voor hun werk, voor kin deren en voor tegels elkaar aan de lijn krijgen. “Hebben jullie misschien wat tegels voor ons, zodat we onze leerlingen kunnen laten kennismaken met het werk van de tegelzetter?” Zo kwam de vraag van VMBO-opleiding Campus 013 uit Tilburg binnen bij Claudia van der Werf, rayonmanager Zuid-Holland bij Tegelhandel Julius van der Werf.

Telefoontje!

Tilburg ligt niet eens in haar provincie, maar –“Natuurlijk!”, vond Claudia. “Ik weet natuurlijk van de schaarste op de arbeidsmarkt, en als je dan zo’n vraag krijgt, dan zorg je dat jij als blijkbaar eerste aanspreekpunt voor die school meteen klaarstaat. Ze sprak Coba’s commercieel adviseur vloeren Patrick Dap. “Natuurlijk, wij kunnen wel wat lijm organise ren… Maar kunnen we daar niet gewoon een paar lessen verzorgen…?”, vond Patrick. Claudia vond het een goed plan. “Het is immers super-belangrijk dat jongeren voor het tegelvak kiezen… en dat gebeurt alleen als we zorgen dat ze weten dat het vak be staat, en dat ze er op een leuke manier mee ken nisgemaakt hebben!”Patrick: “Wij steken die tijd er graag in… Natuurlijk, je maakt niet meteen omzet met zo’n tijdsinvestering, maar op de lange duur uit eindelijk wel...” Het contact met docent Johan van Oversteeg zorgde ook voor het nodige enthousiasme. En zo kwam het dat er niet alleen tegels geleverd werden, maar ook lijm, gereedschap en andere ma terialen. Patrick: “We hebben met gewone professi onele lijmen (Coba DTA 18 pastalijm, een CTA poe derlijm) – gewerkt, op gipsplaten die we met DPM 800 voorstrijkmiddel voorbehandeld hebben. En we vertellen het volledige verhaal er wel bij, maar aller eerst gaat het erom dat die leerlingen gevoel krijgen bij tegels, lijmen, een lijmkam, een snijplank… Ze we ten nu dat er zoiets bestaat als tegelwerk! En dat je er een goede boterham in kan verdienen… die vraag kwam metéén, en die kon ik natuurlijk bevestigend beantwoorden...! Tsja. Mijn collega Hemke Megens en ik zijn geen ‘echte’ docenten, maar presenteren zijn we gewend. Zet ons maar voor de klas hoor!”

De vraag van Campus 013 Campus 013 is een (‘dé’, zeggen ze daar zelf…) Tilburgse VMBO-school. De opleiding verzorgt onderwijs in alle leerwegen van het vmbo: de gemengd-theoretische leerweg, de kaderberoepsgerichte leerweg en de

basisberoepsgerichte leerweg. Johan van Oversteeg, praktijkbegeleider bij Campus 013, is blij met hoe Julius van der Werf en Coba met zijn vraag zijn omgesprongen. “Ik heb het onderwijs zien veranderen, van Ambachtsschool naar VMBO Diensten & Producten.”, weet hij met zijn jarenlange ervaring. “Maar ik heb ook gezien hoe steeds minder jongeren voor de bouwberoepen kozen: de aanmeldingen liepen terug. Veertien jaar geleden had ik hier 60 leerlingen in vier bouwklassen leerjaar 3, vijf jaar terug had ik er nog 18 leerlingen in de bouwklas. Afgelopen jaren zijn we aan het denken geslagen

over hoe we meer leerlingen kunnen aantrekken voor de bouwafdeling. Er waren wel vragen vanuit de leerlingen gekomen over waar zij konden leren tegelzetten, maar wij hadden de mogelijkheden nog niet. Dus ik wilde dat we ook tegelzetten als keuzedeel aan konden bieden, en daar had ik allereerst tegels voor nodig… Die aftrap door de Coba-mannen was top! Hoe werkt dat met die keuzedelen: onze leerlingen kunnen er in twee jaar 4 kiezen. Een leerling heeft tijdens leerjaar 3 en 4 dat hij hier lessen volgt, in jaar 3 en 4 steeds 2x 3 lesuren per week keuzedelen. Dus bijvoorbeeld in jaar 3 schilderen en timmeren, en in jaar 4 metselen en tegelzetten. En de keus is natuurlijk groter, maar tegelzetten ontbrak. En dat vak bleek behoorlijk populair: we hadden zó maar ineens 13 aanmeldingen voor metselen en te gelzetten! Ik wilde ook heel graag 13 vaste tegelzet-werkstations realiseren, maar momenteel huren we de praktijkruimte bij Bouwmensen. Het is nog even doorpakken, want wij kregen net tijdens de vakantie groen licht voor de extra ruimte die ik nodig heb…”

En ‘ons’ keuzedeel…?

Bovatin heeft zelf een keuzedeel ontwikkeld, en dat wordt door Concreet on derwijsproducten (een afspraak met de cao-partijen Bouw & Infra) tijdens dit leerjaar met 100% (!), tegen uitsluitend verzendkosten geleverd. Wat vindt bo vatin’s onderwijs-portefeuillehouder Ton Borrenbergs dan van zo’n initiatief?

“Het gaat om het bereiken van het doel: kinderen die enthousiast worden voor het tegelvak, zodat de instroom toeneemt…! En dat blijkt hier prima te werken, complimenten dus voor de mensen van Coba, Campus 013 en Julius van der Werf…! We zijn benieuwd wie we van deze kinderen binnenkort op de MBOopleidingen mogen verwelkomen... En wellicht mogen we deze mensen bin nenkort ook vragen wanneer we op campagne naar de basisscholen gaan. Dat is nog onontgonnen terrein, en we hebben er wat budget voor vrijgemaakt om ook daar tegelzetten te introduceren!”

www.JuliusvanderWerf.nl www.Campus013.nl www.Coba.nl

Lutterman Tegels 75 jaar: een familiebedrijf in alle opzichten!

Het begon op 1 oktober 1947 op Texel… en toen bleek dat wel heel veel klanten zich op het vasteland bevonden. En verhuisde het bedrijf naar Den Helder. Mark Lutterman, derde generatie, studeerde commerciële economie, liep een (werk)stage in Rusland, en kreeg in 1995 toch ‘die vraag’: “Mijn vader vroeg of ik in de zaak wilde komen… Ik had daar nog niet eens echt aan gedacht...” En inmiddels zijn we al weer 27 jaar verder.

Fantastisch team!

Na twee jaar ervaring opgedaan te hebben bij Kol’s Tegelhan del en zowat álle functies binnen het familiebedrijf vervuld te hebben was hij er klaar voor om het bedrijf te gaan runnen. “Ik heb in die jaren met mijn vader, Koos, samengewerkt, en veel van hem geleerd… In 2015 liet hij weten dat hij na 50 jaar het stokje over wilde geven. Hij zou in 2017 daadwerke lijk uittreden, maar helaas werd hij ernstig ziek en overleed hij tijdens de bouwvak van 2016…” Een zware periode brak aan, maar Mark gidste het bedrijf daar doorheen. “We hebben een fantastisch team opgebouwd, acht vaste medewerkers en altijd een leerling erbij. Dat team voelt eigenlijk ook als familie… De tweede betekenis van het woord ‘familiebedrijf!’ Kijk, ik leid het bedrijf, maar we zijn onderling afhankelijk:

de showroom, de tegelzetters, het hele team... We hebben dan ook iedere vrijdagmiddag ‘Lutterman-bar’ – wie komt is welkom! – en we doen ook veel samen met de partners en de kinderen, met feestdagen als Kerst en Sinterklaas… En na tuurlijk is er de bouwvak-barbecue… Er werken twee broers binnen het bedrijf, en er is ook een zoon van wie de vader hier ook gewerkt heeft!”

Feest!

Op 30 september – een dag vóór de oprichtingsdatum, 75 jaar terug – vierde Lutterman Tegels zijn 75-jarig bestaan: met een speech van de burgemeester (die natuurlijk officieel het blad overhandigd kreeg), bloemen van bovatin en een →

Vast en zeker Voor

tegelklus

bezoekje van de voorzitter, en volop gezellig heid. “Dat was een dag voor de leveranciers en de opdrachtgevers… En gezellig was het!”

De showroom heeft een flinke upgrade gehad, en is ingericht met ‘slimme panelen’ met QRcodes bij de tegels. “Dat scheelt natuurlijk in deze tijd enorm, want anders ben je, in deze tijd van prijswijzigingen, constant aan het omstickeren… en dat wil je niet. We hebben eigenlijk in coro natijd de showroom een flinke upgrade gegeven, en met een aantal leveranciers hebben we aan de opstellingen gewerkt: Motto by Mosa, Cotto dÉste, de collectie van Piet Boon by Douglas & Jones, de vtwonencollectie, One by One… tsja, je moet maar eens komen kijken!

Vloerverwarming…?

“We doen zelf geen vloerverwarming, zoals in Julianadorp hier, 600 woningen… Daar hebben ze allemaal warmtepompen en laagtemperatuurvloerverwarming. Kijk, dan leggen we natuurlijk wel uit dat tegels verstandiger zijn… Veel mensen denken nog steeds dat het ‘ook best kan’ met lami naat, parket of tapijt… Nou, dan hebben wij hier het materiaal om ons verhaal te vertellen.

Jubileummagazine!

Daarnaast verscheen een bijzonder –eenmalig, aldus Mark - jubileumma gazine onder de naam ‘Lutterman’, met voorop Mark Lutterman op de trap van één van de vele pro jecten waar hij trots op is. Met in het blad de zakelijke opdrachtge vers die over hun ervaringen met het bedrijf vertellen, particuliere klanten die hun keuken of bad kamer showen, de leveranciers, de medewerkers… “We wilden het eigenlijk alleen met de medewerkers vieren, maar er waren eigenlijk geen accommodaties vrij… Dus werd het een ‘gewone’ borrel, maar dan groter... Met het personeel gaan we het nog wel speciaal vieren, reken daar maar op!”

Kortom: als u meer wilt weten, dan kunt u het jubileum blad ook online vinden. We wensen Mark en zijn team nog veel succes, en rekenen op – toch – een volgende editie ter gelegenheid van 100 jaar Lutterman tegels! ■ www.lutterman.nl/ jubileum-magazine-lutterman-75-jaar

FENTO VOORKOMT KNIE- EN RUGKLACHTEN DOOR MIDDEL VAN ERGONOMIE

FENTO

ONTSTAAN VANUIT EEN VRAAG UIT DE PROFESSIONELE MARKT

Nadat een zeilmaker bij de fysiotherapeut werd behandeld voor knie- en rugklachten, kwam hij enkele maanden later weer met dezelfde klachten terug. Ze vroegen zich vervolgens af of er geen alternatieve oplossing was die de klachten voorgoed zouden verhelpen. Ze kwamen erachter dat de huidige beschikbare kniebeschermers niet ergonomisch waren en hierdoor de lichamelijke klachten in stand hielden. Vanuit deze ondervinding is het balletje gaan rollen en zijn deze zeilmaker en fysiotherapeut samen ergonomische kniebeschermers gaan ontwikkelen... FENTO was geboren! 20 jaar later voorkomen en verhelpen de kniebeschermers van FENTO wereldwijd knie- en rugklachten.

NAUW CONTACT MET DE EINDGEBRUIKER

FENTO vindt het belangrijk om in direct contact te staan met de eindgebruiker, aandachtig te luisteren naar hun feedback en dit mee te nemen in het proces van productontwikkeling. Wat ze vaak als feedback terugkrijgen is dat de kniebeschermers op grote wijze bijdragen aan hun fysieke gezondheid. De positieve impact hiervan beïnvloedt natuurlijk niet alleen het professionele, maar ook het privéleven van de eindgebruiker.

VOORKOMEN IS BETER DAN GENEZEN Medische specialisten claimen terecht dat voorkomen altijd beter is dan genezen. Professionals die vaak op hun knieën werken geven aan dat ze achteraf veel eerder hadden moeten beginnen met investeren in de juiste ergonomische kniebescherming. Het uitstel hiervan zien we ook vaak terug bij jongeren: omdat ze nu nog jong en fit zijn, houden ze zich hier niet mee bezig waardoor ze er op latere leeftijd last van gaan krijgen. FENTO richt zich daarom tegenwoordig ook op jongeren en wil hen daarmee op jonge leeftijd het belang van ergonomische kniebescherming in laten zien.

NIET ALLEEN ERGONOMIE MAAKT DEZE KNIEBESCHERMERS BIJZONDER

Een aantal andere punten waarin de kniebeschermers van FENTO bijdragen aan lichamelijk comfort tijdens het werk zijn onder andere het wijde oppervlak van de beschermer die zorgt voor stabiliteit tijdens het knielen, de brede elastieken die niet in de knieholtes knellen en het comfort die ze bieden tijdens het lopen of bewegen. Daarnaast zijn de producten slijtvast, ademend, waterbestendig, makkelijk schoon te maken en bevatten de meeste producten vervangbare onderdelen om de duurzaamheid te vergroten.

VIND

CERSAIE:

opnieuw het spel met de tijdgeest gewonnen d uurzaamheid als inzet voor een nieuwe tijd

Toen

we een jaar of 10 geleden voor het eerst in Bologna de wereld- keramiekbeurs CERSAIE verkenden, was er een flink gat tussen de pracht van de geëxposeerde tegels enerzijds en het werk van de tegelzetter en de toename van de maatschappelijke vraag naar duurzame producten anderzijds. Terwijl in Nederland een merk als Mosa ook toen al lang met circulariteit en hergebruik bezig was. Tien jaar later was die duurzaamheid er nu niet alleen in de woorden en beelden van de traditionele maandag-persconferentie-met-diner, ook op de diverse stands was duurzaamheid hèt onderwerp. Een zelfgekozen opdracht, die niet uitsluitend door de recente gasprijzen was ingegeven: er was immers al eerder veel werk verzet samen met de ISO-standaardiseringsorganisatie bij het opstel len van de nieuwe norm voor ‘sustainability’ van keramische tegels ISO 17889-1. Een norm die (natuurlijk) betrek king heeft op verantwoorde productie en hergebruik plus de ‘footprint’, maar ook op economische (sociale impact, werkgelegenheid, arbeidsomstandigheden, verantwoord en energiezuinig transport) aandachtspunten. En inmiddels voldoen zeer veel Italiaanse tegels aan deze internationale norm, hetgeen van producten uit de ‘goedkope’ landen meestal niet gezegd kan worden. Nu is het natuurlijk aan de markt om dit ook belangrijk te vinden, en aan de wetge vers om deze- en vergelijkbare normen allereerst voor overheids- en semi-overheidsopdrachten als voorwaarde te stellen. Immers, de tijd dat uit Oosterse en ontwikkelingslanden uitsluitend een mindere kwaliteit kwam, ligt groten deels achter ons: hoewel niet iedere Oosterse tegel zijn uiterlijk in kwaliteit waarmaakt, beschikt men inmiddels wel over vergelijkbare machinerie, en ook met de kennis gaat het snel. Al blijft het voor deze landen ‘volgen’ en zijn de tegels ook in hun esthetische vormgeving niet zelden een rip-off van Italiaanse ontwerpen – soms goed getroffen, soms gewoon lelijk… Feit is dat je daarom met een fototoestel op de beurs vaak best een fronsje oogst. En eigenlijk mag er de laatste paar jaar gewoon niet meer gefotografeerd worden… maar we deden het toch.

Wat je schrijft, gebeurt…?

Het is wel toevallig… schreven we vorig jaar over de welhaast macabere staat waarin de toiletten van het bolognese Fiera-complex zich bevonden - en dat als locatie van de wereldbeurs op gebied van kera miek - inmiddels zijn er een paar opnieuw (niet al te avontuurlijk, maar toch…) betegeld. kan niet waar zijn, maar er gebeurt toch wel wat we in dit blad als hardnodig publiceren… Neem het feit dat het feitelijke tegelwerk tien jaar terug geen onderwerp was. Nu? de città della posa – de plek waar op de show tegel zetters en docenten de laatste technieken laten zienis volwassen geworden, eN italie heeft met assoposa sinds een paar jaar een flink aan de weg timmerende en docerende brancheorganisatie voor tegelzet ters, met een lesprogramma en een deelnemeraantal waar wij alleen maar van kunnen dromen. en, kleiner: we vonden raimondi’s levmatic met bijbehorende compressor vorig jaar iets teveel ‘gedoe’, en jawel, dit jaar is ‘ie er op batterij. en staat het bovatin-logo achterop de raimondi-catalogus.over duurzaamheid schreven we toen ook. Nou ja, laten we er maar niet te wild over doen. We voelden gewoon de tijdgeest aardig aan…

Ontwikkelingen in de markt de beurs, met 624 deelnemende bedrijven in 15 vol ledig bezette zalen, trok ruim 91.000 bezoekers, wat al 50% meer was dan in het post-lockdownjaar 2021. en het is weer een goede stap richting de 114.000 bezoekers van recordjaar 2019. daarnaast neemt een groeiend aantal bezoekers deel aan de vele evene menten tijdens de show, en is cersaie ook rond de dagen van de expositie digitaal bij te wonen, waarbij vooral de standhouders over hun producten vertellen.

bijzonder: emilio Mussini, vice-president van de Confindustria Ceramica, is met zijn markt update –die verder eigenlijk nooit op het internet is te terug te vinden – een belangrijke reden om de perscon ferentie te bezoeken. Want cijfers over tegels zijn altijd lastig te vinden… (zie de column in een eerdere editie van dit blad). Hoe gaat het met de keramiek

th EMA’S & tOE kOMS t

wereld? Met een omzet van 7 miljard euro vormde italië in 2021 een derde van de totale wereldproductie van 19,7miljard. in vierkante meters is dat maar 15% van de 3 miljard vierkante meters, omdat italiaanse tegels zich nu eenmaal in het hogere segment bevinden. 1,9 miljard meter van die tegels zijn 2021 in europa verkocht, wat een stijging van 11% betekent ten opzichte van het jaar daarvoor. en, zoals we al eerder vaststelden: tegels vor men slechts 46% van de markt in vloerbedekking, dus daar is nog wel een marktsegment te veroveren. Zeker met de stijgende energieprijzen en de toename van de laagtemperatuurs-vloerverwarming en koeling bin nen een veranderend klimaat in het achterhoofd. Het aandeel van italiaanse tegels in Nederland is ‘slechts’ 22%, terwijl de duitssprekende landen grotendeels boven de 50% zitten. of dat allemaal zo blijft? de itali aanse keramische industrie maakt zich, net als die in de andere europese landen, sterk zorgen over de ontwik

kelingen van de energieprijzen. is de gasprijs in de vs met 11 procent toegenomen, en in azië met 179%, europa heeft te maken met een prijsstijging van 421%, wat – als je de productiekosten in ogenschouw neemt – in italië met 2,5 miljard euro meerkosten zorgt voor het verdampen van 1/3 van de inzet. ondanks 46% zelfopgewekte elektriciteit. Mussini hoopt dan ook op een ingreep van europa, en uiteindelijk op gewoon ‘eerlijke’ energieprijzen.

ook lanceerde hij (u kon ze overigens al zien op de meerwaardevantegels-facebookpagina, en nu ook elders in dit blad) de ‘sustainability’-campagne van de italiaanse fabrikanten.

aan de beurs zal het niet liggen. Naast de città della posa, de vele miniconferenties en de speciale projecten shows op de 1e verdieping van het immense Fiera-com plex, zijn er dit jaar ook een vip-room als ‘rustpunt’ in de toch altijd wel hectische beurs, de ‘cersaie ontwerpt uw huis’-locatie voor particulieren en de ‘archincont(r) act’-ruimtes waar ontwikkelaars en architecten contact kunnen leggen.

Het ‘maximalisme’ als nieuwe trend cristina Faedi, hoofd promotionele activiteiten van de Confindustria, interpreteert sinds een paar jaar met succes de modetrends. Ze laat zien hoe de elementaire kleuren uit landen als iran een hoofdrol krijgen, net als de terugkeer van de klei-kleuren (gaan we straks weer aan de plavuizen…?). dé modekleur: violet, als com binatie van blauw en rood. daarnaast: na de zachte texturen van de lockdown willen we ook weer ‘glossy’, dus rood, geel, groen… Maar belangrijker: we zoeken het in contrasten. Waarbij ook de ‘vervuiling’ in roest en beton, de combinatie van houtmotief en steen, glas en natuursteen, geometrisch en chaotisch, lucht en water. kijken we naar de motieven op keramiek, dan is er zelfs een complete nieuwe trend die inderdaad een

groot deel van de geëxposeerde materialen beschrijft: het ‘maximalisme’ benoemtt de bovennatuurlijk grote bloemen op tegels en de uitvergrote marmerstructuren. Ze waren er vorig jaar al hier en daar, maar nu bepalen ze de toon.

En wat zagen we…? allereerst: we zien dat Mapei zich steeds meer richt op ‘alles behalve de tegels zelf’. dus steeds slimmere waterdichtings-, ontkoppelings- en lijm- en voegkleursystemen, plaat materialen en (die zagen we vorig jaar al) levellingsets, maar nu ook een complete set onderhoudsen reinigingsmiddelen.

Wat het voor de tegelzet ter toch weer makkelijker maakt om een compleet systeem inclusief after sales aan te bieden.

tOE kOMS t

de producten van Schlüter Systems vormen nu eenmaal – zeg maar – de inspiratie voor veel fabrikanten, maar dat zorgt ervoor dat het merk wel altijd een stap voor is: nu met de kleurenwaaier aan nieuwe strips, en de talloze mogelijkheden in traditionele en innovatieve oplossingen, ook voor de moeilijker (douche) hoekjes.

opvallend: we zagen een techniek waarmee door tegels te ‘stapelen’ een figuratief beeldhouwwerk werd gecreëerd. Hee, dat kenden we al een jaar of 10… van één van onze bovatinleden, edwin Habers (www. artiles.nl) uit lichtenvoorde…

Wat de tegels betreft: veel handgevormde veelkleu rige ‘baksteenvormen’, ongelofelijk fraaie slabs – je vraagt je af waarom de natuur zèlf niet zulke motieven heeft verzonnen. en misschien verklaart die overdaad wel het feit dat er weer zo veel min of meer traditio nele kleikleurige tegeltjes en romeinse huiskamer- en keukenmotieven te zien zijn: echter nu niet alleen meer in de traditionele ‘zachte’ keramieksoorten maar ook in keihard porsellanato. de cirkel is rond…

S & tOE kOMS t

Smaltochimica: ls je een tegeloppervlak kunt ‘printen’, kun je ook lijmen(?) in een tijd dat echt iedereen aan de tegels staat te voelen, is de extra aandacht voor de producenten van tegeloppervlakken niet anders dan logisch. een tamelijk groot deel van zaal 33 was dan ook gewijd aan fabrikan ten van wat vroeger eenvoudigweg ‘glazuur’ genoemd werd. dat is immers een kunst op zich geworden: een beetje hout- beton- of cortenstaal-tegel voelt inmiddels aan als het oorspronkelijke materiaal… op de stand van Smaltochimica legde area manager alessandro gaddi ons uit dat deze printtechnieken steeds geavanceerder werden. ‘We hebben een paar tegels van bekende fabri kanten opgehangen. en zo kun je zien dankzij welke ‘inkt’ (we hebben het immers over inkjetprinters…) die bijzon dere oppervlakken hun gelijkenis met de oorspronkelijke materialen hebben…!”

Maar onze aandacht werd natuurlijk ook getrokken door de woorden ‘digitale lijm’, ofwel digicol . “Ja, we kunnen met die inkjettechniek natuurlijk ook lijm op de achterkant van tegels printen! dat zal voorlopig nog niet een techniek voor de gemiddelde tegelzetter zijn, maar je weet hoe snel een innovatie gemeengoed kan worden… (dat weten we inderdaad… niemand had toch ooit van levelling gehoord, zeg vijf jaar terug…?). vooralsnog een techniek die vooral bij prefab gebruikt wordt, maar er is beslist meer mogelijk!”

Raimondi: misschien een beetje té populair…? export area manager gabriele razzini was er tamelijk bescheiden over… ‘dit jaar hebben we relatief minder in novaties’. Maar we zien toch de nodige slimme nieuwig heden. Neem de levmatic, de elektrische leveling-tang voor de rls -wedges, nu draadloos-elektrisch in plaats van met de mini-compressor. de diverse nieuwe for maten wedges. de verbeterde vacuumgrips rv 175. de v-getande 1- en 2 millimeterversies van de lijmkammen voor mozaïek. plus de ‘beater’, het verbeterde alternatief voor de rubber hamer bij gebruik met slabs: stuitert niet, en neemt geen vuil op. en de rai- cut is nu voorzien van een spindel waardoor hij nu gegarandeerd op echt alle hoekslijpers past. op alle raiZor-snijrails zit voort aan een titanium snijwieltje. en is daar nou vraag naar? Het gezicht van raimondi-directeur Marco raimondi betrekt. een beetje, want als er iets dat je gemaakt hebt, gestolen wordt, dan is dat ook in zekere zin een compliment… “We kwamen hier maandagmorgen, en de tafel met het handgereedschap was vrijwel leeg! ook zijn er levelling clips meegenomen… en zelfs de vergrote draadsnijder voor polystyreen, de polysticut 130! We twijfelden al of we alles op zondag konden laten staan… blijkbaar niet…! tsja, we hebben de fabriek gebeld, en er zijn meteen vervangende exemplaren gebracht. (Met een lachje) Hoe dan ook: ons gereedschap is populair…!”

tOE kOMS t

Kortom…

We hebben ons weer niet verveeld in bologna. de gesprekken, de noviteiten, het eten, de stad zelf… de misvatting dat je ieder jaar weer denkt: ‘nu hebben we alle mogelijkheden van keramiek wel zo’n beetje gehad...’ Feit is: dat zal ook volgend jaar weer zo zijn. dus noteert u even: cersaie 2023, van 25 tot en met 29 september…! ■ www.cersaie.it

Villeroy & Boch opent showroom in het Miele experience c enter vianen!

Sinds begin september is de Villeroy & Boch Experience voor professionals in Vianen geopend. De divisies Bathroom & Wellness en Tegels presenteren hier hun collecties. De showroom is bedoeld voor retail, groot handel, installatie- en projectenbranche, designers en architecten. De Villeroy & Boch Experience biedt een scala aan mogelijkheden voor het – op afspraak - ontvangen van klanten, het organiseren van noviteitenpresentaties, events en het verzorgen van producttrainingen.

Experience Center Vianen: de trendboxen sinds maart 2021 zijn de kantoren van de divisies ba throom & Wellness en dining & lifestyle al gevestigd in het Miele experience center aan de limiet 2, in vianen. al vanaf het begin heeft dining & lifestyle hier een showroom voor de zakelijke b2b Hospitality markt. een logische vervolgstap was dan ook om dit uit te breiden met een showroom voor de twee andere divisies.

in ‘trendboxen’ zijn diverse badkameropstellingen op gebouwd: tegels en sanitair, aangevuld met enkele vaak ook van villeroy & boch afkomstige accessoires. als de opstellingen – Urban Jungle, rocky art, spotlight, Marble arch, pier 45, Merida, lucca, soft colours of het voor de ontwerpers ontwikkelde, veelkleurige pro ar chitectura – u bekend voorkomen: dat klopt, want u zag ze op cersaie of in een eerder artikel in dit blad. Maar in de volgende editie laten we u graag kennismaken met de nieuwe series, zoals villeroy & boch er ieder jaar zo’n 9(!) ontwikkelt.

de showroom is zo’n 300 vierkante meter groot, en dus krijgen de series voldoende ruimte. voor wasbakken en ander sanitair zijn – naast het feit dat de objecten natuurlijk in de trendboxen zijn toegepast – wanden vrijgemaakt, zodat de subtiele verschillen tussen de series beter kunnen worden beoordeeld, en keuzes op basis van alle mogelijkheden binnen een collectie kun nen worden gemaakt.

DILK: Artist in Residence bij V&B! dankzij de bijzondere samenwerking tussen villeroy & boch en het amsterdamse straat Museum is er in vianen een uniek kunstwerk ontstaan. street artist dilk , van wie werk te zien is in onder andere het straat Museum in amsterdam, heeft op 13 juli de laatste hand gelegd aan de artis presentatie. dilk heeft live in de showroom, in aanwezigheid van de vakpers, een uniek kunstwerk gemaakt achter de gekleurde artis opzet wastafels; daarbij maakte hij gebruik van de negen moderne kleuren uit de artis-collectie.

ViCare: omdat je ‘recht op design’ niet vervalt zodra er speciale voorzieningen nodig zijn… onze aandacht werd ook getrokken door een bijzon dere trendbox: die van de vicare-collectie. immers: heb je een prachtige badkamer, word je ineens oud… en doen de lelijke hulpmiddelen hun intrede. Je recht op ‘mooi’ lijkt zo ongeveer te vervallen… Je ontkomt niet meer aan een grove toiletsteun, een lelijk plastic douchestoeltje, een vormeloze wastafel… de vicareserie van villeroy & boch bewijst dat het ook anders

→

th

S & tOE kOMS t

kan: een compleet assortiment aan barrièrevrije badkamer-oplossingen voor de Miva (Minder validen)sector. vicare omvat zowel kerami sche producten als accessoires. de ergonomische producten zijn een oplossing voor mindervaliden, maar ook voor senioren die langer thuis blijven wonen. Met deze collectie wordt een veilige en stijlvolle badka mer gecreëerd voor zowel de parti culiere sector en seniorenwoningen als tehuizen en zorginstellingen.

de vicare accessoires omvatten onder andere wandhandgrepen, inklapbare handgrepen, doucheleu ningen en zitjes in de series design en Function. de design serie is ver chroomd en heeft een draagkracht van 130 kg. de Function serie is klassiek wit en kan belast worden tot maximaal 120 kg. Ze voldoen allebei aan de eU-richtlijn ce eeg 93/42 voor medische producten.

de keramische serie van vicare bestaat uit een breed assortiment aangepaste wastafels en toilet ten. de producten voldoen aan de diN-norm 18040 voor toegankelijk bouwen en zijn daarom perfect voor bouwprojecten in de projectsec tor. de vicare wastafels bieden veel beenruimte voor een stoel of rolstoel. door de handgrepen trekt de rolstoelgebruiker zich eenvoudig richting de wastafel. →

VAN ONZE EXPERTISE, NAAR JOUW SPECIALISME

ALLES VOOR DE TEGELZETTER

Maak daarnaast gebruik van onze logistieke dienst Leanworks en laat de tegels leveren op de plek waar jij ze nodig bent. Jij hoeft niet meer te sjouwen en kan meteen vroeg in de ochtend met je klus starten.

Neem contact met ons op voor de mogelijkheden of kom gewoon langs. Je bent van harte welkom!

Een bezoek aan één van onze 31 vestigingen is voor de tegelzetter een warm bad. Onze specialisten hebben de kennis en spreken de vaktaal. Wij leveren het materiaal waar jullie een prachtig compleet eindresultaat mee creëren.

Wij leveren naast de tegels van top merken ook alle benodigdheden, van lijmen en kitten tot gereedschappen en profielen. En vergeet ook onze huismerk tegels niet, een top kwaliteit voor een goede prijs.

→

‘Moodruimte’ voor professionals terug naar de achter de schuifdeuren bevindt een speciale ruimte waar architecten, zakelij ke en ook speciale particuliere klanten aan de hand van een mood wall en een werkbank het effect van staande en liggende tegels kunnen worden beoordeeld.

sales director benelux robert dame en project account Manager Mario roos zien veel voordelen in de synergie met het Miele experience center. “We hebben nu een prima experience centre, centraal gelegen in het midden van het land. plus, we verwachten dat Miele en villeroy & boch over en weer nieuwsgierigheid bij de klanten weten op te wekken. Maar bovendien: het aantal vierkante meters plus de faciliteiten zijn ideaal. We kun nen hier trainingen organiseren voor maxi maal 150 personen per zaal, tot maximaal 400 deelnemers in totaal. Je begrijpt dat we daar tijdens ons 275-jarige jubileum volgend jaar zéker gebruik van gaan maken!” ■

Meer weten, afspreken?

Villeroy & Boch Experience

De Limiet 2, Vianen www.villeroy-boch.nl

Jaarvergadering 2022: toch weer ‘digitaal’, maar…

Nee, het was niet gepland, maar na een te beperkt aantal aanmeldingen voor de Jaardag besloot het bestuur om toch weer digitaal te vergaderen en om het evenement in Breukelen af te zeggen. Al meldden zich alsnog een aantal leden toen als extra agendapunt ‘De impact van de explosief gestegen energieprijzen op de keramische industrie’ werd opgevoerd, en Erik Kleijnen, sales director Nederland van Mosa hierop een toelich ting zou geven.

Gerard Reus: chaotische tijd, maar een duidelijke ‘Koers’ “We leven in een tijd die we rustig chaotisch kunnen noe men,”, verklaart voorzitter Gerard Reus in zijn openingswoord. “Achter de meeste dossiers kun je gemakkelijk het woord cri sis aanvullen. Ook was de toezegging vanuit het bestuur om bij de Tweede Kamer te bepleiten om een tegelvloer in de wo ning mee te laten tellen voor een hogere waardering binnen het Energielabel Woningen, en de BTW op het arbeidsloon op de vloer naar 9 procent BTW te brengen. U hebt in de vorige bovatinfo kunnen lezen dat we de Kamerleden bereikt- en één enthousiast gekregen hebben!”

Reus vindt het jammer dat er weinig aanmeldingen voor de jaarvergadering zijn, maar kijkt wel terug op goed bezochte re giovergaderingen. “Daarom is nu de ‘Koers’ een hamerstuk, en kan hij vastgesteld worden. We zaten immers op de goede weg, zo was ons meegegeven.” Een aantal zaken wordt dan ook al opgepakt, weet de voorzitter: “Het logo kent u inmiddels. De campagnes ‘meerwaarde van tegels’ en ‘Kies Tegelzetten’ wor den voortvarend opgepakt. En, al blijft ons ledenaantal redelijk stabiel, binnenkort pakken we ook de ledenwerving weer op!”

Speciaal onderwerp is de informatie voor ZZP-ers. “We zijn al een tijd met de Aannemersfederatie in overleg over gerichte zzp-informatie voor onze nieuwsbrief. Immers, we betalen ook per zzp-lid een bijdrage aan onze koepel, en we zijn erover in ge sprek met Aannemersfederatiedirecteur Jacco Uittenboogaard. Dus dat komt goed.” Al zal de bovatin e-nieuwsbrief zelf een keer verdwijnen, zodra ook de laatste bovatin-leden de bova tin-app hebben geïnstalleerd en dit nieuws ‘op maat’ via de app kan worden gebracht.

Penningmeester Tom Sterkman licht de jaarrekening 2021 (po sitief resultaat € 16.000,-, en een vermogen van € 600.000,-) toe, en legt uit dat het gat in het investeringsplan na de af wijzing van de O&O-subsidie uit de toekomstvisie kon wor

den aangevuld door de vrijkomende gelden van CONGA (Confederatie Gespecialiseerde Aannemers, rechtsvoorganger van de Aannemersfederatie) . Alle plannen kunnen dus op een financieel verantwoorde wijze doorgang vinden. “...Waarbij we een gezond financieel beheer met een voldoende reserve kun nen blijven toepassen, zonder dat we onnodig veel geld in kas houden. Dat geld dient immers de leden ten goede te komen!”, vindt de penningmeester.

Energietoeslag op tegels: inmiddels een feit

Erik Kleijnen complimenteerde bovatin met het vele werk dat de bond voor allereerst zijn leden, maar ook voor de gehele branche verricht: “Bovatin laat ondanks moeilijke tijden zien dat tegels een toekomstbestendig product zijn. In de campag nes van Meerwaarde van tegels wordt ruim aandacht besteed hoe belangrijk tegels zijn voor laag temperatuur verwarming. Mosa steunt dit verhaal en zal hier de komende maanden ook aandacht aan gaan besteden.” De energiecrisis heeft het speel veld echter flink op zijn kop gezet, aangezien ook de keramische industrie een grootafnemer van gas is. “Om 1 vierkante meter tegels te maken is circa 4 kuub gas nodig. De gasprijs heeft de afgelopen jaren op een bedrag van ca € 0,16 per m3 gestaan. Maar deze prijs liepen op van € 0,16 (januari ‘21) naar € 3,45 (augustus ‘22) naar € 1,88 (september) per kubieke meter.” Om die reden is door diverse fabrikanten, en ook door Mosa, een energietoeslag ingevoerd. Hiermee kan de fabrikant snel en transparant reageren op de kosten van energie. Dit betekent wel dat de markt geconfronteerd wordt met tussentijdse prijs verhogingen. Bestaande contracten dienen dan ook te worden opengebroken, zo adviseert Mosa’s sales director.

Bovatin-leden kunnen bij lastige discussies met opdrachtge vers ondersteuning inroepen van bovatin-jurist Teus Zanen. De Mosa accountmanager gaat graag mee om de actuele situatie uit te leggen aan opdrachtgevers of aannemers.

Vanzelfsprekend werkt ook Mosa aan een energietransitie, waarbij de mogelijkheden van elektrische ovens (de eerste zijn inmiddels bij Mosa ingezet) en de menging van gas en waterstof worden onderzocht. Ook worden in 2023 allereerst de 30x60 wandtegels bij Mosa verdund van 10 naar 8 millimeter dikte, hetgeen zo’n 30% energiebesparing oplevert. “Maar de tegels moeten wel blijven voldoen aan de strenge kwaliteitseisen!”, benadrukt Erik Kleijnen.

Dus voortaan…

Ook de herbenoeming van Gerard Reus als voorzitter werd be krachtigd. Zijn termijn liep immers ten einde. “Ik bedank u voor het vertrouwen en accepteer graag een volgende termijn, maar, zodra er een geschikte opvolger is, draag ik de taken graag over.”, vindt Reus, die inmiddels al 13 jaar voorzitter is. En wat het vergaderen betreft: voortaan digitaal? Tom Sterkman is zo ver nog niet. Hij heeft wat ideeën, en komt daar in het voorjaar op terug. ■

Gewoon Top!

Exact passende oppervlakken voor inloopdouches Fundo en de wand-, bank- en nisvormgeving wedi.de/nl/doucheconfigurator

Modern design dankzij voegloze oppervlakken en stijlvolle kleuren

Eenvoudige installatie - ideaal voor snelle styling van uw badkamer

Bijzonder reinigings- en onderhoudsarme oppervlakken

Techniek en design perfect op elkaar afgestemd

Maximum aan comfort en veiligheid

De ingrijpende renovatie en uitbreiding van de LinthArena in Näfels nam zo’n twintig maanden in beslag. Sinds de oplevering in 2022 is de sport- en recreatie voorziening weer in topvorm. De nieuwe baden met peuterbad en wellness-oase zijn een publiekstrekker tot ver buiten de regio. De Loop-tegelserie van Agrob Buchtal zet hier de toon en zorgt voor een eigentijdse look en feel. Het in 1975 gebouwde sportcentrum in het Zwitserse kanton Garus is in de loop der jaren meerdere malen gerenoveerd en uitgebreid. Daarbij zijn het bin nenzwembad met de bijbehorende ruimtes niet meege nomen. Daarom wilden de exploitanten en de gemeente nu alles moderniseren en klaar maken voor de toekomst.

Laad je batterijen op in de wellness-oase

De architect Thomas Lehmann gaf het bestaande restaurant en de hotelkamers een facelift. De zwembaden daarentegen wer den volledig gerenoveerd en er kwam een kinderbad bij. Ook de centrale kleedruimte werd op een slimme manier geherstruc tureerd: in het verlengde van de zwemhal bevindt zich nu de ruime wellnessruimte met sauna, stoombad en rustruimtes. In een verzorgde ambiance met een schitterend uitzicht over het groen is het nu mogelijk om te ontspannen en nieuwe energie op te doen.

Mozaïekpatroon creëert ritme

In de sportieve en maritieme sfeer van de Arena maakt de Loop-serie echt indruk. Het trendy knopenpatroon bedekt de vloeren, trappen en wanden van de inkomhal, het binnenzwem bad, de sanitaire zones en de kleedkamers. Ronde pixels die af wisselend wit, grijs en zwart zijn, creëren ritme in het mozaïek en definiëren de verschillende gebruikszones. In de wellness

ruimte accentueren witte hagelslag de verder zwarte mozaïek muren. Dit zorgt voor een mooi contrast en doet denken aan sprankelende waterdruppels.

Klein formaat voor organische vormen

Het fijne mozaïek is ideaal voor de creatieve, moderne en kleur rijke vormgeving van natte ruimtes en douches. Er zijn 15 fijn genuanceerde, hoogglans kleurvariaties, waarvan zes in maten antislip-afwerking. Het filigraan formaat maakt het mogelijk om zelfs ronde componenten, zoals kolommen, zitplatforms of

LOOP Filigrainmozaïek verhoogt de verblijfskwaliteit van Linth-Arena (Näfels)

wastafelkoppen, tot in het kleinste detail af te wer ken. Het in het natuurlijke materiaal klei gebakken glazuur is slijtvast en geeft kleuren een blijvende uitstraling.

Keramiek is hygiënisch, duurzaam en economisch

De mozaïektegels worden in de fabriek afgewerkt met Hytect. Hierdoor zijn de oppervlakken antibac terieel en gemakkelijk schoon te maken. Zelfs na ja renlang gebruik blijven de kleuren en glans intact. De robuuste overkapping is daardoor onderhoudsarm, economisch en duurzaam. Deze eigenschappen, het brede scala aan ontwerpmogelijkheden en de door de jaren heen aangetoonde zwembadexpertise van Agrob Buchtal deden de weegschaal doorslaan in het voordeel van de keuze van de opdrachtgever.

Exclusieve ondersteuning voor tegelzetters

Het ontwerpen van zwembaden is een complexe en verantwoordelijke taak. Naast esthetiek zijn ook technische en fysieke aspecten belangrijk. Met de ar chitectenservice biedt Agrob Buchtal vanaf het be gin planningsondersteuning als service. Legplannen, hoeveelheidsberekeningen, servicespecificaties of aanbestedingsteksten kunt u zó bij uw adviseur aan vragen. Op deze manier kunnen individuele ruimte concepten snel, soepel en conform de bouwvoor schriften worden gerealiseerd. ■

Meer weten? www.agrob-buchtal.de

In Memoriam

Joop van Haaren

Op 13 september 2022 is op 75-jarige leeftijd, na een lang aanhoudende ziekte, Joop van Haaren overleden.

Joop was jarenlang penningmeester van bovatin-afdeling Zuid-Nederland en bestuurslid/ pen ningmeester binnen het dagelijks- en hoofdbestuur van bovatin. Hij heeft zich tientallen jaren met een sterk verantwoordelijkheidsgevoel ingezet voor onze brancheorganisatie. Hij is vredig gestorven in het bijzijn van zijn naasten.

Wij bedanken Joop voor zijn tomeloze inzet, en wensen zijn familie veel sterkte.

Namens bovatin-afdeling Zuid-Nederland,

Namens het hoofdbestuur van bovatin, Gijs Hilhorst Gerard Reus

THE ART OF OMNICOL

OMNICOL VERBINDT

Duurzaamheid centraal in nieuwste campagne Ceramics of Italy

In de Italiaanse wereld van tegelfabrikanten is duurzaamheid momenteel zo ongeveer het belang rijkste onderwerp geworden. Wetenschap en tech niek worden uitgedaagd om de productiemethoden zo duurzaam mogelijk uit te lijnen, en de reclameuitingen van de Ceramics of Italy-koepel richten zich eveneens op duurzaamheid. Om het gevoel van Itali aanse tegels uit te drukken... daar zijn zelfs dichtregels voor nodig:

“Earth, water, fire and air. The essential elements that make up Italian ceramics.

For thousands of years, the ingredients have remained unchanged. The only thing that has evolved is the process, part of a circular life cycle.

Ceramics take less than an hour to be made, but last for decades, and can be returned to the earth.

So the legacy of Italian design excellence can live on for generations to come.”

Nieuwe ISO-norm voor duurzaamheid keramische producten In 2021 en 2022 zijn producten van een aantal Italiaanse tegelmerken erkend vol gens ‘ISO 17889-1 – Duurzaamheid voor keramische tegels’, een nieuwe internatio nale norm voor het bepalen van het duurzaamheidsniveau van keramische produc ten in de bouw.

Deze norm analyseert de volledige levenscyclus van het product, van grondstoffen tot verwijdering, beoordeelt ook de gezondheids- en veiligheidsparameters voor werkne mers en nog veel meer.

Deze prestigieuze erkenning laat zien hoe een actief beleid van milieu- en sociale verant woordelijkheid de produc tieactiviteiten optimaliseert, en hoe daarbij de kwaliteit van zeer duurzaam porseleinsteengoed wordt gecertificeerd.

De producten zijn ISO 17889-1 geverifieerd door een onafhan kelijk keuringsinstituut en vol doen daarmee aan de norm voor duurzaamheid van keramische tegels. De nieuwe norm evalueert het product gedurende zijn hele levenscyclus, waarbij gebruik wordt gemaakt van kwalitatieve en kwan titatieve indicatoren voor milieu prestaties en sociale en economische verantwoordelijkheid met betrekking tot ontwerp, productie, installatie en gebruik. De norm voorziet ook in de evaluatie van de behaalde classifica tie, zodat deze kan worden vergeleken met ondersteunende certificeringssche ma’s, zodat ontwerpers en eindklanten een duidelijke referentie hebben voor het selecteren van producten die het meest kunnen bijdragen aan duurzaam heid in gebouwen.

ISO 17889-1 stelt duurzaamheidscriteria vast voor keramische oppervlakken om daarmee ontwerpers, aannemers en con sumenten te voorzien van een verifieerbare en internationaal geldige norm voor product duurzaamheid volgens economische, ecologi sche en sociale duurzaamheidscriteria.

De norm geeft achtendertig parameters waar aan moet worden voldaan en die voor elk pro duct een specifieke score bepalen en vergelij ken met referentiewaarden. Alleen keramische tegels die een minimale score van 117,5 behalen, kunnen ISO 17889-1-certificering behalen. De gemiddelde Italiaanse tegel behaalt een score van 124, met uitschieters naar 126.

Deze norm sluit ook aan bij doel nummer 12 van de Sustainable Development Goals (SDG’s) voor con sumptie en productie, gedefinieerd door de Verenigde Naties als onderdeel van de 2030-agenda. ■ www.ceramica.info/en/categoria-cer/sustainability

MAXIMAAL VERMOGEN EN COMFORT

BUILDING THE FUTURE TOGETHER

KOMO K eur M er K vOO r te G elzet B edrijven

hEt kOMOkEuRMERk

Het KOMO keurmerk: al meer dan 50 jaar hét kwaliteits-keurmerk in de bouw. koMo staat voor een onafhan kelijk getoetste kwaliteit, op basis van objectieve maatstaven.

Het keurmerk maakt tijdrovende controle-trajecten bij de vergunning verlening en op de bouwplaats overbodig. Uw klanten kunnen er blindelings op vertrouwen dat uw processen en producten voldoen aan het Bouwbesluit en aan specifieke kwaliteits-, prestatie- en veiligheidseisen die de marktpartijen stellen. creëer ook meerwaarde voor uw diensten samen met skg ikob!

Het KOMO-prOcescertificaat

Het KOMO-procescertificaat garandeert een correcte montage van producten en wordt afgegeven aan montagebedrijven met bewezen deskundigheid en montagekwaliteit. Het certificaat geeft vooraf zekerheid

over de te leveren kwaliteit. procescertificaten ondersteunen bij de directievoering van een bouwwerk en reduceren de faalkosten door het voor komen van fouten tijdens het proces. sKG-iKOB tOetst Bedrijven in samenwerking met o.a. de bovatin is de beoordelingrichtlijn 1017 ‘Het aanbrengen van tegelwerk’ en de Uitvoeringsrichtlijn 35-101 ‘Het aan brengen van wand- en vloertegelwerk in reguliere toepassing’ ontwikkeld. in de brl en de Url staan alle eisen die gelden voor het koMo-keurmerk. U kunt het certificaat aanvragen bij SKG-IKOB Certificatie. Er is een korting voor de combinatie met iso 9001-, MVO- of VCA*certificering.

vOOr Meer infOrMatie: voor meer informatie kunt u mailen met: info@skgikob.nl of via 088-2440100.

Meer dan 85 jaar kennis en kwaliteit

Julius van der Werf biedt u:

De nieuwste trends op tegelgebied

Een uitgebreid assortiment voor elk budget

Snelle levering vanuit magazijnvoorraad

Zelf controle over uw bestellingen

Hoofdvestiging: Sneek Lorentzstraat 19, 8606 JP Sneek

(0515) 41 31 48

Vestiging: Groningen Diamantlaan 2, 9743

Groningen telefoon (0515) 41 31 48

tegelzetters verzekeringsdienst

Heeft uw bedrijf € 74.000,- om te herstellen na een cyberinbraak?

Cybercriminaliteit komt steeds vaker voor én neemt verschil lende vormen aan. Ook in de bouwsector waar internet en ICT van groot belang zijn. Wat als je hele online omgeving niet meer beschikbaar is? Hoe gaat het met de planning, de inkoop, de offertes en het contact met opdrachtgevers als je een week geen toegang tot de systemen hebt. Hoe vaak per dag regel je even iets kleins via je mobiel. En wat als dat voor een week of periode waarvan je niet weet hoe lang deze duurt gebeurt.

Of – recent voorbeeld - door een kwetsbaarheid in een soft waresysteem dat door honderdduizenden bedrijven wereld wijd gebruikt wordt. Ook BOVATIN-leden zijn een interessant target voor cybercriminelen. Wat als úw administratiesys teem gehackt wordt? Weet u wat u dan moet doen? En kunt u de kosten die bij een cyberinbraak komen kijken (gemiddeld € 74.000,-) zelf dragen? Of is het toch verstandig om een cy berverzekering af te sluiten?

Online criminaliteit stijgt, offline criminaliteit daalt

Het lijkt een ver-van-uw-bed-show, maar dat is het helaas niet: cybercrime. 20% van de ondernemers heeft wel eens een cyberaanval gehad. Een stuk meer dan de 10% die ooit een fysieke inbraak heeft gehad. En daar waar in algemene zin de offline criminaliteit langzaam daalt, neemt de online criminali teit toe en is dit ook vast onderdeel geworden in de opsporing door de politie. Ondanks dat deze trends schrikbarend zijn, zien veel ondernemers het online risico niet. Vooral omdat het niet tastbaar is.

Zo beschermt u uw online omgeving

Toch krijgen Nederlandse bedrijven per week 294 cyberaan vallen te verwerken. Het is dus belangrijk om op een goede manier aan preventie te doen om deze aanvallen af te slaan.

Een paar tips:

• Zorg dat uw computer goed beveiligd is en dat u de updates op tijd downloadt en installeert.

• Bedenk lastige wachtwoorden (met cijfers, letters en tekens) en het liefst een wachtzin (Criminelenk0menerh13rniet1n!).

• Open geen vreemde bijlagen, ook niet van bekenden. Bel bij twijfel de afzender om te verifiëren.

• Maak dagelijks back-ups waarmee u het gehele systeem in één keer terug kunt zetten.

• Klik niet zomaar op onbekende hyperlinks.

Maar wat als er toch online ingebroken wordt? Preventie is belangrijk, maar helaas kunt u het cyberrisico nooit volledig uitsluiten. Wij adviseren daarom om een cy berverzekering af te sluiten. Mocht er dan digitaal ingebroken worden, dan staat u er niet alleen voor. Met één telefoontje wordt u geholpen bij het verdere proces. Denk aan het snel herstellen van uw bestanden, maar ook aan financiële tege moetkoming als u inkomsten misloopt.

Een cyberverzekering kan anno 2022 eigenlijk niet meer ont breken in uw verzekeringsportefeuille. Voor ondernemingen met een omzet van € 100.000,- is de premie voor een cyber verzekering vanaf € 35,- per maand. Dat is een stuk goedkoper dan de gemiddelde kosten die een cyberaanval voor mkb’ers met zich meebrengt: die bedragen namelijk € 74.000,-.

Meer weten over de ins, outs en kosten van een cyberverzekering? Bekijk bovatinverzekeringsdienst.nl/cyberof neem contact met ons op via: 010 – 288 49 90 of info@bovatinverzekeringsdienst.nl. ■

ik ben geen tegelzetter, maar...

In deze kwartaalcolumn graaft Remus Aussen, de hoofdredacteur van BOVATINfo, wat in het vak van de tegelzetter. Hebt u een onderwerp waar hij eens in mag graven? Mail het naar redactie@bovatin.nl! Ook als u op deze column wilt reageren, natuurlijk.

RemusAu

hoofdredacteur bovatin

Tegels, regels & Europa

Ik heb nu een aantal keren de vergaderingen van de EUF bijgewoond. En, met mijn – beperkte, maar dankzij mijn ‘overheidstijd’ toch wel aanwezige – ervaringen met ‘Brussel’ kan ik vaststellen dat de EUF zich toch wel langs dezelfde lijnen voortbeweegt: zaken gaan langzaam, en landen maken ruimhartig gebruik van het recht om de hakken in het zand te zetten. Is dat een slechte zaak? Nee, want een land heeft een democratisch recht om op te komen voor zijn eigen tradities en belangen. Anderzijds zouden landen wel over hun eigen schaduw kunnen springen wanneer het gaat om zaken waar iedereen het voor bijvoorbeeld 80% eens is, en waar men, als de hakken in het zand gaan, uiteindelijk voor 0% zelf de eigen doelen realiseert.

Peter Goegebeur, onder andere voorzitter van de technische commissie van de EUF, is een Europeaan. Hij doet al heel wat jaren zijn uiterste best om een zekere eenheid te brengen in verwerkingsmethoden. Niet om de tegelzetter op een rechtekomkommermanier de wet voor te schrijven, maar om de tegelzetter – alle tegelzetters! – te beschermen tegen de willekeur van de ‘ontevreden consument’, die kan roepen wat hij wil over of slabs wel of niet goed verwerkt zijn zolang er geen gezaghebbende (Europese!) kaders zijn. Hij zorgde ook op een vriendelijke manier ervoor dat de produ centen van slabs wakker werden, en zich realiseerden dat je wel tegels van 3600x 1700 millimeter kunt bakken, maar dat je er dan ook voor moet zorgen dat die verantwoord verwerkt kunnen worden. En dat showroommedewerkers ze niet als warme broodjes gaan verkopen. Want zulke stokbroden krijgt niet iedereen in zijn achterbak. Die missie is gelukt: het bestuur van de Confindustria Ceramica realiseert zich dit terdege, en denkt volop mee over verwerking en ‘guidelines’. En draagt op alle fronten bij aan verspreiding van vakkennis, getuige ook de steeds professionelere ‘Città della Posa’ en onlangs het voorstel om internationale bijeenkom sten over slabs te beleggen. “Maar zorgen jullie dan svp vanuit jullie vakkennis voor gebruikersinstructies’.

Waar jaren terug de Technische Commissie (lees: Peter Goegebeur) met een voldragen stuk over de ‘guidelines’ achter de hakken van de Duitssprekende landen in het EUF-bestuur bleef hangen (‘Het mogen geen normen zijn, maak er verwerkingsinstructies van!’), gebeurde dit nu toch opnieuw met de verwerkingsinstructies: in plaats van een zoeken naar een communautaire overeenstemming (waar is een Europees overlegorgaan nou eigenlijk voor…?), legde een paar landen met hun opvattingen over millimeters opnieuw de totstandkoming van de verwerkersinstructie lam. En werd Peter Goegebeur zo ongeveer gesommeerd om te zorgen voor even zoveel verwerkersinstructies als er verschillende opvattingen waren over ‘de millimeters’. Ik zou zo ongeveer de handdoek in de ring gegooid hebben – gevuld met tegels, that is – maar Peter gaat er mee aan het werk. Waarmee er straks instructies zijn voor vele landen, in een onoverzienlijke en daarmee tamelijk lastige diversiteit.

Inhoudelijk dieptepunt was een Duitse wens om de trilapparaten die (toch al enige tijd op de markt) gebruikt worden om slabs in de specie te kloppen, uit de instructie te verwijderen. Spreker had geen ervaring met- en dus geen vertrouwen in de resultaten met die machines, aangezien in Duitsland niet ‘gerutteld’ werd (wat toch echt iets anders is). En dat terwijl nog onlangs in editie 2021-2 van dit(!) blad een artikel van PCI’s technical director Prof. Dr. Josef Felixberger te lezen viel, die deze methode voorwaardelijk maar wel van harte aanbeval. Tijdens de bijeenkomst van de besturen van EUF en Confindustria noemde Raimondi S.P.A.’s CEO Ivan Raimondi het koste wat het kost vasthouden aan afwijkende landelijke normen ‘utopisch’. “Betrek de tegelzetter erbij, en neem de praktijk als uitgangspunt!” , bepleitte hij, en met de nodige steun. En dan had hij de discussie over de trilapparaten nog niet eens gehoord.

SECRETARIAAT

secretariaat bovatiN postbus 310, 3900 aH veenendaal bezoekadres: de smalle Zijde 20a 3903 lp veenendaal tel. 0318 – 547 366 e-mail: bovatin@bovatin.nl website: www.bovatin.nl

HOOFDBESTUUR

voorzitter: g a. (gerard) reus raadhuisstraat 18, 1829 bv oudorp tel. (072) 511 08 99 mob. 06-22916752 e-mail: voorzitter@bovatin.nl

secretaris: Mascha rongen keizersveld 22 5803 aN venray tel. 0478 – 550 410 e-mail: secretaris@bovatin.nl

penningmeester: t. (tom) sterkman ivoorstraat 5 1812re alkmaar tel. 072-5183222 e-mail: t.sterkman@svktegelwerken.nl

Bestuursleden: c. (chris) beld eenhuisstraat 8, 7665 pZ albergen tel. 0546 441971 e-mail: info@tegelspecialist.nl

J. (Jeroen) de goeij den Hamstraat 9, 3451 bM vleuten tel. 030 - 6772421 e-mail: info@oostborg.nl

g. (gijs) Hilhorst Wiebachstraat 28, 6466 Ng kerkrade tel. (045) 544 45 42 fax: (045) 544 09 73 e-mail: g.p.w.hilhorst@hilhorst.nl

r. (robert) Hurkmans ambachten 6a 5711 lc someren tel. 0493 494 505 e-mail: r.Hurkmans@tegelhandelloomans.nl

t. (tom) sterkman ivoorstraat 5, 1812 re alkmaar tel. 072-5183222 e-mail: t.sterkman@svktegelwerken.nl

juridisch adviseur: Mr. t. Zanen beukendreef 11, b-2920, kalmhout belgië tel. (0032) 36853187 fax: (0032) 36853186 e-mail: juridischadvies@bovatin.nl mob. 06-20616770

Nuttige info voor bovatinleden

informatie betreffende keuringscommissie: secretariaat bovatiN postbus 310, 3900 aH veenendaal tel. 0318 – 547 366

AFDELIngSSECRETARIATEn

noord-Holland k scholten Westerwerf 2, 1911 Ja Uitgeest tel. 0251-319101 e-mail: noordholland@bovatin.nl

Midden- en West-nederland vacature

Oost- en noord-nederland c.(chris) beld eenhuisstraat 8, 7665 pZ albergen tel. 0546 441971 e-mail: info@tegelspecialist.nl

zuid-nederland Mascha rongen keizersveld 22 5803 aN venray tel. 0478 – 550 410 e-mail: secretaris@bovatin.nl

REDACTIE BOVATInFO

hoofdredactie en nieuws diversen remus F.p.M. aussen, aussen communicatie & management dwarsbleekstraat 4, 3134 ec vlaardingen tel. (010) 435 22 70 mob. 06 – 242 70 953 www.aussen.nl e-mail: redactie@bovatin.nl

Mededelingen hoofdbestuur g a. (gerard) reus raadhuisstraat 18, 1829 bv oudorp tel. (072) 511 08 99 e-mail: voorzitter@bovatin.nl

techniek-Materialen-Gereedschappen a.M.F.J. (ton) borrenbergs sjeng vaasstraat 7, 6031He Nederweert tel. (0495) 63 40 95 mob. 06 - 234 42 186 e-mail: technischadvies@bovatin.nl

Advertenties remus F.p.M. aussen, aussen communicatie & management dwarsbleekstraat 4, 3134 ec vlaardingen, tel. (010) 435 22 70 mob. 06 – 242 70 953 www.aussen.nl e-mail: advertenties@bovatin.nl

LEDEnADVIES

secretariaat BOvattin tel. 0318 – 547 366 e-mail: bovatin@bovatin.nl voorlichting op gebied van onder andere:

• algemene wet en regelgeving (waaron der arbeidsrecht en aansprakelijkheden)

• sociale verzekeringen

• cao bepalingen waaronder lonen en overige verplichtingen

• arbo – wetgeving. arbo-catalogus en a(brie)

• Juridische zaken

• belastingzaken

• scholing en cursussen

• Bedrijfstakspecifieke aangelegenheden

• techniek

• Marketing

BOvatin/technisch advies/onderwijs kort telefonisch advies: kosteloos tarief € 70,- per uur. algemene technische adviezen en specifieke projectadviezen

• tegels

• lijmen

• Hulpmiddelen-materialen

• verwerkingsmethoden tel. (0495) 634 095 mob. 06 – 234 42 186 e-mail: technischadvies@bovatin.nl adviseur: a.F.M.J. borrenbergs

BOvatin/Bjd advies tarief € 75,- per uur. incasso: no cure no pay (zonder geschil) via tel: (00) 32 36 85 31 87 (tussen 20.00 uur en 22.00 uur) fax: (00) 32 36 85 31 86 mob. 06-20616770 e-mail: juridischadvies@bovatin.nl

Juridische advisering en procesvertegen woordiging (ook bemiddeling advocaat):

• arbeidsrecht

• contractenrecht

• incasso

• Huurkwesties

• soc. verzekeringen

• subsidies

• vergunningen

• leasing

• productaansprakelijkheid

• Juridische doorlichting