cerSAie: opnieUw Het Spel met de tijdgeeSt gewonnen!

CERSAIE:

opnieuw het spel met de tijdgeest gewonnen duurzaamheid als inzet voor een nieuwe tijd

Toen we een jaar of 10 geleden voor het eerst in Bologna de wereld- keramiekbeurs CERSAIE verkenden, was er een flink gat tussen de pracht van de geëxposeerde tegels enerzijds en het werk van de tegelzetter en de toename van de maatschappelijke vraag naar duurzame producten anderzijds. Terwijl in Nederland een merk als Mosa ook toen al lang met circulariteit en hergebruik bezig was. Tien jaar later was die duurzaamheid er nu niet alleen in de woorden en beelden van de traditionele maandag-persconferentie-met-diner, ook op de diverse stands was duurzaamheid hèt onderwerp. Een zelfgekozen opdracht, die niet uitsluitend door de recente gasprijzen was ingegeven: er was immers al eerder veel werk verzet samen met de ISO-standaardiseringsorganisatie bij het opstellen van de nieuwe norm voor ‘sustainability’ van keramische tegels ISO 17889-1. Een norm die (natuurlijk) betrekking heeft op verantwoorde productie en hergebruik plus de ‘footprint’, maar ook op economische (sociale impact, werkgelegenheid, arbeidsomstandigheden, verantwoord en energiezuinig transport) aandachtspunten. En inmiddels voldoen zeer veel Italiaanse tegels aan deze internationale norm, hetgeen van producten uit de ‘goedkope’ landen meestal niet gezegd kan worden. Nu is het natuurlijk aan de markt om dit ook belangrijk te vinden, en aan de wetgevers om deze- en vergelijkbare normen allereerst voor overheids- en semi-overheidsopdrachten als voorwaarde te stellen. Immers, de tijd dat uit Oosterse en ontwikkelingslanden uitsluitend een mindere kwaliteit kwam, ligt grotendeels achter ons: hoewel niet iedere Oosterse tegel zijn uiterlijk in kwaliteit waarmaakt, beschikt men inmiddels wel over vergelijkbare machinerie, en ook met de kennis gaat het snel. Al blijft het voor deze landen ‘volgen’ en zijn de tegels ook in hun esthetische vormgeving niet zelden een rip-off van Italiaanse ontwerpen – soms goed getroffen, soms gewoon lelijk… Feit is dat je daarom met een fototoestel op de beurs vaak best een fronsje oogst. En eigenlijk mag er de laatste paar jaar gewoon niet meer gefotografeerd worden… maar we deden het toch.

Wat je schrijft, gebeurt…? Het is wel toevallig… schreven we vorig jaar over de welhaast macabere staat waarin de toiletten van het bolognese Fiera-complex zich bevonden - en dat als locatie van de wereldbeurs op gebied van keramiek - inmiddels zijn er een paar opnieuw (niet al te avontuurlijk, maar toch…) betegeld. kan niet waar zijn, maar er gebeurt toch wel wat we in dit blad als hardnodig publiceren… Neem het feit dat het feitelijke tegelwerk tien jaar terug geen onderwerp was. Nu? de città della posa – de plek waar op de show tegelzetters en docenten de laatste technieken laten zien - is volwassen geworden, eN italie heeft met assoposa sinds een paar jaar een flink aan de weg timmerende en docerende brancheorganisatie voor tegelzetters, met een lesprogramma en een deelnemeraantal waar wij alleen maar van kunnen dromen. en, kleiner: we vonden raimondi’s levmatic met bijbehorende compressor vorig jaar iets teveel ‘gedoe’, en jawel, dit jaar is ‘ie er op batterij. en staat het bovatin-logo achterop de raimondi-catalogus.over duurzaamheid schreven we toen ook. Nou ja, laten we er maar niet te wild over doen. We voelden gewoon de tijdgeest aardig aan…

Ontwikkelingen in de markt de beurs, met 624 deelnemende bedrijven in 15 volledig bezette zalen, trok ruim 91.000 bezoekers, wat al 50% meer was dan in het post-lockdownjaar 2021. en het is weer een goede stap richting de 114.000 bezoekers van recordjaar 2019. daarnaast neemt een groeiend aantal bezoekers deel aan de vele evenementen tijdens de show, en is cersaie ook rond de dagen van de expositie digitaal bij te wonen, waarbij vooral de standhouders over hun producten vertellen.

bijzonder: emilio Mussini, vice-president van de Confindustria Ceramica, is met zijn markt update – die verder eigenlijk nooit op het internet is te terug te vinden – een belangrijke reden om de persconferentie te bezoeken. Want cijfers over tegels zijn altijd lastig te vinden… (zie de column in een eerdere editie van dit blad). Hoe gaat het met de keramiekwereld? Met een omzet van 7 miljard euro vormde italië in 2021 een derde van de totale wereldproductie van 19,7miljard. in vierkante meters is dat maar 15% van de 3 miljard vierkante meters, omdat italiaanse tegels zich nu eenmaal in het hogere segment bevinden. 1,9 miljard meter van die tegels zijn 2021 in europa verkocht, wat een stijging van 11% betekent ten opzichte van het jaar daarvoor. en, zoals we al eerder vaststelden: tegels vormen slechts 46% van de markt in vloerbedekking, dus daar is nog wel een marktsegment te veroveren. Zeker met de stijgende energieprijzen en de toename van de laagtemperatuurs-vloerverwarming en koeling binnen een veranderend klimaat in het achterhoofd. Het aandeel van italiaanse tegels in Nederland is ‘slechts’ 22%, terwijl de duitssprekende landen grotendeels boven de 50% zitten. of dat allemaal zo blijft? de italiaanse keramische industrie maakt zich, net als die in de andere europese landen, sterk zorgen over de ontwik-

kelingen van de energieprijzen. is de gasprijs in de vs met 11 procent toegenomen, en in azië met 179%, europa heeft te maken met een prijsstijging van 421%, wat – als je de productiekosten in ogenschouw neemt – in italië met 2,5 miljard euro meerkosten zorgt voor het verdampen van 1/3 van de inzet. ondanks 46% zelfopgewekte elektriciteit. Mussini hoopt dan ook op een ingreep van europa, en uiteindelijk op gewoon ‘eerlijke’ energieprijzen.

ook lanceerde hij (u kon ze overigens al zien op de meerwaardevantegels-facebookpagina, en nu ook elders in dit blad) de ‘sustainability’-campagne van de italiaanse fabrikanten.

aan de beurs zal het niet liggen. Naast de città della posa, de vele miniconferenties en de speciale projectenshows op de 1e verdieping van het immense Fiera-complex, zijn er dit jaar ook een vip-room als ‘rustpunt’ in de toch altijd wel hectische beurs, de ‘cersaie ontwerpt uw huis’-locatie voor particulieren en de ‘archincont(r) act’-ruimtes waar ontwikkelaars en architecten contact kunnen leggen. Het ‘maximalisme’ als nieuwe trend cristina Faedi, hoofd promotionele activiteiten van de Confindustria, interpreteert sinds een paar jaar met succes de modetrends. Ze laat zien hoe de elementaire kleuren uit landen als iran een hoofdrol krijgen, net als de terugkeer van de klei-kleuren (gaan we straks weer aan de plavuizen…?). dé modekleur: violet, als combinatie van blauw en rood. daarnaast: na de zachte texturen van de lockdown willen we ook weer ‘glossy’, dus rood, geel, groen… Maar belangrijker: we zoeken het in contrasten. Waarbij ook de ‘vervuiling’ in roest en beton, de combinatie van houtmotief en steen, glas en natuursteen, geometrisch en chaotisch, lucht en water. kijken we naar de motieven op keramiek, dan is er zelfs een complete nieuwe trend die inderdaad een

groot deel van de geëxposeerde materialen beschrijft: het ‘maximalisme’ benoemtt de bovennatuurlijk grote bloemen op tegels en de uitvergrote marmerstructuren. Ze waren er vorig jaar al hier en daar, maar nu bepalen ze de toon.

En wat zagen we…? allereerst: we zien dat Mapei zich steeds meer richt op ‘alles behalve de tegels zelf’. dus steeds slimmere waterdichtings-, ontkoppelings- en lijm- en voegkleursystemen, plaatmaterialen en (die zagen we vorig jaar al) levellingsets, maar nu ook een complete set onderhouds- en reinigingsmiddelen. Wat het voor de tegelzetter toch weer makkelijker maakt om een compleet systeem inclusief aftersales aan te bieden.

de producten van Schlüter Systems vormen nu eenmaal – zeg maar – de inspiratie voor veel fabrikanten, maar dat zorgt ervoor dat het merk wel altijd een stap voor is: nu met de kleurenwaaier aan nieuwe strips, en de talloze mogelijkheden in traditionele en innovatieve oplossingen, ook voor de moeilijker (douche) hoekjes.

opvallend: we zagen een techniek waarmee door tegels te ‘stapelen’ een figuratief beeldhouwwerk werd gecreëerd. Hee, dat kenden we al een jaar of 10… van één van onze bovatinleden, edwin Habers (www. artiles.nl) uit lichtenvoorde…

Wat de tegels betreft: veel handgevormde veelkleurige ‘baksteenvormen’, ongelofelijk fraaie slabs – je vraagt je af waarom de natuur zèlf niet zulke motieven heeft verzonnen. en misschien verklaart die overdaad wel het feit dat er weer zo veel min of meer traditionele kleikleurige tegeltjes en romeinse huiskamer- en keukenmotieven te zien zijn: echter nu niet alleen meer in de traditionele ‘zachte’ keramieksoorten maar ook in keihard porsellanato. de cirkel is rond…

Smaltochimica: ls je een tegeloppervlak kunt ‘printen’, kun je ook lijmen(?) in een tijd dat echt iedereen aan de tegels staat te voelen, is de extra aandacht voor de producenten van tegeloppervlakken niet anders dan logisch. een tamelijk groot deel van zaal 33 was dan ook gewijd aan fabrikanten van wat vroeger eenvoudigweg ‘glazuur’ genoemd werd. dat is immers een kunst op zich geworden: een beetje hout- beton- of cortenstaal-tegel voelt inmiddels aan als het oorspronkelijke materiaal… op de stand van Smaltochimica legde area manager alessandro gaddi ons uit dat deze printtechnieken steeds geavanceerder werden. ‘We hebben een paar tegels van bekende fabrikanten opgehangen. en zo kun je zien dankzij welke ‘inkt’ (we hebben het immers over inkjetprinters…) die bijzondere oppervlakken hun gelijkenis met de oorspronkelijke materialen hebben…!”

Maar onze aandacht werd natuurlijk ook getrokken door de woorden ‘digitale lijm’, ofwel digicol. “Ja, we kunnen met die inkjettechniek natuurlijk ook lijm op de achterkant van tegels printen! dat zal voorlopig nog niet een techniek voor de gemiddelde tegelzetter zijn, maar je weet hoe snel een innovatie gemeengoed kan worden… (dat weten we inderdaad… niemand had toch ooit van levelling gehoord, zeg vijf jaar terug…?). vooralsnog een techniek die vooral bij prefab gebruikt wordt, maar er is beslist meer mogelijk!”

Raimondi: misschien een beetje té populair…? export area manager gabriele razzini was er tamelijk bescheiden over… ‘dit jaar hebben we relatief minder innovaties’. Maar we zien toch de nodige slimme nieuwigheden. Neem de levmatic, de elektrische leveling-tang voor de rls-wedges, nu draadloos-elektrisch in plaats van met de mini-compressor. de diverse nieuwe formaten wedges. de verbeterde vacuumgrips rv175. de v-getande 1- en 2 millimeterversies van de lijmkammen voor mozaïek. plus de ‘beater’, het verbeterde alternatief voor de rubber hamer bij gebruik met slabs: stuitert niet, en neemt geen vuil op. en de rai-cut is nu voorzien van een spindel waardoor hij nu gegarandeerd op echt alle hoekslijpers past. op alle raiZor-snijrails zit voortaan een titanium snijwieltje. en is daar nou vraag naar? Het gezicht van raimondi-directeur Marco raimondi betrekt. een beetje, want als er iets dat je gemaakt hebt, gestolen wordt, dan is dat ook in zekere zin een compliment… “We kwamen hier maandagmorgen, en de tafel met het handgereedschap was vrijwel leeg! ook zijn er levelling clips meegenomen… en zelfs de vergrote draadsnijder voor polystyreen, de polysticut 130! We twijfelden al of we alles op zondag konden laten staan… blijkbaar niet…! tsja, we hebben de fabriek gebeld, en er zijn meteen vervangende exemplaren gebracht. (Met een lachje) Hoe dan ook: ons gereedschap is populair…!”

Kortom… We hebben ons weer niet verveeld in bologna. de gesprekken, de noviteiten, het eten, de stad zelf… de misvatting dat je ieder jaar weer denkt: ‘nu hebben we alle mogelijkheden van keramiek wel zo’n beetje gehad...’ Feit is: dat zal ook volgend jaar weer zo zijn. dus noteert u even: cersaie 2023, van 25 tot en met 29 september…! ■

www.cersaie.it