BOVATINfo 2022-1 by bovatin

2022-1

BOVATINfo Bond van aannemers van tegelwerken in nederland

Op bezoek bij Stone & Tile!

I&O-onderzoek: niet de prijs telt...! Een andere reden Omdat ze makkelijk te onderhouden zijn Omdat ze sterk zijn Omdat ze tegen vocht/water kunnen Omdat ze lang meegaan Omdat ze hygiënisch zijn Omdat ze te combineren zijn met vloerverwarming Omdat ze mooi zijn 0% Totaal

10%

20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

Slaapkamer

Woonkamer

Tegelzetter, wen er maar aan!

vakblad voor de tegelspecialist

PASTALIJM VERNIEUWD

VERBETERDE KWALITEIT PASTA TEGELLIJM KIWITZ LMN 315 • Elastische pastalijm voor klein- en middelformaat tegels • Makkelijker verwerkbaar • En voor dezelfde gunstige prijs

PRIMERS - LIJMEN & KITTEN AFDICHTINGSPRODUCTEN - VOEGEN www.kiwitz.nl

BESTEL ETN! TEST HE

mei 2022

Kwartaalagenda In deze rubriek vindt u de belangrijke data voor de tegelbranche. Uw regio-vergadering, het jubileumfeest van uw bedrijf, de lancering van uw nieuwe product i n deze agenda? Mailt u dan AUB uw contactgegevens, de aard van de bijeenkomst, de datum, tijd en locatie naar redactie@bovatin.nl, dan vermelden wij ze in deze agenda! NB: Wilt u een evenement bezoeken? Neem dan altijd eerst even contact op met de organisator! Bestuur BOVATIN Het bestuur van BOVATIN vergadert in 2022 op locatie op de donderdagen 2 juni, 8 september en 22 december. Online wordt vergaderd op 07 juli en 3 november, alle dagen vanaf 14.30 uur. Een paar van deze vergaderingen zullen, via MS Teams, online plaatsvinden; dit wordt nog nader aangekondigd. Bestuursvergaderingen zijn in principe besloten, maar u kunt als BOVATIN-lid, wanneer u wilt dat het bestuur uw vraag behandelt, die aan één van de bestuursleden stellen. (mail en adressen zie elders in deze BOVATINfo). Of mail uw punt dan tenminste 14 dagen voor de betreffende vergadering aan de secretaris, secretaris@bovatin.nl, dan komt uw mail op de agenda.

colofon BOVATINfo is een periodieke uitgave van BOVATIN: de Bond van Aannemers van Tegelwerken in Nederland. Het blad wordt gedrukt op ongechloreerd papier, verspreid in bio-folie en verschijnt vier maal per jaar: in april, juli, oktober/november en januari van het aansluitende jaar. Oplage: 5000 exemplaren per jaar. Deadlines voor advertenties en kopij: 1 maart, 1 juni, 1 september, 1 december. Voor informatie: Abonnementen: Secretariaat BOVATIN, tel. 0318 547 366, e-mail bovatin@bovatin.nl Hoofdredactie, advertenties en verspreid nieuws: Remus F.P.M. Aussen, tel. 010 435 22 70 of 06 242 709 53, e-mail redactie@bovatin.nl

VOORWOORD Beste collega`s, Het ziet er naar uit dat corona de snelst vergeten (zeg maar rustig, verdrongen) crisis uit de wereldhistorie is. Er kwam een nieuwe verschrikking voor in de plaats: de inval van Rusland in Oekraïne. Wat een leed is daar aangericht… Ik schrijf dit in maart, dus wellicht is het allemaal nog erger- of minder erg geworden. Hoe dan ook: ik weet dat in Nederland we doen wat we kunnen, zowel als het gaat om het bieden van hulp als om het bieden van opvang. En mooi om te zien hoe toch het niet zelden verguisde ‘Europa’ en de slapende NAVO toch blijken te doen waar ze voor zijn – al is het met de handen op de rug gebonden. Want dat geteisterde land, met zijn dappere bevolking en president, verdienen meer… Het is best lastig om van hieruit een bruggetje naar de bouw te maken... Want dit leed is niet te vergelijken met dat van ons. En alles is minder belangrijk dan wanneer je leven in gevaar is, familieleden omkomen en je huis en de omgeving waar je opgegroeid bent om wanstaltige redenen worden gebombardeerd. En intussen zijn ook de gemeenteraadsverkiezingen weer achter de rug: ook die vonden plaats onder een eigenaardig gesternte, en de opkomst en uitslagen zijn er dan ook naar. En wij? Wij bouwen door. Wetende dat er NOOIT 100.000 woningen per jaar gerealiseerd worden, alleen al omdat de vergunningverlening dat tempo niet haalt. En omdat er gewoon een tekort aan vaklieden is. Ook het onderzoeksinstituut van de bouw EIB bevestigt dat. “Laten we ze dan van buiten Europa halen!”, roepen sommigen. Wat een onzalig idee… Diep geworteld in het gedachtengoed dat het uitsluitend om ‘handjes’ gaat. Maar tegelwerk gaat niet alleen om handen, en dat geldt voor het meeste werk in de bouw. Er is inzicht voor nodig, ervaring, kennis en het vermogen om in te schatten of een creatieve oplossing echt wel beter is dan even niet doorgaan. Natuurlijk, er is werk dat onder toezicht kan worden uitgevoerd en uitsluitend op routine is gebaseerd. Maar zoveel is dat niet… Dus laten we doorgaan met opleiden, met het leermeesterschap, en ALS we mensen uit andere Europese landen opleiden, laten we dat dan ook goed doen! BOVATIN heeft I&O Research onderzoek laten doen naar wat de particuliere klant belangrijk vindt aan de tegelzetter. Kwaliteit staat daar ruimschoots bovenaan, net als communicatieve vaardigheden. Garantie ook, net als het lidmaatschap van de brancheorganisatie. Prijs? Veel en veel minder belangrijk dan u en ik hadden verwacht… Wat we wel wisten: dat PVC als het belangrijkste alternatief wordt gezien. En wat ons verbaast: dat vloerverwarming de meest opgegeven reden is om te kiezen voor tegelwerk, zelfs boven onderhoudsniveau en esthetiek… OK, mensen zijn de titel van onze ‘meerwaarde’campagne blijkbaar vergeten. Maar blijkbaar heeft de kennis zich wel verspreid! En hoe de consument bij u terechtkomt? Via uw eigen werk, gecheckt bij hun kennissen en familie. En nog een paar redenen. Lees er alles over in dit blad!

Art direction en grafisch ontwerp UPPERCASE, www.studiouppercase.nl e-mail hello@studiouppercase.nl, tel. 06 547 448 96

En als we nog een reden zoeken om te innoveren en om in gezondheid van onszelf en onze medewerkers te investeren, lees dan het interview met bedrijfsarts Jack van der Gragt. Echt, ook daar moeten we mee aan het werk… Er is een hoop te doen!

Foto omslag: (Bardelli) Appiani LAPIS

Ik wens u goede zaken! Gerard Reus, voorzitter

Nieuwe tegellijm, extra gezond, extra goed

De nieuwe Keraflex Extra S1 LD is een stofarme dun-/middenbedlijm, verpakt in handzame zakken van 20 kg. Deze opvolger van de Keraflex S1 doet hetzelfde, maar dan extra goed. Lage VOS emissie Stofarm Verpakt in 20 kg zak Breder inzetbaar Ontdek het op mapei.nl

OUD

NIEUW

mei 2022

Inhoud In deze editie

Informatie voor de professional

07 Resultaten consumentenonderzoek door I&O Research: ‘Het gaat dus om kwaliteit, niet om prijs!’

51 Tegels verlijmen met SCHÖNOX Op anhydriet vloeivloeren!

10 Vierde BOVATIN-regiobijeenkomst: Ook in ‘Midden’ positieve geluiden over de toekomst van de brancheorganisatie!

55 Mosa behaalt Cradle to Cradle Certified® Gold-certificering; Een nieuwe mijlpaal

12 “Tegelzetters, trek je kop uit het zand en wees eens een beetje lief voor jezelf!” Bedrijfsarts/onderzoeker Jack van der Gragt (Volandis) maakt zich zorgen…

59 PCI door het F.A.Z.-Institut uitgeroepen tot “Trendsetter van de Duitse economie”

21 Voegen, een belangrijk onderdeel van het tegelwerk! Deel 2: vuile epoxy en – hoe ‘diep’ mag een voeg zijn…? 29 Drukbezochte NK Tegelzetten Op Bouwinframensen Mierlo/ROC ter Aa! Thema’s & Toekomst 32 Stone & Tile’ en ‘RenoResto’: Een slimme combinatiebeurs! 36 Jasba-Senja Pure: Speciaal ‘Shabby-Chic’, tegenover de ‘aanraakbaarheid’ van Jasba-Clara|

61 BOVATIN sinds 1 maart op nieuw adres! 63 Tegelzetter, wen er maar aan…! 65 KOMO Keurmerk voor tegelzetbedrijven 67 Nieuws van de BOVATIN Verzekeringsdienst 69 Ik ben geen tegelzetter, maar…

70 Nuttige informatie Voor BOVATIN-leden

40 De Italiaanse tegeltrends: Flexibiliteit, intimiteit…, maar ook dramatiek!

Bovatinfo

M A RT S E H FOR TFESSIONAL P RO

Bostik op Europese snelheid BOSTIK PRESENTEERT HET NIEUWE EUROPESE ASSORTIMENT

NIEUW IN HET EUROPESE ASSORTIMENT

UNIVERSELE EGALINE MET HOGE DRUKSTERKTE (C30-F7)

ONVERSLAANBARE PRIJS-KWALITEIT

mei 2022

Resultaten consumentenonderzoek door I&O Research:

‘Het gaat dus om kwaliteit, niet om prijs!’ BOVATIN onderzoekt met onderzoeksbureau I&O Research de tegelbranche Waarom kiest een consument voor tegels? Hoe kiest hij een bedrijf dat de tegels voor hem gaat plaatsen? Hoe past BOVATIN in dat plaatje? Wat blijkt: we ‘nemen veel aan’. En we maken elkaar ook (waarneming op persoonlijke titel, red.) wel eens gek met de stelling dat het iedereen altijd om ‘de laagste prijs’ gaat. Is dat terecht, dat van die laagste prijs? Straks weet u het. Dus: wat verwacht een consument van een tegelzetter? Ook daarover nemen we van alles aan. Dus hebben we aan het onderzoeksbureau I&O Research gevraagd om eens te onderzoeken wat onze particuliere klanten belangrijk vonden. Wat ze de volgende keer anders zouden doen. Hoe ze ‘hun’ tegelzetter vinden. En waarom ze eigenlijk voor tegels gekozen hebben… We vatten de resultaten even kort voor u samen. Maar eigenlijk kunt u beter het gehele onderzoeksrapport eens doornemen. Want we zeggen het niet snel, maar… als u particuliere klanten hebt, kunt u met dit rapport uw werk beter doen, en meer geld verdienen. Punt.

Waarom ook al weer? BOVATIN vroeg zich af hoe zij haar toekomstige rol het beste kan invullen. Om hier meer grip op te krijgen liet BOVATIN door I&O Research een onderzoek uitvoeren naar het gebruik van tegels in het interieur en hoe de keuze voor plaatsing daarvan wordt gemaakt. Doel van dit onderzoek was om een beeld te schetsen van de ervaringen, wensen en verwachtingen van consumenten omtrent tegels en tegelzetters. In deel twee van het onderzoek zal ook de branche zelf nader onderzocht worden, onder andere aan de hand van een confrontatie met de uitkomsten van het consumentenonderzoek(“hoe kijkt u tegen de reacties van ook úw klanten aan?”). Methode en respons Om een en ander inzichtelijk te maken heeft I&O Research voor BOVATIN een consumentenenquête uitgezet. De vragen-

lijst is in overleg tussen BOVATIN en I&O Research tot stand gekomen. 4.999 respondenten zijn benaderd via het I&O Research Panel via een aselecte steekproef, representatief voor Nederlandse huizenbezitters tussen de 25 en 75 jaar, op de kenmerken geslacht, leeftijd, opleiding en herkomstregio. Voorafgaand aan de feitelijke enquête is gevraagd of men de afgelopen jaren in hun woning tegels heeft geplaatst of laten plaatsen. Respondenten die aangaven in de afgelopen jaren zelf geen tegels te hebben geplaatst of geen tegels hebben laten plaatsen in hun woning, zijn uitgesloten van deelname. In totaal behoorden 2.990 respondenten tot de selectie voor deelname. In totaal hebben 1.318 respondenten de vragenlijst volledig ingevuld. De dataverzameling vond plaats tussen 3 en 11 februari.

Bovatinfo

Een andere reden Omdat ze makkelijk te onderhouden zijn Omdat ze sterk zijn Omdat ze tegen vocht/water kunnen Omdat ze lang meegaan Omdat ze hygiënisch zijn Omdat ze te combineren zijn met vloerverwarming Omdat ze mooi zijn 0% Totaal

10%

20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

Slaapkamer

Woonkamer

Waaróm koos u voor tegels in de woon- en/of slaapkamer?

Even kort door de bocht… In feite zou u het volledige onderzoek eens door moeten lezen… Zoveel onderzoek is er immers nog niet door of voor onze branche verricht. Laten we in ieder geval even de belangrijkste uitkomsten benoemen: • Goede kwaliteit van het werk (90%), een goede persoonlijke indruk/communicatie (40%) en het nakomen van afspraken (77%) zijn zaken die een consument belangrijk vindt. Voor slechts 13% van de consumenten (jongeren iets meer) is de prijs een onderwerp. Ook diploma’s en certificeringen (5%) worden weinig genoemd. Bouwgarantie wordt door 37% van de respondenten belangrijk gevonden. Het lidmaatschap van BOVATIN vindt 12% (ouderen: 16%) een belangrijk punt. • Bijna vier op de tien respondenten beoordeelt de tegelzetter vooraf niet op deze voorwaarden. • De meeste respondenten zijn achteraf tevreden met het tegelwerk. Respondenten die wel andere keuzers zouden maken, noemden vaak het belang van vakmanschap en professionaliteit. Iets wat zij niet altijd vonden bij willekeurige klusjesmannen, familieleden of kennissen. De volgende keer, zo geven zij aan, maken ze een andere keuze. • Als reden om voor tegels te kiezen wordt vaak (76%) als reden aangegeven dat deze goed combineren met vloerverwarming. Van de doelgroep heeft een relatief klein deel tegels in de woon- en/of slaapkamer laten plaatsen. Vooral

in de slaapkamer wordt nauwelijks voor tegels gekozen. PVC maar ook hout worden vaak genoemd als alternatief voor tegels in deze ruimtes. • Internet wordt niet vaak gebruikt als inspiratiebron voor tegels of om een tegelzetter te vinden. Mond-tot-mond reclame en ervaringen van bekenden zijn dé redenen. Bijna niemand noemde televisie, kranten of tijdschriften. Dat gold ook voor de website www.MeerwaardeVanTegels. nl. Maar een aantal respondenten noemde wel sociale media als inspiratiebron: wat dus kan betekenen dat men zich niet de campagne herinnert, maar wel de informatie tot zich genomen kan hebben; het percentage mensen dat kiest voor tegels in combinatie met vloerverwarming is met 76% immers op zijn minst opvallend. Dit verband is echter geen onderwerp van onderzoek geweest. • De meeste respondenten besteden het plaatsen van tegels uit. Aan wie dit wordt uitbesteed verschilt sterk tussen de respondenten De meeste respondenten besteden het werk uit aan een aannemer of zelfstandige tegelzetter. • Bij enkele vragen is gekeken naar verschillen tussen groepen respondenten. Zo zien wij dat plattelandsbewoners eerder geneigd zijn een zelfstandige tegelzetter in te schakelen, en jongeren sneller zelf het tegelwerk uit zullen voeren. Meer soortgelijke uitsplitsingen naar regio, leeftijd, inkomen, opleidingsniveau en stedelijkheidsgraad zijn onderzocht en in dit rapport besproken.

mei 2022

Diploma’s en certificering Aangesloten bij een brancheorganisatie (www.bovatin.nl) Lage prijs Beschikbaarheid in gewenste periode Goede samenwerking met andere vakmensen Garantie/zekerstelling voor uitvoering van werkzaamheden (bouwgarantie) Goede persoonlijke indruk Nakomen van afspraken Goede kwaliteit Anders 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Wat zijn voor u de belangrijkste voorwaarden waaraan een tegelzetter moet voldoen?

Wel iets om over na te denken… Ook het BOVATIN-bestuur heeft wel iets om over na te denken. Als het dus niet om de laagste prijs, gaat, maar om communicatie, kwaliteit, mond-tot-mondreclame, vloerverwarming, Bouwgarantie, lidmaatschap (vooral voor ouderen) van BOVATIN… dan kunnen wij hier ook wat mee. In ons opleidingsaanbod, en ook in onze reclame voor het werk van ‘onze’ leden. Blijft staan dat – zie het interview van enkele jaren terug bij SKGIKOB – grote bouwbedrijven aangeven dat ‘de laagste prijs’ voor hen nagenoeg het ENIGE onderwerp is. Daar ligt wat werk. Sowieso hebben we de afspraak met I&O dat we ook bij de tegelbranche (vooral niet-leden) gaan onderzoeken wat deze uitkomsten voor hen betekenen. En onze geassocieerde leden kunnen er ook hun voordeel mee doen. Wordt – opnieuw! – vervolgd!

■

Bovatinfo

Vierde BOVATINregiobijeenkomst: ook in ‘Midden’ positieve geluiden over de toekomst van de brancheorganisatie! Het BOVATIN-bestuur had de concept-toekomstvisie van BOVATIN al in drie van de vier regio’s besproken. 25 november zou de bijeenkomst in Midden & West plaatsvinden, maar corona gooide roet in het eten. Op 24 maart konden we alsnog met de aanwezige leden plus een mooi buffet de plannen bespreken. Waar die toekomstvisie vandaan komt? Het zijn acties en aandachtspunten die voortkomen uit eerdere gesprekken in de regio, ervaringen van bestuurders en zaken waarvan het BOVATIN-bestuur mag weten dat ze ‘spelen’. Hieronder een korte samenvatting van de actiepunten zoals het hoofdbestuur, met uw regiovertegenwoordigers, die opgesteld heeft. De definitieve toekomstvisie van BOVATIN staat op de agenda van de Jaarvergadering (datum nog te bepalen).

Brancheorganisatie BOVATIN: hoe ‘organiseren’ we het werk? Hoe houden we het op termijn vol om een bestuur met actieve ondernemers uit de tegelbranche te bemensen? Feit is dat iedereen het druk heeft. En – eigenlijk – we vinden wel dat ook toekomstige bestuurders uit de branche moeten komen. Een louter ‘politieke’ voorzitter past niet bij onze bond, vinden we. Dus – zorgen we ervoor dat BOVATIN zó georga-

niseerd is dat het uitvoerende werk volledig gedaan wordt door het ‘secretariaat’: de medewerkers van NOA/Aannemersfederatie die ook nu al de financiën en de ledeninformatie beheren, plus de juridische, technische en communicatieadviseur die in opdracht van BOVATIN werken. En dan kan ook een ondernemer met een bedrijf een bestuursfunctie ‘ernaast’ vervullen. Al heeft de voorzitter wel een aantal extra netwerk- en representatieve taken.

mei 2022

VZ: Externe betrekkingen, communicatie, geassocieerde leden, AFNL, NOA, EUF, CAO-cie

Voorzitter HB

Hoofdbestuur uit de regio’s coördineert de vier kerntaken financiën, secretariaat, opleiding, marketing & ledenwerving.

Penningmeester

Secretaris

Bestuurslid

Verdeling aansturing kerntaken per bestuurslid

Financiën

Secretariaat

Opleidingen

Marketing & ledenwerving

Jurist

Opleidingscoördinator/ technisch adviseur

Communicatieadviseur

Uitvoerenden: secretariaat, jurist, opleidings/technisch adviseur, communicatieadvies

Secretariaat

De belangrijkste actiepunten U hebt ons verteld: de meeste zaken die BOVATIN doet, doen we goed. Dat horen we graag. Maar een paar punten (onder andere: hoe ondersteunen we niet alleen onze ondernemers met personeel, maar ook onze ZZP-ers op hun specifieke onderwerpen) kunnen beter. En ook deze tijd vraagt speciale acties. Ofwel: 80% van ons werk gaat door zoals het gaat, maar we hebben een aantal actiepunten voor de portefeuillehouders: Een completere dienstverlening aan ALLE typen tegelzetbedrijven. Versterking van de E-Nieuwsbrief en de technische artikelen in BOVATINfo horen daar bij. 2. Beperkte portefeuilles/minder tijdrovende uitvoerende taken door verdere professionalisering van het secretariaat maakt het voor jonge, nog actieve leden makkelijker om bestuurswerk te doen. 3. Permanente ledenwerving en promotie van de bond als kerntaak; heldere profilering van de voordelen van het BOVATINlidmaatschap en de BOVATIN-garantie (leerpunt uit de I&Oenquête,zie eldersin dit blad) 4. Alert zijn op de voordelen van de Wet Kwaliteitsborging voor KOMO-certificering 5. Continue marketing voor tegels (‘meerwaarde van tegels’ uitbouwen)plus naamsbekendheid (beeld- & woordmerk!) ‘BOVATIN Tegelzetters’ (“Alleen, die 12x12-tegeltjes mogen zo langzamerhand wel eens uit het logo...!”, vond één van de aanwezigen) inzetten voor de PR van onze leden 6. Een ‘onderhoudsbeurt’ voor de financiële administratie voor beter inzicht en sneller kunnen bijsturen. 7. Instroom en behoud instroom (!) nieuwe tegelzetters samen met leden aanpakken 8. Binnen vijf jaar is BOVATIN zelfstandig lid van één sterke koepel die ontstaat uit de fusie NOA en Aannemersfederatie! 9. Het niet rechtstreeks voor de bedrijfsvoering noodzakelijke deel van het BOVATIN-’spaargeld’ zetten we waar nodig in een meerjarenplan in op deze projecten. Immers, dit geld dient de leden ten goede te komen. 1.

Het bleek ook in Midden + West dat deze agenda voor de toekomst niet zomaar is opgesteld: men ziet de uitdagingen waar de branche mee te maken heeft, en in die zin was de bespreking van de I&O Research-enquête wel een extra aansporing. Kortom: we gaan alvast de de visie aan het werk, en u krijgt bericht over de datum voor de Jaarvergadering/Jaardag. We hadden immers ook nog een jubileum te vieren…! ■ Graag tot dan! En hebt u vragen? Bel ons (telefoonnummers achterin dit blad)! Het BOVATIN-bestuur

Binnenkort, een ‘Bundeling’App voor BOVATIN-leden…? ‘Moeten we geen BOVATIN-App hebben?’, het begon als een vraag in het bestuur. ‘Moet hij wel een echte meerwaarde hebben voor onze leden. Als communicatiemiddel, als naslagwerk, als nieuwsbulletin, als tool binnen de Wet Kwaliteitsborging’, als…’ van de zuidelijke bestuursleden kwam de suggestie voor ‘Bundeling’, een App die eigenlijk ooit ontwikkeld was voor een businessclub van een voetbalclub, en veel meer bleek te kunnen… Net vóór de regiobijeenkomst van Utrecht en Zuid-Holland vond de hoofdbestuursvergadering plaats, en daar vond toevallig een presentatie van het Bundeling-team plaats. Het HB was enthousiast. We gaan het avontuur aan, er wordt aan een programma van eisen gewerkt, en het zou zo maar kunnen dat we u ook een paar vragen gaan stellen bijvoorbeeld. Of u die App wel op uw telefoon of computer/laptop gaat installeren, bijvoorbeeld. Wilt u alvast meer weten? Kijk op www.bundeling.nl

“Tegelzetters, trek je kop uit het zand en wees eens een beetje lief voor jezelf!”

Bedrijfsarts/ onderzoeker Jack van der Gragt (Volandis) maakt zich zorgen… Jack van der Gragt (53) heeft het niet van horen zeggen. Als zoon van een metselaar/tegelzetter opperde hij sinds zijn twaalfde en bouwde hij steigers. Zijn broer werd timmerman, en de rest van de familie werkt ook in de bouw. Maar – hij koos voor een studie fysiotherapie. “En aangezien ik daarmee ook in de bouw terechtkwam, zag ik dat er zaken gebeurden die zeg maar niet echt verstandig waren. Dat wist ik wel, maar ik dacht daarvoor dat het normaal was. Net zoals ik het gewend was dat er op verjaardagen allemaal mannen mank liepen, niet echt lekker uit hun stoel kwamen, pijn hadden. Later, als behandelend fysiotherapeut, voel je dan dat je water naar de zee draagt: je helpt niet echt, je neemt de echte oorzaak niet weg… Je gaf een advies als ‘met een rechte rug tillen’- al lang weer achterhaald trouwens – maar die bouwvakker kon daar niks mee. En jij staat niet naast hem op de bouwplaats, met de adviezen die hij wèl kan gebruiken: zijn materialen en gereedschappen staan nèt verkeerd, zodat hij zich in de meest verschrikkelijke bochten moet wringen om zijn werk te doen… De bouwlift is al weg. Hij moet met zijn tegels door de klei kruien. Nou, dan kom je niet ver met een toolboxmeeting of tilinstructie…

Bovatinfo

Toen ben ik bewegingswetenschappen (inspanningsfysiologie en functionele anatomie) gaan studeren, en dan begrijp je wat er zo zwaar is aan het werk van de bouwvakker, en hoe dat werk binnenin het lichaam precies schade aanricht. Op latere leeftijd ben ik geneeskunde gaan studeren, na ook nog een tijd in IT gewerkt te hebben. Maar mijn hart lag en ligt in de sportgeneeskunde – ik had ook een paar sportclubs onder mijn hoede! – en de bedrijfsgeneeskunde. Ik wil in die wereld ook echt iets veranderen... Al is het stap voor stap. Ik ben immers opgegroeid in een wereld van professionele fysieke overbelasting, zeg maar… Ik doe verzuimbegeleiding bij een paar bouwbedrijven, maar – je spreekt de medewerkers dan pas als ze al zijn uitgevallen! Die informatie uit het verzuim, daar bouw je het advies aan het bedrijf mee op. En dán kun je aan de voorkant van het verzuim gaan werken, aan de preventie. Je werk houdt immers niet op zodra je alleen maar je spreekuurtjes gedraaid hebt!“

‘Voorspellend’ onderzoek naar artrose Zijn huidige functie bij Volandis is de kers op de taart: “Verzuim is eigenlijk een lekkend risicomanagementsysteem… Je neemt maatregelen voor je mannen en vrouwen, en toch worden ze ziek of krijgen klachten. Daar kan ik nu in mijn werk iets aan doen op het niveau van de medewerker, van het bedrijf én van de sector! Natuurlijk speelt het adagium ‘werk veilig, houd plezier, kijk vooruit’ van Volandis een rol. “Dat lijkt een reclameslogan, maar ik hou ervan om dat principe gewoon toe te passen. Daar is het ook voor bedoeld! Met de geanonimiseerde gegevens uit al die PAGO’s (Periodieke Arbeidskundige Gezondheidskundig Onderzoeken, red.) heb ik samen met orthopeden en bewegings-

wetenschappers van het Amsterdams Medisch Centrum (AMC) een eerste publicatie gemaakt over ‘het profiel van de man in de bouw met knie-artrose’. Dat artikel maakt deel uit van voorspellend (!) onderzoek naar welke mensen dat nou precies zijn, die nu jong en gezond zijn, maar over vijf jaar een dikke kans op artrose hebben, en mogelijk nóg een scala aan medische problemen krijgen. Kom ik zo op terug. Immers, als je het nú weet, kun je er samen met die tegelzetters alles aan doen om te zorgen dat ze straks op een veel leukere manier 40, 50 en ouder worden. En kunnen blijven werken, zichzelf en hun gezin onderhouden en door slimme veranderingen in hun leef- en werkpatroon, een hoop persoonlijke ellende kunnen voorkomen.”

mei 2022

Apneu en ongevallen “Een ander voorbeeld: slaapapneu. Zetten we vaak weg als ‘snurken’. Komt veel voor bij mensen met overgewicht: maar het is zowel oorzaak als gevolg. Door apneu – het herhaaldelijk stoppen van de ademhaling tijdens de slaap – kan je hormoonhuishouding in de war raken, met overgewicht, hart en vaatziekten en oververmoeidheid als gevolg. Maar door af te vallen – vaak een eerste advies aan iemand met slaapapneu – kunnen de klachten soms zelfs verdwijnen. En nu mijn punt. Er gebeuren best veel- en ernstige ongelukken in het werk, en zeker ook in de bouw. Een vermoedelijke oorzaak: het ontbreken van alertheid. Een belangrijk aandeel daarbinnen: slaaptekort! Slaapapneu heeft overigens het effect van zo’n vijf glazen bier op je alertheid… Check ook eens hoeveel bedrijfswagens van die ‘strepen’ aan de zijkant hebben. Ter hoogte van de vangrail,

“De weg tussen ‘een beetje pijn in mijn arm’ en ‘niet meer het werk van je leven kunnen doen’ is best kort” zeg maar… Na onderzoek kunnen we de verbanden ook in cijfers vastleggen. Nu zijn het nog aannames – van vrij waarschijnlijke verbanden, dat dan wel – maar wat als we kunnen laten zien

hoe sterk dat verband is? Er zijn zo veel relaties tussen iemands gezondheid op zijn twintigste en de problemen die verwaarlozing van verborgen klachten al een paar jaar later opleveren. De weg tussen ‘een beetje pijn in mijn arm’ en ‘niet meer het werk van je leven kunnen doen’ is best kort, terwijl we in Nederland zó veel kunnen en weten, en je soms met een slimme verandering van werkgewoonten of een technisch hulpmiddel echt jaren werken leefplezier kunt toevoegen. Daarom willen we ook dat bouw-artsen die voor Volandis uitvoeren, kennis hebben van de bouwplaats, en van de PBM’s die kunnen worden ingezet.” Hier hebben we een speciale opleiding voor opgezet. ...Maar waarom zít die kop in het zand…? Geldt hier het Van Gaal-principe (‘Ben ik zo slim, of zijn jullie zo dom?’)? “Nee, het heeft niks met ‘dom’ te maken. Het is jullie (en vroeger ook mijn, trouwens…) principe van ‘hard werken, meters maken, geld verdienen en niet zeuren’, in combinatie met een onterechte bescheidenheid of gehoorzaamheid aan de baas, de klant of de opdrachtgever… Ook veel tegelzetters vermijden de dokter, en ook de PAGO’s. Omdat er dan ineens tegen je gezegd kan worden dat je wat moet doen aan je gewicht, of aan je leefgewoontes… Of dat je per ongeluk dat pijntje ter sprake brengt dat jij tot dusverre lekker voor jezelf hield. Echt, het gaat me aan het hart. Jullie mogen best eens een beetje lief voor jezelf zijn, en aan de bel trekken ! Nou, als je dat niet bent, dan maar even wat steviger: wat de beste manier is om jullie zo ver te krijgen om ehhh… je kop uit het zand te trekken, en je kwaliteit van leven te verbeteren?”

Bovatinfo

“Ik moet toegeven: eigenlijk is die PAGO best een ouderwets instrument. Het is nu een soort APK-tje, en het zou veel meer kunnen zijn. Mijn opdracht, opgesteld samen met (directeur Volandis, red.) Tjeerd Hobma is dan ook het innoveren van de PAGO en het preventiezorgpakket. Bijvoorbeeld maatregelen ter voorkoming van huidkanker komen erbij. Het onderzoek naar slaapapneu loopt; we hebben de eerste 30 mannen boven de 40 gezien – mannen met een BMI van 30 of hoger, die nog vaak geen klachten hebben en dus niet bij de huisarts geweest zijn, misschien al een beetje verhoogde bloeddruk hebben. Die screenen we met een horloge met een saturatie(= zuurstof)meter, en daar blijkt dan uit dat velen zich al ongemerkt in een bepaald stadium van slaapapneu bevinden. Een paar mannen

“Een paar mannen vertelden me dat ze vaak tijdens het rijden tussentijds vier keer moeten stoppen omdat ze in slaap vallen...” vertelden me dat ze vaak half Nederland door moeten rijden van werk naar huis, en tussentijds vier keer moeten stoppen omdat ze in slaap vallen...”

“Wat we dus willen met die PAGO is het toevoegen van de risico’s die mensen lopen toevoegt aan waar je op checkt: de zogenaamde vroegsignalering. Je combineert blootstelling met de mogelijke bijbehorende klachten. Je hoofd verandert, je lijf verandert op basis van die blootstelling. Neem ook kwartsstof… Er krijgen nog steeds mensen longproblemen en mogelijk longkanker van, en er wordt slordig mee omgegaan. Als iemand op straat staat te slijpen, zie je zo’n pluim. Maar de gevaarlijke pluim van respirabel kwartsstof is twee keer zo groot, en die zie je niet… En pas ná je pensioen krijg je er pas last van. Het zit vaak ook in die kleine klusjes… je slijpt even iets, en daarna verschuif je je stofkap naar je hoofd. Heb je daar toevallig nog haar, dan zit dat vervolgens vol met kwartsstof…” Van grijs verzuim naar persoonlijk leiderschap “Het onderzoek met het AMC begint met versleten knieën, maar gaat ook over ‘grijs verzuim’: mensen die 100% werken, maar bepaalde klussen niet meer doen vanwege bijvoorbeeld een versleten knie. Daar gaan in het jaarverslag of het bedrijfsresultaat geen alarmbellen van rinkelen, maar het zijn absoluut faalkosten. Over een paar jaar kom je ze wèl in de cijfers tegen, als die mensen daadwerkelijk uitvallen. Het persoonlijk leed dat erachter schuilgaat is enorm. Vaak zijn gezinsuitgaven gebaseerd op overwerk, een klus in het weekend. En ineens gaat het niet meer. Van die mensen gaat eerst het zelfvertrouwen er aan. Daarna worden ze huis toch iets minder gezellig. Inclusief korter lontje. Dan komen de spanningsklachten, korter lontje ook op

mei 2022

de bouwplaats, je wordt iets minder graag gezien door je collega’s, en dan vallen ze uit. Terugkomen wordt lastig, je zit langdurig thuis, en WIA of zelfs IVA komt in zicht. Dus: bezoekjes aan de bedrijfsarts, partner mee, tranen… Stress slaat toe, van stress wordt je (echt waar!) dom, en je wordt ook steeds minder weerbaar. Wij proberen dan naar de eerste oorzaak te zoeken, en daarop alsnog te interveniëren. Of het aan het begin van een probleem is, of ver na het ontstaan ervan: veel draait om persoonlijk leiderschap. neem het project ‘Regie over je Knie’ dat ik momenteel aan het opstarten ben, gericht op niet de arbeidsmentaliteit (‘niet zeuren’), maar op dat persoonlijk leiderschap. Hoe werkt dat bij dit project: de vertragingstijd tussen klacht en doktersbezoek is bij knieklachten meerdere jaren, met slaapapneu een jaar of acht. Als je die tijd kan verkorten door initiatief te nemen, en door je motoriek, je tactiek (=werkplekinrichting, levensstijl) en je strategie (=je afspraken met werkgever of opdrachtgever) te veranderen, dan voorkom je zó veel ellende...” Doucheputje “Strategie, dat was in mijn jeugd dat ik op zaterdag alvast met mijn vader of oom de klus ging bekijken: wat er nog geregeld moest worden zodat er maandag goed gewerkt kon worden. Dat was een onderdeel van zijn leiderschap, zo zorgde hij dat zijn mensen het werk goed konden verrichten! Ook het leiderschap van de werkgever is namelijk van belang. En dat kan zo maar haaks staan op sommige van bovenaf ingerichte LEAN bouwprocessen: de tegelzetters zitten aan het eind van het pro-

ces, en mogen vaak zonder enige aankondiging of overleg de problemen oplossen van wie voor hem in een bepaalde ruimte werkten of eerder aan het calculeren en ontwerpen waren... En zo komen ofwel de problemen, ofwel de tegelzetters zelf bij het doucheputje terecht. Wat ik daarnaast vaak merk: vakmensen in de afbouw, bouw en infra klagen onderling, maar zijn stil als er een evaluatiegesprek plaatsvindt. En zonder hun input verandert er niets!” Gelukkig ken ik ook voorbeelden van bedrijven waar dit goed gaat, en hoog op de agenda staat, dus wie de schoen past trekke hem aan uiteraard.

“ik wou dat tegelzetters zo precies op hun gezondheid waren als ze precies zijn op hun werk!” “Wat ook opvalt: iedereen doet alsof die klachten aan schouders, ellebogen, knieën, handen ‘er bij horen’. Nou, ik wou dat tegelzetters zo precies op hun gezondheid waren als ze precies zijn op hun werk! Weet je hoe je klachten met 50% kunt verminderen? Door tweehandig te werken! Stukadoors leren dat momenteel, misschien is dat ook iets voor de leerling-tegelzetters... je werkt van begin af aan je tweehandige motoriek, dat kost tijd en inspanning, maar je maakt er echt veel gezond-

FENTO VOORKOMT KNIE- EN RUGKLACHTEN DOOR MIDDEL VAN ERGONOMIE FENTO Knee Protection is volledig gespecialiseerd in ergonomie en richt zich op professionals die vaak op hun knieën werken. Denk bijvoorbeeld aan beroepsgroepen als: tegelzetters, vloerenleggers, dakdekkers, stratenmakers, hoveniers, installateurs en elektriciens. De kniebeschermers voorkomen knieen rugklachten door middel van de juiste drukverdeling over het onderbeen te genereren. FENTO krijgt van de eindgebruiker in de markt constant terug dat het product daadwerkelijk bijdraagt aan hun lichamelijke gezondheid waarbij hun knieen rugklachten enorm zijn afgenomen en vaak zelfs zijn verdwenen. Dit beïnvloedt hun leven zowel op professioneel, als op privé vlak in positieve zin. Momenteel groeit de populariteit van FENTO dan ook erg hard. Binnen Nederland zijn ze al marktleider maar ook in de rest van de wereld wordt deze trend in een razend tempo opgepikt en zien ze de markt groeien.

ONTSTAAN VANUIT EEN VRAAG UIT DE PROFESSIONELE MARKT FENTO is ontstaan vanuit een vraag vanuit de markt zelf: een zeilmaker kwam met knieen rugklachten bij de fysiotherapeut maar enkele maanden na de behandeling kwam hij al weer met dezelfde klachten terug. Hij vroeg zich vervolgens af of er geen alternatieve oplossing was die de problemen voorgoed zouden verhelpen. Vanuit deze vraag is het balletje gaan rollen en zijn deze zeilmaker en fysiotherapeut samen kniebeschermers gaan ontwikkelen die daadwerkelijk de klachten verhelpen. Ze kwamen erachter dat de huidige beschikbare kniebeschermers geen ergonomie boden en hierdoor de lichamelijke klachten in stand hielden. Ze vonden dus een gat in de markt en besloten hier samen in te duiken: FENTO was geboren. Inmiddels zijn ze ruim 20 jaar verder en hebben ze onder andere qua productontwikkeling, teamuitbreiding en professionalisering als bedrijf enorm veel stappen gemaakt en is FENTO uitgegroeid tot een wereldwijd succesvol kniebeschermermerk.

MEDE ONTWIKKELD EN AANBEVOLEN DOOR MEDISCH SPECIALISTEN Alle producten zijn mede ontwikkeld en aanbevolen door medisch specialisten. Door middel van de juiste drukverdeling over het onderbeen voorkomen en verhelpen FENTO kniebeschermers knieen rugklachten. Ook geven de specialisten aan dat voorkomen beter is dan genezen dus FENTO vindt het ook erg belangrijk om de jonge generatie te informeren over de lichamelijke gevaren die op je knieën werken met zich meebrengt. Een aantal andere punten waarin de kniebeschermers van FENTO bijdragen aan lichamelijk comfort tijdens het werk zijn onder andere het wijde oppervlak van de beschermer die zorgt voor stabiliteit tijdens het knielen, de brede elastieken die niet in de knieholtes knellen en het comfort die ze bieden tijdens het lopen of bewegen. Daarnaast zijn de producten slijtvast, ademend, waterbestendig, makkelijk schoon te maken en bevatten de meeste modellen een vervangbare ademende inlay.

MEER INFORMATIE VIND JE OP:

WWW.FENTOKNEEPROTECTION.COM

mei 2022

heidswinst mee… We willen sowieso van Fiat naar Ferrari: als je ziet hoe er voor de knieën van topvoetballers gezorgd wordt, dat zou ook moeten voor de knieën in de bouw. Duurt nog wel een paar jaar, maar ik ken het zelf al uit mijn tijd binnen de sportgeneeskunde, als inspanningsfysioloog: Louis van Gaal verlengde onlangs een training van het Nederlands Elftal omdat zijn team de nieuwe speelwijze niet snapte. Toen werd hij gewaarschuwd door zijn inspanningsfysioloog: ‘Coach, er zitten een paar mannen in het rood, je moet even oppassen!’. Zoiets moet je ook voor de zware beroepen hebben, en jullie moeten dat anders zelf aangeven, zonder dat schaamte een rol mag spelen. De preventiemedewerker zou die rol moeten kunnen spelen. Als er een dieselgenerator in het rood staat, wordt er meteen ingegrepen, maar bij mensen is dat niet vanzelfsprekend ! Nog zo’n voorbeeld: bij tegelzetters komt veel handeczeem voor. Een collega van mij, Johan Timmerman, heeft daar promotieonderzoek naar gedaan. Men vindt die kloven en andere aandoeningen normaal, daar zeur je niet over… Er zijn een paar honderd foto’s van handen aan dermatologen voorgelegd, en 80% zou eigenlijk behandeld moeten worden...” De afwisseling binnen het tegelwerk is wel een voordeel! “De afwisseling van werkzaamheden binnen het tegelwerk zijn op zich gunstig voor je lichaam: geen eindeloze repetitie. Maar anderzijds – binnen die afwisseling gaat ook weer veel mis. Al bij het uitladen: tegels achterin de bus, tillen onder lastige hoeken, boven hun macht, in hun uiterste stand, met veel zoals dat heet ‘krachtsexplosie’. Op de werkplek is vaak alles door anderen neergezet, en soms nèt verkeerd… Als je zelf moet sjouwen: geen bouwlift, geen platen om je kruiwagen uit de modder te houden. Op de bouwplaats zijn er ook zaken veranderd die het ‘een beetje op elkaar letten’ niet ten goede komen. Een voorbeeld: als je elkaars taal niet spreekt, is er nauwelijks communicatie, en weet je ook niet wat die ander wel en niet kan hebben. Vaste teams zie je ook steeds minder, en iedereen gaat dan noodgedwongen voor zichzelf. Sociale verandering speelt eveneens een rol: vroeger kwamen ook kinderen die goed konden leren nog wel eens in de bouw terecht, omdat dat van huis uit nou eenmaal moest of gebruikelijk was. En het is best handig om op een bouwplaats ook mensen te hebben die zowel technisch als theoretisch uit de voeten kunnen, dan leer je meer van elkaar. Dat lijkt tegenwoordig minder te zijn. Ook slecht voor het imago van dit mooie en broodnodige werk... “

“als jij als ondernemer precies weet wat de staat van je wagenpark en je machinerie is, dan is het toch vreemd als je zo weinig zou weten van hoe het met je medewerkers gaat? ” “En zo is het in mijn werk ook. Ik ben blij dat ik de bouwplaats uit ervaring ken. Mijn onderzoek op het gebied van knie-artrose eindigt dus ook niet met het advies van een academicus. Geen tegelzetter gaat dat opvolgen… Nee, ik vraag 80 vakmensen, waaronder tegelzetters het hemd van het lijf, en de combinatie van hun adviezen gaat voor oplossingen zorgen! Even een droom: als nou iedere bouwvakker een tijdje geneeskunde zou studeren… dan kende hij de mogelijkheden en beperkingen van zijn lichaam net zo goed als van zijn gereedschap en materiaal. Praktisch: neem een stuk gedegen anatomische kennis mee in de opleidingen! Als je weet wat een versleten knie is, of een hartinfarct en wat daar vaak aan vooraf gaat qua levensstijl, dan kun jij véél beter je levens- en werkstijl uitlijnen op een lang, gezond en gelukkig leven! Ook nodig voor je persoonlijk leiderschap…! En af en toe eens een gesprek met je leidinggevende, over hoe het gaat, over hoe je nog een tijd veilig en met plezier kan blijven werken en wat jij daar voor nodig hebt. Zulke gesprekken doen meer dan een alleen gesprek met de bedrijfsarts – en zowel jij als je leidinggevende moeten dat gesprek goed kunnen voeren. En dan heb je ook het meest aan wat wij kunnen bieden. Ik bedoel, als jij als ondernemer precies weet wat de staat van je wagenpark en je machinerie is, dan is het toch vreemd als je zo weinig zou weten van hoe het met je medewerkers gaat? Natuurlijk, je kunt geleerd hebben om een hork van een leidinggevende te zijn. Dat koopje niet af met een fitnessabonnementje voor de medewerkers. Maar je kunt allebei leren om zaken te bespreken, en een medewerker die vervolgens merkt dat hij steun krijgt bij wat hij moet of wil veranderen, die betaalt terug in loyaliteit. Kortom: werk aan de winkel, voor de gehele branche, kop uit het zand en aardig zijn voor jezelf en die ander!” ■ Meer weten: Www.volandis.nl j.vandergragt@volandis.nl 0341 – 499 299

THE ART OF OMNICOL

HET COMFORTABEL WERKEN ZIT IN HET GEMAK VAN HET PRODUCT Het plannen van tegelwerk op een anhydrietvloer is best een uitdaging. Klinkt dat bekend of niet? Met de nieuwe vloertegelpasta ADP FLOOR stabicol kan direct op de anhydrietvloer (met een restvochtgehalte tot max 2,0 cm-%) worden getegeld. Het tegelen start veel sneller doordat de vloer minder lang hoeft te drogen. Dat scheelt tijd en geld en maakt de bouwplanning flexibeler. Dit product is ontwikkeld voor en door vakmensen.

OMNICOL VERBINDT WWW.OMNICOL.EU

mei 2022

Door: Ton Borrenbergs, technisch adviseur BOVATIN

Voegen, een belangrijk onderdeel van het tegelwerk: Deel 2: vuile epoxy en – hoe ‘diep’ mag een voeg zijn…? In de vorige editie behandelden we vlekken en voegbreedtes, en wat daar fout kan gaan – of goed! Deze editie kijken we naar vervuilde epoxyvoegen en ‘te diep liggend’ voegwerk. Je vraagt je af: hoe ontstaan klachten? Ik denk persoonlijk dat dat te maken heeft met het feit dat – ik zeg het vaak! – het leuk is als een vakman iets kan VERZINNEN, maar dat verzinnen alleen zin heeft als veelal diezelfde persoon het ook kan MAKEN… Ofwel: doordat er een vrijwel onoplosbaar tekort is aan vaklieden die het spectrum beheersen dat loopt van ‘verzinnen’ tot ‘maken’, wordt er over vaklieden inmiddels al angstig gesproken als over de ‘nieuwe elite’. Ik word er dan ook best kribbig van als er over een vakman gepraat wordt als over iemand die (alleen) ‘goed is met zijn handen’… Als technisch adviseur word ik altijd graag vóóraf betrokken bij tegelkwesties. Consumenten en niet-leden – bij BOVATIN ben of word je door dit blad te lezen en van het cursusaanbod gebruik te maken nu eenmaal bijna ‘vanzelf’ vakman – bellen echter vooral vaak achteraf, als het werk gedaan is. En er iets mis is. Opvallend: onze leden bellen meestal vooraf… En dan gaat er dus veel minder mis! We laten de filosofie even voor wat hij is, en duiken in het ‘niets’ tussen de tegels: waar de voeg is... Je zou zeggen: het denkwerk (ondergrond, geschikte lijmsysteem, materialen, tegelverdeling, …) is geweest, nu kunnen we gewoon lekker die voegen volsmeren. Nou, nee dus. 1. Diepliggende voegen: niet overheen kijken! We voeren een kwaliteitscontrole uit bij een openbaar zwembad, waar natuurlijk flink wat tegelwerk is verricht.. Er is sprake van een vraagstuk over het tegelwerk op het perron van het zwembad. En meer specifiek over het voegwerk: het is al vrij snel vervuild geraakt, en men vindt het te diep liggen. De aannemer stelt dat het voegwerk weliswaar diep ligt, maar dat dat past bij het gekozen tegelwerk; hij vindt dat het voegwerk goed is uitgevoerd en dat de vervuiling aan de schoonmaak ligt.

Gemeente en exploitant betwijfelen dit en willen een onderzoek. Wat treffen we aan: ongeglazuurde tegels, uitvoering mat, kleur middengrijs, en een stroefheidsklasse van R11/C. Een niet ongebruikelijke keuze voor een publiek zwembad. Er zijn verschillende vloervelden, maar de klacht gaat vooral over de vloertegels in de entreehal, de kantinevloer en de tegelvloeren van de perrons rondom het zwembad. We zien op het eerste gezicht dat het gehele tegelwerk er netjes in ligt, maar dat het inwaswerk (voegwerk) van de vloertegels gebreken vertoont. Er is inderdaad op diverse plekken duidelijk vervuiling in de voegen terechtgekomen. Maar hoe vormen we hier een afgewogen oordeel over? Veel ‘bouwexperts’ (NB de aanhalingstekens) geven hun mening, en maken daar een fraai rapport van – in uw nadeel. Als dat u overkomt – schakel uw brancheorganisatie in – liever nog vóórdat zo’n ‘expert’ aan het schrijven gaat! Dan kan er (voor consumenten), een bindend advies via de Geschillencommissie

Bovatinfo

Afbouw worden aangevraagd, binnen de ‘BOVATIN Garantie’. Betreft het een zakelijke opdrachtgever, zoals hier, dan kan via onze jurist Teus Zanen de Stichting Geschillen Oplossing Tegelwerk zo’n objectief oordeel vellen. Om te beginnen: het tegelwerk wordt gecontroleerd volgens de omschreven norm; URL35-101/ Stabu standaard. Het aangebrachte tegelwerk wordt daarmee beoordeeld op het gerealiseerde eindresultaat en de esthetica – die vastgelegd zijn in normen en voorbeelden. Zo voorkomen we dat iedereen voor een rechter zijn MENING gaat geven.

De theorie! Even terug: ook het voegen, dat onderschatte onderdeel van het tegelwerk, dient vakkundig te gebeuren. Er gaat bovendien nogal wat voorbereiding aan vooraf. Hoe zat het ook alweer: na directe bedding dient het tegelwerk minstens drie dagen rust te krijgen voordat er afgevoegd wordt. Cementaire voegmortels moeten worden gebruikt in volgorde van levering. De opentijd van de voegmortel dient niet overschreden te worden. Als er smetten of andere verontreinigingen op het tegelwerk zijn terechtgekomen door het tegelen, dan moeten die voor het voegen worden verwijderd.

mei 2022

Figuur 3a: Vlakvol

Figuur 3c: Verticaal vlak bij niet vlakvol vloertegelwerk Figuur 3b: Horizontaal vlak bij niet vlakvol wandtegelwerk

Voegen dienen te worden aangebracht na voldoende afbinding van de lijm of specie. Alvorens tot voegen over te gaan dienen de voegen voldoende diep te worden uitgekrabd. De wijze van voegen dient met de opdrachtgever overeengekomen te zijn. Indien geen afspraken zijn gemaakt dienen de voegen vol en zat te zijn aangebracht. Na het voegen dient het voegmateriaal eerst ‘aan te trekken’ voordat het overtollig voegmateriaal kan worden verwijderd. De tijd van het aantrekken wordt met name beïnvloed door de klimatologische omstandigheden en door de opzuiging van de zijkanten van de tegel. Naast de aandachtpunten rond het aanmaken en verwerken van poederproducten, gelden voor voegmortels nog de overige vuistregels: 1. Om kleurverschillen en/of verkleuring van de voegmortel zoveel mogelijk te voorkomen, dient op het moment van voegen de ondergrond voldoende droog te zijn. 2. Aanmaken voegmortel volgens regels fabrikant. 3. Na het aanmaken mag geen extra water of mortel worden toegevoegd. 4. De voegmortel binnen de aangegeven verwerkingstijd met behulp van een voegspaan vol en zat in de voegen aanbrengen. 5. Overtollig voegmateriaal van het tegelwerk verwijderen. 6. De voeg laten aantrekken (afhankelijk van de omstandigheden waaronder de temperatuur, relatieve luchtvochtigheid, type tegel en ondergrond) alvorens af te sponzen. 7. Het tegelwerk vervolgens met een schone, vochtige spons reinigen waarbij alle voegen geraakt dienen te worden in verband met een gelijkmatige droging. 8. Verschoon het sponswater regelmatig. 9. Na droging met een schone, droge doek de cementsluier verwijderen; 10. Geen extra water aan de reeds afbindende voegmortel toevoegen.

De eisen die aan voegen gesteld mogen worden Deze vuistregels zijn in feite voorwaarden om tot een goed resultaat te komen. En welke eisen worden er aan dat resultaat gesteld? Vrij eenvoudig: de breedte van de voegen tussen de tegels moet gelijkmatig zijn en van een regelmatige afmeting (afhankelijk van de fabricagetolerantie voor het opgegeven type tegel). De minimale breedte van deze voegen (tenzij anders overeengekomen) bedraagt 3 mm bij vloertegelwerk. Voegen moeten over de gehele doorsnede optimaal gevuld zijn en vlakvol worden afgewerkt. Hierbij geldt dat in geen geval de halzen van een ongeglazuurde tegel zichtbaar mogen zijn. Ook mag er bij vloertegelwerk geen verticaal vlak ontstaan van de tegel ter plaatse van de voeg (bij wandtegelwerk geen horizontaal vlak): zie hiervoor figuur 3a, 3b en 3c. Te diep liggende voegen zijn voor de gebruiker lastig te reinigen. Het gevolg kan zijn dat de hygiëne voorschriften voor openbare zwembaden niet gehaald kunnen worden! Nu de uitgangspunten voor beoordeling. Is hier vakwaardig werk afgeleverd zoals je dat van een professionele tegelzetter mag verwachten, en voldoet het aangebrachte keramische tegelwerk aan de URL 35-101/ de STABU standaard? Gezien de toegepaste materialen ga ik uit van tegelgroep 2. Groep 2 = tegelwerk met voegbreedte 2-6 mm, of tegelwerk dat moet voldoen aan een gemiddelde visuele kwaliteit. Bij de beoordeling let ik in dit geval extra op de volgende zaken: • Is gebruikte bouwchemisch bindmiddel geschikt voor dit gebruiik? • De textuur van de voeg: waarom zijn er onregelmatige en te diepe ingewassen voegen? • Is er sprake van van verzuring van de voegmortel? • Hoe hard is de voegmortel? • Waar komt de vervuiling vandaan, uit de voegmortel of is het omgevingsvuil?

Bovatinfo

De waarnemingen Na een 50-tal metingen (op selecte en aselecte plekken van de aangewezen vloervelden) ben ik tot de conclusie gekomen dat er afgeweken is van wat vakmanschap vereist: • De textuur van de voeg is erg onregelmatig en op diverse plekken ligt de voeg te diep, gemiddeld 1,5 mm tot maximaal 3 mm (niet vlakvol, halzen vloertegel zijn zichtbaar). Daarnaast zijn er veel opengesprongen luchtbelletjes, wat ook weer gaatjes geeft. Naar alle waarschijnlijkheid is de bouwstof te nat aangemaakt en/of te nat en te vroeg afgesponst. Hierdoor zijn er verzakkingen ontstaan in de oppervlaktestructuur van de voeg. De nog onverharde voegmortel is weggedreven na het afsponsen van de vloertegels, en daarnaast is er ook nog eens te veel voegmortel weggesponst. • Zwembadwater komt nauwelijks in contact met het voegwerk. Van verzuring of aantasting van de voegmortel door schoonmaakmiddelen is geen sprake; het zwembad is pas recent in gebruik genomen, en zulke schade zou pas na langere tijd kunnen ontstaan. Het bindmiddel van het voegmateriaal is cementair. Dit product past bij deze omstandigheid. Niets mis mee dus. • De hardheid van de voeg is aan de hand van een krastest met verschillende mineralen vastgesteld; de voegen zijn ruim voldoende uitgehard. • Op diverse plekken zijn zwart/bruine plekken zichtbaar. Deze vervuiling is niet ontstaan tijdens het afbindproces van de bouwchemie, maar is ontstaan door het gebruik van de vloer. De gebruikte moderne schoonmaakmachines zijn niet in staat de voegen zorgvuldig te reinigen. Wel is de vervuiling handmatig te verwijderen, want het vuil is niet in de voeg getrokken.

Kortom: het tegelwerk voldoet niet aan de normen, dus ook niet aan wat je van vakwaardig tegelwerk mag verwachten. 30% van de voegen ligt te diep en voldoet niet aan het uitgangspunt ‘vlakvol vloertegelwerk’. Daarnaast zijn er opengesprongen luchtbelletjes die gaatjes in de voefgen hebben veroorzaakt. Straatvervuiling had dus vrij spel om zich te nestelen, wat als gevolg heeft dat naleving van de hygiënevoorschriften in gevaar komt.

30% van de voegen ligt te diep en voldoet niet aan het uitgangspunt ‘vlakvol vloertegelwerk’ Dus nu… Plaatselijk herstel van tegelwerk of voegen is vaak af te raden. Hier is het echter wel mogelijk om het voegwerk te herstellen, door de te diepe of beschadigde voegen open te slijpen en opnieuw in te wassen. Het risico op beschadigen van de vloertegels is aanwezig. Deze werkzaamheden zullen dus met de benodigde voorzichtigheid moeten worden uitgevoerd.

mei 2022

2. Een vuile epoxyvoeg… en hard is ‘ie ook niet! Meestal is een cementaire voeg prima. Of zelfs de beste oplossing. Een epoxy (kunsthars)voegmiddel heeft een aantal voordelen boven een cementaire voeg. Dit zijn die voordelen; • • • • • • • •

• •

Absoluut waterdicht. Vlekbestendig, neemt geen vuil en water op. Makkelijk schoon te maken. UV-bestendig, verkleurt niet. Zuur en chemicaliën bestendig. Zeer eenvoudige applicatie en reiniging, zelfs in vergelijking met normale cementgebonden kitten. Voorkomt vlekken van kleurpigmenten op keramische oppervlakken. Geschikt voor zuurbestendige verwerking en het voegen van vloeren wandtegels binnen en buiten met een voegbreedte van 1 en 15 mm. Toepasbaar in combinatie met vloerverwarming. Geschikt voor toepassingen waarbij de oppervlakken worden blootgesteld aan agressieve chemische stoffen.

Maar met zo’n voeg moet je zo mogelijk nóg zorgvuldiger te werk gaan dan met een ‘gewone’ voeg. Op een locatie is met een epoxyvoeg gewerkt, in de kleur Manhattan – die echter niet als zodanig herkenbaar is. Dezelfde regels gelden als in de casus hierboven – de URL 35-101 geldt ook voor epoxyvoegen! Het voegwerk zit vol met vlekken, smetresten van tegellijm en oogt erg vervuild.

De constateringen: 1.

Er is sprake van onzorgvuldige voorbereiding van het epoxy voegmiddel (er is onvoldoende respect geweest betreffende het aanmaakprotocol van de fabrikant). Er is vermoedelijk met verschillende charges gewerkt. Indien men gaat werken met dit soort lijmproducten is het erg belangrijk dat ze van gelijke charge zijn. (Enig kleurverschil tussen de verschillende productiecharges bij epoxyproducten is anders in het algemeen niet uit te sluiten). Voor aanvang van de inwaswerkzaamheden, was naar alle waarschijnlijkheid de vloer onvoldoende stofvrij. Smetresten van de lijmproducten zijn niet verwijderd, alvorens men is gaan inwassen. Hier en daar zit zelfs zand in de voeg, in plaats van voegmiddel. Dat veeg je dus zo uit de voeg... De vloer is na het voegen te vroeg (= binnen 24 uur) belast of rondzwevend vuil is terecht gekomen in de voegen. Dat vuil is vast gaan zitten in het voegmiddel. Tot deze conclusie kom ik omdat de verticale voegen veel minder zijn vervuild.

mei 2022

“Het gaat een monnikenwerk worden, maar in ieder geval is dit een efficiënter oplossing dan een complete nieuwe vloer.” Dus nu… In veel gevallen moet je wel kiezen voor het compleet vervangen van de vloer. Hier is het mogelijk om de de voeg te laten smelten met een industriële föhn. Bij het juiste smeltpunt is de kunstharsmortel weg te krassen tot een diepte van minimaal 3 millimeter. Het gaat een monnikenwerk worden, maar in ieder geval is dit een efficiënter oplossing dan een complete nieuwe vloer. Het risico op beschadigen van de vloertegels is er natuurlijk wel. Deze werkzaamheden zullen met de benodigde voorzichtigheid moeten worden uitgevoerd. Na het reinigingen en open krassen van de voegen kunnen deze opnieuw gevuld worden met een kunstharsvoegmiddel. Het is dan wel zaak om nu alsnog de verwerkingsaanwijzingen van de fabrikant te volgen... En, om de klant bij de oplossing te betrekken: het is verstandig om eerst een proefvlak op te zetten en te laten goedkeuren. ■

EXCLUSIEF VOOR DE ECHTE TEGELZETTER.

Compleet assortiment systemen en producten voor het verwerken van tegels en natuursteen. Met Codex kun je rekenen op uitstekende technische kennis én ondersteuning op het werk.

Meer informatie over Codex:

mei 2022

Drukbezochte NK Tegelzetten op Bouwinframensen Mierlo/ROC ter Aa! Uiteindelijk zou pas op 1 april de winnaar uitgeroepen worden in de Utrechtse Jaarbeurs. Maar het échte wedstrijd-tegelwerk werd verricht in Mierlo, bij Bouwinframensen Mierlo/ROC Ter Aa. Het waren twee drukke dagen, met een behoorlijke media-aandacht (altijd goed voor de bekendheid van het vak!); en zo’n 200 mensen bezochten de tegelzetterseditie van ‘Skills The Finals”

De organisatie en de dag Laten we eerst even de deelnemers, hun opleidingen en hun begeleiders even op een rij zetten: Deelnemer:

School en Praktijkopleiding:

Praktijkbegeleider:

Pim Belleman

Regio College/ESPEQ

Willem Kos

Daan Oude Lashof

ROC van Twente/Bouwmensen Almelo

Egbert Germs

Rutger de Weerd

Deltion College/Bouwmensen Almelo

Jan Zielman

Yino Krasnici

ROC Ter AA/Bouwinframensen Mierlo

Marcel van den Berkmortel

Eén deelnemer – Nyo van Spreeuwel – moest zich helaas afmelden: hij had te kampen met een gebroken arm… Ook de familienamen van de leerbedrijven, waar de deelnemers het vak in de praktijk leren, mogen wel even genoemd worden: Raaijmakers, Loomans, Troost, Rietmeijer… Al flink wat Nederlandse tegelzetters hebben daar de praktijk van het werk geleerd…!

Precies op maat inkortbare, ultraplatte edelstalen douchegoot

Gemakkelijk in te korten tot 400 mm

Snelle montage

Ultraplat vanaf 20/60 mm

Past gewoon altijd. Naar de video over het product

Gutjahr.com/ID

Perfect in Perfekt imsysteem. System. &

mei 2022

Daan Oude Lashof mag zich Nationaal Kampioen Tegelzetten 2022 noemen

BOVATIN Technisch adviseur en praktijkbegeleider bij onder andere Bouwinframensen Mierlo Ton Borrenbergs – die tijdens de eerste dag ook het vak voor niet-tegelzettende bezoekers toelichtte – tekende voor het ontwerp van de wedstrijd: “Ik vind altijd dat er een ronding in zo’n opdracht thuishoort. Onze opleidingen leiden op voor modern tegelwerk, dus – levelling hoort er ook bij. Een visgraat is in de mode, en als er IETS actueel is, dan is dat waterdicht tegelwerk. Daarom hadden we het plaatwerk bekleed met een waterdichte folie, WD Omnimat. En aangezien ik ook de beoordelingscriteria aan de jury ter beschikking mocht stellen: tegelwerk is meer dan esthetiek, dus ik had ook zaken als buttering-floating, het volgen van de handleiding op de verpakking – werd er een maatbeker gebruikt? – en dergelijke in het formulier opgenomen…!” De jury bestond uit oud-kampioen en oud-international Guido van Dingenen en BOVATIN-voorzitter Gerard Reus. Op de 25e gingen de deelnemers nog met niet meer dan een bos bloemen huiswaarts. Maar op 1 april werd in een stampvolle Jaarbeurs, temidden van alle andere categorieën, pas de winnaar aangewezen: Daan Oude Lashof mag zich Nationaal Kampioen Tegelzetten 2022 noemen, met Yino Krasnici en Rutger de Weerd als runners-up! ■

& ’a s st em om h T oek T

‘Stone & Tile’ en ‘RenoResto’: een slimme combinatiebeurs! In Nederland is het – zeg maar – nog rustig als het om beurzen gaat… Maar in België was de eerste voorzichtige poging alweer een feit: in het Gentse Flanders Expo was hal 8 gewijd aan een combinatie van de ‘Stone & Tile Expo’ en de ‘RenoResto’-restauratieen renovatiebeurs. Wat natuurlijk best een slimme zet is in het monumentrijke Vlaanderen... We bezochten Gent, maar kwamen wel in een buitenwijk terecht. Al werd dit ruimschoots goedgemaakt door de gezelligheid van de beurs… waar bovendien een gratis serie BITA(het zusje van de Nederlandse NITA)-trainingen gevolgd kon worden: BITA had de grootste stand van het evenement…! Met daarnaast een gecombineerde stand van het wetenschappelijk instituut voor de bouw WTCB en de Belgische BOVATIN: Fecamo. De trainingen stonden onder leiding van van docenten Peter Goegebeur, Lars Vandewiele en Patrick Holderick.

Renovatievakwerk…! We kwamen niet voor de renovatiebeurs,maar – het was bijzonder om ook daar even rond te lopen. Zo stond daar ‘Mosaico di Due’, waarvan de standhouder zijn opleiding op de mozaïekschool van Spielimbergo had gevolgd… En een leerlinge liet op de stand van BITA ook zien hoe het complexe mozaïekwerk met natuursteen tot stand kwam. En, voor wie het TV-programma ‘De Nieuwe Rembrandt’ gevolgd heeft: wie wilde ruiken hoe de oude schilderstudio’s roken, die kon terecht op de stand van Van der Kelen Logelain, naar eigen zeggen de meest prestigieuze school ter wereld als het om

kruislings op elkaar komen te liggen!”, aldus de Rubi-manager. Ook nieuw: een diamantschijf voor tegels van meer dan twee centimeter dik, voor op de zaagmachine. “Twee typen: de TPX Superpro, en nóg beter: de SPT Premium. Langdurig scherp en

decoratieschilderwerk gaat. Want daar rook het nog naar lijnolie, vanouds de basis voor de traditionele schildersverf… “Maar ook voor ons linoleum!”, corrigeerde Dino Brouwer van Forbo Eurocol. Het Noordhollandse merk nam vooral aan de beurs deel om nog eens aan de Vlaamse tegelzetters uit te leggen wat de voordelen van de pastalijmen zijn.

Veel ‘Nederlandse’ stands 1. Rubi Hoe Spaans het ook is, wij zijn geneigd om Rubi een ‘echt Nederlands merk’ te vinden. En, kleine beurs of niet: directeur ‘half Europa’ (general Manager Rubi Benelux en Duitsland) Engbert Broekman is er om de nieuwste producten te demonstreren. Zoals de speciale YU-lijmkam voor slabs, met een gecombineerde hoge en lage vertanding. “Zo vallen de hoge en de lage ril makkelijker over elkaar heen, wat het percentage verlijming – altijd lastig bij slabs – maximaliseert. En buttering floating-werk gaat er ookprima mee: ofwel met een kraslaag, ofwel met lijmrillen zowel op de ondergrond als op de tegel. Niet vergeten: zorg dat de rillen

bruikbaar, doordat een maximale hoeveelheid diamantslijpsel niet alleen op het snijvlak, maar ook op diepte is aangebracht. Niet goedkoop, maar erg goed…!” Engbert legt meteen uit dat je de 4 (!) centimeter dikke gres porsellanatotegels ‘spelend’ dient te slijpen:

Eerst trek je een lijn van ongeveer 3 á 4 millimeter diep, en de tweede zaaggang slijp je dóór. “Dan springt er ook op de hoeken geen stukjes af!” Natuurlijk gaan bij de demonstratie de oorkappen even op. Omdat dat hoort. Maar – veel herrie maakt de SPT Premium eigenlijk niet… Broekman: “Dat komt door de sleuven in de schijf. Die onderbrekingen zorgen ervoor dat de schijf niet gaat ‘zingen’…” Ook nieuw in het aanbod is een gecombineerde knip- en breektang. “...Voor zowel de dunne en dikkere slabs! Op de snijplanken heb je ze niet nodig, maar op de gekoppelde rails die je gebruikt voor slabs niet. En dan zorgt deze tang voor een ‘schoon’ breekwerk!”

Ook interessant: een verstek-opzetstuk voor het jollyen van kanten, te gebruiken met iedere haakse slijper.

Net als de eerder genoemde zaagbladen kenmerkt de nieuwe serie waxtegelboren zich ook door een grotere hoeveelheid en een diepere verdeling van het diamant-aandeel in het boorgedeelte. “Ze hebben een M14-aansluiting – de standaard op een haakse slijper – en kunnen probleemloos gebruikt worden bij 12.000 toeren, ook zonder waterkoeling. Ze zijn er in alle maten tussen 6 en 85 millimeter.”

De mixer-range van Rubi is uitgebreid met een traploos regelbaar exemplaar van 2100 watt. Toch weer een stuk krachtiger dan de 1800 watt-versie, en: traploos regelbaar, dus. Handig wanneer je start in de nog droge bovenlaag van je mortel… De 1800 watt-versie heeft een rood motorhuis, de 2100 watt-versie heeft een zwart huis. We hebben een foto van die met het zwarte huis…!

2. PCI: de voeg centraal! PCI-sales manager Benelux Joost Bartels laat op zijn stand zien hoe PCI ‘state of the art’ is als het om voegen gaat. Hij demonstreert de praktijk van de ‘PCI Colorcatch Nano’: een speciaal voor showrooms ontwikkeld systeem waarmee de kleur van willekeurig welke tegel gematched kan worden met een range van kleurvoegen. ‘Systeem’, dat wil zeggen: een apparaatje en een speciale app. “Je sluit de Colorcatch Nano aan op je tablet of telefoon, en je scant de tegel. Na die scan krijg je een kleurvoorstel oin de vorm van een aantal kleurvoegen te zien… En is de rest een kwestie van kiezen! Zo geef je eenvoudig een objectief en professioneel kleuradvies; we kunnen immers met de PCI Durapox® Premium Multicolor op bestelling iedere denkbare voegkleur leveren, al of niet verrijkt met een glittertje. Voegkleuren bepalen immers veel: en door te kiezen voor een matchende of juist contrasterende of complementaire kleur kun je echt ieder effect bereiken...” 3. Bostik: waterdicht! Bostik laat met name zijn waterdichtprogramma zien. Ardatec is het waterdichtmembraan dat daarvoor in het zicht gezet is.

En soms wil je juist dat de voegkleur helemaal geen rol speelt… Bij glasmozaïek bijvoorbeeld. PCI Durapox® Premium Harmony is kleurloos, in essentie doorzichtig. Dus wat gebeurt er: het neemt de kleur over van het glasmozaïek, meer nog dan wanneer je de exacte kleurvoeg toepast. En zo komt je glasmozaïek nóg meer tot zijn recht…

4. Schlüter Systems: het perfecte ‘hoekje’... Sinds begin april 2022 is deluxe afwerkstrip ‘Schlüter® Jolly’ in 90 graden verkrijgbaar: een fraa afgerond hoekprofiel, met een speciaal hoekstukje dat met behulp van kleine plugjes vastgezet wordt – en de hoek zonder verder vijl- of slijpwerk perfect àf maakt.

6. Ardex, voor het eerst samen op een beurs met Gütjahr èn wedi! Ardex heeft twee belangrijke overnames achter de rug. Zelf is Ardex een bouwchemiemerk ofwel ‘lijmfabrikant’. Gutjahr is een bedrijf in ‘systeemtechniek, ofwel een leverancier van systemen voor ontkoppeling, afwatering, ontluchting en niet te vergeten vloerverwarming. En wedi maakt lichtgewicht platen, bankjes, koofjes ofwel – alles waar meteen op getegeld kan worden, ook als je een complete tussenwand wilt neerzetten waar je meteen een deurkozijn aan wilt bevestigen... Maar hoe toon je ‘synergie’ aan? Ardex’ technisch specialist Bob Tetro is daar tamelijk pragmatisch in: je zet de merken en de producten naast elkaar, en je laat de combinatiemogelijkheden zien. En het werkt.

Kleine beurs, maar...

5. Omnicol: Procesadvies,ook voor onze ‘Wet Kwaliteitsborging’. Plus een speciale XXXL-pastalijm! Met de in een vorige editie van dit blad gepresenteerde TP4 ALL Stabicol heeft Omnicol een tamelijk bijzondere pastalijm ‘voor bijna alle gebruik’ aan zijn assortiment toegevoegd: zonder voorstrijk op bijna alle ondergronden, en óók geschikt voor (dunne) slabs en natuursteen. En met een tweede accent op projectbegeleiding tijdens het gehele bouwtraject heeft Omnicol voor Nederland meteen een slimme wijze van advisering naast de weliswaar uitgestelde, maar nog altijd aangekondigde Wet Kwaliteitsborging.

Wie verwend is met beurzen als CERSAIE en de Bouwbeurs vindt Stone & Tile, met ‘slechts’ één zaal misschien aan de kleine kant. Verbeterpunten waren er ook. Het eigenaardige bedrag van 2 0,60 (en toch geen snoepje...) voor een toiletbezoek, het ontbreken van een garderobe en een gidsje, de karige twee broodjes en vooral de ‘Hollandse boerenkoffie’ die voor standhouders beschikbaar waren: de laatste vermoedelijk uit een pruttelvat, zwaar ruikend naar sigaar, en zeker & vast na drie dagen op zijn lekkerst… Maar wie er als bezoeker komt, zal zien dat dit wel een gemoedelijke beurs is. Met wat meer ruimte, wat meer de gelegenheid om met elkaar te praten. Waarbij onderwerpen natuurlijk wel de prijzen en de grondstoffen uit Rusland en de Oekraïne zijn. Laten we hopen dat die onderwerpen zich bij een volgende editie opgelost hebben…Hoe dan ook: je bent wel in Gent. En alleen dat is al de moeite waard. www.stone-tile.be & www.renoresto.be

Wilt U ”BREEAM” bouwen conform EC1 PLUS?

Ga voor Kwalitatief Hoogstaand!

Professionele Tegellijmen, Egalisaties & Voegen Verkoop Sopro Nederland BV Kruyderlaan 21a · 3431 BM Nieuwegein Telefoon +31 (0) 30 60 50 214 Email: info@soprobv.nl

www.soprobv.nl

& ’a s st em om h T oek T

Jasba-Senja Pure: speciaal ‘Shabby-Chic’, tegenover de ‘aanraakbaarheid’ van Jasba-Clara Jasba, één van de merken van Agrob Buchtal, weet sinds een aantal jaren vrij slim zijn lijn mee te laten groeien met wat de markt vraagt. In 2016 bezochten we de fabriek, en zagen we hoe dit Duitse mozaïek zijn bestaande ontwerpen met een twist steeds weer weet door te ontwikkelen. Dat resulteerde bijvoorbeeld in de nieuwe Jasba Clara-lijn, waarvan we de motieven in zekere zin herkennen van een eerdere, behoorlijk kleurige variant. Deze tijd vraagt echter om 3D, ‘aanraakbare’ tegels, waar oppervlak en motief elkaar versterken – en veelkleurigheid ineens niet nodig is. En precies dát…

De tweede vernieuwing vindt plaats bij de serie JasbaSenja Pure, een al langer bestaand succesnummer, waarbij nu een paar veelgevraagde kleuren worden toegevoegd. De modeterm ‘Shabby Chic’ komt voorbij: een sfeerbeschrijving die al gebruikt werd in de jaren tachtig door de Britse ontwerpster Rachel Ashwell in een interview met het Amerikaanse magazine ‘The World of Interiors’. In de Verenigde Staten deponeerde ze de term uiteindelijk als haar bedrijfsnaam in 1989. Waar het nu voor staat? Grote landhuizen, met oude en versleten meubels, gordijnen, schilderijen, gebruiksvoorwerpen en kunstwerken. En deze ‘80iestrend is nu ineens een antwoord op de noodzaak tot recycling, upcycling en repurposing (íets een nieuw doel geven’: een industrieel pand omzetten in woonruimte bijvoorbeeld). De stijl is bovendien bruikbaar in de meeste huizen, aangezien de stijl als comfortabel, charmant, ontspannen en warm wordt beschouwd. Al moet je natuurlijk wel oppassen dat het wrakhout en versleten meubels té dominant worden… Hoe dan ook: Jasba presenteert twee series die door een modebril gezien, lang meekunnen, en toch echt ‘van nu’ zijn.

Jasba Senja-Pure: niet zomaar bruin en wit... Jasba-Senja Pure is een klassieker die onverminderd populair is - en niet zonder reden: met zachte natuurlijke tinten en subtiel bewerkte oppervlakken die doen denken aan een houtnerf, geeft deze serie vooral badkamers een gezellig karakter. De warme en levendige uitstraling werd al goed ontvangen, en nu breidt Jasba de collectie uit met twee nieuwe componenten: de kleur shabby chic bruin en naturel-wit, waarmee, zoals men daar zegt, ”sfeervolle en individuele stijlwerelden gerealiseerd kunnen worden”. Want: de badkamer moet gezellig en comfortabel zijn, passend bij een naturel levenshouding. De Jasba-Senja Pure-collectie, die nu is

lende kleurnuances voor het mozaïek van 2x2 cm. Het gemeenschappelijke kenmerk: een vintage look, die net zo goed harmonieert met beton en hout als met sterke kleuren of metalen accessoires. Net als veel andere series van Agrob Buchtal is ook de Jasba-Senja Pure collectie (met uitzondering van de metallicvarianten) af fabriek al voorzien van Hytect: een coating die niet alleen schoonmaakwerk makkelijk maakt, maar ook luchtverontreinigende stoffen en geuren neutraliseert en een antibacteriële werking zonder chemicaliën heeft. aangevuld met nieuwe mozaïeken in Shabby Chic-stijl en bijbehorende wandtegels, sluit daar op aan. De vloer van de douche met het 5x5 centimeter mozaïek in shabby chic brown combineert functionaliteit (slipvastheid) met design. Dezelfde sfeer is ook terug te vinden in de verzonken nis van de douchewand, evenals op de wastafel en de muur erachter - daar in 2x2centimeter formaat.

Wandtegels als bijpassende aanvulling Nieuwe wandtegels in natuurwit en betonlook passen bij alle mozaïekkleuren van de Senja-Pure serie, en zijn verkrijgbaar in de formaten 30x60cm en 90x60 cm. In de moodboards vullen vloertegels uit de Walden en Like-serie van Agrob Buchtal de concepten aan. Met de nieuwe shabby chic brown variant en de al bestaande mozaïekkleuren (esdoorn, eiken, shabby chic, wengé, wengé metallic, woodmix, woodmix metallic) biedt Jasba-Senja Pure nu in totaal acht verschil-

Jasba-Clara: visueel en voelbaar aantrekkelijk! De Clara-collectie van Jasba is nieuw, maar we herkennen ‘m wel: De bekende en behoorlijk succesvolle ‘Jasba Pattern’serie (check ze op de Jasbasite!) heeft ongetwijfeld als inspiratie gediend. Wat anders is: niet opvallende kleuren, maar vooral de motieven en de 3D-reliëfafwerking van de in totaal 22 motieven, in combinatie met glanzende glazuren

Schlüter®-BEKOTEC-THERM De klimaatregelende tegelvloer

Schlüter-BEKOTEC-THERM is een watervoerende vloerverwarming in een noppensysteem. De gepatenteerde vloerconstructie met een innovatieve verwarmingstechniek maakt dit systeem tot een kostenbesparende, snel reagerende klimaatregelende vloer met een bijzonder lage aanvoertemperatuur.

 Laag energieverbruik bouwtijd door  Kortere lage opbouwhoogte

 Snel reagerend tot koeling in  Mogelijkheid combinatie met een warmtepomp

 Een aangenaam woonklimaat voor renovatie  Perfect en modernisering

 Gelijkmatige warmte verschillende types, geschikt  4voor elke situatie

Schlüter-Systems KG · BeNeLux Bureau · Schotelven 28 · B-2370 Arendonk Tel.: +32 14 44 30 80 · Fax: +32 14 44 30 81 · benelux@schlueter.de · www.schlueter-systems.nl

zorgen voor visuele en ‘voelbare’ effecten op de muur: wat je ziet is wat je voelt! Niet dat er geen kleurnuances worden gebruikt: de ton-sur-ton kleurtoepassing zorgt dat je vooral al ziet wat je gaat voelen als je over de tegels strijkt. Door de subtiele toepassing van kleurnuances is de Clara-collectie een prima achtergrond voor uiteenlopende woonstijlen: van klassiek tot modern.

Aantrekkelijke en individuele accentuering De nieuwe collectie is door zijn opvallende en toch bescheiden sfeer een prima decor op grote én kleine oppervlakken, en daardoor geschikt voor zowel particuliere als openbare ruimtes: winkels, hotels, restaurants, sanitaire ruimtes en andere toepassingen waar de wand bijzonder mag zijn. Even naar de uitvoering: het mozaïek van 10x10 wordt op gaas gelijmd en vervolgens als plaat van 30x30 geleverd. Dit zorgt voor een strak voegpatroon, en maakt bovendien een snelle en efficiënte plaatsing mogelijk. Elk 30x30-vel bevat negen tegels van 10x10 centimeter, in een willekeurige combinatie van motieven. We willen immers geen ongewenste herhaling – wat overigens altijd een kwestie van opletten blijft! Het 15x15-formaat wordt als losse tegels geleverd, eveneens willekeurig gemixt. En ook deze serie is van de Hytect-afwerking voorzien. ■ Meer weten? www.Jasba.de

Voor meer informatie kijk op

tegelgroep.nl

Tegelgroep Nederland biedt een compleet pakket van producten en diensten voor elk denkbare toepassing met tegels. Voor zowel binnen als buiten.

Elk denkbare toepassing, zowel binnen als buiten

Technologische & esthetische ontwikkelingen, kwaliteit, duurzaamheid en service staan altijd voorop. Met een ijzersterke reputatie op het gebied van logistieke performance, succesvolle innovaties en intensieve samenwerkingen.

Tegelgroep Nederland: partner van en voor Bovatin.

IJzersterke logistieke performance

Intensieve samenwerkingen Tegelgroep Nederland. Postbus 19 6674 ZG Herveld. T. +31(0) 488 470 600 F. +31(0) 488 470 601 info@tegelgroep.nl www.tegelgroep.nl

Gewoon Top!

Modern design dankzij voegloze oppervlakken en stijlvolle kleuren Eenvoudige installatie - ideaal voor snelle styling van uw badkamer Bijzonder reinigings- en onderhoudsarme oppervlakken

Exact passende oppervlakken voor inloopdouches Fundo en de wand-, bank- en nisvormgeving

Techniek en design perfect op elkaar afgestemd Maximum aan comfort

wedi.de/nl/doucheconfigurator

DE WWW.WEDI.EU

en veiligheid

& ’a s st em om h T oek T

De Italiaanse tegeltrends: flexibiliteit, intimiteit…, maar ook dramatiek!

Flexibiliteit en maatwerk

Natuurlijk, tegels zijn hygiënisch want gemakkelijk te reinigen, doen het geweldig in samenwerking met vloerverwarming/koeling. En dat vonden en vinden we belangrijk in de nasleep van de pandemie en ook nu, in tijden van prijsstijgingen van energie en de noodzaak om op termijn afscheid te nemen van de fossiele brandstoffen. Maar er hebben zich – juist omdat we zo veel thuis waren – nóg een aantal trends in huisontwerp aangediend: flexibiliteit en maatwerk, het benadrukken van de intimiteit van ruimtes en juist daar lijnrecht tegenover: de dramatiek van visueel opvallende effecten die het huis bijzonder maken. We lopen de trends even met u door, en natuurlijk hebben we de foto’s…

Onder andere de collecties van Imola Ceramica (‘Room’: uitbreiding met marmer), Tagina (‘Meditteranea’: zonverweerde en door de tijd gladgeslepen stenen) en Nuovo Corso (‘Macchia Vecchia’) zijn hier voorbeelden van.

Flexibiliteit en maatwerk zijn zo langzamerhand vanzelfsprekend. Maar het gebruik van kamers verandert niet alleen met de seizoenen (in een beetje kasteel wisselen de woonkamer en de eetkamer in lente en herfst van functie… en verhuizen de meubels mee)

‘Oxide’ van Gardenia Orchidea voelt en toont als cortenstaal, waar de ‘Poetry House’-collectie ( ABK en Paola Navone’s ontwerpbureau Studio Otto) teruggrijpt naar hout en steen. En de ‘Metropolis’ van Casalgrande Padana heeft, in acht nieuwe kleuren, beton opnieuw ‘uitgevonden’.

Intieme ruimtes Maar we willen ook privacy: ruimte en tijd(!) om alleen door te brengen. Het maakt niet uit welke kamer het is, het belangrijkste is dat het een warme, gastvrije en niet-opdringerige sfeer moet hebben. De materialen zijn dan ook delicaat van kleur en textuur, geïnspireerd op de natuur, en ze passen eigenlijk bij elke inrichtingsstijl zonder ‘kleurloos’ te zijn. Bardelli Group’s Appiani heeft met ‘Lapis’ een keramische mozaïekcollectie ontwikkeld die, als je goed kijkt, een minimalistisch glittereffect in zich heeft.

De Jungle Stone-serie uit de Pietre-collectie van La Fabbrica is verkrijgbaar in vijf kleuren, de solide driedimensionaliteit van het oppervlak wordt bereikt met behulp van lijmen en korrels.

De Paint-collectie van Dado Ceramica is het resultaat van minutieus kleuronderzoek. uitgevoerd. De inspiratie kwam van Venetiaans stucwerk van zo’n 4.000 jaar oud.

De More-collectie van EdimaxAstor, hier weergegeven in de kleur Nut, is gemaakt met behulp van een unieke driedimensionale digitale printtechnologie.

De Terra Crea-collectie van Kronos, verkrijgbaar in vijf kleuren, is gebaseerd op een studie van klei en het gebruik ervan in de eeuwenoude ambachtelijke traditie.

Maar ook: dramatische effecten! Naast de zoektocht naar intimiteit en minimalisme, zien we ook een schijnbaar tegenstrijdige trend: het verlangen om te verrassen, om de eigen persoonlijkheden te projecteren op de kamers waar we het grootste deel van onze tijd doorbrengen: we willen onszelf herkennen, de diverse facetten van onze persoonlijkheid terugvinden in onze woonruimte. Te veel psychologie? Er is nu eenmaal een reden dat de ene kamer in huis delicaat gekleurd, minimalistisch en essentieel in stijl kan zijn, terwijl een andere kamer is gedecoreerd met levendige motieven, 3D-oppervlakken en heldere kleuren.

Jasper, de nieuwe collectie van Ceramiche Mariner, herinterpreteert een klassiek product met een moderne twist dankzij de eigentijdse tintvariaties en kleurencombinaties.

De nieuwe Tintùri-collectie van Cerasarda is verkrijgbaar in dertien lichtgevende kleuren en valt op door zijn glanzende craqueléglazuur en ongebruikelijke diamantvorm. Voor poëtische, op de natuur geïnspireerde ruimtes heeft de Japanserie (ART Project) uit Sichenia een decoratie die verwijst naar de Japanse woord Sakura of kersenbloesem: een symbool van welvaart.

De Shine porseleinen tegelcollectie van Saime Ceramiche is een hypermodern materiaal met de charme van edelstenen zoals onyx en albast . De nieuwe collectie Fap Murals, met hun geometrische macropatronen, worden alleen al door hun omvang op zichzelf staande ‘meubelstukken’. Op zich al weer een prima reden om van 26 tot en met 30 september a.s. CERSAIE weer eens te bezoeken… Want dit is maar een kleine greep uit de nieuwe collecties. Uit onze enquête weten we wat de consument belangrijk vindt. En ook waar hij zijn adviezen vandaan haalt. Dus, zorg dat u de trends kent… En als u een showroom hebt: u als geen ander weet wat de zaken zijn die in het soms onderbewuste verlanglijstje van zowel de professionele inkoper als de shoppende consument zijn…! ■ www.CERSAIE.it

Merk Agrob Buchtal / Serie Area Pro (nieuwigheid 2021)

DE HYGIËNISCHE TEGEL DUURZAME VOORDELEN › Moeiteloos schoonmaken: bespaart tijd en schoonmaakmiddel

› Antibacterieel: zorgt voor hygiënische reiniging

› Schone lucht: heeft een positief effect op het binnenklimaat › Slimme technologie voor optimale woonkwaliteit

Met Hytect kunnen mensen met een allergie rustig doorademen, kunnen ouders hun baby‘s gerust op de vloer laten kruipen en kunnen dierenvrienden in een handomdraai de sporen van hun viervoeters wegwerken. Want onze innovatieve technologie gaat bacteriën, schimmels en ziektekiemen tegen, breekt schadelijke stoffen in de lucht af, en zorgt ervoor dat vuil moeiteloos kan worden verwijderd. Omdat Hytect vast in het glazuur wordt ingebrand, blijft het effect permanent behouden.

www.hytect.com

mei 2022

Tegels verlijmen met SCHÖNOX op anhydriet vloeivloeren! Het is altijd weer vaste prik aan het eind van een bouwproces: de tegelzetter wil aan het werk, maar de anhydrietvloeren zijn nog niet geheel droog. Dat levert zowel voor de aannemer als voor de tegelzetter wel eens wat frustratie op en resulteert vaak in scheve gezichten en een slecht humeur.

Opbouw Het aanbrengen van calciumsulfaat gebonden dekvloeren (hierna: anhydrietvloer), al dan niet met een vloerverwarmingsysteem geschiedt al vroeg in het bouwstadium. Daarom zouden de vloeren dan ‘droog genoeg’ moeten zijn als de tegelzetter de tegelvloer wil aanbrengen. Helaas is dit, vooral in de winterperiode, niet altijd het geval. Tijdens de bouwfase kan de vloer worden beschadigd door bouwen loopverkeer, een daklekkage kan roet in het eten gooien en als de vloerverwarming nog niet kan worden opgestookt (omdat deze nog niet is aangesloten) is er gelijk een grote discussie. De tegelzetter wil wel, maar kán niet! Verder is het duidelijk dat de anhydrietvloer aan de eisen volgens CUR 107 moet voldoen en wordt deze meestal middels de pompmethode aangebracht Dat gaat tegenwoordig schoon en vooral snel. Ook de combinatie met een geschikt vloerverwarmingssysteem vormt geen enkel probleem en kan direct in de anhydrietvloer worden opgenomen. Meestal kan het hele proces zelfs door één bedrijf worden uitgevoerd, en daardoor is de kans op uitvoerings- en afstemmingsfouten op die manier geminimaliseerd. De anhydriet dekvloeren zijn ergonomisch zeer verantwoord en met hun gladde- en vaak scheurvrije oppervlak overtuigen zij als geen ander. Maar bij nakomende vocht- of waterbelasting is de calciumsulfaatgebonden dekvloer een heel stuk gevoeliger. Hier zijn de zand/cementdekvloer weer in het voordeel. Zo hebben beide materialen dus hun specifieke eigenschappen.

meetmethode’ niet toelaatbaar is. Voor het bepalen van het restvochtgehalte in anhydrietvloeren komt nu eenmaal uitsluitend een Carbid-Meting in aanmerking.

CM-meting Vocht Eerst moet er een minimaal restvochtpercentage in de anhydrietvloer worden bereikt van 0,5 CM% en bij een vloer met vloerverwarming minimaal 0,3 CM% voordat er ook maar één tegel geplakt kan worden. Nadat de anhydrietvloer volledig is uitgehard moet er dus éérst een restvochtmeting worden uitgevoerd. De bovengenoemde minimale restvochtwaarden worden nog wel eens door een visuele inschatting, een handoplegging en soms ‘op gevoel’ bepaald. Het moge duidelijk zijn dat deze ‘vocht-

Hierbij wordt materiaal (50100 gram) uit de dekvloer gehakt (kijk uit bij vloerverwarming!). De (vochtige) vloermortel wordt in een gesloten, stalen fles samengevoegd met een carbid-ampul en enige tijd geschud. Door de samenvoeging van water uit de mortel

in samenwerking met

Douglas & Jones

Designtegels voor vloeren en badkamers De mooiste designtegels voor vloer en wand die passen bij jouw interieurstijl. Laat je inspireren door de ontwerpers van Mosa. www.mottobymosa.com

mei 2022

en carbid vormt zich Acetyleengas. Daarbij wordt een bepaalde druk in de fles opgebouwd waarvan de waarde op de manometer is af te lezen. Hierbij wordt dus de exacte restvochtwaarde (uitgedrukt in CM-procenten) bepaald. De CM-meting is overigens een rechtsgeldige vochtmeting en is niet te verwarren met de zgn. indicatieve, elektronische meetapparatuur. Deze dienen slechts ter bepaling van de relatief meest “vochtige” plek. Aangenomen dat de vloer droog genoeg is voor de gewenste bekleding, kan er met de rest van de vloervoorbereiding worden begonnen. Is er nog sprake van een scheidingslaag? Dan moet deze natuurlijk eerst worden verwijderd door bijvoorbeeld schuren of borstelen. Vergeet niet de vloer sowieso nog even te stofzuigen (met industriële stofzuiger).

Betegelen Om de calciumsulfaat gebonden dekvloer op de gebruikelijke manier te kunnen betegelen met cement gebaseerde poedertegellijmen moet eerst een SCHÖNOX KH FIX-gronderingslaag worden aangebracht. Dit materiaal moet eerst minimaal 1 uur drogen voordat er verder gewerkt kan worden. Daarna kunnen de tegels worden geplaats met een geschikte, cementgebonden poedertegellijm uit het SCHÖNOX-programma.

Of: sneller betegelen! Gelukkig is er een snellere methode beschikbaar bij SCHÖNOX. Dat is de hybride tegellijm SCHÖNOX Q20 HYBRID. “Hybride” heeft betrekking op de samenstelling van deze tegellijm, namelijk cement en gips. Dit lijkt op het eerste gezicht tegenstrijdig omdat die twee grondstoffen het normaalgesproken niet erg goed met elkaar kunnen vinden, maar in dit geval zorgt een speciaal bindmiddel voor een optimale samenwerking tussen die twee. Dat noemen we bij SCHÖNOX “hybride”.

De voordelen van deze tegellijm zijn: • Toepassing al mogelijk bij 1,0 CM% restvochtwaarde (CM-meting), óók bij vloerverwarming • Geen voorafgaande gronderingslaag nodig • Lange verwerkingstijd, maar snelle droging • Na 4 uur beloop/voegbaar • Zeer geschikt voor grootformaat tegels • Tot 60x60 cm bij verwarmde vloeren • Instelbare consistentie • Ook op zand/cementdekvloeren toepasbaar Kortom: Hybride mortels zijn de toekomst! ■

www.schoenox.nl

KIESEL BENELUX Onze Hoog-elastische pasta-tegellijm Okamul FP 60. • Klaar voor gebruik • Hoge standvastigheid • Zeer flexibel • Ook voor groot formaat • Kwaliteit D2TE dus watervast na uitharding • Lange Opentijd • EC 1Plus Lijm • Zeer laag in Prijs • Verpakking: 16 kg Emmer

Kiesel Benelux Anne Frankplein 12 · 5122 CB RIJEN, Nederland Tel. +31 161 244600 · Fax +31 161 240466 www.kiesel.nl · info@kiesel.nl

Download onze App in de Appstore of Google Play Store

mei 2022

Mosa behaalt Cradle to Cradle Certified® Gold-certificering; een nieuwe mijlpaal Mosa heeft de Cradle to Cradle Certified® Gold-certificering behaald voor zijn keramische vloeren wandtegels. 99% van de producten van Mosa, voorheen Cradle to Cradle Certified Silver, is nu Cradle to Cradle Certified Goldvolgens versie 3.1 van de Cradle to Cradle Certified Product Standard. De certificering van het Cradle to Cradle Products Innovation Institute is ‘s werelds meest geavanceerde, wetenschappelijk onderbouwde standaard voor het vervaardigen van producten die een duurzame toekomst mogelijk maken.

Het behalen van Cradle to Cradle Certified Gold is een mijlpaal in Mosa’s inspanningen om gezonde leefomgevingen te creëren met een positieve impact op mens en milieu. Ruim tien jaar geleden implementeerde het bedrijf de Cradle to Cradle-principes en werd daarmee de eerste producent van keramische tegels met een certificering voor zijn producten. “Het behalen van de Cradle to Cradle Certified Gold is een mijlpaal die laat zien hoe belangrijk het is om de grenzen van duurzaamheid voor onze producten, processen en industrie voortdurend te blijven verleggen”, aldus Mosa’s CEO Frank Spikker. “Deze prestatie is het resultaat van jarenlange investeringen, innovatie en inspanningen van iedereen binnen onze organisatie en gewaardeerde partners in onze keten.”

Een kringloopeconomie in de bouw Wereldwijd neemt de vraag naar woonruimte toe en bijna 50% van alle grondstoffen wordt verbruikt door de bouwsector. Daarom is er dringend behoefte aan circulaire, duurzame bouwproducten. De Cradle to Cradle-certificering, lopend van Bronze tot Platinum, wordt beschouwd als een betrouwbare standaard voor het controleren van de veiligheid en circulariteit van materialen en producten die de gezondheid en het welzijn van mens en milieu bevorderen. Om

5555

Meer dan 85 jaar kennis en kwaliteit Julius van der Werf biedt u: De nieuwste trends op tegelgebied Een uitgebreid assortiment voor elk budget Snelle levering vanuit magazijnvoorraad Zelf controle over uw bestellingen

liu

sv dw er

f.n

Vestiging: Groningen Diamantlaan 2, 9743 BG Groningen telefoon (0515) 41 31 48

Hoofdvestiging: Sneek Lorentzstraat 19, 8606 JP Sneek telefoon (0515) 41 31 48

mei 2022

deze certificering te verkrijgen, moeten producten voldoen aan eisen in vijf belangrijke duurzaamheidscategorieën: materiaalgezondheid, materiaalhergebruik, gebruik van hernieuwbare energie en koolstof, watermanagement en sociale rechtvaardigheid. Cradle to Cradle Certified producten en materialen dragen bij aan de toename van het aantal leefruimtes en gebouwen die gezond, circulair en duurzaam zijn. Ze passen bij wereldwijd erkende bouwstandaarden, zoals BREEAM, DGNB, HQE, LEED en de WELL Building Standard.

De weg naar goud Om de Cradle to Cradle Certified Gold te behalen, moest Mosa een aantal van de grootste duurzaamheidsuitdagingen van de keramische-tegelindustrie aanpakken. Enkele belangrijke stappen die Mosa heeft gezet om de Gold-certificering te behalen, zijn: • Hernieuwbare energie en koolstof management: Tijdens het bakproces van keramische tegels worden de ovens opgestookt tot 1200 °C. Als onderdeel van het proces om de Gold-certificering te behalen, maakte Mosa al gebruik van hernieuwbare energie voor de ovens en andere processen. Ook implementeerde het bedrijf een proces om de warmte van de ovens te kanaliseren en te hergebruiken als energie voor een aantal van de voorgaande productiefases. Als laatste stap om Gold te behalen, wordt de koolstofimpact van niet-hernieuwbare energie die wordt gebruikt in het tegelproductieproces nu gecompenseerd met koolstofcertificaten. • Materiaalhergebruik:Mosa heeft meer dan 30% van de massa van zijn wandtegels vervangen door secundaire grondstoffen. De ruwe kalk die wordt gebruikt als primaire grondstof in keramische tegels is bijvoorbeeld vervangen door calciet, een bijproduct van de productie van drinkwater, dat wordt ingekocht bij lokale watermaatschappijen. Het hernieuwbare materiaal is niet te onderscheiden van ruwe kalk en heeft geen negatief effect op productprestaties of -ontwerp.

Daarnaast heeft het bedrijf een kringloopeconomiestrategie ontwikkeld die gericht is op drie kernactiviteiten: - Het aandeel post-consumer recycled materialen in Mosa-producten verhogen. - Circulaire producten maken die zijn ontwikkeld om te worden hergebruikt en gerecycled. - Partnerschappen opbouwen voor het recyclen en upcyclen van producten. • Sociale rechtvaardigheid Huidige en toekomstige leveranciers van Mosa worden gescreend op conflictmineralen en of arbeidskrachten op een ethische manier worden ingekocht. “Mosa’s toewijding om de Cradle to Cradle Certified Gold te behalen, is een krachtig voorbeeld van hoe bedrijven de principes van de Cradle to Cradle Certified Product Standard kunnen gebruiken om hun duurzaamheidsinspanningen om te zetten in betekenisvolle praktijken”, zegt Dr. Christina Raab, voorzitter en CEO van het Cradle to Cradle Products Innovation Institute. “Deze prestatie weerspiegelt Mosa’s inzet voor onze gedeelde visie van een gezonde, rechtvaardige en duurzame wereld met producten die een positieve impact hebben op mens en milieu.”

Het verhaal gaat verder “Cradle to Cradle Certified Gold is een belangrijk stap waarbij we duurzaamheid en welzijn hoger dan ooit op de agenda hebben staan. We zijn trots op deze prestatie en kijken ernaar uit om nog ambitieuzere doelen te bereiken in ons Cradle to Cradle-traject”, vertelt Frank Spikker. ■

www.mosa.nl

5757

mei 2022

PCI door het F.A.Z.-Institut uitgeroepen tot “Trendsetter van de Duitse economie” PCI Augsburg GmbH werd door het gerenommeerde F.A.Z.Institut uitgeroepen tot “Trendsetter van de Duitse economie” en behaalde in de categorie Bouwchemie de eerste plaats. Hiermee is de fabrikant van bouwchemische producten in Duitsland de benchmark voor de bouwchemische sector. In oktober 2021 ontving PCI Augsburg GmbH van het F.A.Z.Institut de onderscheiding “Trendsetter van de Duitse economie”. Voor deze studie had het F.A.Z.-Institut meer dan 20.000 ondernemingen en merken opgenomen binnen de onderzoeksperiode van 1 augustus 2020 tot 31 juli 2021. Met 100 van 100 mogelijke punten bereikte PCI de eerste plaats in de categorie Bouwchemie, en behoort hiermee tot een reeks ondernemingen resp. merken als Nestlé, Amazon, Henkel, Tetra Pak en Bosch. Naast diverse productprijzen, heeft PCI al talrijke andere onderscheidingen in de wacht gesleept, waaronder “Digital-Champion“ (Focus Money, 2021), “Merk van de eeuw” voor het merk THOMSIT op het gebied van vloerbedekkingen (ZEIT Verlag, sinds 2019) en “Duits traditiemerk” (PLUS X AWARD, 2019). Het bedrijf heeft de Architects’ Darling Award van Heinze Verlag meerdere keren in verschillende categorieën gewonnen, voor het laatst in 2020 met het merk PCI, met gelijk twee productprijzen in goud, en in 2019 met het merk THOMSIT voor de beste image-/ bedrijfsfilm. In de F.A.Z.-studie werden meer dan 20.000 bedrijven onderzocht met betrekking tot twaalf gedefinieerde megatrends, waaronder globalisering, individualisering, connectiviteit, neo-ecologie, gezondheid en kenniscultuur. Hiertoe analyseerde het F.A.Z.-Institut 438 miljoen online-bronnen, bijv. websites, social

media-kanalen en persberichten, op tonaliteit en reikwijdte, en kende op basis van het aantal bereikte punten in de totale ranking de onderscheiding “Trendsetter van de Duitse economie” toe. De score werd per bedrijfstak berekend op een schaal van 0 tot 100 punten. De beste onderneming vormt met 100 punten de maatstaf binnen de branche. Zie ook www.faz.net/asv/trendsetter. “We zijn erg blij met deze prijs”, aldus Stephan Tschernek, hoofd Marketing PCI-Groep. “Het bevestigt eens te meer dat PCI op innovatieve wijze omgaat met de thema’s van de toekomst. We zijn er trots op dat we worden beschouwd al de benchmark van onze branche, en wij voelen ons verplicht om de vinger aan de pols van de bouwindustrie te houden”. ■

5959

CASALINEA, TEGELS VOLGENS DE LAATSTE TRENDS Casalinea ons eigen merk tegels volgens de laatste trends samengesteld uit A merken. De kwalitatief goede tegels zijn leverbaar in verschillende designs en structuren. Daarnaast zijn de tegels gunstig geprijsd en uit voorraad leverbaar.

Onze specialisten adviseren jou graag op het gebied van de totale badkamer. Wij leveren alle benodigde materialen voor een prachtig eindresultaat. Naast tegels en sanitair van top merken leveren wij ook alle benodigdheden voor de tegelzetter en installateur. ONDERDEEL VAN

www.raabkarcher.nl

mei 2022

BOVATIN sinds 1 maart op nieuw adres! U las het al in de Nieuwsbrief: sinds 1 maart 2022 huist het secretariaat van BOVATIN (ondergebracht bij de NOA) samen met de Aannemersfederatie (waar ook een deel van de dienstverlening aan BOVATIN-leden plaatsvindt) in het nieuwe pand aan De Smalle Zijde 20A te Veenendaal. Op dit moment wordt er aan de Smalle Zijde nog volop gewerkt: de kantoren op de eerste en tweede verdieping zijn klaar, maar aan de grote ontmoetingsruimte met keuken en vergaderfaciliteiten op de begane grond moet nog het een en ander gebeuren. Ook verrijzen naast het pand de contouren van het gloednieuwe praktijkcentrum. Het duurt helaas nog wel even voor dit in gebruik kan worden genomen. Later in het jaar zullen we daarom onze totale accommodatie feestelijk openen.

Per 1 maart is dus ons bezoekadres: BOVATIN De Smalle Zijde 20A 3903 LP Veenendaal Pas s.v.p. onze adresgegevens per 01-03-2022 aan in de administratie!

Het postadres en telefoonnummer blijven: Postbus 310 3900 AH Veenendaal T 0318 – 547 366 @ bovatin@bovatin.nl web www.bovatin.nl ■

6161

mei 2022

Tegelzetter, wen er maar aan…! Nieuwe trend? In keukens is het niet meer alleen de ‘witte 10x10’ of een andere tegel die bijvoorbeeld aansluit op wat er op de vloer ligt. Met name de Generatie Y (geboren tussen 1980 – 1995) wil iets bijzonders boven zijn/haar keukenblad. En ook in bijzondere vormen, wat dus een speciale uitdaging oplevert als het gaat om ’hoe maken we het onderhoudsvriendelijk?’ Zijn er nog bepaalde tips die we ze willen meegeven, ook voor als ze dit onderdeel van het tegelwerk zelf willen maken bijvoorbeeld (volgens het I&O-onderzoek doet ca. 21% van met name de jongeren het zelf)?

Een geverfde muur, geen bovenkastjes (wat heeft de generatie Y toch tegen die handige, extra-hoge bovenkastjes die je vól kunt stouwen met van alles dat je nooit gebruikt…?), en liefst handgevormde tegels. We zagen er veel op CERSAIE: groentinten, en vaak halfsteens verlijmde baksteenmaten. Maar wat als er tegels met vrije ‘dakpan’vormen (zie foto) gekozen worden? Die kun je niet met een nette strip aan de bovenkant afwerken. En wat als er vrije vlakken met hier en daar wat tegels moeten worden gemaakt? Ook hier geen afwerkstrips. En de verf kan natuurlijk achteraf aangebracht worden, maar voor je het weet wordt er OP de muurverf geplakt… En al zijn we geen schilders, kunnen we vooraf nog adviezen meegeven over de te kiezen verf…? Onze technisch adviseur, Ton Borrenbergs, vindt het prima dat ook de nieuwe klanten speciale esthetische eisen aan hun tegelwerk stellen. “Gewoon lekker gaan plakken met die tegeltjes... Als je de ondergrond niet vertrouwt, vraag om advies bij je lijmleverancier. Gebruik sowieso een goede primer/componentenscheider. Daarna zijn alle A-merken tegellijm geschikt!” ■ Keukens en foto’s: Maran Smit (+ zelf getegeld), Leah Hamans

RUBIMIX−9 POWER MAX MAXIMAAL VERMOGEN EN COMFORT 1

RUBI's meest krachtige mixer met 2100 watt.

Progressieve schakelaar (toerentalregeling) om het mengen van elk materiaal te OPTIMALISEREN.

Uitgerust met een mechanische versnellingsbak met 2 versnellingen (490/880 rpm).

Dubbele greep met een bi-materiaal handvat dat meer ERGONOMIE, COMFORT en STABILITEIT biedt

BUILDING THE FUTURE TOGETHER www.rubi.com

mei 2022

KOMO keurmerk voor tegelzetbedrijven Het KOMOkeurmerk Het KOMO keurmerk: Al meer dan 50 jaar hét kwaliteits-keurmerk in de bouw. KOMO staat voor een onafhankelijk getoetste kwaliteit, op basis van objectieve maatstaven. Het keurmerk maakt tijdrovende controle-trajecten bij de vergunningverlening en op de bouwplaats overbodig. Uw klanten kunnen er blindelings op vertrouwen dat uw processen en producten voldoen aan het Bouwbesluit en aan specifieke kwaliteits-, prestatie- en veiligheidseisen die de marktpartijen stellen. Creëer ook meerwaarde voor uw diensten samen met SKG-IKOB! Het KOMO-procescertificaat Het KOMO-procescertificaat garandeert een correcte montage van producten en wordt afgegeven aan montagebedrijven met bewezen deskundigheid en montagekwaliteit. Het certificaat geeft vooraf

zekerheid over de te leveren kwaliteit. Procescertificaten ondersteunen bij de directievoering van een bouwwerk en reduceren de faalkosten door het voorkomen van fouten tijdens het proces. SKG-IKOB toetst bedrijven In samenwerking met o.a. de BOVATIN is de Beoordelingrichtlijn 1017 ‘Het aanbrengen van tegelwerk’ en de Uitvoeringsrichtlijn 35-101 ‘Het aanbrengen van wand- en vloertegelwerk in reguliere toepassing’ ontwikkeld. In de BRL en de URL staan alle eisen die gelden voor het KOMO-keurmerk. U kunt het certificaat aanvragen bij SKG-IKOB Certificatie. Er is een korting voor de combinatie met ISO 9001-, MVO- of VCA*certificering. Voor meer informatie: Voor meer informatie kunt u mailen met info@skgikob.nl of via 088-2440100.

Gecertificeerde erkende bedrijven van het KOMO keurmerk Noord holland Groot Afbouwbedrijf BV Postbus 104 1130 AC Volendam www.grootafbouw.nl

Singing in the rain met webersys coat

Laat water je project en humeur niet verpesten! webersys coat gecertificeerd volgens NEN-EN 14891 laat je zingen in jouw prachtige, betegelde, waterdichte douche. Met webersys coat kan je in no-time en zeer eenvoudig een badkamer écht waterdicht maken, zoals het hoort volgens URL 35-101.

Ga voor een compleet overzicht naar: www.nl.weber/tegelen/afdichtingsmiddelen/webersys-coat

mei 2022

VERZEKERINGSDIENST

Heeft uw bedrijf € 74.000,- om te herstellen na een cyberinbraak? Cybercriminaliteit komt steeds vaker voor én neemt verschillende vormen aan. Ook in de bouwsector waar internet en ICT van groot belang zijn. Wat als je hele online omgeving niet meer beschikbaar is? Hoe gaat het met de planning, de inkoop, de offertes en het contact met opdrachtgevers als je een week geen toegang tot de systemen hebt. Hoe vaak per dag regel je even iets kleins via je mobiel. En wat als dat voor een week of periode waarvan je niet weet hoe lang deze duurt gebeurt. Of – recent voorbeeld - door een kwetsbaarheid in een softwaresysteem dat door honderdduizenden bedrijven wereldwijd gebruikt wordt. Ook BOVATIN-leden zijn een interessant target voor cybercriminelen. Wat als úw administratiesysteem gehackt wordt? Weet u wat u dan moet doen? En kunt u de kosten die bij een cyberinbraak komen kijken (gemiddeld € 74.000,-) zelf dragen? Of is het toch verstandig om een cyberverzekering af te sluiten?

Online criminaliteit stijgt, offline criminaliteit daalt Het lijkt een ver-van-uw-bed-show, maar dat is het helaas niet: cybercrime. 20% van de ondernemers heeft wel eens een cyberaanval gehad. Een stuk meer dan de 10% die ooit een fysieke inbraak heeft gehad. En daar waar in algemene zin de offline criminaliteit langzaam daalt, neemt de online criminaliteit toe en is dit ook vast onderdeel geworden in de opsporing door de politie. Ondanks dat deze trends schrikbarend zijn, zien veel ondernemers het online risico niet. Vooral omdat het niet tastbaar is.

Zo beschermt u uw online omgeving Toch krijgen Nederlandse bedrijven per week 294 cyberaanvallen te verwerken. Het is dus belangrijk om op een goede manier aan preventie te doen om deze aanvallen af te slaan. Een paar tips: • Zorg dat uw computer goed beveiligd is en dat u de updates op tijd downloadt en installeert. • Bedenk lastige wachtwoorden (met cijfers, letters en tekens) en het liefst een wachtzin (Criminelenk0menerh13rniet1n!). • Open geen vreemde bijlagen, ook niet van bekenden. Bel bij twijfel de afzender om te verifiëren.

• Maak dagelijks back-ups waarmee u het gehele systeem in één keer terug kunt zetten. • Klik niet zomaar op onbekende hyperlinks.

Maar wat als er toch online ingebroken wordt? Preventie is belangrijk, maar helaas kunt u het cyberrisico nooit volledig uitsluiten. Wij adviseren daarom om een cyberverzekering af te sluiten. Mocht er dan digitaal ingebroken worden, dan staat u er niet alleen voor. Met één telefoontje wordt u geholpen bij het verdere proces. Denk aan het snel herstellen van uw bestanden, maar ook aan financiële tegemoetkoming als u inkomsten misloopt. Een cyberverzekering kan anno 2022 eigenlijk niet meer ontbreken in uw verzekeringsportefeuille. Voor ondernemingen met een omzet van € 100.000,- is de premie voor een cyberverzekering vanaf € 35,- per maand. Dat is een stuk goedkoper dan de gemiddelde kosten die een cyberaanval voor mkb’ers met zich meebrengt: die bedragen namelijk € 74.000,-.

Meer weten over de ins, outs en kosten van een cyberverzekering? Bekijk bovatinverzekeringsdienst.nl/cyber of neem contact met ons op via: 010 – 288 49 90 of info@bovatinverzekeringsdienst.nl. ■

| SCHÖNOX SF DESIGN

| Gewoonweg geniaal – Voor iedere tegel de passende voeg. |

SCHÖNOX Voegselector https://www.schonox.com/nl/schonox-voegselector/

| www.schoenox.nl |

mei 2022

Ik ben geen tegelzetter, maar… In deze kwartaalcolumn graaft Remus Aussen, de hoofdredacteur van BOVATINfo, wat in het vak van de tegelzetter. Hebt u een onderwerp waar hij eens in mag graven? Mail het naar redactie@bovatin.nl! Ook als u op deze column wilt reageren, natuurlijk.

Ik was zo’n bofferd... Ik was zo’n bofferd. Ik kon goed leren op de Lagere School (nu Basisschool). En ik verveelde me dan ook lange tijd een ongeluk, want ik had in klas 5 de lesboekjes voor het jaar daarna al uit. Tsja, wat moesten ze met me? Ik mocht de conciërge helpen met vegen, en het krantenhok bijhouden. Ik leerde niks. Terwijl ik best had willen leren hoe ik mijn band moest plakken, en er waren ook dingen die ik helemaal niet WIST dat ik ze kon leren. In de zesde en laatste klas mocht ik ook alvast wat met een leerboekje Latijn doen. Ik ging naar het Gymnasium, dus dat kon nooit kwaad. Er zat één jongen op school die al een stuk ouder was. ‘Hij kon niet leren’, was de algemene gedachte. Hij was zelfs ‘dom’, vonden de leraren, en er werd niet bepaald positief over hem gesproken. Hij werd ook regelmatig er uit- of naar huis gestuurd omdat hij er (natuurlijk) ook niet gezelliger van werd dat hij constant voor domoor uitgemaakt werd. Hij repareerde dan maar wat fietsen in zijn portiek, sleutelde aan auto’s en voerde brommers op. Dat hij daar erg goed in was, interesseerde niemand. Want hij kon niet ‘leren’. Hij bleef steeds zitten, hij mocht niet door naar de LTS, want het wilde maar niet lukken met foutloos rekenen, lezen en schrijven. Dus op de dag dat hij 16 werd, verliet hij de basisschool zonder diploma. Want hij was niet meer leerplichtig. Intussen ging ik naar het Gymnasium, en had ik ook daar weinig te doen waar het om Latijn ging… Dus ik besloot niets meer te doen, en toevallig lukte dat jarenlang probleemloos. Ik ben eén keer blijven zitten: ik nam mijn schooltas met alle boeken per week niet eens meer mee naar huis, en pas toen ik studeerde moest ik weer voor een paar vakken flink doorwerken… Eigenlijk zijn zowel die jongen als ik voorbeelden van hoe gebrekkig het onderwijs (toen) werkt(e). Hij was bijzonder goed met techniek, kreeg geen waardering of extra impuls om zich daar in door te ontwikkelen. Ik had best wat naast al die ‘leervakken’ kunnen doen. Horloges en klokken interesseerden me toen ook al. Nou, ik organiseerde het zelf wel, vanaf mijn 15e was ik ‘professioneel’ (want betaald) muzikant, en ze konden me wat. Mijn overgrootvader was uitvinder, automonteur, klokken- en horlogemaker. Hij maakte van twee merken één auto, als het moest (zie foto). Was hij Hagenaar of Hagenees? Als hij in- of op een luxe automobiel of motorfiets van eigen hand de trein inhaalde, was hij 100% Hagenaar. Soms was er geen geld. Dan was hij Hagenees. Inmiddels ben ik me aan het ‘bijscholen’ tot horlogemaker, en mijn beide broers zijn automonteur (één met VWO-advies, maar daar had hij geen zin in). Ik ben momenteel een 18e-eeuws klok ‘samengesteld’ door mijn overgrootvader aan het restaureren… En daar moet ik nog veel over leren… Mijn punt? Het is zeer kortzichtig hoe nog steeds het onderwijs de focus legt op kennis- ofwel cognitieve vaardigheden. Die jongen op de basisschool had wel met voldoende kennis zich in de maatschappij moeten leren redden (niet

gelukt...), maar foutloos schrijven hoort daar wat mij betreft niet bij. Met alleen, goed geselecteerd, hoofdrekenen/schatten, een paar fout gespelde hanepoten, maatschappelijke vaardigheden en een iets positiever benadering door zijn leraren was hij er wel gekomen. En had hem de kans gegeven door te leren in waar hij goed in was… Reken maar dat hij alle theorie van de explosiemotor had begrepen. En ikzelf had best wat zinloze uren op de basisschool beter kunnen gebruiken door me te verdiepen in techniek. En nu? Het resultaat is dat nu allerlei heren (en dames) in maatpakken – met daaroverheen natuurlijk een bouwhelm en een oliejas - roepen dat we ‘handjes’ uit andere landen moeten importeren. Mensen die goed zijn met hun handen, niet met hun hoofd. Zoals zij op school geleerd hebben: wie met zijn handen werkt, is blijkbaar niet goed met zijn hoofd. Alsof jij een foutanalyse van een achtcylinder kan maken met je handjes. En zo komt het dat er nu geen mensen meer te krijgen zijn die met hun handen en DUS OOK met hun hoofd kunnen werken. In een TV-programma heetten ze onlangs al ‘de Nieuwe Elite’. Want jongens die op de Zuidas een brievenbusfirma op de Bahama’s kunnen oprichten zijn er straks meer dan voldoende. Die kunnen dat straks dan ook voor weinig geld doen voor de Nieuwe Elite, want daar is wél geld te verdienen... Ik zit te broeden op een slogan voor onze nieuwe instroom-campagne, want wij hebben het probleem ook. Wordt dus iets van: “Kun jij het bedenken? Fijn! Maar kun je het ook máken?” ■ Reageren? redactie@BOVATIN.nl

Bovatinfo

Secretariaat Secretariaat BOVATIN Postbus 310, 3900 AH Veenendaal Bezoekadres: De Smalle Zijde 20A 3903 LP Veenendaal tel. 0318 – 547 366 e-mail: bovatin@bovatin.nl website: www.bovatin.nl Hoofdbestuur Voorzitter: G.A. (Gerard) Reus Raadhuisstraat 18, 1829 BV Oudorp tel. (072) 511 08 99 mob. 06-22916752 e-mail: voorzitter@bovatin.nl Secretaris: Mascha Rongen Keizersveld 22 5803 AN Venray telefoon: 0478 – 550 410 e-mail: secretaris@bovatin.nl Penningmeester: T. (Tom) Sterkman Ivoorstraat 5 1812RE Alkmaar T. 072-5183222 e-mail: t.sterkman@svktegelwerken.nl Bestuursleden: C. (Chris) Beld Eenhuisstraat 8, 7665 PZ Albergen telefoon 0546 441971 e-mail info@tegelspecialist.nl J. (Jeroen) de Goeij Den Hamstraat 9, 3451 BM Vleuten Tel: 030 - 6772421 e-mail: info@oostborg.nl

Nuttige info voor BOVATINleden Informatie betreffende keuringscommissie: Secretariaat BOVATIN Postbus 310, 3900 AH Veenendaal Bezoekadres: Nieuweweg 226, Veenendaal tel. 0318 – 547 366 Afdelingssecretariaten Noord-Holland K. Scholten Westerwerf 2, 1911 JA Uitgeest tel. 0251-319101 e-mail noordholland@bovatin.nl Midden- en West-Nederland Vacature Oost- en Noord-Nederland C.(Chris) Beld Eenhuisstraat 8, 7665 PZ Albergen telefoon 0546 441971 e-mail info@tegelspecialist.nl Zuid-Nederland Vacature, mail naar: zuidnederland@bovatin.nl Redactie BOVATINfo

G. (Gijs) Hilhorst Wiebachstraat 28, 6466 NG Kerkrade tel. (045) 544 45 42 fax (045) 544 09 73 e-mail g.p.w.hilhorst@hilhorst.nl

Hoofdredactie en nieuws diversen Remus F.P.M. Aussen, Aussen communicatie & management Dwarsbleekstraat 4, 3134 EC Vlaardingen tel. (010) 435 22 70 mob. 06 – 242 70 953 www.aussen.nl e-mail redactie@bovatin.nl

R. (Robert) Hurkmans Ambachten 6A 5711 LC Someren Telefoon 0493 494 505 e-mail R.Hurkmans@tegelhandelloomans.nl

Mededelingen Hoofdbestuur G.A. (Gerard) Reus Raadhuisstraat 18, 1829 BV Oudorp tel. (072) 511 08 99 e-mail: voorzitter@bovatin.nl

T. (Tom) Sterkman Ivoorstraat 5, 1812 RE Alkmaar T. 072-5183222 e-mail: t.sterkman@svktegelwerken.nl

Techniek-Materialen-Gereedschappen A.M.F.J. (Ton) Borrenbergs Sjeng Vaasstraat 7, 6031HE Nederweert tel. (0495) 63 40 95 mob. 06 - 234 42 186 e-mail: technischadvies@bovatin.nl

Juridisch adviseur: Mr. T. Zanen Beukendreef 11, B-2920, Kalmhout België tel. (0032) 36853187 fax (0032) 36853186 e-mail juridischadvies@bovatin.nl mob. 06-20616770

Advertenties Remus F.P.M. Aussen, Aussen communicatie & management Dwarsbleekstraat 4, 3134 EC Vlaardingen, tel. (010) 435 22 70 mob. 06 – 242 70 953 www.aussen.nl e-mail: advertenties@bovatin.nl

Ledenadvies Secretariaat BOVATTIN tel.: 0318 – 547 366 e-mail bovatin@bovatin.nl Voorlichting op gebied van onder andere: • Algemene wet en regelgeving (waaronder arbeidsrecht en aansprakelijkheden) • sociale verzekeringen • CAO bepalingen waaronder lonen en overige verplichtingen • Arbo – wetgeving. Arbo-catalogus en A(BRIE) • Juridische zaken • Belastingzaken • Scholing en cursussen • Bedrijfstakspecifieke aangelegenheden • Techniek • Marketing BOVATIN/Technisch advies/onderwijs Kort telefonisch advies: kosteloos Tarief € 70,- per uur. Algemene technische adviezen en specifieke projectadviezen • Tegels • Lijmen • Hulpmiddelen-materialen • Verwerkingsmethoden tel. (0495) 634 095 mob. 06 – 234 42 186 e-mail: technischadvies@bovatin.nl Adviseur: A.F.M.J. Borrenbergs BOVATIN/BJD Advies Tarief € 75,- per uur. Incasso: no cure no pay (zonder geschil) via tel: (00) 32 36 85 31 87 (tussen 20.00 uur en 22.00 uur) fax: (00) 32 36 85 31 86 Mob. 06-20616770 e-mail: juridischadvies@bovatin.nl Juridische Advisering en Procesvertegenwoordiging (ook bemiddeling advocaat): • Arbeidsrecht • Contractenrecht • Incasso • Huurkwesties • Soc. Verzekeringen • Subsidies • Vergunningen • Leasing • Productaansprakelijkheid • Juridische Doorlichting

OP ALLE SITUATIES VOORBEREID DAT IS BELANGRIJK VOOR ONS. PCI FLEXMÖRTEL S1 – DE ALLROUNDER

De ﬂexibele tegellijm voor alle keramiek, binnen en buiten, op wand en vloer:

www.pci-afbouw.nl

■

Comfortabele verwerkingstijd

■

Snellere uitharding

■

Consistentie kan variabel worden afgestemd op eisenproﬁel

ALS POEDER IN DE ZAK, ONWRIKBAAR OP VLOER EN WAND! De krachtige, veelzijdige en flexibele poedertegellijmen van Forbo Eurocol • Uitstekende verwerkingseigenschappen • Voor vloer en wand • Hoge aanvangskleefkracht en standvermogen • Stofarm en EC 1PLUS • Krachtige eindhechting op diverse ondergronden • De ideale lijm voor de professionele tegelzetter • Flexibel en spanning opnemend Forbo Eurocol Nederland B.V. Industrieweg 1-2, 1520 AC Wormerveer T +31 (0)75 627 16 00 info.eurocol@forbo.com, www.eurocol.nl Technische adviezen +31 (0)75 627 16 30

BOVATINfo 2022-1

Articles inside

nuttige informatie

bovatin sinds 1 maart oP nieuw adres!

iK ben geen tegelZetter maar…

Komo KeurmerK voor tegelZetbedrijven

tegelZetter wen er maar aan…!

nieuws van de bovatin verZeKeringsdienst

“tegelZetters, treK je KoP uit Het Zand en wees eens een beetje lief voor jeZelf!”

voegen, een belangrijK onderdeel van Het tegelwerK!

Pci door Het f.a.Z.-institut uitgeroePen tot “trendsetter van de duitse economie”

jasba-senja Pure

tegels verlijmen met scHÖnoX

druKbeZocHte nK tegelZetten

mosa beHaalt cradle to cradle certified® gold-certificering;

stone & tile’ en ‘renoresto’