Criterios e ítems para avaliar a escritura
2012
CRITERIOS PARA A AVALIACIÓN DA ESCRITURA
1.- PLANIFICACIÓN DA MENSAXE. Avalíase o que se vai a escribir e con qué finalidade. O alumno/a ten que seleccionar da súa memoria o que vai a transmitir e a forma en cómo o vai a facer dacordo co obxectivo proposto. Dificultades: O alumno/a non ten facilidade para xerar ideas, ben por posuir un CI baixo ou por provir de ambientes socioculturais desfavorecidos ou non estimulantes. Tamén pode non dispoñer de información ou non saber cómo organizar a información que manexa. Causas: Baixo CI ou provir de ambientes socioculturais desfavorecidos.
2.- CONSTRUCCIÓN DAS ESTRUCTURAS SINTÁCTICAS. Avalíase a selección do tipo de oración (pasiva, interrogativa, de relativo, etc…) e a colocación axeitada dos signos de puntuación para favorecer a comprensión do texto. Dificultades: escribir oracións cunha estructura gramaticalmente correcta e uso inaxeitado das palabras función.
3.- PROCESOS LÉXICOS OU DE RECUPERACIÓN DE PALABRAS. Interveñen dúas rutas: a ruta fonolóxica e a ruta léxica. A ruta fonolóxica opera cando ó alumno/a ten que asignar a cada fonema un grafema e cando coloca cada grafema no seu lugar, facendo coincidir a secuencia fonética coa grafémica. Dificultades: O alumno/a non ten afianzada a conversión fonema – grafema polo que comete erros de sustitución e de omisión. Asimesmo, o erro pode vir de non facer coincidir a secuencia fonémica coa grafémica. Neste caso, os erros máis característicos son as inversións e as omisións (p.ex. “zrapa” en lugar de “zarpa”). Algúns dos erros máis frecuentes son: •
Omisións: de letras, de sílabas e, menos frecuentemente, palabras. Ex: “compreder” en lugar de “comprender.
•
Adiccións: consiste en engadir grafías ou sílabas ás palabras escritas. Ex “amoto” por “moto”.
Patricia Rodríguez Bardanca e Ana Mª Ferreira Coira
Página 1
Criterios e ítems para avaliar a escritura
•
2012
Sustitucións: cambio dunhas letras por outras, especialmente as que teñen certa similitude fonética (t-d) ou similitude espacial (d-b, b-p, q-d, m-w, n-u). Neste último caso chámanse rotacións polo erro que se comete ó rotar o eixo de simetría das letras.
•
Contaminacións: unión de dúas ou máis palabras dun modo incorrecto. Ex: “Me voy ala calle”, ou “La cartera dela niña”.
•
Fragmentacións: rotura incorrecta das palabras. Ex: “caba leiro” en lugar de “cabaleiro”.
•
Repeticións: escritura repetida de grafías, sílabas ou palabras.
•
Inversións: alteracións da orde secuencial das letras. Ex: se por es, sila, por isla, paltano por plátano.
•
Interferencias lingüísticas: introducción de palabras dun idioma cando se está redactando o texto noutra lingua.
A ruta léxica ou ortográfica fai que se poidan escribir correctamente palabras como “boya”, posto que non existe unha relación exclusiva entre fonema e grafema. Neste caso a palabra /boya/ (como son) pode ter distintas representacións gráficas: voya, volla, bolla... Entón é necesario contar cun almacén da nosa memoria remota que permita dispor dunha representación visual á que poidamos acudir para escribir palabras ortográficamente correctas. Para que esto ocorra, é convinte que o alumno/a vira unha e outra vez a palabra escrita. Dificultades: O alumno/a pode contar cunha escasa memoria visual polo que terá maiores dificultades na escritura de palabras que esixen o uso da ruta visual ou ortográfica. Por outra banda, os alumnos/as que len moito soen cometer un menor número de faltas ortográficas cos que len pouco.
4.- PROCESOS MOTORES. Unha vez que se sabe a forma ortográfica das palabras ou coñecemos os grafemas e a secuencia dos mesmos, débese elexir o alógrafo correspondente (letra maiúscula, script, a máquina, etc.). Para elo, débese recuperar da memoria a longo prazo o patrón motor correspondente. Dificultades: mesturar distintas clases de alógrafos (“aRchiVo”), obstáculos nos patróns motores propiamente ditos como letras mal debuxadas, letras excesivamente
Patricia Rodríguez Bardanca e Ana Mª Ferreira Coira
Página 2
Criterios e ítems para avaliar a escritura
2012
grandes ou pequenas, letras moi inclinadas, etc. Por último, outro tipo de erro refírese á organización xeral do escrito: liñas inclinadas, marxes desproporcionados, etc.
Patricia Rodríguez Bardanca e Ana Mª Ferreira Coira
Página 3
Criterios e ítems para avaliar a escritura
2012
ÍTEMS PARA A AVALIACIÓN DA ESCRITURA 1.- PLANIFICACIÓN DA MENSAXE. SI SI SI
SÍ SI
NON Dispón de información suficiente para redactar. NON Xera ideas para redactar. NON Organiza correctamente a información que posue. SI NON É claro/a na exposición da idea. SI NON Repite ideas expresadas con anterioridade. Presenta ideas desarticuladas e ailladas que dificultan a SI NON comprensión global. NON É coherente no desenvolvemento do argumento. NON Emprega un vocabulario rico e variado.
2.- CONSTRUCCIÓN DAS ESTRUCTURAS SINTÁCTICAS. SI SI SI SI SI SI SI SI SI SI SI SI
NON Ordea as palabras para formar unha oración. Completa oracións con palabras función (p.ex:contraccións, preposicións, NON conxuncións, artigos). NON Completa oracións con sustantivos e verbos de acción. Construe oracións cunha estructura gramatical simple (suxeito – verbo – NON complemento). Reproduce estructuras aprendidas con anterioridade (p.ex. Para qué serve? NON Serve para…). NON Usa enlaces copulativos. NON Obvia palabras función na oración. NON Presenta erros de concordancia de xénero ou número na frase. UTILIZACIÓN AXEITADA DOS SIGNOS DE PUNTUACIÓN NON Coloca os signos correspondentes nun texto sen puntuar. Escribe un texto ó dictado no que o mestre marca moi ben as pausas e a NON entoación. NON Uso do punto ó rematar de expresar unha idea. NON Uso de coma nas enumeracións.
3.- SELECCIÓN DE PALABRAS. SI SI SI SI SI SI SI SI SI SI SI SI
NON Presenta un número significativo de omisións nos textos. NON Presenta un número significativo de adiccións nos textos. NON Presenta un número significativo de sustitucións nos textos. NON Presenta un número significativo de contaminacións nos textos. NON Presenta un número significativo de fragmentacións nos textos. NON Presenta un número significativo de repeticións nos textos. NON Presenta un número significativo de inversións nos textos. NON Presenta un número significativo de rotacións nos textos. NON Presenta un número significativo de interferencias lingüísticas. APLICACIÓN AXEITADA DAS NORMAS DE ORTOGRAFÍA NON Comeza a escribir con maiúscula. NON Escribe con maiúscula despois de punto. NON Escribe con maiúscula os nomes propios, de lugar…
Patricia Rodríguez Bardanca e Ana Mª Ferreira Coira
Página 4
Criterios e ítems para avaliar a escritura
SI SI SI SI SI SI SI SI SI SI
NON NON NON NON NON NON NON NON NON NON
2012
Escribe “ce” e “ci” con “c”. Escribe “za”, “zo” e “zu” con “z”. Sustitue o “ll” pola “y”. Confunde o uso de b/v. Omite o “h”. Confunde os sons j/g. Usa o “r” simple ó comezo de palabra. Usa o “rr” dobre entre vogais se busca un son forte. Usa o “rr” ó comezo de palabra. Escribe “m” antes de p/b.
Patricia Rodríguez Bardanca e Ana Mª Ferreira Coira
Página 5