Atlantic Review - Spring 2009 by Atlantic Airways

FREE COPY / TAG BLADET MED HJEM SPRING / FORÅR 2009

NORÐLÝSIÐ

Flagsa m u n i t e n á

– har, og tá tú vilt

nst ð tíni fartelefon. Tú ka vi um tin ne á a gs fla msn Við Flags kanst tú , vera á Facebook og di in tíð sa le t, os up ld gar lesa og skriva te tinum. Vit bjóða serli ne á r ge a ig nl va tú ra á. og gera alt tað, lættari og bíligari at ve ur ft pa up ð ta r ge m su 41. Flags-pakkar, nda sms boð til 14 se at ð vi r ka ak sp Bílegg Flag www.ft.fo Fá meira at vita á

SilvurFlags

Mánaðargjald: 50 kr. ad hvønn mánað Íroknað 15 Mb downlo : kr. 5,00/Mb Mb 15 ir eft ður tna Kos rFlags” til 1441 Bílegg: Send “Silvu

GullFlags

Mánaðargjald: 150 kr. nload hvønn mánað Íroknað 100 Mb dow : kr. 3,00/Mb Mb Kostnaður eftir 100 ags” til 1441 llFl “Gu d Sen : egg Bíl

Besta og lagaligasta siglingarkervið á marknaðinum. Punktum. Grundartangi Reykjavík

Reyðarfjørður Vestmannaoyggjar Tórshavn

Frederikstad Gøteborg Aarhus Immingham Hamburg Rotterdam

Nýggjar tíðir – nýggjar leiðir Faroe Ship hevur lagað siglingarkervið til ynskini hjá kundum okkara. Enn eina ferð. Fyri okkum er hetta ein sjálvsagdur og neyðugur partur av at vera best. Síðan 1919 hevur Faroe Ship verið fremsta samband føroyinga við útheimin. Frá fyrstu túrunum við »Tjaldrinum«, til Faroe Ship gjørdist liður í flutningskervinum hjá Eimskip – heilt úr Kina til Hamburg og á Havnarvág.

Góð sambond síðan 1919

Frá brennandi mótmælum til guvandi svávulbað

Ein trubadurur ynskir sær nýtt lýðveldi

På opdagelse i underskønne Nólsoy

Ísland í fíggjarkreppu – hvussu kundi tað henda

Røddin hjá føroysku arbeiðsgevarunum

Nú selur Atlantic Airways tollfrítt á flogvøllinum

Det vemodige opgør

Summary, page 12

Summary, page 28

Summary, page 38

Summary, page 46

49 Barnasíða 50

Søgan um Atlantic Airways

Nyttig info

Facts about the Faroes

Many challenges - solid company In February Atlantic Airways published its 20th Annual Report and yet another solid and profitable result. The result before tax was DKK 18.6 mill and cash increased more than twofold. The past year had many challenges, both expected and unexpected, so we are very pleased with our good result, having improved profitability and also strengthened our cash flow.

This is the 14th year in a row that the company posts a positive result.

and is participating in off-shore services in the North Sea.

2008 marked the 20th anniversary of Atlantic Airways first flight on 28 March 1988 between Vágar and Copenhagen. The company started in 1988 with one aircraft on the Copenhagen route, at that time employing just under 30 people.

Our company is a very solid one. We have a strong balance sheet, our employees are conscientious and skilled and have valuable experience from international air travel both with aircraft and helicopters.

Atlantic Airways also increased its production significantly in 2008. Airborne hours increased from 11,600 to 15,000 hours, an increase of 32%. As if this was not challenging enough, the record fuel prices and global economic turmoil put a great strain on the company to adapt to new and unforeseen circumstances.

Twenty years later the company employed close to 300 people, operates seven BAE RJ/146 aircraft and three helicopters. The company has developed a route network connecting Faroe Islands up to 10 destinations during the summer season and increased frequencies up to four times daily on the main route to Copenhagen.

Despite the fact that we foresee challenging years ahead of us, we will strive to build traffic between the Faroes and the outside world. To achieve this we are offering lower prices in the market and launching initiatives to increase tourism to the Faroes.

Most share prices decreased last year, and the Atlantic Airways share was no exception, with an average annual decrease of 28%. Yet this decrease was much lower than the other Nordic listed airline shares, which decreased between 39 and 77%.

Outside the Faroes the company has developed a market for capacity provision and has recently operated up to three aircrafts for SAS, and our company has, based on the domestic helicopter service, developed a highly qualified Search and Rescue service in the Faroes

We wish you a very pleasent flight!

Magni Arge CEO and President

ATLANTIC REVIEW is published by Atlantic Airways, Vaga Airport, FO 380 Sørvágur, tel. +298 34 10 00, fax. +298 34 10 01, e-mail: info@atlantic.fo. Layout and advertising: Sansir P/F, Dvørgastígur 7, Postbox 1099, FO 110 Tórshavn, tel. +298 355 355, fax. +298 355 350, e-mail: info@sansir.fo. Printed by TrykTeam. Edited and coordinated by Sansir, in cooperation with Atlantic Airways. Responsibility: Magni Arge. This publication may only be reproduced in agreement with the publishers. Cover: Absalon Hansen.

sansir.fo

Hvussu nógv fært tú útgoldið Ú-dagin?

din á Up p h æ d

myndini

er vegleið

an d i

Savna tínar tryggingar og pensjón hjá okkum - og fá útgoldið 20% av tínum tryggingum. Tað kann lættliga gerast fleiri túsund krónur um árið.

Ring til okkara á 345 600 ella send okkum ein SMS til 1919 og skriva “ring” og vit ringja aftur til tín Les meira á www.u-dagur.fo

Gleð teg til

Ú-dagin

ATLANTIC REVIEW 01/2009

Frá brennandi mótmælum til guvandi svávulbað REPORTASJA: Ísland er hart rakt av altjóða fíggjarkreppuni, og mótmælini í landinum hava verið hørð, síðan ríkið mátti bjarga landsins bankakaervi í oktober 2008. Harðastu fólksligu mótmælini vóru í januar í ár. Uni Arge var staddur í Reykjavík avgerandi vikuna, tá fólkið fór at berjast við løgregluna og noyddi stjórnina at leggja frá sær TEKSTUR UNI ARGE MYNDIR SCANPIX, ISTOCKPHOTOS

ATLANTIC REVIEW 01/2009

Hósnáttina 22. januar 2009 sást fólksins ónøgd sum ein knýttur nevi á Austurvøllum í Reykjavík. Mótmælisfólk lupu á løgreglumenn, knústu rútar í altinginum og brendu bál á opnari gøtu. Fimtan leygardagar á rað høvdu íslendingar mótmælt at gerast offur fyri skrædlinum í stóru íslendsku bankunum, og hesa náttina vísti vreiðin seg so ógvusliga, at løgreglan mátti fara í mótálop fyri at spjaða mannamúgvuna. Loksins sá politiska skipanin, at mótmælisfundirnir, ið verið høvdu, vóru ikki bara íbirtir av nøkrum fáum kverulantum. Fólkið var í ferð við at taka politisku skipanina av ræði. Tey, sum ferðaðust í Íslandi í januar í ár, vóru vitni til søguligar hendingar. 8

ATLANTIC REVIEW 01/2009

Hesa hørðu hósnáttina brúkti íslendska løgreglan fyri fyrstu ferð í 60 ár táragass og lurkar ímóti egnum fólki. Tílíkur ófriður hevði ikki verið í Íslandi síðan 30. mars í 1949, tá altingið samtykti at lima Ísland inn í NATO. Ta ferðina sorlaðu mótmælisfólk hvønn rút í altinginum og mundu forkomið altingsformanninum við einum steini, sum fleyg beint fram við høvdinum á honum. Í dag hevur Ísland so stórar fíggjarligar timburmenn, sum fá onnur vesturlendsk lond hava havt í friðartíð. Einir 30 mans, sum stýrdu Landsbanka Íslands, Glitnir og Kaupthing, verða nú lagdir undir at hava spælt matador við fólksins virðum og pantsett tjóðina. Leingi vóru teir óttaleysir fíggjarligir víkingar, ið ongin kundi skala. Við sínum

"Mótmælisfólk lupu á løgreglumenn, knústu rútar í altinginum og brendu bál á opnari gøtu"

bankum og íløgufeløgum fóru teir á útrásarferð um alt Evropa og prýddu forsíður fyri sítt dirvi. Men so reið fíggjarkervið undan íslendingum, og síðan hevur ongin sæð teir. Mótmæli og ísbarr Vikuskiftið 23. til 26. januar skuldi vera eitt vanligt vikuskifti í íslendska høvuðsstaðnum. Ætlanin var at halda frí í nakrar dagar, njóta býin og kanska stinga tærnar í Bláa Lónið. Alt hetta eydnaðist. Men har var so mangt annað at uppliva. Á middegi fríggjadagin eftir harðligu hósnáttina var aftur glymur dansur í høll uttan fyri altingið. Fólk trummaðu og floytaðu, og boðini til stjórnarflokkarnar og

leiðslurnar í fíggjareftirlitinum og tjóðbankanum vóru greið. Leggið frá tykkum! Leygardagin 24. januar varð aftur boðað til mótmælisfund á Austurvøllum. Ikki fyri at skala tjóðartingið ella loypa á løgreglumenn, men fyri staðiliga at mótmæla vanlukkuligu gongdini í landinum. 6.000 fólk møttu upp at trumma og rópa rakstrarróp. Politikarar eiga at syrgja fyri, at vinnulívið ikki sleppur at seta almenningin í botnleysa skuld, men hesa ábyrgd sviku politikararnir, og tí skuldu teir frá, søgdu tey mótmælandi og fóru síðan stillisliga heim. Hjá okkum ferðandi var stundin komin at fara út í vetrarkvøldið í Reykjavík at fáa ein betri bita. Gingu fram við Kaffi Reykjavík í miðbýnum, sum plagdi at vera dansistað, men nú

kallast Restaurant Reykjavík. Ein hugnalig matstova við fryntligum tænarum og eini fjølbroyttari matarskrá. At Reykjavík er og verður fremsti metropolurin í Norðuratlantshavi, hoyrdist á øllum brøgdum. Gestirnir tosaðu bæði enskt, svenskt, danskt, føroyskt og íslendskt, og lambskjøtið var so leskiligt, sum lambskjøt fær verið. Eftir døgurðan løgdu vit merki til eitt løgið ljósablátt rúm beint við garderobuna. Kannaðu hetta nærri og sóu, at talan var um eina ísbarr. Veggir og sofur vóru úr ísi, og sjey kuldatstig vóru inni. Hetta máttu vit royna, og vit fingu ein heitan dýnuATLANTIC REVIEW 01/2009

jakka oman yvir okkara egnu jakkar at hita okkum við. Innkomin kundu vit velja okkum ein íslendskan snaps ella onkran litríkan drykk, segði tænarin. Vit valdu snapsin og kendu okkum næstan sum teir fyrstu køldu víkingarnir, ið stigu á land í Íslandi fyri 1200 árum síðan. Politisk órógv Tá sólin kagaði inn ímillum gardinurnar á Hotel Loftleiðum sunnumorgunin, vóru aftur stórtíðindi at frætta. Handilsmálaráðharrin, Bjørgvin G. Sigurðsson úr Samfylkingini, boðaði frá, at hann legði frá sær. Samstundis bað hann stjórarnar í fíggjareftirlitinum gera tað sama. Aldrin verður semja ella álit í Íslandi, um ikki politikarar taka ábyrgd, segði handilsmálaráðharrin, og forkvinnan í Samfylkingini, Ingibjørg Sólrun Gísladóttir, ið júst var skorin fyri krabba í høvdinum, gjørdi greitt, at 10

ATLANTIC REVIEW 01/2009

nú skuldi tjóðbankastjórin, Davið Oddsson, eisini sigast úr starvi. Hóast forsætisráðharrin, Geir Haarde, fáar dagar frammanundan hevði kunngjørt, at eisini hann var sjúkur av krabba, og at altingsval fór at verða hildið 9. mai, var øllum greitt, at komið var at evstu døgum hjá stjórnini. Kortini gjørdu Ingibjørg Sólrun og Geir eina seinastu roynd at finna stevið heima hjá forsætisráðharranum. Ingibjørg Sólrun hevði myrkar posar undir eygunum, men smíltist. Geir tosaði sáttliga við tíðindamenn og tóktist lættur um hjartað, kanska tí hann visti, at skjótt slapp hann úr landsins heitasta sessi. Á Hotel Loftleiðum kom ein bussur hjá Reykjavík Excursions eftir gestum, sum skuldu í Bláa Lónið. Vit fóru við.

Heimskend er eksotiska keldan á Reykjanesi, sum New York Times hevur rópt kelduna av øllum heimsins móðurkeldum. Løgið at hugsa sær, at svávulluktur og svóvulmóra kunnu gerast víðagitið ferðavinnumál, men kortini skilligt, tá tú liggur í Bláa Lóni, suffar tungliga í tjúkkari guvu og sær íslendska himmalhválvið lata seg upp fyri tær, áðrenn guvan aftur fjalir tað. Tað er sálarbót í heimsflokki. Stjórnin leggur frá sær Mánamorgunin var trupult at lata vera við at hugsa um stjórnina. Flogfarið hjá Atlantic Airways skuldi

fara til Føroya kl. 13.45, so stundir vóru at fara til handils á Laugarvegi, handilsgøtuni í Reykjavík. Vit roknaðu dúgliga upp á kursin. 1.000 íslendskar krónur vóru 46 danskar krónur. Altso vóru 5.000 íslendskar krónur bara 230 danskar, so her kundi gerast kvettið. Í tveir tímar gingu vit millum snotiligu handlarnar, áðrenn vit aftur fóru oman til altingið at fregnast um støðuna. Ein mótmælismaður við trummu greiddi frá, at landsins fremstu politikarar sótu í altingsbygninginum

og fundaðust um, hvat skuldi henda við stjórnini. Einir 20 ungir mans trummaðu og trummaðu, so politikararnir skuldu hoyra, at mótmælini fóru ikki at tagna, fyrr enn stjórnin gav upp ond. Men fundirnir í altinginum vóru ikki lidnir, tá vit máttu hoppa í ein hýruvogn og skunda okkum á Hotel Loftleiðir eftir viðførinum og út á flogvøllin. Í matstovuni á flogvøllinum var sjónvarpið tendrað, og ríkissjónvarpið sendi beinleiðis úr altinginum. Nú kom Ingibjørg Sólrun Gísladóttir

úr fundarhølinum hjá Samfylkingini. Flokkurin var samdur, segði hon. Um hvat, spurdu tíðindafólkini. Nei, tað skuldi hon siga Geir Haarde fyrst. Men frammanundan hevði hon sagt, at Samfylkingin var til reiðar at taka við leiðsluni í stjórnini. So gekk ein hálvur tími, og fólk gjørdu seg til reiðar at fara í flogfarið. Júst í teirri løtu kunngjørdi Geir Haarde boðini, sum mong høvdu væntað at hoyra. Stjórnin var fokin. Tá flogfarið lætti sær á, sóu vit niðri undir okkum eitt land í stjórnarloysi og búskaparligum óføri, men eisini eitt land, sum framvegis er ein av ATLANTIC REVIEW 01/2009

heimsins mest hugtakandi náttúruperlum við sínum fløtum, jøklum, keldum, eldgosum og ævigt hóttandi jarðskálvtum. Íslendingar hava upplivað mangar stórar vanlukkur síðan landnámið. Í dag eru teir skakaðir av fíggjarkreppuni, men hóast alt hugsa teir flestu sum unga gentan í kunningarstovuni á Laugarvegi, tá hon varð spurd, hvat hon helt um støðuna í landinum. “Hetta fer at ganga,” svaraði hon lágmælt. SUMMARY Hard Times in Beautiful Iceland In Iceland, the weekend of 23 – 26. January 2009 truly became a historical one. For 15 weekends in a row, Icelandic demonstrators had 12

ATLANTIC REVIEW 01/2009

demanded that the government should take the consequences of the financial crisis. As a final outcome, the government resigned. The demonstrations in Reykjavik became quite rough in January. On the 22. January the demonstrations became particularly rough and for the first time in 60 years the police had to resort to batons and tear gas in order to calm down the masses. The financial crisis has hit Iceland so hard that the government has taken over three of the biggest banks and now has to pay astronomical amounts for the bail-out. People have been demonstrating because the banks, in this way, have pawned the entire nation and that the government allowed this to happen. While Iceland is struggling hard with the financial crisis, the country

still remains one of the world’s most beautiful natural sceneries. Not least, the city of Reykjavík and the Blue Lagoon at Reykjanes are well worth a visit. Tourism in Iceland has lately increased by large because of the decline of the Icelandic currency which makes shopping very affordable. On Laugarvegi, the main shopping street of Reykjavík, the store owners still welcome their customers with hospitality and you can find lots of great offers. Iceland is a country that has had to fight many battles since its discovery approx. 1200 years ago, so here is a people that is used to struggle. When the young woman at the tourist office on Laugavegi is asked, what her predictions about Iceland are, she is determined: “It will be alright!”

Feit skrivstova.

Smyrilsvegur 5 路 T贸rshavn 路 www.casa.fo ATLANTIC REVIEW 01/2009

ATLANTIC REVIEW 01/2009

Ein trubadurur ynskir sær nýtt lýðveldi Íslendingar stríðast við politikarar, sum bara hugsa um seg sjálvar og flokkarnar. Alt ov leingi hevur Ísland havt flokkaveldi, og nú hevur fólkið møguleikan at seta á stovn veruligt lýðveldi, heldur Bubbi Morthens, best umtókti íslendski sangarin í nýggjari tíð TEKSTUR UNI ARGE MYNDIR BUBBI MORTHENS, Álvur Haraldsen/SOSIALURIN

Sunnudagin 1. februar 2009 kunngjørdu íslendsku flokkarnir, Samfylkingin og Vinstri Grøni, at teir høvdu skipað nýggja stjórn við Framsóknarflokkinum sum stuðulsflokki. Sama dag sat kendasti íslendski trubadururin seinastu 30 árini, Bubbi Morthens, í Norðurlandahúsinum í

Føroyum og sang vísur um bankakreppu, kærleika og Gud. Einasamallur oysti hann í nærum tveir tímar av sínum skaldsligu perlum við dundurrødd og tryggum guitarspæli. Tey mongu, sum høvdu leitað sær í Norðurlandahúsið, sóu ein óuppgjørdan 52 ára gamlan mann í

bestu javnvág við seg sjálvan. Spelkin sprakk hann upp á pallin kl. 16.00, setti seg væl til rættis við guitaranum og skimaðist út millum áhoyrararnar. ”Takk fyri hjálpina,“ segði hann. ”Takk fyri lánið, tit góvu okkum!“ 30 ár á toppinum Bubbi Morthens gav sína fyrstu plátu

ATLANTIC REVIEW 01/2009

”Takk fyri hjálpina, takk fyri lánið, tit góvu okkum“

út longu í 1980, og síðan hevur hann verið heimskendur í Íslandi. Í dag býr hann beint uttan fyri Reykjavík og ger lítið um seg, burtursæð frá tá hann spælir konsertir ella gevur út fløgur. Soleiðis var ikki fyrr. Einaferð bæði drakk hann, roykti hash og sniffaði kokain, og í einum tílíkum rúsi var tað, at hann ein morgun vaknaði á Hotel Borg í Reykjavík saman við eini kvinnu, hann ikki kendi. Tungur í høvdinum slapp hann sær á dyr, og heimkomin skrivaði hann ein av sínum bestu sangum, „Talað við gluggan.” Í dag er hann fráskildur, men annaðhvørt vikuskifti vitja børnini. Seinast hann hevði tey, hugdu tey at sangleikinum "Mamma Mia” saman. Sjálvur orkaði Bubbi ikki fyri ABBA, tá bólkurin var frammi, men tá hann 16

ATLANTIC REVIEW 01/2009

sá sangleikin og vaggaði aftur við hvørjum einasta sangi, var hann seldur. ”Størstu sangskrivararnir í heiminum eru The Beatles, Bob Marley og ABBA,” staðfesti hann í Norðurlandahúsinum. Skjótt brýtur aldan Eftir konsertina sat hann í eini sofu aftan fyri pallin og strekti sær beinini. Gorhungraður spurdi hann, hvar hann og báðir hjálparmenninir kundu fáa okkurt at eta, men hungurin tók ikki broddin av hansara meiningum um støðuna í Íslandi. "Støðan er sera ring, og vit hava ikki kent allan sviðan av kreppuni enn. Í løtuni eru 15.000 mans arbeiðsleysir, og seinni í ár er talið kanska komið upp á 35.000. Øll tey,

sum keyptu partabrøv og settu sína uppsparing í bankarnar, hava fingið stór høgg. Kreppan sæst kanska ikki á gøtuni, men hon er í heimunum og hjúnarrúmunum," greiddi hann frá. Við ørmunum upp um høvd vísti hann, hvussu støðan er í Íslandi. "Heruppi er tann stóra aldan nú,” segði hann, ”men enn hevur hon ikki brotið oman yvir okkum, so vit hava langt frá upplivað tað ringasta enn. Hetta verður trupult, men íslendingar eru stríðsmenn, og um eini 3-4 ár fer at ganga hinvegin aftur.“ Burtur við flokkaveldi Eins og tey mótmælandi, sum í januar noyddu gomlu stjórnina at leggja frá sær, var Bubbi Morthens ónøgdur við politikararnar. „Vit stríðast við politikarar, sum

Gourmet is an elegant meeting place for any occasion, whether it is just to get somthing to eat or to enjoy an extravagant meal

GOURMET

ATLANTIC REVIEW 01/2009

bara hugsa um seg sjálvar og flokkarnar. Alt ov leingi hava vit í Íslandi havt eitt flokkaveldi, sum ikki hevur hugsað um fólkið. Nú hava vit møguleikan at seta á stovn veruligt lýðveldi, har fólkið ræður og ikki nakrir flokkar, ið bara vilja sæta sær sjálvum,” segði hann. Teir tríggir greiddu frá, at ferðslan í Reykjavík er nógv minkað orsakað av kreppuni. Øll bygging er steðgað, og eitt nú múrarar og málarar hava onki at gera longur. Fráflytingin hevur eisini tikið dik á seg, og tey flestu, ið stinga í sekkin, fara til Noregs. Bubbi Morthens ivaðist ikki í, hvør hevði ábyrgdina av kreppuni. Oddamenninir í bankunum høvdu sína stóru ábyrgd av tí astronomiska bankaskrædlinum. Men politikararnir, sum skuldu hava eftirlit við teimum, misrøktu sína eftirlitsskyldu, og tí eru teir samsekir. ”Meðan alt gekk upp á stás, eggjaðu politikararnir bankunum til at halda fram at vaksa, og teir vuksu 10 ferðir 18

ATLANTIC REVIEW 01/2009

”Hetta lívið hevur nærum kostað okkum sjálvstøðuna“ upp um tjóðarframleiðsluna. Alt var vitleyst, og har var onki eftirlit við nøkrum,” staðfesti Bubbi Morthens. Tónleikarar og prestar Meðan teir gjørdu seg til reiðar at fara oman á Hvonn at eta, lósu teir Morgunblaðið á internetinum. Jóhanna Sigurðardóttir úr Samfylkingini var sum fyrsta kvinna nakrantíð vorðin forsætisráðharri í Íslandi, og so var hon eisini fyrsti samkyndi ríkisleiðarin í heiminum yvirhøvur.

Nýggja stjórnin boðaði frá, at hon fór at leggja dent á umstøðurnar hjá vanliga fólkinum og vinnulívinum, men nær hon fór at fáa tamarhald á skuldini hjá bankunum, visti ongin. Í tí málunum samstarva íslendingar nú við Altjóða Gjaldoyragrunnin, IMF. ”Hetta lívið hevur nærum kostað okkum sjálvstøðuna, og tað einasta, sum er gott, er, at tónleikarar og prestar framvegis hava ovmikið at gera,” segði Bubbi, áðrenn teir tríggir fóru út í føroyska vetrarkuldan.

Feit ting.

Smyrilsvegur 5 路 T贸rshavn 路 www.casa.fo

På opdagelse i underskønne Nólsoy

ATLANTIC REVIEW 01/2009

Beretningen om en aftensejltur fra Tórshavn til Nólsoy på sluppen Norðlýsið, hvor Pernille og Hans Engell hyggede sig med færøske venner samt myter og sagn på den smukke ø. Her hørte de blandt andet historien om ”Norske Løve,” der skulle til Trankebar i Indien, men forliste ved Færøerne, og om nationalhelten Ove, der besejrede Nordatlanten og Nordsøen ved at ro fra Tórshavn til København TEKST Hans Engell FOTO ÓLAVUR FREDRIKSEN, ABSALON HANSEN, EYÐNA SIMONSEN

ATLANTIC REVIEW 01/2009

Sådan en dag findes der ikke noget smukkere sted på kloden. Himlen er tindrende blå med skiftende skyformationer, der giver hele sceneriet et afvekslende, næsten overjordisk og bjergtagende perspektiv. Der er ikke megen vind, krappe bølger, ude i det fjerne øjner vi

ATLANTIC REVIEW 01/2009

fiskeriinspektionsskibets gråmalede kontur, og midt ude i løbet ligger de russiske fiskertrawlere, der som sædvanlig ligner et par rustbunker. Der er åbenbart ikke mere maling i Putins Rusland end i Gorbatjovs Sovjet. Målet er Nólsoy lige ud for Tórshavn. Langt ude i havet. Vi er på aftentur med sluppen "Norðlýsið," som med skipper, kok og altmuligmand Birgir Enni som kyndig kaptajn har samlet et selskab, der ikke kan være mere hyggeligt og underholdende. Chefredaktør og administrerende direktør på Sosialurin og Mediahuset, Jan Müller, direktør for Rás2, Jonhard Hammer, sportsredaktør og finansdirektør Jákup Mørk, redaktionsleder Kári Mikkelsen, Sosialurins redaktør Eirikur Lindenskov, bestyrelsesformand for Sosialurin, advokat Eyðfinn Jacobsen, og så vi to tilrejsende fra Danmark, min hustru Pernille Engell og mig selv.

Midt imellem alle festlighederne i forbindelse med Sosialurins 80 års jubilæum har vores færøske værter taget os med på en tur i den gamle, flot istandsatte færøske slup, der ellers sejler faste ture med turister og gæster fra forår til efterår til de smukke fjelde og grotter langs den forrevne færøske kyst. En enestående naturoplevelse med alt, hvad Herrens forrådskammer kan byde på af fiske og fugle. Ret for stævnen ligger Nólsoy, nærmest som om øen passer indsejlingen til Færøernes hovedstad. Den smukke ø Det er en af de aftener, der varer alt for kort, men bevares i erindringen til evig tid. Her er så smukt, rent, klart vand, højt til himlen og bløde pastelagtige farver. Et sted, der giver mindelser om Skabelsesberetningens ord: "Vandet skal vrimle med levende væsener, og fugle skal flyve over jorden oppe under himmelhvælvingen."

"Der vil være yngre, utålmodige mennesker, der oplever det færøske tidsperspektiv som gammeldags, kedeligt, stillestående. Jeg har den stik modsatte oplevelse." Nólsoy er ikke et sted, man bare falder over. Den lille 10 kvadratkilometer store ø med en befolkning på under 300 skutter sig omkring den fine lille havn, den smukke gamle kirke og de sorttjærede træhuse med græstørv på taget. Nólsoy er et besøg værd. Her er fine vandreture ud til fyret, og en sejltur rundt om Nósloy er en naturoplevelse af de store - selv efter færøske forhold. Her er fine klippehuler, hvor sælerne hygger sig, og på ydersiden fuglefjelde og smukke klippepartier, som rummer et myldrende fugleliv med blandt andet verdens største bestand af stormsvaner.

Det færøske tidsperspektiv Jeg har lagt mærke til, at et af de punkter, hvor færinger og danskere er meget forskellige, handler om fornemmelsen af tiden. For danskere er det, der skete for tre år siden, meget lang tid tilbage, hvorimod færinger ofte oplever noget, der skete for flere hundrede år siden som en begivenhed, der ligger lige om hjørnet. Man har simpelthen et helt andet tidsperspektiv på Færøerne end i Danmark. Der vil være yngre, utålmodige mennesker, der oplever det færøske perspektiv som gammeldags, kedeligt, stillestående. Jeg har den stik

modsatte oplevelse. Færinger har en sund tilgang til tingene, ser livet, vennerne, familien som en sammenhængende erfaringskæde, det lange perspektiv, slægtens og landets fortid - måske født af, at man på Færøerne lever i en helt anden pagt med naturen end i de store byer i Danmark og på en anden måde er afhængig af naturens ressourcer, af vejr og vind og tidernes skifte, end vi er i Danmark. På Nólsoy vader man rundt i skrøner og sagn om nationalhelten Nólsoyar Páll, der kom fra Nólsoy og i starten af 1800-tallet var en drivende kraft for afskaffelsen af monopolATLANTIC REVIEW 01/2009

FAKTA OM HANS ENGELL Hans Engell, født 1948. Fhv. minister og chefredaktør. Uddannet journalist og politisk medarbejder på Berlingske Tidende i København. Forsvarsminister 1982-87. Justitsminister 1989-1993. Formand for Den konservative folketingsgruppe, politisk leder og partiformand 1993-1997. Adm. chefredaktør Ekstra Bladet 2000-2007. Forfatter, underviser foredragsholder og politisk kommentator. Hans Engell har besøgt Færøerne 10 gange og kommenteret dansk-færøske forhold i Sosialurin og Rás 2. Gift med Pernille Engell og bor i Københavns centrum.

handlen. Eller sælsomme sagn om en skotsk prinsesse i Korndalur for slet ikke at tale om sagnet om trolden, der ville lægge Nólsoy og Sandoy sammen ved at stramme et reb gennem klippehulen i Nólsoy og en tilsvarende klippehule på Sandoy. Trolden spændte så hårdt, at dens hoved røg af og blev til bjerget Trøllhøvdi på nordspidsen af Sandoy. Det med den forskellige fornemmelse for tid fik jeg et levende indtryk af, da vi på vej ned gennem den lille gyde på Nólsoy stoppede foran et par langhuse, hvor der udenfor som en slags trin eller trappeafsats lå nogle store støbejernsplader med Frederik den 3.'s umiskendelige kontrafej, den lange næse, pudderparykken og de kongelige initialer vævet ind i hinanden. Og så er det, man spørger sine færøske venner: "Hvad i alverden laver disse plader, der ligner noget fra en stor brændeovn, her på Nólsoy?" Og svaret kommer prompte: "Det er formentlig noget fra "Norske Løve," et skib der gik på grund ved Lambavík." Efter tonefaldet lyder det som 24

ATLANTIC REVIEW 01/2009

om, det var en begivenhed, der indtraf for nogle måneder siden. Det er ikke tilfældet. Strandingen skete i december 1707. På vej til Trankebar Det handler om Dansk-Ostindisk Kompagnis sagnomspundne handelsskib, der for 300 hundrede år siden tog ud på en lang rejse midt i den mørke, nordiske vinter og forliste ved Færøerne. Turen fra København skulle gå nord om Skotland, ned

gennem Atlanten, syd om Kap Det Gode Håb og videre til den danske koloni, Trankebar i Indien. Skibet var ladet med guld, som skulle omveksles med krydderier, farvestoffer og andre eksotiske varer fra kolonien. Men "Norske Løve" røg den 4. december 1707 under en voldsom storm i Atlanten ud af kurs og strandede ved Lambavík. Historien om den spændende og komplicerede redning af besætningen, bjergningen af skibets ladning og til sidst søforhøret i Tórshavn er der skrevet fascinerende beretninger om. Blandt andet stammer klokken i Tórshavn Kirke fra det strandede skib, men alt tyder på, at skibets indhold blev kannibaliseret, og nu ligger siderne af en støbejernsovn altså her på Nólsoy og bliver brugt som trædesten, før man siger indenfor i det smukke, lavloftede træhus. De kongelige initialer og kontrafej er tydelige og genkendelige. Gad vide, hvad dronning Ingrid har tænkt, da hun under sit besøg på øerne i 1970'erne må have passeret den tidligere monarks billede.

Nýggjar tænastur nýggir hentleikar nýtt snið nýggjur Netbanki Við Netbankanum frá Føroya Banka kunnu flestøll bankaørindi avgreiðast heima. Ger flytingar, gjald rokningar, fá yvirlit yvir bókingar og samskift beinleiðis við tín kundaráðgeva við telduposti. Millum nýggju hentleikarnar kunnu nevnast, at nú kanst tú gera íløgur beinleiðis á Netbankanum. Eisini sært tú alt brævasamskifti millum teg og Føroya Banka. Sniðið er vakrari og brúkaravinarligari, og vit hava lagt okkum eftir at gera nýggja Netbankan greiðari og lættari at nýta.

Soleiðis fært tú Netbankan

Ring til Kundatænastuna á 330 330 Tú kanst eisini lesa meira á foroya.fo

www.foroya.fo

ATLANTIC REVIEW 01/2009

Og så er der guldskatten! Hvad blev der egentlig af den? Atter et af de sagn, vi kan spinde lange ender på, mens vi bevæger os rundt i bygden med de maleriske mange bådehuse og æresporten af en hvalkæbe, som blev sat op til hyldest for dronning Ingrid, da hun gæstede Nólsoy i 1970. Supermanden Ove Her står også et lille mindesmærke for Ove Joensen, Ro-Ove, der både på Færøerne og i Danmark fik heltestatus, og som hvert år fejres ved en byfest. Beretningen om søhelten Ove Joensens heltedåd og hans tragiske endeligt er et stykke moderne færøsk

historie, der giver mindelser om en glorværdig fortid med sejlersind og vikingedåd. Ove Joensen var født i Tórshavn, var sømand og forsøgte at gøre turen fra Færøerne til Danmark to gange i 1984 og 1985, men måtte begge gange give op. Tredje gang lykkedes det. Den 37-årige færing ankom 11. august 1986 til Langelinie efter at have roet i 41 døgn fra Tórshavn. En tur på cirka 1.660 km. I København blev han modtaget ved Den Lille Havfrue på Langelinie af overborgmester Egon Weidekamp i spidsen for næsten 6.000 begejstrede københavnere. Ro-Ove havde taget turen gennem

Atlanten, Nordsøen, Limfjorden, Kattegat og Øresund og havde medbragt gaver til prinserne Joachim og Frederik. Det blev en storslået modtagelse og nogle festlige dage i Danmarks hovedstad. Tre professorer på Rigshospitalet ønskede at undersøge Ro-Ove. De ville gerne have at vide, hvordan han havde kunnet klare sig gennem strabadserne. Lægeundersøgelsen på Rigshospitalet gav Ove papir på, at han var en supermand. Men alt det kunne ikke redde Ove Joensen, da han året efter forsvandt på vej fra Runavík til Nólsoy. Hans båd Diana Victoria blev fundet

"Ro-Ove havde taget turen gennem Atlanten, Nordsøen, Limfjorden, Kattegat og Øresund"

ATLANTIC REVIEW 01/2009

Terminal 01

Tax-free Shop A

Keyp toll-frítt á flogvøllinum í Føroyum, bæði við fráferð og heimkomu. Tað er eintfalt og bíligt.

Tax-free Shop B

Buy your Tax-Free goods at the airport in the Faroe Islands upon arrival and departure. It’s cheap & easy. ATLANTIC REVIEW 01/2009

flydende tom på et ellers helt stille hav. Ove blev fundet druknet, og både på Færøerne og i Danmark blev han mindet med sorg, men heltedåden stod for eftertiden. Nólsoy har siden ved den årlige byfest, Ovastevna, der holdes i starten af august, hædret øens helt, og færøbåden Diana Victoria kan ses på Nólsoy. Alt godt fra havbunden Nede på "Norðlýsið" samles hele flokken igen - bortset fra Jan Müller, der er stødt ind i Ro-Oves bror, hvilket ikke går helt stille for sig. De har kendt hinanden i mange år, og snakken går. På "Norðlýsið" er der nu disket op med pragtfuld spise fra havets uudtømmelige forrådskammer: Kammuslinger, blåmuslinger, hestemuslinger, som vistnok kun kendes på Færøerne. Krabbe, jomfruhummer, torsk, kuller, rødfisk og havtaske. Dette er den virkelige, autentiske oplevelse. Pernille er fuldstændig vild med hestemuslingerne og beretnin-

ATLANTIC REVIEW 01/2009

gen om, hvordan de skæres fri fra klipperne og hentes op fra havets dyb. Det gode ved fiskeretter er, at de ikke tager skade at blive ledsaget af koldt øl og en enkelt - flaske - snaps. Det bliver sent, inden vi sætter kursen tilbage mod Tórshavn. Gennem nattemørket glider sluppen af sted, fulgt af stjernerne på himlen og i det fjerne lysene fra kajen i havnen. På vej tilbage står jeg i agterstævnen og kigger mod Nólsoy, der nu ligger som et stort bjergmassiv og alligevel føles trygt og godt. Det er det gode ved at være gæst på Færøerne. Naturen veksler hele tiden, man kan aldrig føle sig sikker på vejret. Og når vejr og natur forenes og beslutter sig for at modtage gæsterne med smil, varme, mildhed og imødekommenhed, findes der simpelthen ikke nogen bedre plet på jorden. SUMMARY Former Minister in Nólsoy The former Danish Minister of Justice and Minister of Defence, Hans Engell,

has been to the Faroe Islands 10 times and just can’t get enough of the islands. Last year he and his wife, Pernille, went on a trip with the scooner “Norðlýsið” with several Faroese friends to Nólsoy, near Tórshavn. On the trip they experienced breathtaking nature and heard tales of historical events, for example when Ove Joensen in 1986 sailed from the Faroe Islands to Denmark in a rowing boat. Hans Engell has noticed that the Faroese people have a whole other relationship to time than people elsewhere. To most people 3 years seem like a long time, while the Faroese can make events from 300 years ago seem present. “Young people may find the Faroese time perspective old-fashioned and boring. I experience the opposite. Faroese people experience friends and family as a continuous chain back into the past,” says Hans Engell.

Ru na ví t u Æ k v 2 ðu ík ví k

KLAKSVÍK

440

To f

re n

Ku n H oy ar al ds s. Ár H Vi v na ða an fjø re na ið rð su i ur nd

410

y ól

Fares on buses

Please check www.ssl.fo.

101

sansir.fo

ng sf j.

Fu nn i

Se i la tra Sk ð ál i

da lu r

Ko l

0 30

TÓRSHAVN

504

tir

k ví Kv í

la fj.

480

Ka Fu m gl bs af d. j.

G Fu jó nn gv in gu r

ði Ei nu ví k ør Tj an na Ve st m u Sø r rv á FL gur O G M VØ LL ið v U R Sa águ nd r av ág ur

Bø

in es yk M

482

KOLLAFJ.TUNNILIN

Fares on ferries

ræ

Sk in

úl

600

av ála ík vík

ús ur al D

úv

601 66

Sa KRAMBATANGI

700

500 Bus route number 7

Ferry route number

Return ticket

Shorter routes

Suðuroy

Mykines

Adults Return ticket 10-trip-travelcard Monthly travelcard

40 340 450

80 680 900

120 510

Children/Pensioners Return ticket 10-trip-travelcard Monthly travelcard Students

20 170 225 30

40 340 450 60

60 255

140 1.190

200 1.700

1.500 280 280 20 40

2.000 400 400 30 60

Vehicles (incl. driver) Return ticket Car < 5m 10-trip-travelcard Monthly travelcard < 5m Car with trailer Car with caravan Bicycle Motorcycle

1 70

jin

m Fa

Lo Vá Po H Ø ov ra pr gu rk ví a er r k i

k a ri ví lb oy nd va vør H T

Strandfaraskip Landsins, the Faroese public transport service, publishes an annual timetable (Ferðaætlan) containing details of all ferry and bus schedules. It is available from Farstøðin Passenger Terminal in Tórshavn and all tourist information centres. All travel times in the annual timetable are subject to changes and you are therefore advised to check Strandfaraskip Landsins´ website, www.ssl.fo, before you travel. All Strandfaraskip Landsins bus and ferry routes are included in the following map:

ík rv ta at

400

ja rk Ki

203

OYRARBAKKI

oy ín Sv

SKÁLABOTNUR

500

R ík LU irv A Le UD ður T r Ø jø G arf ld Sø

100

201

202 200

506

r s d. ur sa ne al ra ú d la H yð la øl S k i Tr M fj. da yn O

Domestic buses and ferries

Please note that these prices are for guidance only. Please check www.ssl.fo before you travel.

Ísland í fíggjarkreppu hvussu kundi tað henda

TEKSTUR Icelandic Review TÝÐING Uni arge MYNDIR Icelandic Review

Viljálmur Bjarnason, professari

Maria Huld Markan Sigfúsdóttir, listakvinna

Tá gjaldføriskreppan tók seg upp, høvdu bankarnir ikki nóg trygg lán at selja ella handla við. Lán til holding feløg vóru ein triðingur av útlánunum hjá bankunum, og tá eitt ella tvey av feløgunum fóru á húsagang, kollapsaði alt sum eitt korthús. Grannskoðararnir hava ikki sæð tann ovurstóra vandan. Hetta er heilt óskiljandi, tí í lóggávuni verður orðið váði nevnt 55 ferðir, og orðið grannskoðan verður nevnt 45 ferðir. Okkurt hendi í Íslandi, tá arvagranskingarfyritøkan Decode millum 1995 og 1997 fekk fólk at keypa partabrøv í fyritøkuni. Vanligur handilsskapur hvarv tá. Fólk fóru at leggja dent á handilin heldur enn sjálva vøruna. Síðan kom einskiljingin av bankunum, og tey, sum tóku yvir har, høvdu ongar førleikar til tess. Tey vóru skjót at tveita tey út, sum høvdu royndir, og seta fólk í starv við rætta hársniðnum. 30 menn og tríggjar kvinnur hava ábyrgd av skrædlinum, og øll høvdu havt eitthvørt samband sínámillum.

Tá búskaparliga uppgongdin var um at enda, gekk alt bara skjótari og skjótari, og tað kvetti tjóðina av um tvøran. Summi gjørdust óttafull og sóu, at hetta fór ikki at ganga í allar ævir. Tað tekur nógv meiri tíð hjá eini tjóð at menna seg innaní enn uttaná. Tú kanst nútímansgera teg nógv skjótari uttaná. Hetta uppdagaði eg fyrstu ferð, tá eg fór til Japan og sá, hvussu ein tjóð fer frá eini forngamlari mentan til eina nýmótans mentan. Innaní hava fólkini framvegis somu ritual, vanar og mentanarliga samleika. Tá ein tjóð fer fram um seg sjálva, eins og eg haldi, at Ísland gjørdi, verða fleiri grundleggjandi virðir skolað burtur. Tú veitst ikki, hvat er rætt og skeivt. Tú gloymir at siga takk. Alt verður ein samleikakreppa. Vit vilja fegin trúgva upp á tær gomlu fornsøgurnar, men vit hava ikki so frægt sum tíð at lesa tær. Vit verða nú noydd at læra okkum umaftur at vera eyðmjúk.

ATLANTIC REVIEW 01/2009

Einar Már Gudmundsson, rithøvundur

Útsagnirnar hjá Vilhjálmi Bjarnason, Einar Már Gudmundsson og Mariu Huld Markan Sigfúsdóttir eru úr samrøðum við tey trý í Iceland Review 2008.

Vit hoyra nú søgur um fólk, sum fingu útbúgving at umsita handil og búskap, og sum vóru egnað at arbeiða í fíggjareftirlitinum, men vórðu keypt yvir í bankarnar fyri nógv hægri løn. Eisini ganga søgur um fólk, sum kundu verið vorðin verkfrøðingar, støddfrøðingar og teldufrøðingar, men vórðu lempað yvir í búskaparligu bløðruna við lyftum um góðar pengar. Eg kann ikki siga, at hetta var høvuðstrupulleikin, men hetta var ið hvussu er ein avleiðing av tí, sum hendi. Nógv vanlig størv, eitt nú tað at vera jarðarmóðir ella lærari, lækkaðu í tign og vórðu ikki virðismett í materialistiska rúsinum. Nógv stórlæti var innbygt í hesa skipanina, og sjálvsøkni og gramni stýrdu atferðini. Grundleggjandi virðir vórðu gruggað. Skulu íslendsku leiðararnir koma aftur á beint, eiga teir at lesa “Hávamál,” har nógvur vísdómur er at finna, ikki minst setningurin um, at pengar gera menn til apur.

ATLANTIC REVIEW 01/2009

Røddin hjá føroysku arbeiðsgevarunum Hvørja ferð føroyskir arbeiðsgevarar hava nakað upp á hjarta, ber hon siðiliga fram teirra sjónarmið í fjølmiðlunum. Navnið er Marita Rasmussen, og eitt av hennara málum sum stjóri í Vinnuhúsinum er at menna fakliga stoltleikan í landinum og fáa føroyingar at hugsa stórt. Á hendan hátt kann føroyskt vinnulív røkka fleiri og betri úrslitum, heldur hon. TEKSTUR Kristianna Winther Poulsen MYNDIR SANSIR

Ein dagin í november 2007 fekk Marita Rasmussen tilboð um at taka við sum stjóri í Vinnuhúsinum. Hon ivaðist ongantíð í at taka av. “Eg hevði starvast í húsinum sum ráðgevi í nógv ár og verið í starvi í vinnulívinum og almennu fyrisitingini, so eg kendi meg til reiðar at taka við uppgávuni,” sigur Marita Rasmussen.

Heldur ikki arbeiðsgevari hennara, Jóhan Páll Joensen, formaður í Føroya Arbeiðsgevarafelag, ivaðist í, hvør skuldi hava stjórastarvið í Vinnuhúsinum. “Tá Jan Mortensen fór frá, vistu vit, at vit høvdu ein persón í húsinum, ið hevði teir neyðugu førleikarnar. So har var eingin ivi um, at vit ynsktu at bjóða Maritu Rasmussen starvið. Vit eru væl nøgd við hana sum stjóra. ATLANTIC REVIEW 01/2009

Hon er effektiv, tekur skjótar avgerðir og er løtt at samstarva við,” sigur Jóhan Páll Joensen, nú hálvtannað ár er runnið, síðan Vinnuhúsið fekk nýggjan stjóra. Hugsa stórt Vinnuhúsið er felags røddin hjá føroyskum arbeiðsgevarum og limafeløgunum í Føroya Arbeiðsgevarafelag. Kjarnuuppgávan er umframt at ávirka viðkomandi partar at skapa so góðar karmar fyri føroyskt vinnulív sum gjørligt at skipa fyri sáttmálasamráðingum á privata arbeiðsmarknaðinum. Ein týðandi uppgáva hjá starvsfólkunum í Vinnuhúsinum er eisini at leita sær ráð hjá limafeløgunum, tí Vinnuhúsið skal fyrst og fremst tæna limafeløgunum. Stjórin sjálvur samskiftir dagliga við nevndina í Føroya Arbeiðsgevarafelag, og hetta samskiftið riggar væl, eru

stjórin í Vinnuhúsinum og formaðurin í Føroya Arbeiðsgevarafelag samd um. Men Marita Rasmussen og føroyskir arbeiðsgevarar hava eisini eitt hægri hugsjónarligt mál við Vinnuhúsinum. Hetta kom eitt nú til sjóndar 1. oktober 2007, tá Bill Clinton vitjaði í Føroyum. Vinnuhúsið skipaði fyri vitjanini. “Við at fáa nøvn sum Bill Clinton og Al Gore hendanvegin vilja Føroya Arbeiðsgevarafelag og Vinnuhúsið vísa á, at tað eisini í Føroyum ber til at hugsa stórt,” sigur Marita Rasmussen. “Við tílíkum tiltøkum og tiltøkum sum Vinnudegnum vilja vit økja um fakliga stoltleikan í vinnulívinum. Vit føroyingar eru eitt fólk av fáum orðum, og vit duga illa at taka ímóti rósi. Men við øktum fakligum stoltleika kunnu vit halda høvdinum eitt sindur hægri og óivað eisini støðugt røkka betri úrslitum,” sigur hon.

"Hon er effektiv, tekur skjótar avgerðir og er løtt at samstarva við" 34

ATLANTIC REVIEW 01/2009

Um Maritu Rasmussen Marita Rasmussen, fødd 1967 Prógv sum fiskivinnufrøðingur við lærda háskúlan í Tromsø í 1993. Prógv sum Master innan leiðslu og fyrisiting frá Robert Gordon University í Aberdeen í 2005. Er gift og hevur trý børn, ið eru 18, 13 og 12 ár. Um Vinnuhúsið Vinnuhúsið er felagsheitið fyri virksemið hjá Føroya Arbeiðsgevarafelag, limum tess og teimum vinnufeløgum, sum eru knýtt at Vinnuhúsinum. Føroya Arbeiðsgevarafelag rekur Vinnuhúsið, og nevndin í Føroya Arbeiðsgevarafelag hevur yvirskipaðu ábyrgdina av virkseminum í Vinnuhúsinum. Nevndin í Føroya Arbeiðsgevarafelag setir stjóra at taka sær av dagliga rakstrinum av húsinum.

THOR OFFSHORE Ship owners THOR, based in the Faroe Islands, manage and operate: tug, standby, supply, chase/support, and guard vessels world wide. THOR also operates a ship agency in the Faroe Islands.

Limagjald er 2 promillu av útgoldnum lønum, tó er løn til nevnd og stjórn undantikin. Minsta limagjaldið er 4.000 kr. um árið.

We have years of experience and international expertise. For further information please refer to our website: www.thor.fo

Vinnuhúsið umboðar umleið 650 føroysk virkir.

Fjølbroyttari vinnulív Marita Rasmussen heldur, at føroyska vinnan stendur seg sera væl innan summi øki. “Alivinna og saltfiskur eru nissjur, har føroysk virki hava megnað at skarað framúr. Eisini partar av fíggjarsektorinum hava megnað at differensierað seg uttanlands, og nakrir spírar innan hátøkni eru í ferð við at stinga seg upp. So her hendir nakað, og tað er spennandi at fylgja við,” sigur hon. Fiskivinnan er tó framvegis nógv tann størsta vinnan í Føroyum, og hetta eru tey sjálvandi greið um í Vinnuhúsinum. “Sum fiskivinnusamfelag hava vit øll íbornar førleikar innan fiskivinnuna. Flestu okkara hava ein ávísan kunnleika til, hvat fiskivinna er. Hesin kunnleiki gevur okkum førleikar sum arbeiðsmegi. Vit eiga sjálvandi at fáa mest møguligt burtur úr fiskivinnuni, men vit eiga at virka fyri, at fiskivinnan verður lutfalsliga minni, hóast hon helst skal vaksa í virði. Hetta merkir, at aðrar vinnur veruliga mugu taka seg fram, og tað er neyðugt í okkara lítla og sárbæra búskapi,” sigur Marita Rasmussen. Hon heldur, at ein avbjóðing fyri føroyskar fyritøkur er at seta meira tíð og orku av til leiðslu. Aloftast verða fólk sett í starv, sum hava kunnleika til eitt avmarkað fakøki heldur enn kunnleika til leiðslu.

Thor Ltd, Bryggjan 5, FO-420 Hosvik, tel: (+298) 422503, Fax (+298) 422383 www.thor.fo, www.thor-offshore.com

ATLANTIC REVIEW 01/2009

“Marita er álitisvekjandi. Hon er bersøgin, og vit kunnu vera rúkandi ósamdar, men eg havi álit á henni” “Ein veikleiki í smáum fyritøkum kann vera, at fá fólk eru í leiðsluni. Hetta merkir ofta, at lítil orka er at implementera nýggj hugskot og arbeiða við nýskapan. Hinvegin eru nakrar av styrkjunum hjá føroyskum fyritøkum fleksibiliteturin og evnini at laga seg til broyttar umstøður. Føroysk virkir eru skjót at leggja um, tá ið tørvur er á tí, og í dag er hesin fleksibiliteturin aloftast ein treyt fyri at yvirliva,” sigur stjórin í Vinnuhúsinum. Stígur í búskapi Júst tað at yvirliva er vorðið fremsta uppgávan hjá nógvum fyritøkum kring heimin, nú fíggjarkreppan ger um seg, og eisini í Føroyum merkist, at búskaparvøksturin minkar. Men Marita Rasmussen vil ikki hoyra talan um, at Føroyar eru í kreppu. “Hvør sigur, at vit eru í kreppu? Vit eiga at ansa eftir, at vit ikki tosa eina kreppu í gongd. Enn er arbeiðsloysið ikki so stórt, hóast vit kunnu vænta, at tað verður væl størri,” sigur hon og vísir samstundis á fleiri møguleikar í verandi støðu. “Hjá fyritøkunum kann niðursetta ferðin í búskapinum gerast eitt høvi at hyggja inneftir, at optimera arbeiðsgongdir og at taka støðu til innanhýsis virksemi. Eisini eiga vit at minnast til, at í longri tíð hevur verið næstan ógjørligt hjá arbeiðsgevarum at funnið væl skikkaða arbeiðsmegi, men nú verður tað óivað lættari at fáa starvsfólk við teimum røttu førleikunum,” sigur stjórin í Vinnuhúsinum. 36

ATLANTIC REVIEW 01/2009

Stórt trúvirði Marita Rasmussen er ein umbiðin viðmerkjari til mangt og hvat í samfelagskjakinum, men hon tekur ikki av møguleikanum hvørja ferð. “Eg royni at raka eina hóskandi javnvág ímillum, nær eg sjálv úttali meg, og nær eg vísi til onnur umboð í vinnuni. Samstundis royna vit at hava gott samskifti og gott samstarv við fjølmiðlarnar og onnur, tí hetta gagnar øllum pørtum,” sigur Marita, sum eisini er tilvitað um týdningin av trúvirðinum hjá sær, tí í lítla føroyska samfelagnum kann trúvirðið skjótt koma í vanda. Trúvirðið hjá stjóranum í Vinnuhúsinum er í lagi, heldur í øllum førum Sonja Jógvansdóttir, samskipari hjá Samtaki. “Marita er álitisvekjandi. Hon er bersøgin, og vit kunnu vera rúkandi ósamdar, men eg havi álit á henni,” sigur Sonja Jógvansdóttir. Tá stjórin í Vinnuhúsinum ikki arbeiðir, er hon mest heima, og henni dámar væl at liggja á sofuni við eini góðari bók. Hon lesur alt millum himmal og jørð, sum hon sjálv sigur, og eisini dámar henni at ganga ein langan túr ella síggja ein góðan film í biografinum. Hon hevur fleiri góðar vinkonur, men hevur sjáldan tíð at fara í bindiklubb. Hetta kann hon hava ringa samsvitsku av. Tó kemur hon av og á saman við øðrum kvinnuligum leiðarum. “Har kann eg tøma posan viðhvørt,” skemtar Marita.

heimið er grundsteinurin hjá familjuni Tað er sjálvandi nógv at taka støðu til, tá ið ein skal byggja. T.d. skal ein taka støðu til hvat fyri klædning, tekju, vindeygu, hurðar, gólv, loft og annað skal veljast.

Møguleikarnir eru óteljandi, og vit í Timburhandlinum ynskja sjálvandi at bjóða okkum fram at veita tilfarið, tá ið talan er um ný- og umbygging, viðlíkahald ella annað, sum viðkemur

okkara starvsøki. Við áralongum royndum í at keypa inn tilfar, kunnu vit hjálpa tær at finna júst tað tú vilt hava. Heilt einfalt, tað tú ikki finnur hjá okkum, ja, tað finna vit til tín.

ATLANTIC REVIEW 01/2009

SUMMARY The Voice of Faroese Employers Since November 2007 Marita Rasmussen has been President of Vinnuhúsið, which is the main administration of Faroese Employers. Her task is to represent employers in contract negotiations, to be a lobbyist towards the authorities and be their spokesperson in the media. One of her goals as President of Vinnuhúsið is to develop the professional pride in the Faroe Islands and to get Faroese employers to think in large terms. Vinnuhúsið did just that when they, in 2007 and 2008 invited Bill Clinton and Al Gore to come to the Faroe Islands. “The Faroese are a people of few words and we are not very good at taking credit. But with an increased professional pride we can learn to hold our heads a bit higher,” says Marita Rasmussen. Marita Rasmussen is in high estimates in the Faroese society, not least because she is very compitent at what she does and always speaks out factually in the media.

ATLANTIC REVIEW 01/2009

www.lm.fo tel. +298 351220 / +298 471220

Tórshavn / Kambsdalur

Vit byggja eftir tínum dreymum Bygningur, høli, sersniðað ella lyklaklárt býli? Allastaðni í Føroyum gera vit byggidreymar til veruleika. Samstundis er tín dygd og trygd í hásæti, tí Búsetur livir av nøgdum viðskiftafólki.

Búsetur spf, Varðagøta 59, 100 Tórshavn, Tel +298 355 830 Fax +298 310 842, busetur@busetur.fo, www.busetur.fo

ATLANTIC REVIEW 01/2009

Nú selur Atlantic Airways tollfrítt á flogvøllinum MYNDIR Kjartan madsen, DIMMALÆTTING, SOSIALURIN

Tann 20. januar í 2009 var ein søguligur dagur hjá Vága Floghavn og Atlantic Airways, tí tá lótu á fyrsta sinni upp tollfríar sølubúðir á flogvøllinum í Vágum. Ferðafólk hava kunnað keypt tollfríar vørur í flogførunum hjá Atlantic Airways, síðan felagið fór undir regluliga flúgving í 1988, men nú er sølan flutt í land, og úrvalið er økt munandi. 40

ATLANTIC REVIEW 01/2009

Landsstýrið gav í 2008 loyvi til, at Vága Floghavn kundi lata upp tollfría sølu á flogvøllinum, og Atlantic Airways fekk í kapping við onnur uppgávuna at standa fyri søluni. Á móttøkuni 20. januar í ár var nógv fólk samankomið at hátíðarhalda løtuna. Landsstýrismaðurin við loftferðslumálum, Jóhan Dahl, nevndarformaðurin í Atlantic Airways, Christian

Andreassen, stjórin Atlantic Airways, Magni Arge, og Finnbogi Niclasen, stjóri í Vága Floghavn, hildu røður og fegnaðust um snotiligu sølubúðirnar. Bergtóra Nielsen, sum hevur starvast hjá Atlantic Airways heilt síðan 1988, er leiðari fyri Tax Freebúðunum. Í flogførunum hava flogternurnar nú fingið uppaftur betri stundir at veita ferðafólkunum bestu tænastu.

Terminal 01

Tax-free Shop A Koma/Arrival

Tax-free Shop B Frรกferรฐ/Departure ATLANTIC REVIEW 01/2009

Grindehvalen er så forurenet med skadelige stoff er, at færøske sundhedsforsk ere for nylig op fordrede til et totalt forb ud imod at spis e grindehvalkød og spæk. Men hverken politikerne elle r befolkningen synes villige til at he nvise grindefa ngstens ældgamle trad itioner til historiebøgern e. TEKST HEINI Í SKORINI FO TO ISTOCKPHO TOS, LIONKIN G.DK

ATLANTIC REVIEW 01/2009

”Det er med vemod, at denne anbefaling bliver givet. Grindehvalen har tjent færingerne vel i mange hundrede år og har sikkert holdt liv i mange færinger gennem århundrederne.” Med disse ord afslutter Pál Weihe, overlæge, og Høgni Debes Joensen, landslæge, en officiel anbefaling til det færøske landsstyre i efteråret 2008. En anbefaling baseret på videnskabelig forskning om den sundhedsmæssige påvirkning af føde, som er forurenet med skadelige stoffer i naturen. Og det færøske folk fik klar besked: Indholdet af kviksølv og andre skadelige stoffer er så højt i grindehvalkød og spæk, at alle og enhver frarådes at spise denne velsmagende delikatesse.

Ældgammel tradition At grindehvalens kød og spæk er forurenet og frarådes som hyppig fødevare, er efterhånden et velkendt budskab fra færøske sundhedsmyndigheder. Lige siden slutningen af halvfjerdserne har de advaret imod at spise for meget grindehvalkød og spæk, men aldrig før er opfordringen formuleret i så utvetydige vendinger med en anbefaling om helt at forbyde grindehvalen som menneskeføde. I århundreder har grindefangsten været en integreret del af det færøske samfund, hushold og kultur, og ifølge historiske kilder har denne tradition udgjort selve eksistensgrundlaget i perioder med yderst begrænsede ernæringsmuligheder eller ligefrem hungersnød. Fra de ældste historiske kilder om grindefangst i det 16. århundrede har denne ernæringskilde været et omdrejningspunkt i forfædrenes overlevelseskamp under de barske naturvilkår på de nordatlantiske breddegraders stormfyldte øer.

I takt med industrialiseringens og velfærdsstatens gennembrud er grindehvalens økonomiske og ernæringsmæssige betydning visnet. Men grindefangsten har stadig bevaret sin status som national tradition, som kollektiv kulturbegivenhed og som et levende vidnesbyrd om tidligere tider. Blandet modtagelse Derfor er det ingen overraskelse, at den sundhedsfaglige anbefaling har fået en blandet modtagelse. Mens dele af den færøske befolkning og visse offentlige institutioner har taget anbefalingen til sig, f.eks. Færøernes største hospital i Tórshavn, der helt har fjernet hvalkød og spæk fra menuen, har andre reageret med voldsom modstand. Det anbefalede forbud er til en vis grad blevet opfattet som et angreb på en værdifuld færøsk kulturarv, og under parlamentsdebatten i det færøske lagting i december 2008 tordnede politikere imod opfordringen, der formelt var stilet til lagmanden, sundhedsministeren og erhvervsministeren. Og i den offentlige debat har enkelte debatører sat spørgsmålstegn ved anbefalingens troværdighed. ATLANTIC REVIEW 01/2009

Derfor er lægernes opfordring stadig kun en opfordring og har ikke afløst den nuværende officielle kostanbefaling fra 1998, hvor hvalkød og spæk også bliver frarådet i for høje mængder. Den færøske regering har bedt den færøske sundhedsinstitution Heilsufrøðiliga Starvsstovan om at vurdere lægernes udmelding, men intet tyder på, at politikerne vil tage grindefangstens ældgamle tradition op til revision. Da den færøske avis Dimmalætting spurgte 31 af de 33 medlemmer af det færøske parlament, om de ville forbyde grindefangst i kølvandet på den nye udmelding, svarede hele 28 nej. Til stor glæde for dem, der ikke er begejstre-

ATLANTIC REVIEW 01/2009

de for tanken om, at grindehvalen skal kasseres som fødevare og grindefangsten forvises til historiebøgerne. Chokerende forurening Den videnskabelige forskning har med andre ord kollideret med et yderst sensitivt punkt i den færøske kulturbevidsthed. Og de færøske læger Pál Weihe og Høgni Debes Joensen er fuldt bevidste om det kulturelle og følelsesmæssige aspekt af deres budskab. Alligevel er konklusionen uden forbehold. ”Forskningsresultaterne taler sit utvetydige sprog, og derfor er anbefalingen en sundhedsfaglig nødvendig-

hed. Grindehvaler indeholder i dag så meget forurening, at hverken kød eller spæk ville kunne opfylde moderne grænser for tilladeligt indhold af giftige forureningsstoffer,” skriver de respektive læger i begrundelserne for deres vurdering. Vedrørende grænserne for tilladeligt indhold refererer lægerne til den grænseværdi, som både EU og USA har sat for indholdet af kviksølv og andre skadelige stoffer i fødevarer. De første færøske undersøgelser af forurening i grindehvalkød, spæk, lever og nyrer blev foretaget i 1977. Og resultaterne viste ifølge lægerne et chokerende højt indhold af nedbrydelige giftstoffer. Sundhedsmyndighederne anbefalede straks, at hvalkød og spæk kun skulle spises højst en gang om ugen. Disse anbefalinger er siden blevet skærpet i takt med nye undersøgelser, der tegner et dystert billede af sammenhængen mellem indtagelse af hvalkød og spæk og diverse sygdomme forårsaget af kviksølv eller andre organiske stoffer, så som PCB og DDT.

So far away and yet so close ...

Take a seat

on the shuttle bus www.sansir.fo

Airport / tórshAvn / DKR. 150.00

The Airport Shuttle Service is the direct bus connection from the airport to homes and hotels in Tórshavn, Eysturoy and Klaksvík. Trips to Eysturoy and Klaksvík need to be booked in advance. Please enjoy the beautiful nature while travelling confortably.

Beautiful new rooms in private settings located right by the guesthouse of Gjógv surrounded by remarkably beautiful nature

Book in advance at phone no. +298 580 580 or at danny@leita.fo

GJÁARGARÐUR

AiRpoRt Shuttle SeRvice tel. +298 580 580 www.shuttlebuss.com

Guesthouse of Gjógv

Tel. (+298) 423171 Mob. (+298) 211590 info@gjaargardur.fo www.gjaargardur.fo

The best of fish just got better H A RV E S T I N G · P RO C E S S I N G · S A L E S · D I S T R I B U T I O N

w w w. f a r o e . c o m

ATLANTIC REVIEW 01/2009

Forskningens fokus har hidtil været rettet mod piger og kvinder i den fødedygtige alder, idet de høje mængder kviksølv skader fostres og teenageres udvikling af nervesystemet. Forskerne påpeger også, at det forurenede hvalkød har en negativ effekt på børns blodtryk og immunsystem, og med de nyeste undersøgelser kommer Parkinson-sygdommen samt risiko for forhøjet blodtryk og åreforkalkning også på listen. I skrivende stund bliver befolkningens reproduktionsevne undersøgt grundet mistanken om, at det forurenede hvalkød kan formindske forplantningsevnerne. Internationalt ansvar Forskningen på Færøerne har været med til at sætte internationalt fokus på indholdet af giftstoffer i naturen som følge af global forurening. Ifølge undersøgelser fra den færøske miljøforskningsinstitution Umhvørvisstovan har indholdet af kviksølv i grindehval været nogenlunde stabilt siden halvfjerdserne, men samtidig påpeger lægerne flere og flere sammenhænge mellem spisning af hvalkød og helbredsmæssige effekter. Og i skrivende stund venter forskerne på nye udmeldinger fra FN´s miljøor46

ATLANTIC REVIEW 01/2009

ganisation UNEP, der i nærmeste fremtid skal revurdere den globale forurening af kviksølv på en konference i Nairobi. ”Vi på Færøerne er selv uden skyld i forureningen, som er påført udefra. At forskning på Færøerne så har medvirket til at skabe fokus omkring denne forurening er bittert ironisk. Men resultaterne har allerede givet anledning til skærpede regler om forurening internationalt. Vi må derfor også selv tage konsekvensen,” siger de to Pál Weihe, overlæge, og Høgni Debes Joensen, landslæge. Men foreløbig har de vemodige anbefalinger om et totalt forbud imod at spise grindehvalkød og spæk ikke fået genlyd på Færøerne. Efter halvandet år uden grindefangst blev 100 hvaler dræbt i den lille bygd Hvannasund i det nordlige Færøerne 5. januar i år – med den sædvanlige deltagelse og folkelige entusiasme… SUMMARY The Melancholic Showdown “The pilot whale is so polluted with quicksilver and other harmful organic substances as a result of global pollution, that we recommend an overall prohibition of utilising the pilot whale as human food.”

This unambiguous message from the two Faroese medical researchers and chief doctors Pál Weihe and Høgni Debes Joensen in November 2008 has given rise to a fierce debate in the Faroe Islands concerning the future of an age-old tradition of pilot whale hunting. This tradition has for centuries been a vital source of nutrition under the very harsh conditions in the Faroe Islands and has subsequently survived as a cultural event and a national memory of the ancestor´s battle to survive. But this era is now challenged by the results of the Faroese researchers, who claim a correlation between consumption of polluted food from nature, such as the pilot whale´s popular meat and blubber, and various health related effects, e.g. unhealthy blood pressure and damaged nerve and immune system. The recommendation to completely abandon the tradition of whale hunting has divided the Faroese population and is yet to be decided by public authorities. While other health authorities are presently evaluating the message, the great majority of Faroese politicians have expressed their resistance to the new and blunt recommendation.

ENNEMM / SÍA / NM37029

Door - to - door services to and from Faroe Islands Global knowledge - Local expertise

Yviri við Strond 23

Tel. 308800

Fax. 308801

torshavn@samskip.com

www.samskip.com

Together we make things happen

Faroe Islands

Tórshavn

ATLANTIC REVIEW 01/2009

kit-office.dk

AIRPORT

SHUTTLE BUS The best transportation in the Faroe Islands

tion ect connec d There is dir e airport an between th . ce en 0,0 0 your resid 15 K price: DK One way ,00 and DKK 75 ars. for adults ye 12 r n unde for childre

www.inventar.fo - Tel. 353800

Phone: +298 31 31 61, Mobile: +298 21 34 61, bussferdir@bussferdir.com

RASMUSSEN & WEIHE InternatIOnal wOrldwIde cOOperatIOn

ICELAND‘S PREMIER HOTEL CHAIN Comfort and luxury at 7 first-class hotels around Iceland. Expect quality time – after time!

Our services include •

Auditing and accounting

•

Economic consultation

•

Management consultance

•

Tax advising

•

Consultance related to establishment of business activities

“We are confident that we always and in every respect can provide our clients with a highly qualified service, and we would be happy to assist you, should you need advice on business activities in the Faroe Islands” For further information and bookings: www.icelandairhotels.com or by telephone (+354) 444 4000.

ATLANTIC REVIEW 01/2009

Á Glaðsheyggi • Box 30 • Fo -110 Tórshavn • Reg. nr. 3752 Tel (+298) 35 17 0 0 • rasmussen@rasmussen.fo • www.rasmussen.fo

ATLANTIC REVIEW 01/2009

Søgan um Atlantic Airways

REYKJAVÍK

FAROE ISLANDS BERGEN

AALBORG BILLUND

COPENHAGEN

LONDON

1987 / Atlantic Airways stovnað 1988 / Fyrsti túrur millum Danmark og Føroyar 1992 / Cimber Air úr felagnum 1995 / Fyrsta yvirskotið 1995 / Íslands-rutan stovnað 1998 / Grønlands-rutan stovnað 1998 / Nýtt flogfar leigað 1998 / Skotlands-rutan stovnað 1999 / Noregs-rutan stovnað 1999 / Nýtt flogfar til flotan 2007 / Skrásett á virðisbrævamarknaðinum

ATLANTIC REVIEW 01/2009

ATLANTIC AIRWAYS fleyg sín fyrsta túr millum Føroyar og Danmark 28. mars í 1988. Felagið varð formliga sett á stovn og 10. november í 1987 við tveimum eigarum, Føroya Landsstýri og Cimber Air. Men tað var ikki nøkur løtt uppgáva at loysa Atlantic Airways úr lagdi. Raksturin gav fyrstu árini hall, og tá búskaparkreppan í Føroyum av álvara fór at gera um seg í 1992, var eginognin hjá felagnum horvin. Cimber Air var tá farið úr felagnum, og landsstýrið mátti tí einsamalt taka um endan. Loysnin var, at Landsstýrið teknaði 75 milliónir krónur í nýggjum partapeningi, og við tí eydnaðist at geva føroyska flogfelagnum nýtt lív. Tey ringastu kreppuárini eydnaðist ikki at fáa Atlantic Airways at geva avlop, men gongdin skuldi sum fráleið venda. Í 1995 hevði felagið á fyrsta sinni avlop á rakstrinum. Hetta árið varð virksemið spakuliga víðkað til eisini at umfata flúgving til Íslands. Atlantic Airways átók sær at standa fyri hesi flúgving í samstarvi við Air Iceland. Árini eftir gekk tað skjótt hjá Atlantic Airways. Felagið fór at flúgva millum Ísland og Grønland og fleiri leigutúrar úr Keypmannahavn til Bosnia. Og í 1998 avgjørdi Atlantic Airways at leiga eitt flogfar aftrat.

Við tveimum flogførum bar til at víðka flúgvingina uppaftur meira. Fyrst varð túratalið millum Føroyar og Danmark økt. Í 1998 fór felagið at flúgva til Skotlands og í 1999 eisini til Noregs. Víðkaða flúgvingin fekk stóra undirtøku millum manna, og felagið fekk tí tørv á eini varandi loysn fyri flogfør. Farið varð til samráðingar um keyp av nýggjum flogfari í oktober 1999. Sáttmáli varð undirskrivaður í november, og 2. februar í 2000 stóð næsta flogfarið av slagnum British Aerospace 146-200 í Vágum. Síðan hevur Atlantic Airways víðkað nógv um talið á flogførum og fráferðum. Í dag eru sjey flogfør og fýra tyrlur í flotanum. Í háárstíðini hevur felagið 60 fráferðir um vikuna og flýgur til 10 ymiskar evropeiskar býir, teirra millum Keypmannahavn, Reykjavík, London, Stavanger, Stokkholm og Billund. Atlantic Airways varð í 2007 skrásett á íslendska virðisbrævamarknaðinum, tá landsstýrið einskildi ein triðing av felagnum. Felagið er nú til próvtøku hvønn gerandisdag á altjóða fíggjarmarknaðinum, har partabrøvini verða keypt og seld.

OY-RCA OY-RCB OY-RCW

SN: E2045 SN: E2094 SN: E2115

Type: Seats: Engines:

BAe 146-200 92 4 stk Honywell ALF502R-5 Turbofan Lenght: 28,55 M Wingspan: 26,34 M Max Cruisingspeed: 784 Km/T Min Speed: 170 Km/T Max Altitude: 9.160 M Max Flighttime: 3,5 Hours Max Range: 2.500 Km

OY-HSN Type: Engines:

SN: 31129

Agusta Westland AW139 2 STK Pratt & Whitney PT6C-67C Lenght: 13,52 M Width: 4,22 M Main-rotor, diameter: 13,80 M Sling: 2200 KG Max Speed: 310 Km/T Average Speed: 290 Km/T Max Altitude: 20.000 FT Max Flighttime: 4 Hours Max Range: 1061 Km Seats: 15

OY-RCC OY-FJE

SN: E3357 SN: E3234

Type: Seats: Engines:

AVRO/RJ-100 97 4 STK Honywell LF507-1F Turbofan Lenght: 31,00 M Wingspan: 26,34 M Max Cruisingspeed: 800 Km/T Min Speed: 170 Km/T Max Altitude: 10.668 M Max Flighttime: 4 Hours Max Range: 3.000 Km

OY-HSR OY-HSJ

OY-RCD OY-RCE

SN: E2235 SN: E2233

Type: Seats: Engines:

AVRO/RJ-85 95 4 STK Honywell LF507-1F Turbofan Lenght: 28,55 M Wingspan: 26,34 M Max Cruisingspeed: 800 Km/T Min Speed: 170 Km/T Max Altitude: 10.500 M Max Flighttime: 4 Hours Max Range: 3.000 Km

SN: 36133 SN: 36069

Type:

BELL Helicopter Textron BELL 412EP/HP Engines: 2 STK Pratt & Whitney PT6T-3D Lenght: 12,90 M Width: 2,50 M Main-rotor, diameter: 14,00 M Sling: 1300 KG Max Speed: 259 Km/T Average Speed: 231 Km/T Max Altitude: 6000 FT Max Flighttime: 4 Hours Max Range: 874 Km Seats: 10 (13)

RÆTTING

Myndirnar av Oyrasundskolegienum í blað nummar 4 í 2008 vóru tiknar av Beintu Haraldsen. ATLANTIC REVIEW 01/2009

NYTTIG INFO

Af-isning Om vinteren kan man komme ud for, at flyet bliver oversprøjtet med en væske før start. Dette for at forhindre eller fjerne isdannelser på flyet, mens det er på jorden. Når flyet er i luften, holdes det isfrit af indbyggede afisningssystemer. Aircondition Alle moderne trafikfly er udstyret med trykkabine, der gør, at trykket i kabinen svarer til trykket i knap 3 km højde, selv om flyet befinder sig i 8 km højde. Elektronisk udstyr Alle apparater, der afgiver signaler, det vil sige mobiltelefoner, personsøgere, radiostyret legetøj, walkie-talkie og radiosendere af enhver art, skal være slukket om bord på flyet. Det er forbudt at bruge bærbar radio- og TV-modtagere, da disse også kan afgive signaler. Det er tilladt at bruge elektronik, der ikke afgiver signaler, f.eks. walkmen, CD-walkmen, videospil, videokameraer, lommeregnere og bærbare computere. Disse skal for en sikkerheds skyld være slukket under start og landing. Med hensyn til bærbare PC-ere skal det understreges, at der ikke må tilkobles printere, diskettedrev o.lign., da de i så fald afgiver signaler. Der må kun skrives ombord. Håndbagage Håndbagagen bringer du selv om bord i flyet. Den skal placeres under sædet foran eller i hattehylden over sæderne. Håndbagagen bør 52

ATLANTIC REVIEW 01/2009

begrænses til enenkelt taske, og den må ikke være større end 45x35x20 cm. og ikke veje over 5 kg. I luften Som bekendt er sikkerhedskravene i forbindelse med ruteflyvning meget høje. Hvert døgn kontrolleres flyet grundigt af autoriserede mekanikere, og piloterne foretager før hver flyvning en omfattende kontrol af flyets instrumenter og tekniske systemer. Rygning Rygning er ikke tilladt. Sikkerhedsbæltet Sikkerhedsbæltet skal være fastspændt under start og landing, og når “Fasten Seat Belt” - skiltene lyser. Forøvrigt anbefaler vi, at du altid har bæltet fastspændt, når du sidder ned, således at du undgår ubehageligheder ved eventuelle uventede urolige luftforhold. Småbørn Af sikkerhedsgrunde skal småbørn i aldersgruppen 0-2 år holdes fast på skødet under flyveturen - ikke fastspændt sammen med den voksne i sikkerhedsbæltet. Babylifts, klapvogne og lignende skal så vidt muligt sendes som bagage, og vil blive lastet sidst og losset først. “Unormale” lyde Måske vil du undervejs reagere på en del “unormale” lyde. Derfor vil vi her forklare årsagen til nogle af de mest almindelige på vort fly. Under udkørsel til start afprøves

forskellige systemer, og flyets “flaps” - der er et hjælpemiddel til at øge vingens bæreevne ved lave hastigheder - sættes i position, og dette afgiver nogle karakteristiske lyde. Under starten kan man selvfølgelig høre og føle trykkraften fra flyets motorer, der i alt yder et tryk på 15 tons! Når flyet ved en hastighed af ca. 200 km/t er lettet, trækkes understellet op for at formindske luftmodstanden, og det giver ret kraftig støj efterfulgt af bump, når hjulene er oppe. Når flyet er nået op i en fart af ca. 400 km/t, trækkes “flaps” ind, og det giver også en karakteristisk lyd. Derefter er lydene forholdsvis ensartede, indtil ca. 10 min. før flyet skal lande. Først vil man kunne mærke luftbremsen, der giver lidt vibrationer i flyet. Dernæst kommer den lyd, der er mest karakteristisk for vort fly, det er når “flaps” sættes ud ved ca. 400 km/t. Her kan man høre en hvislende lyd, der fremkaldes af luften, der suser om de endnu ikke helt udfældede “flaps”. Denne lyd varer i ca. 30 sek. Dernæst høres lyden af hjulene, der går ud og låses fast i nedfældet position. Alt dette er lyde, der er normale og karakteristiske for hver flytype, og lyde som den rejsende efterhånden vænner sig til. Urolig luft Urolig luft forekommer især i skyer samt under start og landing i kraftig vind. Den kan endvidere forekomme i klar luft i stor højde, når kolde og varme luftmasser møder hinanden. Under start og landing i lufthavnen på

Færøerne vil fjeldene bevirke, at der en gang imellem forekommer særdeles urolig luft. For den uvante kan den urolige luft virke meget ubehagelig, men heldigvis er man jo fastspændt i sædet. Man kan se at vingerne med motorer bevæger sig lidt op og ned, ligesom man måske kan høre bevægelserne i flyets skrog og interiør. Selv om det ikke er behageligt, kan man med sindsro slå sig til tåls med, at flyet er konstrueret til disse og langt kraftigere påvirkninger. Elasticiteten er netop udtryk for flyets enorme styrke over for lufthavets påvirkninger. Til trods for eventuelt ubehag kan du altså tænke: Flyet er konstrueret til det her, og Atlantic Airways BAe 146 er faktisk “skræddersyet” til de særlige forhold på Færøerne, idet det flyver ind med hastigheder, der er 10% lavere end sammenlignelige flytypers hastighed. Alt i alt De fleste mennesker er lidt nervøse første gang de skal flyve, og det er helt naturligt. Det store flertal vænner sig imidlertid hurtigt til det, og kun meget få bliver ved med at være nervøse. Positivt kan man sige, at jo oftere man flyver, desto mere naturligt bliver det for en. Og statistisk set er flyvning jo en af de sikreste transportformer der findes. God tur og velkommen igen på Atlantic Airways BAe 146.

www.apotek.fo ATLANTIC REVIEW 01/2009

Facts about the Faroe Islands

Capital

Tórshavn 62°00 N 06°47 W Official languages Faroese, Danish Ethnic groups 91.7% Faroese 5.8% Danish 0.4% Icelanders 0.2 % Norwegian 0.2% Poles Demonym Faroese Government Parliamentary democracy within a constitutional monarchy Monarch Margrethe II Prime Minister Kaj Leo Johannesen Autonomous province of the Kingdom of Denmark Home rule 1 April 1948 Area Total 1,399 km2 (180th) Water (%) 0.5 Population January 2009 48 778 (202nd) 2007 census 48,500 Density 34/km2 (176th) Currency Faroese króna (DKK) Internet TLD .fo Calling code 298 Source: Wikipedia

Hospitals There are three hospitals in the Faroe Islands, one in Tórshavn, Klaksvík and Tvøroyri, each with an accident and emergency department. There are also several doctors spread throughout the country. Information Offices Klaksvík, tel. 45 69 39 Fuglafjørður, tel. 44 48 60 Saltangará, tel. 44 94 49 Miðvágur, tel. 33 34 55 Vágar Airport, tel. 35 33 00 Tórshavn, tel. 31 57 88 Sandur, tel. 36 18 36 Tvøroyri, tel. 37 24 80 Vágur, tel. 37 43 42 Health Insurance The health insurance regulations for EU countries do not apply to the Faroe Islands; however, citizens of the 54

ATLANTIC REVIEW 01/2009

Nordic countries and the UK are covered by their own national health insurance. Hospital, doctor or dental expenses should be reclaimed from your home municipalty. Chemists There are chemists in Tórshavn, Klaksvík, Rúnavík and Tvøroyri. It is possible to buy non-prescription medicines from larger shops in the towns and villages. Banks There are several banks throughout the country. Opening hours are: Monday Friday 09.00 or 09.30 until 16.00. Thursday 09.00 or 09.30 until 18.00. Post office There are post offices in almost every town and

village, although the smallest ones are only open for a few hours each day. The post office in Tórshavn is open: Monday, Tuesday, Wednesday and Friday 10.00 - 16.00 and Thursday 10.00 - 18.00. Parcels can be collected from the post office at Óðinshædd 2 which is open Monday - Friday 09.00 - 17.00. Transport A well developed transport network makes it easy to travel around the islands. Timetables for the helicopter, buses and ferries can be found in all travel and tourist offices, as well as on board all ferries and in the hotels. Car hire It is possible to hire a car at the airport in Vágar, in Tórshavn and several other

places around the islands. For more information, contact the tourist offices. Mountain hiking Due to the changeable weather, it is advisable to take a map and warm clothes. Never go alone. Time difference The local time is GMT, which is one hour behind CET (Denmark - Norway - Sweden). Summer time is GMT + one hour and runs from April to October. Useful tel. numbers: In an emergency Tel. 112 Accident dep. Tel. 30 45 00 Police station Tel. 35 14 48

Galeon 53 Fly

Rundingur 20 · Postmoga 101 · FO-110 Tórshavn · Telefon: 31 17 35 · Fax: 31 38 35 batataen@post.olivant.fo · www.batataenastan.fo

CAFÉ · KARAOKE BARR Alt frá country & western til rokk Vel ímillum meira enn 3000 løg Nógvar kappingar og góðir vinningar Karaoke fyri ung og eldri Karaoke alt kvøldi

Grím Kambansgøta 13 www.glitnir.org

ATLANTIC REVIEW 01/2009

bARBARA í gONGINI

JÓHANNA AV STEINUM

Áarvegur 12, Tórshavn, tel. 321706