Schoonmaaktips van een vleeseter wetenschap
De natuur leert scheikundigen hoe je onbevlekte oppervlakken kunt maken waar vuil en vet geen vat op hebben. Waarschuwing: deze column is minder geschikt voor vegetariërs.
De moleculaire basis van reiniging berust voor een belangrijk
De vleesetende Bekerplant maakt hier vernuftig gebruik van
deel op de scheikundige begrippen hydrofoob (watervrezend)
een omnifobe vloeistof, vastgehouden op de bekerwand door
en hydrofiel (waterminnend). Boenwas bevat lange polymeerke-
een poreuze structuur. Die structuur is vergelijkbaar met een
tens van waterafstotende koolstofatomen, waardoor een in de
vochtige spons die een waterig oppervlak heeft, zonder dat
was gezette auto hydrofoob is: water rolt er in druppels vanaf.
het water wegvloeit.
Op een hydrofiel oppervlak verspreidt water zich juist of wordt
Een doorzichtige truc
die gemaakt zijn van superabsorberende polymeren die vele
Geïnspireerd door de Bekerplant hebben scheikundigen een
malen hun eigen gewicht aan vocht kunnen opnemen.
oppervlak ontworpen dat vrijwel alle soorten vlekken afstoot (Googel op ‘omniphobic coatings’). Men gebruikt een vloeistof
Bang voor alles
van perfluormoleculen die verwant zijn aan Teflon. Een netwerk
Vlekken hebben een voorkeur voor een hydrofiel of een hydrofoob
van fijne vezels zuigt deze Teflon-achtige vloeistof op, net zoals
oppervlak: olie zal makkelijk hechten aan uw pasgeboende auto,
een droge spons water opneemt.
terwijl waterige oplossingen zoals koffie en wijn een handdoek
De omnifobe vloeistofcoating, via de vezels stevig verankerd
bevlekken. Zou het niet mogelijk zijn om een omnifoob (allesvre-
aan een oppervlak, vertraagt slijtage doordat krassen zichzelf
zend) oppervlak te maken dat alles afstoot, zelfs olie en water?
weer vullen met perfluorvloeistof. Deze coating is ook nog
Teflon (een polymeer van fluor en koolstof) komt aardig in de
eens doorzichtig zodat zelfreinigend glas in het verschiet ligt.
buurt. Zowel water als olie zijn er bang voor en rollen weg
Of grote, onbevlekte op-
zodra je de teflonpan maar iets schuin houdt. Maar krassen en
pervlakken betaalbaar
slijtage beperken helaas de levensduur van een vast teflonop-
worden, is nog maar de
pervlak. In vloeibare teflon zouden geen krassen achterblijven,
vraag. En wie zit eigenlijk
maar hoe houd je zo’n vloeistof vast aan een oppervlak? De
te wachten op kantoren en
natuur laat zien hoe dat kan.
bedrijfsgebouwen met enkel omnifobe ramen en
Vernuftige vliegenlokkers
vloeren ? De schoonmaak-
Stel: Een schuine ondergrond scheidt u van een begeerlijk
branche vermoedelijk niet:
hapje en drankje. U zet een eerste stap maar meteen komt de
zelfreinigende oppervlak-
vloer op u af, een vloer die onvoorstelbare glad blijkt te zijn.
ken zijn niet goed voor de
Kansloos spartelt u naar beneden, om ook nog eens in een put
werkgelegenheid.
te belanden met een bijtend zure soep waarin u langzaam oplost ten gerieve van een hongerige vleeseter. Voor u hooguit een nachtmerrie, maar het is de harde realiteit voor een vlieg die afkoerst op de liefelijke Bekerplant. Gelokt door fraaie geuren en kleuren landt de vlieg op de rand van de beker: een spekglad oppervlak dat de voetjes van elke vlieg afstoot waardoor deze machteloos afglijdt naar een poel van verterend sap.
PS - 65
Tekst: Prof. dr. A.P. Philipse, hoogleraar Fysische en Colloïdchemie aan de Universiteit Utrecht
het opgezogen. Dat laatste is spectaculair het geval bij luiers