Dentz 6 - 2013 by Het Branche Bureau

Dentz vakblad voor tandartsen JAARGANG 5 - 2013 - NUMMER

MEDISCH TANDHEELKUNDIGE INTERACTIE OP DE KAART AANDACHT VOOR ERGONOMIE JUIST NU BELANGRIJK BEZINNING IN DE ORALE IMPLANTOLOGIE

BOT UIT EEN POT

Longarts Pauline Dekker:

‘ Tandarts kan helpen bij het stoppen met roken’

Een echte doorbraak in de implantologie. Roxolid® SLActive® – creëert een nieuwe standaard, minder invasieve behandeling

Met Roxolid® SLActive®-implantaten verleggen we de grenzen: p p

Vermijd invasieve augmentatieprocedures Verhoog de acceptatie van patiënten

Onze nieuwe generatie implantaten biedt u een combinatie van uitzonderlijke materiaalsterkte en uitstekende osseo-integratie-eigenschappen. Voor meer vertrouwen. Nu verkrijgbaar: p Alle diameters p 4 mm Short Implant Line p Loxim™ Transfer Piece Ontdek meer voordelen op www.straumann.com/roxolid

Meer informatie: (030) 600 89 00 verkoop@straumann.com, www.straumann.nl

VOORWOORD Onzekerheid Ivo voor den Dag bladmanager

Sinds het stopzetten van het experiment met vrije tarieven voor de mondzorg, maar eigenlijk al in de periode daarvoor, zijn tandartsen geconfronteerd met een grote onzekerheid. Het archief van Dentz geeft die onzekerheid goed weer. In Dentz 1 van 2010 staat groots: ‘Minister Klink blaast Experiment Vrije Tarieven in de Mondzorg af ’, exact een jaar later is er een nieuwe minister, en die denkt weer anders over een experiment. ‘Minister Schippers wil onder voorwaarden een experiment met vrije tarieven.’ De voorwaarden liggen op het gebied van transparantie en kwaliteit. Twee edities later valt te lezen dat minister Schippers de tweede kamer op 6 juni van dat jaar informeerde om per 1 januari 2012 te starten met een driejarig experiment, met de mogelijkheid om dit met nog twee jaar te verlengen. Dentz 1 van 2012 verscheen in februari, toch kon er al genoeg gezegd en geschreven worden over het experiment, dat koud een maand onderweg was. Er bleek dat bij verzekeraars en politici het beeld bestond dat tandartsen het experiment gebruikten om de prijzen te laten stijgen. Volgens verzekeraars stegen de prijzen met 10 tot 30 procent. In diezelfde uitgave van Dentz werd geschreven dat uit onderzoek van de Universiteit van Maas-

tricht en Fa-med bleek dat het om een stijging van slechts 3 tot 4 procent ging. Op 5 juli van 2012 gaf demissionair minister Schippers gehoor aan de wens van een meerderheid van de Tweede Kamer om het experiment te beëindigen. Deze beëindiging is gebaseerd op de cijfers van drie maanden ‘experimenteren’. Nu, anderhalf jaar later, heeft ANT de onderzoeken laten reviewen. De conclusie is opzienbarend: ‘Marktscans misleidend: experiment vrije tarieven ten onrechte gestopt.’ Zo valt te lezen in het ANT-katern van dit blad. De basis waarop het experiment gestopt is, blijkt los zand te zijn geweest. Feit is dat de onzekerheid waarmee de mondzorg al enige jaren geconfronteerd wordt, en die nog niet op z’n einde is, steeds meer gevolgen heeft: tandartsen stellen investeringen uit, banken zijn minder bereidwillig om te financieren maar ook patiënten weten niet meer wat ze kunnen verwachten, dus ook daar is steeds meer merkbaar dat er een afwachtende houding ontstaat. De beroepsgroep is dus gebaat bij duidelijkheid, maar gelukkig heeft het experiment – en vooral het recente onderzoek – ons wel iets gebracht: beslissers moeten zich laten leiden door feiten en cijfers. En niet door onderbuikgevoelens en onvolledige onderzoeken.

Colofon Dentz, waarin opgenomen ‘tANTwoord, ledenorgaan van de Associatie Nederlandse Tandartsen (ANT) Redactieadviesraad Sjoerd Algera (tandarts), Ronald Bos (Ivoren Kruis), Reinier Hoogeveen (OVAP), Ed Kolsteeg (secretaris VGT), Han Verhoeven (NVIJ) Aan dit nummer werkten mee Jan Willem Hoekstra, Wilfred Kniese, Liza Leijenhorst, Rob Maaswinkel, Reina de Raat, Lisette Sloots, Gerben Stolk, Gabrielle Swinkels, Rutger van der Velden Redactie Dentz APPR B.V., Postbus 5135, 1410AC Naarden, 035-6942878, dentz@appr.nl, www.appr.nl Advertenties Herman Wessels, 035-6942878, herman@appr.nl Vormgeving Merit op de Dijk (art direction), Pleuni Hooghiemstra Bladmanager Ivo voor den Dag, ivo@appr.nl Druk Ten Brink, Meppel. De redactionele inhoud van Dentz verwoordt niet noodzakelijk de standpunten van de Associatie Nederlandse Tandartsen (ANT), noch neemt de ANT verantwoordelijkheid voor de inhoud van redactionele artikelen. De inhoud van ’tANTwoord valt onder verantwoordelijkheid van het bestuur van de ANT. Copyright niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of vermenigvuldigd zonder nadrukkelijke schriftelijke toestemming van de uitgever. ©2013 APPR bv. ISSN 1877-3753

Dentz 3

INHOUD

32 18

â&#x20AC;&#x2DC; De tandarts kan helpen bij het stoppen met rokenâ&#x20AC;&#x2122;

Bezinning in de orale implantologie

Bot uit een pot

Medisch tandheelkundige interactie op de kaart

’tANTwoord

Aandacht voor ergonomie juist nu belangrijk

Column Wilfred Kniese. . . . . . . . . . . . . . . . Lezing Tandheelkundige (na)zorg bij hoofd-halsoncologie. . . . . . . . . . . . . . . Lastige zaken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De kansen van een coöperatie . . . . . . . . . Marktscans misleidend . . . . . . . . . . . . . . . Uw rechten bij een materiële controle . . . . Reisverslag Child Dental Care Marocco. . . . Vraag en aanbod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ANT Servicepagina. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

55 54 61 62 67 68 70 75 78

En verder... Column Jan Willem Vaartjes . . . . . . . . . . . . 7 Nieuws en productnieuws . . . . . . . . . . . . . . 9 Studentz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Studentz Evenement . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

Orale bacteriën geven steeds meer geheimen prijs

Erfgoed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Praktijk van . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

Componeer

™

Verras uw patiënten met een nieuwe glimlach – in slechts één sessie! Innovatief. Tijdsbesparend. Verrassend eenvoudig. Componeer is het Direkt Composiet Veneersysteem voor snelle, eenvoudige en veilige restauratie van een of meer tanden. Dit systeem biedt nieuwe mogelijkheden voor u en uw patiënten. U hebt dus beiden reden voor een glimlach! www.componeer.info

the smile to go.

001104

sales.nl@coltene.com | www.coltene.com

COLUMN

Jan Willem Vaartjes, voorzitter ANT

De drie wijzen In deze periode van het jaar is het goed om uw dierbaren extra te koesteren en verhalen voor waar aan te nemen die aansluiten bij uw eigen waarden en normen. Dit zou het geval kunnen zijn bij het verhaal over de drie wijzen uit het Oosten. Dat deze wijzen niet alleen in het kerstverhaal voortleven, maar dat ook drie ‘wijze’ mannen bepalend werden voor de uitoefening van uw professie, is iets wat u waarschijnlijk niet had kunnen vermoeden. En terecht. Want in een moderne en professionele samenleving kan het beleid voor een omvangrijke sector als de mondzorg toch niet op basis van drie opinies worden gemaakt? Toch is het gebeurd. Waarschijnlijk herinnert u zich nog wel de kerstperiode van 2011. Uw quality time verdween als sneeuw voor de zon vanwege alle werkzaamheden rond de invoering van de vrije tarieven. Niet dat de komst van vrije tarieven u niet aanstond maar de tijdsperiode waarin u zich hiervoor moest klaarmaken was bijzonder kort. En vervolgens werd al uw werk een paar maanden later in rap tempo weer teniet gedaan! De negatieve effecten van het afgeblazen experiment werken tot de dag van vandaag nog voort. Zo bestaat in de samenleving het beeld dat de tarieven vorig jaar flink zijn gestegen. De ANT vindt het belangrijk dat dit beeld wordt rechtgezet. Het strookt namelijk niet met de perceptie van de tandartsen en met onderzoekscijfers (onder andere van CBS). Om dit recht te kunnen zetten, is de ANT een Wob-procedure (Wet openbaarheid van bestuur) gestart met als doel om alle gegevens rondom de invoering van de vrije tarieven en de marktscans boven water te krijgen. Verder hebben we het gerenommeerde onderzoeksbureau Milliman de opdracht gegeven om de marktscans te reviewen. Famed heeft hiervoor alle ruwe data van 2011

en 2012 aangeleverd zodat een goede vergelijking gemaakt kan worden. Het zal u niet verbazen maar uit het Millimanrapport blijkt dat tandartsen nooit bewust de prijzen hebben verhoogd. Sterker, bij de goed te vergelijken tarieven zijn de prijzen, gecorrigeerd voor inflatie, zelfs gedaald. Het grootste probleem is het complexe verschil tussen de geclusterde tarieven van 2011 en 2012. Als dit zo’n grote invloed had, wie had dan de verantwoordelijkheid voor het samenstellen van de prestaties in 2012 en feedback over hoe deze te vergelijken? U zou denken dat de beroepsverenigingen, samen met de wetenschappelijke verenigingen, hier een grote rol zouden spelen. Maar niets blijkt dus minder waar! De NZa huurde drie experts in die dit als ‘wijzen’ vorm zouden kunnen geven. Uit het Milliman-rapport blijk dat hun know how zeer beperkt was. Met de nu bekende ernstige gevolgen van dien. Dit is helaas niet een eenmalige vergissing van de NZa; er staat namelijk een rapport op stapel over zogenaamde ‘fraude’ in de mondzorg, dat opnieuw gevoed wordt door drie experts. Dat de belangen te groot zijn voor arbitraire rapporten die de complexiteit van de mondzorg niet vatten, moge duidelijk zijn. De imagoschade van 2012 was al enorm, dit mag niet nog een keer gebeuren. De beroepsverenigingen, ondersteund door de wetenschappelijke verenigingen, moeten weer een grote zeggenschap krijgen over het tariefstelsel en samenhangende kwesties zodat in toekomstige beslissingen met kunde en visie genomen worden. Gelukkig is er wat dat betreft toch een ster aan de horizon als lichtpunt in deze donkere dagen. De contacten zijn nu zodanig dat er in 2014 mogelijkheden liggen om tot een nieuw tariefstelsel te komen die aansluit bij onze visie. Dat zou een positieve ontwikkeling zijn. Voor nu alvast een gelukkig én positief nieuwjaar toegewenst! ■ Dentz 7

Contrast am

Fastdam

Teeth whitening pen

Aan de stoel (6 x 3ml spuitjes, 6% HP, 6 x 3 ml spuitjes FastDam, 6 borstel en tips)

Isolatiesysteem voor zachte mondweefsels (4 x 3 ml spuitjes)

1 whitening pen (met 3% carbomide peroxide) Eenvoudig in gebruik, alleen geschikt vanaf 12 jaar

Contrast am Nonvital

Fasttrack

(1 x 3 ml spuit, 6 tips, 6% HP)

Tongue & Cheek Reactors Per 10 stuks (in small, medium en large)

Contrast Europe Het tandenbleeksysteem met ongekende resultaten

Al onze whitening produkten zijn 100% veilig, geven direct resultaat en zijn gemakkelijk in gebruik.

Onze whitening produkten voldoen 100% aan de laatste voorwaarden van de EU regels

Contrast pm plus

Tandpasta

Thuisbleken (4 x 3 ml spuitjes in 10%, 15% of 18% CB)

Dagelijkse whitening voor tanden met DIRECT resultaat.

Nu met gratis siliconen bitje, Direct bleken mogelijk!

Voor meer informaties, technisch advies of proefpakket:

tel

Administratie: Postbus 64, 5110 AB Baarle Nassau (NL) Magazijn: Z3 Doornveld 114 bus 2, B-1731 Zellik, België +31 416 671740 • fax +31 416 652178 • gsm +31 619069461 algemeen@contrasteurope.nl • www.contrasteurope.nl

HET IS TENSLOTTE UW RUG

COMFORTABEL WERKEN IN EEN GEZONDE HOUDING NIEUW DYNAMISCH ZITTEN

Pony Comfort open

Pony Populair

Pony Comfort

Bambach standaard

Ergo-Balanc e Gasveer beweegt 12 graden naar links rechts voor en achter daardoor geen druk meer op benen en corrigeert bekkenfunctie

Voor een gratis proefplaatsing of informatie met een deskundig advies:

Pony Pur

Pony Comfort open de luxe

Pony Comfort de luxe

Bioswing Boogie Ergo

Ergo Special Products BV Administratie: Postbus 64, 5110 AB Baarle Nassau (NL) Magazijn: Z3 Doornveld 114 bus 2, B-1731 Zellik, België tel +31 416 651212 • fax +31 416 652178 • gsm +31 619069461 algemeen@ergosp.nl • www.ergosp.nl

PRODUCT Altus - Gingiva Hoogtemeter De Zwitserse firma Valoc introduceert een nieuw hoogtemeter: de Altus Gingiva Hoogtemeter. Het is een instrument om de maximale gingivahoogte rond

het implantaat snel en accuraat te bepalen. Het grote voordeel van de Altus is volgens het bedrijf, dat één enkel instrument gebruikt kan worden voor het merendeel aan implantaatsystemen. Het hoeft niet te worden vastgeschroefd op het abutmentplatform; gewoon loodrecht afsteunen is voldoende. Het instrument heeft twee uiteinden. Een smalle kant voor de smalle implantaten en een brede tip voor de grotere diameters. Met de Altus is de maximale gingivahoogte rond het implantaat eenvoudig te bepalen. De behandelaar zet de hoogtemeter loodrecht op het implan-

taat, schuift vervolgens het blauwe handvatje naar beneden totdat deze op het hoogste punt afsteunt. Nu kan het meetresultaat eenvoudig buiten de mond worden afgelezen. Met de nauwkeurig bepaalde gingivahoogte kan het juiste abutment worden besteld. Te diep liggende abutments behoren met Altus tot het verleden Informatie: www.memodent.nl

Volledig te desinfecteren beeldscherm voor de tandartspraktijk Barco heeft het eerste beeldscherm ontwikkeld dat specifiek is afgestemd op de behoeften in de tandartspraktijk. Het nieuwe Eonis-display werd gelanceerd op IDS 2013 in Keulen en is nu verkrijgbaar op de Nederlandse markt. Eonis is het eerste beeldscherm dat zowel aan de voorkant als aan de achterkant volledig gedesinfecteerd kan worden. Alle connectoren zijn verborgen en geseald voor optimale hygiëne. Het display is uitgerust met een krasbestendig en versterkt beschermglas. Het beeldscherm kan eenvoudig en snel gedesinfecteerd worden met de gebruikelijke reinigingsmiddelen in de praktijk. Naast deze eigenschappen voor optimale hygiëne heeft het

Eonis-display ook een aantrekkelijk design. De Dicom-preset functie zorgt voor optimale weergave van röntgenbeelden. Een sensor aan de voorkant van het beeldscherm aligneert automatisch de beeldkwaliteit, telkens als het scherm wordt aangezet. Bij het ontwikkelen van het Eonis display heeft Barco rekening gehouden met ergonomie en veelzijdigheid. Het beeldscherm heeft diverse bevestigingsmogelijkheden. Eonis kan geplaatst worden op het bureau of bevestigd worden aan de stoel. Het is ook mogelijk om via HDMI video of tv aan te sluiten om het de patiënt comfortabel te maken. Informatie: www.bnc-distribution.nl

Digitaal platform voor arbeidsmarkt in de zorgsector Sinds kort is Zorgpraktijken.nl actief. De website is een digitaal platform voor de gehele (para-)medische wereld. Alle in de zorg werkende partijen kunnen elkaar op eigen initiatief vinden, zonder tussenkomst van derden. Voor de mondzorg en tandheelkunde is een speciale rubriek beschikbaar. Initiatiefnemer van de website is Ge van de Berk, die al vele decennia actief is als

zelfstandig praktijkadviseur in de medische sector. Steeds weer hoorde hij bij zijn cliënten de problemen rondom een goede en vooral snelle invulling van arbeidsplaatsen. Zo ontstond het idee om in samenwerking met studenten van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) een website te ontwikkelen. Vervolgens is een website gebouwd met de bedoeling op een

snelle en efficiënte wijze de juiste partijen bijeen te brengen. Als waarborg voor de kwaliteit van de informatie en om vrijblijvendheid te voorkomen, worden aan zowel werkzoekenden als werkgevers een beperkte registratiebijdrage gevraagd. Hiervan wordt 10 procent gedoneerd aan de VisiteClowns. De zorg staat dus steeds centraal. Informatie: www.zorgpraktijken.nl Dentz 9

W&H Assistina+Lisa_Dentz_92x275_NL_Layout 1 30.03.2013 16:25 Seite 1

JDS WIND!

Perfect onderhoud en sterilisatie in slechts 20 minuten

gingsresulta ini

Professionele dentale software

NIEUW

Agenda, boekhouding standaard aanwezig â&#x20AC;˘ Uitstekende service en helpdesk â&#x20AC;˘ Geen extra kosten voor installatie en instructies

n de

Gevalideerd proces 9 9 pro

en drie maanden gratis op proef Scan hier uw qr-code

Met de Assistina 3x3 en de Lisa Fast cyclus worden instrumenten op een perfecte manier gereinigd, gesmeerd en gesteriliseerd. Zonder verkorting van de levensduur, en in slechts 20 minuten tijd. W&H Benelux, Reepkenslei 44, B-2550 Kontich t +32 (0)475 51 63 63, f +32 (0)3 844 61 31 office.benelux@wh.com, wh.com

PRODUCT

Tandarts Gerard Vermeulen over Barco Eonis beeldscherm Barco introduceerde dit jaar op de IDS in Keulen het Eonis 22 inch beeldscherm. Dit beeldscherm kan een belangrijke rol spelen bij hygiëne in de tandartspraktijk. In een handomdraai zowel aan de voor- als achterzijde te reinigen en voorzien van een anti-reflecterende, krasbestendige glasplaat bestand tegen ontsmettingsmiddelen. De eerste Nederlandse gebruiker van het Eonis beeldscherm is tandarts Gerard Vermeulen van Mondzorg Ittervoort. Al 32 jaar runt de van oorsprong Rotterdammer een tandartspraktijk in het Limburgse Ittervoort. Ook is hij secretaris van de NMT-afdeling Limburg en maakt hij op landelijk niveau deel uit van de financiële commissie van de NMT. Vermeulen: ‘Uiteraard moet een tandartspraktijk netjes en

hygiënisch zijn. Het voeren van een hygiënische praktijk is vooral een kwestie van gezond verstand gebruiken. Het moet in balans zijn’, aldus Vermeulen. ‘Je wilt patiënten het beste geven’. Vermeulen is bijzonder te spreken over het Eonis-beeldscherm. Het heeft een gestroomlijnd ontwerp, uitgevoerd in stijlvol wit en heeft afgeronde hoeken. Het visuele aspect vindt Vermeulen ook belangrijk. ‘Ik moet er tenslotte de hele dag naar kijken. De beelden zijn duidelijker en tonen meer detail. Dat komt de diagnostiek ten goede. De integratie van het beeldscherm binnen mijn praktijk verliep vlekkeloos.’ Informatie: www.dental-imaging.nl

Ostim, botsubstituut in pastavorm Het BioComp-assortiment van synthetische botaugmentatiematerialen is sinds kort uitgebreid met Ostim, een botsubstituut in de vorm van pasta. Ostim bestaat uit een synthetisch, fasezuiver, biocompatibel hydroxyapatite materiaal. Het product stimuleert de genezing van het bot en is biologisch afbreekbaar. De samenstelling is 35 procent HA en 65 procent water. De korrelstructuur is vergelijkbaar met dat van natuurlijk bot, waardoor de ingroei van nieuw bot

vergemakkelijkt wordt. Ostim is volumestabiel, heeft osteoconductieve eigenschappen en is resorbeerbaar. Het kan gemixt worden met bloed of spongiosa, zonder dat de pastavorm uithardt. Hierdoor is het uitermate geschikt voor het aanmaken met autoloog of menselijk bot. Doordat het niet uit DBM of bovine materialen bestaat, is de kans op infecties of afstoting van het product nihil. Sinds 2002 wordt Ostim volgens Biocomp al succesvol toegepast in de tandheelkunde en zijn er verschei-

dene onderzoeken over beschikbaar. Het wordt geleverd in een spuit (inhoud 1 milliliter) en heeft volgens het bedrijf het voordeel dat het direct klaar is voor gebruik. Het is toepasbaar bij het opvullen en reconstrueren van botdefecten als gevolg van bijvoorbeeld peri-implantitis, extracties en voor het augmenteren van auto- en allogeen spongiosa. Na zes maanden is het nieuwe gevormde bot niet meer te onderscheiden van natuurlijke bot. Informatie: www.biocomp.eu Dentz 11

NDE VOLGE ATIE R GENE

Multilink Automix ®

Het adhesieve bevestigingssysteem

Een sterke

verbinding, bewezen kwaliteit.

Nu met verbeterde formule Sterke hechting – zowel duaal uithardend als zelfuithardend Universeel – zowel geschikt voor silicaat- en oxidekeramieken als metaal Klinisch beproefd – vele langetermijnonderzoeken Nieuw – extra kleurtint, nog beter hanteerbaar

www.ivoclarvivadent.com Ivoclar Vivadent AG

Bendererstr. 2 | 9494 Schaan | Liechtenstein | Tel.: +423 / 235 35 35 | Fax: +423 / 235 33 60

e b e p ro h c s i Klin

fd bij

PRODUCT Medentis Medical introduceert ICX-Magellan Medentis Medical, fabrikant van het vierde meest verkochte ICX-templant implantaat in Duitsland, heeft 19 oktober 2013 in Berlijn ICX-Magallan gepresenteerd en gelanceerd. Medentis Medical maakt het implantaatsysteem ICXtemplant compleet met een eigen softwareprogramma. Met het systeem biedt Medentis Medical nu een betaalbaar en compleet systeem aan om 3D-gepland en sjabloongestuurd te implanteren. Met behulp van de vastgestelde werkprocessen is DICOM-3.0 data te bekijken en zeer nauwkeurig bewerken. De software ondersteunt de samenwerking tussen de tandartspraktijk en het tandtechnische laboratorium.

De software is volgens het bedrijf compatible met Windows en Mac OS X zodat tandartsen hun eigen vertrouwde besturingssysteem kunnen blijven gebruiken. Het ICX-SafetyGuide boorsysteem is een speciaal ontworpen uitgebreide chirurgische borenset om veilig en snel te implanteren met behulp van ICX-Magelllan boorsjablonen. Voor de behandelaar en de patiënt betekent dit volgens het bedrijf een extra zekerheid voor een zeer gunstige prijs die duidelijk onder het, tot nu toe, gebruikelijke prijsniveau ligt. Medentis Medical GmbH wordt in Nederland vertegenwoordigd door ICX Implants Informatie: www.icx-implants.nl

LED-polymerisatielampen: Translux Wave & Translux 2Wave Heraeus Kulzer introduceert twee nieuwe LED-polymerisatielampen: Translux Wave en Translux 2Wave. Beide lampen zijn draadloos, lichtgewicht en hebben een slanke penvorm voor optimale bewegingsvrijheid. Ze beschikken over een krachtige lithium-ion accu die zelf te vervangen is. De lampen hebben een steriliseerbare lichtgeleider met een hoek van 70 graden en een korter gebogen stuk waardoor de molaarstreek veel makkelijk bereikbaar is. Hierdoor kan de lamp goed boven de restauratie gehouden worden

en is er minder risico op een ongelijkmatige uitharding. Ook de patiënt ervaart meer comfort door het minder ver te moeten openen van de mond. De Translux Wave (de donkergrijze lamp) heeft een eenknopsbediening en twee polymerisatieprogramma’s (10 seconden en 20 seconden met soft start). Met een output van 1.200 mW/ cm2 is de lamp geschikt voor dagelijks gebruik De Translux 2Wave (de witte lamp, 1.400 mW/cm2) heeft vier programma’s (5, 10, 20 en 20 seconden met

soft start) waarvan de informatie op een display wordt weergegeven. De Translux 2Wave beschikt over vier Led’s; drie blauwe en een violette waardoor het spectrum 385-510 nanometer bedraagt. Niet alleen de gebruikelijke kamferchinon fotoinitator wordt zo geactiveerd maar ook innovatieve foto-initatoren die een lager spectrum nodig hebben en steeds vaker gebruikt worden in dentale materialen. Informatie: www.heraeus-kulzer.com

Het Flitz protheseconcept Het Flitz protheseconcept biedt volgens de leverancier een perfect passende prothese binnen tien werkdagen en twee zittingen geplaatst kan worden bij de patiënt. Het concept is volgens leverancier de nieuwe standaard voor al uw prothesepatiënten. Het concept bestaat uit een efficiënt behandeltraject, Cadcam vervaardigde prothese en ondersteuning van de lokale Excent tandtechnici. De leverancier benoemt de volgende voordelen: • tijdbesparing: slechts twee zittingen nodig; • service: de Flitz-prothese wordtbinnen tien werkdagen geplaatst; • eenvoudig: er zijn geen extra klinische handelingen nodig;

• kwaliteit: door Cadcam productie biedt de Flitzprothese een perfecte passing; • comfort: de Flitz-prothese wordt vervaardigd uit biocompatibel homogeen materiaal. Hierdoor is de prothese beter reinigbaar en reukvriendelijk. Na certificering bij Excent Tandtechniek voert de tandarts de prothesebehandeling zelf uit of kan de behandeling onder supersvisie door een lokale Excent Klinisch Prothese Technicus laten uitvoeren. Informatie: www.excent.eu Dentz 13

PRODUCT EverStickC&B van GC Het gebruik van GC everStickC&B vezelversterking biedt een behandelingsmethode voor het vervangen van ontbrekende gebitselementen. Met dit product kunt u met vezels versterkte composietbruggen voorbereiden in één enkele behandeling met behulp van een weinig invasieve techniek. Deze op bewijs gebaseerde vezelversterkingstechniek ,verschaft een metaalvrije, rendabele behandelingsmethode ter aanvulling van restauratieve tandheelkundige zorg. De producent kent een aantal voor-

delen aan het systeem toe: • betrouwbare en esthetische manier om ontbrekende gebitselementen te vervangen in één behandeling; • tandweefselbeschermende aanpak; • perfect voor dringende situaties en bij letsels voor een onmiddellijke oplossing om ontbrekende gebitselementen te vervangen; • economisch alternatief bij uitgebreide restauratiebehoeften; • ideaal voor zowel anterieure als posterieure restauraties. Voor elke indicatie om ontbrekende

gebitselementen tijdelijk, voorlopig of langdurig te vervangen: • etsbruggen • inlay- en onlaybruggen • hybride bruggen • volledige kroonbruggen • door implantaat ondersteunde bruggen • tijdelijke bruggen • vrij-eindigende bruggen Al deze bruggen kunnen ook indirect worden vervaardigd door tandtechnische laboratoria. Informatie: www.benelux.gceurope.com

Derde project Stichting African Dental Aid afgerond Auteur: Joost Berben In oktober werd alweer het derde project van de stichting African Dental Aid succesvol afgerond. ProScan is een trotse sponsor van African Dental Aid. Tijdens deze projecten wordt er tandheelkundige zorg geboden aan de traditionele bevolking in het noorden van Kenia. Deze semi-nomadische volkeren, zoals de Pokot en Samburu, leven in kleine nederzettingen verspreid in een zeer droog en moeilijk toegankelijke regio. Doordat we ons per 4x4 verplaatsen en steeds in tenten overnachten, zijn we mobiel en in staat veel mensen met onze zorg te bereiken. Zo’n “mobile clinic” betekent echter ook dat alle benodigde materialen, instrumentarium, apparaten en levensmiddelen steeds vervoerd moeten worden over vaak affreuze wegen. We kunnen ondanks deze omstandigheden een goede basiszorg bieden. Dit wil zeggen

dat naast extracties en chirurgische verwijderingen, ook restauratieve behandelingen mogelijk zijn. Tijdens het Project 2013 werden 402 elementen verwijderd en 22 elementen gerestaureerd. Men kan begrijpen dat in deze gebieden een extractie veelal de voorkeur heeft om mensen snel en definitief van hun probleem af te helpen. De stichting is volledig afhankelijk van donaties voor het realiseren van de projecten. Elke deelnemer aan het project bekostigt zelf de reiskosten en de overnachtingen bij aankomst en vertrek in Nairobi. Zo worden de gedoneerde financiële middelen uitsluitend gebruikt voor de voorbereidingen en uitvoeringen van de projecten. Graag wensen wij via deze weg onze sponsoren en donateurs te bedanken voor hun steun en we hopen ook volgend jaar met uw steun weer meer mensen te kunnen behandelen. Informatie: www.africandentalaid.nl /www.proscan.nl

Atlantis abutments Met gebruik van de Atlantis VAD (Virtual Abutment Design)-software, één van de vier kenmerken van de Atlantis BioDesign Matrix, worden Atlantis abutments individueel ontworpen op basis van de gewenste tandvorm. Het resultaat is een geoptimaliseerd abutmentontwerp dat een nieuwe standaard op functie en esthetiek biedt. Ontdek nu de vrijheid van ongelimiteerde mo14 Dentz

gelijkheden met Atlantis. Volgens de leverancier werken de vier kenmerken van de Atlantis BioDesign Matrix samen voor een ideale functie en optimaal esthetisch resultaat. De vier kenmerken zijn: • Atlantis VAD: Ontwerp op basis van de gewenste tandvorm. • Natural Shape: Vorm en emergentie profiel gebaseerd op de anatomie

van de individuele patiënt. • Soft-tissue Adapt: Optimale ondersteuning voor de vormgeving van het zachte weefsel en aanpassing aan de definitieve kroon. • Custom Connect: Sterke en stabiele pasvorm – verbinding op maat voor de meest gangbare implantaatsystemen. Informatie: www.dentsply.com

® ®

Minder intense smaak, sterke werking

Listerine® Zero™ efficiënte preventie voor nieuwe patiëntgroepen Door de innovatieve ZERO™ formule zonder alcohol, met minder intense smaak en optimaal fluoridegehalte kunnen vanaf nu ook patiëntengroepen die tot nu toe nog geen mondspoeling van Listerine® konden of mochten gebruiken van de preventieve voordelen van Listerine® genieten. • Minder intense smaak • Zonder alcohol • Met hoog fluoride gehalte (220 ppm) Specifieke voordelen voor de dagelijkse mondhygiëne. • Listerine® ZERO™ vermindert tandplak1 • Listerine® ZERO™ houdt het tandvlees gezond • Listerine® ZERO™ zorgt voor sterkere tanden en beschermt tegen cariës • Listerine® ZERO™ zorgt voor een langdurige frisse adem2

Ontwikkeld voor smaakgevoelige patiënten

Voor vragen kunt u contact opnemen met de professional informatielijn: 00800 260 260 00 (gratis- enkel via vast toestel) www.listerine.nl 1. Data on file D, microbiology dossier, McNEIL-PPC, Inc. 2. Pitts, G., et al., Mechanism of Action of an Antiseptic, Anti-odor Mouth rinse. Journal of Dental Research 62: 738-742, 1983.

VOOR EEN TOTALE MONDHYGIËNE

PRODUCT Straumann introduceert Roxolid SLActive-implantaten Straumann introduceert Roxolid SLActive-implantaten voor alle implantaatlijnen, in alle diameters en lengtes. Dit kan tandheelkundige professionals helpen om botaugmentatieprocedures te vermijden, trauma en pijn bij de patiënt te verminderen en kosten te besparen. De sleutel tot de nieuwe implantaten is het materiaal Roxolid. Straumann heeft eind 2009 Roxolid wereldwijd geïntroduceerd voor haar 3.3 millimeter implantaten. De ervaring die is opgedaan in een uitgebreid klinisch onderzoek is voor het bedrijf de basis om al haar implantaten te voorzien van Roxolid. Het doel is behandelingen minder invasief te maken en implantaatbehandelingen voor patiënten met een beperkt botvolume mogelijk te maken. Daarom zijn de Soft Tissue Level- en Bone Level-implantaten nu

verkrijgbaar in Roxolid met een diameter van 3.3, 4.1 en 4.8 millimeter. Al deze implantaten beschikken over het SLActive-oppervlak voor een snellere osseo-integratie en zijn voorzien van het nieuwe Loxim transfer piece voor meer gebruiksgemak. De 4 millimeter korte implantaten zijn de nieuwe implantaten binnen het portfolio. Ze kunnen worden ingezet bij patiënten met een gelimiteerd verticaal botvolume en zo complexe verticale botaugmentaties voorkomen. Alle Roxolid SLActive-implantaten zijn voorzien van het nieuwe Loxim transfer piece. Dit biedt meer flexibiliteit tijdens de chirurgische procedure. Na de plaatsing van het implantaat is het transfer piece makkelijk los te klikken. Informatie: www. straumann.com

Adverteerdersindex Algold Dental �� 30 Biocomp Dental �� 48 Biomet 3i �� 28 Bureau Kalker �� 58 Coltene ��6 Dental Bauer Nederland �� 70 Dental Impex Pharma �� 56 Dental Imaging �� 56 Dental Pharma ��8 Dentsply Implants �� 76 Excent �� 75 GC Benelux �� 60 Goedegebuure Slaaptechniek �� 20 Hu-Friedy �� 64 ICX Implants �� 60 Implant Direct �� 52 Interdent tandtechniek �� 58 Ivoclar Vivadent �� 12 Ivoren Kruis �� 68

16 Dentz

JDS Automatisering �� 10 Johnson & Johnson �� 15 Larix Dental Concepts �� 70 Lucas Verlichting �� 40 MedieQ �� 20 Memodent �� 40 Miele �� 52 MIS Implants �� 66 Procter & Gamble �� 17 Proscan �� 48 Protex �� 24, 72 Score �� 30 Sibbing & Wateler �� 60 Straumann ��2 Tandartspraktijk H.J. van Mill �� 30 Van der Schoot Architecten �� 66 Vizeum Netherlands �� 44 W&H Benelux �� 10

De specialiteiten van in een UNIEK AANBOD

+ Speciaal voor het einde van het jaar bieden wij u de mogelijkheid om tegen een gereduceerde prijs een voor dentale professionals samengesteld ORAL-B® EINDEJAARSPAKKET te bestellen.

+ Voor de KLEINTJES ONDER ONS, biedt Oral-B® een speciaal samengesteld pakket aan voor een gereduceerde dentale professional prijs.

Het EINDEJAARSPAKKET bestaat uit: • 1 D34 Triumph met Smartguide met: - 2 TriZone opzetborstels - 2 Precision clean opzetborstels - 1 Sensitive opzetborstel - 1 Floss Action opzetborstel - 1 Interspace opzetborstel - 1 3D white opzetborstel - 1 Tongreiniger - 1 Reisetui - 1 Poetsinstructie DVD • 1 Pro-Expert Premium Tandpasta • 1 Pro-Expert Multiprotection Tandpasta • 1 Pro-Expert Premium Floss • 1 Pro-Expert Multiprotection Mondwater

Maak uw bestelling via onze website:

benelux.professionalorderoralb.com Log in met de code: XMAS2013 Let op: de code is gevoelig voor hoofdletters en kleine letters. Het aanbod is exclusief voor tandartsen, mondhygiënisten en preventie-assistenten en geldig tot 31 december 2013 of zolang de voorraad strekt. Max 2 eindejaarspakketten per persoon.

€28,99 Het KIDSPAKKET bevat:

• 1 D10 Mickey Mouse elektrische borstel - 1 Mickey mouse opzetborstel • 1 Stages 2 tandpasta • 1 Tekenmok met kleurpotloden

• 1 PC Black 7000 met Smartguide met - 1 Precision clean opzetborstel - 1 Floss action opzetborstel - 1 exclusieve reisetui

*Adviesprijs, de uiteindelijke verkoopprijs wordt bepaald door de distributeur.

ex BTW

Het BLACK PAKKET bevat:

Speciaal voor de dentale professional die graag UIT WIL BLINKEN biedt Oral-B® het Oral-B® Black pakket aan.

€54,99

Deze Black edition heeft bovenop de 5 poetstanden van een D34 Triumph met Smartguide, 1 extra poetsstand; tongreiniging. Het reisetui is van hoogstaande kwaliteit en heeft een exclusieve afwerking van zowel de binnenkant als de buitenkant.

ex BTW

Maak uw bestelling via onze website:

benelux.professionalorderoralb.com Log in met de code: KIDS2013 Let op: de code is gevoelig voor hoofdletters en kleine letters. Het aanbod is exclusief voor tandartsen, mondhygiënisten en preventie-assistenten en geldig tot 31 december 2013 of zolang de voorraad strekt.

€149,99

* ex BTW

Maak uw bestelling via onze website:

benelux.professionalorderoralb.com Log in met de code: BLACK7000 Let op: de code is gevoelig voor hoofdletters en kleine letters. Het aanbod is exclusief voor tandartsen, mondhygiënisten en preventie-assistenten en geldig tot 31 december 2013 of zolang de voorraad strekt. Max 2 black pakketten per persoon.

Bezinning in de orale De tandarts, de technicus en de implantoloog zijn door de economische crisis en het stopzetten van het experiment vrije tarieven in de mondzorg min of meer in een periode van bezinning gedwongen. Dit biedt hen de kans om hun samenwerking ten gunste van de patiënt te versterken en de recente vernieuwingen in de orale implantologie te evalueren.

Frank van Wijck

18 Dentz

rale implantologie zou veel meer een toevoeging in de algemene tandheelkundige praktijk moeten zijn, vindt Felix Guljé, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Orale Implantologie (NVOI). ‘Je ziet een verschuiving van brugwerk naar implantologie’, constateert hij. ‘Het zou mooi zijn als de algemene praktijk die verschuiving zou volgen. De NVOI biedt heel veel cursussen aan tandartsen en kaakchirurgen om orale implantologie veilig en voorspelbaar te kunnen toepassen. We bieden ook richtlijnen die tandartsen en kaakchirurgen helpen om tot een voorspelbaar en duurzaam resultaat te komen voor hun patiënten. De periode waarin cowboys op het gebied van orale implantologie hun slag konden slaan, ligt ver achter ons. Trouwens niet alleen omdat wij ons als beroepsgroep hebben ontwikkeld, maar ook omdat de patiënt en de overheid zulke hoge eisen zijn gaan stellen aan ons werk, dat een voorspelbare uitkomst echt noodzaak is.’ Zo af en toe wat orale implantologie erbij doen is dus vrijwel onmogelijk geworden voor tandartsen. Verklaart dit waarom veel tand-

artsen er toch niet aan beginnen? ‘Misschien’, zegt Guljé. ‘Je moet echt investeren in kennis en middelen. Je hebt extra instrumentarium nodig om het te kunnen doen, je moet een steriele werkruimte creëren en je hebt er extra assistentie bij nodig. Bovendien moet je voldoende verrichtingen doen om er de behendigheid in te behouden die de kans op een goed resultaat vergroot. Dus zie je differentiatie van tandartsen met interesse in implantologie die zich op de techniek toeleggen. De tandarts besteedt zelfs soms de regie over het maken van de kroon op het implantaat uit aan een technicus, omdat hij vindt dat hij daar zelf te weinig verstand van heeft.’

Pas op de plaats Het afblazen van de vrije tarieven in de mondzorg heeft gezorgd voor een consolidatie van behandelingen, stelt Guljé. ‘Je ziet dat er op dit moment onder professionals minder oog is voor vernieuwing. Op zich is het niet erg als dit eens een poosje aan de orde is. Er is enorm veel vernieuwing geweest in de orale implantologie de laatste jaren. Een pas op de plaats biedt nu

implantologie

Guljé: ‘Je moet echt investeren in kennis en middelen’

ruimte om te evalueren wat de meerwaarde van die vernieuwing is en wat de resultaten ervan op de lange termijn zijn.’ Behandelaars die vernieuwingen willen toepassen in de praktijk zullen er altijd zijn, verwacht hij. Maar door de economische crisis worden het er op dit moment wel duidelijk minder. En de crisis leidt er ook toe dat minder onderzoek wordt gedaan op het gebied van orale implantologie’, zegt Guljé. ‘Het verschraalt. Kortom je ziet meerdere ontwikkelingen tegelijk: veel vernieuwing in de orale implantologie in de afgelopen jaren, de tandarts in de algemene praktijk die de regie over de implantologische behandelingen meer uit handen heeft gegeven, de patiënt die door de crisis een afwachtende houding aanneemt, de industrie die daarop reageert door minder te vernieuwen en de wetenschap die minder onderzoek doet.’

Meer samenwerking Op zich is de huidige periode wel louterend, stelt Guljé. De tandarts, de implantoloog en de technicus zullen elkaar vaker moeten opzoeken voor overleg. ‘Je ziet ook dat ze in

toenemende mate onder één dak gaan werken’, zegt hij. ‘Dat is goed, maar een goede vervolgstap zou nu zijn dat de tandarts de regie weer meer in handen gaat nemen en dan bedoel ik richting technicus. Dat hij die regie uit handen heeft gegeven, heeft te maken met het gegeven dat de implantaatgedragen kroon heel lang is gezien als een conventionele kroon op een gebitselement. Pas nu begint het inzicht door te dringen dat het hier niet gaat om een mechanisch, maar een biologisch principe. Het in acht nemen van de biologische principes rond een implantaat blijkt een zeer belangrijke randvoorwaarde om tot een blijvend goed resultaat te komen. En die biologische principes kun je niet bepalen op basis van een gipsafdruk. Ik verwacht dus dat de nieuwe materialen en technieken die we gaan zien steeds weefselvriendelijker zullen worden. De abutment en de connectie tussen de abutment en het implantaat zullen steeds belangrijker worden. Doordat sommige tandartsen geen of te weinig sturing hebben gegeven aan de technicus, is de nadruk meer op esthetiek en prijs komen te liggen, dan op een duurzaam resulDentz 19

Expert in gebitsslijtage Goedegebuure tandtechniek

Kijk op onze website www.goedegebuure.nl of bel Paul Goedegebuure: 0318-632908

Medieq is door W&H erkend als service partner. Wij hebben de meest up-to-date kennis in huis voor een preventieve onderhoudsbeurt of reparatie aan uw Lisa/Lina autoclaaf. MedieQ biedt u tevens de mogelijkheid om een onderhoudscontact af te sluiten voor uw autoclaaf. Deze bieden wij aan in 2 vormen: 1: Standaard onderhoudscontract, deze is kosteloos! 2: Vast en zeker onderhoudscontract, hierbij betaald u â&#x201A;Ź 55,- per maand en heeft u garantie op uw autoclaaf zolang het contract loopt.

Kijk voor meer informatie op: www.medieq.nl Ste llingmo lenst ra a t 100, 133 3 CN A lmere Tel efo o n: 036 - 54 99 171

Felix Guljé Foto: NVOI Michiel Nijland

taat. Door de samenwerking die nu tussen tandarts, technicus en implantoloog aan het ontstaan is, zal dat veranderen.’

Kwaliteit en kosten Toch schuilt hier tegelijkertijd ook een mogelijk nadeel in, waarschuwt Guljé. Door de scherpere focus op de vormgeving en botvriendelijkheid van het implantaat, zullen de implantaten van de verschillende aanbieders in kwaliteit steeds meer op één lijn komen te zitten. ‘Ze ontwikkelen zich allemaal naar een bepaald biologisch concept’, zegt hij. ‘Logisch en op zich heel goed, maar het zal niet zonder gevolgen blijven. De grote fabrikanten beschikten over voldoende onderzoeksgeld om ontwikkeling te vertalen in producten die daadwerkelijk een verbetering zijn voor de patiënt. Maar enkele nieuwe aanbieders kopiëren die producten zonder zelf de wetenschappelijke achtergrond hiervoor te hebben opgebouwd op basis van onderzoek, en die profileren zich met een veel lagere prijs. In een krimpende economie en met een overheid die op de tarieven drukt, kan dit tot problemen leiden. ‘In de vergoeding wordt uitgegaan van stoeluren en die worden begrensd. Maar het aantal

‘ Het honorarium is in veel gevallen niet in overeenstemming met het werk’

uren dat de behandelaars in werkelijkheid besteden aan het werk is door de strengere voorwaarden aan de intake, het beleidsplan, de verslaglegging, de behandeling en de nazorg alleen maar groter geworden. Het honorarium is dus bij veel behandelingen niet in overeenstemming met het werk. En kiezen voor goedkopere implantaten helpt de behandelaar niet om hier iets aan te veranderen, want hij moet alles één op één doorberekenen aan de patiënt. ‘Wel kan de patiënt zelf voor een goedkoper product kiezen om geld te besparen en die doet dit ook wel. Maar vreemde combinaties van een implantaat met een alternatief abutment kan een heel ander resultaat geven dan waarop de patiënt hoopt.’ Een gevolg kan dan zijn dat tandvleesproblemen en ontstekingen ontstaan. ‘Als geen weefselvriendelijk evenwicht wordt gecreëerd, kan peri-implantitis optreden’, zegt Guljé. ‘Goedkoop wordt dan duurkoop. In het ergste geval is het enige wat je dan als behandelaar kunt doen, het implantaat verwijderen en wachten tot het geïnfecteerde gebied genezen is om opnieuw te beginnen. In mijn verwijzersgroep hebben wij afgesproken dat de patiënt hiervan financieel nooit de dupe mag zijn.’

Dure cursus Ook deze problematiek leidt weer tot bezinning en tot intensiever overleg tussen de tandarts, de technicus en de implantoloog, stelt Guljé. ‘Noem het een dure cursus’, zegt hij, ‘ingegeven door de gevolgen van de economische crisis en het stopzetten van het experiment vrije tarieven in de mondzorg. Die economische crisis moet niet te lang duren, want fabrikanten en behandelaars merken daar wel degelijk de gevolgen van. Maar op zich is het gegeven dat we met die periode van bezinning geconfronteerd worden helemaal niet slecht. We kunnen de tijd nemen om de behandeling verder te verbeteren en te onderbouwen waarom de materiaalkeuze zo belangrijk is om in die behandeling tot een duurzaam en voorspelbaar resultaat te komen. We weten als behandelaars hoe je een schroef plaatst in het kaakbot, nu ligt de focus heel scherp op wat je daarop plaatst en hoe je dat optimaal doet. Dat is een waardevolle ontwikkeling.’ ■ Dentz 21

Synthetisch cement voor botvervanging

Bot

uit een

pot

Het gebruik van autoloog bot in pre-implantologische botopbouwprocedures vereist in veel gevallen dat er een tweede chirurgische wond gecreĂŤerd moet worden. Jan Willem Hoekstra promoveerde op de ontwikkeling van een synthetische botvervanger die bovendien klinisch makkelijk hanteerbaar is. In dit artikel een korte inleiding op zijn proefschrift. Jan Willem Hoekstra

22 Dentz

anuit klinisch perspectief zijn op calciumfosfaat (CaP) gebaseerde botsubstituten veelbelovende materialen voor botvervanging in intra-orale augmentatie- en regeneratietechnieken, voorafgaand aan tandheelkundige implantologie. De grootste voordelen van deze materialen zijn biocompatibiliteit, osteoconductiviteit en de zo goed als ongelimiteerde beschikbaarheid. Daarnaast zijn op CaP gebaseerde botsubstituten in een injecteerbare vorm (calciumfosfaat cement; CPC) makkelijk te hanteren in een (pre)klinische toepassing. Een groot nadeel van CPC echter, is de beperkte degradatiesnelheid en daardoor beperkte vervanging door nieuw gevormd botweefsel. Dit kan verbeterd worden door de toevoeging van poly(D,Llactic-co-glycolic)acid (PLGA) microsferen aan CPC (afbeelding 2). Chemische en morfologische eigenschappen van PLGA zijn van invloed gebleken op de degradatie van PLGA microsferen. Parameters als PLGA moleculair gewicht, polymeer eindgroep vormgeving en microsfeer morfologie zijn geĂŤvalueerd in verschillende studies om zo te proberen een kant en klaar materiaal te maken voor klinische toepassing.

Onderzoeksopzet Met klinische toepassing als het ultieme doel, werden in dit proefschrift mogelijkheden onderzocht om op CaP gebaseerde botsubstituten te optimaliseren. In het algemeen houdt optimalisatie het ontwikkelen van materialen met een verbeterde biodegradatie in, hetgeen uiteindelijk leidt tot volledige vervanging door nieuwgevormd bot. Na vervanging door nieuw bot kan er vervolgens een tandheelkundig implantaat geplaatst worden in het geaugmenteerde gebied. Omdat een tandheelkundig implantaat bij voorkeur geplaatst wordt in bot in plaats van in een synthetisch botsubstituut, zijn zowel de snelheid van degradatie als het moment van implantaatplaatsing in het degradatie en vervangingsproces van cruciaal belang. Chemische en morfologische eigenschappen van PLGA hebben invloed op CPC-PLGA degradatie en de daaropvolgende vervanging ervan door nieuwgevormd bot. In het proefschrift werden de eigenschappen moleculair gewicht, polymeer eindgroep vormgeving, microsfeer morfologie en microsfeer grootte bestudeerd in grote diermodellen die vergelijkbaar zijn met humane toepassing. In een poging om CPC-PLGA verder te opti-

Afbeelding 1: Histologisch overzicht van de sinus maxillaris gevuld met CPC-PLGA, in een coronale opname. CPC-PLGA (zwart) is te zien in nauw contact met nieuw gevormd bot binnen de sinus maxillaris van het schaap. A: CPC met hoog moleculair end-capped PLGA. B: CPC met laag moleculair acid-terminated PLGA.

Als onderdeel van het onderzoek werd het biologisch gedrag van twee injecteerbare CPC

materialen met PLGA microsferen met verschillende eigenschappen geëvalueerd in een maxillair sinusbodemelevatiemodel in schapen. PLGA microsferen bestonden uit laag moleculair gewicht acid-terminated PLGA of hoog moleculair gewicht end-capped PLGA en werden gemengd met CPC. In alle dieren werden beide materialen aangebracht, wisselend geïnjecteerd in de linker en rechter sinus maxillaris (split-mouth model) en er werd een tijdspunt van 12 weken aangehouden. De resultaten van dit onderdeel van het onderzoek lieten zien dat beide typen CPC-PLGA biocompatibel zijn en direct bot-CPC contact mogelijk maken. Het CPC met laag moleculair

Afb. 2: Scanning Electron Microscopy (SEM) opnamen van holle (A) en dense (B) PLGA microsferen en CPC met holle (C) en dense (D) PLGA microsferen.

Afbeelding 3: Representatieve röntgenopname van CPC-PLGA materiaal in het botdefect direct na de chirurgische ingreep.

maliseren, werden de groeifactoren IGF en PDGF toegevoegd aan het PLGA. Behalve het onderzoek naar CPC, werd er ook naar CaP in korrelvorm gekeken. Tevens werd de mogelijkheid van het meer radiopaque maken van het CPC-PLGA onderzocht. De resultaten hiervan zullen echter in deze bijdrage buiten beschouwing gelaten worden omdat dit reeds commercieel verkrijgbaar is en niet direct over de ontwikkeling van een injecteerbaar CPC gaat.

Resultaten

Dentz 23

RAI Congrescentrum • Amsterdam • Vrijdag 7 februari 2014

Schrijf nu in www.endo2014.nl

Vier sprekers, acht lezingen

Walter van Driel

Michiel de Cleen

• Endodontische radiologie: zien is weten Marga Ree

• Openen voor endodontische diagnostiek en behandeling • Calciumhydroxide: doen of niet doen? • Invasieve cervicale resorptie: hoe behandelen?

Ron Fransman

• Rubberdam(ned?) • De verkleurde voortand: endodontische overwegingen • Wortelkanaalcementen: bent u nog up-to-date? • Irrigatie tot in de puntjes geregeld Organisatie:

acid terminated PLGA liet echter significant meer botvorming en significant minder resterend CPC materiaal zien dan het CPC met hoog moleculair end-capped PLGA (afbeelding 1).

Substantiële botvorming Vervolgens werd getracht om meer inzicht te krijgen in materiaal degradatie en daaropvolgende botvorming bij het gebruik van CPCPLGA met verschillende PLGA microsfeer morfologieën (hol versus dens, zie ook Afbeelding 2). Behalve zuiver PLGA, werd ook het laden van PLGA microsferen met de groeifactoren PDGF en IGF onderzocht. De materialen werden aangebracht in éénwandige parodontale botdefecten in de mandibulae van honden om deze materialen zo te kunnen evalueren als kandidaat voor alveolaire botregeneratie (afbeelding 3). De materialen bestonden uit CPC met holle of dense PLGA microsferen, met of zonder de toevoeging van de groeifactoren. Histologische evaluatie liet significant meer botvorming in CPC met dense PLGA microsferen zien dan in CPC met holle PLGA microsferen. De toevoeging van groeifactoren vergrootte de botvorming in CPC met holle PLGA microsferen, maar significant meer botvorming trad op bij CPC met dense PLGA microsferen met of zonder de toevoeging van groeifactoren. Klaarblijkelijk was het effect van dense in plaats van holle microsferen op CPC degradatie van meer invloed dan het effect van de groeifactoren. Gebaseerd op de resultaten voornoemde onderdelen kan er geconcludeerd worden dat acid-terminated dense PLGA microsferen met een laag moleculair gewicht de beste configuratie zijn tot nu toe in CPC. Dit specifieke type CPC-PLGA werd vergeleken met de gouden standaard autoloog bot. In dit hoofdstuk was het doel om het effect van verschillende dense PLGA microsfeergrootten (klein: ~20 µm versus groot: ~130 µm) te bepalen. Om dit doel te bereiken werden mandibulaire defecten in minipigs gevuld met vooraf vervaardigde CPC-PLGA schijfjes, autoloog bot werd gebruikt als controlegroep. Uit de resultaten van deze vergelijking bleek dat er na 12 weken sprake was van substantiële botvorming in alle CPC-PLGA groepen welke gelijk was aan de hoeveelheid bot in de autologe bot groep.

Op basis van deze resultaten werd geconcludeerd dat binnen de huidige studieopzet het verschil in PLGA microsfeergrootte tot gelijke resultaten leidde met betrekking tot CPC-PLGA degradatie en daaropvolgende botingroei.

Conclusie van het onderzoek Met inachtneming van de bovengenoemde resultaten, kan er geconcludeerd worden dat CPCPLGA veelbelovend is voor botvervanging in intra-orale augmentatie technieken voorafgaand aan tandheelkundige implantologie. Met gelijke resultaten aan autoloog bot na een klinisch relevante implantatietijd van 12 weken, moet CPC met acid-terminated dense PLGA microsferen met een laag moleculair gewicht beschouwd worden als het materiaal van eerste keuze.

Relevantie van het onderzoek De algemeen practicus zal hier niet direct een voordeel aan hebben, de tandarts-implantoloog echter wellicht wel. Het injecteerbare karakter van dit materiaal maakt dat het klinisch makkelijker toepasbaar is dan de korrels die nu veelal op de markt te verkrijgen zijn. Daarnaast is het synthetische karakter van het materiaal een groot voordeel boven de nu verkrijgbare materialen van dierlijke oorsprong of bot van de patiënt zelf, er is immers een onbeperkte beschikbaarheid van het synthetische materiaal en de kans op ziekteoverdracht is nog kleiner geworden. De resultaten zullen voor de patiënt op termijn van grote invloed kunnen zijn. Het grootste voordeel van een synthetische botvervanger is het ontbreken van een noodzaak om bot te oogsten met alle mogelijke bezwaren en complicaties van dien. Indien het opbouwen van een edentate bovenkaak niet meer met autoloog bot uit de bekkenkam hoeft te gebeuren, is dat grote winst voor de patiënt. Het duurt echter nog wel enkele jaren voordat dit materiaal op de markt verkrijgbaar zal zijn.

Toekomstperspectief Nu onderzocht is wat de beste CPC-PLGA formule is, zou de volgende stap het op de markt brengen van dit materiaal moeten zijn. Hier is nog veel werk voor nodig, zoals onder andere uitgebreide klinische trials bij humane patiënten en het verkrijgen van een FDA en CE keurmerk. Hier wordt op dit moment hard aan gewerkt.■ Dentz 25

STUDENTZ In deze rubriek maakt u kennis met prominente of anderszins opmerkelijke studenten tandheelkunde. Marloes Kaandorp is Praeses van de studievereniging T.M.F.V. Archigenes. Na drie jaar tandheelkunde werd het tijd voor een bestuursjaar.

Marloes Kaandorp Praeses T.M.F.V. Archigenes

Wat wilde je vroeger worden ‘als je later groot was’? Vroeger werd mijn beroepskeuze voor later vooral beïnvloed door tv-programma’s. Zo wilde ik met dank aan Bassie en Adriaan eens trucker worden. Eenmaal op de middelbare school werd ik een fervent bezoeker van open dagen van allerlei studies: Forensisch Onderzoek, KLM Flight Academy en Verpleegkunde. En wanneer wist je dat je tandarts wilde worden? Nadat ik wist wat ik niet wilde studeren en mijn bezoek aan een open dag bij ACTA was het duidelijk: tandheelkunde. Ik wilde heel graag de gezondheidszorg in, maar arts zag ik mezelf niet worden. Ik ben een perfectionist en vind het leuk om precies bezig te zijn. In combinatie met de zorg voor mensen, kwam tandheelkunde daarom voor mij op nummer één. Wat was je tweede studiekeuze, mocht je worden uitgeloot? Helaas werd ik het eerste jaar uitgeloot en heb ik mij toen halsoverkop aangemeld voor Bewegingswetenschappen in Amsterdam. Dit bleek niet mijn studie te zijn, waarna ik in februari Naam:

Marloes Kaandorp

Geboren:

1990 te Gouda

Beroep vader:

Gemeenteambtenaar/

directeur adviesbureau

Beroep moeder:

Voormalig IC-verpleegkundige

Woonplaats:

Groningen

Studie:

Tandheelkunde

Universiteit:

Rijksuniversiteit Groningen

Aanvangsjaar studie:

2010

Verwacht jaar van afstuderen: 2017 Lid van studentenvereniging: T.M.F.V. Archigenes Sport:

Fitness

Relatie:

gestopt ben en ben gaan werken als tandartsassistente. Als tandartsassistente heb ik eigenlijk pas echt kennis gemaakt met de tandheelkunde. Na dit half jaar was mijn motivatie om tandheelkunde te gaan studeren nog groter. Helaas moest ik nog een jaar wachten en heb ik in de tussentijd Gezondheid & Leven gestudeerd. Had Groningen als studiestad je voorkeur? Voor de eerste twee lotingen had Amsterdam mijn voorkeur, puur omdat dit dichterbij mijn ouders was en ik er al studeerde. De derde keer loten betrof de decentrale selectie, die alleen in Groningen was. Gelukkig en eindelijk werd ik geplaatst. Nu moest ik op kamers, wat ik ergens ook zeker niet erg vond, want nu kon het studentenleven beginnen. Van Groningen heb ik geen moment spijt gehad. Het is een leuke, gezellige en knusse studentenstad. Hoe bevalt de studie je tot nu toe? Het leukste van de studie is de hechte band met je medestudenten. Doordat de studie kleinschalig is ken je veel mensen, maar vooral met je jaar heb je een hechte band. Ook begrijpen medestudenten het als je het druk hebt. De studie zelf bevalt heel erg goed, waarbij vooral de praktijk het leukste is omdat je dan de theorie eindelijk toepast. Komend studiejaar valt ons hechte jaar uiteen, doordat sommige studenten naar Master-1 gaan en andere nog onderwijsverplichtingen in Bachelor-3 moeten afronden. Je bent komend jaar Praeses van T.M.F.V. Archigenes. Hoe ziet je actieve loopbaan binnen de vereniging eruit? Vorig jaar ben ik actief lid geworden en heb ik mij ingezet voor de commissie Al Dente. Hierbij heb ik de functie van Praeses vervuld. Dentz 27

The

Encode® Impression System

The BIOMET 3i patented BellaTek® Encode Impression System is the gateway to creating a customized solution for you and your patients. This eliminates the need for impression copings and streamlines the process for beautiful aesthetic outcomes.

Optimization By Design® • More efficient workflows and less inventory to stock provide a vehicle for practice growth • Create aesthetic BellaTek Patient Specific Abutments in titanium • No need to remove the healing abutment, preserving tissue and resulting in aesthetic outcomes

Voor meer informatie, kunt u steeds terecht op het nummer 078 629 28 00 of via mail op 3i.salesbenelux@biomet.com www.biomet3i.com

BellaTek, BellaTek design, Encode and Optimization By Design are registered trademarks of BIOMET 3i LLC. Providing Solutions - One Patient At A Time is a trademark of BIOMET 3i LLC. ©2013 BIOMET 3i LLC. All trademarks herein are the property of BIOMET 3i LLC unless otherwise indicated. This material is intended for clinicians only and is NOT intended for patient distribution. This material is not to be redistributed, duplicated, or disclosed without the express written consent of BIOMET 3i. For additional product information, including indications, contraindications, warnings, precautions, and potential adverse effects, see the product package insert and the BIOMET 3i Website.

STUDENTZ Wat is tot nu toe het hoogtepunt van je bestuursjaar geweest? Dit bestuursjaar is druk begonnen, en vele dingen hebben dan ook al indruk gemaakt op mij. Denk daarbij aan de Opening van het Academisch Jaar, de introductiedagen voor de eerstejaars en de eerste algemene ledenvergadering. Ik kijk uit naar de activiteiten die komen gaan. Het belangrijkste is toch wel te genieten van dit alles, want de tijd blijkt in een behoorlijk tempo voorbij te vliegen!

©NFP Photography Henk Tukker

Waarom denk je dat juist jij als Praeses bent gevraagd? Een half jaar geleden begon ik interesse te krijgen in een bestuursjaar en ik was dan ook veel te vinden op het bestuurshok. Na veel gesprekken met bestuursleden en nagedacht te hebben, heb ik gesolliciteerd voor de functie Praeses. Ik denk dat ik gekozen ben voor deze functie omdat ik goed het overzicht kan houden en niet bang ben om de confrontatie aan te gaan. Welke ambities heb in je bestuursjaar? In mijn Praeses-schap wil ik graag nog meer groeien. Mijn eerste ervaring in de commissie Al Dente als Praeses heeft mij geleerd dat ik soms taken uit handen moet geven. Dat betekent uiteraard niet dat ik geen persoonlijke taken meer op mij genomen heb. Een van mijn persoonlijke projecten dit jaar is het veiligstellen van de digitale geschiedenis van de vereniging, bijvoorbeeld middels een gebruiksvriendelijke, externe back-up.

Wat is volgens jou de rol en het belang van Archigenes binnen de universiteit en de hogeschool? Ik denk dat Archigenes een hele grote rol speelt binnen de opleidingen Mondzorgkunde en Tandheelkunde. Wij zorgen naast de nodige ontspanning ook voor onderwijsactiviteiten. Zo organiseren we After-SchoolSpecials, zodat je je naast je studie ook kunt verdiepen in studiegerelateerde onderwerpen die niet uitgebreid in de opleiding worden gegeven. Wat zijn je professionele ambities na je afstuderen? Na mijn afstuderen wil ik als algemeen tandarts aan het werk. Ik heb dan inmiddels negen jaar gestudeerd en vind het leuk om in eerste instantie in een groepspraktijk te werken. Op de kliniek ben ik alleen nog in aanraking geweest met de Klinische Cariologie en Parodontologie. Tijdens het werken wil ik mij vast en zeker differentiëren in bepaalde deelgebieden, maar op dit moment heb ik daar nog te weinig kennis mee gemaakt. Wel vind ik de Forensische Tandheelkunde heel interessant en zou ik hier graag meer mee doen. Hoe ziet je persoonlijke en professionele leven er hopelijk uit over tien jaar? Dan werk ik hopelijk al zes jaar in een gezellige groepspraktijk , waarnaast ik mij ook kan inzetten voor de Forensische Tandheelkunde. ■ Dentz 29

Tweedaagse hands-on seminar Endodontie te Amstelveen

Tandartsenpraktijk H.J. van Mill

• Kleinschalig (max 6 personen). • Techniek door middel van verticale condensatie methode met warme gutta percha en Pro-taper. • Evidence-based procedure helder uitgelegd. • Met gebruik van state-of-the-art technieken. • Unieke werkomgeving met één op één coaching. • Iedere kamer uitgerust met Zeiss microscoop. Data 2013: 8-9 febr./19-20 april/30-31 aug./22-23 nov. Locatie: Parmentierlaan 76a te Amstelveen Prijs: 1250,-

Website: www.hjvanmill.nl • E-mail: hjvanmill@xs4all.nl • Telefoon: 020 - 6416 566

COMPACTE THERMODESINFECTOR • • • • • • • • • • • •

Compact tafelmodel Geschikt voor praktijken t/m 4 behandelkamers 2 typen: Basic en Injection Mogelijkheid tot spoelen van handen hoekstukken Touchpad bediening Verloop proces continu zichtbaar Opslag protocollen en uitlezen via usb aansluiting Diverse praktische accessoires leverbaar Werking conform DIN EN normen (93 °C) Gebruikt handige alles-in-één reinigingstabletten Zeer scherp geprijsd Meer informatie op www.algold.nl

Zekerheid Standaardisatie Kwaliteit Duits fabricaat De HD450 van IC-Medical

Algold dental Overveld 11G Postbus 1018 3840 BA Harderwijk

Informeer naar de introductie aanbieding

tel.: 0341- 42 33 85 fax: 0341- 43 22 02 info@algold.nl www.algold.nl

• Ergonomie specialisten • Breed assortiment • Nederlands fabricaat

Goede zit, altijd ﬁt

Medical 6321

Amazone met rug

Jumper Balance

zitten.nl

STUDENTZevenement

Van ‘The Focus is Limitless’ naar ‘Risico’s van het vak’ Elk jaar organiseert de Tandheelkunde Mondhygiëne FaculteitsVereniging Archigenes te Groningen het Symposium voor studenten, docenten, alumnileden en overige geïnteresseerden. Waar vorig jaar de grenzen van de tandheelkundige professie werden opgezocht, zal komende vrijdag 13 december 2013 in het teken staan van risico’s van het vak.

In december 2012 had het Symposium een speciaal tintje. De T.M.F.V. Archigenes vierde namelijk haar tweede lustrum. Zo werd het Symposium niet in het UMCG gehouden, maar op de bijzondere locatie: het MartiniPlaza. De uitdaging van het organiseren van een Symposium is het programma interessant maken voor zowel studenten tandheelkunde en mondzorgkunde als voor docenten en alumnileden. Afgelopen jaar is dat met het thema ‘The Focus is Limitless’ zeker gelukt. Tijdens deze leerzame dag kwamen aan de

hand van een patiëntencasus de grenzen binnen de tandheelkundige professie aan het licht. Met pakkende onderwerpen als autotransplantatie, esthetiek en verslaving binnen de beroepsgroep. Ook maken de bezoekers kennis met een breed spectrum van tandheelkundige bedrijven die zich tijdens de informatiemarkt presenteren. Op 13 december 2013 duiken we in de risico’s van het vak, waarbij Dr. G-H.E. Tjakkes (Parodontoloog) de rol als dagvoorzitter op zich neemt. Meerdere sprekers zullen ons meenemen in de risico’s van deelgebieden binnen de tandheelkundige zorg. Onder andere mevr. Dr. A. Kunnen, die ons meer uitleg zal geven over de associatie tussen parodontitis en preeclampsie. Tevens zijn er dit jaar KRT-punten te behalen. Mocht u dit jaar deel willen nemen of wilt u meer informatie over ons Symposium, mail dan naar bestuur@archigenes.nl. Wij zien u graag op vrijdag 13 december in de gelukkigste stad van Nederland! ■ Dentz 31

Longarts Pauline Dekker:

â&#x20AC;&#x2DC; De tandarts

helpen

kan

bij het stoppen met rokenâ&#x20AC;&#x2122;

32 Dentz

Roken geeft niet alleen een verhoogd risico op het krijgen van kanker, maar draagt ook bij aan het ontstaan of verergeren van allerlei mondproblemen. De tandarts kan patiënten wijzen op de gevaren van roken en zo een belangrijke bijdrage leveren hun gezondheid, stelt longarts Pauline Dekker.

Frank van Wijck

at roken slecht is voor de gezondheid weet iedereen. Dat het de roker bovendien een slechte adem bezorgt, weet behalve de partner van de roker ook de tandarts. Pauline Dekker is longarts en ontvangt regelmatig patiënten in haar spreekkamer die de gevolgen van het roken aan den lijve ondervinden. Dekker en haar collega Wanda de Kanter kwamen het afgelopen jaar regelmatig in het nieuws met hun acties om mensen te wijzen op de gevaren van tabaksgebruik. Ook hebben zij de website www.tabaknee.nl opgezet, waarop ze tabaksfabrikanten en -lobbyisten met naam en toenaam noemen. En ze zijn de auteurs van het boek Nederland stopt! met roken. Geen overbodig pleidooi, gelet op het feit dat ons land in 2011 bijna 19.000 tabaksdoden telde.

‘ In 2011 telde ons land 19.000 tabaksdoden’

Unieke positie tandarts Naast alle andere professionals in de zorg kan ook de mondzorgprofessional iets doen om een bijdrage te leveren aan tabaksbestrijding, stelt Dekker. ‘De tandarts verkeert in een unieke positie’, vertelt ze. ‘Hij is de enige zorgprofessional die twee maal per jaar een groot aantal mensen uit de samenleving in zijn behandelstoel krijgt op het moment dat zij nog gezond zijn. Wij, de longartsen, krijgen ze pas in de spreekkamer als het al te laat is. Bovendien accepteert de patiënt het van de tandarts als hij iets zegt over het rookgedrag. Hij ruikt

het immers zodra de patiënt de mond open doet, er is een direct relatie. ‘Die acceptatie is ook onderzocht, en daaruit kwam naar voren dat patiënten een opmerking hierover van hun tandarts veel beter accepteren van van hun huisarts. Vooral als de patiënt de huisarts bezoekt met een niet-roken gerelateerd probleem.’

Uiteenlopende mondziekten Het aantal ziekten in de mond dat samenhangt met roken, is legio. Dekker kan moeiteloos een hele lijst opsommen. ‘Om te beginnen is paradontitis sterk aan roken gerelateerd’, vertelt ze. De bloedinkjes van het tandvlees die hiermee gepaard gaan, worden bij tabaksgebruik minder snel opgemerkt omdat roken tot vernauwing van de kleine bloedvaatjes leidt. Het gevolg is dat de situatie al vrij ernstig kan zijn voordat de patiënt het merkt. ‘Daarnaast speelt roken natuurlijk een belangrijke rol bij de verkleuring van de gebitselementen. Een ander probleem is stomatitis nicotina, de afwijking waarbij de tong wit verkleurt. Dit kan irritatie of pijn geven, maar de klachten verdwijnen gelukkig na verloop van tijd weer als iemand stopt met roken. Dan is er leukoplakie, de witte verkleuring van het tandvlees. Dit is een premaligne afwijking, een voorstadium van plaveiselcelcarcinoom. Deze ziekte komt vier maal zo vaak voor bij rokers.’ Zo kan Dekker nog wel even doorgaan. Rokers kampen bijvoorbeeld ook met een slechtere wondgenezing in het hele lichaam. Dit is ook weer een gevolg van de vernauwing van de kleine bloedvaatjes die bij rokers optreedt. Dentz 33

De tand in al zijn facetten Pauline Dekker en Wanda de Kanter spraken tijdens het congres De tand in al zijn facetten, dat acht mondzorgverenigingen gezamenlijk organiseerden in Rotterdam. Ze belichtten hier uitvoerig de rol die tandartsen en mondhygiënisten kunnen spelen in gezondheidspreventie, door hun patiënten te wijzen op de gevolgen van tabaksgebruik. Hun uitgangspunt is dat de tandarts en de mondhygiënist bij uitstek de geschikte personen zijn om het verslavingsgedrag van hun patiënten aan de kaak te stellen. Beiden zijn ook de initiatiefnemers van de rookstoppoli van het Rode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk. De kans op blijvend stoppen met roken is hier twee keer zo groot als elders, zo luidt de claim.

‘Heeft iemand dan op enig moment een implantaat nodig, dan kan de behandeling die hiervoor nodig is voor grote problemen zorgen’, zegt ze. ‘En dan is er nog de chronische slijmvliesaandoening romboïde glossitis. Maar het meest tot de verbeelding sprekend is waarschijnlijk nog wel de relatie tussen paradontitis en algemene atherosclerose. Met andere woorden: een tandarts die een patiënt het advies geeft om te stoppen met roken, biedt zo’n patiënt een kans om een hartaanval te voorkomen. Roken doet dus nogal wat in de mond. En denk niet dat dit bij het roken van pijp of sigaar minder het geval is, de gevolgen voor de mond zijn misschien nog wel groter, dan bij het roken van sigaretten, omdat je bij sigaar en pijp minder diep inhaleert.’

Groeiend besef De vraag is in hoeverre tandartsen weten welke invloed roken heeft op de mondgezondheid en de algemene gezondheid van hun patiënten. ‘Wat paradontitis betreft weten ze dit wel’, zegt Dekker. ‘Of ze alle andere problemen kennen die ik eerder heb geschetst, weet ik niet. Je gaat het pas zien als je het door hebt, om met Cruijff te spreken. Ook cardiologen besteedden nog niet zo lang geleden geen aandacht aan het onderwerp roken, omdat ze dachten dat er toch niets aan te doen was. Die manier van denken proberen wij als longartsen nu te veranderen, het probleem is zó groot. Het wisselt sterk per professional of hij hiervoor

open staat, maar er is echt wel iets aan het veranderen merk ik. De artsenfederatie KNMG heeft in haar taakomschrijving voor medisch specialisten opgenomen dat zij het maatschappelijk handelen een rol moeten laten spelen. Bij tandartsen merk ik ook dat ze die rol wel willen oppakken, net als bij mondhygiënisten. En Wanda en ik worden ook heel vaak uitgenodigd om een lezing te komen geven over het onderwerp. Het staat absoluut op de agenda in de gezondheidszorg. Alleen jammer genoeg niet bij minister Edith Schippers. Zij heeft geen kennis van epidemiologie en houdt er ook niet van, zegt ze. Dat is jammer.’

Motiverende gesprekstechniek Dekker begrijpt het wel als tandartsen zeggen dat ze het niet gemakkelijk vinden om het

Pauline Dekker ©NFP Photography Pieter Magielsen

onderwerp (stoppen met) roken aan te kaarten bij hun patiënten. ‘Ze zijn bang dat het tot “ja maar”-reacties leidt’, zegt ze, ‘en die vrees is begrijpelijk. ‘Maar als ze een motiverende gesprekstechniek hanteren met het doel mensen tot een gedragsverandering aan te sporen, blijkt dit toch echt vaak in goede aarde te vallen bij mensen. Hoe dit moet, doen we in lezingen graag voor, compleet met pruiken en nepsigaretten om het een beetje leuk aan te kleden.’ De feitelijke begeleiding van het stoppen met roken is niet aan de tandarts, stelt Dekker. ‘Hij kan het gesprek aangaan, maar vervolgens kan hij de patiënt verder wijzen. Naar onze rook-

‘ De feitelijke begeleiding van het stoppen met roken is niet aan de tandarts’

stoppoli bijvoorbeeld, of naar de zelfhulpboeken die voor stoppen met roken bestaan. In theorie is de eerst aangewezen persoon de huisarts. Maar er zijn weinig huisartsen die ingeschreven staan in het kwaliteitsregister voor stoppen met roken. Bovendien komt al zoveel werk op de huisarts af op dit moment. En de apotheek is nogal pilgericht. Een pil zal nooit bewerkstelligen dat mensen stoppen met roken. Je moet de verslaving doorgronden. In die poli kunnen mensen meteen instromen voor groepsbegeleiding. Ze kunnen heel snel terecht, omdat we er veel energie in hebben gestoken dit te bewerkstelligen. Met Achmea is het inmiddels gelukt om tot contractafspraken te komen. Met CZ zijn we hier al over in onderhandeling. De gesprekken met VGZ en Menzis moeten we nog voeren.’ ■ Dentz 35

ERFGOED Reina de Raat is conservator van de tandheelkundige collectie van het Universiteitsmuseum in Utrecht. In iedere aflevering van Erfgoed neemt zij u mee terug in de tandheelkundige tijd. In deze aflevering gaat het over vreemd gevormde tanden en stille getuigen van een vergeten ziekte.

Een vergeten afwijking: tanden van Hutchinson Reina de Raat

â&#x20AC;&#x2DC;Nooit gezienâ&#x20AC;&#x2122; is het antwoord op de vraag of een dergelijke tandafwijking wel eens in de praktijk is waargenomen. De tanden van Hutchinson worden veelal herkend op basis van afbeeldingen uit leerboeken. De reden van mijn vraag was de onverwachte vondst van een proefschrift met de titel: Keratitis Diffusa en Hutchinsonsche tanden (Leiden 1891) en een kaak met vreemd gevormde tanden. Waren het inderdaad de in het proefschrift beschreven tanden? Waren de kaak en het proefschrift complementair aan elkaar?

Beitelvormige snijtanden De specifieke vorm van de tanden, vooral de beitelvormige snijtanden, werd voor het eerst in 1857 beschreven door Jonathan Hutchinson (1828-1899), een Engelse chirurg uit London. Zijn waarneming gold niet alleen voor de afwijkende tanden, maar vooral voor de combinatie met een oogontsteking, keratitis, en doofheid. Deze later als Trias van Hutchinson bekendstaande afwijking, is het gevolg van congenitale syfilis. Syfilis was toentertijd een veelvoorkomende ziekte en indien moeder besmet was, droeg zij dit tijdens de zwangerschap over aan haar ongeboren kind, met als gevolg doodgeboorte of een kind met aangeboren afwijkingen. Zowel huid, botafwijkingen als ook de typisch gevormde tanden in het blijvend gebit tekenden het kind voor het leven. Dat deze tandanomalie in de negentiende eeuw frequent voorkwam, blijkt niet alleen uit de vele publicaties die over dit onderwerp ver36 Dentz

schenen zijn, maar ook uit de grote hoeveelheid lesmateriaal dat hierover bewaard is gebleven. Collegeplaten, gipsmodellen van het bovengebit en schedels of kaken met daarin deze bijzondere tanden, tonen aan dat de docent er belang aan hechtte dat de aankomende tandarts de diagnose Hutchinsonse tanden kon stellen. De publicatie van Hutchinson kreeg aanvankelijk geen aandacht in de tandheelkundige literatuur, maar wel in de medische tijdschriften. Hoewel Hutchinson de tanden redelijk goed beschreven had, ontstond er discussie of deze afwijking pathognomisch was voor aangeboren syfilis of dat er een andere etiologie aan ten grondslag zou kunnen liggen. Tandafwijkingen kenden tenslotte vele oorzaken: niet alleen syfilis, maar ook rachitis, tuberculose, scheurbuik en malaria deden de tanden van vorm veranderen. In het eerder genoemde proefschrift uit 1891 werd de Hutchinson notch als typisch kenmerk van hereditaire lues genoemd: het snijdend eind van de snijtanden zijn halfcirkelvormig ingesneden met een concaviteit naar de tandwortel. De promovendus, Lodewijk Werndly, gaf in zijn dissertatie een uitgebreid overzicht van het onderzoek dat al eerder door andere medici was verricht en voegde daar zijn eigen bevindingen aan toe. De notch verdwijnt vaak na het 25e levensjaar door afslijting, en kon dus derhalve niet meer als specifiek kenmerk dienen.

Geen interactie In de tandheelkunde verscheen er pas in 1884 een serie over deze tandanomalie in de Dental

Links: collegeplaat Hutchinson tanden, Tandheelkundig Instituut Utrecht (1910-1930). Rechts: Onder- en boven kaak met tandanomalie

Cosmos. Tandarts Th. de Jonge Cohen uit Amsterdam publiceerde in verscheidene tijdschriften over de tanden van Hutchinson, maar verwijst niet naar de eerder genoemde medische literatuur. In zijn artikel in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde achtte hij de notch niet als enig bewijs voor de aangeboren ziekte. Niet zozeer de halve maanvormige snijtanden duidden op Hutchinsonse tanden, maar juist de convergentie van de opstaande kroonvlakken, waardoor de vorm van de tand te vergelijken was met een beitel of schroevendraaier. De Jonge Cohen benaderde de specifieke vormafwijking van de tanden vooral vanuit de tandanatomie. Hoewel de promovendus Werndly en de Jonge Cohen eigenlijk hetzelfde opmerkten, was er blijkbaar geen interactie tussen beide disciplines geweest.

Evolutie De welbekende Theodore Dentz heeft in 1898, in een van zijn eerste lezingen binnen het Nederlandsch Tandheelkundig Genootschap, gesproken over de Hutchinsonse tanden. Hij bestudeerde de vorm bij diverse tanden, uitgaande van de door Hutchinson gedefinieerde afwijkingen aan de middelste snijtanden, en vroeg zich af of een vergelijkbare vormverandering aan de buitenste snijtanden niet kwam door een evolutionaire verandering. Het verdwijnen van een bepaalde verhevenheid aan deze snijtand kwam Dentz voor ‘alsof deze tand voorbestemd was om in de verdere ontwikkeling van den mensch te verdwijnen’. De Jonge

Cohen toonde in zijn artikel, dat pas veel later geschreven was, zijn respect voor Dentz, maar deelde de mening van de lector niet. In de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de Hutchinsonse tanden nauwelijks nog onderwerp van onderzoek. Als er al iemand was die deze tandafwijking in zijn praktijk zag, werd er geadviseerd te testen op syfilis en vooral alert te zijn op oogontstekingen en gehoorproblemen.

Stille getuigen Nieuwe vormen van diagnostiek en therapie maken de noodzaak om aan de hand van de tanden van Hutchinson hereditaire syfilis te herkennen overbodig. Dit geldt echter alleen voor de westerse wereld, want in veel ontwikkelingslanden komen deze specifieke vormafwijkingen nog steeds voor. Recentelijk nog meende een Britse medicus bij een patiënte de tanden van Hutchinson te herkennen. De vrouw haalde echter haar tanden uit de mond: de Hutchinsonse tanden bleken vals. Ze waren door haar tandarts precies zo nagemaakt als haar eigen tanden die jaren daarvoor getrokken waren. Hoewel er wel degelijk sprake was van congenitale syfilis was het de tandarts die deze keer in zijn goedheid de vrouw gegeven had wat ze wilde: haar oorspronkelijke tanden. De kaak en het proefschrift bevinden zich in het museum, en kunnen sowieso complementair zijn aan elkaar: ze zijn verworden tot een stille getuigen van een vergeten ziekte. ■ Dentz 37

Tandarts,

denk aan uw rug Aandacht voor ergonomie juist nu belangrijk

Zorgt u net zo goed voor uzelf als voor uw patiënten? Rug- en nekklachten liggen op de loer. En hoe zit het eigenlijk met uw stressniveau? ‘Een tandarts gaat vaak veel te lang door en valt dan ineens om’, zegt tandheelkundig ergonoom Rolf de Ruijter. Vooral nu de beroepsgroep onder druk staat, is een gezonde werkomgeving belangrijk.

Liza Leijenhorst

38 Dentz

n Groningen worden studenten tandheelkunde al in het eerste jaar met hun neus op de feiten gedrukt door een patiëntcollege waarbij een tandarts de patiënt is. Het onderwerp van het college is de arbeidsongeschikte tandarts. ‘Elk jaar komt er een andere tandarts. We hebben niet echt moeite om iemand te vinden’, vertelt tandarts en tandheelkundig ergonoom bij UMCG Rolf de Ruijter. ‘De studenten denken dat ze een goede tandarts worden als ze maar hard studeren. Pijntjes hebben ze nog niet, want ze zijn nog jong. Door het bezoek van de tandarts realiseren ze zich echter dat ze het vak met hun eigen lichaam moeten uitvoeren. Het is een eyeopener. Mijn voorganger professor Hokwerda heeft ervoor gezorgd dat er in Groningen veel aandacht is voor ergonomie, het is door zijn inspanningen echt verankerd in de onderwijsreglementen.’

Ergonomie Die aandacht voor de ergonomische kant van de tandartspraktijk – het aanpassen van de werkplek aan de mens – blijkt hard nodig te zijn. Volgens cijfers uit de internationale literatuur krijgt zo’n 65 procent van de tandartsen vroeg of laat rug- en nekklachten. ‘Over het algemeen zijn de tandartsen er wel alert op, maar ondanks dat is het een grote groep’, legt de Ruijter uit. ‘Het gaat vaak ongemerkt. De eerste 95 procent van een hernia voel je helaas niet. We snappen nog steeds niet goed waardoor die rugklachten precies veroorzaakt worden. Een onjuiste werkhouding, voorbij de ‘gezonde’ grenswaarden, is ongunstig. Maar waarom werkt een tandarts zo? Misschien past de unit niet goed bij zijn lengte of gebruikt hij een ongeschikte loep. Misschien ligt het niet primair aan de rug, maar aan je gezichtsver-

Tips voor dynamisch werken - Zorg voor bewegingen van het bovenlichaam, armen en benen. Vermijd zijwaartse buigingen of rotaties van het bovenlichaam. - Pas bij het gebruik van instrumenten gevarieerde bewegingen van vingers, hand, pols en onderarm toe. - Wissel zittend en staand werken af. Geef bijvoorbeeld voorlichting terwijl u staat. - Onderbreek de behandeling voor een kort gesprek met de patiënt en zoek daarbij met het bovenlichaam contact met de rugsteun. Strek hierbij uw lichaam en beweeg handen, armen en voeten. - Plan afwisselend kortere en langere behandelingen. - Haal zelf de patiënt uit de wachtkamer. - Zorg voor voldoende pauzes: • micropauzes (tijdens de behandeling), waarbij u kleine bewegingen maakt • minipauzes (tussen de behandelingen door) waarbij u ook weer beweegt • macropauzes (na maximaal 2 uren werken, minimaal 10 minuten rust) ga bijvoorbeeld tussen de middag wandelen - Werk niet meer dan 7 stoeluren per dag. Indien u meer uren werkt, bouw dan een goede dynamisering van de werkwijze in en plan een extra (middag)pauze in. - Plan iedere zes weken een kortere of langere onderbreking voor vakantie of cursus en dergelijke. Dit gaat stress tegen. Alle tips vindt u in het document ‘Dynamisering’ op het Online Kenniscentrum Tandheelkundige Ergonomie.

mogen.’ De lichamelijke klachten waar tandartsen door hun vak mee te maken kunnen krijgen, zijn overigens heel divers. ‘Het gaat naast nek- en rugpijn bijvoorbeeld om klachten aan polsen en gewrichten. Ook visusuitval na een ooginfectie door het niet dragen van een spatbril of lichamelijke klachten door een ander ongeluk op de werkvloer komen voor.’

‘Loopje’ Tandartsen zonder lichamelijke klachten hebben volgens De Ruijter vaak maar weinig aandacht voor ergonomie. ‘Er zijn ook tand-

artsen die denken dat ze hun klachten met vier bezoekjes aan de fysiotherapeut kunnen oplossen. Ze hebben alleen niet in de gaten dat de balans tussen belasting en belastbaarheid naar de verkeerde kant doorslaat. De inrichting van de werkplek kan grote consequenties hebben.’ Niet alleen een verkeerde houding, maar ook een te statische werkomgeving is ongezond. ‘Tot een paar jaar geleden werden praktijken nog rondom de tandarts ingericht. Maar als alles te veel op een vaste plek staat, beweeg je te weinig. Je hebt geen ‘loopje’. Dus probeer de praktijk zo in te richten dat er ruimte is voor Dentz 39

NovalocTM Het ultieme matrixsysteem op Locator® abutments - Swiss Made De Zwitserse firma Valoc heeft een innovatief matrixsysteem ontwikkeld dat past op alle Locator® en MedentiLOCTM abutments. Het systeem - genaamd NovalocTM - biedt een aantal grote voordelen welke voortkomen uit het gebruikte materiaal PEEK. PEEK is de hoogste kwaliteit biocompatibele kunststof die voorhanden is. De inserts van de NovalocTM matrixen zijn hierdoor in hoge mate duurzaam en slijtvast. Daarnaast heeft NovalocTM een lage plaqueretentie, wat zorgt voor een optimaal hygiënische situatie.

• 4 retentie-inserts: logische kleurcodering naar retentiekracht • Langere levensduur en duidelijk hygiënevriendelijker dan nylon inserts • Goed doordachte en gebruiksvriendelijke Equipmentbox • Zeer eenvoudig en stressloos uitwisselen van retentie-inserts Locator® is een geregistreerd merk van Zest Anchors, USA NovalocTM is een geregistreerd handelsmerk van Valoc AG, Zwitserland

Memodent B.V. T +31 (0) 53 430 66 63 E info@memodent.nl I www.memodent.nl

Geconcentreerd en toch relaxed werken. Dus nog helder en fris aan het eind van uw werkdag. Perfect zicht op datgene waar u mee bezig bent. Dankzij onze volspectrumlampen onder eigen label. Armaturen in stijlvol design. Totaaladvies. Montage in eigen beheer. Topkwaliteit. Daarop mag u vertrouwen bij de specialist in praktijkverlichting! Matenweg 9 7948 ND Nijeveen T: 0522 - 28 22 28 F: 0522 - 28 14 32 E: info@lucasverlichting.nl I: www.lucasverlichting.nl

Goed licht, Gezonde zaak!

Online Kenniscentrum Tandheelkundige Ergonomie

aan het werk bent. Dan kun je zien hoe je erbij zit of staat.’

‘Buiten de faculteiten zijn er geen

Mentaal

instituten om de beroepsgroep gezond te

De Ruijter benadrukt dat de ergonomie veel meer behelst dan ‘rechtop zitten’. Er is ook een mentale kant: ‘Er is een aantal aspecten van het werk dat tandartsen over het algemeen als mentaal zwaar ervaren, zoals personeelsmanagement, problemen met slecht functionerende collega’s of het doorvoeren van regelgeving in de praktijk.’ Bovendien zijn er de laatste jaren veel extra stressfactoren op de tandartsen afgekomen. De Ruijter: ‘Tandartsen staan onder druk, dus we zijn als beroepsgroep momenteel niet op ons best. Met de komst van de vrije tarieven zijn we in een rollercoaster gestapt. De tarieven kwamen maar werden ons ook meteen weer afgenomen. Als je een professional zijn eigen regelmechanisme ontneemt, voelt hij zich kwetsbaar. We weten bijvoorbeeld ook dat tandartsen in loondienst meer klachten hebben. Afhankelijk zijn van anderen brengt eenvoudigweg niet het beste in ons naar boven. Weten waar je beperkingen liggen, helpt daarbij’

houden. Daarom hebben wij een kenniscentrum op onze website om de tandarts te informeren’, zegt Rolf de Ruijter. Het digitale Kenniscentrum van de Rijksuniversiteit Groningen geeft informatie over allerlei aspecten van de ergonomie, zoals werkhouding, werkwijze en middelen die u daarbij kunnen helpen. U vindt er bijvoorbeeld een handige checklist voor de aanschaf van een unit. Kijk op: www.rug.nl/research/ctm/ kenniscentrum/ergonomie/

wat beweging. Neem micro- en macropauzes, wiebel eens een keer met je tenen tijdens de behandeling. En zorg voor voldoende beweging in je vrije tijd.’ (zie kader pagina 39)

Rol patiënt Ergonomie is de studie van de mens in relatie tot zijn omgeving. Dat betekent dat er ook voor de patiënt een rol is weggelegd in de ergonomie. ‘De patiënt wordt er nauwelijks bij betrokken, maar als je bij de kapper zit moet je ook je hoofd draaien. Het werkveld, de mond van de patiënt, moet voor een optimale werkhouding naar de blikrichting van de behandelaar worden toegedraaid. Tandartsen zeggen wel eens dat ze de patiënten niet ver achterover leggen omdat de patiënten dat niet prettig vinden. Ze vragen het vaak niet eens. Als ik een ruwe schatting zou moeten maken, dan kan slechts 15 procent van de patiënten niet zover achterover liggen door een medische conditie, die andere 85 procent kan het wel. Dus leg het je patiënten gewoon uit: ‘Ik moet rechtop zitten om u goed te kunnen behandelen’. Een een-tweetje met de assistente doet vaak wonderen. Je zult zien dat de patiënt dan zegt: ‘O, ik kan ook nog wel wat doen hoor.’ Ergonomie is sowieso teamwork: ‘Assistentes kunnen net zo goed lichamelijke klachten krijgen. Het is belangrijk om elkaar een spiegel voor te houden. Maak eens foto’s van elkaar als je

Dialoog Ook het NZa-kostenonderzoek is een voorbeeld van een stressvolle gebeurtenis. De Ruijter sluit niet uit dat een equivalent daarvan aan de opleiding tijdens het vak ‘Professie in Praktijk’ wordt toegevoegd zodat de studenten leren hoe met zo’n situatie kunnen omgaan. De Ruijter wijst er op dat tandartsen moeten blijven praten met elkaar en hun omgeving: ‘Ik vind het een extra risico dat een tandarts zijn problemen doorgaans zelf wil oplossen. Tandartsen klagen niet meer openlijk. Maar kruip niet in je schulp, we moeten een open dialoog houden. Je mág in Nederland ziek zijn. Ook voor de solisten is het belangrijk om te blijven praten. De burnout in de tandheelkunde verloopt op een andere manier dan bij andere zorgberoepen. De percentages verschillen niet, maar de manier waarop een burnout ontstaat wel. Een tandarts gaat doorgaans veel te lang door en valt dan ineens om.’ Door de wisselwerking tussen stress en lichamelijke klachten is een gezonde werkomgeving dus juist nu belangrijk. ‘Als je goed in je vel zit, kun je stressvolle omstandigheden beter aan.’ ■ Dentz 41

In de praktijk

Tandstad Almere WIE Tandartsen: Hans Roseboom, Dolf Kaper, Arne Bogaard, Carlo Bonello Parodontoloog/ implantoloog: Joop Steinfort Hier werkzaam sinds: 2000 WAT Stoelen: 10 Medewerkers: 45 Bestaande uit: 4 tandartsen, 1 parodontoloog/implantoloog, Â 8 mondhygiĂŤnisten, 9 assistenten/ receptionisten en medewerkers van het tandtechnisch laboratorium WAAR

42 Dentz

Almere Stad

van...

Foto’s: ©NFP Photography - Marijn van Rij

PAND In 2000 werd het originele pand van Tandstad geopend. Het gebouw van Tandstad is licht en sfeervol. Oprichtende tandartsen en tandtechnicus Roseboom, Kaper en Van Latum werkten vóór de oprichting ongeveer vijftien jaar in loondienst bij stichting Eerstelijns Voorzieningen Almere (EVA). Dit deden zij samen met mondhygiëniste Mischa Engelsman en Sonja Serlie. Vanuit EVA werd geprivatiseerd; vervolgens werden plannen gemaakt met een bevriend tandheelkundig laboratorium. Samen bedachten zij Tandstad. De ruwe schetsen voor Tandstad werden zelf gemaakt en later met behulp van een architect uitgewerkt. Na tien jaar bleek dat er behoefte aan extra ruimte was voor tandartsen, en heeft er een grootschalige verbouwing plaatsgevonden. De praktijken werken veel met elkaar samen; hierdoor is het mogelijk om snelle diagnostiek te bieden en goed onderbouwde behandelplannen te realiseren. De moderne praktijk heeft zelf uitgebreide digitale röntgen inclusief OPT en 3D-scan. Binnen Tandstad heeft iedereen zijn eigen praktijk, maar in geval van spoed of multidisciplinaire behandelplannen zien behandelaars elkaars patiënten. Tandstad werkt ook voor een externe groep tandartsen en dient daarvoor als verwijspraktijk voor (deel)behandeling. Ook is er een nauwe samenwerkingsrelatie met de afdeling kaakchirurgie van het Flevoziekenhuis. Tandarts Roseboom werkt ook periodiek op de afdeling kaakchirurgie mee, met name voor implantologie en pre-implantologie. Tandstad werkt daarnaast ook samen met ACTA Almere. Tandstad biedt graag ruimte aan stagiairs in alle disciplines, en heeft bovendien ruimte voor interne en externe scholing.

Dentz 43

Gewoon tandarts worden kan altijd nog Een bijzondere keuze: tandarts worden bij Defensie. Misschien heb je het nog nooit overwogen. Maar het is een prachtige kans op unieke werken levenservaring, die je mee kunt nemen in je verdere carriĂ¨re. Je kunt aan de slag bij Defensie voor een periode van 3 jaar. Daarna kun je eventueel verlengen of alsnog je eigen praktijk beginnen. Nieuwsgierig geworden? Kapitein Heidi de Schipper leidt je graag persoonlijk rond door de wereld van Defensie.

Maak een afspraak op werkenbijdefensie.nl/tandartsen

TANDARTS BIJ

DEFENSIE

Orale bacteriën geven steeds meer geheimen prijs In gezonde monden blijken bacteriepopulaties te wonen die cariës, halitose, coeliakie en een hoge bloeddruk tegengaan. Wetenschappers en commerciële partijen krijgen dan ook steeds meer interesse in deze weldoeners in de mond. Dentz sprak met twee wetenschappers over een paradigmashift die de tandheelkunde wellicht gaat veranderen.

Liza Leijenhorst

46 Dentz

oen professor Alan Cooper een stukje tandsteen van duizend jaar oud cadeau kreeg, bracht dat hem op een idee. Bijna twintig jaar later lukte het hem en zijn team van de Universiteit van Adelaide om het idee uit te voeren. Hij wist met het DNA van bacteriën uit oude stukjes tandsteen de veranderingen in onze mondflora inzichtelijk te maken. Het team van Cooper gebruikte daarvoor 34 Europese skeletten, van de jager-verzamelaars in het mesolithicum tot skeletten uit de Middeleeuwen. De onderzoekers zagen dat de jager-verzamelaar een bonte verzameling mondbacteriën had en nog maar weinig pathogene bacteriën. In het tandsteen uit het neolithicum, de periode waarin de landbouw zijn intrede deed, was dat een heel ander verhaal. In die periode was de bacteriële variëteit in de mond enorm afgenomen en kregen bacteriën die in verband worden gebracht met mondziekten de overhand. Een beeld dat overeenkomt met de gebitten uit die tijd;

deze laten ook meer cariës en tandvleesproblemen zien. Een verdere verslechtering kwam na 1850: vanaf toen werd de impact van de Industriële Revolutie op het gebit zichtbaar. De Europeanen aten inmiddels geraffineerde suiker waardoor de bacteriepopulatie verder versmalde. De pathogene soorten kregen de overhand.

Diversiteit Het onderzoek van Cooper laat duidelijk zien dat een grote variëteit aan commensale bacteriën belangrijk is voor de mondgezondheid. Wim Crielaard, microbioloog bij ACTA: ‘Je kunt het vergelijken met de weelderige flora van het vruchtbare Amazonegebied, die is veel diverser dan in de woestijn. Het onderzoek van de Australiërs toont aan dat de diversiteit afnam toen we suiker gingen eten. Voor de ecologie in de mond is suiker dus gewoon stress. We zouden beter weer zo kunnen gaan eten zoals tienduizend jaar geleden.’ Crielaard doet mo-

Wim Crielaard (l) en Eric Claassen

menteel onderzoek naar de bacteriepopulaties in gezonde monden. Het onderzoek is een initiatief van ACTA en TNO en wordt ondersteund met subsidie van het ministerie van Economische Zaken en commerciële partijen als kauwgomfabrikant Wrigley, Glaxo Smith Kline, Philips en Cargill. De klinische fase, waarbij allerlei parameters van ongeveer 300 gezonde studenten zijn bepaald, is inmiddels afgerond. Momenteel is het onderzoeksteam bezig het materiaal te analyseren.

Inhaalslag Volgens Crielaard heeft de tandheelkunde een achterstand in te halen op het gebied van de microbiologie: ‘Tandartsen zijn altijd bezig geweest met repareren en boren, en keken dus vooral naar zieke monden. Datzelfde geldt voor wetenschappers. Maar in gezonde monden kijken is minstens zo interessant.’ Immunoloog en hoogleraar Eric Claassen vindt dat de orale microbiologie als geheel te lang een ondergeschoven kindje is geweest: ‘Het aantal microbiologische publicaties met betrekking tot de mond is relatief klein. Daar zie je al aan dat er weinig belangstelling is geweest voor de mond. In het Microbioom Project ging aanvankelijk ook alle aandacht naar de darm, maar dat begint nu te veranderen. Maar de

mondholte is heel erg belangrijk. Het is de plek waar het lichaam voor het eerst kennis maakt met micro-organismen. ‘Er zitten cellen in de mond die van essentieel belang zijn voor het immuunsysteem. Ze hebben een zogeheten signaalfunctie. De cellen laten het immuunsysteem weten of het wel of niet moet reageren op bepaalde stofjes, bijvoorbeeld in het speeksel. Die keuze heeft voor het hele lichaam consequenties. Kortom, niet alleen het feit dát er bacteriën in de mond zitten, is belangrijk. Het gaat ook om de interactie die ze aangaan met de cellen. Het is een heel nieuw onderzoeksveld. We beginnen nu pas te begrijpen hoe die signaalfunctie werkt.’

Inzichten Volgens Crielaard wordt de wetenschappelijke achterstand momenteel weggewerkt. Door nieuwe technieken krijgen onderzoekers steeds meer inzicht in de verschillende bacteriegroepen, ook die in de mond. Daarnaast is er een belangrijke paradigmashift in de wetenschap ontstaan. Crielaard legt het uit: ‘Voorheen zochten we vooral naar biomarkers van ziekmakende bacteriën. Het was echter veel verrassender om te zien dat de bacteriepopulaties in gezonde monden heel erg op elkaar lijken. Daardoor hebben TNO en ACTA het idee geDentz 47

HET BIOCOMP® IMPLANTAATSYSTEEM

The Natural Fit Het unieke Nederlandse BioComp® implantaatsysteem is bewezen veilig, compleet, betrouwbaar en zeer gebruiksvriendelijk. Uitstekend geschikt voor zowel de ervaren als de startende implantoloog. Met inmiddels meer dan 20 jaar ervaring kunnen wij u persoonlijk adviseren én de producten bieden die u zoekt; wij staan voor een voorspelbaar en zeker resultaat!

> Systeem

> Implantaat

- Eén uniek, gepatenteerd borensysteem voor alle implantaten - Eén platform voor alle implantaten

- H.A. oppervlakte; 1,2 micron - Interne hex; eenvoud en flexibiliteit - Glad middenstuk; snellere osseointegratie

> Synthetisch bot - Resorbeerbaar; Cerasorb®, Ostim® en Poresorb®-TCP - Niet resorbeerbaar; IngeniOs™ HA en OssaBase®-HA - Uniek membraan; Epiguide®

BioComp Dental bv T 073 - 684 72 02 info@biocomp.eu www.biocomp.eu

Congres 26 SEPTEMBER 2014

Biocomp_adv_Dentz_06-37586.indd 1

05-11-13 13:51

ALMOST NATURAL The first biomechanical abutment worldwide

“Bootst natuurlijke kauwfunctie na”

PRO SCAN Belgium Eikenenweg 71 3520 Zonhoven Tel. + 32(0)11 822 650

Netherland Rembrandtlaan 24 C 3723 BJ Bilthoven Tel. +31(0)30 609 0095

www.proscan.be | info@proscan.be

kregen om de reden daarvan te achterhalen. Die bacteriën zitten er immers om onze mond gezond te houden. Dat is minstens zo interessant als in zieke monden kijken. We weten bijvoorbeeld dat Streptococcus mutans lactaat maakt en daardoor cariës veroorzaakt. Er zijn echter ook bacteriën die dat lactaat weer afbreken.’

Gunstige effecten Goede bacteriën spelen overigens niet alleen een preventieve rol bij cariës. De inzichten die Crielaard opsomt zijn indrukwekkend. Er zijn bijvoorbeeld bacteriën die dimethylsulfide afbreken en daardoor halitose kunnen voorkomen. Wetenschappers van de universiteit van Boston ontdekten dat bacteriën in gezond speeksel en plaque, enzymen aanmaken die het eiwit gliadine afbreken. Dit eiwit veroorzaakt ontstekingen bij mensen met glutenintolerantie (coeliakie). Bepaalde orale bacteriën blijken volgens Zweeds onderzoek zelfs een rol te spelen bij hypertensie. Doordat deze bacteriën nitraat (een stof die in groenten voorkomt) in nitriet kunnen omzetten, helpen ze mee de bloeddruk te verlagen. Eric Claassen legt uit dat er nog een bijkomend voordeel is: ‘Op de plek waar de goede bacteriën zitten, is geen plaats voor de slechte bacteriën. Het verschijnsel heet competitieve exclusie. Als dat mis gaat, bijvoorbeeld door een antibioticakuur, dan duwen de slechte bacteriën de goede juist aan de kant.’ Een experiment van de eerder genoemde Zweedse onderzoekers liet zien dat ook mondspoelmiddelen de boel uit balans kunnen brengen. Ze lieten een handjevol vrijwilligers twee keer een minuut spoelen met Cordosyl. Het bleek het gunstige effect van de nitrietproductie tegen te houden. Een onderzoek met ratten leverde dezelfde conclusie op. Chloorhexidine bleek dramatische gevolgen te hebben voor de goede bacteriën op de tong en daardoor indirect voor de bloeddruk. ‘Laat gezonde monden zoveel mogelijk met rust’, zegt Crielaard. ‘De huidige mondspoelmiddelen doen alleen maar slechte dingen in een gezonde mond.’

Diagnostiek en preventie Doordat de kennis over orale bacteriën toeneemt, komen er ook nieuwe diagnostische en preventieve middelen in zicht. Crielaard: ‘We weten dus dat in gezonde monden vaak

dezelfde bacteriën voorkomen. De biomarkers van die bacteriën bieden mogelijkheden voor nieuwe diagnostiek. Bacteriepopulaties veranderen immers al voordat je een klinisch beeld hebt, zoals cariës. Het verdwijnen van de biomarkers van de gezonde mond gaan ons dus enorm helpen bij vroegdiagnostiek en preventie van tandheelkundige problemen, zoals halitose, cariës en tandvleesontstekingen. Niet alle tandartsen zijn daar blij mee. Een tandarts zei bijvoorbeeld een keer: “Ik kan geen geld verdienen met preventie”. Maar voor de samenleving is voorkomen nog steeds veel beter dan genezen.’

Big business De ontwikkelingen hebben ook de aandacht van de voedingsmiddelenindustrie en de farmaceuten. Er is heel wat te verdienen op dit vlak. Crielaard: ‘Voor de industrie zijn de biomarkers interessant. Want wellicht kun je er met suikervervangers, bepaalde tandpasta, nieuwe vormen van mondhygiëne of kauwgom, voor zorgen dat de mond gezond blijft. Bijvoorbeeld door prebiotica, voedingscomponenten voor de goede bacteriën, toe te voegen. We weten nog niet welke soorten we nodig hebben. Daar doen we nu onderzoek naar.’ Eric Claassen verwacht dat er mondwater komt dat veel specifieker werkt en de goede bacteriën intact laat. ‘En reconstitutiecocktails: drankjes om mee te spoelen zodat de juiste bacteriën zich in de mond vestigen. Er is behoefte aan specifieke manieren om alleen de slechte bacteriën uit de mondholte weg te halen. Ik denk ook dat de grote farmaceuten zich gaan richten op de mondgezondheid. Ik weet al van twee grote farmaceuten dat ze er mee bezig zijn. Door de cosmetische aspecten van het gebit is dat een markt waar mensen en dus ook bedrijven in willen investeren. Die beweging is duidelijk zichtbaar. Farmaceuten kunnen producten maken die werken. Ik verwacht dat het veel competitie zal opleveren.’ Claassen vindt de wetenschappelijke inzichten over het effect van probiotica ook veelbelovend: ‘Het is echt geen flauwekul. Op grond van de publicaties zou ik het heel logisch vinden als de tandarts in bepaalde gevallen, zoals bij gingivitis, halitose en bloedend tandvlees, probiotica adviseert.’ ■ Dentz 49

Hoogleraar Fred Rozema

Medisch tandheelkundige

interactie op de kaart Medici en tandheelkundigen hebben onvoldoende kennis van elkaars vakgebieden. Dit is in het nadeel van de patiënt, omdat problemen in de mond de algemene gezondheid kunnen aantasten, en ziekten gevolgen kunnen hebben voor de mondgezondheid. De leerstoel medisch tandheelkundige interactie moet de brug tussen beide disciplines bouwen.

Frank van Wijck

50 Dentz

e nieuwe hoogleraar Medisch Tandheelkundige Interactie Fred Rozema (VU Amsterdam) legt in zijn oratie een probleem bloot dat er niet om liegt en dat niet één-twee-drie oplosbaar is. Door verschillende omstandigheden is in de loop van de afgelopen anderhalve eeuw een scheiding ontstaan tussen geneeskunde en tandheelkunde. En die scheiding is inmiddels stevig gecementeerd. Zelfs de twee jaar geleden genomen beslissing om in de tandheelkundige opleiding meer aandacht te gaan besteden aan medische wetenschappen heeft daar nog geen verandering in gebracht. Maar het wordt wel steeds meer noodzakelijk om tot een betere verbintenis te komen tussen medische en tandheelkundige behandeling, betoogt Rozema in zijn oratie. Hij noemt hierin vijf belangrijke interacties: • een groot aantal ziekten en/of de behandeling daarvan heeft manifestaties in de mond/keelholte en hals; • een ongezonde mond kan consequenties

hebben voor de algemene gezondheid; • bijwerkingen en interacties van voorgeschreven geneesmiddelen geven regelmatig manifestaties in mond, keel en hoofd/ halsgebied; • ziekten en de werking van geneesmiddelen kunnen consequenties hebben voor het tandheelkundig handelen; • medische noodsituaties kunnen zich als gevolg van tandheelkundig handelen voordoen.

Vanaf nul opbouwen De achtergrond waartegen Rozema zijn opdracht heeft aanvaard om de brug te slaan tussen tandheelkunde en geneeskunde, is geen eenvoudige. De vergrijzing leidt tot een verhoging van de zorgzwaarte. Taakverschuiving in de algemene praktijk verplaatst een deel van de aandacht voor de patiënt van de tandarts naar de mondhygiënist, De jonge tandarts heeft meer interesse in cosmetiek dan in medisch tandheelkundige interactie. Slechts één op de zes studenten kiest in de masterfase voor

Dentz 51

Je nieuwe beste collega De nieuwe sterilisator van Miele

 Snel. Zeer korte programma’s.  Zeker. Ingebouwde waterbehandeling, voor snelle en veilige sterilisatieprocessen.  Betrouwbaar. Betrouwbare resultaten en lange levensduur.

Unieke CashBa ck actie Ontvang € retour v 750,an Miele Profess ional

Reinigen/Desinfecteren Steriliseren Documenteren Garanderen

klantenservice & technische ondersteuning: online, telefonisch, of bij u in de 5 jaar praktjk garantie*

Voor meer informatie: www.miele-professional.nl Telefoon: (0347) 37 88 84

www.miele-professional.nl/ dentaalsterilisatie

Innovatie en kwaliteit, voor een eerlijke prijs! Vele variaties aan lengtes (van 6mmL tot 16mmL) en breedtes (van 3.2mmD tot 7.0mmD)

ScrewPlus Interne Hex

RePlant Tri-Lobe

Externe Bevel, 1-fase implantaat

Nobel Biocare™ Tri-lobe compatibel

Legacy Interne Hex

Swish Octagon

Zimmer™ Screw-Vent compatibel

Straumann® Tissue level compatibel

€1

RePlant®

ScrewPlus®

€130

RePlus

Legacy™1

€115

€145

Legacy™2

Legacy™3

€130

€145

SwishPlus™

* Hierbij gelden de algemene voorwaarden. Prijzen zijn excl. BTW. ™ Alle merken zijn eigendom van hun respectievelijke eigenaren.

Innovation

Quality Implant Direct Benelux

• T: 030 25 998 25

Service •

info@implantdirect.nu

•

www.implantdirect.nu

Value

Fred Rozema ©NFP Photography Marijn van Rij

medisch tandheelkundige interactie. En in de tandheelkunde wordt nauwelijks evidence based gewerkt en is nauwelijks sprake van richtlijnen. Volstaat één hoogleraar wel om het tij te keren? Rozema schiet in de lach en zegt: ‘Goede vraag. En dan ook nog een deeltijdhoogleraar voor slechts twee dagen in de week en met een termijn van slechts vijf jaar. Niet alles wat ik in mijn oratie als mijn leeropdracht benoem, ga ik realiseren, dat weet ik. Maar in een oratie wil je de problematiek die je ziet nu eenmaal scherp neerzetten. Feit is dat ik mijn leerstoel zo ongeveer vanaf nul moet inrichten.

‘ De ambassadeurs voor medisch tandheelkundige interactie vormen mijn bruidsschat’

Vier onderzoeksgebieden Onderzoeksdoelstellingen heeft Rozema in het kader van zijn leeropdracht meer dan genoeg. In zijn oratie benoemde hij er vier expliciet: Ten eerste voortzetting van het onderzoek dat heeft geleid tot de ACTA-richtlijn, dat het beleid bij tandheelkundige ingrepen tijdens antistollingsbehandeling beschrijft. In dit vervolgonderzoek wil hij met name de effecten van antistollingsmedicatie op de tandheelkundige beroepsuitoefening onderzoeken.

Ten tweede onderzoek naar de vraag of bij bepaalde tandheelkundige verrichtingen wel of niet antibiotica moet worden voorgeschreven. Derde doelstelling is onderzoek naar orale complicaties die voorkomen bij de behandeling van kanker. Tot slot onderzoek om tandheelkundige regimes te kunnen bepalen voor kwetsbare groepen zoals ouderen. Gelukkig bestaat voldoende belangstelling om in dergelijk onderzoek te participeren, stelt Rozema: ‘Heel relevant voor mij is de samenwerking met de specialisten mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie (MKA) van AMC en VUmc, zegt hij. ‘Zij werken op het snijvlak van geneeskunde en tandheelkunde en ervaren dus precies de problematiek waarop ik mij richt. We werven samen promovendi die een MKA-interesse hebben, die reeds basisarts zijn en die in tandheelkunde ook onderwijs geven. Wij hebben er nu twee en die zijn mijn ambassadeurs voor de medisch tandheelkundige interactie. Zij vormen mijn bruidsschat en die heb ik ook echt nodig.’

Discussie uitlokken Om zijn verhaal kracht bij te zetten, gaat Rozema discussie niet uit de weg. Zijn stellingname dat nascholing een verplicht karakter dient te krijgen voor tandartsen bijvoorbeeld, kwam hem al direct op flink wat kritiek te staan. ‘Toch merk ik dat dit nodig is’, zegt hij. ‘Ik hoor zoveel geluiden uit het veld van tandartsen die zich over die medisch tandheelkundige interactie heel onzeker voelen. Je kunt dan wel stellen dat ze hiervoor maar zelf oplossingen moeten zoeken, maar daarmee los je het probleem nooit structureel op. Zeker niet met in het achterhoofd de constatering dat de helft van de jonge tandartsen uit het buitenland afkomstig is en dus op basis van een ander curriculum is geschoold.’ Een andere stellingname van Rozema die al tot discussie leidde is dat hij het onhandig vindt dat sprake is van twee beroepsverenigingen: de NMT en de ANT. ‘De achtergrond hiervan begrijp ik wel’, vertelt hij. ‘Ik ben zelf opgeleid in de tijd waarin de wachtlijsten ontstonden. De NMT had toen moeite om een antwoord te formuleren op de vragen die bij tandartsen leefden, en ik denk dat de ANT uit Dentz 53

teleurstelling daarover is ontstaan. Dit heeft de NMT op scherp gezet en op zich is dat goed. Maar nu de professie veel meer uitgekristalliseerd is en de overheid en andere partijen veel meer eisen aan die professie zijn gaan stellen, zijn de belangen veel meer gelijkgericht geworden. Een kwaliteitsslag maken in nascholing bijvoorbeeld, is in het belang van de hele beroepsgroep. Maar het is controversieel, dus je kunt erop rekenen als de ene groep zegt zich hier achter te scharen, dat de andere zegt tegen te zijn. Twee verenigingen naast elkaar laten bestaan werkt dan kannibaliserend.’ Een derde discussiepunt dat Rozema nadrukkelijk onder de aandacht brengt, is het vrijwel ontbreken van richtlijnen in de tandheelkunde. ‘Richtlijnontwikkeling en evidence based werken zijn moeilijk te realiseren in de tandheelkunde’, zegt hij, ‘in alle mensgebonden onderzoek trouwens. Maar ik zie een andere weg: tijdens de praktijkvoering gestructureerd data verzamelen over de zorgvraag, de behandeling, de uitkomst en de medicatie. Als die vraagstelling een onderdeel is van het EPD krijg je gaandeweg big data waaruit je informatie kunt herleiden die de basis kan leggen voor richtlijnontwikkeling. In het HagaZiekenhuis, waar ik werk als MKA-chirurg, zijn we dit al aan het optuigen.’

Mondzorg op de agenda Het zou handig zijn voor Rozema als er aan geneeskundige zijde een hoogleraar was die vanuit zijn achtergrond fungeert als bruggenbouwer naar de tandheelkunde. ‘Maar die is er niet’, zegt hij. ‘De geneeskunde voelt dat gemis ook wel. Ik merk dat aan de opleiding huisartsgeneeskunde, die de Vereniging voor Medisch Tandheelkundige Interactie heeft 54 Dentz

benaderd met de vraag binnen haar curriculum onderwijs te geven over tandheelkunde. Maar daarmee is het probleem niet opgelost. Binnen de geneeskundige opleidingen verdringen de medische disciplines elkaar om de aandacht. Tandheelkunde valt buiten de boot omdat ze allemaal denken: dat doen de tandartsen wel. Op deze manier blijft de situatie bestaan waarin onderschat wordt dat een patiënt met een mondprobleem bij een verkeerde behandeling in een verkeerd traject terecht komt, met alle schade en kosten van dien. Dus bewandelen we een omweg om hierin verandering te brengen: we vragen in de vervolgopleidingen van alle relevante vakgebieden – huisartsen, oncologen, radiotherapeuten, internisten, MDL-artsen – om in het curriculum mondzorg op de agenda te zetten. Daarin willen wij ons heel sterk profileren.’

Curriculum aanpassen De in de algemene praktijk werkende tandartsen ondertussen, hebben weinig kennis van geneeskunde. ‘Het zijn mensen met een praktische interesse’, zegt Rozema. ‘En het curriculum is de laatste twee jaar wel meer gericht op geneeskundige aspecten, maar in de praktijk blijkt vaak dat die voor tandartsen volstrekt geen reden vormen om voor het beroep te kiezen. Ze willen vooral knutselen in de mond en vinden met name de cosmetiek interessant. Als ze eenmaal afgestudeerd zijn, komen ze er ineens achter geneeskundige expertise te missen. We moeten het curriculum dus toch weer aanpassen, zodanig dat de aandacht voor verdieping in medisch tandheelkundige interactie al in het basisdeel voor alle studenten aan bod komt en niet pas in de masterfase voor enkelen. Door de vergrijzing behandelt de tandarts immers steeds vaker patiënten met complexe problematiek. Dit zijn patiënten die medicatie gebruiken, met alle interacties in de mond en bijwerkingen die daarbij horen. En patiënten die steeds vaker levenslang hun eigen gebit houden, maar wel grotere ingrepen aan dat gebit behoeven om dit behoud veilig te stellen, bloedige ingrepen vaak. De tandarts komt hiermee steeds meer “in de mens” in plaats van alleen maar in de mond. Dat vereist andere kennis.’ ■

’tANTwoord Ledenorgaan van de Associatie Nederlandse Tandartsen • Onder redactie van de ANT • communicatie@ant-online.nl

Column Wilfred Kniese

Lastige zaken

De kansen van een coöperatie

Marktscans misleidend

CoMbi-PaKKet aanbieding!!! barCo 22” SCherM en iC-MediCal Keyboard

• • • •

slank, stijvol en hygiënisch design 3 jaar garantie voldoet aan de modernste hygiëne-eisen! aanbevolen door Dental Imaging

Met méér dan 15.000 tevreden gebruikers op ruim 60.000 systemen is Mediadent V6 het beste programma voor uw röntgenbeelden en alle digitale apparatuur en DFO tracing. Implant module van 20-tal merken, o.a. Nobel Biocare. 3D systemen met DICOM/PACS en HL7 standaarden. MEDIADENT MDX3

medische beeldschermen

hygiënisch toetsenbord en muis

Pionier oP gebied van onderhoud en training Mediadent v6

hygiënisch toetsenbord en muis

Röntgen sensoren in 2 formaten; vanaf € 2775,=

THE DISCOVERY Suni Ray en Dr. Suni Plus sensoren

Meer weten? Bezoek onze websites Dental Imaging, De Kuiper 14, 5283 MK Boxtel tel 0411 – 611090 of mobiel 06 – 53851409

dental-imaging.nl en dehygienischepraktijk.nl

draadloze intraorale camera NU € 1495,=

Wilfred Kniese, penningmeester en vicevoorzitter ANT

Discourse de la méthode 2012 was het jaar van het mislukte experiment. 2013 dreigt het jaar van de mislukte methodes te worden. Daarom sluit ik dit jaar af met René Descartes, de Franse filosoof die in 1637 zijn beroemde werk schreef over de juiste methode hoe onze verstandelijke vermogens te gebruiken om de waarheid te achterhalen. Beter bekend van: ‘ik denk, dus ik ben’. Waarom is het experiment met de vrije prijzen voortijdig afgebroken? Omdat de prijzen te veel en te snel zouden zijn gestegen, zo klinkt het in Den Haag. En wiens schuld is dat? Fout, niet van de tandartsen maar van de methode! De meeste tandartsen hadden aan het begin van 2012 geen scherp beeld van de kostprijs van hun prestaties. Dan is het rationeel om aan te sluiten bij waarmee je vertrouwd bent namelijk de tarieven en prestatiecodes uit 2011. Corrigeer deze met ongeveer 3 procent voor de inflatie en je voldoet aan de wens van de minister dat de prijzen niet stijgen. Dit is inderdaad op grote schaal gebeurd. Echter, de NZa heeft per 1 januari 2012 een aantal prestaties en codes samengevoegd (clustering). Waarschijnlijk met de beste bedoelingen, maar niet erg handig. Want vervolgens heeft de NZa niet aangegeven wat volgens hen het tarief van deze codes zou zijn geweest in 2011. Vrije tarieven hebben inderdaad geen prijsindicaties nodig. Maar de marktmeester maakt wel met regelmaat een marktscan en daarvoor is het vereist oude en nieuwe tarieven met elkaar te vergelijken. En als de ‘oude’ tarieven pas achteraf berekend en bekend worden, zonder enig overleg over de methode van berekening, dan is dat vragen om moeilijkheden. Veel tandartsen hebben naar eer en geweten tarieven voor deze codes bij elkaar gezocht, zonder enige hulp van de NZa bij de conversie. En het is juist de conversie die controversieel is. De NZa als marktmeester heeft de verantwoordelijkheid om vooraf de spelregels aan de markt kenbaar te maken. Met de marktscan is dit niet gebeurd. Welke lering mogen we daaruit trekken? Dat feiten niet los gezien kunnen worden van de methode. En dat is ook precies ons kritiekpunt bij het kostenonderzoek. Eerst eens worden over de methode, dan pas de gegevens verzamelen. Niet andersom. Daarom hebben wij met ons uittreden uit de klankbordgroep een duidelijk signaal willen afgeven dat wederom de methode niet deugt. Momenteel wordt onderzocht hoeveel een tandarts zou mogen verdienen door de

vergelijking aan te gaan met een ambtenaar in schaal 13 of met een tandarts in loondienst. Weer een methode die niemand begrijpt. Er is een bekend spreekwoord over een ezel dat hierop van toepassing is. En binnenkort mogen we de resultaten verwachten van de methode die onderzoekt of er in de (mond)zorg gefraudeerd wordt. Fraude? Van de tandartsen wordt – terecht – verwacht dat zij transparant zijn en rekenschap en verantwoording afleggen. Maar een tandarts heeft ook een eed afgelegd en is dus eerlijk en eerbaar. Om met Descartes te spreken: ‘Ik ben tandarts, dus ik fraudeer niet’. Echter, vanwege het experiment vrije prijzen is veel tijd besteed aan het ontwerpen van een nieuwe prestatielijst die in de prullenbak kon toen het experiment werd gestopt. En dus is al drie jaar lang geen tijd besteed aan het herijken van de bestaande prestatielijst waarvan in ieder geval een aantal codes hopeloos verouderd is. Dat is niet de fout van de tandartsen en die mogen dus ook niet de dupe gaan worden van agressieve communicatiecampagnes rond een vermeend verkeerd gebruik van codes. Hier berust een zware verantwoordelijkheid bij de NZa om daar verantwoord mee om te gaan. En zo blijkt dus maar: als je de methode ‘zorgvuldig’ kiest dan kun je het resultaat redelijk beheersen. De marktscan: ‘tarieven van tandartsen zijn exorbitant gestegen’; het kostenonderzoek: ‘de tandartsen verdienen veel te veel’; het norminkomen: ‘de tandarts is gewoon een ambtenaar’ en het fraudeonderzoek: ‘tandartsen frauderen massaal’. Wij hebben als ANT de wens geuit dat de minister besluit om alle uitkomsten van lopende onderzoeken gedurende 2014 op te schorten, en eerst de methodes aan een kritisch onderzoek te onderwerpen. En om een breed gedragen visie op de toekomst van de mondzorg te ontwikkelen en deze centraal te zetten. Daartoe nodigen wij alle stakeholders in de mondzorg van harte uit. Want mondzorg moeten we samen doen.

Schrijf nu in

RAI Congrescentrum • Amsterdam • Vrijdag 7 februari 2014

www.endo2014.nl

Vier sprekers, acht lezingen

Walter van Driel Michiel de Cleen Marga Ree Ron Fransman

• Endodontische radiologie: zien is weten • Openen voor endodontische diagnostiek en behandeling • Calciumhydroxide: doen of niet doen? • Invasieve cervicale resorptie: hoe behandelen? • Rubberdam(ned?) • De verkleurde voortand: endodontische overwegingen • Wortelkanaalcementen: bent u nog up-to-date? • Irrigatie tot in de puntjes geregeld

Organisatie:

vice

er Tops en

Interdent Tandtechniek is een moderne, innovatieve onderneming met ruim 45 jaar ervaring. Wij staan bekend om onze unieke mix van vakbekwaamheid, streven naar kwaliteit en permanente innovatie. Wij zijn gespecialiseerd in implantaatgedragen werkstukken, frees-, goud-, porselein- en prothesetechnieken.

te Kwali

Voor meer informatie of het aanvragen van gespecificeerde offertes kunt u ons maandag t/m donderdag bereiken van 08.00 tot 17.00 uur en vrijdag van 08.00 tot 14.00 uur onder telefoonnummer 033-2771320, of mailen naar info@interdent.nl.

Daarnaast beschikken wij over eigen behandelkamers om patiënten te kunnen ontvangen. Ook is er een implantoloog in huis om patiënten van implantaten te kunnen voorzien.

Neemt u ook eens een kijkje op onze website: www.interdent.nl

Stationsweg 393 - 3925 CC Scherpenzeel - t. 033-2771320 - www.interdent.nl - e. info@interdent.nl ADVERTENTIE VAKBLAD.indd 1

15-11-13 09:16

Lezing Tandheelkundige (na) zorg bij hoofd-halsoncologie Op dinsdag 14 januari 2014 van 19:00 uur tot 22:00 uur organiseren de ANT en het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis een lezing met als titel Tandheelkundige (na) zorg bij hoofd- halsoncologie: de do’s and dont’s. Deze lezing wordt gegeven door de tandartsen Menno Krap en Michiel Lieshout en mondhygiëniste Heleen Flohil. Tandartsen op de afdeling hoofd-halsoncologie en chirurgie van het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis zien patiënten die na chirurgische oncologische behandeling en/of bestraling, mogelijk in combinatie met chemotherapie, functioneel weer gerehabiliteerd moeten worden. Een deel hiervan valt onder de maxillofaciale prothetiek en wordt behandeld in het ziekenhuis of bij de Stichting voor Bijzondere Tandheelkunde. Een ander deel zal zo mogelijk, na een kort tandheelkundig nazorgtraject, terug gaan naar de eigen tandarts. Helaas wordt er vaak geconstateerd dat het gebit daarna alsnog (snel) achteruit gaat. Zeer regelmatig komen vragen van collega’s over dit onderwerp. In de praktijk blijkt er nogal eens onduidelijkheid te bestaan over de (on)mogelijkheden na de oncologische behandeling. Welke risico’s bestaan er en wat kan de

juiste tandheelkundige behandelwijze zijn? De toestroom aan patiënten neemt helaas toe. De noodzaak voor juiste en volledige informatieverstrekking wordt steeds belangrijker, zeker in combinatie met de steeds vaker te constateren monddroogteproblematiek door andere factoren. Het doel van de avond is om meer duidelijkheid te geven over de tandheelkundige mogelijkheden, de risico’s van wel of niet behandelen en de mogelijk preventieve maatregelen. Daarnaast krijgt u een korte indruk over de uitgebreide chirurgische en prothetische reconstructies na tumorverwijdering. Er zal minder tot geen nadruk liggen op pathologie van de slijmvliezen en diagnose van tumoren in het hoofd-halsgebied. Locatie: Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis, Plesmanlaan 121 in Amsterdam. Datum:

Dinsdag 14 januari van 19.00 tot 22.00 uur

Kosten: Voor ANT-leden is de bijeenkomst gratis; overige deelnemers betalen € 40. Inschrijving: U kunt zich aanmelden via het e-mailadres communicatie@ant-online.nl Meer informatie: www.ant-online.nl

Nieuwe tool voor uw praktijk: ANT Visitatie De ANT vindt visitatie een belangrijk kwaliteitsinstrument. Daarom starten wij in 2014 een visitatieprogramma voor tandartsen.

U houdt de regie in eigen hand om de zorgverlening in uw praktijk verder te verbeteren. U toont met visitatie aan dat het verbeteren van kwaliteit van belang is.

Waarom visitatie? Visitatie geeft u de mogelijkheid om samen met collega’s op een inspirerende manier te werken aan het verbeteren van de kwaliteit. Visitatie biedt u praktische tips en handvatten van collega’s die uit eigen ervaring weten wat er op u afkomt.

Inschrijven Inschrijven kan via www.ant-online.nl/visitatie. De visitatie zal vervolgens in overleg plaatsvinden in het eerste kwartaal van 2014.

Ontdek de kracht van vezels gaat u waarnemen of een eigen praktijk beginnen? Sibbing & Wateler adviseert u over de VAR, contracten en verzekeringen

everX Posterior™ van GC

voor beroepsaansprakelijkheid, ziektekosten en arbeidsongeschiktheid en stelt voor verschillende situaties een inkomensbegroting op.

praktijkadviseurs voor tandartsen telefoon: (0318) 544 044 - www.sibbing.nl

NATUURLIJK ICX ...k e g e l d i c h t h e i d d o o r p r e c i s i e ...

De sterkste* composietonderstructuur. GC everX Posterior is een met vezels versterkt composietmateriaal, dat is ontworpen om dentine te vervangen in grote caviteiten.

Verlegt de grenzen van directe restauraties. * Gegevens verkrijgbaar op verzoek.

 uitstekende testresultaten product,  eigen eigen ontwikkeling abutments  universele  CAD/CAM  fair geprijsde onderdelen Made in

GC EUROPE N.V. Head Office Tel. +32.16.74.10.00 info@gceurope.com http://www.gceurope.com GC BENELUX B.V. Edisonbaan 12 NL - 3439 MN Nieuwegein Tel. +31.30.630.85.00 info@benelux.gceurope.com http://benelux.gceurope.com

158308-GC-ADV-EVER X POSTERIOR-90x267-NL.indd 1

WERELDPREMIÈRE ICX MAGELLAN, HET DIGITALE PLANNINGSCONCEPT VOOR DE IMPLANTOLOGIE ICX Implants · 1796 BE De Koog · Boodtlaan 10 Tel.: 0222 - 76 90 11 · www.icx-implants.nl · info@icx-implants.nl

AZ_icx_implants_92x135_2013_druck_magellan.indd 1 05/08/13 13:31

31.10.13 13:50

IN DEZE RUBRIEK KOMEN VRAGEN VAN TANDARTSEN AAN BOD OVER ONDERWERPEN DIE KUNNEN LEIDEN TOT EEN CONFLICT. WAAR LOOPT U ALS TANDARTS TEGENAAN? MET WELKE DILEMMA’S KOMT U IN AANRAKING? HET GAAT OM PRAKTISCHE VRAGEN OVER ONDERWERPEN ALS PROFESSIONALITEIT, ETHIEK, KWALITEIT EN RECHT. UW VRAGEN WORDEN BEANTWOORD DOOR VOORZITTER VAN DE ANTKLACHTENCOMMISSIE MR. GABRIELLE SWINKELS, ORTHODONTIST, EN BESTUURSLID ANT DRS. CHRISTIANE SCHEIJMANS EN ANT-DIRECTEUR ROB MAASWINKEL.

Lastige zaken Fiscale veranderingen in 2014 Ik werk als ZZP’er met een VAR-WUO. Wat gaat er voor mij in 2014 fiscaal veranderen? We krijgen hier veel vragen over. Toch verandert er in 2014 voor u weinig in fiscaal opzicht; hooguit gaat de druk van de inkomstenbelasting voor iedereen wat omhoog. Voor 2015 is een wijziging aangekondigd in de werkwijze met de VAR-WUO (verklaring arbeidsrelatie, winst uit onderneming). Die zou eerst in 2014 ingaan, maar moest een jaar worden uitgesteld. Huidig systeem Nu vraagt de ZZP’er zelf zijn VAR aan, dus buiten de opdrachtgever(s) om. Met de aanvraag beoordeelt de fiscus of is voldaan aan de kenmerken van ondernemerschap. De meeste vragen naar de juridische en feitelijke werkwijze van de ZZP’er hebben betrekking op zijn eigen toekomstverwachtingen, nogal subjectief dus. Heeft de ZZP’er een VAR-WUO, dan loopt de opdrachtgever feitelijk geen risico om achteraf als inhoudingsplichtige te worden aangemerkt. De opdrachtgever kan eenvoudig aan de formaliteiten voldoen: bewaren van kopie VAR-WUO en geldig ID-bewijs (geen rijbewijs), plus een toets op de juiste omschrijving van de soort activiteiten en de periode op de VAR-WUO. De staatssecretaris van financiën wil dit systeem aanpassen. Volgens hem wordt er te vaak oneigenlijk gebruik van gemaakt. Bovendien kan de fiscus de grote toevloed van ZZP’ers de laatste jaren niet aan. Toch komt er geen – alles omvattende – wettelijke ondernemersdefinitie, omdat de vormgeving van ondernemerschap veel te divers is, aldus de staatssecretaris. De bedoeling is dus dat straks minder ZZP’ers fiscaal ondernemer zijn, zonder extra werk voor de fiscus. Voorgesteld systeem De kern van de beoogde aanpak is in september 2012 aangekondigd. De opdrachtgever wordt mede verantwoordelijk voor het juist invullen van de werkwijze van de ZZP’er. Maar alleen voor de arbeidsrelatie bij die ene opdrachtgever. Ongetwijfeld

is de opdrachtgever straks ook tijdens de looptijd van de arbeidsrelatie verplicht om relevante wijzigingen snel te melden, zodat alleen een inschatting vooraf niet voldoende is. Anders heeft hij geen zekerheid over zijn inhoudingsplicht. De aanvraag zal plaatsvinden via een webmodule van de belastingdienst op de site van de Kamer van Koophandel. Die module geeft direct aan of wel of geen sprake is van ondernemerschap. Aangenomen dat de vragen correct zijn ingevuld, en zo nodig achteraf verbeterd, kan de fiscus er niet meer op terugkomen. De webmodule moet volautomatisch de juiste beoordeling afgeven op basis van de ingevulde gegevens, conform de fiscale rechtspraak over het ondernemerschap. Dat is nogal ambitieus. We zullen dus moeten zien of dit doorgaat, en zo ja hoe het concreet uitwerkt voor ZZP’ers in de mondzorg. Als het doorgaat is gelukkig wel te verwachten dat heel snel duidelijk wordt hoe de webmodule werkt, en waar dus precies de grens komt te liggen van het ondernemerschap. De praktijk kan zich dan hopelijk snel aanpassen aan de ‘eisen’ van de webmodule. We komen er graag op terug. Ondernemersfaciliteiten blijven In het regeerakkoord van het kabinet Rutte-2 was opgenomen met ingang van 2015 de zelfstandigenaftrek te verminderen. Dat is gelukkig van de baan met het Begrotingsakkoord 2014. Het ziet er dus naar uit dat voorlopig de twee belangrijkste ondernemersfaciliteiten gewoon op het huidige niveau blijven: de zelfstandigenaftrek van 7.280 euro per jaar en de MKB-winstvrijstelling van 14 procent. Het blijft dan ook zeer interessant om als ZZP’er fiscaal erkend te worden als ondernemer. Rob Maaswinkel, directeur ANT, in samenwerking met Rutger van der Velden, belastingadviseur bij VvAA in Utrecht Heeft u een prangende vraag waar u graag antwoord op wilt? Stuur dan een e-mail naar communicatie@ ant-online.nl. Uw vraag zal – indien geschikt voor deze rubriek – anoniem worden behandeld.

Opmars samenwerkingsvorm

De kansen van een coöperatie Gerben Stolk / PlumaTekst

Gunstigere inkooptarieven, een sterkere positie tegenover zorgverzekeraars en vrijstelling van dividendbelasting. Steeds meer tandartsen herkennen mogelijke voordelen van samenwerking in coöperatievorm. Een reeks vragen beantwoord door de advocaten Marc Wiggers en Joris Ruigewaard van het Amsterdamse kantoor Loyens & Loeff. Klopt het dat steeds meer tandartsen optrekken binnen een coöperatie? In algemene zin is dit een tendens in zorgland. Tandartsen gaan er relatief nog minder vaak toe over dan bijvoorbeeld huisartsen, apothekers en fysiotherapeuten, maar ook bij tandartsen neemt het toe. Volgens de Kamer van Koophandel waren er in 2011 vijftien tandartscoöperaties. Inmiddels zijn dat er waarschijnlijk twintig tot dertig. Een van de grotere tandartscoöperaties is opgericht door 26 tandartsen. Wat verklaart die stijging? Menig zorgprofessional vindt een coöperatie aantrekkelijker dan een maatschap, een traditioneel veelvoorkomende samenwerkingsvorm. Terwijl een maatschap de deelnemers verplicht tot intensieve samenwerking, gaat een coöperatie gepaard met flexibiliteit. De participanten richten de coöperatie volledig in naar hun eigen wensen. Hoe kan dat eruitzien? In de coöperatie light hebben de deelnemers bijvoorbeeld alleen maar hun inkoop of facturering samengebracht. Een andere opzet is de verkoopcoöperatie, waarin de tandartsen gezamenlijk contracten afsluiten met zorgverzekeraars. De meest vergaande versie is de coöperatie waarin de gehele bedrijfsvoering wordt gedeeld. Deze vorm van samenwerking lijkt veel op een maatschap. Wat is een coöperatieve samenwerkingsvorm eigenlijk? Daarvan is sprake wanneer minstens twee leden activitei-

ten hebben ondergebracht in een coöperatie. Het doel van de coöperatie is het behalen van (economische) voordelen voor haar leden. Voordat we ingaan op de voordelen: voor welke coöperatievorm kunnen tandartsen het best kiezen? De meest voorkomende vorm bij tandartsen is de UA: uitgesloten aansprakelijkheid. De leden van de coöperatie zijn dan niet aansprakelijk voor schulden van de coöperatie. Dat is een voordeel ten opzichte van een coöperatie met wettelijke aansprakelijkheid en beperkte aansprakelijkheid. Bij die laatste vorm is de aansprakelijkheid van de leden bij ontbinding van de coöperatie beperkt tot een bepaald bedrag. Wat zijn de pluspunten van een coöperatie? Stel, tandartsen besluiten hun inkoop of facturering onder te brengen in een coöperatie. Dankzij de grotere volumes zijn lagere prijzen mogelijk. Het maakt nogal een verschil, of één tandarts een nieuwe stoel nodig heeft of mondkapjes bestelt, of dat bijvoorbeeld tegelijkertijd nog eens tien vakgenoten een soortgelijke bestelling plaatsen. Hetzelfde geldt ten aanzien van facturering. Veel tandartsen besteden deze administratie uit. Zij kunnen gunstigere afspraken maken door hun opdrachten te bundelen. Tandartsen die hun verkoopactiviteiten onderbrengen in een coöperatie, staan ook sterker tegenover zorgverzekeraars. Natuurlijk, vanaf 2013 gelden weer maximumtarieven. Maar vaak zal een individuele tandarts nog altijd voelen dat hij een relatief kleine speler is in de zorgmarkt en dat hij winst kan behalen door deel uit te maken van een coöperatie. Een groep tandartsen legt – bij bijvoorbeeld de eis dat een bepaalde voorwaarde niet wordt opgenomen in het contract met de verzekeraar – meer gewicht in de schaal dan een enkeling. Nog meer? Een coöperatie vergroot de kans op kennisoverdracht en dus betere zorg. Tandartsen leren eerder van elkaar. Samen kunnen zij ook beter opleiden. En zoals gezegd: een tandarts kan kiezen voor de coöperatievorm waarbij hij niet aansprakelijk is voor de schulden van de coöperatie. >

Marc Wiggers en Joris Ruigewaard

63â&#x20AC;&#x192;

KERSTMIS GESCHENK VAN HU-FRIEDY Koop 2 x EVEREDGE, RESIN 8 COLORS, XTS instrumenten of Piezo tips en ontvang er 1 x GRATIS! Aanbieding is uitsluitend geldig als de order online wordt besteld via :

www.kerstmisgeschenk.hufriedy.eu na 20 december 2013 vervalt de aanbieding.

Zijn er fiscale pro’s? Binnen een coöperatie kan winst worden uitgekeerd aan de leden. Over die winst hoeft als algemene regel geen dividendbelasting te worden betaald door de coöperatie. Op welke wijze de leden vervolgens zelf worden belast ten aanzien van hun belang in de coöperatie, hangt af van hun eigen fiscale positie.

Hoe kan de samenstelling van een coöperatie er dan wél uitzien als er niet te veel tandartsen uit hetzelfde gebied en met dezelfde patiëntenstromen tot behoren? Dikwijls gaat het om tandartsen uit verschillende werkgebieden, steden of delen van het land. Zij kennen elkaar bijvoorbeeld uit hun studietijd.

Ongetwijfeld zijn er ook nadelen? In het algemeen geldt: hoe groter het aantal personen met wie je samenwerkt, hoe kleiner je zeggenschap en invloed is, maar je kan hiervan afwijken op basis van statuten en reglementen. Draait de coöperatie om gezamenlijke inkoop, dan heeft iedereen dezelfde belangen en zal er normaal gesproken dus consensus heersen. Maar gaan de gezamenlijke activiteiten over kwaliteit en de vermeende beste behandelingen, dan is de kans op eensgezindheid minder groot en moeten individuen soms concessies doen. Afhankelijk van welke activiteiten in de coöperatie worden ondergebracht, kan de eigenaar van een tandartspraktijk al dan niet vrij ondernemen.

Wanneer komen de Autoriteit Consument & Markt (ACM) en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) in actie? De NZa kan proactief ingrijpen om te voorkomen dat marktmacht wordt uitgeoefend. Ze hoeft hiervoor geen misbruik van marktmacht aan te tonen. De ACM komt pas in beeld wanneer zij denkt dat sprake is van – in juridische termen – een merkbaar mededingingsbeperkende afspraak of misbruik van een machtspositie. Een vermoeden van een machtspositie bestaat bij een marktaandeel van minstens vijftig procent in een bepaald gebied. Nuttig om te weten voor tandartsen die ál hun activiteiten onderbrengen in een coöperatie, is dat zij in beginsel niet vallen onder het kartelverbod, maar hun samenwerking vooraf moeten melden bij de ACM als zij bepaalde omzetdrempels overschrijden. Dit is de zogenoemde ‘meldplicht voor concentraties’. Gezien de hoogte van de toepasselijke omzetdrempels, is de kans echter klein dat een dergelijke meldplicht ontstaat.

Is er een minimumgrootte of minimumaantal leden voor een coöperatie? Twee leden is al genoeg voor een coöperatie. In principe is er geen beperking aan het maximumaantal leden. Wel moet worden voorkomen dat de samenwerking binnen de coöperatie leidt tot verboden kartelvorming. Dat is in strijd met de wet. Het is bijvoorbeeld niet toegestaan met te veel concurrenten deel uit te maken van dezelfde verkoopcoöperatie. Het kan dus bijvoorbeeld niet zo zijn dat alle Amsterdamse tandartsen bij dezelfde verkoopcoöperatie horen. Het begrip ‘concurrent’ wordt bepaald door het werkgebied en de patiëntenstromen. Wie besluit een coöperatie op te zetten of tot een coöperatie toe te treden, doet er dus verstandig aan vooraf – zoals dat heet – ‘de economische realiteit in acht te nemen’. Laat tijdig door bijvoorbeeld een advocatenkantoor toetsen of er geen sprake is van te veel concurrerende tandartsen binnen de beoogde coöperatie.

WIGGERS EN RUIGEWAARD VOORGESTELD Mr. dr. Marc Wiggers en mr. Joris Ruigewaard zijn gespecialiseerd in gezondheids- en mededingingsrecht. Namens Advocatenkantoor Loyens & Loeff begeleiden zij ook tandartsen die een coöperatie willen opzetten. Daarnaast treden zij op als advocaat voor de NMT. Wiggers promoveerde dit jaar op de rol van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) en de NZa in de curatieve sector. Ruigewaard kent de tandartspraktijk van dichtbij: hij is de zoon van een tandarts in Tilburg.

Hoe wordt eventuele winst van de coöperatie uitgekeerd aan de deelnemers? Dat bepalen de leden zelf. Voorbeelden van criteria voor een berekening van het winstdeel: de praktijkomzet, de grootte van de praktijk, het aantal gemaakte uren of het ingebrachte kapitaal. Hoe kunnen leden in- en uittreden? Ook hier geldt: al naar gelang de leden het wensen en vervolgens formuleren in de statuten en reglementen. Een lid moet bijvoorbeeld een bepaald opleidingsniveau hebben of per stemming worden toegelaten door de bestuursleden of alle leden. Uitgangspunt kan ook zijn dat een nieuw lid zich inkoopt nadat een accountant de waarde van de coöperatie heeft bepaald. Ten aanzien van uittreden kan in de statuten bijvoorbeeld staan wat de vertrektermijn en uitgangspunten voor een uittredingsvergoeding zijn. Tot slot: wat is nodig om een coöperatie op te zetten? Een notaris, kennis over gezondheids- en mededingingsrecht en specifieke fiscale knowhow over coöperaties. Advocatenkantoor Loyens & Loeff beschikt over veel expertise binnen al deze disciplines.

MIS’ CONICAL CONNECTION www.mis-implants.nl +31 30 600 0450 info@mis-nederland.nl

R ®

NEDERLAND

MAKE IT SIMPLE

1_2_liC5_fc_A.indd 1

Specialist voor tandartsen

1000-21-2000-5348 NMT 2013 1000-21-1000-5858 NMT 2012

01-11-12 Kleur: fc

Casco, nieuwbouw, verbouw, renovatie, restauratie Als u goed en betrouwbaar advies wilt, een ontwerptraject geheel naar uw wensen, een prettige bouw zonder onvoorziene kosten, belt u nu. Wij realiseren praktijken met strakke budgetten. Uw totaal investering kan in veel gevallen behoorlijk verlaagd worden. Graag sturen wij u een uitgebreide brochure met vele voorbeeldprojecten, referenties en werkwijze! Bel voor vrijblijvend gesprek bij u op de praktijk! Nieuwe Eerdsebaan 8 5482 VS Schijndel T: 073-5493841 F: 073-5480141 info@vanderSchootArchitecten.nl www.vanderschootarchitecten.nl Al meer dan 30 jaar gespecialiseerd. Meer dan 200 praktijken gingen u voor….

Gewoon, omdat het goed moet zijn!

11:16

Marktscans misleidend: experiment vrije tarieven ten onrechte gestopt De marktscans van de NZa uit 2012 zijn ondeugdelijk en misleidend. Dat is gebleken uit onafhankelijk onderzoek door het gerenommeerde onderzoeksbureau Milliman in opdracht van ANT. Het besluit om het experiment met de vrije tarieven vroegtijdig te stoppen vanwege bewuste prijsopdrijving was dan ook voorbarig en onterecht.

Berekeningen tonen glashelder aan dat tandartsen in 2012 slechts een inflatiecorrectie hebben doorgevoerd. De door instanties gecommuniceerde prijsstijgingen van meer dan 10 procent blijken niet alleen onjuist, maar bovendien gebaseerd op methodologische tekortkomingen. Pijnlijk in beeld gebracht aan de hand van bijvoorbeeld een wortelkanaalbehandeling. In plaats van de door de NZa gecommuniceerde prijsstijging tussen de 30 en 40 procent voor deze behandeling komt Milliman uit op een stijging van 1,4 procent. Mede met gegevens verkregen op basis van de Wet openbaarheid bestuur (WOB) en aangevuld met Famed-data heeft ANT aan Milliman opdracht gegeven om de marktscans van de NZa onder de loep te nemen. Milliman is één van de grootste internationale consultancybureaus op het gebied van actuarieel onderzoek. Aanleiding voor het onderzoek was het besluit van de minister om op basis van de marktscans vroegtijdig de stekker uit het experiment met de vrije prijzen te trekken. De NZa beschuldigde de tandartsen van bewuste prijsopdrijving met wel 10,7 procent. Milliman heeft nu de methodologische tekortkomingen van de marktscans blootgelegd en de gevolgen objectief gekwantificeerd. De conclusies van Milliman zijn vernietigend en schokkend. Vooral omdat de NZa tot nu toe elke vorm van kritiek van tafel veegde en de schuld eenzijdig bij de tandartsen bleef leggen. De beroepsgroep heeft daardoor – ten onrechte – grote reputatieschade opgelopen. Prestatiesystematiek Uit het Milliman-rapport blijkt dat tandartsen in 2012 slechts een inflatiecorrectie van rond 3 procent hebben doorgevoerd, lager dan de door de NZa voorgenomen indexatie dat jaar. De rest van de vermeende prijsstijging is vrijwel geheel terug te voeren op maatregelen door de NZa zelf. Belangrijkste boosdoener blijkt de introductie van een nieuwe prestatiesystematiek, waarbij 480 codes

zijn teruggebracht tot 180 geclusterde codes. Dit is, in combinatie met het meenemen van relatief veel van deze nieuwe prestatiecodes die problematisch zijn gebleken bij de conversie van 2011 naar 2012, verantwoordelijk voor ruim 6 procent van de prijsstijging uit de marktscans. De NZa is dan ook niet alleen bezweken onder de complexiteit van haar eigen systematiek, maar ook niet in staat gebleken om op correcte wijze de referentietarieven 2011 te berekenen. Alleen al hierdoor is de gepubliceerde prijsstijging minimaal 3 procent te hoog uitgevallen. Vervolgens kan nog minimaal 3 procent prijsstijging worden toegerekend aan de nieuwe prestatiecodes, waarvoor de NZa verzuimd heeft een conversietabel en richtprijzen beschikbaar te maken. Door de afwezigheid van referentieprijzen zijn veel tandartsen op het verkeerde been gezet en hebben - naar eer en geweten - getracht prijzen te berekenen bij deze nieuwe codes. De NZa heeft gefaald als marktmeester door pas medio 2012 referentieprijzen te berekenen en deze met terugwerkende kracht toe te passen zonder enig overleg met de sector. Geschokt ANT is geschokt door de uitkomsten. Het vermoeden dat de marktscans van de NZa ondeugdelijk waren, leefde breed in de mondzorg. De mate waarin Milliman de scans heeft kunnen lekschieten, is echter onthutsend. En dat is extra pijnlijk gezien de grote gevolgen die de marktscans hebben gehad voor de mondzorg en de goede naam van tandartsen. De conclusies doen bovendien het ergste vrezen voor de betrouwbaarheid van de uitkomsten van het lopende kostenonderzoek en het aangekondigde fraudeonderzoek. De ANT roept de NZa dan ook op zich te bezinnen op de gebruikte methodes en met name grote voorzichtigheid te betrachten bij de publicatie van de uitkomsten van toekomstige onderzoeken over de mondzorg.

ANT helpt tandartsen verder

Uw rechten bij een materiële controle

De ANT krijgt als belangenbehartiger van tandartsen steeds vaker signalen dat zorgverzekeraars mogelijk hun macht misbruiken bij zogeheten materiële controles. Een materiële controle is (volgens Regeling Zorgverzekering) een onderzoek, waarbij de zorgverzekeraar nagaat of de door de zorgaanbieder in rekening gebrachte prestatie is geleverd (rechtmatigheid) en of deze doelmatig was (passend bij de gezondheidstoestand van de patiënt). Bij die controles lijkt het niet altijd te gaan om de noodzaak en kwaliteit van de behandeling, maar om het terugvorderen van geld op basis van gemiddelden.

Dit bevestigt het beeld dat zorgverzekeraars zich meer bekommeren om geld, dan om goede zorg. De VvAA heeft recent onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van de tandartstarieven in de afgelopen zes jaar, in relatie tot de verzekeringspremies en de dekkingen. De resultaten zijn opzienbarend: terwijl de tandartstarieven met minder dan de inflatie zijn toegenomen (gemiddeld 1,5 procent per jaar), zijn de premies voor de tandartsverzekering bijna drie keer zoveel gestegen. De uitgekeerde bedragen zijn juist gedaald. Het zijn dus niet de tandartsen die de kosten laten stijgen, maar de zorgverzekeraars, die echter graag ons de schuld in de schoenen schuiven. De zorgverzekeraars pretenderen te snappen wat goede mondzorg is en willen steeds meer bepalen hoe de tandartspraktijk eruit zou moeten zien. Of het nu gaat om tariefsdalingen, het schrappen van codes of de keuze voor een andere behandelaar dan de tandarts bij een bepaalde behandeling. Als het aan de zorgverzekeraars ligt, bepalen zij straks

hoe onze patiënten het beste hun gebit kunnen laten behandelen. De ANT vindt dat een ongezonde ontwikkeling. De ANT komt daarom op voor tandartsen. We geven u graag de juiste tools om voor uw rechten op te komen. In deze Dentz een voorbeeldbrief, als hulpmiddel bij een materiële controle. Er zijn diverse wettelijke zaken, waaraan een verzekeraar moet voldoen bij een verzoek om informatie rondom een (materiële) controle. De brief, die u ook kunt downloaden via www.ant-online.nl (met extra informatie), biedt handvatten om de zorgverzekeraar de juiste vragen te stellen over het doel van de controle en de controle-instrumenten. Wanneer u van oordeel bent dat de zorgverzekeraar niet heeft voldaan aan de gestelde eisen, bent u in beginsel niet verplicht uw medewerking aan de materiële controle te verlenen. Informatie: www.ant-online.nl

VOORBEELDBRIEF AAN ZORGVERZEKERAARS U KUNT DEZE BRIEF DOWNLOADEN VIA WWW.ANT-ONLINE.NL

[Naam] [Adres] [Postcode] [Vestigingsplaats] [Datum] Betreft: uw verzoek tot medewerking aan materiële controle Geachte [Naam contactpersoon], Uw brief van [datum] ontving ik in goede orde. U verzoekt in uw brief om inzage in gegevens die betrekking hebben op de behandelwijze van mijn patiënten. Vanzelfsprekend ben ik graag bereid om aan uw onderzoek mee te werken. Niettemin strekt uw verzoek tot inzage van gegevens, die mogelijk kunnen worden aangemerkt als persoonsgegevens betreffende iemands gezondheid. Zoals u weet ben ik als zorgaanbieder gebonden aan een medisch beroepsgeheim op grond van artikel 7:457 van het Burgerlijk Wetboek. Tevens dien ik mij te houden aan hetgeen is bepaald in de Wet bescherming persoonsgegevens ten aanzien van persoonsgegevens betreffende iemands gezondheid. Teneinde zeker te zijn dat ik met medewerking aan uw onderzoek niet een overtreding van één van voornoemde wettelijke verplichtingen bega, verzoek ik u vriendelijk onderstaande vragen te beantwoorden. 1. Kunt u gemotiveerd aangeven wat het doel is van de door u ingezette controle? 2. Kunt u gemotiveerd aangeven waarom het verkrijgen van de door u verzochte gegevens noodzakelijk is voor het doel? 3. Kunt u gemotiveerd aangeven waarom het doel niet op een andere manier kan worden bereikt? 4. Kunt u gemotiveerd aangeven waarom er niet een minder zwaar middel dan de materiële (detail) controle kan worden ingezet voor het bereiken van het doel? 5. Kunt u in dit verband inzicht geven in de (algemene respectievelijk specifieke) risicoanalyse en het naar aanleiding daarvan opgestelde (algemene respectievelijk specifieke) controleplan, waaruit de materiële controle voortvloeit? 6. Kunt u gemotiveerd aangeven waarom u op basis van de risicoanalyse en het controleplan onvoldoende zekerheid hebt verkregen om te kunnen vaststellen dat de door mij in rekening gebrachte prestatie rechtmatig en doelmatig was? Uw antwoorden zie ik graag tegemoet, alvorens over te gaan tot eventuele verstrekking van de door u gevraagde gegevens. Hoogachtend, [Uw naam]

Reisverslag Child Dental Care Marocco Gabrielle Swinkels

De ANT sponsort in 2013 het project Child Dental Care Morocco van de Najib Foundation en de stichting Dental Care Everywhere. In september ging een team van tandartsen met een mobiele tandartspraktijk naar Marokko. Gabriëlle Swinkels, voorzitter van de ANT Klachtencommissie en getrouwd met een van de tandartsen, werkte mee en deed verslag. Sinds 2008 reist tandarts Wouter Vriesman van tandartspraktijk Welldent in Almere bijna jaarlijks met een tot tandartspraktijk omgebouwde truck naar Marokko, om daar arme kinderen tandheelkundige hulp te geven. Hij

richtte hiervoor de stichting Dental Care Everywhere op en trok een aantal weken per jaar samen met zijn partner van dorp naar dorp. Twee jaar geleden werd de truck om onduidelijke redenen aan de grens geweigerd, hoewel de papieren in orde leken. Om herhaling te voorkomen en het logistieke traject efficiënter te regelen, werd dit jaar een samenwerking aangegaan met de Najib Foundation; de stichting van cabaretier en acteur Najib Amhali die zich richt op het geven van eenvoudige medische zorg aan kansarme kinderen in Marokko en reeds een aantal succesvolle projecten heeft afgerond. Het project werd breder opgezet en begin september

Dit jaar werd er samengewerkt met de Najib Foundation van cabaretier en acteur Najib Amhali (foto rechts)

reisde Wouter samen met een team van tandartsen en ondersteuners naar de noordkust van Marokko. Ondanks de gedegen voorbereiding, werd ook dit jaar de truck niet zonder slag of stoot toegelaten. Na inmenging van het Nederlandse consulaat in Nador kon het project echter toch van start. Zevenhonderd kinderen behandeld Van 6 tot 30 september bezocht het team achtereenvolgens de steden Nador, Al Hoceima en Tanger. Hier heeft de Najib Foundation contacten met lokale stichtingen die onderwijs, medische en sociale zorg bieden aan arme gezinnen, weeskinderen en gehandicapte kinderen. Op iedere locatie werd de truck, die is uitgerust met een complete behandelunit, röntgenapparatuur en autoclaaf, gestationeerd op het terrein van een stichting. Daar werd ook een tweede behandelruimte ingericht met meegebrachte mobiele apparatuur; een tandartsunit in kofferformaat van Chinese makelij die uitstekend functioneerde. In drie weken tijd werden ongeveer zevenhonderd kinderen behandeld. Vooral kinderen uit de armere stadswijken die geen toegang hebben tot tandheelkundige zorg, maar soms ook een neefje van een lokale hotemetoot of het dochtertje van de hoteleigenaar die ons verblijf sponsorde; in deze cultuur noodzakelijke inspanningen die gelukkig

weinig tijd vergden, maar wel noodzakelijk zijn voor een goede gang van zaken ter plekke. Marokkanen houden van zoet en dat was te zien; kinderen waarvan alle melkelementen waren aangetast door cariës – inclusief de M1’s bij 8 á 9 jarigen –, de onvermijdelijke abcessen, afgebroken tanden en tandsteen. Een onafgebroken stroom van zwaar aangetaste gebitjes. Om toch zoveel mogelijk kinderen te helpen, betekende dit dat alleen de meest noodzakelijke behandelingen gedaan konden worden. Een bijzondere uitdaging was daarbij de noodzaak om in luttele minuten de anamnese te doen, de diagnose te moeten stellen en de behandeling te starten. Uitgangspunt was pijn- en infectiebestrijding, dus indien nodig extracties maar ook glasionomeer restauraties. Toch werden bij de oudere kinderen ook esthetische composiet frontrestauraties gemaakt. Immers, mooie tanden dragen bij aan betere kansen op de arbeidsmarkt en daarbij aan een betere toekomst. En dat is juist voor deze groep kinderen erg belangrijk. Preventie Omdat ook in Marokko alleen preventie structureel verbetering kan brengen, draaide in de wachtruimtes een

Poetslessen

Enthousiaste reacties van collega’s ‘Het geven van poetslessen is erg leerzaam, motiverend en verrassend. Je staat echt versteld van de opmerkingen die kinderen maken. Bovendien kon ik mijn motivatietechniek verbeteren waarmee ik preventief gedrag bij kinderen kan bevorderen.’ Jacqueline Jansen, preventieassistent, Jeugd Tandverzorging Amsterdam

Inspirerend voor het hele dentale team! Wie zelf al eens een poetsles op een school gaf, zal het bevestigen: wat is dit inspirerend! Aandacht gegarandeerd voor wie in zijn witte jas over het gebit en de mond vertelt. De kinderen hangen letterlijk aan je lippen. Na iedere poetsles zijn weer dertig kinderen en hun ouders, broertjes, zusjes, opa’s en oma’s geattendeerd op en geïnfor meerd over het belang van een goede mondverzorging. Want het verhaal komt zeker thuis. Al dan niet via publiciteit die de poetsles oplevert.

‘Het is interessant én leuk om poetslessen te geven! De kinderen zijn dankbaar voor alle aandacht en blij om antwoorden op hun soms wel prangende vragen te krijgen. Je bereikt zo immers ook diegenen, die helaas nog nooit bij een tandarts waren. Alle kinderen doen enthousiast mee en samen beleven wij altijd een leuke les. Dit werk geeft veel voldoening en bovendien is het voor mij en mijn personeel een grandioze ervaring buiten de praktijkomgeving.’ Connie Strohm, tandartseigenaar, Vaadent Tandartsenpraktijk, Vaassen

‘Wie een poetsles geeft, zal ervaren dat het veel goodwill oplevert. Een mondzorgverlener geeft de les vanzelf sprekend vrijwillig en kosteloos. Daarmee toon je je maatschappelijke betrokkenheid. Je doet iets om de mondgezondheid te verbeteren, zonder dat daar directe inkomsten tegenover staan.’ Judith Sjoerts, mondhygiënist, Mondzorgkundigcentrum De Tevreden Lach, Nieuwerkerk a/d IJssel

Zelf ook eens voor de klas? Geef je op via

www.houjemondgezond.nl Wie een poetsles geeft ontvangt een prachtig poetspakket (30 tubetjes tandpasta/30 tandenborstels/30 ouderfolders)

Het onderwijsproject Hou je mond gezond! is een initiatief van en ontwikkeld door het Ivoren Kruis, wordt in samenwerking met vrijwillige tandartsen, mondhygiënisten en (preventie)assistenten georganiseerd en wordt mede mogelijk gemaakt door elmex®.

‘Het geven van poetslessen op school is erg leuk en inspirerend, maar zeker ook verrassend, uitdagend en boeiend. Kinderen stellen vragen die je absoluut niet verwacht. Dat laat je goed over je eigen werk nadenken.’ Arie Riem, tandartspedodontoloog, Kinderkliniek TandInZicht, De Bilt

‘Het geven van poetslessen is vooral leuk. De kinderen leren van jouw les hoe belangrijk het is om een gezonde mond te hebben en wat ze daar zelf voor kunnen doen. Poetslessen kunnen ook publiciteit opleveren in lokale en regionale kranten, op de radio en op internet. Foto’s en succesverhalen kun je natuurlijk op je eigen website plaatsen. Maar je kunt ook via social media zoals Twitter, Facebook en de Facebookpagina van Hou je mond gezond! aandacht voor je praktijk organiseren. Doen!’ Ellen Bol, Directeur NVM

De meeste kinderen hadden nog nooit in een tandartsstoel gezeten

video met poetsinstructie in het Berbers en Arabisch en werd poetsles gegeven door de teamleden maar ook (onder grote hilariteit) door Najib Amhali zelf! Tandenborstels en tandpasta werden uitgedeeld en na behandeling kregen alle kinderen een klein presentje. Een onontbeerlijke steun bij de behandelingen was de hulp van de meegereisde Marokkaans/Nederlandse assistentes uit de Almeerse praktijk van Wouter Vriesman. Hun gedecideerdheid en devies ‘asem en safi’ (Berbers voor ‘mond open en genoeg (geschreeuwd), rustig maar’) werkte wonderwel bij deze kinderen, waarvan de meesten nog nooit in een tandartsstoel hadden gezeten. Al verdween een enkel kind bij het eerste geluid van de afzuiger van de behandeltafel om niet meer terug te keren. De hitte, een chaotische werkomgeving, rijen wachtenden die maar niet afnamen en moeders die op de knieën smekten om hun kind te behandelen; herinneringen die bij zullen blijven. Net zoals het gevoel iets betekend te hebben voor mensen die het een stuk minder hebben dan wij. Kritische geluiden Eenmaal terug in Nederland waren er ook kritische geluiden: Er zijn toch ook tandartsen in Marokko? Jazeker, Marokko kent moderne tandartspraktijken die zorg op Nederlands niveau geven. Maar alleen zij die dit kunnen betalen hebben toegang tot deze zorg en een vangnet voor kinderen is er niet. Kunnen deze welvarende tandartsen dan niets doen voor hun eigen land? Tijdens ons verblijf hebben we een delegatie van de Marokkaanse vereniging voor preventie van orale ziekten ontvangen. Mogelijkheden voor betrokkenheid werden afgetast en wie weet is de kiem voor een samenwerking in de toekomst gezaaid. Ook de vraag of dit soort werk überhaupt wel zin heeft is mij vaak gesteld. Een vraag die je overigens kunt stellen bij vele vormen van ontwikkelingswerk. Mijn antwoord is stellig ’ja’. Een paar honderd kinderen die niet in staat zijn

om een tandarts te bezoeken zijn van pijn door rotte kiezen en abcessen verlost, terwijl er misschien een héél klein beetje besef van de noodzaak van gebitsonderhoud is bijgebracht. Maar dit is natuurlijk lang niet genoeg. Projecten als deze hebben follow up nodig, waarbij de aanpak van preventie moet aansluiten bij de cultuur. Ik heb zelf mijn twijfels over het nut van het uitdelen van tandpasta, hoe goed bedoeld ook, aan mensen die dit waarschijnlijk nooit zelf zullen kunnen kopen. Is het niet beter om bij het geven van poetsinstructie meer gebruik te maken van die middelen die ruimer beschikbaar zijn? Ik denk bijvoorbeeld aan het in Marokko veel gebruikte miswak, een takje om de tanden te reinigen. Ik heb begrepen dat het geloof gebiedt om het lichaam te reinigen; kan een insteek zijn dat het gebit daar ook bij hoort? Het rendement van hulpprojecten als deze is laag. Maar zonder deze hulp gebeurt er niets. Het duurt lang eer onze medische kennis een plek heeft gekregen in lokale gebruiken. Of zoals een gewezen tropenarts mij laatst dit proces op treffende wijze omschreef: ‘Je rijdt door een erg lange bocht. En hoewel je de kromming van de bocht nauwelijks merkt en het einde van de bocht maar niet in zicht komt, trek je je voertuig wel de bocht door.’ Misschien dat meer kennis van en aansluiting bij lokale leefwijze en traditie dit proces kunnen versnellen. Een idee voor een leuk afstudeeronderzoek?

PARTNER De ANT is als partner betrokken bij het project Child Dental Care Morocco en stelt onder meer financiële middelen beschikbaar. Voor meer informatie over het project en de Najib Foundation: www.najibfoundation. nl. Op www.dentalcareeverywhere.nl kunt u het dagelijks bijgehouden blog nalezen.

De Hammen 26 5371 MK Ravenstein Tel: 0486-41 21 20 Mail: info@larixdc.nl Web: www.larixdc.nl

Dental equipment

Compass

Praktijkinrichting Onderhoud

Dé links-rechts unit

Snelle service

FEDESA – TAKARA Belmont – SciCan – Getinge – DegreK – Edarredo – Fona/BlueX - Fona/Dac – Newmed

Vraag & aanbod PERSONEEL GEZOCHT AMSTERDAM Om ons team te versterken zijn we op zoek naar een leuke tandartsassistente. Werkzaamheden betreffen zowel aan de stoel als aan de balie. 27 uur per week. Maandag, dinsdag en woensdag. Je komt te werken in een gezellig team van twee preventie assistenten, een stoelassistente en twee tandartsen. Reacties o.v.v. nummer MV-10-13280 naar service@ant-online.nl AMSTERDAM Tandartspraktijk Mediport is per 1 januari 2014 op zoek naar een preventieassistente om ons team te versterken. Dagen in overleg. Reacties naar s.feriani@mcmediport.nl AMSTERDAM Gezocht vanaf nov/dec 2013 voor onbepaalde tijd: Een niet rokende, enthousiaste, klantvriendelijke, flexibele tandartsassistente. In eerste instantie voor de maandag en dinsdag met een optie voor meerdere dagen in later stadium. Graag CV toevoegen bij sollicitatiebrief. Reacties naar info@tandartskronenburg.nl BONAIRE Gezocht voor Bonaire(CN) mondzorgkundige (m/v) Na de stelselwijziging neemt de bevolking van Bonaire snel toe. Er is dringend behoefte aan basale mondheelkundige hulp. In een gezondheidscentrum met o.a. fysiotherapie spa, huidverzorging, massage etc. is een riante ruimte met apparatuur voor een BIG geregistreerde mondzorgkundige, die graag voor eigen risico/profijt zelfstandig werkt en ondernemingszin kent, beschikbaar. Interesse in het toepassen van bleektechniek en botoxbehandelingen strekt tot aanbeveling. De ruimte kan naar eigen smaak en inzicht worden ingericht. Er is een receptionist beschikbaar en er zal ondersteuning bij het werven van patiënten worden gegeven. Reacties o.v.v. nummer MV-22-13294 naar service@ant-online.nl DEN BOSCH Voor een van onze praktijken Mondzorg Clinics zoeken wij per direct een Mondhygiëniste / Mondzorgkundige voor 2-5 dagen per week als aanvulling op ons team. Fulltime of parttime in vast dienstverband. Zowel net afgestudeerden als ervaren mondhygiënisten/ mondzorgkundigen zijn welkom. De ideale kandidaat heeft een afgeronde opleiding Mondzorgkunde/Mondhygiënist HBO is professioneel, representatief, mensen kwaliteit

gericht en een communicatief en sociaal vaardig persoon. Reacties: mondzorgclinics@gmail.com DEN BOSCH/OSS Friends4Dents zoekt per januari 2014 een tandarts met minstens 1 jaar praktijkervaring in de Endodontologie. Wij zijn op zoek naar die leuke bevlogen collega die ons Team komt versterken! Indien je interesse hebt, plannen we graag een kennismakingsgesprek. Het is mogelijk om al eerder dan januari enkele dagdelen te werken. De beloning is afhankelijk van de talenten van de tandarts of tandarts-endodontoloog, de ervaringsjaren en het toekomstperspectief. Er kan op basis van VAR of in loondienst gewerkt worden. Ook dan zijn er diverse groei (junior-vak volwassen-senior) mogelijkheden. De aangeboden werkdagen zijn verschillende dagen overdag en een avond en/of zaterdag. F4D biedt volledige integrale mondzorg waar ieder met veel plezier en collegialiteit werkt. Evidence-based tandheelkunde is onze leidraad. Deze praktijk is ISO-9001 gecertificeerd, volgens HKZ normen. Reacties naar management@friends4dents.nl GORINCHEM (REGIO) Vacature voor mondhygiënist. 3 dagen per week. zelfstandig werkend met eigen behandelruimte en patiëntenbestand. Inlichtingen via E-mail; r22@kpnplanet.nl LIMBURG Tandarts gezocht voor moderne praktijk in Limburg. Reacties o.v.v. nummer TV-63-13283 naar service@ant-online.nl

MAASDONK Friends4Dents zoekt per januari 2014 een gepassioneerde en mensgerichte tandarts met minstens 1 jaar praktijkervaring. Wegens grote drukte gaat Friends4Dents in januari een nieuwe vestiging openen in een nieuwbouwpand in Maasdonk (Geffen, Nuland, Vinkel) Wij zijn op zoek naar die leuke bevlogen collega die ons Team komt versterken in de Algemene Tandheelkunde. Er is ook gelegenheid, indien gewenst, om een eigen specialisme te bedrijven en/of deze samen met je ervaren tandartscollega’s te ontwikkelen. Indien je interesse hebt, plannen we graag een kennismakingsgesprek. Het is mogelijk om al eerder dan januari enkele dagdelen te werken. De beloning is afhankelijk van de talenten van de tandarts, de ervaringsjaren en het toekomstperspectief. Er kan op basis van VAR of in loondienst gewerkt worden. Ook dan zijn er diverse groei (junior-vak volwassen-senior) mogelijkheden. De aangeboden werkdagen zijn verschillende dagen overdag en een avond en/of zaterdag. F4D

biedt volledige integrale mondzorg waar ieder met veel plezier en collegialiteit werkt. Evidence-based tandheelkunde is onze leidraad. Deze praktijk is ISO-9001 gecertificeerd, volgens HKZ normen. Reacties naar management@friends4dents.nl NESSELANDE Wegens uitbreiding zijn wij op zoek naar een nieuwe enthousiaste collega tandarts voor onze tandartspraktijk. We zijn een enthousiast, sociaal en professioneel team. Er valt veel te leren en interne doorgroei is eventueel te bespreken met de werkgever. Wij beschikken over drie behandelkamers en zijn, wat de werkdagen betreft, erg flexibel. Onze praktijk zit in de wijk Nesselande (Rotterdam), (dichtbij Capelle a/d IJssel, Nieuwerkerk a/d IJssel, Zevenhuizen, Bergschenhoek, Moordrecht, Bleiswijk, Gouda, enz). Op zaterdagen zijn we ook een aantal uren geopend. Heeft u interesse in onze vacature, neem dan met ons contact op. U kunt uw sollicitatiebrief en CV per mail opsturen aan info@tandartsdegroenehoek.nl. Graag ontvangen wij uw reactie. Mocht u n.a.v. de bovenstaande vacature nog vragen hebben, dan kunt u ons ook telefonisch bereiken op 010-2222657. NOORD HOLLAND Voor gemoedelijke dorpspraktijk gezocht mondhygiëniste vanaf 2 dagen per maand. Alle dienstverbanden bespreekbaar. Uitbreiding tzt mogelijk. Reacties naar info@tandartsvanderploeg.nl ZOETERMEER Voor een jonge en dynamische tandartspraktijk in de wijk Rokkeveen in Zoetermeer zijn wij op zoek naar een gedreven en enthousiaste assistente met enige ervaring. Kun jij je hierin vinden, stuur dan een email met je CV (+ foto) en een motivatiebrief naar bdk@ dentalluxe.nl

PERSONEEL AANGEBODEN AMSTERDAM Mondhygiëniste met ervaring biedt zich aan voor 4 dagen per week regio Amsterdam . Reacties o.v.v nummer MA-10-13296 naar service@ant-online.nl AMSTERDAM Net afgestudeerde tandarts zoekt werk voor 1-2 dagen op een acceptabele reisafstand van Amsterdam. Reacties o.v.v. nummer TA-10-13288 naar service@ant-online.nl

Van donderdag 20 t/m zaterdag 22 maart 2014, is Amsterdam RAI hét zakelijke platform voor aanbieders en afnemers van dentale producten en diensten binnen de mondzorg.

VAKBEURS VOOR DE TOTALE MONDZORG

20 TOT EN MET 22 MAART 2014 AMSTERDAM RAI Dental Expo @dentalexpo2014

Organisatie Dental Expo: Protex B.V. Postbus 61 • 1430 AB Aalsmeer • T: +31(0)297-382 175 E: info@dentalexpo.nl • I : www.dentalexpo.nl

•

F: +31(0)297-348 019

Vraag & aanbod NOORD HOLLAND/ZUID HOLLAND BIG geregistreerde tandarts met 6 jaar werkervaring in Nederland zoekt een parttime baan. Reacties o.v.v. nummer TA-15-13288 naar service@ant-online.nl

ROTTERDAM/UTRECHT (REGIO) Vrouwelijke tandarts (Big geregistreerd en in het bezit van een VAR WUO) met 3 jaar ervaring is beschikbaar voor 2 dagen voor praktijkmedewerking of evt. waarneming. Voorkeur gaat uit naar de donderdag en vrijdag. Affiniteit met de algemene tandheelkunde en restauratieve, esthetische tandheelkunde. Vakkundigheid, kwaliteit en aandacht voor de patiënt hebben bij mij een hoge prioriteit. Voor een uitgebreid CV of meer informatie kunt u contact met mij opnemen. Reacties o.v.v. nummer TA-30-13280 naar service@ant-online.nl ROTTERDAM/ZUID HOLLAND Mondhygiëniste/mondzorgkundige biedt zich aan voor de op de vrijdagen en zaterdagen aan, in de regio Zuid-Holland. In de toekomst meerdere dagen mogelijk. In het bezit van een VARwuo. Reacties naar: muberra.arslan@gmail.com UTRECHT E.O. Recent afgestudeerd in Nijmegen, met goede resultaten, (nieuwe 6-jarige opleiding), zoek ik (m.) serieus werkende tandarts, 24 jaar, per direct werk in een algemene praktijk in bij voorkeur provincie Utrecht of westelijk Gelderland. Woensdag om de week en de vrijdagen ben ik reeds al werkzaam in een praktijk in De Bilt. Eventueel (kortere tijd) waarneming ook mogelijk. In het bezit van VAR-Wuo. Reacties naar h.c.borgman@gmail.com

PRAKTIJK GEZOCHT DEN HAAG E.O. Ik ben op de zoek naar een solo-praktijk (1-2 kamers) in omgeving van Den Haag. Reacties o.v.v. nummer PV-24-13283 naar service@ant-online.nl

PRAKTIJK AANGEBODEN AMSTERDAM Praktijk met 2 behandelkamers aangeboden in Amsterdam. 2500 actieve patiënten, aan het randje van het centrum. Praktijk is gevestigd in een huurpand in een buurt met veel jonge ouders en uitstekend te bereiken met openbaar

vervoer. Alle apparatuur is nieuw. Reacties o.v.v. nummer PA-10-13309 naar service@ant-online.nl DRONTEN Moderne in 2009 volledig nieuw ingerichte tandartspraktijk met drie behandelkamers. Aangeboden worden praktijkpand, patiëntenbestand, inventaris instrumentarium en personeel. Omzetcategorie: € 600.000 plus Info via A. Barkhuis/KvdB 06-51749593

dovijlen maillerfer nieuw in alle maten voor 20%vd prijs! Nieuwe Div extractietangen aesculap voor 25 euro per stuk. Reacties naar kunstje@hotmail.com NEDERLAND Ik ben op zoek naar een microscoop in goede staat. Gaarne contact per e-mail: tandarts.siatkowski@gmail.com

GOUDA (OMGEVING) Tandheelkundig centrum ter overname aangeboden. In de omgeving van Gouda is met ingang van 2 januari 2014 een plaats beschikbaar voor een tandarts voor 2 dagen per week. Na verloop van tijd zal uitbreiding van het aantal dagen naar fulltime tot de mogelijkheden behoren, waarna er een overname kan volgen. Van kandidaten wordt verwacht dat zij de Nederlandse taal vloeiend beheersen. Reacties o.v.v. nummer TV-2913281 naar service@ant-online.nl

OVERIG GELDERLAND (REGIO ARNHEM) Mondhygiënist en psycholoog BSc zoekt (commerciële)samenwerking voor het opzetten van een praktijk of adviesbureau in provincie Gelderland (regio Arnhem). Interesse? Snel een kop koffie drinken! Reacties o.v.v. nummer MV-10-13288 naar service@ant-online.nl HOORDN/MEDEMBLIK Aangeboden: cerec 3 opname-eenheid en slijpeenheid software-versie 2.80.2403. In prima staat. Door Dental Union getaxeerd. Vraagprijs: euro 6700,00. tel: 06-54244250. MIDDEN NEDERLAND 20 stuks Dyna Helix Octa 4.2 mm implantaten en kit te koop. Tevens kit. Vaste prijs: 50eur per impl en 500 euro voor de kit. Impl zijn nog ‘houdbaar tot eind 2016. Kit is misschien 3x gebruikt. Totaal nieuw: 4500, nu: 1500 euro. Dit alles wegens overlijden collega. Reacties naar rutger@baerends.nl NEDERLAND 5 Operatie lampen merk Quetin, plafond-model in goede staat.Zeer goede verlichting. Sonorex bandelin rx 100 Afzuigmotor cattani turboflux 400v, uit 2006, krachtige afzuiging voor 4 kamers met amalgaamfilter. Röntgen buis Progeny, Preva DC Intraoral X-Ray System.Compleet Veel En-

ANT Algemeen De ANT behartigt de belangen van in Nederland werkzame tandartsen, gedifferentieerde tandartsen en tandartsspecialisten, waarbij optimale en onafhankelijke tandheelkundige zorg het uitgangspunt vormt en de relatie tussen tandarts en patiënt centraal staat. Tevens ondersteunt de ANT haar leden zodanig dat zij in staat worden gesteld om zich, in overeenstemming met de visie van de ANT, te richten op de essentie van het zijn van tandarts: het verlenen van optimale tandheelkundige zorg.

ANT is een beroepsorganisatie voor tandartsen, opgericht in 1995. Op 5 juli 2002 heeft de minister van VWS de ANT aangewezen als ‘representatieve organisatie’ voor tandartsen en tandartsspecialisten. BESTUUR

BUREAU

Voorzitter

Algemeen directeur

Vicevoorzitter/ Penningmeester

Bureau-adres

Dhr. W.F. Kniese

Leidsevaartweg 99 2106 AS Heemstede

Secretaris

Telefoon

Dhr. J.W. Vaartjes

Mw. L.M.H.E. Smulders

Dhr. R. Maaswinkel

023-524 88 99

Lid

E-mail

Lid

Website

Dhr. S.A. el Bousy Mw. C.M.J. Scheijmans

Dit doen we mede door het aanbieden van een uitgebreide ledenservice. Binnen deze ledenservice worden diverse diensten aangeboden, zoals een telefonische helpdesk, uitgebreide en kosteloze advertentierubrieken, advisering bij praktijkoverdracht, juridisch en fiscaal advies, modelcontracten et cetera. Ook biedt de ANT haar leden een onafhankelijke en laagdrempelige klachtencommissie, tot wie de patiënten van ANT-leden zich in een geschil kunnen richten.

ANT LIDMAATSCHAPPEN EN CONTRIBUTIE 2014 Statutair is vastgelegd dat uitsluitend tandartsen en studenten tandheelkunde lid kunnen worden van de ANT. De vereniging kent een aantal verschillende typen lidmaatschappen met bijbehorende contributie. Contributie per kalenderjaar per 1 januari 2014: Volwaardig lidmaatschap*

€ 990,-

Praktiserende tandartsen

Partnerlidmaatschap*

€ 495,-

Voor partnertandartsen van leden

Groepslidmaatschap*

€ 773,50

Vanaf vier tandartsen werkzaam op één adres of onder één naam

Starterlidmaatschap*

€ 0,00

In jaar van afstuderen 1e jaar 2e jaar 3e jaar

€ 163,50 € 418,50 € 662,-

ant@ant-online.nl www.ant-online.nl

Gereduceerd lidmaatschap

€ 369,-

Niet-praktiserend, <65 jaar

65+ lidmaatschap*

€ 495,-

Praktiserend

Pensioenlidmaatschap

€ 94,-

Niet meer praktiserend

Lidmaatschap op grond van inkomen*

€ 346,50

<35% van het rekeninkomen 35 tot 65 procent van rekeninkomen

€ 693,Studentlidmaatschap € 0,00

*): inclusief aansluiting bij klachtenregeling conform WKCZ.

Lid worden of uw lidmaatschap wijzigen? Mail naar ant@ant-online.nl, of bel: 023 - 524 88 99.

Helpende handen voor mooie tanden

Hoe mooi is het als een perfect passende prothese binnen tien werkdagen en twee zittingen geplaatst kan worden bij uw patiënt?

Het gebit dat metee n goed zit! Het FlitZ® prothese concept is de nieuwe standaard voor al uw prothese patiënten. Het concept bestaat uit een efficiënt behandeltraject, CADCAM vervaardigde prothese en ondersteuning van de lokale Excent tandtechnici.

Benieuwd naar de werkwijze en de verschillende behandelmogelijkheden? Kom dan binnenkort naar een FlitZ® roadshowavond bij u in de buurt. Meld u aan via www.excent.eu

Datum Di

14-01-2014

Wo 15-01-2014 Do

16-01-2014

Wo 22-01-2014 Do

23-01-2014

Vrij 24-01-2014 Di

28-01-2014

Wo 29-01-2014 Do

30-01-2014

Vrij 31-01-2014 Wo 05-02-2014 Do

06-02-2014

Vrij 07-02-2014

T 0800 - 3300000 I www.excent.eu

Roadshow

Tijd

19.00 - 22.00 uur

14.30 - 17.15 uur

19.00 - 22.00 uur

14.30 - 17.15 uur

19.00 - 22.00 uur

14.30 - 17.15 uur

FlitZ Roadshow Groningen FlitZ Roadshow Leeuwarden FlitZ Roadshow Enschede FlitZ Roadshow Voorburg FlitZ Roadshow Nijmegen FlitZ Roadshow Gouda FlitZ Roadshow Tilburg FlitZ Roadshow Kerkrade FlitZ Roadshow Temse (BE) FlitZ Roadshow Amsterdam FlitZ Roadshow Akersloot (i.s.m. de NHTV) FlitZ Roadshow Ridderkerk FlitZ Roadshow Bergen op Zoom

excent _eu excenttandtechniek

Mis het niet! Vol = Vol

B d es im e m chi pl ee kb an st aa ta ga r at n vo sy gb or ste a m re en

ATLANTIS™ abutments: De juiste keuze ATLANTIS™ is marktleider in implantaatgedragen patiëntspecifieke CAD/CAM-structuren en abutments.

Met gebruik van de unieke ATLANTIS VAD™ (Virtual Abutment Design) software, één van de vier kenmerken van de ATLANTIS BioDesign Matrix™, worden ATLANTIS™ abutments individueel ontworpen op basis van de gewenste tandvorm. Het resultaat is een geoptimaliseerd abutmentontwerp dat een nieuwe standaard op functie en esthetiek biedt. Ontdek nu de vrijheid van ongelimiteerde mogelijkheden met ATLANTIS™.

ATLANTIS BioDesign Matrix™

ATLANTIS VAD™ Ontwerp op basis van de gewenste tandvorm.

De vier kenmerken van de ATLANTIS BioDesign Matrix™ werken samen voor een ideale functie en optimaal esthetisch resultaat. Dit is de toegevoegde waarde van ATLANTIS™ abutments voor de patiënten.

Natural Shape™ Vorm en emergentie profiel gebaseerd op de anatomie van de individuele patiënt.

Soft-tissue Adapt™ Optimale ondersteuning voor de vormgeving van het zachte weefsel en aanpassing aan de definitieve kroon.

Wilt u meer weten over wat ATLANTIS™ voor u kan betekenen? Neem contact met ons op via + 31 79 360 19 50 of kijk op www.dentsplyimplants.nl

™

ATLANTIS abutment Straumann BoneLevel

™

ATLANTIS abutment ™

NobelReplace

Custom Connect™ Sterke en stabiele pasvorm – verbinding op maat voor de meest gangbare implantaatsystemen.

™

ATLANTIS abutment ASTRA TECH Implant System

ATLANTIS abutment ™

NobelActive

™