saratha jan 2557

photo from: http://somethingtofeedthebirds.tumblr.com/post/28891048881

¨´ËÁÒ¢‹ Ò Ç

Á¡ÃÒ¤Á 2557

ÊÒÃѵ¶Ð

www.thaiyogainstitute.com

ÊÒÃѵ¶Ð ÊÒÃºÑ Þ ¤Ø  ¡Ñ ¹ ¡‹ Í ¹ »¯Ô · Ô ¹ ¡Ô ¨ ¡ÃÃÁ

2 2

¨Ò¡à¾× ่ Í ¹¤ÃÙ ชี ว ิ ต นั ก เรี ย นโยคะที ่ ไ กวั ล ยธรรม

§Ò¹ÇÔ ª Ò¡ÒÃÈÖ ¡ ÉÒÇÔ ¨ Ñ Â

โยคะบำบั ด ตามตำราปตั ญ ชลี โ ยคะ

º·¡Å͹ ระหว า งทาง

¡ÒÃ¾Ñ ² ¹Ò¨Ô µ

สนใจโยคะ เริ ่ ม อย า งไร

ẋ § »˜ ¹ ¡ÒÃÊ͹

เป ด หรื อ ป ด ประตู สู  โ ยคะ

ÇÔ ¶ Õ â ¤Ð

เขี ย นไปทำไม

àÃ× ่ Í §¨Ò¡à¾× ่ Í ¹ ปลาดุ ก น อ ย

µÓÃÒâÂ¤Ð´Ñ ้ § à´Ô Á

เศาจะกั บ การถอนความยึ ด มั ่ น ในร า งกาย

5 7 9 10 12 14 17 19

·Õ ่ » ÃÖ ¡ ÉÒ

กวี คงภั ก ดี พ งษ แก ว วิ ฑ ู ร ย เ ธี ย ร ธี ร เดช อุ ท ั ย วิ ท ยารั ต น นพ.ยงยุ ท ธ วงศ ภ ิ ร มย ศ านติ ์ นพ.สมศั ก ดิ ์ ชุ ณ หรั ศ มิ ์

¡ÃÃÁ¡ÒÃ

กฤษณ ฟ ก น อ ย ชนาพร เหลื อ งระฆั ง ชุ ต ิ ม า อรุ ณ มาศ วรพจน คงผาสุ ข วรรณวิ ภ า มาลั ย นวล วิ ล ิ น ทร วิ ภ าสพั น ธ สมดุ ล ย หมั ่ น เพี ย รการ

ÊÓ¹Ñ ¡ §Ò¹

พรทิ พ ย อึ ง คเดชา วั ล ลภา ณะนวล สุ จ ิ ต ฏา วิ เ ชี ย ร

¡Í§ºÃÃ³Ò¸Ô ¡ ÒÃ

จิ ร วรรณ ตั ้ ง จิ ต เมธี ณั ต ฐิ ย า ป ย มหั น ต ณั ฏ ฐ ว รดี ศิ ร ิ ก ุ ล ภั ท รศรี ธนวั ช ร เกตน ว ิ ม ุ ต ธี ร ิ น ทร อุ ช ชิ น พรจั น ทร จั น ทนไพรวั น วิ ส าขา ไผ ง าม วี ร ะพงษ ไกรวิ ท ย ศั น สนี ย  นิ ร ามิ ษ สุ จ ิ ต ฏา วิ เ ชี ย ร

ÈÔ Å »¡ÃÃÁ

กาญจนา กาญจนากร

ÊÒÃѵ¶Ð ¤Ø  ¡Ñ ¹ ¡‹ Í ¹ สวัสดีปใหม ๒๕๕๗ ในนามของสถาบันโยคะวิชาการ ขออวยพรใหทุกทานมีความสุขสงบ และมีสติในทุกกาวยางบนหนทางแหงชีวิต มีความเจริญในธรรมเพื่อดำเนินชีวิตตลอดป ๒๕๕๗ และสถาบันฯ ขอถือโอกาสใช จดหมายขาวสารัตถะ ฉบับเดือนมกราคมนี้ มอบเปนของขวัญวันปใหม มายังทุกทาน

»¯Ô · Ô ¹ ¡Ô ¨ ¡ÃÃÁ â¤ÐÍÒÊ¹Ð¢Ñ ้ ¹ ¾× ้ ¹ °Ò¹à¾× ่ Í ¤ÇÒÁÊØ ¢ ÊÓËÃÑ º ¼Ù Œ à ÃÔ ่ Á µŒ ¹ ÇÑ ¹ ÍÒ·Ô µ  · Õ ่ 26 Á¡ÃÒ¤Á 2557 àÇÅÒ 9.00 – 15.00 ¹

ที่ชั้น 6 หอง 262 คณะมนุษยศาสตร มศว ประสานมิตร คาลงทะเบียน 650 บาท สนใจโทร.สอบถามรายละเอียดไดที่ สถาบันโยคะวิชาการ

ลงทะเบียนรวมกิจกรรมไดหนางาน ไมมีคาใชจาย รวมสมทบคากิจกรรมไดดวยการบริจาค â¤ÐÊÃŒ Ò §ÊØ ¢ ³ ËŒ Í §ÍÒÈÃÁÊØ ¢ ÀÒÇÐ ÊÊÊ ·Ø ¡ ÇÑ ¹ ¾ÄËÑ Ê àÇÅÒ 17.00 – 18.30 ¹. áÅÐ ÇÑ ¹ àÊÒà àÇÅÒ 10.30 – 12.00 ¹.

สำรองที่เขารวมกิจกรรมไดที่ activity.thc@thaihealth.or.th หรือ โทร.02 343 1500 ตอ 2 และ 081 731 8270

photo from; http://goodbyebabylon.tumblr.com/image/46892764753

â¤Ðã¹Êǹ¸ÃÃÁ ³ Ëͨ´ËÁÒÂà赯 ¾ Ø · ¸·ÒÊ ¿ÃÕ ·Ø ¡ àÂ็ ¹ ÇÑ ¹ ¾Ø ¸ áÅÐ ¾ÄËÑ Ê àÇÅÒ 17.00 – 18.30 ¹. áÅÐ ÇÑ ¹ àÊÒà · Õ ่ 25 Á¡ÃÒ¤Á 2557 àÇÅÒº‹ Ò Â 2 – 4 âÁ§àÂ็ ¹

2

ÊÒÃÑ µ ¶Ð ʶҺѹâ¤ÐÇÔªÒ¡Òà ÁÙŹԸÔËÁͪÒǺŒÒ¹ ËÇÁ¡Ñº ÀÒ¤ÇÔªÒ»ÃѪÞÒáÅÐÈÒÊ¹Ò ¤³ÐÁ¹ØÉÂÈÒʵà ÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂÈÃÕ¹¤ÃÔ¹·ÃÇÔâò¨Ñ´ÍºÃÁ

¤ÃÙâ¤Ðà¾×่Í¡ÒþѲ¹Ò¨Ôµ »‚ 2557

໇ÒËÁÒ ศึกษาองคความรูโยคะตามตำราดั้งเดิม ซึ่งเปนไปเพื่อ การพัฒนาจิต ปฏิบัติเทคนิคโยคะเพื่อเขาถึงประสบการณ ตามที่ระบุไวในตำราดั้งเดิม นำไปประกอบการดำเนินชีวิต บนวิถีโยคะ และเผยแพรใหผูอื่นไดรูไดเขาใจโยคะ ตามตำราดั้งเดิม à¹×้ÍËÒÀÒ¤»®ÔºÑµÔ อาสนะ ตามหลักการที่ระบุไวในตำราดั้งเดิม ปราณายามะ + มุทรา พันธะ กิริยา สมาธิ วิถีและทัศนคติตอชีวิต ÀÒ¤·ÄÉ¯Õ สรีระวิทยา กายวิภาค ประวัติและพัฒนาการของโยคะ ตำราโยคะดั้งเดิม – ปรัชญาอินเดีย วิทยากร คณะครูจากสถาบันโยคะวิชาการ ผูเรียน จำนวนรุนละไมเกิน 24 คน ยิ่งเรียนรูเรื่องราวของโยคะมากขึ้น ก็ยิ่งตื่นตะลึง กับองคความรูที่มันเกี่ยวพันกันและ ตอยอดแตกแขนงออกไปเรื่อยๆอยางที่ไมเคยนึกคิด มากอนเลยวามันจะเปดโลกของเราออกไปไดกวาง ไกลขนาดนี้ทุกสิ่งทุกอยางที่ไดเรียนรูจากตำราจากครู จากการสังเกตตัวเอง ฯลฯมันจุดประกายไฟแหง ความอยาก เรียนรูใหเพิ่มมากขึ้นทุกขณะและอยาง ที่ไมเคยเปน มากอนตลอดชวงชีวิตที่ผานมาราวกับ วาเราเพิ่งจะ เริ่มตนชีวิตนักศึกษาอีกครั้ง เคยนึก เสียดายอยูบอยครั้งในชวงเวลาที่มาเรียนโยคะวาถา หากเราคนพบสิ่งนี้ไดเร็วกวานี้บางทีมันอาจจะพลิก เปลี่ยนชีวิตของเราไปกอนหนานี้นานมากแลว แตมาคิดอีกที...ความรูสึกที่วาสิ่งใดใชหรือไมใช สำหรับเรามันก็อาจ จะขึ้นอยูกับชวงเวลาและเหตุ ปจจัยตางๆที่มาพบเจอกันในเวลานั้นอาจเปนไดวา แมจะไดมาเรียนโยคะ ตั้งแตสิบปกอนแตเราอาจจะ ไมรูสึกกับมันเทากับที่เปนอยูตอนนี้ก็ได เพ็ญศิริ จันทรประทีปฉาย อบรมครูโยคะป2556

3

หลักสูตรระยะสั้น(106ชั่วโมง) รุนที่21 ระหวางวันที่ 26 เมษายน–26 มิถุนายน 2557 อบรมเปนคายโยคะ 4 ครั้ง ที่ศูนยอบรมในปริมณฑล เชน ปทุมธานี นครปฐม คายที่ 1 โยคะเพื่ออิริยาบถในชีวิตประจำวัน 26-29 เม.ย. คายที่ 2 โยคะเพื่อความสมดุลของอารมณ 19–21 พ.ค. คายที่ 3 โยคะเพื่อการพัฒนาจิต 6-8 มิ.ย. คายที่ 4 สอบ, ฝกสอน, นำเสนองานวิจัย 24-26 มิ.ย. คาลงทะเบียน 26,000 บาท หลักสูตรระยะยาว (230ชั่วโมง) รุนที่14 ระหวางวันที่16 กรกฏาคม–8 พฤศจิกายน 2557 อบรมประจำที่ มศว ประสานมิตร เขาคาย 2 ครั้ง คายที่ 1 วิถีโยคะ เรียนทุกเย็นวันจันทร พุธ พฤหัส เวลา 17.30-20.00 น. เรียนทุกวันเสาร เวลา 8.00-15.30 น. คายที่ 2 กิริยาโยคะ เดือนสุดทาย ฝกสอน, นำเสนองานวิจัย และสอบ คาลงทะเบียน 45,000 บาท

สนใจติดตอสำนักงานสถาบันโยคะวิชาการ รามคำแหง 36/1 โทร 02 732 2016 – 7 เวบไซท www.thaiyogainstitute.com Facebook: www.facebook.com/thaiyogainstitute, อีเมล wanlapa.tyi@gmail.com สำรองที่เขารวมกิจกรรมไดที่ activity.thc@thaihealth.or.th หรือ โทร.02 343 1500 ตอ 2 และ 0817318270 , 091 003 6063

ÊÒÃÑ µ ¶Ð Creative voice ͺÃÁº‹ÁàÊÕ§

àÊÕ§ÊÌҧÊÃä ¡Òÿ˜§áÅСÒÃà»Å‹§àÊÕ§ â´Â ¤ÃÙàºÔà ´ ¹ÕÅªÒ à¿„›Í§¿Ùà¡ÕÂÃµÔ à» ´¤‹ÒÂÃÐËÇ‹Ò§Çѹ·Õ่ 17-19 Á¡ÃÒ¤Á 2557 ³ ºŒÒ¹¡Ò¹¹ÔÊÒ «ÍÂÇÑ´ÅÒ´»ÅÒ´Ø¡ ¨.¹¹·ºØÃÕ

จะสรางโอกาสใหผูเขารวมไดทาความเขาใจตนเองและโลก ผานประสบการณการฟงใหไดยิน จากการฟงทั้งเสียงจากภายในรวมไปถึงทวงทานองของโลก เปนการเรียนรูสิ่งรอบตัวดวยการใชหูและใชใจลองฟง และการทาเสียงเลียนแบบโดยสรางเสียงจากรางกาย การเปลงเสียงที่หลากหลายรวมถึงการรองเปนทานองอยางงาย ¡Ô¨¡ÃÃÁ

รูจักเสียง ทำความเขาใจเสียง -สังเกตและฟงเสียงรอบตัว ความหมายของเสียง -อิทธิพลของเสียงที่มีตอความทรงจากับความรูสึก สรางเสียง โดยการเลียนแบบสิ่งที่ไดยินรอบตัว (soundscape) การเปลงเสียงเพื่อเรียนรูความสมดุล ทำอยางไรใหพูดไดนานโดยไมเหนื่อย ทำอยางไรจึงสามารถพูดใหไดยินทั่วถึงโดยไมตะโกน เปนตน

สนใจลงทะเบียนไดแลวที่ ... สถาบันโยคะวิชาการ คุณกลอย 02-732-2016 , 081-4017744 ดวน ! รับสมัครจำนวน 22 ทาน เทานั้น คาลงทะเบียนรวมอาหารและที่พัก 3,600 บาท/คน โอนเงินคาลงทะเบียนไดที่ ธ.ไทยพาณิชย สาขา เดอะมอลล 3 รามคำแหง ชื่อบัญชี มูลนิธิหมอชาวบาน สถาบันโยคะวิชาการ เลขที่ 173 -241685-8 ออมทรัพย **หลังโอนเงินกรุณาสงหลักฐาน ไปที่ อีเมล wanlapa.tyi@gmail.com เพื่อสำรองที่พัก

4

ÊÒÃѵ¶Ð

¨Ò¡à¾× ่ Í ¹¤ÃÙ

ªÕ Ç Ô µ ¹Ñ ¡ àÃÕ Â ¹â¤Р·Õ ่ ä ¡ÇÑ Å Â¸ÃÃÁ âŹҿÅÒ ÍÔ ¹ à´Õ  เตยคะ พูดถึงเรื่องสุขภาพ อยาวาแตคนตางชาติเลย เพราะคนอินเดียก็มีอาการเหมือนกัน เพียงแตตาง ไปจากเรา คือน้ำหนักลด ปวดเมื่อยตามเนื้อตัว รองไห เปนไข ลื่นลมหลังเดาะ มีใหเห็นตลอด ตอนนี้เลยเขาใจครูฮิโรชิแลววาที่บอกใหเอาชีวิตใหรอด ใหผานชวงมรสุมใหไดก็พอมันเปนยังไง เรียกไดวา เรียนไปก็สัปหงกไป พอฟงไมออกสมองก็สงสัญญาณ ใหงวงทันที หลับตอหนาครูหลายครั้ง อายจนแทบ จะเลิกอายไปเลย เพราะนอนไมพอ คุณภาพการนอน นอยกวาปกติ แตโชคดีที่รูจักดร.บาเลการ ซึ่งเปนครู สอนอนาโตมีและเปนหมอแผนปจจุบันประจำที่โรง พยาบาล หมอใหไปซื้อยาและบอกวาเมียหมอก็เปนหวัด นี่ติดหวัดกันงอมแงมทั้งบาน หนาฝนก็อยางนี้แหละ ทำใจนะแวนดา สวนดร.จารกาดิช หมอที่เชี่ยวชาญ ดานอายุรเวชที่เพิ่งมาบรรยายที่เมืองไทยเมื่อตนป หมอก็ชวยดูแลรักษาใหตามอาการ หมอบอกวารักษา ไปตามอาการ รางกายจิตใจกำลังปรับกับวิถีชีวิต แบบโยคี

5

ทานอาหารสัตวิก เรียนรูโยคะอยางลึกซึ้ง เพงเพียร เผากิเลสก็อาจจะมีผลกับรางกายและจิตใจหลากหลาย รูปแบบกันไป...ตอนหลังหมอเพิ่งมาบอกวา ตามกรรม ของเธอนะแวนดา Your karma ก็ตองใชเวลารักษา จุดนี้ไดแตทำใจ สำหรับตารางการเรียน เราเรียนกันจันทร ถึงเสาร หยุดวันอาทิตยหนึ่งวัน สามารถออกไป ขางนอกได กลับไมเกินสามทุม ตองลงชื่อเขาออก สถาบันทุกครั้ง หากออกนอกเมืองตองทำเอกสารแจง ตารางเรียนเริ่มเรียนฝกโยคะ (อาสนะ ปราณายามะ มุทรา พันธะ) ตั้งแตหกโมงครึ่ง แตตองไปถึง อาสนะฮอลลประมาณหกโมงถึงหกโมงสิบหาเพื่อ เตรียมตัว ฝกจนถึงแปดโมง จากนั้นนั่งสมาธิอีก ครึ่งชั่วโมง แปดโมงครึ่งทานขาว เกาโมงครึ่ง เรียนหนังสือสองวิชาถึงสิบเอ็ดโมงสามสิบหา พักเที่ยง เรียนอีกทีบายสาม

ÊÒÃѵ¶Ð สวนปตัญชลีโยคะสูตร ที่จริงไดอานฉบับภาษาไทย จากเมืองไทยมากอนหนานี้ ใชเวลาอานอยูเปนปก็ยัง รูสึกวาเขาใจผิวเผินอยูดีจนไดมาเรียนที่นี่เลยไดเรียนรู เพิ่มขึ้น และเขาใจไปมากกวานั้นวา มีคนตีความไว หลายอยาง ซับซอนซอนเงื่อนไมนอยเลยทีเดียว ทั้งนาสนใจและปวดเฮดในเวลาเดียวกัน เลยอดที่จะโอด ครวญไปกับครูฮิโรชิไมไดวา ทำยังไงดี พยายามแลวก็ไมเขาใจ ไมรูวาจะตองฉีกหนังสือ แลวตมกินจะดีกวาไหม เผื่อจะเขาใจมากขึ้น แตเมื่อวัน เวลาผานไปทีละนิดๆ ก็พบวาเขาใจเพิ่มขึ้นทีละหนอย ครูฮิโรชิบอกวา “เธอไมตองพยายามเขาใจหรอก ปตัญชลีมีความเปนปรัชญาอยางลึกซึ้ง แตละโศลก ในโยคะสูตรนั้นงดงาม เหมือนสูตรทางคณิตศาสตร เขาใจไดในทางทฤษฎี แตนอยคนที่จะทำไดใน ทางปฏิบัติ เหมือนปริยัตินั่นแหละ ยากในการปฏิบัติ สิ่งที่เธอจะทำไดคือนำมาปรับใชในชีวิต สิ่งที่เรียนใน วันนี้อาจจะไปเขาใจไดใชในอีกสิบป และจะเปน ประโยชนอยางที่เธอคิดไมถึง” วันนี้เลยไปหาโบเดจีเพื่อสอบถามเรื่อง สัมปญญาติสมาธิ วิตรรก วิจารณ อานันทะ อัสมิตา เนื่องจากอานแลวก็ไมเขาใจ มีหนังสือสามเลมกอง ตรงหนาแตไมรูจะเชื่อมโยงความเกี่ยวของ ที่มา ที่มา ขอสรุปไดอยางไร นึกวาจะไดคำตอบจากครู ที่ไหนได ปรากฎวาหงายเงิบกลับมาเนื่องจากครูตั้งคำถามใหได คิด เรียกไดวาตั้งคำถามจนทนายยังอาย นี่ขนาดเปนลูกทนาย เจอคำถามรัวๆๆ มาตั้งแตเด็ก แตคำถามจากครูคำถามทั้งบีบทั้งคั้น เรียกวาถาคั้นสมก็คงเหลือแตเปลือก คั้นผาผาก็คงแหงคามือ ฟงไปน้ำตาแทบรวง ครูบอกใหไปทำการบานมา อานใหเขาใจที่มาที่ไป ภาพรวม ปตัญชลีตองการบอกอะไร มีวิธีเลาเรื่อง แบบไหน เชื่อมตอแตละโศลกอยางไร แนะนำหัวขอ ใหมกี่โศลก และเปดหัวขอใหมกี่โศลก ไปอานมา แลวมาเจอกันอีกทีวันพุธ ตามนั้น วันนี้ครูจะไมตอบ ขอตั้งคำถามทิ้งทายวา พอเริ่มโศลกที่ 17 นั้นเปนหัวขอที่ยังเกี่ยวโยงกับวิราคธรรมหรือไม ถาไม เปนเรื่องใหม แลวเรื่องใหมคืออะไร สัมปญญาติคืออะไร ทำไมเธอบอกวาคือสมาธิ ตรงไหนของโศลกที่บอกวาคือสมาธิ รูทั่วตลอด แลวรูอะไร มีประสบการณกับอะไร... เจอพายุคำถาม กระหน่ำจนดื่มไจที่ครูเอามาใหไมรูรสไปเลยทีเดียว...

สวนวิชาอื่นอยางอนาโตมีก็เรียนเรื่อง ระบบตางๆ ในรางกาย ระบบยออาหาร ระบบหายใจ กระดูก โครงสรางรางกาย กลามเนื้อมัดไหนถูกใช งานขณะฝกอาสนะ อาสนะสงผลตอสมองสงไปยัง ระบบประสาทอยางไร การฝกปราณายามะที่ถูกตอง เปนอยางไร เกิดอะไรขึ้นในระบบรางกายบาง วิชา Yoga and Mental Health ก็เปนวิชาที่วาดวยการมองโยคะผานมุมมองทางจิตวิท ยา ผูสอนคือโบกอลจี ซึ่งเชี่ยวชาญดานจิตวิทยา การฝกกริยาโยคะและการเปลงเสียงโอม ครูมีคำถามนาสนใจหลายอยาง เชน ในหองนี้มีใครคิดวาตัวเองผิดปกติบาง ยกมือขึ้น คนที่ไมยกมือแปลวาอะไร แปลวาปกติใชไหม ไหนบอกวาสิวาปกตินั้นเปนยังไง สวนคนที่ไมยกวาตัวเองปกติหรือไมปกตินั้นหมายความ วาอะไร... ที่จริงยังมีอีกหลายอยางที่อยากจะกลาวถึง แตเนื่องจากจะตองไปทำการบานเพื่อคุยกับโบเดจี ออ ลืมบอกไปวา หลังจากเจอครูอีกรอบ ครูบอกวา “ถาครูตอบคำถามเอางายๆ เธอก็จะไมถึงความปติสุข เตยคะที่ไดรับคำตอบจากความพยายามและการทำงาน ครูจะเคี่ยวกรำเธอ เหมือนคั้นน้ำผลไมจนหยดสุดทาย และตั้งคำถามรอยแปด ขอใหเธอไปอานมาใหเขาใจ เทานั้นเองเพลิดเพลินและเห็นภาพชีวิตการเรียนที่ ไกวัลยธรรมในหนาฝนขึ้นมาบาง ขอใหสุขศานติ กันถวนหนานะคะ นมัสเต

6

ÊÒÃѵ¶Ð

§Ò¹ÈÖ ¡ ÉÒÇÔ ¨ Ñ Â

photo from; http://befairbefunky.tumblr.com/post/33324791228/serenity-ohm-shanti-ohm

âÂ¤ÐºÓºÑ ´ µÒÁµÓÃÒ»µÑ Þ ªÅÕ â ¤ÐÊÙ µ à Patanjali Yoga Sutra PYS กวี คงภักดีพงษ โยคะตามตำราดั้งเดิมมองวามนุษยมีสุขภาพ กายสุขภาพจิตที่ดีเปนฐาน กลาวคือเราเกิดมาพรอม กับความปกติ ในกรณีที่เราเจ็บปวยนั้น เกิดจากการมีปจจัยเขามาแทรกแซงที่จิตซึ่งโยคะถือ เปนแกนแกนของความเปนมนุษย จิตเมื่อถูก แทรกแซงก็จะปรับตัวไปสูความปกติดังเดิม แตหาก ไมสามารถกลับคืนไปดังเดิมได ก็เกิดความผิดปกติ ซึ่งความผิดปกติของจิตนี้ก็อาจจะสงผลตอไปยัง รางกายทำใหผิดปกติตามไปดวย เมื่อจิตปวย จะสังเกตไดจากอาการ 4 อยางไดแก ทุกข โทมนัส อังคเมชยัตวา ศวาสะประศวาสา โดยอาการทั้ง 4 สามารถเยียวยาไดดวยอัษฏางคโยคะ (วิถีทั้ง 8 ของโยคะ) โดยเฉพาะ 4 ขั้นแรกไดแก ยมะ นิยมะ อาสนะ ปราณายามะ ดังนี้ ทุกขคือสภาวะของ ความบีบคั้นทำใหผูทุกขไมอาจทนอยูในสภาวะเดิมได

7

ÊÒÃѵ¶Ð ตองมีการปรับเปลี่ยนเพื่อคลายสภาวะบีบคั้นนั้นลง การรักษาทำไดดวยมรรคขอแรกของอัษฏางคโยคะที่วา ดวยยมะ ซึ่งมีอยู 5 ประการคือ อหิงสา สัตย อัสเตยะ พรหมจรรย อปริคคหะ หรือแปลไปตาม ลำดับ คือ การไมเบียดเบียนชีวิตอื่น การพูดแตความ จริง การไมลักของผูอื่นมาเปนของตน การประพฤติตนใหบริสุทธไปตามแนวทางแหงพรหม และการไมถือครองวัตถุเกินความจำเปน ทุกขนั้นเปนสภาวะของความบีบคั้น ที่เปนรูปธรรม สวนความบีบคั้นที่เปนนามธรรม รับรูไดทางใจเรียกวาโทมนัส การรักษาทำไดดวย มรรคขอที่ 2 ซึ่งเรียกวานิยมะ มีอยู 5 ประการ เชนกันคือ เศาจะ สันโดษ ตปะ สาธยาย อีศวรปณิธาน แปลตามลำดับไดแก การรักษาความ สะอาดทั้งกาย-ใจ ความพอใจในสิ่งที่ตนมีอยู ความอดทน การหมั่นศึกษาตำรารวมทั้งการเรียนรู เขาใจตนเอง การมีศรัทธานอมรับวามีสิ่งที่ยิ่งใหญ เหนือกวาตน อังคเมชยัตวาคืออาการแขนขาสั่นเทิ้ม ซึ่งรักษาไดดวยทาโยคะอาสนะ ตามนัยแหงตำราโยคะดั้งเดิมนั้น อาสนะไมใชรูปแบบการออกกำลังกายชนิดหนึ่ง แตเปนการพัฒนาใหกลามเนื้อกับจิตใจทำงานประสาน กันไดเปนปกติ ซึ่งอาจจะเทียบเคียงกับคำศัพททาง สรีรวิทยาปจจุบันวา อาสนะเปนการพัฒนามัสเซิลโทน ใหเปนปกติ ศวาสะประศวาสะ หมายถึง อาการลม หายใจที่ไมสม่ำเสมอ เยียวยาไดดวยปราณยามะ หรือการควบคุมลมหายใจ ซึ่งเปนการควบคุมลมหายใจ ใหชาลงๆ ใหลมหายใจมีความราบเรียบ สม่ำเสมอ ละเอียดลง เบาลงๆ จนผูฝกหยั่งรู ไดถึงภาวะที่รางกายแทบจะไมรับรูถึงการหายใจที่เกิด ขึ้นซึ่งเชื่อมโยงไปยังสภาวะอารมณ ทกใหผูฝกมีอารมณที่มั่นคง ไมแกวงไปมาตามสิ่งเราภายนอกที่เขามากระทบ สำหรับคำถามที่วาอะไรเปนตัวแทรกแซงจิต จนทำใหไมเปนปกติ โยคะระบุชัดเจนวาคือกิเลส กิเลสประกอบดวยอวิทยาหรืออวิชชาเปนตัวการหลัก อวิทยาแตกลูกหลานออกมาอีก 4 ตัวไดแก ราคะ โทสะ อัสมิตา และอภินิเวศ แปลตามลำดับคือ ความกำหนัด ความเกลียดชัง ความสำคัญมั่นหมาย ผิดในตัวตน และความกลัวตอความตายหรือความไมมี ซึ่งเมื่อกิเลสมาเคลือบบังจิตแลว ก็จะสงผลใหจิตไม สามารถทำหนาที่ของมันไดตามปกติ

จิตซึ่งปกติมีหนาที่ “รับรู” เมื่อไมสามารถรับรูไดตรง ตามความเปนจริงความสำคัญมั่นหมายผิดในตัวตน และความกลัวตอความตายหรือความไมมี ซึ่งเมื่อกิเลสมาเคลือบบังจิตแลว ก็จะสงผลใหจิตไม สามารถทำหนาที่ของมันไดตามปกติ จิตซึ่งปกติมี หนาที่ “รับรู” เมื่อไมสามารถรับรูไดตรงตามความ เปนจริงนี่เอง ที่นำมาซึ่งความผิดปกติของชีวิต ทั้งทางใจ-ทางกาย กอใหเกิดโรคตางๆ มีอีกคำถามหนึ่งคือแลวคนที่เกิดมาไม ปกติละมีสาเหตุมาจากอะไร โยคะสูตรอธิบายวา เปนเพราะกรรมเกาในชาติกอนที่สะสมมาปรากฏใน ชาตินี้ ในโยคะสูตรไดพูดถึงการกำจัดกรรม เกาเหลานี้ดวย โดยใชอัษฏางคโยคะอีก 4 ขั้นที่เหลือไดแก ปรัตยาหาระ ธารณา ธยานหรือฌาน และสมาธิ แปลตามลำดับคือ การสำรวมอินทรียทางตาหูจมูกลิ้นกาย การฝกจิตใหมีความจดจอในสิ่งใดสิ่งเดียว การฝกสมาธิจนเขาถึงฌาน (meditation) และสมาธิซึ่งสำหรับโยคะมีความหมายตางไปจากคำ ไทยที่เราคุนเคย สมาธิในโยคะหมายถึงการที่จิต ยกระดับขึ้นสูงพนไปจากเรื่องทางโลก (transconsciousness)

8

ÊÒÃѵ¶Ð

ÃÐËÇ‹ Ò §·Ò§ à » ÃÕ Â º ´Ñ ่ § ¼Ù Œ ·Õ ่ ¡Ó ÅÑ § »‚ ¹ à ¢ Ò äÁ‹ ä ´Œ Á Õ Ê µÔ Í ÂÙ ‹ º ¹ÂÍ´ÀÙ Ê Ù § ÍÑ ¹ ä¡Å⾌ ¹ Ëҡᵋ µ Œ Í §¨´¨‹ Í ÍÂÙ ‹ ¡ Ñ º ¡Œ Í ¹ËÔ ¹ ᵋ ŠСŒ Í ¹·Õ ่ ¡ ÓÅÑ § àËÂÕ Â ºÂ‹ Ò § ÁÔ à ª‹ ¹ ¹Ñ ้ ¹ áÅŒ Ç .. ÍÒ¨¡Œ Ò Ç¾ÅÒ´¨¹·ÓãËŒ ä ´Œ Ã Ñ º ºÒ´à¨็ º ¡ÃÐ·Ñ ่ § äÁ‹ Ê ÒÁÒÃ¶ä»¶Ö § ÂÑ § ¨Ø ´ ËÁÒÂä´Œ ¡ Ò Ã ½ƒ ¡ Í Ò Ê ¹ Ð ¡็ à ª‹ ¹ à ´Õ Â Ç ¡Ñ ¹ ·‹ Ç §·‹ Ò ÊØ ´ ·Œ Ò Â·Õ ่ Ê ÁºÙ à ³ á ºº¹Ñ ้ ¹ ÍҨ໚ ¹ ÊÔ ่ § ·Õ ่ Ë ÅÒ¤¹»ÃÒö¹Ò ᵋ Ê Ô ่ § ·Õ ่ ¤ ÇÃãÊ‹ ã ¨áÅÐãËŒ ¤ ÇÒÁÊÓ¤Ñ Þ ÁÒ¡¡Ç‹ Ò ¤× Í ·Ø ¡ æ ¡ÒÃà¤Å× ่ Í ¹äËÇ·Õ ่ ¡ ÓÅÑ § ´Óà¹Ô ¹ ä» ÃÑ º ÃÙ Œ ã ¹·Ø ¡ æ ¤ÇÒÁÃÙ Œ Ê Ö ¡ ·Õ ่ ¡ ÓÅÑ § à¡Ô ´ ¢Ö ้ ¹ ... ´Œ Ç ÂÊµÔ á Å Ð ·Õ ่ ÊØ ´ á ÅŒ Ç à Ã Ò Í Ò ¨ ä ´Œ à ÃÕ Â ¹ ÃÙ Œ Ç‹ Ò ¨Ø ´ ËÁÒÂ·Õ ่ á ·Œ ¨ ÃÔ § ÍÂÙ ‹ · Õ ่ ¤ ÇÒÁÊØ ¢ ¢³Ð¡Œ Ò Çà´Ô ¹ 仺¹ÃÐËÇ‹ Ò §·Ò§¹Ñ ่ ¹ àͧ

Í¹Ñ µ µÒ

9

º·¡Å͹

¾Ñ ² ¹Ò¨Ô µ

ÊÒÃѵ¶Ð

photo from;http://awakenedlotus.tumblr.com/image/41781693163

ʹã¨â¤РàÃÔ ่ Á Í‹ Ò §äà กวี คงภักดีพงษ เดือนที่แลว มีคนมาถามวาเขาสนใจโยคะ ควรจะเริ่มจากอะไร เปนคำถามที่สั้น แตก็ทำเอาคิด ไปนานทีเดียว กวาจะเรียบเรียงออกมาเปนคำตอบ นึกไปถึงหลักพื้นฐานที่วาดวย 5 W 1 H ก็เลยลองตอบคำถามตามแนวทางนี้ดู What อะไร: โยคะเปนศาสตรที่กวางมาก โดยสวนตัวรูสึกวามันกวางกวามหาสมุทรอีกนะ เรียนโยคะกับครูของผมมา 17 ปแลว เมื่อวานกอน ในชั้นเรียน ครูยังอธิบายประวัติศาสตรโยคะในแงมุม ที่ไมเคยรูมากอนเลย เพื่อนรวมชั้นอีกคนถึงกับรองวา โอโฮ ยิ่งเรียนยิ่งโง (ยิ่งเรียนก็ยิ่งพบวาตนเองไมรู อะไรอีกเยอะ) จริงๆ งั้นแทนที่จะอธิบายในประเด็น แรกวาโยคะคืออะไร ผมชวนผูอานไลเรียงไปตาม ประเด็นอื่นๆกอนดีกวา อาจจะไดคำตอบเองวาโยคะ คืออะไร Why ทำไม: ทำไมเราตองมาเรียนโยคะ ผมลองเสนอเปนการตูน 3 ชองดังหนาถัดไป พอเราเขาใจเปาหมายของโยคะตามที่ระบุไวในตำราดั้ง เดิม เราก็มาดูประเด็นถัดไป Where

Where ที่ไหน: เขาฝกโยคะกันที่ไหน ลองเลือกตอบ ขอที่คิดวาใกลเคียงความคิดผูอานดูนะครับ ก) นาจะลองคนตามเนทดู เขาไปคนในพันธทิพย ตามบลอก คงจะมีคำแนะนำเด็ดๆ เกี่ยวกับศูนยโยคะ ที่ถูกใจเรา ข) เอาที่เดินทางสะดวกดีกวาใหออฟฟซจางครูมาสอน ตอนเลิกงานก็นาจะดีนะ ค) ไปเมืองนอกเลยดีกวาจะฝงตะวันตกหรือตะวันออก ก็วาไป นาจะไดมาตรฐาน มีสมาคมรับรองดวย เปนยังไงครับ ประมาณนี้ไหม แลวเลือกไดหรือยังครับ คราวนี้ลองพิจารณาคำตอบขององูนะ โยคะเขาฝกกันที่ใจครับ เพราะใจมันปรุง จนทำใหทุกข จะฝกโยคะลดทุกขก็ตองฝกที่ใจสิไมวาคุณจะอยูที่ไหน ศูนยโยคะไหน ประเทศไหน ตอนฝกโยคะ ฝกลงไปที่ใจของตนเองครับ

10

ÊÒÃѵ¶Ð

โอ ชีวิตมันทุกขยังงี้นี่เอง ทุกขจริงๆ นะเนี่ย เบื๊อเบื่อ

ไปแสวงหาดีกวา ไปดูซิวามีใครแนะนำ ใหจัดการความทุกขซ้ำซากได อยางไรบาง

When เมื่อไหร: ฝกโยคะเมื่อไหร เชนกัน ลองเลือกตอบดู ก) ฝกตอนเชาหลังตื่นนอน ทำเปนกิจกรรมแรก ของวันเลย ฝกเวลาทองวาง กอนมื้ออาหาร ข) ไมไหว ตื่นมาปุบก็ตองตาลีตาเหลือกไปทำงาน ฝกตอนเย็นหลังเลิกงานเถอะ ดีดวย ไมตองรีบ กลับบาน ซึ่งก็รถติดนาเบื่อหนาย ค) ฝกในเวลาที่ฉันวาง ขอนี้คิดวาผูอาน คงแหยงๆ อยูละ ไมกลาตอบทันที กลัวโดนยอนแบบขอที่แลว จะลองตอบขององูดวยตนเองดูไหมครับ ฉันควรจะฝกโยคะเวลาไหน ....... ลองมาดูเฉลยของผม ซึ่งผูอานไมจำเปนตองเชื่อตามนะครับ ลองอานแลว นำไปคิดตอเอาเอง โยคะฝกเมื่อใจมันเริ่มทำงาน และหยุดฝกเมื่อใจมันหยุดทำงาน (เชนตอนนอนหลับ เพราะตอนนั้นแมอยากจะฝกแตก็ไมมีใจจะใหฝกหรอก) ซึ่งเมื่อทราบเชนนี้ เราก็จะรูคำตอบวาจริงๆ แลว โยคะนั้นฝกตั้งแตเราเริ่มตื่นนอนไปจนกระทั่งเราเขาน อน เรียกวาเราฝกไดตลอด 16 ชั่วโมงที่เราตื่น นั่นแหละ ณ ตรงนี้ ผูอานอาจจะลองพิจารณาถึง คำศัพทที่คนโยคะเขาเรียกกันคือ โยคะบนเสื่อ กับโยคะนอกเสื่อ โยคะบนเสื่อก็อยางที่เราเห็นภาพ คุนตา สวนโยคะนอกเสื่อก็คือการมีวิถีชีวิตอยางโยคะ นั่นเอง เพราะไมวาจะเวลาไหน ตราบที่จิตยังตื่นอยู ก็มีการบานโยคะใหฝกอยูตลอดเวลาละครับ Who ใคร: สำหรับหัวขอนี้ ชวนผูอานยอนกลับขึ้นไปดูการตูน 3 ชองขางตน ที่ชองสุดทาย เห็นไหมครับ

11

ออ โยคะมันชวยเราตอบโจทย อยางนี้นี่เอง คอยๆ ลดการปรุงแตงจิตลง จิตปรุงนอยลงเทาไหร ทุกขก็ลดนอยลงเทานั้น

จากนั้นชวนผูอานคิดตอ เมื่อฝกโยคะจนบรรลุเปาหมาย จะเกิดอะไรขึ้นกับผูฝกเอย? ใชครับ เมื่อฝกจนถึงที่สุด โยคีก็จะละวางความยึดมั่นถือมั่นในรางกายของตน ดังนั้นถาถามวาใครฝกโยคะ คำตอบแบบเชิงอุดมคติก็คือ ไมมีใคร ไมมีใครฝกโยคะ ที่พูดๆ กันวาฉันไปฝกโยคะ เธอฝกโยคะ นั่นมันเพียงคำสมมุติที่ใชเพื่อการสื่อสารเทานั้น ฉัน นายนั่น นางนี่ ไมมี ไมมีอยูจริง มาถึงจุดนี้ เขาใจวาผูอานคงจะพอมอง เห็นภาพ ของโยคะตามตำราดั้งเดิมไดชัดเจน ขึ้นบางแลว โยคะคือปรัชญาชีวิต เปนวิถีที่คอยๆ นำพาผูปฏิบัติไปสูการเขาถึงสมาธิ การเขาถึงสัจธรรม (นี่ผมตอบขอแรก what ใหแลวนะ) หัวขอสุดทาย How อยางไร: ในชั้นเรียนโยคะพื้นฐาน ผมมักจะไดยินคำถามวาฝกทานั้นอยางไร ตองยกขากี่องศา ทานี้คางนานแคไหน ลืมตาหรือหลับตากันแน ฯลฯ ชวนผูอานพิจารณาประเด็น W ทั้ง 5 ขอขางตนนะครับ จะฝกโยคะอยางไรไมนาจะใชเรื่องที่จะไปถามเอาคำตอ บจากใครคนอื่นไดเลย คำตอบนั้นตองมาจากภายในของผูฝกเองเทานั้น เห็นดวยไหมครับ ชวนผูอานยอนกลับขึ้นไปดูการตูน 3 ชองขางตน ที่ชองสุดทาย เห็นไหมครับ

ẋ § »˜ ¹ ¡ÒÃÊ͹

ÊÒÃѵ¶Ð

à» ´ ËÃ× Í » ´ .. »ÃÐµÙ Ê Ù ‹ â ¤Рปวริศา จันทรา (ครูเอ) กอนที่จะมีคอลัมน “แบงปนการสอน” ของสารัตถะนี้ ตั้งใจอยูกอนแลววา กำลังจะเขียนจดหมายถึงครูในแนวพร่ำรำพันกับประส บการณการสอนที่ทอ ลา หมดพลัง จากคลาสที่ผูเรียนไมไดอยากจะเรียน และทำไมเรายังตองสอนเผื่อวาจะไดรับพลังดีๆ จากครูสงมาให โดยปกติเวลาที่ไดไปสอนโยคะตามองคกร ตางๆ ในนามของสถาบันฯ ก็ดี หรือไปในสวนตัวก็ดี ลวนแลวแตทำการบานกอนทุกครั้ง มีการเตรียมตัวศึกษาหาขอมูลผูเรียนวา กลุมอายุประมาณใด องคกรตองการผลอยางไรเปนพิเศษ, ขอจำกัดสุขภาพรางกายแตละคนเปนอยางไร และจะขอขอมูลเชิงลึกของผูฝกทุกราย เพื่อจะไดทราบวาในแตละคนตองการฝกโยคะไปเพื่ออะ ไร เพื่อจะไดออกแบบการสอนทั้งในแงของขอมูล และการนำเสนอ เพื่อใหเกิดผลลัพธที่ผูฝกตองการ ไมวาจะเปนดานสุขภาพกายที่ตองการใหดีขึ้น หรือดานจิตใจที่ตองการใหสงบ มั่นคงขึ้น

และในแตละชั่วโมงแหงการแบงปนวิถีโยคะ สิ่งหนึ่งที่เหมือนๆกันในทุกคลาสคือ อารมณและความรูสึกรวมกันที่ดีของผูมาเรียน ที่ตั้งใจฝกฝน หาเทคนิคตางๆ ที่เหมาะสมในแตละบุคคลกลับไปฝกตอเองที่บาน ซึ่งก็เหมือนกับที่ครูหลายๆ หลายทานประสบพบเจอ ในคลาสที่มีความแตกตางกันของผูเรียนทั้งศักยภาพ ของรางกายที่ หลากหลาย รวมถึงการตองการในการฝกที่ตางกัน ครูผูสอนก็จะสังเกต รวมถึงหาเทคนิคแตละวิธีและจัดปรับการสอนแตกตาง กันไปในแตละคลาส ซึ่งเราเองเวลาที่สอนเสร็จทุกครั้งจะมีความอิ่มเอมเกิด ขึ้น เนื่องจากสัมฤทธิ์ผลที่ดีในการฝกรวมกัน แตหากตองเจอคลาสที่เราสอนไมเปนเชนนั้น เชน พนักงานโดนบังคับใหตองฝก เราจะทำอยางไร ชวงที่ไดไปสอนองคกรนี้ ผูเรียนประมาณ 60 คน โดยสลับหมุนเวียนกันมาฝกครั้งละ 20 คนหากนับเวลาจนถึงปจจุบันก็ 8 เดือนกวา กอนหนานั้นไดมีการฝกมาแลว ก็

12

ÊÒÃѵ¶Ð เหมือนกับคลาสทั่วไปที่ชวนพูดคุยกันกอน ขอฟงทัศนคติตอโยคะซึ่งก็ไมมีแงลบประการใด แตเมื่อจบการฝก สิ่งที่เกิดขึ้นเกือบสองสัปดาหคือ รูสึกหนักอึ้งในศีรษะ ความรูสึกอิ่มเอมหายไป รูสึกหมดพลังเอาดื้อๆ จึงไดขอพูดคุยกับผูประสานงานและฝายบริหารวา ที่องคกรนี้ตองการใหพนักงานฝกโยคะเพื่ออะไร.. จึงไดคำตอบวา องคกรนี้เปนองคกร เพื่อสังคม แตพนักงานยังมีความขัดแยงกันคอนขางสูง ไมประสานงานและใจไปในทิศทางเดียวกัน และทางผูบริหารไดเล็งเห็นประโยชนของโยคะวา “โยคะไมไดเพื่อรางกายเทานั้น แตเปนไปในทางพัฒนาจิต”... จึงเปนโจทยใหญที่สำคัญสำหรับเราทีเดียว ในการลดปญหาการขัดแยงในองคกรนี้ คราวนี้ตองกลับมาทำการบานอยางหนัก โดยปกติจะศึกษาความรูเพิ่มเติมเสมอดานโยคะ ดานศาสตรอื่นๆที่เปนองครวมอยูแลว คราวนี้ตองไปหาเทคนิคการสอนสำหรับผูที่ (ไม)ชอบโยคะ ใหฝกอยางมีความสุขไดอยางไร และตอบโจทยผูบริหารขององคกรไดอยางไร เมื่อไดทราบปญหาที่แทจริงของผูฝกแลว ซึ่งมีทั้งผูที่ตั้งใจฝกและผูที่โดนบังคับมารวมอยูในคลาส เดียวกัน ก็มีการพูดคุยกันใหม ขอใหเปดใจซึ่งกันและกัน ..หมายถึงผูเรียนกับผูสอน เพราะเขาใจดีวา การโดนบังคับใหทำสิ่งใด เรายอมเกิดการปฏิกิริยาตอตานเสมอ และไมสงผลดีตอใครเลย ดังนั้น คลาสที่ไดปรับใจหรือทำใจของ(ผูสอน)แลว ก็ออกแบบการสอนใหมโดยใชเทคนิคที่หลากหลาย เชน • เนนใหผอนคลายขึ้น • นำกิจกรรมกลุมหรือคูมากขึ้น • ใชสื่อการสอนทั้งภาพ เสียง และการลงมือฝกฝนตางๆ เพราะผูฝกแตละราย ความถนัดในการเรียนรูยอมตางกัน ก็จะใชสลับกันไป

13

และจะสังเกตผูเรียนทุกครั้งในขณะที่ฝก และหลังการฝกเสร็จ เพื่อดูผูเรียนเปนหลักและสื่อสารกับผูบริหารอยูเสมอๆ เพื่อตอบโจทยขององคกร หากวันใดผูบริหารมีกระซิบวาวันนี้ขอเนนเรื่องการ มีเมตตา ก็จะออกแบบกิจกรรมที่สื่อถึงความเมตตา ที่มีอยูในจิตใจอยูแลวของทุกคน แตอาจไมทันมองเห็นหรือเห็นไดไมชัดนัก ใหไดสัมผัสไดชัดเจนขึ้น และในชวงเดือนหลังๆนี้ ไดรับพลังเย็น สดชื่นจากพนักงานขององคกรนี้มาก ขึ้นเชนกันในหองฝกโยคะ และสงผลตองานที่พนักงาน องคกรนี้ที่ทำเพื่อสังคมเชนกัน ฉะนั้นแลว จากคำถามของตัวเองที่เคย ถามวา ในเมื่อผูฝกไมอยากเรียน แลวเราจะไปสอน เพื่ออะไร ในวันนี้ก็ไดรับคำตอบที่อิ่มเอมภายใน จิตใจแลวเชนกัน...แมวาตองใชเวลามากกวาคลาสอื่นๆ ก็ตาม ทำใหมีรอยยิ้มเล็กๆ ในหัวใจของเราวา ..อยางนอยเราเองก็ไดมีโอกาสเปนฟนเฟองตัวเล็กๆ อันนึง ที่ตอบแทนใหกับสังคมไดบาง โดยผานวิถีแหงโยคะนี้ ซึ่งเราเองไดยึดพระราชดำรัสที่ในหลวงของเราไดทรง ตรัสไวในเรื่องของสุขภาพจิตไววา “..สุขภาพจิตสำคัญกวาสุขภาพกายดวยซ้ำ เพราะรางกายคนไทยที่สมบูรณแข็งแรง แตจิตใจฟนเฟอน ไมไดเรื่องนั้น ถาทำอะไรก็จะยุงกันได กายแข็งแรงก็จะไมเปนประโยชนตอตนเองหรือสังคม แตอยางใด สวนคนที่สุขภาพกายไมสูจะแข็งแรง แตสุขภาพจิตดี หมายถึง จิตใจดี รูจักจิตใจของตัว และรูจักปฏิบัติใหถูกตองยอมเปนประโยชนตอตนเอง มาก และเปนประโยชนตอสังคมไดมาก..” ขอขอบคุณคะ...

5 ธันวาคม 2556

ÇÔ ¶ Õ â ¤Ð

ÊÒÃѵ¶Ð

photo from; http://kanchana0115.blogspot.com/2010_11_01_archive.html

à¢Õ  ¹ä»-·ÓäÁ ล.เลง เสียงกระดิ่งหยก กรุงกริ๋ง (ไมใชมังกรบิน) เลงคิดวามนุษยแบงเปน ๓ จำพวก พวกเราชาวครูโยคะก็ไมนาจะหนีพน ๓ พวกนี้ ๑. พวกชอบเขียน ๒. พวกไมชอบเขียน ๓. พวกอยากเขียน แตไมแนใจวาตัวเองจะเขียนได-เขียนดี กลาๆ กลัวๆ เบื่อๆ อยากๆ ถาคิดวาจัดอยูในประเภทที่๓ เลงขอชวนใหไปอานบทความ Why should we write daily? ของ Leo Babauta (www.zenhabbits.net) เคาใหเริ่มจากการเขียนบันทึกประจำวัน ใหเขียนทุกวันในเวลาเดิม-ย้ำวา-ในเวลาเดิม ผูคนในสังคมทุนนิยมมักตั้งคำถามกอนลงมือทำวา ทำแลวจะไดอะไรเปนสิ่งตอบแทน ทำแลวจะไดประโยชนอะไร ถาตองลงทุนลงแรง เสียกระดาษ เปลืองน้ำหมึก เสียเวลาเลนโทรศัพท มาเขียนหนังสือ ก็ตองคิดวาจะไดความบันเทิงสิ่งใดมาทดแทน คุณลีโอตอบวา การเขียนทุกวันจะชวยเปลี่ยนโลก เปลี่ยนชีวิตเราดังนี้

14

ÊÒÃѵ¶Ð ๑.การเขียนเปนกระจกสะทอนชีวิต เห็นความจริงดังนี้แลว สะทอนใหเห็น ก็ใหสำนึกวา...กลับมาฝกวิชาของเราจนกระดูกสันหลัง เห็นแลวจะไดรูวา ไมคด ไมคอเอียง ไมหลังโกง อะไรที่เราทำไปนั้น ทำไป-ทำไม(เห็นผล) ใหกลาเนื้อพยุงกระดูกสันหลังมีพลังมากกวานี้กอนไหม อะไรผลักเรา- ถีบเรา ใหทำแบบนี้ จึงจะคอยหาญกลา (อาปาก) ถาทำแลว มัน(x) ไม (/) ไปแนะนำนักกายภาพฯนะ เราจะไดไมกอเหตุสรางผลซ้ำไป-ซ้ำมา ๑.การเขียนชวยให ความคิดชัดเจนขึ้น และถาอยากใหมีกระจกหลายๆ บานเกิดขึ้น คนทั่วไปไดแตคิดฟุงซาน คิดเรื่อง ๑ เรื่อง ๒ เรื่อง ขอชวนแฟนคลับเลามาแลกกันอานใน facebook ๓ ตอกันไปเรื่อยๆ หรือในจุลสารโยคะสารัตถะก็จะดีมากๆ โดยไมรูสึกตัววาคิดฟุงไปกี่เรื่องแลว นับเปนกุศลใหผูคนที่ยังไมรู-ไดรู แตการเขียนทำใหเราไลจับความคิดที่โลดไปในอากาศ และไมหลงไปทำผิดแบบเราอีก เตนอยูในกระแสประสาท เมื่อวานนี้ ตอนที่เลงเห็นนองๆ เปลี่ยนเปนตัวหนังสือในหนากระดาษ นักกายภาพบำบัดในคลินิกของรุนพี่ (โรงเรียนประถม) เปนภาพวาดของมนุษยโบราณบนผนังถ้ำเปนGraffiti เคาเอาแตเลนโทรศัพท ของเด็กชางกลบนกำแพง photo from; http://media-cache-ec0.pinimg.com/originals/42/c8/e8/42c8e8616e65a7854d6567ea28bf46d7.jpg ตั้งแตเมื่อเลงเหยียบเทาเขา-จนยางเทาออกจากคลินิก เปนการถายทอดความคิดใหคนอื่นเห็นไดชัดเจนขึ้น นับเวลาได ๒ ชั่วโมง เลงก็ส.ท.ร.(เสือก ทุก เรื่อง) และอาจคงอยูยั้งยืนยงกันไปอีกนาน นานแคไหน ออกไปวา ไมอาจรูได ที่แนๆ นานกวาแคคิด “อยูวางๆ พี่...นาจะจับนองๆมาฝกมวยจีนนะคะ แคคิด ผานมาแลวก็ผานไป แกไปจะไดไมลำบาก” เหมือนเอามีดไปกรีดสายน้ำ สายลม เมื่อมาสองกระจกวิเศษ (บอกขาเถิด ไรรองรอยใหผูใดพบเห็น ใครงามเลิศในปฐพี) จึงพบวา แตการเขียนชวยตอกย้ำความคิดใหชัดเจน นิสัยไมนารักของเราปูดออกมาทางปากอีกแลว แจมกระจาง เปนรูปเปนรางมากขึ้น คิดดูวา กวา แมใจจะปรารถนาดี “ความคิด” จะกลายเปน “ตนฉบับ” แตปากที่เอยวาจา...เหมือนจะไปขมขูผูฟงอยูในที ใหมิตรรักแฟนเพลงไดอาน ขูเคาวา...เอาแตเลนโทรศัพท ไมออกกำลังกาย ไดขยำความคิดทิ้งไปไมรูตั้งกี่รอบ แกแลวจะลำบาก แลวเคาก็คงจะเชื่อเราหรอกนะ กวาที่ความคิดจะตกผลึกเปนสารที่บริสุทธิ์กวาสาร ก็เรายังเดี้ยง ยังเดินเขาคลินิกกายภาพฯ ตั้งตน ตองสกัดเอาฝุนผงไรสาระออกไป ไปโดนเคาบำบัดมาตั้ง ๒ ชั่วโมง สวนสาวๆ จนเหลือแตผลึกคริสตัลใสแจวแวววาว นาอานขนาดนี้ วัยละออน ที่กำลังกมหนา-กมตา กดโทรศัพทนั้น ตองใชเวลาขัดความคิดใหชัดเจนตั้งเทาไร กลับสนุกสนานไมเห็นจะเจ็บไขไดปวยอันใด ถาไมรักกันจริง ไมทำใหกิน-ใหอานนะ...ขอบอก ยายปานี่เปนใคร มายุงเรื่องของฉันทำไม การเขียนยังชวยจัดลำดับความคิดไมใหวก-วน กำลังนั่งเลนกันเพลินๆ ถาเขียนเรียงลำดับไมดีคนอานจะปวดกบาลเอาได ก็มาตั้งตัวเปนมารขัดขวางความสุข บางคนจะสังเกตวาตัวเองพูดวนไปวนมาแลวหาทางออ แนจริงเอาตัวเองใหรอดกอนเถอะ กไมเจอ หากไดเขียนเอาไวกอนจะมีเวลาทบทวน ยิ่งถาเคารูวายายปาคนนี้สอนโยคะ คงมีแถมใหดวยวา เรียงลำดับความคิดใหชัดเจน ปาแกเปนpresenter สุขภาพ ที่ไมไดความเลย เวลาไปพูดก็จะมั่นใจมากขึ้น ปวยก็บอย เดินเดี้ยงๆ เขาคลินิกมา ๒ วันติดกันแลว ๒.การเขียนทุกวัน สรางวินัย ไมเห็นจะแข็งแรงเลย ไมตองรอตอนแกหรอก การเขียนทุกวัน...เปลี่ยนเลงจากคนที่มีวินัยนอย ใครกันแนที่แยอยูตอนนี้...จบเห เขียนบาง-ไมเขียนบาง แมวาปากจะบอกวาชอบเขียน แตพอเวลาจะเขียนเขาจริงๆ มือกลับไมยอมจับปากกา

15

ÊÒÃѵ¶Ð เอาแตบนวา ยังไมอารมณบาง ยังไมมีความคิดดีๆ ผุดขึ้นมาบาง เอาแตรอน้ำผุดโดยไมยอมลงมือขุดลงไปหาตาน้ำ แรงบันดาลใจที่จะสรางงานดีๆ นั้น มันไมไดมีขา เดินมาหาเราทุกวัน ถาจะนั่งรอมันเหมือนซินเดอเรลลารอเจาชายเอารอง เทาแกวมาเคาะประตูถึงบาน คงจะตองรอจนเหงือกแหง เมื่อเริ่มหัดเขียนทุกวันเพื่อสรางวินัย ยังไมตองไปหวังวาจะเขียนไดนารักนาอาน เราเพียงแตกำลังหัดชลประทานความคิด หัดผันน้ำเขานาใหมาเปนสาย ถาน้ำเยอะน้ำแรงเปนเขื่อนไดยิ่งดี ไมใชมาแบบกระปริดกระปรอยเหมือนน้ำประปาตอน ซอมทอ หรือแหงเหือดเหมือนน้ำในนาหนาแลง เมื่อใดที่ความคิดดีๆ ผุดขึ้นมา โอกาสที่จะสรางงานเขียนดีๆ ก็งายเขา เพราะอุปกรณเครื่องไม-เครื่องมือ คือมือของเราพรอมแลว สามารถเลนแรแปรธาตุ บรรจุกระแสความคิดลงในหนากระดาษไดอยางเชี่ยว ชาญ จะใชวิธีเขียนดวยมือ หรือ พิมพดวยคอมพิวเตอร ก็แลวแตถนัด เลงยังพบวา นอกจากวินัยที่มีมากขึ้นแลว การเขียนยังเปลี่ยนตัวเองจากมนุษยถ้ำไมสังคมโลก ใหออกจากถ้ำแลว ก็ไดหัดพิมพดีดภาษาไทย ไปซื้อคอมพิวเตอร ไปสัมภาษณ แหลงขอมูล อานหนังสือเพิ่ม ถามอากู (google) บาง ดูหนัง ดูทีวี ฟงวิทยุ เพื่อคนหาความคิดที่นาสนใจ-โดนใจ เอาไวเขียน-เอาไวคุยกับนักเรียน เวลาไปสอนโยคะ แมวาจะยังแตตัวเปนปา เปนอาจูมา ไม เกาหลีอินเทรนสักเทาไร แตเรื่องขอมูลขาวสาร ตองมีประดับรอยหยักในสมองเอาไวบาง จะไดคุยกับใครไมอายเคา ชวนมาตั้งเยอะแลว สรุปวา เขียนสนุก-ไมสนุก ไมวากัน ขอใหเริ่มตนเขียนเถอะ เขียนระบายความคิดแลวอยาลืม ๑) สรุปสิ่งที่เรียนรู ๒)สิ่งที่ทำใหชีวิตเราเปลี่ยนไป เปนบันทึกแนบทายดวย เราจะไดไมตกเปนทาสพฤติกรรมเดิมๆ

เพราะสติจับไมทันความคิด ที่สรางพฤติกรรมนั้น เพราะไอเจาความคิดมักจะวิ่งเร็วกวาสติเสมอ ฝกจับความคิดใสกระดาษทุกวัน จะไดมีสติรูเทาทันพฤติกรรมที่ทำไป ที่พูด-ที่เขียน นี่ก็ยังไมเกงหรอกนะ แตรูสึกวา ประเด็นนี้มันนาสนใจ สำหรับครูโยคะ ที่คิดวาจะฝกพัฒนาจิต จะไดเห็นตัวเองชัดเจนขึ้น เมื่อไรปุรุษะ มองเห็น ประกฤติ แลวชวยมาแลก-เลา กันดวยนะคะ สวัสดีปใหม

16

ÊÒÃѵ¶Ð

àÃ× ่ Í §¨Ò¡à¾× ่ Í ¹

photo from; http://www.sahavicha.com/?name=test&file=readtest&id=1306

»ÅÒ´Ø ¡ ¹Œ Í Â

อนัตตา

สามปมานี้กิจกรรมโปรดของฉันยามที่ไดกลับบานก็คือ การไดเลนกับเจาหลานชายตัวจอย หลานฉันเปนเด็กชอบวิ่ง วิ่งไปวิ่งมา วิ่งแขง วิ่งไลจับ สารพัดวิ่ง และวันนั้นเองเจาหลานชายก็ชวนฉันวิ่งไลจับอยูนาน จนนาสูงวัยอยางฉันชักเหนื่อย ฉันจึงคิดกุศโลบายคลายเหนื่อยสักครูหนึ่งดวยการชวน หลานมาเลนเกมสปลาดุกปลาชอน เกมสฝกสติที่บรรดาครูโยคะใชประกอบการสอนกัน

17

วิธีการเลนเกมสปลาดุกปลาชอนนั้นไมยากเลย เริ่มจากสองฝายนั่งประจันหนาเขาหากัน จองตากันไวใหแมนมั่น ตางคนตางประกบฝามือสองขางแลวเอานิ้วกลางมาจบ กันไว นัยวาใหนิ้วกลางนั้นเปนปากปลา ตกลงกันใหเรียบรอยกอนเลนวาใครจะเปนปลาดุก ใครจะเปนปลาชอน จากนั้นเมื่อมีเสียงจากคนคุมเกมสบอกวา “ปลาดุก” คนที่เปนปลาดุกก็จะอาปากปลา เพื่องับปลาชอน และเมื่อคนคุมเกมสสงเสียงเรียก “ปลาชอน” ก็เชนเดียวกัน

ÊÒÃѵ¶Ð ครีบเล็กๆนั่น สอนใหฉันรูจักหลัก “สันติ อหิงสา”ที่แทจริง ที่แมจะถูกกระทำ ดวยความรุนแรง แตก็ไมตอบโตที่ไมเพียงวิธีการ แตกระทำดวยหัวใจ

สิ่งที่ปลาชอนตองทำก็คือการงับปลาดุกไว ภารกิจของปลาทั้งสองมีเพียงเทานี้...งับกันและกันใหได ฉันเริ่มเลนโดยเอาปลาชอนตัวใหญจบปากกับปลาดุก นอยของหลานไว และนอกจากเปนผูเลนเองแลว ฉันก็เปนคนคุมเกมสเองดวย และใชสิทธิ์นั้นเลนบทนาเจาเลหดวยการขานชื่อ “ปลาชอน” กอนพรอมใชมือใหญตะปบมือนอยไวเต็มแรง หลานไมหนีแตกลับหัวเราะเอิ๊กอาก และฉันก็แกลงหลานตอดวยการขานชื่อปลาชอนอีก หลายครั้ง บางครั้งหลานก็ยอมใหตะปบแตโดยดี และบางทีปลาดุกซุกซนก็วายเบาๆ หนีไปในอากาศ จนเมื่อเห็นวาตัวเองแกลงหลานพอแลวนั่นละ ฉันจึงลองขานชื่อ “ปลาดุก” ดูบาง แลวปลาชอนอยางฉันก็ไดแตอึ้งเมื่อพบวาปลาดุกนอย กลับนิ่ง ฉันถามหลานดวยความงง คิดไปวาหลายชายวัยสามขวบครึ่งอาจยังไมเขาใจกติกา “ทำไมไมงับปลาชอนนาละคับ” แลวคำตอบที่ออกมาจากปากเล็กๆ นั่น บางถอยคำที่กระแทกหัวใจผูใหญที่นิยมหลักตาตอตา ฟนตอฟนอยางฉันเขาอยางจัง เมื่อหลานตอบดวยใบหนาเปอนยิ้มวา “สงสารปลาชอน” จำไดวาตั้งแตเลนเกมสนี้มาฉันไมเคยมีความรูสึกอยาง นี้เลย อื้ออึ้งไปหลายนาที แลวปลาชอนอยางฉันก็ไปไมเปน จึงชวนหลานเลนอยางอื่น

แตค่ำนั้นกอนหลับตานอนปลาดุกนอยยังวายวนอยูในหั วใจ คาที่ครีบเล็กๆ นั่นสอนใหฉันรูจักหลัก “สันติ อหิงสา” ที่แทจริง ที่แมจะถูกกระทำดวยความรุนแรงแตก็ไมตอบโต ที่ไมเพียงวิธีการ แตกระทำดวยหัวใจ ปลาดุกนอยของหลานพาใหฉันนึกถึงสถานการณบาน เมืองในตอนนี้ เปนไปไดไหมวาที่แทแลวเราตางเปนปลาดุกและปลา ชอน ที่ไมวาจะมีคนคุมเกมสขานชื่อปลาดุกและปลาชอนบอย ครั้งเพียงใด แตเราก็ที่มีสิทธิ์ที่จะไมทำรายกันและกัน เพราะหากเรามีเมตตา และสติ มองเขามองเราอยางถวนถี่ถึงที่มาที่ไป สุดทายแลวเราและเขาอาจตระหนักไดวาเราเปนปลา เหมือนกัน ที่ แ ม ต า ง ช นิ ด แตเราก็วายวน พึ่งพิง และมีชีวิต อยูในบึงเดียวกัน

18

ÊÒÃѵ¶Ð

µÓÃÒâÂ¤Ð´Ñ ้ § à´Ô Á

photo from; http://lich-tung.tumblr.com/post/38298676891/function-try-var

àÈÒ¨Ð¡Ñ º ¡Òö͹¤ÇÒÁÂÖ ´ ÁÑ ่ ¹ ã¹Ã‹ Ò §¡Ò วีระพงษ ไกรวิทย และจิรวรรณ ตั้งจิตเมธี ความตอนที่แลวพูดถึงโยคสูตรประโยคที่ ๒:๓๙ สรุปวา ผลของความตั้งมั่นในการปฏิบัติยมะ ขออปริครหะ หรือการไมครอบครองเปนเจาของคือ การไดรับความรูอันสมบูรณในความหมายของชีวิตทั้ง ในชาตินี้และชาติกอนๆ เพราะสังสการะ(1) หรือการปรุงแตงของจิต (มโนกรรม - ผูแปล) ที่เคยสรางและสะสมไวทั้งในชาตินี้และหลายภพหลาย ชาติในอดีต จะไดรับอิสรภาพและผุดโผลขึ้นมาในระดับ จิตสำนึกในปจจุบันทำใหผูปฏิบัติสามารถรื้อฟนความ ทรงจำของชีวิตในอดีตชาติ และเขาใจความหมายที่อยู เบื้องหลังชีวิตในอดีตชาติเหลานั้นได แตการขุดลอก สังสการะนี้จำเปนตองอาศัยการปฏิบัติสมาธิในระดับ สูงควบคูไปดวย โยคสูตรประโยคถัดมากลาววา “เศาจาต-สวางคะ-ชุคุปสา ปไรร-อสังสรรคะห” ๒:๔๐ แปลวา จากการปฏิบัตินิยมะในขอเศาจะ สงผลใหผูปฏิบัติเกิดความรังเกียจรางกายของตนเอง และไมยินยอมที่จะใหผูอื่นสัมผัส

19

(1) สังสการะ คือ กรรมตางๆ ที่ไดเคยปรุงแตงหรือกระทำไวใน อดีตที่ผานมา แตยังคงประทับรองรอยกรรมเหลานั้นไวในจิต ดูเพิ่มเติมเชิงอรรถตอนที่แลว (๒:๓๙)

ÊÒÃѵ¶Ð ตามที่ไดกลาวไวกอนแลววา คำวา เศาจะ ในที่นี้หมายความถึง การทำความสะอาดหรือชำระลางรางกายเปนสำคัญ ถาผูปฏิบัติโยคะมีความละเอียดประณีตในการชำระลาง รางกายแตละสวนจนครบทุกๆ สวนดวยความใสใจอยางละเอียดถี่ถวนแลว เขาจะเกิดความตระหนักยิ่งๆ ขึ้นวา อวัยวะตางๆ ของรางกายสวนใหญก็คือ ผูสรางของเสียอันนารังเกียจนั่นเอง หากความตระหนักนี้ดำเนินไปอยางแรงกลาขึ้น เขาจะตระหนักมากขึ้นๆ วา รางกายและสวนตางๆ ของมันไมใชวัตถุที่เราควรจะลุมหลง แตในทางตรงขามมันเปนเพียงสิ่งที่นาเกลียดนาชัง ดังนั้นนี่จึงนำไปสูความรูสึกที่ไมติดยึดตอรางกาย การปราศจาก “มมะ-ตวะ” (ความเปนของฉัน) ในรางกาย(ตนเอง)เปนสิ่งจำเปนในลำดับแรกสำหรับ ความกาวหนาบนเสนทางแหงโยคะ คนทั่วไปมีความเขาใจผิดที่ฝงรากลึกเกี่ยวกับตัวตนจาก การยึดมั่นในรางกายของพวกเขา และหากไมกำจัดสิ่งนี้ออกไป ความกาวหนาของการตระหนักรูในตัวตนที่แทจริงยอม ไมอาจเกิดขึ้นไดเลย การสัมผัสทางกายกับผูอื่นก็เปนอุปสรรค บนเสนทางแหงโยคะดวย โดยเฉพาะในชวงระหวางที่กำลังปฏิบัติสมาธิภาวนา ไมเพียงแตการสัมผัสทางกายโดยตรงเทานั้น แมแตการอยูใกลกับคนอื่นก็อาจสงผลตอสภาวะของ การภาวนาของผูปฏิบัติไดดวย แนนอนวาการอยูใกลๆ กับบุคคลหนึ่งอาจจะใหผลในทางที่เปนประโยชนหรือ เปนอุปสรรคตอกระบวนการปฏิบัติสมาธิภาวนาก็ได สิ่งนี้จะขึ้นอยูกับผลรวมของสังสการะทั้งในชีวิตปจจุบัน และชีวิตในอดีตชาติของบุคคลนั้น มันเปนเรื่องยากมากที่จะคาดเดาไดวา ผลกระทบที่เกิดขึ้นจากบุคคลที่มาอยูใกลๆ นั้นจะชวยเอื้ออำนวยหรือเปนอุปสรรคตอการปฏิบัติ ภาวนา เพราะแมบุคคลที่มีศีลธรรมและเครงศาสนาในชีวิตชาติ ปจจุบัน แตบางสวนของชีวิตในอดีตชาติก็อาจไมจำเปนตองดีมี ศีลธรรมเหมือนกับชาตินี้

และถาผลรวมของสังสการะของชีวิตในอดีตเปนเรื่องที่ ไมดีหรือเปนอกุศลมากกวา บุคคลนั้นถึงจะเครงศาสนาและมีศีลธรรมในชีวิต ปจจุบัน ก็อาจจะยังคงสรางสภาพแวดลอมรอบตัวเขาในทางที เปนอุปสรรคตอการปฏิบัติภาวนาอันดีของคนอื่นได ฉะนั้นมันจึงเปนขอปฏิบัติอันเกาแกที่ใหหลีกเลี่ยงการ อยูใกลกับบุคคลตางๆ ในระหวางปฏิบัติสมาธิภาวนา การสัมผัสทางกายโดยตรงกับรางกาย ของคนอื่นๆ จะทิ้งผลกระทบจากสังสการะของเขา ที่หลงเหลืออยูใหกับผูปฏิบัติโยคะ และสามารถทำใหเกิดการรบกวนการปฏิบัติภาวนาแม จะปฏิบัติในเวลาตอมาโดยที่คนอื่นๆ ที่รบกวนนั้นไมไดอยูใกลๆ แลวก็ตาม ดังนั้นจึงแนะนำวาใหหลีกเลี่ยงการสัมผัสทางกายกับผู อื่นใหมากเทาที่จะเปนไปไดในฐานะที่เปนมาตรการ ปองกันไวกอน และการหลีกเลี่ยงนี้จะเกิดขึ้นไดโดยงายจากการปฏิบัติ เศาจะอยางจริงจังและจริงใจ เพราะมันเปนการปฏิบัติเพื่อนำไปสูการถอนจากความ ยึดมั่นถือมั่นในรางกายตนเอง และจะนำไปสูการถอนจากความหลงใหลในรางกายของ คนอื่นๆ อีกดวย สิ่งนี้(เศาจะ) จึงเปนประโยชนตอการปฏิบัติพรหมจรรยะในความ หมายตามปกตินั่นคือ การควบคุมกิจกรรมทางเพศดวย

เอกสารอางอิง : Karambelkar, P. V. (1986). PATANJALA YOGA SUTRAS Sanskrta Sutras with Transliteration, Translation & Commentary. Lonavla : Kaivalyadhama, p. 275-277.

20

ÊÒÃѵ¶Ð

สถาบันโยคะวิชาการดำเนินการโดยมีรายไดจาก คาลงทะเบียนกิจกรรม จากการจำหนายผลิตภัณฑตางๆ สถาบัน ฯ ยินดีรับการสนับสนุนจากผูสนใจรวมเผยแพร เพื่อนำเงินมาใชดำเนินการใหบรรลุวัตถุประสงคตามที่ตั้งไว เชิญบริจาคเขาบัญชีออมทรัพย ธนาคารไทยพาณิชย สาขาเดอะมอลล 3 รามคำแหง ชื่อบัญชี มูลนิธิหมอชาวบาน สถาบันโยคะวิชาการ เลขบัญชี 173-241-6858 à´×͹ ¸Ñ¹ÇÒ¤Á 2556 ÁÕ¼ÙŒºÃԨҤʹѺʹع¡Ò÷ӧҹ¢Í§Ê¶ÒºÑ¹Ï ´Ñ§¹Õ้ ตูบริจาคสำนักงาน เดือน ธ.ค.

455 ÃÇÁ

455 ºÒ·

สถาบันโยคะวิชาการ มูลนิธิหมอชาวบาน 201 ซอยรามคำแหง 36/1 บางกะป กทม.10240 โทรศัพท 02 732 2016-7, 081 401 7744 โทรสาร 02 732 2811 อีเมล yoga.thaiyga@gmail.com เว็บไซท www.thaiyogainstitute.com