Garis Panduan Perancangan Kawasan Sensitif Alam Sekitar by R&D, JPBD

DRAF 29/4/2011

Kawasan Pesisiran Pantai

JABATAN PERANCANGAN BANDAR DAN DESA SEMENANJUNG MALAYSIA KEMENTERIAN PERUMAHAN DAN KERAJAAN TEMPATAN 2010

Cetakan Pertama 2010

ď&#x192;&#x2019; Hakcipta Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan

Hakcipta terpelihara Mana-mana bahagian dalam laporan ini tidak boleh diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk cara, sama ada dengan cara elektronik, gambar rakaman dan sebagainya tanpa kebenaran bertulis daripada Penerbit terlebih dahulu.

978-983-2773-98-6

Diterbitkan di Malaysia oleh Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan Tel: 03-2081 6000 Faks: 03-2094 1170

Pemberitahuan GP ini mengandungi 10 GP yang perlu dibaca secara bersama iaitu         

Kawasan Pesisiran Pantai; Dataran Banjir, Tanah Lembap, Bekas Lombong, Tasik Dan Sungai; Tadahan Air dan Sumber Air Tanah; Simpanan Mineral dan Bencana Geologi; Bekas dan Tapak Pelupusan Sisa Pepejal dan Sisa Toksid; Pertanian Makanan; Warisan Semulajadi dan Antikuiti; Rizab Hidupan Liar; Hutan Simpanan Kekal; dan Bukit dan Tanah Tinggi.

GP ini hendaklah dibaca bersama undang-undang, dasar Persekutuan dan Negeri, serta GP Perancangan Pembangunan Di Kawasan Bukit dan Tanah Tinggi yang telah diluluskan oleh Mesyuarat Jemaah Menteri pada 12 Ogos 2009 dan MNKT Ke 62 pada 17 September 2009, serta lain-lain keperluan pelbagai agensi teknikal berkaitan. GP ini juga disediakan untuk menyokong GP sedia ada jabatan-jabatan kerajaan dan agensi-agensi lain. GP ini akan menggantikan GP Piawaian Perancangan Kawasan Pantai JPBD Bil 6/2000 29 April 2011

ISI KANDUNGAN 1. SKOP 1.1 1.2 1.3

1 Definasi Kawasan Pesisiran Pantai Kawasan Pesisiran Pantai Sebagai KSAS 1.2.1 Ancaman Kepada KSAS Di Zon Pantai Kategori Kawasan Pesisiran Pantai dan Taman Laut

2. PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN 2.1

Prinsip Umum

3. DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA 3.1 3.2

Dasar Sedia Ada Akta/Perundangan Berkaitan

4. GARIS PANDUAN UMUM 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6

Pembangunan Gunatanah Pengurusan Kebersihan Pembangunan Fizikal Kawalan Hakisan Pantai Perlindungan Kecemasan Pengorekan Pasir

5. GARIS PANDUAN KHUSUS 5.1

MUKA SURAT

Garis Panduan Khusus Pembangunan

1 2 3 4

4 5

6 6 6

8 9 9 10 11 12 12

18 18

SENARAI JADUAL Jadual 1 : Anjakan Belakang Pembangunan Jadual 2 : Kegunaan Tanah di Kawasan Pantai

14 18

SENARAI FOTO Foto 1 : Suasana Pesisiran Pantai Foto 2 : Keadaan Fizikal Pantai Yang Terhakis Foto 3 : Keadaan Fizikal Gumuk Pasir Di Pesisir Pantai

1 2 2

SENARAI RAJAH Rajah 1: Rajah 2 : Rajah 3 : Rajah 4 : Rajah 5 : Rajah 6 : Rajah 7 :

Langkah Asas Reka Bentuk Kawasan Pemeliharaan Pesisiran Pantai dan Taman Laut Keperluan Anjakan Bangunan Di Kawasan Pesisiran Pantai (Pantai Berlumpur), Hutan Paya Bakau Keperluan Anjakan Bangunan Di Kawasan Pesisiran Pantai (Pantai Berlumpur), Tiada Hutan Bakau Contoh Bentuk Pembangunan Zon Penampan Di Kawasan Kediaman Contoh Laman Rumah Sebagai Kawasan Penampan Contoh Pembangunan Zon Penampan Contoh Bentuk Lanskap Penampan

8 16 17 21 22 23 24

1 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI

SKOP

kawasan dalam lingkungan 5km daripada kedua belah tebing rizab sungai yang bersempadan dengan sungai yang dipengaruhi oleh perubahan kemasinan air (kawasan estuari) adalah dianggap kawasan pinggir laut;

ada bahagian sungai yang dipengaruhi oleh pasang-surut laut tetapi di mana kemasinan air tidak berubah dianggap sebagai kawasan khas. Disebabkan berlakunya air pasang-surut dalam bahagian sungai ini, pengaliran keluar bahan pencemar dalam bahagian sungai seperti ini adalah kurang. Kerana itu, kawasan sungai yang dipengaruhi air pasang surut, tanah dalam jarak 5km daripada rizab sungai dan 5km daripada kesan maksimum air pasang surut (daripada minimum air pasang surut perbani), dianggap sebagai kawasan Pinggir Laut; dan

semua kawasan yang ditambak daripada kawasan laut, termasuk kawasan pesisir pantai atau ekosistem lautan yang berterusan daripada masa 46 tahun yang terdahulu (1957) adalah kawasan Pinggir Laut.

1.1 DEFINISI KAWASAN PESISIRAN PANTAI Kawasan pesisiran pantai merangkumi kawasan 5km ke sebelah darat (back shore) dan 16.1 km nautika ke sebelah laut dari paras purata air pasang perbani (shore front). Kawasan di sebelah darat termasuk sungai dan rizab air hingga ke kawasan yang dipengaruhi oleh air masin. Sempadan kawasan pinggir laut, iaitu termasuk pesisir pantai, kawasan perikanan, dan Taman Laut adalah dihadkan mengikut syarat-syarat di bawah1a)

Kawasan Laut Wilayah adalah kawasan pinggir laut (12 batu nautika ke laut);

Semua kawasan dalam lingkungan 6 km daripada sempadan ekosistem pinggir laut yang berterusan dianggap sebagai kawasan pinggir laut;

Foto 1: Suasana pesisiran pantai

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

2 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI

Hakisan Tanah Hakisan pantai berlaku secara semula jadi akibat balasan garis pantai kepada proses garis pantai semulajadi yang dijana oleh keadaan kaji cuaca dan oseanografi yang terdiri daripada tiupan angin, ombak dan air pasang-surut. Hakisan pantai lebih ketara di kawasan aktif morfologi serta di kawasan berhampiran dengan muara sungai (river mouth) yang mempunyai perubahan morfologi jangka masa pendek.

1.2.

ď&#x201A;ˇ

KAWASAN PESISIRAN PANTAI SEBAGAI KSAS

Gumuk Pasir

Gumuk pasir pantai (sand dunes) dan gumuk pasir hutan bukan sahaja bertindak sebagai penampan (buffer) penting kepada hakisan pantai malahan juga bertindak sebagai habitat semulajadi dan takungan pasir bagi memenuhi hakisan semulajadi dan melawan impak negatif kenaikan aras laut.

Foto 3: Keadaan fizikal gumuk pasir di pesisir pantai

ď&#x201A;ˇ Foto 2 : Keadaan fizikal pantai yang terhakis

Muara Sungai (River mouth)

Muara sungai mengalami masalah pemendapan akibat kelodakan yang banyak yang berasal dari kawasan tadahan bergandingan dengan pergerakan sedimen susur pantai. Kesan-kesan ini akan menyebabkan pengurangan aliran di kawasan tersebut terutamanya semasa aliran banjir (flood discharge), mengakibatkan gangguan kepada perjalanan navigasi kapal besar serta bot-bot perikanan.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

3 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI GP untuk pemuliharaan dan pembangunan kawasan pesisiran pantai perlu berdasarkan jenis bentuk kawasan dan proses-proses fizikal, kimia dan biologi yang bertindak ke atasnya selain daripada keadaan sosio ekonomi tempatan. Semenanjung Malaysia disempadani oleh Laut China Selatan di sebelah timur dan Selat Melaka di sebelah barat. Kawasan pantai Malaysia terdiri daripada alluvium yang mudah terhakis dan berisiko bencana. Kawasan pantai timur terdiri daripada taburan pasir sepanjang 860km manakala pantai barat pula terdiri daripada kelodak (silt) dan lumpur (clay) yang meliputi kawasan sepanjang 1110 km.

1.2.1 ANCAMAN KEPADA KSAS DI ZON PANTAI Kawasan KSAS

Kesan Ancaman

Pembangunan Pantai

Garis pantai adalah tertakluk kepada kesan hakisan pantai yang boleh mengakibatkan kehilangan keluasan tanah dan kehilangan habitat. Tambahan pula, proses semulajadi ini boleh diburukkan lagi oleh aktiviti manusia.

Tebus gunatanah

Tebus gunatanah tanpa perancangan yang baik akan mengakibatkan impak negatif ke atas proses pembentukan pantai serta pengangkutan sedimen (yang boleh mengakibatkan hakisan atau pertumbuhan accretion. Ini akan menambahkan pencemaran air laut dan mengurangkan kepelbagaian habitat marin.

Perlombongan Pasir Luar Pantai

Bahan-bahan penambakan yang diperlukan untuk projek tebus gunatanah akan diperolehi daripada pengeluaran pasir kawasan luar pantai. Kegiatan ini akan mengubah batimetri dasar laut. Kesan seperti pengurangan pasir, ombak besar dan penambahan tenaga ombak tinggi akan menyebabkan hakisan, pemendapan dan kehilangan ekosistem marin.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

4 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI

1.3

KATEGORI KAWASAN PESISIRAN PANTAI DAN TAMAN LAUT

KSAS Bernilai Warisan Fungsi Utama

• mempuny

ai kepenting an dan nilai tinggi dari segi eko sistem marin seperti terumbu karang, dan habitat rumput laut.

KSAS Bernlai Sokongan Hidup

KSAS Berisiko Bencana

Fungsi Fungsi Utama Sampingan

• mempuny

ai nilai sokongan hidup dari segi eko sistem pantai seperti sumber hutan bakau, terumbu karang dan habitat rumput laut.

• Pembanguna

n di pantai menyebabka n impak negatif ke atas proses pembentuka n pantai serta pengangkut an sedimen seperti bencana hakisan.

PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN

Perancangan dan pembangunan kawasan pesisiran pantai perlu diteraskan kepada prinsipprinsip perancangan dan pembangunan sejagat yang antara lain menitikberatkan elemen-elemen seperti berikut-

• Prinsip Ihsan a. Semua keputusan dan tindakan perancangan dan pembangunan mempertimbangkan kesan tindakan sama ada kepada individu, mesyarakat dan alam sekitar termasuk kawasan pesisiran pantai serta flora dan faunanya •

Prinsip Keselamatan

a. Perancangan dan pembangunan kawasan pesisiran pantai mestilah menghindarkan unsurunsur yang mendatangkan ancaman kerosakan/bahaya kepada kawasan tersebut. Ini adalah untuk menjadikan kawasan tersebut lebih selamat, liveable, mampan dan lebih produktif. •

Prinsip Kebersihan

a. Memastikan kawasan pesisiran pantai berada dalam keadaan bersih, indah dan teratur dengan penyediaan segala kemudahan asas dan awam yang mencukupi seperti sistem lalulintas dan pengangkutan yang berkesan dan selesa; b. Mengambil langkah-langkah untuk menggalakkan orang awam supaya menghargai kebersihan dan menanam kesedaran dalaman;

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

5 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI c. Mengintegrasikan pelbagai ciriciri kebudayaan dan senibina warisan tempatan dalam rekabentuk bangunan kawasan berdekatan dengan pesisiran pantai; dan d. Rekabentuk yang berkualiti serta yang mengutamakan nilai-nilai estatika, pandangan yang sihat dan bersih •

Prinsip Pemeliharaan Alam Sekitar dan Pemuliharaan Sumberjaya Asli dan Mampan a. Memelihara kawasan semualadi seperti kawasan pesisiran dan pantai yang sensitif dan kawasan yang mempunyai peranan ekologinya seperti hutan paya bakau yang perlu dikekalkan untuk kepentingan umum; dan b. Pengekalan alam semulajadi bagi kawasan yang sensitif di mana perubahan-perubahan yang berlaku terhadap kawasan tersebut diminimumkan sama ada pada manusia atau habitat sedia ada.

2.1

PRINSIP-PRINSIP UMUM

Perancangan dan pembangunan kawasan pesisiran pantai dan taman laut perlu berdasarkan kepada prinsip-prinsip berikut:  perancangan

dan pengurusan kawasan pantai perlu dilakukan dengan mengambil kira peranan kawasan sensitif dalam lanskapnya dan pengekalan peranan tersebut dalam manamana perancangan pembangunan sekelilingnya;

 konsep

reka bentuk pusat dan penampan atau core and buffer merupakan asas bagi pelan gunatanah dan aktiviti berhampiran kawasan pantai;

 pembangunan

perlu dilakukan pada jarak yang jauh (anjakan belakang) daripada kawasan pantai bagi mengurangkan kesan pembangunan terhadap kawasan pantai; dan

 kawasan penampan perlu direka

bentuk supaya lanskapnya berfungsi sebagai penampan kesan pembangunan atas kawasan sensitif (zon pengurusan/koridor riparian).

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

6 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI

DASAR DAN PERUNDANGAN SEDIADA

3.1

Dasar Sediada Dasar

Aspek Ditekankan

Konvensyen Antarabangsa berkaitan Tanah Lembap Berkepentingan Antarabangsa (International Convention on Wetlands of International Importance) atau Konvensyen Ramsar.

 Mengenal pasti beberapa jenis tanah lembap sebagai kawasan tanah lembap pesisir laut.

International Union for Conservation of Nature (IUCN).

 Menyenaraikan 10 kategori kawasan pemuliharaan termasuk kawasan pesisiran pantai.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI 3.2

Aspek/Perundangan Berkaitan Akta / Undang-Undang

Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 dan PeraturanPeraturan di bawahnya Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Udara Bersih) 1978;  Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Aktiviti yang Ditetapkan) bagi Laporan Penilaian Alam Sekitar 1987; dan  Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Penurunan Kuasa Kawalan Pencemaran Marin) 1993 dan 1994.  Akta Perikanan 1985  Akta Perhutanan Negara 1984 Akta Kerajaan Tempatan 1976 Akta Pengambilan Balik Tanah 1960 Kanun Tanah Negara 1965 Akta Perancang Bandar dan Desa 1976 Akta Akta Akta Akta

Pemuliharaan Tanah 1960 Jalan, Parit dan Bangunan 1974 Pelantar Benua 1966 Zon Ekonomi Eksklusif 1984

Akta  Pelindungan Hidupan Liar 1972  Akta Pihak Berkuasa Pelabuhan 1963 (semakan semula 1992)

Agensi



Jabatan Alam Sekitar

Jabatan Perikanan Jabatan Taman Laut Malaysia  Jabatan Perhutanan  PBPT  PBPT  Pejabat Tanah dan Daerah  JPBD  PBPT  Pejabat Tanah dan Galian  PBPT  JKPTG  Jabatan Laut  Jabatan Perikanan  Jabatan Kastam  Jabatan Pertahanan Jabatan PERHILITAN Jabatan Taman Laut Malaysia Kementerian Pengangkutan Pihak Berkuasa Pelabuhan

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

8 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI

GARIS PANDUAN UMUM

Konsep kawasan pusat dan penampan (core and buffer) digunakan bagi mengurus perancangan dan pemeliharaan kawasan pesisiran pantai dan taman laut (Rajah 1). Rajah 1 Langkah Asas Reka Bentuk Kawasan Pemeliharaan Pesisiran Pantai dan Taman Laut

Pusat

Langkah 1

Pusat

Langkah 2

Langkah 3

a) habitat berhampiran dan berhubung dengan habitat yang dikenal pasti dari segi pergerakan spesies atau pengaliran nutrien; b) ibu pejabat, stesen pegawai renjer, zon-zon kawasan asli perikanan, peranginan, penyelidikan, pendidikan; c) kawasan tadahan, pertanian, pembangunan bandar dan industri, sungai dan estuari; dan d) laluan perkapalan, kawasan perikanan komersial, dan zon kegunaan intensif. Kawasan jenis (c) dan (d) mesti dimasukkan dalam zon penampan atau perlu dikawal dari segi enapan, bahan agrokimia, dan banjir daripada air tawar (Salm & Clark, 1984).

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

9 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI anjakan minimum mengikut jenis pembangunan, topografi serta kesesuaian kawasan.

GP UMUM BAGI KAWASAN PESISIRAN PANTAI 4.1



Pembangunan Gunatanah

Pelan Pengurusan Zon Pesisiran Pantai Bersepadu (Integrated Coastal Zone Management – ICZM) dan dijadikan sebagai dasar pembangunan dan pemuliharaan kawasan pesisiran pantai dan pulau.



Dalam penilaian gunatanah, kesan terhadap kualiti alam sekitar hendaklah mengambil kira kesan kumulatif jangka panjang terhadap sumber pesisiran pantai dan habitat marin.



Pembangunan fizikal dibenarkan di belakang dan garis pantai.



Pembangunan di kawasan belakang pantai, dekat pantai dan luar pantai adalah selektif seperti aktiviti rekreasi, eko-pelancongan, marina dan perikanan. Struktur hanya boleh dibina dengan kelulusan Unit Kejuruteraan Pantai (JPS) dan/atau Jabatan Alam Sekitar (JAS) dan Jabatan Taman Laut Malaysia sekiranya melibatkan pulau-pulau yang telah diwartakan sebagai taman laut.



hanya gumuk



Aktiviti perlombongan tidak dibenarkan di kawasan gumuk, belakang pantai hingga ke luar pantai yang berjarak sehingga 10km atau berkedalaman air muka 10m.



Intensiti pembangunan kawasan santuari penyu dibenarkan.



di tidak

Pencahayaan yang terang dan bangunan tinggi tidak dibenarkan di kawasan pembangunan berhampiran zon pendaratan penyu

4.2

Pengurusan Kebersihan dan Keindahan



Kawalan Pelepasan Buangan



Sistem saliran dan pembetungan yang menyeluruh, bersepadu dan menepati standard yang diiktiraf



Kawalan sistem pemungutan sampah dan kemudahan pembuangan sampah yang efisien

Semua pembangunan struktur binaan kekal perlu mematuhi garis Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

10 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI

4.3 

Pembangunan Fizikal Pembangunan di kawasan pantai perlu kajian hidraulik



Pembangunan depan pantai (shore-front) contoh pembangunan ialah limbungan kapal, pelabuhan loji penapisan minyak, talian paip, stesen penjana kuasa, limpahan marin marina, jeti, lapangan terbangan;



Pembangunan belakang pantai (backshore) contoh pembangunan ialah perumahan, resort, pusat rekreasi, hotel; dan



Pengorekan pasir di pantai dan muara sungai contoh pembangunan ialah lombong pasir, pendalaman untuk pengemudian kapal, penebatan banjir dan akuakultur.

Projek penambakan yang melibatkan kawasan 50 hektar (123.55 ekar) atau lebih dan aktiviti pengorekan pasir yang melibatkan kawasan 50 hektar atau lebih perlu menjalankan Kajian Penilaian Impak Alam Sekitar Terperinci (detailed Environmental Impact Assessment (EIA) Report).



Kawasan penampan perlu disediakan sebagai kawasan perantaraan antara satu kawasan aktiviti intensiti tinggi dengan satu kawasan aktiviti intensiti rendah.



Berasing daripada kawasan penempatan yang lain serta kawasan taman, rizab tumbuhan dan tanah lembap yang berfungsi sebagai penampan dan pelindung ekosistem pinggir laut.



Perancangan pembangunan perlu memastikan tiada perubahan kepada hidrologi dan pengaliran arus di kawasan sensitif alam sekitar pinggir laut yang boleh menjejaskan fungsi fizikal, kimia, dan/atau biologi asalnya.



Sempadan tapak pembangunan (footprint) kawasan penempatan perlu ditunjukkan dengan jelas, terang dan Garisan Pinggir Semula jadi (natural edges) perlu dikekalkan

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

kawasan pinggir laut seharusnya merupakan sistem kawasan pesisiran dan taman rizab yang menjalar sepanjang garis pantai, estuari, pulau, kawasan perikanan, yang

11 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI mudah dikunjungi orang awam; 





oleh

sempadan kawasan penempatan berhampiran perlu dikenal pasti supaya tidak melampaui batasan sempadan; dan laluan ekologi yang bersambung perlu ditentukan untuk menghubungkan kawasan tumbuhan asli dan kawasan pemeliharaan.



Zon pengurusan riparian perlu dibentuk bagi mengurangkan kesan terus pembangunan kepada kawasan sensitif alam sekitar di pinggir badan-badan air, termasuk sungai dan pantai dalam kawasan pinggir laut; dan GP bentuk zon riparian diberikan khusus.

4.4 



Pembinaan, pembesaran atau pembaikan struktur pelindung pantai perlu memenuhi syarat berikut: 

struktur tersebut penting untuk melindungi penggunaan yang bergantung kepada air atau kawasan pantai rekreasi awam mengalami bahaya hakisan dan limpahan banjir;



struktur tersebut tidak akan mendatangkan impak negatif ke atas bekalan pasir pantai tempatan, hakisan, pencetekan pantai dan hidupan marin;



struktur tersebut adalah sejajar dengan pelan induk pelindungan pesisiran pantai negeri berkenaan; dan



dengan topografi sediada memberi tahap perlindungan yang sama dan mempunyai reka bentuk yang tidak melebihi jangka pulangan 50 tahun bagi ribut

Anjakan belakang pembangunan diwajibkan seperti dalam Jadual 7.

Zon Pengurusan Riparian 

perlindungan pantai oleh tumbuhan, pemulihan gumuk, pembentukan dan penyelenggaraan.

pengurusan dalam GP

Kawalan Hakisan Pantai Kaedah berbentuk bukan struktur terhadap masalah hakisan pantai diberi keutamaan seperti penambakan pantai,

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

12 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI 



4.5

Mengurangkan kesan negatif ke atas sistem gumuk dan pantai, kawasan berhampiran dan marin penyu. Pembinaan pantai yang melebihi garis pesisir mengikut arah selintang pantai sehingga menjulur keluar ke arah laut dari tubir gumuk, garis tumbuhan atau ke atas pesisiran pantai aktif, perlu dihadkan supaya tidak menceroboh ke kawasan pantai

keperluan minima diperlukan untuk perlindungan sementara;



perlindungan sementara perlu ditempatkan dan direkabentuk supaya mudah dialihkan;



di kawasan berlaku limpahan pasir lebihan, pengorekan kawasan pantai perlu ditegah;



tiada aktiviti yang mendatangkan impak kurang baik dilakukan; dan



sebarang kesan mesti ditangani.

negatif

Perlindungan Kecemasan 4.6





Apabila berlaku ribut, di kawasan pantai sehingga mengakibatkan hakisan gumuk pasir dan pesisiran pantai, samada struktur yang dibina telah musnah atau berpotensi untuk musnah akibat ribut, maka perlu ada pelan tindakan kecemasan yang diperlukan untuk maksud seperti berikut: 

perlindungan kecemasan perlu diambil dalam masa 30 hari selepas berlaku kejadian hakisan. Ini mungkin perlu dilanjutkan lagi sehingga pengesahan semula keadaan kecemasan tersebut;

Pengorekan Pasir



Aktiviti pengorekan dan penambakan pasir dikategorikan sebagai aktiviti terhad, tersekat dan/bersyarat bergantung kepada paras sensitiviti KSAS. Sebagai contoh, pengorekan pasir dilarang di kawasan pemuliharaan dan pengurusan semulajadi tetapi dibenarkan di kawasan pengurusan pembangunan



Teknik pengorekan dan amalan pengurusan terbaik

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

mengenalpasti kaedah pengorekan yang sesuai

13 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI serta protokol yang perlu dilaksanakan;





kapal korek berbentuk hopper mungkin digunakan apabila ianya tidak diisi melebihi paras limpahan semasa mengorek bahan merbahaya atau sedimen bertoksin atau lumpur dan kelodak; dan



syarat tiada limpahan atas barge dikenakan atas pengorekan pasir.

Pembuangan korekan-

bahan-bahan



kenalpasti kegunaan jendela korekan pasir untuk kegunaan habitat; dan



menghasilkan kaedah ujian ke atas sedimen, teknik analisis dan had konsentrasi kandungan kimia bahan-bahan yang perlu dikorek.



Penempatan bahan korekan di bawah air di kawasan teluk dihadkan dan pilihan tapak pembuangan yang tidak dipengaruhi pasang surut dan di lautan terbuka diberi keutamaan.



Kajian EIA di kawasan sumber pasir dari segi kesesuaian samada akan menjejaskan ekologi dan proses fizikal. Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

14 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI Jadual 1 Anjakan Belakang Pembangunan Jenis Pantai

Pantai berpasir dan laut

Pantai berlumpur

Aktiviti

i. Rekreasi

60 meter daripada paras purata air pasang perbani.

ii. Kediaman dan Pelancongan

60 meter daripada paras purata air pasang perbani.

iii. Perindustrian Ringan

500 meter daripada paras purata air pasang perbani.

iv. Perindustrian Berat

1000 meter daripada paras purata air pasang perbani.

v. Pertanian termasuk akuakultur

100 meter daripada paras purata air pasang perbani

vi. KSAS

Tambahan anjakan belakang 50% kepada nilai kawasan biasa. Air pelepasan (industri, komersial, kediaman dan kumbahan) perlu disalurkan ke sistem saliran darat. Contoh, untuk kawasan rekreasi, anjakan belakang = 90 meter

i. Kediaman dan Pelancongan

400 meter daripada paras purata air pasang perbani.

ii. Perindustrian

1000 meter daripada paras purata air pasang perbani (bagi kedua-dua industri ringan dan berat).

iii. Pertanian termasuk akuakultur

100 meter daripada paras purata air pasang perbani.

iv. KSAS

Tambahan anjakan belakang 50% kepada nilai kawasan biasa. Air pelepasan (industri, komersial, kediaman dan kumbahan) perlu disalurkan ke darat. Contoh, untuk kawasan perindustrian, anjakan belakang = 1500 meter

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

115 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI Jenis Pantai

Pantai berbatu/ tebing curam

Aktiviti

i. Kediaman dan Pelancongan

30 meter daripada paras purata air pasang perbani. Pembangunan dibenarkan di atas air, dengan kawalan jarak di antara bangunan ke bangunan dan dibina di atas tiang dengan kawalan ketinggian dan kumbahan.

ii. KSAS

Tambahan anjakan belakang 50% kepada nilai kawasan biasa. Air pelepasan (industri, komersial, kediaman dan kumbahan) perlu disalurkan ke sistem saliran darat.

i. Kediaman/ pelancongan

Mempunyai 60 meter kawasan penampan dari tebing laut baru serta menyediakan jalan perkhidmatan sepanjang pantai tersebut untuk kegunaan orang awam.

ii. KSAS

Tambahan anjakan belakang 50% kepada nilai kawasan biasa. Air pelepasan (industri, komersial, kediaman dan kumbahan) perlu disalurkan ke sistem saliran darat.

Semua aktiviti

Sebarang bangunan atau pembinaan yang melintasi pantai hingga ke pergigian air tidak dibenarkan di kawasan mana-mana pantai kawasan sensitif alam sekitar melainkan boardwalk atau jeti awam sahaja .

Pantai bagi kawasan tebus guna

Pantai KSAS Pinggir Laut

Sumber: Kajian KSAS, 2004

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

16 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI Rajah 2 Keperluan Anjakan Bangunan Di Kawasan Pesisiran Pantai (Pantai Berlumpur), Hutan Paya Bakau

Paras Air Laut

Sumber: Piawaian Perancangan Garis Panduan Pembangunan Di Kawasan Pesisiran Pantai, 1997 Nota: Anjakan 60 meter adalah untuk pantai berpasir bagi pantai berlumpur. Anjakan 400 meter bagi kawasan hutan paya bakau

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

117 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI Rajah 3 Keperluan Anjakan Bangunan Di Kawasan Pesisiran Pantai (Pantai Berlumpur), Tiada Hutan Bakau

Paras Air Laut

Sumber:Piawaian Perancangan Garis Panduan Pembangunan Di Kawasan Pesisiran Pantai,1997 Nota: Anjakan adalah 100 meter bagi pantai berlumpur

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

118 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI 5.

GARIS PANDUAN KHUSUS

Tahap Kesensitifan

Jadual 8 Kegunaan Tanah di Kawasan Pantai

(Rujuk Kod Gunatanah)

Kawasan pantai yang di anggap sangat sensitif dari segi keunikan biologi, warisan/arkeologi, kadar hakisan tinggi, atau sebab lain yang dikenal pasti.

Tiada

Dataran pasang surut terlindung dan dataran terumbu. (ESI=8)

KSAS/Kategori

Kawasan sensitif seperti Pulau Kecil, Taman Laut, Gumuk Pasir, Pantai Berlumpur Kunjungan Burung, Pantai Berlumpur Semaian Kerang, Kawasan Hutan Bakau (ESI=9,10), Kawasan Dataran Terumbu Karang, Kawasan Rumput Laut, Kawasan Warisan/ Arkeologi Pinggir Laut.

Aktiviti Dibenarkan

Aktiviti berimpak rendah Ekopelancongan

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat

Aktiviti

Syarat

Penyelidikan terkawal.

Tidak merosakkan persekitaran.

Kemudahan Pelancongan, rekreasi, perumahan, institusi, pertanian.

Pulau, Taman Laut EIA dan kebenaran agensi berkaitan.

Perikanan, penyelidikan.

Aktiviti berlesen, Taman Laut perlu mengikut syarat.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Aktiviti tidak dibenarkan

Semua

Industri, Pembangunan lain yang merosakkan atau mengancam dataran terumbu, mengubah rejim enapan dataran sehingga menyebabkan hakisan atau mendapan.

Catatan / GP



Menggunakan konsep kawasan pusat dan penampan (core and buffer)-rujuk Rajah 2.



Rujuk kepada Integrated Shoreline Management Plan (ISMP), JPS.



Anjakan (Setback). Zon Hutan Pantai Perancangan konsep core and buffer. Zon Pengurusan riparian. Rujuk Akta Perikanan 1985. Kajian Carrying Capacity/Limit of Acceptable Change (LAC). Rujuk kepada ISMP JPS.

    



119

KSAS/Kategori

Pantai terlindung, pesisiran pantai (termasuk saku) dan sungai yang (ESI=7)

berbatu tembok pantai, berpasir pantai tebing tinggi.

Tahap Kesensitifan

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI

(Rujuk Kod Gunatanah)

Tiada

Aktiviti Dibenarkan

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat

Aktiviti

Syarat

saliran, pendalaman, pertanian, perumahan (kepadatan rendah), institusi, rekreasi dan perikanan.

Penyediaan EIA untuk kualiti air kawasan persekitaran. 

Aktiviti tidak dibenarkan

 

Pembangunan kepadatan tinggi. Industri, Aktiviti lain yang boleh menyebabkan hakisan atau mendapan.

Dataran pasang surut terdedah. (ESI=6)

Pantai berbatu kerikil dan tembok batu-bata yang terdedah. (ESI=5) Pantai terdedah, bercampur pasir dan kerikil dan tambakkan pasirkerikil. (ESI=4)

Tiada

Perumahan, industri, rekreasi, institusi, pertanian dan perikanan.

Penyediaan EIA untuk kualiti air kawasan persekitaran.

Aktiviti yang boleh menyebabkan hakisan atau mendapan.

Catatan / GP

   

Anjakan (Setback). Konsep core and buffer. Zon Pengurusan riparian. Rujuk jadual 6 bagi syarat pantai berpasir.



Rujuk ISMP JPS.



Anjakan (Setback). Zon Hutan Pantai. Konsep core and buffer. Zon Pengurusan riparian.

  



Rujuk ISMP JPS.

Pantai terdedah, pasir saiz sederhana ke kasar. (ESI=3) Pantai terdedah, pasir halus dan beting-beting pasir. (ESI=2)

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

KSAS/Kategori

Tanjung berbatu terdedah, platform dihakis ombak, dan tembok laut. (ESI=1)

Tahap Kesensitifan

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI

(Rujuk Kod Gunatanah)

Tiada

Aktiviti Dibenarkan

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat

Aktiviti

Syarat

Perumahan, industri, rekreasi, institusi dan pertanian.

Penyediaan EIA supaya tidak menjejaskan kestabilan kawasan.

Aktiviti tidak dibenarkan

 Kuari  Aktiviti yang boleh mengancam kestabilan tanjung, pembanguna n yang boleh merosakkan pemandangan kawasan pelancongan.

Sumber: Kajian KSAS, 2004 Nota: Tahap 1 = 2 = 3 =

kesensitifan: Tiada pembangunan kecuali aktiviti penyelidikan Aktiviti berimpak rendah dibenarkan tanpa pertukaran gunatanah Pembangunan terkawal (dengan syarat-syarat tertentu)

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Catatan / GP

   



Anjakan (Setback). Zon Hutan Pantai. Konsep core and buffer. Zon Pengurusan riparian. Rujuk ISMP JPS

121 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI Rajah 4 Contoh Bentuk Pembangunan Zon Penampan Di Kawasan Kediaman

Sumber: Garis Panduan Kawasan Sensitif Alam Sekitar, 2008

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

122 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI Rajah 5 Contoh Laman Rumah Sebagai Kawasan Penampan a)

Laman Taman tanpa zon penampan yang berimpak tinggi kepada kawasan perairan.

Laman Taman dengan zon penampan yang berimpak rendah kepada kawasan perairan.

Sumber: Garis Panduan Kawasan Sensitif Alam Sekitar, 2008

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

123 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI Rajah 6 Contoh Pembangunan Zon Penampan a)

Contoh pembangunan resort atau rumah kediaman di pinggir pantai.

Contoh penampan untuk kawasan pertanian.

Sumber: Garis Panduan Kawasan Sensitif Alam Sekitar, 2008

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

124 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI Rajah 7 Contoh Bentuk Lanskap Penampan a)

Sekeliling bangunan.

Kilang atau industri di pesisir pantai.

Sumber: Garis Panduan Kawasan Sensitif Alam Sekitar, 2008

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI

Sebarang pertanyaan sila hubungi: Pengarah Bahagian Penyelidikan dan Pembangunan Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Tel: 03-2081 6000 Faks: 03-2094 1180 Email: bpp@townplan.gov.my Laman web: http://www.townplan.gov.my

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) KAWASAN PESISIRAN PANTAI

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan Jalan Chenderasari, 50646 Kuala Lumpur

DRAF 29/4/2011

Kawasan Dataran Banjir, Tanah Lembab, Bekas Lombong, Tasik dan Sungai

Kawasan Dataran Banjir, Tanah Lembap, Bekas Lombong, Tasik dan Sungai

JABATAN PERANCANGAN BANDAR DAN DESA SEMENANJUNG MALAYSIA KEMENTERIAN PERUMAHAN DAN KERAJAAN TEMPATAN 2010

Cetakan Pertama 2010 ď&#x192;&#x2019; Hakcipta Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan

978-983-2773-98-6

Diterbitkan di Malaysia oleh Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan Tel: 03-2081 6000 Faks: 03-2094 1180

Pemberitahuan GP ini mengandungi 10 GP yang perlu dibaca secara bersama iaitu         

GP ini hendaklah dibaca bersama undang-undang, dasar Persekutuan dan Negeri, serta GP Perancangan Pembangunan Di Kawasan Bukit dan Tanah Tinggi yang telah diluluskan oleh Mesyuarat Jemaah Menteri pada 12 Ogos 2009 dan MNKT Ke 62 pada 17 September 2009, serta lain-lain keperluan pelbagai agensi teknikal berkaitan. GP ini juga disediakan untuk menyokong GP sedia ada jabatan-jabatan kerajaan dan agensi-agensi lain. GP ini juga menggantikan GP Piawaian Perancangan Kawasan Tasik (JPBD 2/2000) 29 April 2011

A. DATARAN BANJIR ISI KANDUNGAN

MUKA SURAT

SKOP

PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN

DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA

GARIS PANDUAN UMUM

4.1 4.2 4.3

4 5 5

1.1 1.2 1.3

2.1 2.2 2.3

3.1

Definisi Dataran Banjir Kawasan Dataran Banjir Sebagai KSAS Kategori Kawasan Dataran Banjir Sebagai KSAS

Larangan Pembangunan Di Kawasan Dataran Banjir Mengadakan Pelan Pengurusan Dataran Banjir Pemeliharaan Tanah Lembap

Akta/Perundangan Berkaitan

Zon Saluran Dataran Banjir (Floodway) Zon Pinggir Dataran Banjir (flod Fringe) Zon Luar Dataran Banjir

GARIS PANDUAN KHUSUS 5.1

Garis Panduan Khusus Pembangunan

1 2 2

2 2 3

7 7

SENARAI RAJAH Rajah 1

: Ilustrasi Dataran Banjir- Pinggir Dataran Banjir dan Saluran Dataran Banjir Rajah 2(a) : Contoh Bangunan floodproofing menaikkan aras lantai melebihi aras banjir Rajah 2(b) : Contoh Bangunan floodproofing menaikkan aras lantai melebihi aras banjir

SENARAI FOTO Foto 1:

Salah satu contoh kawasan dataran banjir di Malaysia

1 5 5 3

B. TANAH LEMBAP (WETLANDS) ISI KANDUNGAN 1.

SKOP

1.1 1.2 1.3

10 10 11

2.3

Pemuliharaan dan Penggunaan Lestari Tanah Lembap 11 Pertukaran Guna Tanah di Tanah Lembah 11 tidak dibenarkan Pembentukan Zon Penampan di Sekeliling Tanah Lembap 11

DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA

3.1 3.2

12 13

Dasar Sedia Ada Akta/Perundangan Berkaitan

GARIS PANDUAN UMUM 4.1 4.2 4.3

Definisi Tanah Lembap (WETLANDS) Kawasan Tanah Lembap (WETLANDS) Sebagai KSAS Kategori Tanah Lembap (WETLANDS) KSAS

PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN TANAH LEMBAP 2.1 2.2

MUKA SURAT

Pengenalpastian dan Pemeliharaan Tanah Lembap Berkepentingan Antarabangsa Kawasan Tanah Lembap Zon Penampan

13 13 14 15

GARIS PANDUAN KHUSUS

5.1

Garis Panduan Khusus Pembangunan

SENARAI FOTO Foto 2:

Pembinaan pelantar (boardwalk) yang tidak mengganggu ekosistem semula jadi tanah lembap. 14

C. BEKAS LOMBONG ISI KANDUNGAN 1.

SKOP 1.1 1.2 1.3

Definisi Bekas Lombong Kawasan Bekas Lombong Sebagai KSAS 1.2.1 Kawasan Bekas Lombong Dalam Konteks KSAS Kategori Kawasan Bekas Lombong KSAS

PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN 2.1 2.2 2.3

MUKA SURAT 18 18 19 19 20

Pemeliharaan Bekas Lombong Sebagai Kawasan Warisan Geologi dan Landskap 20 Bekas Lombong yang Dibangunkan Hendaklah Dipastikan Tidak Mempunyai Risiko Geo-Bencana 21 Keselamatan Awam Perlu Diutamakan 21

DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA

GARIS PANDUAN UMUM

GARIS PANDUAN KHUSUS

3.1 3.2 4.1 4.2 5.1 5.2

Dasar Sedia Ada Akta/Perundangan Berkaitan

Pemuliharaan Kolam Bekas Lombong Zon Penampan Pemuliharaan dan Pembangunan Garis Panduan Khusus Pembangunan

22 22 23 24 25 26

SENARAI FOTO Foto 3: Foto 4: Foto 5:

Kolam lombong yang terbentuk daripada perlombongan timah jenis kapal korek 19 Kawasan tanah bekas lombong yang wujud daripada perlombongan timah jenis kapal korek 19 Contoh tapak rekreasi yang dibina di atas kawasan bekas Lombong 21

D. TASIK ISI KANDUNGAN 1.

MUKA SURAT

SKOP

1.2

30 31

1.1 1.3

Definisi Tasik Kawasan Tasik Sebagai KSAS Kategori Kawasan Tasik KSAS

PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN

DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA

GARIS PANDUAN UMUM

GARIS PANDUAN KHUSUS

3.1

5.1 5.2

Akta/Perundangan Sedia Ada

Garis Panduan Khusus Pengurusan Tasik Garis Panduan Khusus Pembangunan

34 36

SENARAI FOTO Foto 6: Foto 7: Foto 8: Foto 9:

Pemandangan sebuah tasik semulajadi Kawasan tasik yang telah dibangunkan sebagai kawasan rekreasi Contoh pembangunan tasik yang dirancang secara komprehensif Contoh pembangunan tasik yang bersifat environmental oriented dan mesra alam.

30 30 33 33

E. SUNGAI ISI KANDUNGAN

MUKA SURAT

SKOP

PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN

1.1 1.2 1.3 2.1

Definisi Sungai Sungai Sebagai KSAS Kategori Sungai KSAS Prinsip-prinsip Umum Pemuliharaan dan Pembangunan Sungai

50 51 51

DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA

GARIS PANDUAN UMUM

GARIS PANDUAN KHUSUS

3.1 4.1 5.1 5.2

Akta/Perundangan Sedia Ada

Garis Panduan Umum Pemuliharaan Garis Panduan Khusus Pemuliharaan Garis Panduan Khusus Pembangunan

52 55 55 59

SENARAI RAJAH Rajah 3: Rajah Rajah Rajah Rajah

4: 5: 6: 7:

Rajah 8: Rajah 9:

Ilustrasi Keratan Rentas Sungai, Rizab Sungai dan Koridor Sungai Keratan Rentas Sungai Di Kawasan Perkampungan Keratan Rentas Sungai Di Kawasan Lanskap Semulajadi Keratan Rentas Sungai Di Kawasan Bandar Pendekatan 3 Zon Penampan Yang Dibangunkan Untuk Kawasan Sungai Dalam Hutan Kawasan Penampan 3 Bahagian Contoh Bentuk Laluan Di Kawasan Penampan

50 54 54 54 57 57 58

SENARAI FOTO Foto 10:

Pemandangan aliran air sungai semulajadi

A. KAWASAN DATARAN BANJIR (FLOOD PLAIN)

BAHAGIAN I : Garis Panduan Perancangan Pemuliharaan Kawasan Alam Sekitar (KSAS) Kawasan Dataran Banjir (Flood Plain)

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

SKOP

1.1

Definisi Dataran Banjir

Rajah 1:

Istilah Dataran Banjir di dalam Garis Panduan Pembangunan Sungai dan Rizab Sungai adalah sebagai tanah berdampingan (adjoining) yang hampir rata terletak di bahagian baruh (valley) lembah sungai dan hanya dibanjiri air apabila aliran sungai melebihi kapasiti angkut (carrying capacity) alur. Dataran banjir dianggap sebagai sebahagian daripada badan air kerana keadaan fizikalnya yang dibanjiri air. GP ini meliputi dua bahagian dataran banjir iaitu zon saluran banjir (floodway) dan zon pinggir dataran banjir (flood fringe). Zon saluran banjir ialah saluran sungai dan tanah bersempadan yang diperlukan untuk menampung discas pada tahap banjir tertentu. Manakala zon pinggir dataran banjir adalah kawasan yang bersempadan dengan zon saluran banjir.

Ilustrasi Dataran Dataran Banjir Dataran Banjir

1 Banjir- Pinggir dan Saluran

Zon Pinggir Dataran Banjir Zon Saluran Dataran Banjir

Zon saluran dataran banjir (floodway) merupakan kawasan saluran / aliran sungai dan tanah bersempadanan yang perlu dirizabkan untuk discaj air banjir supaya dapat mengelakkan kenaikan aras air banjir 100 tahun melebihi 1 kaki. Manakala, zon pinggir dataran banjir (flood fringe) pula merupakan kawasan yang dibanjiri air semasa kejadian banjir tetapi tidak mengalami pengaliran arus yang deras. (Sumber : Jabatan Pengairan dan Saliran, JPS) Kawasan mudah banjir (flood prone areas) adalah kawasan yang terletak di tepi sungai di mana kawasan tersebut akan ditenggelami air sungai apabila berlakunya banjir dengan kedalaman sebanyak dua kali ganda kedalaman maksimum â&#x20AC;&#x153;bankfulâ&#x20AC;? (twice the maximum bankful depth).

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

1.2

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI Kawasan Dataran Banjir Sebagai KSAS

Dataran banjir merupakan satu kawasan penyimpanan air banjir semula jadi. Pencerobohan atau penukaran guna tanah dataran banjir untuk aktiviti manusia boleh mendedahkan kawasan itu kepada risiko bencana atau kehilangan nyawa. Kerosakan akibat banjir sungai boleh dikurangkan sekiranya kawasan dataran banjir tidak dibangunkan dengan aktiviti manusia. Justeru, kawasan dataran banjir dikategorikan sebagai KSAS iaitu kawasan berisiko bencana yang tinggi sekiranya dibangunkan tanpa kawalan. 1.3

Kategori Kawasan Dataran Banjir Sebagai KSAS

Kategori Dataran seperti di bawah.

banjir

KSAS

adalah

2.1

PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN Larangan Pembangunan Kawasan Dataran Banjir

Secara prinsipnya pembangunan tidak dibenarkan di kawasan dataran banjir bagi membolehkan dataran banjir tersebut berfungsi dalam pengawalan banjir. Larangan mungkin dihadkan kepada zon saluran banjir (flood away) sahaja. Dicadangkan memberi kebenaran untuk pembangunan pada tahap kegunaan tanah tertentu dan mensyaratkan supaya pihak pemaju melaksanakan dan mematuhi Pelan Pengurusan Risiko Banjir. 2.2

Mengadakan Pelan Pengurusan Dataran Banjir

Pelan pengurusan dataran banjir perlu disediakan terutamanya bagi kawasan dataran banjir yang telah dibangunkan. Pelan pengurusan dataran banjir disediakan bagi semua kawasan banjir

KSAS Berisiko Bencana Fungsi Utama ď&#x201A;ˇ Merupakan kawasan semula jadi untuk menyimpan air berlebihan sungai semasa banjir ď&#x201A;ˇ Pembangunan di kawasan berisiko banjir tanpa kawalan boleh menyebabkan risiko kehilangan nyawa serta kerugian harta benda yang tinggi.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI banjir struktur (structural mitigation measures)

Foto 1:

Salah satu contoh kawasan dataran banjir di Malaysia.

Tujuan pelan pengurusan dataran banjir adalaha) Memastikan gunatanah tidak menambahkan risiko banjir dan kos kerosakan; b)

Memastikan semua peringkat Kerajaan dan masyarakat setempat menerima tanggungjawab mereka terhadap pengurusan banjir;

Memastikan langkah-langkah pemuliharaan dataran banjir (Floodplain mitigation measures) tidak menambahkan kerosakan dan diterima oleh masyarakat setempat;

3 flood

Menggalakkan penggunaan Langkahlangkah Tebatan Banjir Bukan Struktur (Non-structural Mitigation Measures) di mana boleh. Langkahlangkah Pemuliharaan tidak berstruktur adalah langkah-langkah yang tidak mengubah haluan semula jadi banjir dengan mengubahsuai pembangunan mengikut keadaan. Contohnya menaikkan aras lantai lebih tinggi dari aras banjir (Floodproofing of buildings), penzonan, pengawalan pembangunan dan sistem amaran banjir; dan

Memastikan langkah-langkah Pengurusan Dataran Banjir mempunyai manfaat ekonomi, sosial dan alam sekitar.

2.3

Pemeliharaan Tanah Lembap

Sekiranya terdapat Tanah Lembap dalam dataran banjir tersebut, maka prinsip mengenai pemeliharaan Tanah Lembap juga hendak diikuti.

Dicadang gantikan â&#x20AC;&#x17E;langkah-langkah pemuliharaan dataran banjir (floodplain mitigation measures) kepada â&#x20AC;&#x17E;langkah-langkah tebatan Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

DASAR DAN SEMASA

3.1

Akta/Perundangan berkaitan

Akta/Perundangan berkaitan Lembap seperti di bawah. Akta/Undang-undang    

Enakmen Sumber Air Sabah 1998 Enakmen Sumber Air Selangor 1999 Akta Jalan, Parit dan Bangunan 1974 Akta Kerja-kerja Saliran, 1954

Tanah Agensi



PBPT



JPS



Pembangunan sediada di kawasan dataran banjir hendaklah dipindah ke tempat yang lebih tinggi dan selamat, atau kaedah “floodproofing” digunakan seperti menaikkan aras lantai melebihi aras banjir, dinding tebatan banjir, bahan binaan yang tahan reput dan “building codes” berdasarkan keperluan tempat berkenaan.



Mengutamakan langkah-langkah bukan berstruktur seperti mengenakan “flood proofing” untuk bangunan, perancangan amaran banjir dan pemindahan, pengezonan, dan kawalan pembangunan di mana boleh.



Mengadakan pembinaan struktur (Structural works) seperti flood mitigation dams, tetambak, lintasan banjir (by-pass floods), memperbaiki saluran air keluar dan membentuk takungan air sebagai pilihan kedua sekiranya langkah-langkah bukan berstruktur kurang berkesan.

GARIS PANDUAN UMUM

GP umum kawasan Dataran Banjir adalah seperti berikut: 4.1

jika tiada Peta Risiko Banjir. Walau bagaimanapun Peta Banjir berdasarkan kejadian banjir lampau ini tidak mengambil kira kejadian banjir yang lebih besar yang mungkin akan berlaku. Turut mengambil kira tentang petempatan lokasi untuk infrastruktur ktitikal seperti untuk elektrik, air, kumbahan dan lain-lain. Jika ditempatkan dalam kawasan ini perlu pengkelasan banjir yang sesuai.

PERUNDANGAN

Zon Saluran (Floodway)

Dataran

Banjir



Rizab sungai utama perlu dikenalpasti mengikut GP JPS dan tiada pembinaan struktur tetap dibenarkan di rizab sungai.



Kawasan dataran banjir sungai utama perlu dikenalpasti berdasarkan Peta Risiko Banjir dengan pengintegrasian model hidraulik, hidrologi dan perisian GIS. Peta banjir berpandukan kejadian banjir lampau juga boleh digunakan

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI 

Guna tanah terhad kepada pertanian, taman, kawasan terbuka, kawasan tempat letak kereta terhad dan penstoran yang sediada.



Pembangunan yang terlibat dengan pelupusan, penyimpanan, perawatan dan pembuatan bahan-bahan yang merbahaya tidak dibenarkan.



Pembangunan perkhidmatan awam seperti polis, bomba atau hospital tidak dibenarkan.

4.2

Zon Pinggir Dataran Banjir (flood Fringe)



Guna tanah dibenarkan dengan syarat ia dilindungi dari ancaman banjir atau tertakluk kepada keperluan peraturan untuk tempat kediaman, komersial dan pemuliharaan.



Aktiviti rekreasi dibenarkan dengan kawalan kebersihan alam sekitar dan banjir yang ketat



Pembangunan baru hanya boleh dipertimbangkan di zon “flood fringe” dengan syarat Langkah-langkah menghadapi risiko bencana banjir telah dibuat.  Risiko bencana banjir yang baru tidak akan wujud manakala risiko bencana banjir sedia ada tidak dimudaratkan lagi.  Tidak ada impak alam sekitar yang nyata.  Adanya maklumat yang mencukupi menyusuli permohonan yang menunjukkan pembangunan yang dicadangkan dipelihara oleh kesan banjir 100-tahun. Pembangunan yang melibatkan kemudahan sosial atau kecemasan seperti hospital, sekolah-sekolah, kemudahan taska tidak benarkan.

Rajah 2(a) : Contoh Bangunan floodproofing menaikkan aras lantai melebihi aras banjir



Rajah 2(b) : Contoh Bangunan floodproofing menaikkan aras lantai melebihi aras banjir Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

6 4.3

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI Zon Luar Dataran Banjir



Semua pembangunan yang berlaku di luar kawasan tadahan banjir adalah dibenarkan tertakluk kepada syaratsyarat dan GP umum sediada.



Kawasan yang berfungsi sebagai kolam takungan semula jadi air larian ribut (flood storage) seperti hutan paya bakau dan hutan tanah gambut perlu dipulihara untuk mengekalkan keseimbangan dataran banjir.



Semua pembangunan perlu mematuhi keperluan Manual Saliran Mesra Alam Malaysia terutamanya dalam menyediakan kawalan di punca iaitu kawalan kuantiti, kualiti air dan juga pelan hakisan dan sedimen.



Semua tapak letak kereta perlu mempunyai permukaan yang telus air.



Semua pembangunan perindustrian baru perlu menyediakan kemudahan pengumpulan air hujan.



Semua pembangunan mesti ada kemudahan kumbahan najis dilengkapi dengan sistem perawatan sebelum dialirkan keluar.



Pembangunan industri mesti dilengkapi dengan kemudahan pelupusan sisa dan bahan buangan industri.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

7 GARIS PANDUAN KHUSUS

5.1

Garis Panduan Khusus Pembangunan

KSAS/ Katego ri

Tahap Kesensitifan

Zon saluran dataran banjir

Aktiviti Dibenarkan (Rujuk Kod Guna tanah) Pemajuan Tanah terhad kepada pertanian, taman, kawasan terbuka, kawasan tempat letak kereta terhad dan penstoran-tidak jelas, penstoran untuk tujuan apa

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat

Aktiviti

Rekreasi

Syarat

Struktur kekal tidak dibenarkan  Mematuhi GP MASMA dan kajian Lembangan Sungai Bersepadu JPS  Sebarang perubahan bentuk mukabumi tidak menambah risiko banjir sedia ada

Aktiviti tidak dibenarkan

 Pembangunan berstruktur di kawasan rizab sungai tidak dibenarkan dan perlu mengikut garispanduan MASMA JPS.  Pembangunan yang terlibat dengan pelupusan, penyimpanan, perawatan dan pembuatan bahan-bahan yang merbahnya.  Pembangunan perkhidmatan awam seperti polis, bomba atau hospital tidak dibenarkan.

Sumber: kajian KSAS, 2004 NOTA : Tahap 1= 2= 3=

Kesensitifan: Tiada Pembangunan Kecuali Aktiviti Penyelidikan Aktiviti Berimpak Rendah Dibenarkan Tanpa Pertukaran Gunatanah Pembangunan Terkawal (Dengan Syarat-Syarat Tertentu)

Catatan / GP

 Mengutamakan langkah-langkah bukan berstruktur seperti mengenakan “flood proofing” untuk bangunan sediada, perancangan amaran banjir dan pemindahan, pengezonan, dan kawalan pembangunan.  Mengadakan pembinaan struktur (Structural works) seperti flood mitigation dams, tetambak, lintasan banjir (by-pass floods), memperbaiki saluran air keluar dan membentuk takungan air sebagai pilihan kedua sekiranya langkah-langkah bukan berstruktur kurang berkesan.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

KSAS/ Kategori

Tahap Kesensitifan

Sumber: kajian KSAS, 2004 sambung

Zon pinggir dataran banjir

NOTA : Tahap 1= 2= 3=

Aktiviti Dibenarkan (Rujuk Kod Guna tanah)

Pemajuan tanah dibenarkan dengan syarat ia dilindungi dari ancaman banjir atau tertakluk kepada keperluan peraturan untuk tempat kediaman, komersial dan pemuliharaan.

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat

Aktiviti

Syarat

 Aktiviti rekreasi  Pembangu nan baru hanya boleh dipertimba ngkan di zon “flood fringe” apabila memenuhi syarat di jalur sebelah.

 kawalan kebersihan alam sekitar dan banjir yang ketat.  Langkah-langkah menghadapi risiko bencana banjir telah dibuat  Risiko bencana banjir yang baru tidak akan wujud manakala risiko bencana banjir sedia ada tidak dimudaratkan lagi  Tidak ada impak alam sekitar yang nyata  Kenderaan dan manusia mempunyai cara yang selamat memasuki dan keluar dari zon tersebut apabila berlakunya banjir, hakisan dan lainlain kecemasan  Adanya maklumat yang mencukupi menyusuli permohonan yang menunjukkan pembangunan yang dicadangkan dipelihara oleh kesan banjir 100tahun

Kesensitifan: Tiada Pembangunan Kecuali Aktiviti Penyelidikan Aktiviti Berimpak Rendah Dibenarkan Tanpa Pertukaran Gunatanah Pembangunan Terkawal (Dengan Syarat-Syarat Tertentu)

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Aktiviti tidak dibenarkan

 Pembangunan yang melibatkan kemudahan sosial atau kecemasan seperti hospital, dan sekolah.

Catatan / GP

 Kawasan yang berfungsi sebagai kolam takungan semula jadi air larian ribut (flood storage) seperti hutan paya bakau dan hutan tanah gambut perlu dipulihara untuk mengekalkan keseimbangan dataran banjir.

B. TANAH LEMBAP (WETLANDS)

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

SKOP

1.1

Definisi Tanah Lembap (WETLANDS)

GP ini meliputi tanah lembap yang didefinisikan oleh Konvensyen Ramsar atau Konvensyen ke Atas Tanah Lembap sebagai “…areas of marsh, fen, peatland or water, whether natural or artificial, permanent or temporary, with water that is static or flowing, fresh, brackish or salt, including areas of marine water the depth of which at low tides does not exceed six metres”. Secara umumnya, tanah lembap didefinisikan sebagai „tanah yang ditenggelami (submerged) atau ditembusi (inundated) air sepanjang masa atau sebahagian masa sahaja‟. GP juga meliputi kriteria pengenalpastian tanah lembap yang berkepentingan antarabangsa.

1.2

Kawasan Tanah Lembap (WETLANDS) Sebagai KSAS

Tanah lembap merupakan habitat penting kepada pelbagai kehidupan flora dan fauna. Tanah lembap seperti Tapak Ramsar mempunyai kepentingan antarabangsa dan nilai warisan tinggi. Tanah lembap seperti tanah gambut mempunyai risiko bencana alam sekitar akibat pemendapan, kebakaran atau kejadian banjir sekiranya dibangunkan tanpa kawalan. Penukaran guna tanah lembap boleh menyebabkan kehilangan fungsi sokongan hidup terutama dari segi kepelbagaian biologi atau kehilangan kawasan yang mempunyai nilai warisan tinggi. Justeru, kawasan tanah lembap dikategorikan sebagai KSAS di mana ia mempunyai fungsi sokongan hidup, nilai warisan dan berpotensi sebagai kawasan risiko bencana.

GP ini menetapkan fungsi kawasan tanah lembap di dalam konteks KSAS.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

1.3 Kategori Tanah Lembap (WETLANDS) KSAS

2.2

Kategori Tanah Lembap (Wetlands) KSAS adalah seperti di bawah.

Tanah lembap seperti tanah gambut mempunyai risiko bencana alam sekitar akibat pemendapan, kebakaran atau kejadian banjir sekiranya ia dibangunkan tanpa kawalan. Penukaran guna tanah lembap boleh menyebabkan kehilangan suatu fungsi sokongan hidup terutamanya dari segi kepelbagaian biologi atau kehilangan suatu kawasan yang mempunyai nilai warisan tinggi. Sehubungan itu, pertukaran guna tanah apa jua jenis tanah lembap tidak dibenarkan.

KSAS Bernilai Warisan

KSAS Bernilai Sokongan Hidup

KSAS Berisiko Bencana

Fungsi Utama

Tapak Ramsar sebagai kawasan tanah lembap yang berkepentingan antarabangsa.

Habitat kepada pelbagai kehidupan flora dan fauna dan mempunyai kepelbagaian biologi yang tinggi.

ď&#x201A;ˇ Berfungsi sebagai kolam takungan air semulajadi. ď&#x201A;ˇ Pembangunan tanpa kawalan menyebabkan pemendapan tanah, kebakaran atau kejadian banjir.

PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN TANAH LEMBAP

2.1

Pemuliharaan dan Penggunaan Lestari Tanah Lembap

2.3

Pertukaran Guna Tanah di Tanah Lembah tidak dibenarkan

Pembentukan Zon Penampan di Sekeliling Tanah Lembap

Pembentukan zon penampan di sekeliling tanah lembap bagi mengekalkan habitat di sekitar zon tersebut dan juga mengelakkan tanah lembap daripada dikeringkan untuk kegiatan pertanian.

Pada amnya, semua kawasan tanah lembap hendaklah mengambilkira prinsip pemuliharaan dan penggunaan lestari. Prinsip ini adalah selaras dengan dasardasar antarabangsa dan kebangsaan sedia ada.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

12 3.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA

3.1

sambung

Dasar

Huraian Objektif utama CBD adalah pemuliharaan kepelbagaian biologi dan menggalakkan pembangunan mampan. Setiap negara Parti dikehendaki membentuk satu sistem bagi memulihara kawasankawasan terpilih termasuk garis panduan bagi pengurusannya.

Dasar Sedia Ada

Dasar

Huraian 

Tanah lembap merupakan ekosistem penting untuk pemuliharaan dan penggunaan lestari



Malaysia telah menjadi Parti kepada Konvensyen tersebut pada tahun 1995 dan telah mengisytiharkan Tasik Bera di Pahang, Pulau Kukup, Tanjung Piai dan Sungai Pulai di Johor, Hutan Simpan Trusan Kinabatangan, Rizab Hidupan Liar Kulamba dan Hutan Simpan Kuala Maruap dan Kuala Segama di Sabah sebagai kawasan-kawasan yang berkepentingan antarabangsa selaras Konvensyen ini yang digelar Tapak Ramsar. (Perlu merujuk senarai tapak Ramsar yang telah dikenalpasti oleh Kementerian Alam Sekitar dan Sumber Asli

Konvensyen ke Atas Tanah Lembap (Convention on Wetlands atau Konvensyen Ramsar)



Merupakan program global yang komprehensif yang menekankan keperluan pembangunan mapan di kawasan tanah lembap.



Ditandatangani oleh Malaysia pada tahun 1992 dan disahkan pada tahun 1994 juga merangkumi PPL tanah lembap.

Agenda 21

Convention on Biological Diversity (CBD)



Komitmen Malaysia di peringkat kebangsaan mahupun antarabangsa untuk memulihara kepelbagaian biologi dan memastikan komponennya digunakan dengan mapan.



National Conservation Strategy (NCS) yang dirumuskan pada tahun 1993 oleh EPU mempunyai objektif utama untuk memulihara kepelbagaian biologi. Kawasan hutan paya dan hutan paya air tawar dipulihara dan dimasukkan dalam proses perancangan fizikal

Dasar kepelbagaian Biologi Kebangsaan 1998

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

National Conservation Strategy (NCS)

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI 3.2

Akta/Perundangan Berkaitan

Akta/Perundangan berkaitan Lembap seperti di bawah. Akta/Undang-Undang

Tanah

Akta Perlindungan Hidupan Liar 1972



Jabatan PERHILITAN



Akta Taman Negara 1980



Jabatan Perhutanan

4.1

”it contains a representative, rare, or unique example of a natural or near-natural wetland type found within the appropriate biogeographic region”.

Agensi



Kriteria 1

Kriteria 2 “it supports vulnerable, endangered, or critically endangered species or threatened ecological communities”.

Kriteria 3

GARIS PANDUAN UMUM

”it supports populations of plant and/or animal species important for maintaining the biological diversity of a particular bio-geographic region”.

Pengenalpastian dan Pemeliharaan Tanah Lembap Berkepentingan Antarabangsa

Kawasan tanah lembap mempunyai ciri-ciri unik yang berkepentingan antarabangsa dan mempunyai kepelbagaian biodiversiti yang tinggi perlu dikenalpasti dan dizonkan dalam proses perancangan guna tanah.

Kriteria 4

Tanah lembap yang berkepentingan antarabangsa adalah yang mempunyai kriteria-kriteria yang ditetapkan oleh Ramsar Convention on Wetlands seperti berikut:

Kriteria 5

“it supports plant and/or animal species at a critical stage in their life cycles, or provides refuge during adverse conditions”.

“it regularly waterbirds”.

supports

20,000

Kriteria 6 “it regularly supports 1% of the individuals in a population of one species or subspecies of waterbird”.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

Kriteria 7



Struktur binaan untuk aktiviti ekopelancongan dan penyelidikan adalah terhad kepada pembinaan pelantar (boardwalk) atau bangunan kayu di atas permukaan air yang tidak mengganggu ekosistem semula jadi tanah lembap.



Reka bentuk struktur binaan seperti bangunan kayu perlu diselaraskan dengan keadaan persekitaran tanah lembap tersebut.



Program pemuliharaan perlu dijalankan untuk memulihara kawasan tanah lembap yang sudah terganggu.



Tapak masuk ke kawasan tanah lembap seperti pejabat urus setia dan tempat letak kereta hendaklah dibina di luar zon penampan.

”it supports a significant proportion of indigenous fish subspecies, species or families, life-history stages, species interactions and/or populations that are representative of wetland benefits and/or values and thereby contributes to global biological diversity”.

Kriteria 8 “it is an important source of food for fishes, spawning ground, nursery and/or migration path on which fish stocks, either within the wetland or elsewhere, depend”.

Kriteria 9 “it regularly supports 1% of the individuals in a population of one species or subspecies of wetland-dependent non-avian animal species”.

4.2

Kawasan Tanah Lembap



Kawasan tanah lembap yang dikenalpasti dan dizonkan perlu dipagar dan diletakkan papan tanda untuk melarang pencerobohan.



Kajian pengukuran tahap kesihatan ekosistem tanah lembap yang telah dizonkan perlu dilakukan melalui kepelbagaian biologi, peratus pencerobohan dan kebolehan melakukan fungsi ekologi.



Sebarang pembangunan atau penukaran guna tanah kawasan tanah lembap yang berkepentingan tidak dibenarkan terutamanya untuk pertanian atau penternakan akuakultur kecuali aktiviti eko-pelancongan dan penyelidikan.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Foto 2:

Pembinaan pelantar (boardwalk) yang tidak mengganggu ekosistem semula jadi tanah lembap.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI 4.3

Zon Penampan



Zon penampan selebar 1 km hendaklah disediakan di sekitar tanah lembap yang telah dizonkan tersebut. Tanaman yang memerlukan perparitan tidak dibenarkan di tanam di dalam zon tersebut.



Pembangunan struktur kekal atau akuakultur tidak dibenarkan di kawasan zon penampan kecuali kegiatan agroperhutanan.



Semua pembangunan yang berlaku di luar zon penampan adalah dibenarkan tertakluk kepada syarat-syarat dan GP sedia ada.



Semua pembangunan mesti mengadakan kemudahan pembetungan najis yang dilengkapi dengan sistem perawatan sebelum dialirkan keluar.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

5.1

GARIS PANDUAN KHUSUS Garis Panduan Khusus Pembangunan

KSAS/ Kategori

Tanah Lembap yang telah dizonkan

Zon penampan 1 km sekitar tanah lembap yang dizonkan

Tahap Kesensitifan

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

Aktiviti Dibenarkan (Rujuk Kod Guna tanah)

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti tidak dibenarkan

Penyelidikan

Aktiviti

Syarat

tiada

Eko-pelancongan

Penyelidikan



Rekreasi

Eko-pelancongan



Utiliti



Agroperhutanan



Penyediaa n pelan pengurusa n alam sekitar



Pembangunan struktur kekal



Pembalakan



Pertanian



Akuakultur



Pembangunan struktur kekal



Pertanian



Akuakultur

Mengikut GP Jabatan Perhutanan

(Sumber: Kajian KSAS 2004) Nota: Tahap Kesensitifan : 1 = Tiada pembangunan kecuali aktiviti penyelidikan 2 = Aktiviti berimpak rendah dibenarkan tanpa pertukaran guna tanah 3 = Pembangunan terkawal (dengan syarat-syarat tertentu)

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Catatan / GP

Struktur binaan untuk aktiviti eko-pelancongan dan penyelidikan adalah terhad kepada pembinaan pelantar (boardwalk) atau bangunan kayu yang dibina di atas permukaan air.

C. KAWASAN BEKAS LOMBONG

BAHAGIAN I : Garis Panduan Perancangan Pemuliharaan Kawasan Alam Sekitar (KSAS) Kawasan Bekas Lombong

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

SKOP

b) Kawasan Kolong

1.1

Definisi Bekas Lombong



Kolong atau terowong telah digunakan untuk menghasilkan mineral dari telerang yang mengandungi mineral seperti emas, bijih timah, wolframit dan arang batu di bawah permukaan bumi.



Jika telerang didapati pada bukit tinggi, terowong mendatar (adit) akan dibentuk untuk sampai ke telerang di dalam batuan.

Bekas Lombong bermaksud kawasan yang pernah digunakan untuk tujuan perlombongan atau tanah bekas kuari dan telah ditinggalkan untuk suatu tempoh masa oleh pihak tertentu. GP ini meliputi 3 jenis Bekas Lombong seperti berikut: a) Kawasan Bekas Lombong Pam-Kelikir/Kapal Korek

Jenis

Bekas

Lombong

Jenis



Enapan lanar timah yang besar terletak di kawasan pamah sungai besar dan jenis ini dilombong dengan menggunakan kapal korek dan kaedah dedah-pam kelikir berperingkat. Saiz kawasan yang terlibat adalah amat luas iaitu dari beberapa ratus hingga beberapa ribu hektar.



Jika telerang terdapat di kawasan yang rata atau beralun-alun, syaf akan dikorek turun ke dalam tanah / batuan dan apabila sampai ke dalaman yang dikehendaki, terowong mendatar (dinamakan sebagai cross-cut) akan dibentuk sehingga bertemu dengan telerang yang mengandungi bijih.



Enapan lanar timah yang kecil biasanya didapati di lembangan sungai kecil atau sederhana di mana kawasan yang terlibat adalah daripada beberapa puluh hingga beberapa ratus hektar. Di kawasan lembangan hulu sungai, enapan timah juga wujud pada sedimen yang kasar (kelikir dan batu tongkol). Bagi jenis enapan ini, kaedah dedah (opencast) digabungkan dengan palong biasa digunakan untuk menghasilkan bijih timah.



Terowong ini kemudian akan dibentuk mengikut telerang untuk menghasilkan bijih. Jenis terowong ini dinamakan sebagai „drive’.

c) Kawasan Bekas Lombong Batuan Keras Dedah 

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Jenis

Kebanyakan jenis ini bekas peninggalan lombong bijih ferum atau emas. Biasanya bahan letupan digunakan untuk mengali keluar batuan keras dan bijih-bijih yang bernilai. Apabila perlombongan tamat, lubang besar akan dipenuhi oleh air.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI ď&#x201A;ˇ

Selain daripada lombong yang besar, kawasan atau kolam buangan sisa juga wujud. Kawasan atau kolam ini biasanya diisi oleh air atau pasir dan selut yang terhasil daripada pemprosesan bijih. Jika sianida (cyanide) digunakan untuk menghasilkan emas, kolam atau kawasan buangan sisa ini mungkin mengandungi bahan toksid.

1.2

Kawasan Bekas Lombong Sebagai KSAS

1.2.1 Kawasan Bekas Lombong Dalam Konteks KSAS Kawasan bekas lombong menunjukkan beberapa perspekti dari segi KSASa)

KSAS Berisiko Geo-Bencana

Pembinaan yang dijalankan tanpa kawalan di atas kawasan Bekas lombong boleh mengancam keselamatan awam dan kerosakkan harta benda.

Foto 3:

Kolam lombong yang terbentuk daripada perlombongan timah jenis kapal korek

Geo-Bencana wujud kerana tanah bekas lombong dapat menghasilkan lubang benam (terhad kepada jenis yang mempunyai batu hampar atau batu kapur), penurunan tanah (selut terperangkap atau tanah lemah atau kolong dan lubang bawah tanah), air kolam toksid atau berasid dan batu hampar tediri daripada batu kapur. b)

KSAS Berisiko Geo-Pelancongan

Kawasan bekas lombong yang menunjukkan nilai sejarah dan kebudayaan boleh dikelaskan sebagai KSAS warisan dan dipulihara untuk tujuan pelancongan seperti Sg. Lembing dan Batu arang.

Foto 4:

Kawasan tanah bekas lombong yang wujud daripada perlombongan timah jenis kapal korek

Terdapat juga bekas lombong yang digunakan sebagai kawasan rekreasi untuk kunjungan orang ramai seperti Taman Tasik di Lake Garden, Taman Titiwangsa, sebahagian Paya Indah di Dengkil, Sg. Besi

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

Mines Resort, Sunway Lagoon, Tasik Rekreasi Sukan Air di Ampang, Kuang dan Kuchai Lama.

PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN

2.1

Pemeliharaan Bekas Sebagai Kawasan Geologi dan Landskap

KSAS sebagai Kawasan Ekologi dan Sokongan Hidup

Kawaan bekas lombong boleh dijadikan sebagai kawasan ekologi yang unik dan mempunyai ciri yang boleh dipelihara atau dipulihra untuk kehidupan liar (burung, binatang dan tumbuhan-tumbuhan seperti di Batang Berjuntai, Selangor dan Malim Nawar Perak). Kolam kawasan bekas lombong pula boleh dijadikan sebagai takungan air munisipal dan untuk tanaman sayur-sayuran serta penternakan seperti di lembah Kinta. Keadaan ini membolehkannya dikelaskan sebagai KSAS sokongan hidup. 1.3

Kategori Kawasan Lombong KSAS

Bekas

Kepentingan Kawasan Bekas sebagai KSAS seperti berikut:

Lombong

KSAS Bernilai Warisan Fungsi Utama Sebagai warisan pelbagaikan geologi dan dipulihara untuk geopelancongan

KSAS Bernilai Sokongan Hidup Fungsi Utama Sebagai keperluan ruang dan pembekalan makanan (peranan pertanian dan perikanan)

Lombong Warisan



Fungsi yang diutamakan adalah sebagai kawasan warisan geologi dan landskap (iaitu berperanan dari segi KSAS Warisan). Walau bagaimanapun, fungsi kegunaan tanah kering dan jasad air ini kebiasaannya untuk kawasan rekreasi. Contoh tapak rekreasi di atas kawasan bekas lombong adalah seperti



Taman Titiwangsa, Paya Indah, Sunway Lagoon, Mines Resort dan Taman Taiping.



Kawasan bekas lombong yang dicadangkan pembangunan sebagai tapak warisan geologi hendaklah dipastikan mempunyai ciri warisan (geologi dan landskap) atau ciri ekologi yang unik dan tidak dapat digantikan. Oleh itu, pendapat pakar diperlukan sebelum pembangunan diluluskan.

KSAS Berisiko Bencana Fungsi Utama Kategori kesensitifan wujud apabila memenuhi keperluan ruang.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI Foto 5:

2.2



Contoh tapak rekreasi yang dibina di atas kawasan bekas lombong

Bekas Lombong yang Dibangunkan Hendaklah Dipastikan Tidak Mempunyai Risiko Geo-Bencana

2.3

Keselamatan Diutamakan

Awam

Perlu



Keselamatan awam perlu diutamakan bagi kawasan bekas lombong yang dibangunkan sebagai taman rekreasi atau taman ekologi. Kawasan yang dipilih perlu ditentukan kesesuaiannya serta mempunyai kualiti air kolam dan air bawah tanah yang mematahui had yang ditetapkan oleh pihak yang bertanggungjawab.



Kawasan bekas lombong yang dibangunkan sebagai kawasan takungan air bersih perlu mengutamakan kualiti airnya dan mengelakkan pencemaran yang boleh berlaku melalui penggerakan air bawah tanah.

Kajian teliti perlu dijalankan untuk menentukan pembangunan yang dicadangkan di atas kawasan bekas lombong tidak mempunyai risiko geobencana yang boleh mengakibatkan ancaman kepada keselamatan awam, kerosakan harta benda, pencemaran air bawah tanah dan degradasi tanahtanah.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

22 3.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA

Sebarang pembangunan di Kawasan Bekas Lombong perlu mematuhi dasar dan undang-undang seperti berikut: 3.1

Dasar Sedia Ada Dasar



Enakmen Mineral, Negri Sembilan 2002



Enakmen Mineral, Melaka 2002



Enakmen Mineral, Perlis 2002



Enakmen Mineral, Kedah 2004



Enakmen Mineral, Pulau Pinang 2001



Enakmen Mineral Johor 2003



Ordinan Mineral, Sarawak 2004



Ordinan Mineral, Sabah 1999



Akta Pembangunan Mineral 1992



Enakmen Perlombongan 1929



Kanun Tanah Negara 1965



Akta Warisan Kebangsaan 2005

Huraian 

Agenda 21 Selangor

3.2

Akta / UndangUndang

Kawasan tanah bekas lombong dianggap mempunyai fungsi utama sebagai KSAS warisan untuk geologi dan landskap

Akta/Perundangan Berkaitan

Akta / UndangUndang

Agensi



Enakmen Mineral, Selangor 2000



Jabatan Tanah dan Galian



Enakmen Mineral, Perak 2003



Jabatan Mineral dan Geosains



Enakmen Mineral Pahang 2001



PBPT



Enakmen Mineral, Kelantan 2001



Jabatan Muzium dan Antikuiti



Enakmen Mineral, Terengganu 2002

sambung Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Agensi

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

ď&#x201A;ˇ

d) Jika lantainya terdiri daripada pasir lombong, air akan dipam keluar. Pasir atau tanah asal pasir boleh digunakan untuk tambakan. Pemadatan dilakukan lapisan demi lapisan sehingga mencapai ketinggian yang dikehendaki.

GARIS PANDUAN UMUM PEMULIHARAAN

4.1

Pemuliharaan Kolam Bekas Lombong

Kawasan bakas lombong mestilah dikenalpasti, dipetakan dan dizonkan sebagai Kawasan Sensitif Alam Sekitar dalam Rancangan Struktur Negeri dan Rancangan Tempatan Daerah.

e) Selut yang digali keluar mesti disimpan pada kawasan yang disediakan. Elakkan daripada pencemaran air permukaan seperti kolam dan sungai atau parit berdekatan.

Kajian yang perlu dijalankan untuk memulihkan kolam bekas lombong sedia ada merangkumi-

f) Selut yang digali keluar dengan kaedah mekanikal boleh dicampurkan dengan pasir atau tanah yang sesuai supaya ia boleh digunakan untuk menambak kawasan lapang yang dicadang.

a) memperolehi data fizikal seperti keluasan, bentuk, kedalaman kolam, jenis sedimen pada lantainya. b) Ketebalan selut perlu ditentukan (dengan pensampelan khas) dan sampel diambil untuk analisis terhadap kandungan air, Had Atterberg (ukuran asas untuk pasir halus) dan lain-lain. c) Bagi kedalaman kolam yang kurang daripada 5m, pemulihan adalah dengan kaedah pengepaman air sehingga kering. Lapisan selut yang lembut didedah dan digali secara mekanikal sehingga seberapa dalam yang boleh. Manakala bahan tambakan yang terdiri daripada pasir atau tanah asal berpasir diletak atas permukaan selut yang kukuh dan pemadatan bahan tambakan dilakukan lapisan demi lapisan sehingga struktur tanah menjadi kukuh.

g) Kolam bekas lombong juga boleh digunakan sebagai kolam takungan air (retention pond) sebagai kawalan banjir. ď&#x201A;ˇ

Laporan Geologi / Geoteknik mesti menyentuh tentang topik-topik seperti berikut: a) Sejarah perlombongan. b) Sejarah kegunaan kawasan bekas lombong ini selepas lombong berhenti. c) Keadaan fizikal tanah termasuk kolam bekas lombong dan kawasan berhampirannya. d) Geomorfologi kawasan bekas lombong dan kawasan sekelilingnya.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

e) Geologi Permukaan Permukaan

dan

Bawah

f) Keadaan dan ciri geoteknik tanah tak konsolidat yang didapati

4.2 

Jika KSAS bekas lombong berwarisan dijadikan taman ekologi / geologi atau tugu geologi, satu zon penampan selebar 50 m mengelilingi kawasan tersebut hendaklah diadakan. Pembangunan intensiti rendah yang tidak menyebabkan sebarang pencemaran udara, bunyi dan air permukaan dan air bawah tanah dibenarkan.



Jika KSAS bekas lombong berwarisan dijadikan taman rekreasi, zon penampan tidak diperlukan. Pembangunan berdekatannya dibenarkan dengan syarat tidak menyebabkan sebarang pencemaran udara, bunyi dan air permukaan dan air bawah tanah.

g) Keadaan Geoteknik batu hampar h) Jika batu kapur wujud dalam kawasan, potensi bencana berkait dengan batu kapur (topografi tidak sekata, lubang benam dan lubang dalam batuan dan lain-lain). i) Hidrologi permukaan termasuk kolam, sungai, parit, saliran. j) Geohidrologi dan air bawah tanah (aliran, “discharge and recharge”, pencemaran dan interaksi antara air bawah tanah dan air permukaan). k) Kehadiran mineral bijih dan mineral industri dan potensi setiap mineral jika ianya masih didapati di kawasan tersebut. 

Jika tanah gambut didapati, kaedah mitigasi untuk mengukuhkannya mesti dikemukakan.



Jika batu kapur wujud sebagai batu hampar pada kawasan terlibat, jenis atau bentuk profil permukaan keras perlu dipastikan dan juga tidak terdapat lubang atau gua di dalam batu kapur. Jika pembinaan menggunakan batu hampar sebagai asas, analisis kekukuhan batu kapur perlu dijalankan.



Kaedah mitigasi perlu dicadangkan sekiranya potensi geo-bencana dikesan.

Zon Penampan

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

GARIS PANDUAN KHUSUS

5.1 Pemuliharaan dan Pembangunan 

Bagi bekas lombong jenis dedah (opencut), semua potongan atau cerun hendaklah dipastikan selamat dan tidak menyebabkan kejadian tanah runtuh.



Kolam sisa lombong atau air dalam kolam lombong tidak dibenarkan mengandungi bahan toksid yang tidak diingini seperti sainida. Permohonan hendaklah ditolak jika bahan toksid dan lain-lain dikesan melebihi had peraturan dan undang-undang yang berkuatkuasa. Laporan EIA yang merangkumi kaedah mitigasi atau rawatan bahan toksid mesti dikemukakan.



Bagi bekas lombong jenis kolong, lubang benam akibat kehadiran terowong dan kolong di bawah permukaan hendaklah dipastikan tidak berlaku. Kajian geoteknik untuk menentukan kekukuhan terowong dan kolong di bawah permukaan mesti dilakukan jika pembinaan telah dicadangkan di bahagian atasnya.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

26 Garis Panduan Khusus Pembangunan

Jenis Tanah Bekas Lombong

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat

Tahap Kesensitifan

5.2

Aktiviti Dibenarkan (Rujuk Kod Gunatanah)

Jenis pam kelikir, dedah – palong dan kapal korek

   

Penyelidikan Pendidikan Tadahan air Tanaman dan Ternakan

Jenis kolong

 Penyelidikan  Pendidikan

Aktiviti

Syarat

Aktiviti tidak dibenarkan

Catatan / GP

 Aktiviti Pembinaan  Perindusrian  Rekreasi

 Kajian tapak diperlukan untuk mengelakkan geo-bencana.  Kajian terperinci diperlukan jika kolam lombong dicadang untuk dipulihkan.

 Pelupusan Sisa Pepejal dan Toksid.  Industri yang menggunakan bahan beradioaktif dan kimia toksid.  Semua industri yang boleh mencemarkan air bawah tanah.

Semua syarat mengikut akta dan enakmen-enakmen bagi setiap aktiviti ditetap mesti dipatuhi.

 Aktiviti Pembinaan  Terhad.  Perindusrian Terhad  Rekreasi  Tanaman dan Ternakan

 Kajian tapak perlu untuk menentukan kesesuaian tapak dan mengelakkan geo-bencana.  Kajian terperinci perlu jika kolam lombong dicadang untuk dipulihkan.  Pastikan bahan sisa buangan bukan yang toksid atau radioaktif.  Pastikan bahawa air dalam kolam tidak bertoksid.

 Pelupusan Sisa Pepejal dan Toksid.  Industri yang menggunakan bahan beradioaktif dan kimia toksid.  Semua industri yang boleh mencemarkan air bawah tanah.

Jika bahan toksid dikesan dalam air kolam lombong atau di kolam sisa buangan kajian EIA diperlu. Semua syarat mengikut akta-akta dan enakmenenakmen bagi setiap aktiviti ditetap mesti dipatuhi.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

Jenis Tanah Bekas Lombong

Jenis dedah (Opencut)

Tahap Kesensitifan

sambung

Aktiviti Dibenarkan (Rujuk Kod Gunatanah)

 

Penyelidikan Pendidikan

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat

Aktiviti

 Aktiviti Pembinaan Terhad.  Perindusrian Terhad.  Rekreasi.  Tanaman dan Ternakan.  Tadahan Air.

Aktiviti tidak dibenarkan

Syarat

 Kajian tapak perlu untuk menentukan kesesuaian tapak dan mengelakkan geo-bencana.  Kajian terperinci perlu jika kolam lombong dicadang untuk pulih.  Pastikan bahan sisa buangan bukan yang toksid atau radioaktif.  Pastikan bahawa air dalam kolam tidak bertoksid.

 Pelupusan Sisa Pepejal dan Toksid.  Industri yang menggunakan bahan beradioaktif dan kimia toksid.  Semua industri yang boleh mencemarkan air bawah tanah.

Catatan / GP

Jika bahan toksid dikesan dalam air kolam lombong atau di kolam sisa buangan kajian EIA diperlu. Semua syarat mengikut akta dan enakmen-enakmen bagi setiap aktiviti ditetap mesti dipatuhi.

(Sumber : Kajian KSAS, 2004) Nota : Darjah Kesensitifan (kategori): 1 = Tiada Pembangunan Kecuali Aktiviti Penyelidikan 2 = Aktiviti Berimpak Rendah Dibenarkan Tanpa Pertukaran Guna Tanah 3 = Pembangunan Terkawal (Dengan Syarat-Syarat Tertentu)

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

D. TASIK

BAHAGIAN I : Garis Panduan Perancangan Pemuliharaan Kawasan Alam Sekitar (KSAS) Tasik

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI Jenis Tasik

Ciri-ciri

Tasik Asli  

Tasik Paya  Tasik Bera dan  Tasik Chini



Tasik Laguna  Marang Safari Resort



sambung

Terbentuk hasil daripada proses semulajadi. Kandungan air berubahubah mengikut musim hujan dan bergantung terus kepada persekitaran habitat semulajadi. Keseimbangan ekologi dan ekosistem perlu dijaga dan menyediakan habitat yang kaya dengan biodiversiti dan kehidupan biologi.

Jenis Tasik

Ciri-ciri

Tasik Asli 

Tasik Ladam



 Sungai Kelantan  Sungai Pahang  Sungai Perak 

Terbentuk di belakang beting pasir, berm dan permatang atau pantai kuno. Kejadiannya dari segi geologi adalah baru (recent) dan terbentuk memanjang selari dengan pantai.



Tasik Buatan 

Tasik Bekas Lombong



 Tasik Taiping  Tasik Titiwangsa



 Tasik Sungai Besi



SKOP

Tasik Empangan  Empangan

1.1 Definisi Tasik

Semenyih

Kawasan tasik didefinisikan sebagai satu kawasan permukaan bumi yang ditakungi air seluas satu hektar atau lebih dengan pelbagai kedalaman yang secara umumnya mengandungi nutrien yang mampu membiakkan hidupan air untuk faedah sosio-ekonomi dan rekreasi masyarakat setempat. Jenis-jenis tasik seperti di jadual berikut:

Terbentuk di hilir sungai akibat proses semulajadi. Perubahan aliran sungai mengakibatkan pemisahan bahagian liku sungai meninggalkan formasi yang dikenali sebagai tasik ladam. Bersaiz kecil, berbentuk ladam dan mudah kering.

 Tasik Kenyir  Empangan

Temenggor



Terbentuk hasil aktiviti perlombongan. Keluasan dan kedalaman tasik tidak mempunyai hubungan dengan sungai di sekitarnya. Tidak melalui proses pasang surut dan tidak dikelilingi habitat semula jadi.

Terbentuk oleh tindakan kerja manusia menyekat laluan air sungai dan menakungnya untuk tujuan bekalan air, janakuasa, pengairan pertanian atau rekreasi. Terdapat di hulu sungai dan persekitarannya dikelilingi tumbuhan.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

sambung

Jenis Tasik

Ciri-ciri

Tasik Buatan 

Tasik Terancang



 Putrajaya 



Tasik / Kolam Takungan

Foto 6:



Direkabentuk khas bertujuan estetik, rekreasi atau sebagai kolam takungan. Diterapkan dalam konsep perancangan sesuatu kawasan. Memerlukan pengurusan ketat untuk menjamin pengekalannya. Dibina khas sebagai langkah tebatan banjir. Juga sebagai tempat rekreasi dan pengindahan kawasan.

Pemandangan sebuah tasik semulajadi

Foto 7:

1.2

Kawasan tasik yang telah dibangunkan sebagai kawasan rekreasii

Kawasan Tasik Sebagai KSAS

Kawasan tasik merupakan salah satu sumber pembangunan yang amat bernilai dari segi estetik, warisan negara dan ekonomi. Keindahan dalam bentuk asalnya harus dikekalkan sebagai aset dan khazanah negara di samping dinikmati orang ramai. Tambahan pula, pembangunan pasaran hartanah dan perubahan citarasa penduduk masa kini telah menggalakkan pembangunan „water front’ semakin mendapat permintaan di pasaran. Oleh itu, keseimbangan pembangunan di persekitaran tasik perlu ditekankan supaya menjaga keharmonian, keselamatan dan kemampanan alam sekitar.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI 1.3

Kategori Kawasan Tasik KSAS

KSAS Bernilai Sokongan Hidup

KSAS Berisiko Bencana

Fungsi Utama

 Menyeimbangi ekosistem dan kesejahteraan hidupan.

 Kawasan tasik berperanan sebagai kolam takungan air semasa kejadian banjir  Kawasan yang sensitif terhadap kerja pembangunan dan perataan tanah.

KSAS Bernilai Warisan Fungsi Sampingan  Mempunyai sumber kepelbagaia n biologi yang bernilai tinggi.

PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN

Prinsip-prinsip perancangan dan pembangunan kawasan tasik perlu diteraskan kepada prinsip-prinsip berikut:

Keselamatan - Perancangan dan pembangunan tasik mestilah menghindarkan unsurunsur yang mendatangkan ancaman kerosakan dan bahaya kepada kawasan tersebut. Ini adalah untuk menjadikan kawasan tersebut lebih selamat, liveable mampan dan lebih produktif.



Kebersihan dan Keindahan - Memastikan kawasan tasik berada dalam keadaan bersih, indah dan teratur dengan penyediaan segala kemudahan asas dan awam yang mencukupi seperti sistem lalu lintas dan pengangkutan yang berkesan dan selesa. - Mengambil langkah-langkah untuk menggalakkan orang awam supaya menghargai kebersihan dan menanam kesedaran dalaman. - Mengintegrasikan ciri-ciri kebudayaan dan seni bina, warisan tempatan dalam rekabentuk bangunan berdekatan kawasan tasik. - Rekebentuk yang berkualiti serta yang mengutamakan nilai-nilai estetik persekitaran yang sihat dan bersih.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

32 

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

Pemelilharaan Alam Sekitar dan Pemuliharaan Sumberjaya Asli yang Mampan

Akta / Undang-Undang  Manual Saliran Mesra Alam (MASMA)  Kanun Tanah Negara 1965  Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974  Akta Pemuliharaan Tanah 1960.  Akta Jalan, Parit dan Bangunan 1974.  Akta Kerajaan Tempatan 1976.

Memelihara kawasan semulajadi tasik yang sensitif dan mempunyai peranan ekologinya perlu dikekalkan untuk kepentingan umum.

3.1

DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA

Akta/Perundangan Sedia Ada

Agensi  JPS  Pejabat Tanah dan Daerah  Jabatan Alam Sekitar  Pejabat Tanah dan Galian  PBPT  PBPT

sambung

Akta / Undang-Undang  Akta Perhutanan Negara 1984.  Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976.  Akta Pembangunan Mineral, 1994  Akta Perikanan 1985.  Akta Penyiasatan Kajibumi, 1974  Akta Perlindungan Hidupan Liar 1972.  Water Act 1920 (disemak-1989)  Akta Pengambilan Balik Tanah 1960  Akta Perhutanan Negara 1984  Enigmen Perlombongan 1936

Agensi  Jabatan Perhutanan  JPBD  PBPT  Pejabat Tanah dan Galian  JMG  Jabatan Perikanan

4. 



 JMG  Jabatan PERHILITAN  JPS  Pejabat Tanah dan Daerah  Jabatan Perhutanan  PBT dan Pejabat Tanah



Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN UMUM Setiap pembangunan perlu mengambil kira kepentingan masyarakat setempat dan mematuhi garis panduan dan piawaian yang telah ditetapkan seperti nisbah plot, kepadatan pembangunan, ketinggian bangunan, anjakan bangunan dan sistem jalan raya. Setiap pembangunan perlu mengekalkan kawasan semulajadi dan meminimumkan aktiviti yang boleh merosakkan ekosistem persekitaran. Rekabentuk sirkulasi semulajadi seperti denai diutamakan. Setiap pembangunan yang tertakluk kepada Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Aktiviti Yang Ditetapkan) (Penilaian Kesan Kepada Alam Sekeliling) 1987 perlu menyediakan laporan EIA dan mendapat kelulusan daripada Jabatan

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

Alam Sekitar sebelum projek pembangunan dimulakan. Manakala pembangunan yang tidak tertakluk, faktor-faktor alam sekitar perlu diambil kira semasa perancangan projek. 

Menggalakkan konsep pembangunan bersepadu dan komprehensif yang bersifat environmental oriented dan mesra alam.



Kemudahan awam seperti tempat rehat, gerai makan, tandas awam, tong sampah dan tempat letak kenderaan perlu disediakan sebagai kemudahan sokongan kepada orang ramai yang berekreasi di kawasan tasik.



Isu atau masalah baru pembangunan di kawasan tasik yang tidak termaktub di dalam garis panduan ini hendaklah dirujuk kepada jabatan atau agensiagensi berkaitan sebelum langkahlangkah tertentu dibuat.

Foto 8:

Foto 9:

Contoh pembangunan tasik yang bersifat environmental oriented dan mesra alam.

Contoh pembangunan tasik yang dirancang secara komprehensif

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

GARIS PANDUAN KHUSUS

5.1

Garis Panduan Khusus Pengurusan Tasik GARIS PANDUAN

Kawalan Kualiti Air Tasik

Kawalan Penurunan dan Kenaikan Paras Air

Kawalan Tumbuhan Air

 Kualiti air tasik perlu dipantau setiap tahun dan dinilai dari semasa ke semasa. Laporan kualiti air tasik perlu dikemukakan kepada JAS.  Punca pencemaran perlu dikenalpasti dan langkah mengatasi harus dicadangkan dalam laporan tersebut.  Penyelenggaraan tasik perlu dijalankan sekiranya terdapat penurunan kualiti air tasik.  Sesiapa atau badan syarikat yang menyebabkan pencemaran akan dikenakan tindakan mengikut peraturan yang ditetapkan oleh JAS.  Paras air tasik perlu diawasi setiap tahun supaya tidak melepasi paras maksimum atau menurun melampaui paras kritikalnya.  Punca penurunan atau peningkatan paras air hendaklah dikesan dan langkah-langkah tebatan dapat dilaksanakan.  Sistem rangkaian hidrologi diwujudkan bagi kumpulan tasik kecil untuk mempertingkatkan dan memanfaatkan fungsinya seperti kawasan penebatan banjir, tadahan air, saliran dan sebagainya.  Petunjuk biologi seperti eutrifikasi dan pencetekan iaiatu pertumbuhan rumpai dan tumbuhan air (teratai, keladi bunting, tebu seberau dan rasau) perlu kawalan penyelenggaraan untuk menyeimbangi biojisim dan ekosistem tasik.  Kaedah mengurangkan tumbuhan air adalah seperti: - Pemotongan tumbuhan di dasar tasik secara menyelam - Pemotongan tumbuhan air yang melepasi paras permukaan tasik secara penggunaan jentera penuai - Pemasangan lapisan penutup dasar tasik bagi menghalang pertumbuhan rumpai air dengan penyekatan cahaya matahari.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

AGENSI  JAS  JPS

 JPS

 JAS  JPS

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

sambung GARIS PANDUAN Kawalan Penangkapan Hasil Sumber Tasik

 Penangkapan hasil tasik perlu mengikkut jadual penangkapan ikan mengikut musim yang dikeluarkan oleh Jabatan Perikanan.  Penangkapan ikan secara besar-besaran adalah tidak dibenarkan dan dihadkan kepada cara memancing sahaja.  Tindakan akan dikenakan kepada mereka yang menangkap ikan diluar masa musim yang ditetapkan atau menggunakan penangkapan yang dilarang berdasarkan peraturan yang disediakan oleh Jabatan Perikanan.

AGENSI  JPS  Jabatan Perikana n

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Jenis Tasik

Tasik Bekas Lombong

Garis Panduan Khusus Pembangunan Tahap Kesensitifan

5.2

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti Dibenarkan

Dalam Rekreasi air

air:

Aktiviti

 Ski air  Jetski  Kapal layar  Berkayak  Bot pelancong  Memancing  Restoran Terapung  Perikanan dalam sangkar

Zon (20m air):

Penampan dari gigi

 Rekreasi Landskap

dan

 Tempat Perkelahan  Lorong Jogging  Lorong Basikal  Tempat bersenam

Zon Pembangunan Terhad (20m50m):

 Tapak Perkhemahan

 Kemudahan dan utiliti

 Perumahan Pertanian

 Perniagaan

 Padang Golf

 Perumahan

 Chalet

Syarat

 Pembangunan hendaklah dirancang 20 m dari gigi air.  Pembangunan bercampur (mixed development) digalakkan di zon pembangunan tasik lombong.  Terusan dan pantai buatan (artificial beach) boleh dibina untuk tujuan pengindahan dan aktiviti rekreasi.  Jenis aktiviti agro pelancongan yang sesuai di tasik dibenarkan seperti ternakan ikan dan udang dalam sangkar atau perusahaan rekreasi memancing.  Perlindungan kaedah kejuruteraan seperti dinding tegak atau cerucuk (sheetpile) diperlukan untuk kawasan tepi tasik yang tidak kukuh.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Aktiviti tidak dibenarkan

Agensi

 Struktur binaan kekal tidak dibenarkan di atas tasik.

 PBPT

 Pelepasan minyak ke dalam tasik.

 JPP

 Pelupusan sisa pepejal ke tasik.  Aktiviti berenang tidak dibenarkan.  Aktiviti Industri atau yang mencemarkan dan membahayakan.  Penambakan tasik

 JPS  Jabatan Perikanan  IWK  JPBD  JAS

Catatan / Garis panduan

 Kualiti air hendaklah mematuhi piawaian dan garis panduan JAS dan JBA bagi tujuan air minuman.  Tempat penyimpanan peralatan dan membaiki kenderaan air terletak 20m ke daratan.  Aktiviti perikanan hendak mematuhi garis panduan yang dikeluarkan oleh Jabatan Perikanan dan JPBD.  Keperluan bekalan air, elektrik, pelupusan sampah dan pembetungan hendak merujuk badan yang berkenaan.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

Jenis Tasik

Tahap Kesensitifan

sambung Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti Dibenarkan

Aktiviti

Syarat

 Bangunan hendaklah mengadap tasik dan tidak menghalang vista pandangan bangunan lain.  Penyelenggaraan tanaman tutup bumi dengan pelbagai kaedah piawaian seperti turfing, fibromat dan hidroseeding perlu dijalankan di kawasan yang terdedah kepada hakisan.  Air kumbahan yang tidak dirawat tidak dibenarkan dilepaskan ke tasik.

Aktiviti tidak dibenarkan

Agensi

Catatan / Garis panduan

 Pembangunan taman tema hendaklah mematuhi piawaian dan garis panduan Pembangunan Taman Tema yang dikeluarkan oleh JPBD.  Pembangunan Padang Golf hendaklah mematuhi piawaian dan garis panduan Pembangunan Padang Golf yang dikeluarkan JPBD.

 Aktiviti penyelenggaraan bot atau perkakasan bermotor tidak dibenarkan di kawasan berhampiran tasik.  Pelbagai tanaman pokok hiasan perlu ditanam di kawasan tanah pamah dan tanah berbukit mengikut kesesuaian tanaman.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

Jenis Tasik

Tahap Kesensitifan

sambung Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti Dibenarkan

Aktiviti

Syarat

Aktiviti tidak dibenarkan

 Pembinaan bangunan tidak dibenarkan membelakangkan tasik.

 Struktur binaan kekal tidak dibenarkan di atas tasik.

 Aktiviti pelancongan tani boleh diterapkan bersama aktiviti perikanan dalam sangkar.

 Pelepasan minyak ke dalam tasik.

 Laluan trek jogging dan basikal dengan kelebaran maksimum 2m.  Sebarang pembangunan memerlukan kajian kejuruteraan struktur tanah dan reka bentuk asas.

 Pelupusan sisa pepejal ke tasik.  Aktiviti berenang tidak dibenarkan.  Aktiviti Industri atau yang mencemarkan dan membahayakan.  Penambakan tasik

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Agensi

Catatan / Garis panduan

Jenis Tasik Tasik Empangan

Tahap Kesensitifan

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti Dibenarkan

Aktiviti tidak dibenarkan Aktiviti

Dalam Rekreasi air

air:

 Berkayak  Berperahu  Bot pelancong tidak bermotor  Perikanan dalam sangkar (bagi tasik empangan jenis janakuasa)  Memancing

Agensi

Catatan / Garis panduan

Syarat  Pembangunan atau binaan struktur kekal tidak dibenarkan di gigi air.  Aktiviti penyelenggaraan bot atau perkakasan bermotor tidak dibenarkan di kawasan berhampiran tasik.  Kawasan pembangunan hanya dibenarkan seluas 20% daripada jumlah keseluruhan kawasan tadahan air di sekeliling tasik.  Penyelenggaraan tanaman tutup bumi dengan pelbagai kaedah piawaian seperti turfing, fibromat dan hidroseeding perlu dijalankan di kawasan yang terdedah kepada hakisan.

 Bangunan kekal tidak dibenarkan di atas tasik kecuali jeti penumpang yang tidak melebihi 100 m panjang.  Pelepasan minyak ke dalam tasik.  Pelupusan sisa pepejal ke tasik.  Aktiviti berenang tidak dibenarkan.  Aktiviti Industri atau yang mencemarkan dan membahayakan.  Pembinaan jambatan merentasi tasik tidak dibenarkan.

 PBPT

 Kualiti air hendaklah mematuhi  JAS piawaian dan  Jabatan garis panduan Perhutanan JAS dan JBA bagi tujuan air  JPP minuman.  IWK  Tempat  JPBD penyimpanan  Agensi peralatan dan Kerajaan membaiki Negeri kenderaan air seperti terletak 20m Lembaga ke daratan. Pembangun an Pertanian Muda (MADA)  JPS

 Agensi Kerajaan negeri yang bertanggun gjawab dalam mengurus sumber air

 Pembangunan dijalankan mengikut kontur bukit. Sebarang aktiviti pemotongan bukit tidak dibenarkan.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

Jenis Tasik

Tahap Kesensitifan

sambung Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti Dibenarkan

Aktiviti

Syarat

 Pembangunan di kawasan hulu tasik yang melibatkan aktiviti pembersihan dan penebangan pokok memerlukan kawalan ketat dan tertakluk kepada pertimbangan PBT.  Perangkap sedimen pelbagai lapis dan perangkap sampah perlu dipasang pada saliran masuk ke tasik dan keberkesanannya perlu diawasi.  Pelbagai tanaman pokok hiasan perlu ditanam di kawasan terdedah mengikut kesesuaian tanaman.  Pembangunan penginapan hanya dibenarkan untuk penginapan chalet berkepadatan rendah.  Pembinaan bangunan tidak dibenarkan membelakangkan tasik.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Aktiviti tidak dibenarkan

Agensi

 PBPT

Catatan / Garis panduan

 Kualiti air hendaklah  JPS mematuhi  JAS piawaian dan  Jabatan garis panduan Perhutanan JAS dan JBA bagi tujuan air  JPP minuman.  IWK  Tempat  JPBD penyimpanan  Agensi peralatan dan Kerajaan membaiki Negeri kenderaan air seperti terletak 20m Lembaga ke daratan. Pembangun an Pertanian Muda (MADA)  Agensi Kerajaan negeri yang bertanggun gjawab dalam mengurus sumber air

Jenis Tasik Tasik Terancang

Tahap Kesensitifan

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti Dibenarkan

Dalam air: Rekreasi air

Aktiviti

 Berkayak  Memancing  Berperahu  Bot pelancong tidak bermotor

Zon Penampan (20m dari gigi air): Rekreasi Landskap

dan

 Tempat perkelahan  Lorong Jogging  Lorong Basikal  Tempat bersenam

Syarat

 Digalakkan perancangan tasik terancang di kawasan rendah.  Perlu dimaksimumkan dengan elemen landskap yang menarik dan biodiversiti yang tinggi.  Pengurusan kualiti air perlu kawalan ketat dan mematuhi piawaian JAS.  Pembinaan bangunan tidak dibenarkan membelakangkan tasik.  Laluan trek jogging dan basikal dengan kelebaran maksimum 3m.

Aktiviti tidak dibenarkan

Agensi

 PBPT  JPS  JAS

Catatan / Garis panduan

 Kualiti air hendaklah mematuhi piawaian dan garis panduan JAS dan JBA bagi tujuan air minuman.  Tempat penyimpanan peralatan dan membaiki ke daratan kenderaan air terletak 20m.

 Aktiviti Industri atau yang mencemarkan dan membahayaka.  Pembinaan jambatan merentasi tasik tidak dibenarkan.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Tasik Asli /Tasik Pa ya

Tahap Kesensitifan

Jenis Tasik

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti Dibenarkan

Dalam air: Rekreasi air

Aktiviti

 Berkayak  Bot pelancong  Memancing

Zon Penampan (20m dari gigi air): Rekreasi dan Landskap

 Tempat Perkelahan  Lorong Jogging  Lorong Basikal  Tempat Bersenam

Zon Pembangunan Terhad (20m – 500m):

 Tapak Perkhemahan

Penyelidikan

 Pertanian

Eko pelancongan

 Pusat Penyelidikan

Syarat

 Pembangunan dibenarkan dengan anjakan 500 m dari tasik. Aktiviti pembangunan tidak dibenarkan melebih 10% daripada keluasan keseluruhan tasik.  Pembangunan berkepadatan rendah dan terkawal dibenarkan seperti penginapan chalet, aktiviti rekreasi pasif dan ekolancong.  Aktiviti ekolancong yang sesuai seperti berkayak, memancing, jogging, trekking, sukan air, perkampungan orang asli, keindahan flora dan fauna, penyelidikan, rekreasi rimba dan rekreasi pasif yang tidak merosakkan alam sekitar atau mencemarkan air dibenarkan dengan mengekalkan ciri semulajadi gua dan air terjun yang sedia ada.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Aktiviti tidak dibenarkan

 Bangunan kekal tidak dibenarkan di atas tasik kecuali jeti penumpang yang tidak melebihi 100 m panjang.  Pelepasan minyak ke dalam tasik.  Pelupusan sisa pepejal ke tasik.  Aktiviti berenang tidak dibenarkan.  Aktiviti Industri atau yang mencemarkan dan membahayak -an.  Pembinaan jambatan merentasi tasik tidak dibenarkan.  Pembalakan  Pembangunan taman tema  Taman perumahan  Padang Golf

Agensi

 PBPT  JPS  JKR  JAS  JPP  IWK  Jabatan Perhutanan  PERHILITAN

Catatan / Garis panduan

 Tempat penyimpanan peralatan dan membaiki kenderaan air terletak 20m ke daratan.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

Jenis Tasik

Tahap Kesensitifan

sambung Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti Dibenarkan

Aktiviti

Syarat

Aktiviti tidak dibenarkan

Agensi

Catatan / Garis panduan

 Bangunan tinggi yang menyekat vista dan pandangan ke tasik tidak dibenarkan. Bangunan juga tidak dibenarkan berada di kawasan berhampiran atau tepi tasik untuk membolehkan akses orang ramai ke tasik.  Bilangan jalan ke tasik dihadkan dan dikawal untuk melindungi ekosistem tasik, kemampanan identiti serta fungsinya.  Rekabentuk sirkulasi semulajadi seperti denai diutamakan.  Aktiviti pembangunan dijalankan mengikut kontur bukit. Sebarang aktiviti pemotongan bukit tidak dibenarkan.  Penyelenggaraan tanaman tutup bumi dengan pelbagai kaedah piawaian seperti turfing, fibromat dan hidroseeding perlu dijalankan di kawasan yang terdedah kepada hakisan.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

Jenis Tasik

Tahap Kesensitifan

sambung Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti Dibenarkan

Aktiviti

Syarat

 Pengurusan kualiti air perlu kawalan ketat dan mematuhi piawaian JAS.  Pelepasan efluen ke tasik tidak dibenarkan. Perangkap sedimen pelbagai lapis dan perangkap sampah perlu dipasang pada saliran masuk ke tasik dan keberkesanannya perlu diawasi.  Tiada pembangunan, pembalakan dan aktiviti dibenarkan di kawasan tasik dalam santuari hidupan liar. Elemen landskap semulajadi perlu dikekalkan.  Pembinaan bangunan tidak dibenarkan membelakangkan tasik.  Laluan trek jogging dan basikal dengan kelebaran maksimum 3m. Perkampungan dan aktiviti pertanian sediada dikekalkan tetapi tidak dibenarkan diperkembangkan

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Aktiviti tidak dibenarkan

Agensi

Catatan / Garis panduan

Jenis Tasik Tasik Laguna

Tahap Kesensitifan

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti Dibenarkan

Aktiviti

Dalam air:

 Memancing

Rekreasi air

 Berkayak  Berenang  Berperahu  Bot pelancong tidak bermotor

Zon Penampan (20m dari gigi air):

 Tempat perkelahan

Rekreasi dan Landskap

 Lorong Basikal

 Lorong Jogging

 Tempat bersenam Zon Pembangunan Terhad (20m-50m): Kemudahan dan Utiliti

 Tapak Perkhemah -an  Tempat letak kenderaan  Aktiviti ketahanan diri / lasak  Tempat penginapan chalet

Syarat

 Pembangunan perumahan dan komersial tidak dibenarkan.  Pembangunan penginapan chalet atau hotel yang berdensiti rendah dibenarkan.  Kegunaan utama untuk rekreasi pasif yang kecil-kecilan seperti berkelah, aktiviti pantai, fotografi dan keindahan flora dan fauna.  Aktiviti binaan yang menggalakkan hakisan perlu dikawal ketat.

Aktiviti tidak dibenarkan

 Bangunan kekal tidak dibenarkan di atas tasik kecuali jeti penumpang yang tidak melebihi 100 m panjang.  Pelepasan minyak ke dalam tasik.  Pelupusan sisa pepejal ke tasik.

Agensi

 PBPT  JPS  JPP  IWK  JAS

Catatan / Garis panduan

 Kualiti air hendaklah mematuhi piawaian dan garis panduan JAS dan JBA bagi tujuan air minuman.  Tempat penyimpanan peralatan dan membaiki kenderaan air terletak 20m ke daratan.

 Perangkap sedimen pelbagai lapis dan perangkap sampah hendaklah dipasang pada saliran masuk ke tasik dan keberkesanannya mestilah diawasi.  Aktiviti penyelenggaraan bot atau perkakasan bermotor tidak dibenarkan di kawasan berhampiran tasik.  Laluan trek jogging dan basikal dengan kelebaran maksimum 3m.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Tasik Ladam

Tahap Kesensitifan

Jenis Tasik

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti Dibenarkan

Dalam Rekreasi air

air:

Aktiviti

 Memancing  Berkayak  Berenang  Berperahu  Bot pelancong tidak bermotor

Zon (20m air):

Penampan dari gigi

Rekreasi Landskap

dan

 Tempat perkelahan  Lorong Jogging  Lorong Basikal  Tempat bersenam

Zon Pembangunan Terhad (20m50m):

 Tapak Perkhemahan

Kemudahan Utiliti

 Aktiviti ketahanan diri / lasak

dan

 Tempat letak kenderaan

Syarat  Pembangunan dibenarkan dengan anjakan 500 m dari tasik. Aktiviti pembangunan tidak dibenarkan melebih 10% daripada keluasan keseluruhan tasik.  Pembangunan berkepadatan rendah dan terkawal dibenarkan seperti penginapan chalet, aktiviti rekreasi pasif dan eko-lancong.  Aktiviti eko-lancong yang sesuai seperti berkayak, memancing, jogging, trekking, sukan air, perkampungan orang asli, keindahan flora dan fauna, penyelidikan, rekreasi rimba, dan rekreasi pasif yang tidak merosakkan alam sekitar atau mencemarkan air dibenarkan dengan mengekalkan ciri semulajadi gua dan air terjun yang sedia ada.  Bangunan tinggi yang menyekat vista dan pandangan ke tasik tidak dibenarkan. Bangunan juga tidak dibenarkan

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Aktiviti tidak dibenarkan

Agensi

Catatan / Garis panduan

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

Jenis Tasik

Tahap Kesensitifan

sambung Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti Dibenarkan

Aktiviti

Syarat

Aktiviti tidak dibenarkan

Agensi

Catatan / Garis panduan

berada di kawasan berhampiran atau tepi tasik untuk membolehkan akses orang ramai ke tasik.  Bilangan jalan utama ke tasik dihadkan dan dikawal untuk melindungi ekosistem tasik, kemampanan identiti serta fungsinya. Rekabentuk sirkulasi semulajadi seperti denai diutamakan.  Aktiviti pembangunan dijalankan mengikut kontur bukit. Sebarang aktiviti pemotongan bukit tidak dibenarkan.  Pengurusan kualiti air perlu kawalan ketat dan mematuhi piawaian JAS  Penyelenggaraan tanaman tutup bumi dengan pelbagai kaedah piawaian terdedah kepada hakisan. seperti turfing, fibromat dan hidroseeding perlu dijalankan dikawasan yang terdedah kepada hakisan.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

Jenis Tasik

Tahap Kesensitifan

sambung Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti Dibenarkan

Aktiviti

Syarat



Tiada pembangunan, pembalakan dan aktiviti dibenarkan dikawasan tasik dalam santuari hidupan liar.Element lanskap semulajadi perlu dikekalkan



Pembinaan bangunan tidak dibenarkan membelakangkan tasik.



Kemudahan aktiviti ketahanan diri seperti canopi walk, abseiling dan flying fox yang memerlukan kawalan keselamatan yang ketat.

Sumber: kajian KSAS, 2004 NOTA : Tahap 1= 2= 3=

Kesensitifan: Tiada Pembangunan Kecuali Aktiviti Penyelidikan Aktiviti Berimpak Rendah Dibenarkan Tanpa Pertukaran Gunatanah Pembangunan Terkawal (Dengan Syarat-Syarat Tertentu)

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Aktiviti tidak dibenarkan

Agensi

Catatan / Garis panduan

E. SUNGAI

BAHAGIAN I : Garis Panduan Perancangan Pemuliharaan Kawasan Alam Sekitar (KSAS) Sungai

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

SKOP

1.1

Definisi Sungai

Sungai dibahagikan kepada 3 bahagian iaitu:i)

koridor sungai – tanah awam, tanah lapang dan tanah persendirian di luar kawasan rizab sungai (kelebaran dalam lingkungan 50 m)

ii)

rizab sungai – benteng (ban), tebing dan dataran banjir di kedua-dua belah sungai yang diwartakan di bawah Seksyen 62 Kanun Tanah Negara

iii)

sungai / lembangan sungai – aliran air semulajadi dan sumber hidupan air.

Takrifan “sungai” mengikut Kanun Tanah Negara 1965 (Akta 56/1965) adalah – “mana-mana sungai, anak sungai, caruk atau lain-lain aliran air semulajadi, dan apa-apa cawangan sungai, alur/delta atau lencongan buatan darinya”

Rajah 3: Ilustrasi Keratan Rentas Sungai, Rizab Sungai dan Koridor Sungai

Foto 10:

Pemandangan aliran air sungai semulajadi

Oleh itu, sungai adalah merupakan aliran air semula jadi dan apa-apa cawangan sungai, alur, delta atau lencongan yang dibuatnya. Sungai adalah berpunca dari air hujan yang tidak telap, tasik dan juga rembesan mata air yang keluar dari tanah.

Koridor sungai

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Rizab sungai

Rizab sungai Sungai

Koridor sungai

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI 1.2

Sungai Sebagai KSAS

Sungai merupakan sistem pengangkutan asas untuk suatu lembangan. Bahan bumi yang terhakis atau hasil kegagalan cerun di kawasan bukit akan diangkut oleh sungai, diendapkan di sepanjang laluan atau di daratan banjir atau terus dibawa ke lautan. Tenaga sungai yang tinggi juga menyebabkan berlakunya hakisan atau runtuhan tebing. Sungai yang berliku menyebabkan proses hakisan dan pengendapan berlaku secara berterusan. Keadaan ini mengakibatkan alur sungai sentiasa berubah. 1.3

PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN 

Keselamatan Dan Keselesaan Penempatan dan reka bentuk setiap aktiviti hendaklah dapat melahirkan ruang yang selamat dari segi pencerobohan fizikal, mental dan rohani.



Kemudahsampaian Kawasan rekreasi yang disediakan mudah untuk dikunjungi dan dinikmati oleh orang ramai.



Kesesuaian Perletakan yang sesuai mengikut topografi dari segi saliran semulajadi



Pemuliharaan Batuan sungai besar hendaklah dikekalkan di tempat asal sebagai khazanah alam semulajadi kawasan sungai



Kesinambungan / Berterusan Sungai akan hidup berterusan dan kekal tanpa jangka hayat yang tertentu dan sebagai aset alam yang paling berguna. Justeru perlu dikekalkan tanpa penghujungnya dengan mempelbagaikan aset tersebut dari segi sosial, ekonomi dan alam sekitar.

Kategori Sungai KSAS

KSAS Bernilai

KSAS

Sokongan Hidup

Berisiko Bencana

Fungsi Utama

Fungsi Sampingan

 Merupakan

sumber pembekal air bersih.

 Berfungsi

sebagai sistem pembersihan alam sekitar iaitu sistem saliran utama yang mengalirkan air dari pergunungan ke lautan.

 Proses hakisan dan

pemendapan berlaku di sepanjang tebing sungai memerlukan kawalan ketat.

 Kejadian

banjir berlaku akibat daripada curahan hujan dan isipadu air sungai yang berubahubah.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

52 



2.1

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI Mudah Penyelenggaraan Mewujudkan persekitaran yang lebih terjaga dan teratur. Warisan Perlu mengekalkan warisan setempat.

identiti

keseimbangan dan kitaran alam semulajadi. 

jaluran tanah yang bersebelahan dengan sungai dikekalkan dan diwartakan sebagai rizab sungai.



rizab sungai penting bagi memastikan sungai dapat berfungsi dengan sempurnanya. Ia dapat memberi manfaat kepada keseluruhan kawasan tadahan dan berupaya menampung pertambahan luahan akibat pembangunan.



Rizab sungai penampan di tanah yang melindungi aktiviti yang menjejaskan tersebut.

Seimbang Reka bentuk yang menyeluruh dan mengambil kira semua aspek bagi mewujudkan keseimbangan.

Prinsip-prinsip Umum Pemuliharaan dan Pembangunan Sungai Prinsip-prinsip perancangan dan pembangunan kawasan sungai perlu diteraskan kepada prinsip-prinsip seperti berikut: 

sungai merupakan sumber keperluan air bagi kegunaan harian seperti membasuh dan memasak bagi sesetengah kawasan luar bandar.



aliran sungai bertindak sebagai sistem saliran dan pengairan dari muara sungai ke anak-anak sungai, sungai utama dan terus ke laut.



sungai dan kawasan sekitarnya merupakan kawasan habitat dan ekologi kepada flora dan fauna yang dapat mengekalkan

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

bertindak sebagai antara sungai dan bersebelahan bagi sungai daripada tidak diingini dan fungsi sungai

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

3.0

DASAR DAN SEMASA

3.1

Akta/Perundangan Sedia Ada

mengalami tepubina.

PERUNDANGAN 

sambung

masalah

Agensi

dan

Kawasan sungai dan persekitaran kawasan tadahannya perlu dikekalkan Akta / Undang-Undang

Akta / Undang-Undang

hakisan

Agensi

 Akta Jalan, Parit dan Bangunan 1974.

 PBPT

 Kanun Tanah Negara 1965

 Pejabat Tanah dan Daerah

 Akta Kerajaan Tempatan 1976.

 PBPT

 Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974

 Jabatan Alam Sekitar

 Akta Perhutanan Negara 1984.

 Jabatan Perhutanan

 Akta Pemuliharaan Tanah 1960.

 Pejabat Tanah dan Galian

 Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976.

 JPBD

 Akta Pembangunan Mineral, 1994

 Pejabat

keadaan semulajadinya untuk memulihara kepentingan fungsi sungai.

 PBPT



Kepelbagaian biodiversiti dan ekologi di kawasan sungai dikekal dan dipulihara dengan tanaman asalnya.



Kawasan rizab sungai haruslah dipulihara dengan tanaman pokokpokok, semak-samun atau rumput bersesuaian dengan keadaan tersebut.



Rizab sungai disediakan bergantung kepada kelebaran sungai.

Tanah dan Galian  JMG

 Akta Perikanan 1985.

 Jabatan Perikanan

 Akta Penyiasatan Kajibumi, 1974

 JMG

 Akta Perlindungan Hidupan Liar 1972.

 Jabatan PERHILITAN

 Water Act 1920 (disemak1989)

 JPS

4.  

GARIS PANDUAN UMUM Tiada pembinaan struktur kawasan aliran sungai.

kekal

Kelebaran Sungai

Keperluan Rizab Sungai

>40 m 20-40 m 10-20 m 5-10 m <5 m

50 m 40 m 20 m 10 m 5m

(Sumber: Garis Panduan Pembangunan Melibatkan Sungai dan Rizab Sungai, JPS)

Merancang dan mereka bentuk landskap di kawasan sungai yang telah



50m lebar dari rizab sungai diperlukan sebagai koridor sungai yang berfungsi

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

sebagai zon penampan bagi kawasan sungai.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

Rajah 4:

Keratan Rentas Sungai Di Kawasan Perkampungan

Koridor Sungai

Rizab

Rizab Sungai

Koridor Sungai

50m

Sungai

20m

50m

20m

Rajah 5:

Sungai 20 m

Keratan Rentas Sungai Di Kawasan Lanskap Semulajadi

Koridor Sungai

Rizab

Rizab Sungai

Koridor Sungai

50m

Sungai

20m

50m

20m

Rajah 6:

Sungai 20 m

Keratan Rentas Sungai Di Kawasan Bandar

Koridor Sungai

Rizab Sungai

50m

20m

Sungai 20 m

Rizab Sungai

Koridor Sungai

20m

50m

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

GARIS PANDUAN KHUSUS

5.1

Garis Panduan Khusus Pemuliharaan GARIS PANDUAN

Rizab Sungai

AGENSI

 Rizab sungai diperlukan mengikut kelebaran sungai. Tiada struktur binaan kekal atau pembangunan secara besar-besaran dibenarkan di kawasan rizab sungai kecuali aktiviti eko-pelancongan berimpak rendah atau rekreasi air.

 JPS

 Semua pokok dan tumbuhan harus dikekalkan dan sebarang penebangan atau pembersihan di sekitar kawasan tebing memerlukan kebenaran pihak berkaitan.

 PBPT

 Jabatan Perhutanan

 PERHILITAN  Pembinaan jeti atau landasan bot mestilah mendapat kelulusan daripada pihakpihak berkaitan dan ditempatkan di lokasi yang tidak mengakibatkan masalah  JPBD hakisan tebing dan mendapan di sekitarnya.  Pembinaan jeti dilarang di kawasan pemeliharaan habitat seperti tuntung.  Sebarang permohonan pembinaan restoran / bangunan terapung hendaklah mendapat ulasan dan pandangan daripada pihak-pihak berkaitan.  Koridor sungai 50m diperlukan sebagai zon penampan bagi pembiakan flora dan fauna serta hidupan lain.

 JPS

 Boleh dijadikan sebagai kawasan rekreasi dan pengindahan untuk aktiviti ekopelancongan berimpak rendah.

 PERHILITAN

 Aktiviti yang dijalankan hendaklah peka kepada aspek biodiversiti untuk keseimbangan kitaran ekologi sungai.  Landskap hendaklah menpunyai identiti tempatan dari segi berkonsepkan tropika dalam memperkukuhkan warisan setempat.

senibina

 Penyediaan sistem pengairan dan saliran seperti tali air, parit dan longkang memerlukan rawatan landskap (landscape treatment) untuk mendapatkan kesinambungan antara alam semulajadi dan buatan manusia.

Koridor Sungai

 Menyediakan boardwalk yang terbuka dari segi pemandangan untuk tujuan keselamatan dan penyelidikan.

Laluan "Boardwalk" yang Merentas Kawasan Penampan

 Penyediaan elemen yang sesuai dengan promenade, laluan pejalan kaki dan dataran.

persekitaran

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

digalakkan

seperti

 PBPT  Jabatan Perhutanan  JAS  JPBD

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

sambung GARIS PANDUAN

AGENSI

ď&#x201A;ˇ Sebarang pembangunan dijalankan di luar koridor sungai perlu merujuk jadual di bawah.

Kediaman dan Pelancongan

ii) Perindustrian

Ringan / Berat

iii) Pertanian Koridor Sungai

termasuk akuakultur

iv) Sungai Sebagai KSAS

50 m daripada rizab sungai. 500 m daripada paras purata air pasang perbani. 1000 m daripada paras purata air pasang perbani.

100 m daripada paras purata air perbani.

Tambahan anjakan belakang 50% kepada nilai kawasan biasa. Kawasan anjakan belakang perlu dilandskap sebagai zon pengurusan / koridor riparian. Air pelepasan (industri, komersial, kediaman dan kumbahan) perlu disalurkan ke sistem saliran darat.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI Rajah 7:

Petunjuk :

Rajah 8: Petunjuk:

Pendekatan 3 Zon Penampan Yang Dibangunkan Untuk Kawasan Sungai Dalam Hutan

Zon 1: Kawasan pokok dengan kelebaran antara 5-8m atau lebih. Zon 2: Kawasan pokok rending atau pokok renik (shrub). Zon 3: Kawasan herba, belukar dan rumput.

Kawasan Penampan 3 Bahagian Zon 1: Kawasan pokok dengan kelebaran antara 5-8m atau lebih Zon 2: Kawasan pokok rending atau pokok renik (shrub) Zon 3: Kawasan herba, belukar dan rumput

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

Rajah 9:

Contoh Bentuk Laluan Di Kawasan Penampan

"Fall line" merupakan aliran air permukaan mengikut topografi tanah. Bentuk laluan yang beralun mengurangkan larian air permukaan terus ke badan air berdekatan.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Garis Panduan Khusus Pembangunan

Jenis Tasik

Tahap Kesensitifan

5.2

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS) DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP, BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

Dalam Sungai

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti Dibenarkan

Aktiviti rekreasi air

Aktiviti

 Jeti  Restoran / bangunan terapung

Syarat

 Tidak mengakibatkan masalah hakisan dan mendapan

Aktiviti tidak dibenarkan

Sebarang pelepasan air kumbahan ke dalam sungai

 Memerlukan kelulusan daripada Jabatan berkaitan  Dilarang di kawasan rizab hidupan liar seperti tuntung

Rizab Sungai

Koridor Sungai

Kawasan rizab tumbuhan semulajadi dan elemen sungai

 Aktiviti rekreasi dan riadah

 Pembangunan berimpak rendah dan pembinaan boardwalk digalakkan

 Tumbuhan dan elemen semulajadi

 Laluan keluar dan masuk kenderaa n ringan

 Laluan 6m dibenarkan sahaja.

 Kawasan riadah dan rekreasi  Aktiviti ekopelancongan

Sumber: kajian KSAS, 2004 NOTA : Tahap 1= 2= 3=

Kesensitifan: Tiada Pembangunan Kecuali Aktiviti Penyelidikan Aktiviti Berimpak Rendah Dibenarkan Tanpa Pertukaran Gunatanah Pembangunan Terkawal (Dengan Syarat-Syarat Tertentu)

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Catatan / Garis panduan

 Pembalakan  Penebangan dan pembersihan kawasan  Pembalakan  Penebangan dan pembersihan kawasan

 Garis Panduan Perancangan Kawasan Rizab Sungai Sebagai Sebahagian Tanah Lapang Awam oleh JPBD  Garis Panduan Pembangunan Melibatkan Sungai dan Rizab Sungai oleh JPS

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan Jalan Chenderasari, 50646 Kuala Lumpur

DRAF 29/4/2011

Kawasan Tadahan Air dan Sumber Air Tanah

JABATAN PERANCANGAN BANDAR DAN DESA SEMENANJUNG MALAYSIA KEMENTERIAN PERUMAHAN DAN KERAJAAN TEMPATAN 2010

Cetakan Pertama 2010

ď&#x192;&#x2019; Hakcipta Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan

978-983-2773-98-6 Diterbitkan di Malaysia oleh Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan Tel: 03-2081 6000 Faks: 03-2094 1180

ISI KANDUNGAN

MUKA SURAT

KAWASAN TADAHAN AIR

SKOP

PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN

DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA

GARIS PANDUAN UMUM

GARIS PANDUAN KHUSUS

1.1 1.2 1.3

2.1 2.2

3.1 3.2

4.1 4.2 4.3

Definisi Kawasan Tadahan Air Kawasan Tadahan Air sebagai KSAS Kategori Kawasan Tadahan Air

Pembangunan Yang Seimbangan Pemeliharaan Fungsi Kawasan

Dasar Sedia ada Akta Perundangan Berkaitan

Kawasan Tadahan Empangan Kawasan Tadahan Takat Pengambilan Air Zon Penampan

2 3 3

4 4

4 6

7 7 7

KAWASAN SUMBER AIR TANAH

SKOP

PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN

DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA

GARIS PANDUAN UMUM

GARIS PANDUAN KHUSUS

1.1 1.2 1.3

Definisi Kawasan Sumber Air Tanah Kawasan Air Tanah sebagai KSAS Kategori Kawasan Air Tanah

2.1 2.2

3.1 3.2

4.1 4.2

Pembangunan Yang Seimbang Pemeliharaan Fungsi Kawasan

Dasar Sedia ada Akta Perundangan Berkaitan

Kawasan Sumber Air Tanah Zon Penampan

SENARAI RAJAH

Rajah 1(a) : Ciri-ciri Kawasan Tadahan Air Rajah 2(a) : Tadahan air untuk empangan dan Takat pengambilan air

Rajah 1(b) : Kawasan Tadahan Air KSAS Rajah 2(a) : Klasifikasi jarak zon tampan mengikut

11 12 13

13 13

13 14

14 15

2 2 12 16

Kawasan abstrak air tanah dan kawasan Imbuhan air tanah

SENARAI FOTO

Foto 1(a) : Empangan Sebagai Kawasan Tadahan Air

A. KAWASAN TADAHAN AIR

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN TADAHAN AIR DAN SUMBER AIR TANAH

A. KAWASAN TADAHAN AIR 1.

SKOP

1.1 Definisi Kawasan Tadahan Air Kawasan tadahan lembangan:

atau

Bahagian tanah yang disaliri oleh sungai dan beberapa anak sungai yang mengalir ke hilir dan bertemu dengan sungai utama dan seterusnya mengalir ke laut.



Terbentuk oleh kawasan geografi yang ditentukan oleh had garisan tadahan air, air permukaan dan air tanah mengalir ke kuala.



Bersempadankan ciri-ciri topografi seperti puncak bukit, gunung dan banjaran di mana semua air hujan, air larian permukaan lain akan mengalir ke suatu destinasi yang sama seperti sungai atau tasik sehinggalah ke kawasan empangan atau takat pengambilan air di sesebuah kawasan.

Rajah 1(a): Ciri-ciri air

kawasan

Rajah 2(a): Tadahan air empangan dan pengambilan air

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

tadahan

untuk takat

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN TADAHAN AIR DAN SUMBER AIR TANAH

1.2 Kawasan Tadahan Air Sebagai KSAS 

Tadahan air merupakan kawasan utama untuk menakung air. Air sungai pula adalah untuk diekstrak sebagai bekalan air mentah.



Oleh itu, kualiti bekalan air mentah amat bergantung kepada kualiti kawasan tadahan air.



Justeru itu, kawasan tadahan air dikategorikan sebagai KSAS di mana ia mempunyai fungsi sokongan hidup yang tinggi. Sekiranya kawasan tadahan air tidak dipulihara atau dilindungi maka kualiti bekalan air mentah negara mungkin terjejas.

1.3 Kategori Kawasan Tadahan Air 

Kawasan tadahan air berfungsi sebagai tempat simpanan sumber air.



Sumber air sama ada dipermukaan atau bawah tanah perlu dipelihara untuk menyediakan keperluan air yang mencukupi bagi semua hidupan di bumi ini.



Oleh itu, kawasan tadahan air mempunyai nilai sokongan hidup untuk menjamin bekalan air negara. Kawasan tadahan air dan sumber air tanah dikategorikan sebagai KSAS bernilai sokongan hidup, dimana ia penting untuk menjamin kualiti bekalan air negara. Justeru mempunyai nilai sokongan hidup yang tinggi.



Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN TADAHAN AIR DAN SUMBER AIR TANAH

kualiti air yang tinggi. Pengurusan yang bersepadu dan pengawalan pembangunan di sekitarnya diperlukan untuk memulihara kawasan tersebut.

3. Foto 1(a) : Empangan sebagai kawasan tadahan air

PRINSIP - PRINSIP PERANCANGAN

3.1 Dasar Sedia Ada i.

2.1 Pembangunan yang Seimbang Pemuliharaan kawasan hijau, alam semula jadi dan sumbernya bagi memastikan keseimbangan diantara pembangunan dan kawasan sensitif seperti kawasan tadahan air dan dataran banjir. 2.2 Pemeliharaan Fungsi Kawasan Kawasan tadahan air perlu dipelihara dan diurus sebagai satu unit yang tersendiri supaya dapat menghasilkan kuantiti dan

DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA

Agenda 21 (Bab 18) Perlindungan kualiti dan penawaran sumber air bersih bagi memastikan keperluan air bersih sesuatu negara adalah memuaskan ke arah pembangunan mampan.

ii.

Rangka Rancangan Jangka Panjang Ketiga ď&#x201A;ˇ

Pembekalan air dengan memberi tumpuan terhadap pendekatan bersepadu bagi lembangan sungai.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN TADAHAN AIR DAN SUMBER AIR TANAH



iii.

Perlindungan kawasan pembekalan air dengan memberi tumpuan terhadap pendekatan bersepadu bagi lembangan sungai.

iv.

National Conservation Strategy (NCS), 1993 

Perlindungan kawasan tadahan dan takungan air serta menangani isu pemindahan air.

Majlis Air Negara perlu mempertimbangkan pengurusan sumber air secara holistik termasuk pengurusan kawasan tadahan tadahan.



Pengurusan hutan yang mampan dan berterusan bagi melindungi kawasan tadahan air.

Perlu mengenalpasti dan memelihara kawasan tadahan air sebagai kawasan empangan.



Lokasi kritikal kawasan tadahan air bagi pengambilan air dan sungai-sungai utama perlu dikenalpasti.



Memperbanyakkan “Permanent Forest Estate” (PFE) perlu diwujudkan di lokasilokasi yang strategik diseluruh negara bagi memelihara sumber air dan kawalan hakisan.

Rancangan Malaysia Ke Lapan (RMK 8) 

Mengenalpasti dan mewartakan KSAS (termasuk kawasan tadahan) dan menyepadukan dengan perancangan gunat anah bagi mengelakkan pembangunan yang tidak bersesuaian di kawasan tersebut.



Keperluan pembentukan satu sistem pengurusan lembangan sungai bersepadu bagi mengatasi masalah kemerosotan kualiti sungai, laut dan air tanah.

Rancangan Negara (RFN) 

Fizikal

Merujuk kepada kawasan tadahan air yang telah dikenalpasti di peringkat nasional.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN TADAHAN AIR DAN SUMBER AIR TANAH

5 ď&#x201A;ˇ

vi.

Dasar pemeliharaan dan pemuliharaan kawasan sensitif alam sekitar berkaitan dengan pengurusan lembangan sungai bersepadu.

Rancangan Malaysia Ke Sembilan (RMKe-9)

ď&#x201A;ˇ

Penekanan akan diberi untuk mengekal dan meningkatkan fungsi ekosistem sungai melalui pemulihan dan penyenggaraan tadahan tanah tinggi, tanah lembap, tebatan sungai dan zon riparian.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN TADAHAN AIR DAN SUMBER AIR TANAH

3.2 Aspek Perundangan Berkaitan Akta / Undang-Undang

Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 Enakmen Perlombongan 1929 Akta Kerajaan Tempatan 1976 Akta Jalan Parit dan Bangunan, 1974

Kanun Tanah Negara, 1965

Akta Pemuliharaan Tanah 1960 (Semak Semula) 1989 Akta Perhutanan Negara, 1984 Akta Perancangan Bandar dan Desa, 1976 Enakmen Air 1920 (Semak Semula) 1989 Enakmen Bekalan Air, 1997 (Selangor) Enakmen LUAS, 1999 Akta Penyiasatan Kajibumi, 1974 Akta Pengurusan Sisa Pepejal, 2007

Agensi

 Jabatan Alam Sekitar (JAS)  Jabatan Mineral dan Geosains (JMG)  Jabatan Kerajaan Tempatan (JKT)  Pihak Berkuasa Tempatan (PBT)  JKT  PBT                 

Jabatan Ketua Pengarah Tanah dan Galian (JKPTG) Pejabat Tanah dan Daerah (PTD) PBT Pihak Berkuasa Negeri (PBN) JKPTG PTG PBT PBN Jabatan Perhutanan Semenanjung Malaysia (JPSM) Jabatan Perancangan Bandar dan Desa (JPBD) Negeri Pihak Berkuasa Perancang Tempatan (PBPT) Jabatan Bekalan Air (JBA) Puncak Niaga JBA Puncak Niaga PUAS LUAS

 JMG  Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal (JPSP)

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN TADAHAN AIR DAN SUMBER AIR TANAH

7 4.

GARIS PANDUAN UMUM



Kemudahan kumbahan najis hendaklah dirawat sebelum dialirkan ke dalam sungai.

4.1 Kawasan Tadahan Empangan 

Aktiviti pembangunan, kemudahan infrastruktur, aktiviti pembalakan dan pertanian tidak dibenarkan.



Pembangunan dan aktiviti sedi ada perlu dikenal pasti, dikawal selia dan diurus dengan rapi.



Kualiti air perlu berada di lingkungan Kelas I hingga II mengikut Piawaian Interim Kualiti Air selaras dengan kehendak Rancangan Fizikal Negara (RFN).



Kawasan rekreasi dan sistem komunikasi dibenarkan dengan syarat penyediaan pelan pengurusan alam sekitar.



Pembangunan industri dibenarkan dengan syarat mengitar semula sekurang-kurangnya 20% daripada efluennya.



Mematuhi peraturan "Pembangunan yang melibatkan Sungai dan Rizab Sungai" yang dikeluarkan oleh Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS), (2001).



Kemudahan kumbahan najis dan tapak pelupusan sisa tidak dibenarkan dalam kawasan tadahan air empangan.

4.2 Kawasan Tadahan Pengambilan Air 

Takat

Kualiti air tidak melebihi Kelas III mengikut Piawaian Interim Kualiti Air.



Tapak pelupusan sisa pepejal dan toksid tidak dibenarkan dalam kawasan tadahan takat pengambilan air.



Tangki simpanan minyak (diesel) yang berada di kawasan hulu takat pengambilan air dikehendaki mempunyai benteng tumpahan minyak dan zon penampan sekurang-kurangnya 500m dari sungai utama.



4.3 Zon Penampan

Zon penampan hijau sekurangkurangnya 50m perlu dikekalkan sepanjang sungai utama untuk kawasan 5km hulu takat pengambilan air.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia



Projek pembalakan / pembangunan tidak dibenarkan dalam jarak 1.5 km dari sempadan kawasan tadahan air untuk empangan.



Bahan kumbahan, buangan kediaman, industri dan sebagainya dilarang dialirkan terus ke dalam sungai. Aliran keluar bahan kumbahan hendaklah dialirkan ke dalam “outlet” utama terlebih dahulu.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN TADAHAN AIR DAN SUMBER AIR TANAH ď&#x201A;ˇ

Semua pembangunan di luar zon penampan adalah dibenarkan tertakluk kepada syarat-syarat dan garis panduan umum sedia ada.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN TADAHAN AIR DAN SUMBER AIR TANAH

GARIS PANDUAN KHUSUS Garis Panduan Khusus Pembangunan

KSAS/ Kategori Tadahan Air (yang diwartakan atau untuk empangan)

Tahap Kesensitifan

5. 5.1

Aktiviti Dibenarkan (Rujuk Kod Guna tanah)

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti

Syarat

Aktiviti tidak dibenarkan

Penyelidikan

Tiada

Semua aktiviti tidak dibenarkan Tiada aktiviti lain selain yang dibenarkan.

Tadahan Air untuk takat pengambilan air (Berhutan)

Penyelidikan Ekopelancongan Pembangunan terkawal.

 Kawasan rekreasi  Sistem komunikasi

 Penyediaan pelan pengurusan alam sekitar

Tadahan Air untuk takat pengambilan air (kawasan membangun)

Pembangunan terkawal.

 Industri baru yang membebaskan efluen yang banyak seperti kilang makanan / minuman, kilang kertas & kilang getah dan kelapa sawit.

 Melaksanakan program mengitar semula efluen serta menuju kepada konsep pelepasan sifar.

Sumber Nota : 1 2 3

: Kajian KSAS 2004) Tahap Kesensitifan: = Tiada pembangunan kecuali aktiviti penyelidikan = Aktiviti berimpak rendah dibenarkan tanpa pertukaran guna tanah = Pembangunan terkawal (dengan syarat-syarat tertentu)

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Catatan / Garis panduan

 Tertakluk kepada undang-undang dan peraturan sedia ada.  Zon penampan tadahan air tersebut hendaklah 100m lebar.  Aktiviti pembalakan hendaklah dijalankan 1.5km dari sempadan.  Kualiti air dikekalkan di antara Kelas I dan II mengikut Piawaian Interim Kualiti Air  Mematuhi peraturan Rizab Sungai seperti yang ditetapkan oleh JPS (2001), "Pembangunan yang melibatkan Sungai dan Rizab Sungai".  Kualiti air dikekalkan di antara Kelas II dan III mengikut Piawaian Interim Kualiti Air  Memastikan bahawa tidak ada air sisa yang mengalir terus ke dalam sungai  Mematuhi peraturan Rizab Sungai seperti mana yang ditetapkan oleh JPS (Jabatan Pengairan dan Saliran Malaysia - JPS (2001), "Pembangunan yang melibatkan Sungai dan Rizab Sungai".  Kualiti air dikekalkan di antara Kelas II dan III mengikut Piawaian Interim Kualiti Air  Tangki simpanan minyak perlu mempunyai zon penampan sekurang-kurangnya 500m daripada sungai utama di kawasan hulu takat pengambilan air.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN TADAHAN AIR DAN SUMBER AIR TANAH

B. KAWASAN SUMBER AIR TANAH

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN TADAHAN AIR DAN SUMBER AIR TANAH tanah dirujuk tanah.

B. KAWASAN SUMBER AIR TANAH 1.

SKOP

1.1 Definisi Tanah

Kawasan

Sumber

 

zon tidak tepu; dan zon tepu.



Zon tidak tepu adalah zon yang terdapat di atas aras Air Tanah.



Air yang terdapat pada zon tidak tepu biasanya dikenali sebagai lembapan tanah (soil moisture). Manakala, bagi zon tepu adalah semua bahagian di bawah zon tidak tepu dan air yang didapati di dalamnya ialah air tanah. Air Tanah diklasifikasikan sebagai sejenis sumber mineral kerana ia wujud di dalam tanah atau batuan.



Air tanah bertindak sebagai media yang mengisi liang-liang antara butir-butir atau serpihan sedimen dan batuan.



Ia juga mengisi ruang retakan dan rekahan batuan keras di merata tempat di bawah permukaan bumi.



Semua liang-liang di dalam sedimen, tanah-tanih atau batuan yang telah dipenuhi dengan air

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

aras

air



Air tanah boleh dihasilkan dari sedimen dan batuan kurang daripada satu meter sehingga beberapa ratus atau ribu meter di bawah permukaan bumi.



Kebanyakan air tawar yang didapati di bumi sebenarnya wujud sebagai air tanah yang terletak tidak melebihi 1 km di bawah permukaan bumi.



Air tanah bergerak dengan perlahan di dalam batuan dengan kadar yang berlainan. Ia hanya dapat diekstrak daripada sedimen dan batuan yang dianggap sebagai akuifer.



Akuifer adalah batuan atau sedimen tak terkonsolidat yang mengandungi air yang dapat diabstraksi.



Biasanya air tanah dapat bergerak dengan lebih cepat di dalam akuifer jenis sedimen tak terkonsolidat dibandingkan dengan batuan keras. Air tanah yang dapat diluahkan oleh batuan keras berkurangan dan pergerakan air tanah juga lebih perlahan.

Air

Kawasan air tanah terbahagi kepada dua zon iaitu :-

sebagai

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN TADAHAN AIR DAN SUMBER AIR TANAH 1.2 Kawasan Air Tanah sebagai KSAS 



Kebanyakan air tawar yang digunakan di Malaysia adalah dari air permukaan seperti air hujan, sungai dan tasik (termasuk bekas lombong). Air tanah juga merupakan simpanan air tawar tertinggi di sesuatu kawasan dan menjadi pilihan yang sesuai bagi membekalkan air bersih ke kawasan yang berkembang pesat seperti Selangor Tengah dan Kuala Lumpur.



Pemuliharaan dan perlindungan sumber ini daripada pencemaran menjadi amat penting pada masa depan.



Kepentingan Air Tanah sebagai satu sumber keperluan hidup yang kritikal akan meningkat pada masa akan datang.

Rajah 1(b): Kawasan Tadahan Air sebagai KSAS

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN 13 PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN TADAHAN AIR DAN SUMBER

AIR TANAH

1.3 Kategori Kawasan Air Tanah 



Walaupun kawasan di mana terdapatnya Air Tanah adalah dibawah kategori KSAS, Sokongan Hidup, proses mengabstraksi, terutamanya akuifer jenis jenis alluvium boleh mendatangkan bencana kepada kawasan sekeliling kawasan telaga tiub di mana air tanah yang dipamkan mungkin mengalami penurunan. Kadar atau takat maksimum penurunan tanah atau amblesan boleh berlaku tertakluk kepada beberapa banyak air tanah dihasilkan, jangka masa pengepaman dilakukan dan kelemahan tanah alluvium di kawasan sekeliling.

PRINSIP PERANCANGAN

PRINSIP

Prinsip-prinsip umum pemeliharaan dan pembangunan adalah seperti berikut: 2.1 Pembangunan Yang Seimbang Mengamal dan mengaplikasikan Prinsip Perancangan dan Pembangunan Sejagat. 2.2 Pemeliharaan Fungsi Kawasan Kawasan sumber bekalan air tanah perlu dipelihara dan diurus sebagai satu unit yang tersendiri supaya dapat menghasilkan air yang kualiti dan selamat. Pengurusan yang bersepadu dan pengawalan pembangunan di sekitarnya diperlukan untuk memulihara kawasan tersebut.

DASAR DAN SEMASA

PERUNDANGAN

3.1 Dasar Sedia Ada Beberapa aspek tentang kawasan air tanah yang ada kaitan dengan pengurusan dan pengendalian abstraksi air tanah ialah :– 

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Air Tanah adalah sumber mineral Air dari bahagian bawah permukaan. Setakat ini

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN TADAHAN AIR DAN SUMBER AIR TANAH kebanykaan pengguna Air Tanah kecuali di Selangor, Johor dan P. Pinang adalah agensi kerajaan seperti Badan Penggunaan Air, Jabatan Kerja Rakyat (JKR) dan Jabatan Kesihatan Luar Bandar. 

Di Pulau Pinang dan Johor, penggunaan Air Tanah diuruskan oleh Lembaga Urus Air negeri seperti LUAS di Selangor.

terhadap amblesan tanah berdekatan dengan telaga tiub.

3.2 Akta Perundangan Berkaitan Akta / Undang-



Jabatan Mineral dan Geosains negeri adalah bertanggungjawab membantu Lembaga Urus Air negeri-negeri mengawal pengabstraksi air tanah, akuifer yang menyumbangkan air tanah dan potensi bencana yang mungkin wujud apabila air tanah diabstraksi dalam jangka masa yang panjang. Mengikut Garis Panduan, Pengguna Air Tanah mesti memohon untuk mendapatkan kebenaran daripada Lembaga Pengurusan Air Negeri jika ingin mengabstraksi air tanah pada kedalaman > 10 m bawah permukaan atau 2,500 liter sehari. Tetapi kebiasaannya pengguna yang mengemukakan permohonan terlebih dahulu telah mengali telaga tiub yang dapat menghasilkan Air Tanah. Permohonan mengeksploit Air Tanah yang ditujukan kepada Lembaga Badan Urus Air Negeri mesti mengemukakan kajian EIA kerana potensi terjadinya bencana

Agensi

Undang Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974



Enakmen Mineral Selangor, 2000

 Jabatan Alam Sekitar  Jabatan Mineral dan Geosains  Jabatan Bekalan Air

Enakmen LUAS,

 Puncak Niaga

1999

 PUAS  LUAS

GARIS PANDUAN UMUM

4.1 Kawasan Sumber Air Tanah 

Mengisytiharkan sesuatu kawasan sebagai Kawasan Sumber Air Tanah.



Memulihara sumber air tanah dan kegunaannya untuk bekalan air bersih kepada penduduk.



Pemuliharaan mesti disertai dengan kajian terperinci yang dapat membekalkan maklumat :-

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN TADAHAN AIR DAN SUMBER AIR TANAH 





jenis akuifer, ketelapan akuifer, transmisi, hasilan air tanah, simpanan dari segi jumlah, bahan bumi yang menjadi hos kepada air tanah, ketebalan akuifer, hubungan akuifer dengan lain jenis batuan dan sedimen pada kawasan tersebut.

menjalankan kajian atau penyiasatan tentang kawasan yang dicadangkan untuk diisytiharkan sebagai kawasan sumber air tanah. 

4.2 Zon Penampan

penggerudian telaga tiub pengeluaran air tanah dan telaga-telaga kawalan yang mencukupi mesti dibuat untuk tujuan memperolehi maklumat geohidrologi akuifer tersebut. ujian luahan mampan mesti dibuat dan data dikutip tentang semua aspek akuifer. Berdasarkan pemodelan dengan data yang diperolehi penghasilan air tanah mampan dan kemungkinan kawasan pulihan mesti ditetapkan.



peta menunjukkan 3 kawasan khas iaitu kawasan sumber air tanah keseluruhan, kawasan abstraksi air tanah dan kawasan imbuhan air tanah.



maklumat geologi, geomorfologi dan geologi kejuruteraan di permukaan dan pada subpermukaan bagi setiap kawasan.

Aktiviti pengambilan air tanah di dalam kawasan KSAS sumber air tanah mesti mendapat kebenaran.

Badan-badan Air yang berkenaan mempunyai kuasa untuk menjalankan penyiasatan atau mengarahkan mana-mana pihak

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia



Kawasan Air Tanah keseluruhan tidak perlu zon tampan.



Zon tampan 50m mengelilinginya Kawasan Imbuhan Air Tanah.



Zon tampan 30m bagi Kawasan Abtraksi Air Tanah adalah tertakluk kepada keadaan geologi, geomorfologi dan geologi kejuruteraan.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN TADAHAN AIR DAN SUMBER AIR TANAH

Rajah 2(b) : Klasifikasi jarak zon tampan mengikut kawasan abstraksi air tanah dan kawasan imbuhan air tanah

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN 17 PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN TADAHAN AIR DAN SUMBER

AIR TANAH

5. 5.1

GARIS PANDUAN KHUSUS Garis Panduan Khusus Pembangunan

KSAS / Kategori

Tahap Kesensitifan

1.Kawasan Air Tanah Menyeluruh (Bagi akuifer Air Tanah dalam batuan keras dan dalam sedimen tak terkonsolidat atau alluvium)

3 (Untuk Mengelakkan pencemaran Air Tanah)

2.Kawasan Imbuhan Air Tanah (Bagi akuifer Air Tanah dalam batuan keras dan dalam sedimen tak terkonsolidat atau alluvium)

3 (Untuk mengelakkan pencemaran Air Tanah dalam akuifer)

Sumber Nota : 1 2 3

Aktiviti Dibenarkan (Rujuk Kod Guna tanah) Kebanyakan aktiviti pembangunan dan rekreasi dengan intensiti rendah.

Aktiviti secara intensiti rendah yang tidak mencemarkan tanah.

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat

Aktiviti tidak dibenarkan

Catatan / Garis panduan

Aktiviti

Syarat

Pembangunan intensiti tinggi.

Kajian EIA untuk mengelakkan pencemaran Air Tanah jika keluasan kawasan melebihi 10 ekar.

 Pelupusan bahan sisa toksik dan sisa pejal.  Kilang kimia racun, toksik atau menggunakan bahan radioaktif.  Penternakan khinzir.



Semua aktiviti ini tidak mendatangkan pencemaran kapada sumber air imbuhan.

 Pembangunan secara besarbesaran.  Pelupusan bahan sisa toksik dan sisa pepejal.  Kilang kimia racun toksik atau yang menggunakan bahan radioaktif.  Penternakan khinzir.

 

Kebanyakan aktiviti pembangunan dan rekreasi dengan intensiti rendah.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia



Tidak perlu zon tampan kecualinya yang dicadangkan menerusi kajian terperinci untuk mengisytiharkan kawasan sebagai KSAS sumber air tanah. Mengikut syarat-syarat atau cadangan kajian menerusi kajian terperinci untuk mengisytiharkan kawasan sebagai KSAS sumber air tanah. Aktiviti yang seperti penanaman, perikanan, penternakan (kecuali penternakan khinzir) perhutanan, pembinaan kediaman, perindustrian ringan, pembangunan infrastruktur dan transmisi, kereta api, resort dan rekreasi, tadahan air dan eko-pelancongan dibenarkan. Zon tampan 50 m mengelilinginya. Jika kawasan diterusi oleh saliran kecil, zon tampan 100 m atas lembangan dari sempadan Kawasan Imbuhan Air Tanah. Hanya aktiviti intensiti rendah seperti penanaman, resort dan rekreasi, tadahan air, eko-pelancongan boleh dibenarkan jika EIA dibuat. Semua aktiviti yang menghasilkan bahan kimia beracun, toksik atau beradioaktif tidak dibenarkan.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN TADAHAN AIR DAN SUMBER AIR TANAH

KSAS / Kategori 3. Tapak Abstraksi Air Tanah (Bagi akuifer air tanah dalam sedimen tak terkonsolidat atau alluvium)

4. Tapak Abstraksi Air Tanah (Bagi akuifer air tanah dalam batuan keras)

Sumber Nota : 1 2 3

Tahap Kesensitifan 3 (Untuk mengawal berisiko bencana amblesan atau penurunan tanah)

Aktiviti Dibenarkan (Rujuk Kod Guna tanah) Kawasan terlibat adalah kecil sahaja. 30 m lingkungan telaga tiub atau „well field’. Penanaman, rekreasi, tadahan air, hutan simpan.

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti

Syarat

Aktiviti seperti rekreasi dan penanaman.

Pembangunan struktur tidak dibenarkan.

Kawasan terlibat adalah kecil sahaja. Kebanyakan aktiviti pembangunan dan rekreasi dengan intensiti rendah.

Aktiviti tidak dibenarkan  Semua aktiviti yang memerlukan pembinaan.  Pelupusan bahan sisa toksik dan sisa pepejal.  Kilang kimia racun, toksik atau yang menggunakan bahan radioaktif.  Penternakan khinzir.  Semua aktiviti yang memerlukan pembinaan.  Pelupusan bahan sisa toksik dan sisa pepejal.  Kilang kimia racun, toksik atau yang menggunakan bahan radioaktif.  Penternakan khinzir.

Catatan / Garis panduan  Zon tampan 30 m mengelilingi telaga tiub yang digunakan untuk mengabstraks air tanah.  Semua pembangunan struktur tidak dibenarkan kecuali yang digunakan untuk pengabstraksi Air Tanah tersebut.  Hanya aktiviti penanaman, rekreasi, tadahan air, hutan simpan dibenarkan pada zon tampan ini.

 Aktiviti yang seperti penanaman, perikanan, penternakan (kecuali penternakan khinzir) perhutanan, pembinaan kediaman, perindustrian ringan, pembangunan infrastruktur dan transmisi, kereta api, resort dan rekreasi, tadahan air dan ekopelancongan dibenarkan.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN TADAHAN AIR DAN SUMBER AIR TANAH

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN TADAHAN AIR DAN SUMBER AIR TANAH

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan Jalan Chenderasari, 50646 Kuala Lumpur

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF 29/4/2011

Kawasan Simpanan Mineral & Bencana Geologi

JABATAN PERANCANGAN BANDAR DAN DESA SEMENANJUNG MALAYSIA KEMENTERIAN PERUMAHAN DAN KERAJAAN TEMPATAN 2010

Cetakan Pertama 2010

ď&#x192;&#x2019; Hakcipta Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan

978-983-2773-98-6

Diterbitkan di Malaysia oleh Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan Tel: 03-2081 6000 Faks: 03-2094 1170

Pemberitahuan GP ini mengandungi 10 GP yang perlu dibaca secara bersama iaitu         

GARIS PANDUAN PERANCANGAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI

ISI KANDUNGAN

MUKA SURAT BAHAGIAN I

GP PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR BAGI KAWASAN SIMPANAN MINERAL 1. SKOP 1 1.1 Definasi Kawasan Simpanan Mineral & Agregat 1 1.2 Kawasan Sumber Mineral & Agregat 1 1.3 Kategori Sumber Mineral 1 2.

PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN 2.1 Keperluan Pengekalan dan Pengisytiharan Kawasa Sumber Mineral 2.2 Sumber Mineral Lain Seperti Agregat, Pasir dan Lempung Harus Diberi 2.3 Aktiviti Perlombongan Hanya Dibenarkan oleh Pihak Berkuasa Negeri 2.4 Keperluan Pemuliharaan Kawasan Selepas Tamat Perlombongan 2.5 Keperluan Menyelesaikan Konflik Kawasan Mineral, Batuan, Agregat, Lempung dan Pasir

2 2

DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA 3.1 Dasar Sedia Ada 3.2 Akta/Perundangan Berkaitan

4 4 6

GARIS PANDUAN UMUM 4.1 Pemuliharaan 4.2 Zon Penampan

7 7 8

GARIS PANDUAN KHUSUS 5.1 Garis Panduan Khusus Pemuliharaan 5.2 Garis Panduan Khusus Pembangunan

9 9 12

3 3 3 4

ISI KANDUNGAN

MUKA SURAT BAHAGIAN II

GP PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR BAGI KAWASAN BENCANA GEOLOGI 1.

SKOP 1.1 Definasi Kawasan Bencana Geologi 1.2 Kawasan Bencana Geologi dalam konteks KSAS 1.2.1 Peranan Peta Bencana 1.3 Kategori Kawasan Bencana Geologi

15 15 16 17 18

PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN 2.1 Keperluan Mengenalpasti Faktor Semulajadi Atau Faktor Penglibatan Manusia Yang Menyebabkan Kejadian Bencana

DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA 3.1 Dasar Sedia Ada 3.2 Akta/Perundangan Berkaitan

19 19 20

GARIS PANDUAN UMUM 4.1 Lubang Benam(Sinkholes) 4.2 Amblesan (Land Subsidence) 4.3 Hakisan (Erosion)

19 20 20 21

GARIS PANDUAN KHUSUS 5.1 Garis Panduan Khusus Pemuliharaan 5.2 Garis Panduan Khusus Pembangunan

22 22 24

GARIS PANDUAN PERANCANGAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI

SENARAI RAJAH Rajah 1: Rajah Rajah Rajah Rajah Rajah Rajah

2: 3: 4: 5: 6: 7:

Konflik Pembinaan dan Pembekuan Simpanan Lempung Konflik antara Pengkuarian dan Kediaman Tetap Formasi Tipikal Lubang Benam Jenis Tanah Runtuh Contoh Peta Geohidrologi â&#x20AC;&#x201C; (JPS) Contoh Peta Kawasan Potensi Hakisan Struktur Pengurusan Bencana geologi

Pasir

dan 5 6 15 16 17 17 19

SENARAI FOTO Foto 1:

Foto 2:

Kerja menggerudi untuk menghasilkan blok batuan granit batu dimensi

Kerja menggerudi lubang letupan di sebuah kuari di Ampang Selangor

BAHAGIAN I : Garis Panduan Perancangan Pemuliharaan Kawasan Alam Sekitar (KSAS) Kawasan Simpanan Mineral

GARIS PANDUAN PERANCANGAN SIMPANAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & KAWASAN BENCANA GEOLOGI

SKOP

Bagi GP Perancangan Pemuliharaan Kawasan Alam Sekitar(KSAS) Kawasan Simpanan Mineral dan Bencana Geologi akan dipecahkan kepada 2 bahagian iaitu:i.

Bahagian I – GP KSAS Kawasan Simpanan Mineral &

ii.

Bahagian II – GP KSAS Kawasan Bencana Geologi

1.1

Definasi Kawasan Mineral & Agregat

Simpanan

Kawasan Simpanan Mineral dalam garis panduan ini meliputi definisi seperti berikut: 

Mineral

Mineral adalah apa-apa bahan sama ada dalam bentuk pepejal, cecair atau bergas yang terbentuk dengan cara semula jadi hasil daripada perlombongan samada di daratan (atas tanah atau bawah tanah) atau lautan (dalam laut atau bawah laut) atau tertakluk kepada sesuatu proses geologi tetapi tidak termasuk air dan bahan batuan (Sumber: Akta Pembangunan Mineral, 1994).

lempung, tanih, lumpur, turf, gambut, batu karang, cangkerang atau guano di dalam atau di atas mana-mana tanah dan termasuklah apa-apa batu-bata, kapur, simen atau barangan lain yang diperbuat daripadanya (Sumber: Warta Kerajaan Kaedah-kaedah Kuari Selangor, 2003). 

Agregat

Agregat ialah apa-apa batuan, batu marmar, kelikir, pasir, tanah laterit, lom,

Pasir (Agregat Halus)

Pasir atau agregat halus terdiri daripada batu-batu hancur yang mempunyai saiz maksimum tidak melebihi 5mm. Biasanya, pasir digunakan untuk campuran konkrit bagi bahagian dinding atau lantai bangunan (Sumber: British Standard 882, 1983). 

Lempung dan Bahan Bumi

Lempung di dalam klasifikasi JMG termasuk lempung biasa, lempung pipa (ball clay), lempung tahanapi (refractory clay or fire clay) dan syel (shale). Kebanyakan mineral lempung telah dihasilkan untuk pembuatan batu-bata yang digunakan untuk pembinaan dan bahan mentah dalam pembuatan simen portland (Sumber: Jabatan Mineral dan Geosains). 1.2



Kawasan Sumber Mineral & Agregat

JMG juga menekankan bahawa dari konteks KSAS Bernilai Sokongan Hidup, perhatian perlu diberikan kepada sumber mineral dan agregat sebagai keperluan asas untuk kesinambungan

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI

kesejahteraan manusia, dan bukannya kepada sumber komoditi yang menjana ekonomi negeri. 

Sumber mineral dikategorikan sebagai KSAS bernilai sokongan hidup.



Sumber keperluan asas terutamanya untuk pembinaan penempatan dan infrastruktur seperti lempung, pasir, batuan agregat (kelikir) dan batu kapur untuk pembuatan simen.

1.3

Kategori Sumber Mineral

yang dikenal pasti adalah seperti berikut:   

KSAS Sumber Batuan Agregat KSAS Sumber Pasir KSAS Sumber Lempung dan Tanah Sumber Mineral Penting

Foto 2:

Walaupun sumber mineral penting bukan merupakan KSAS, ia perlu diberikan garis panduan untuk pengekalannya kerana ia berkait-rapat dengan KSAS sumber mineral/batuan.

Foto 1:

Kerja menggerudi untuk menghasilkan blok batuan granit batu dimensi.

Kerja menggerudi lubang letupan sebuah kuari di Ampang Selangor.

PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN

2.1

Keperluan Pengekalan dan Pengisytiharan Kawasan Sumber Mineral 

Enakmen Mineral Selangor 2000, (Bab 3, Bahagian III Seksyen 17), mencadangkan bahawa sumber mineral mesti dikekalkan melalui pengisytiharannya sebagai kawasan rizab mineral dan dihadkan pembangunan.



Kajian teliti termasuk mencari gali dan penyiasatan perlu dilakukan untuk menentukan kawasan berkenaan mengandungi mineral

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI dan sesuai diisytiharkan sebagai rizab mineral. 

Kawasan yang tidak dapat diisytiharkan sebagai rizab mineral boleh dikelaskan sebagai kawasan berpotensi bagi beberapa jenis bijih terutamanya timah.

2.2 Sumber Mineral Lain Seperti Agregat, Pasir dan Lempung Harus Diberi Status KSAS Sokongan Hidup 

Walaupun agregat dan pasir tidak dinyatakan dengan spesifik dalam Enakmen Mineral, ia harus diberikan keutamaan seperti mineral yang lain. Kawasan di mana sumber agregat dan pasir ini wujud mesti diberikan status sebagai KSAS Sokongan Hidup.



Sumber lempung yang digunakan untuk membuat batu-bata hendaklah diberikan status yang sama seperti pasir dan agregat.



Sumber batuan agregat, pasir dan lempung tidak didapati di semua tempat. Sumber bahan mentah pembinaan yang ada akan dibekukan, sekiranya pembangunan dibenarkan di atas kawasan yang mengandungi sumber mineral ini.

2.3 Aktiviti Perlombongan Hanya Dibenarkan Oleh Pihak Berkuasa Negeri 

Pengekstrakan mineral akan diberi keutamaan untuk tujuan pembangunan. Pihak Berkuasa Negeri boleh membenarkan aktiviti perlombongan di kawasan hutan simpan, rizab hutan dan tanah beri milik.



Pembebasan mineral hanya dibenarkan bagi projek tertentu misalnya empangan yang melibatkan kawasan hutan yang luas. Tempoh masa pajakan lombong yang boleh diberi ialah tidak melebihi 21 tahun dan pajakan boleh disambung sepanjang hayat perlombongan selagi simpanan mineral masih ada.

2.4 Keperluan Pemuliharaan Kawasan Selepas Tamat Perlombongan 

Selepas perlombongan tamat, penerima pajakan perlu melakukan pemuliharaan kawasan yang dilombong. Penerima pajakan perlu menyumbang kepada Kumpulan Wang Pemulihan Lombong yang ditubuhkan.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI

2.5 Keperluan Menyelesaikan Konflik Kawasan Mineral, Batuan, Agregat, Lempung Dan Pasir Kadang-kala, penggunaan tanah untuk menghasilkan sumber mineral, agregat, lempung dan pasir akan membawa konflik dengan kegunaan tanah yang lain. Beberapa keadaan yang boleh menimbulkan konflik adalah seperti berikut:i. Sumber Mineral dan Pembangunan 

Kemungkinan konflik berlaku apabila kawasan green field dicadangkan untuk pembangunan (pertanian atau lain-lain) dan didapati kawasan tersebut mengandungi mineral penting. Oleh itu, pemohon pembangunan menjalankan kajian pembebasan mineral (mineral free) bagi menyelesaikan konflik.



Apabila sumber mineral penting dapat dikesan, ia perlu diisytiharkan sebagai Kawasan Sumber Mineral. Perlombongan perlu dikendalikan dahulu sebelum pembangunan dibenarkan.



Perlombongan mendapan bijih timah perlu dijalankan sebelum kawasan tersebut dipulihkan untuk pembangunan. Konflik akan wujud jika kawasan simpanan pasir dan lempung digunakan untuk pembinaan dan ini akan membekukan sumber tersebut (Rajah 3).



Konflik lain yang biasanya wujud adalah apabila projek pembinaan diluluskan

terlalu hampir dengan kuari yang masih aktif (Rajah 4). 

Pembebasan mineral (mineral free) perlu dijalankan untuk projek pembangunan berskala besar seperti empangan dan kawasan pertanian terutamanya di kawasan yang menunjukkan potensi sumber mineral dan sekitarnya.

DASAR DAN SEMASA

PERUNDANGAN

3.1

Dasar Sedia Ada

Agenda 21 (Bab 21)

Mencadangkan longgokan (atau endapan) mineral (termasuk bijih dan agregat) perlu dikenal pasti sebagai KSAS berasaskan kepentingan keperluannya dan sumber yang terhad. Agenda 21 telah mencadangkan kajian terperinci dijalankan ke atas sesuatu kawasan berpotensi untuk perlombongan dan pengkuarian agar kawasan ini tidak dibekukan untuk pembangunan lain seperti perumahan dan sebagainya. Kawasan yang berkemungkinan mengandungi mineral penting perlu dikenal pasti lebih awal dan diambil kira dalam perancangan yang melibatkan pengurusan sumber mineral.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI

ii)

Dasar Mineral Negara 2

Memberi fokus terhadap pembangunan yang mampan dan penggunaan sumber mineral secara optima, mempromosikan penerajuan terhadap alam sekitar, mempertingkatkan daya saing dan kemajuan sektor mineral di arena global, Rajah 1:

Konflik Pembinaan dan Pembekuan Simpanan Pasir dan Lempung

mempromosikan penggunaan mineral tempatan dan memajukan penghasilan produk-produk berasaskan mineral dan menggalakkan perolehan, kitar semula dan penggunaan semula logam dan mineral.

Rajah 2:

Konflik antara Pengkuarian dan Kediaman Tetap

PEMBINAAN BERSKALA BESAR

 KSAS Simpanan Pasir dan Lempung  KSAS Simpanan Agregat biasa biasanya terdapat di kawasan terhad pada ketinggian bukit yang pamah yang sesuai untuk berbatu antara 50m hingga 300m. pembangunan.  Semua operasi kuari perlulah  Ini akan mengakibatkan terletak sekurang-kurangnya 500m pembekuan Sumber Simpanan dari kawasan kediaman. Pasir dan Lempung.  Jika pengisytiharan KSAS Simpanan  Bagi mengelakkan sumber pasir Agregat dilakukan, pembangunan dan lempung menjadi kurang di yang diluluskan perlu mempunyai masa hadapan, KSAS yang Zon Penampan tidak kurang dari mengandungi simpanan kedua-dua 500m. bahan pembinaan ini perlu dikenalpasti dan diisytiharkan.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI

3.2 i.

Akta/Perundangan Berkaitan Kelantan; Gua Tempurung, Kinta, Perak; Gunung Rapat (Taman Geologi), Kinta, Perak dan Gunung Senyum, Pahang.

Kawasan Batu Kapur Sebagai Sumber Mineral atau Warisan 

Batu kapur merupakan sumber agregat yang penting sebagai bahan mentah untuk industri pembuatan simen seperti simen portland, simen putih, terazo, serbuk batu kapur dan marmar.



Kawasan batu kapur yang meliputi bukit atau gua dan mempunyai nilai warisan boleh dipulihara sebagai Tapak Monumen atau Taman Geologi.



Oleh itu, konflik kegunaan kawasan batu kapur sebagai KSAS Warisan atau KSAS Sokongan Hidup akan wujud disebabkan mengurangkan pencemaran udara, air dan bunyi. oleh kegunaan kawasan batu kapur yang bertentangan.



Walaupun kegunaan batu kapur sebagai sumber bahan mentah kepada industri pembinaan diutamakan, namun terdapat juga beberapa kawasan batu kapur yang mempunyai nilai warisan yang unik dan tersendiri. Jika keadaan ini berlaku, kawasan KSAS Warisan batu kapur ini mesti diberikan keutamaan daripada kegunaan yang lain seperti Gua Runtuh (Perak Man), Lenggong, Perak; Gua Cha,



ii.

Namun demikian, bukan semua kawasan batu kapur menunjukkan nilai warisan yang unggul. Kawasan atau bukit batu kapur yang tidak mempunyai nilai warisan (nilai saintifik, estetik atau budaya) boleh digunakan untuk menghasilkan bahan mentah batu kapur bagi industri pembuatan simen.

Kawasan Bukit Batu Kapur dan Bawah Permukaan 

Kawasan batu kapur bukan sahaja terdapat di kawasan berbukit tetapi juga di kawasan tanah pamah.



Batu kapur keras didapati di bawah sedimen lanar pada jarak kedalaman dari beberapa meter sehingga puluhan meter.



Sebagai contoh, lebih kurang 12% daripada kawasan batu kapur di Lembah Kinta, Perak wujud sebagai bukit dan gunung, manakala lebih kurang 88% wujud sebagai batu hampar di bawah sedimen lanar bertimah.



Kaedah untuk mengekstrak sumber bahan mentah batu kapur

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI bawah permukaan adalah berbeza dan melibatkan kos yang tinggi kerana tanah lanar yang meliputinya hendaklah dikorek terlebih dahulu sebelum aktiviti kuari dapat diteruskan. 



Selain itu, air yang terkumpul di bawah permukaan lombong kuari terbuka perlu sentiasa dipam keluar supaya aktiviti kuari dapat dijalankan dengan mudah dan selamat.

GARIS PANDUAN UMUM

Garis panduan umum kawasan Simpanan Mineral dan Agregat adalah seperti berikut: 4.1 Pemuliharaan 

Hanya pembangunan yang sesuai (iaitu tidak membekukan mineral sediada) boleh dibenarkan.



Pencemaran yang wujud dari kuari bawah permukaan adalah kurang berbanding dengan kuari biasa yang beroperasi di kawasan bukit.

Pertimbangan kelulusan pemohonan mesti mengambil kira aspek pemeliharaan kawasan tersebut.



Aktiviti kuari bawah permukaan bagi batu kapur amat digalakkan kerana ini dapat mengelakkan pemusnahan bukit batu kapur yang mungkin mengandungi ciriciri warisan dan ia juga dapat mengurangkan pencemaran udara, air dan bunyi.

Permohonan untuk mengambil atau membangunkan kawasan khazanah geologi dan kawasan batu kapur yang bernilai warisan serta memerlukan pemeliharaan adalah tidak dibenarkan.



Kajian mengenai jenis sumber mineral dan agregat di sesuatu kawasan perlu dijalankan dan seterusnya mengisytiharkan kawasan tersebut sebagai KSAS Mineral.



Permohonan pengisytiharan kawasan KSAS Mineral boleh dijalankan oleh agensi yang bertanggungjawab. Permohonan individu atau NGO mesti melibatkan agensi kerajaan sebagai pemohon bersama.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI



4.2

Kajian pemetaan geologi dan teknik perlombongan yang bersesuaian perlu dijalankan di

kawasan sebagai Agregat.

yang KSAS

diisytiharkan Mineral dan

Zon Penampan 

Zon Penampan perlu disediakan dan ditandakan atas pelan:- 500m dari sempadan bagi KSAS Sumber Batuan Agregat; dan - 500m dari sempadan atau 3 kali ganda jarak ketinggian tebing tegak bukit batu kapur tersebut bagi KSAS Sumber Batuan Agregat Batu Kapur.



Pembangunan di kawasan batu kapur perlu mengikut garis panduan Demarcation of Safety Zones in the Vicinity of Limestones Hills oleh Jabatan Mineral dan Geosains (JMG).

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI

GP KHUSUS

5. 1 GP Khusus Pemuliharaan Garis Panduan Khusus Pemuliharaan KSAS Sumber Batuan Agregat, Sumber Bahan Mentah Industri Simen dan Kapur Tohor



Kawasan agregat boleh diisytiharkan sebagai sumber batuan agregat. Kawasan jenis batuan lain boleh juga diterima sekiranya agregat sedia ada didapati tidak sesuai.



Kawasan batu kapur bawah tanah bertujuan membuat simen portland dan simen putih bagi kegunaan industri pembinaan boleh diisytiharkan sebagai KSAS Sumber Batuan Agregat.



Kelulusan permohonan bagi kawasan batu kapur adalah tertakluk kepada pertimbangan JMG, PBT dan Kerajaan Negeri. Permohonan tersebut mesti mengemukakan satu Laporan Alam Sekitar (Environmental Statement) yang menunjukkan kawasan batu kapur tersebut tidak mengandungi ciri geologi (geology feature) yang bernilai warisan.



Laporan geologi tersebut mesti merangkumi berikut:-

Peta geologi untuk menunjukkan jenis batuan dan singkapan-singkapan batuan yang ada. Keratan rentas geologi menjelaskan keadaan geologi di bahagian bawah tanah. Data penggerudian diperlukan untuk mendapatkan maklumat bawah tanah. Bilangan lubang penggerudian dan penggerimitan perlu ditetapkan oleh pengkaji. Kawasan cadangan untuk diisytiharkan sebagai KSAS sumber batuan agregat perlu dipetakan. Zon penampan 500m mesti juga disediakan dan ditunjukkan di peta tersebut. Stratigrafi, petrografi dan petrologi batuan yang ada perlu disediakan. Jika sumber batu kapur adalah untuk industri simen atau kegunaan lain, analisis kimia dan lain-lain yang berkaitan perlu disediakan. Bilangan sampel yang dianalisis tertakluk kepada keluasan kawasan dan saiz singkapan batuan. Jika kawasan adalah untuk sumber agregat, batuan yang dikutip di lapangan atau melalui penggerudian mesti diuji untuk nilai agregat sepertinya:- ‘Aggregate Crushing Value (ACV); Aggregate Impact Value (AIV); 10 % fines value (10 % Fine); Los Angeles Abrasion Value (LAV); Flakiness Index; Soundness 5 Cycles; Chloride Content’ dan lain-lain. Semua ujian perlu mengikut kaedah yang diiktiraf seperti British Standard (B.S.) atau American Standard Testing Method (ASTM). Jika kawasan adalah untuk agregat, ketebalan tanah baki dan lapisan batuan terluluhawa perlu ditentukan. Simpanan batuan perlu ditentukan untuk objektif yang dicadangkan. Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN SIMPANAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI

Garis Panduan Khusus Pemuliharaan KSAS Sumber Pasir atau Agregat Halus

Kesesuaian batuan yang wujud dengan objektif yang dicadangkan perlu diberikan justifikasi. Kesimpulan dan cadangan akhir tentang kajian terperinci bagi kawasan tersebut perlu disertakan.

ď&#x201A;ˇ

Kajian terperinci permohonan.

perlu

dijalankan

oleh

jabatan

yang

terbabit

dalam

ď&#x201A;ˇ

Kelulusan permohonan adalah tertakluk kepada pertimbangan JMG, PBT dan Kerajaan Negeri.

ď&#x201A;ˇ

Laporan Geologi Sumber Pasir yang dikemukakan mesti merangkumi:-

Peta geologi yang menunjukkan jenis batuan dan taburan jenis tanah pada kawasan cadangan.

Data penggerudian dan penggerimitan perlu untuk mendapatkan maklumat bawah tanah. Bilangan lubang penggerudian dan penggerimitan perlu ditetapkan oleh pengkaji.

Keratan rentas geologi untuk menjelaskan keadaan geologi di bahagian bawah tanah.

Kawasan yang dicadangkan sebagai kawasan untuk diisytiharkan sebagai KSAS sumber pasir hendaklah dipetakan. Zon penampan 500m mesti juga diadakan dan ditunjukkan di peta tersebut

Geologi am dan stratigrafi sedimen / batuan yang ada perlu disediakan.

Sampel yang diperolehi daripada pemetaan, penggerudian dan penggerimitan mesti diuji terhadap taburan saiz butiran dan kandungan mineral. Bilangan sampel yang mesti dianalisis tertakluk kepada keluasan kawasan dan kedalamannya lapisan sedimen yang hadir.

Semua ujian mesti berdasarkan kaedah British Standard (B.S.) atau American Standard Testing Method (ASTM). Pasir sedia ada perlu sesuai untuk kegunaan pembinaan.

Beban tanah (over burden) termasuk tanah gambut dan lempung perlulah tidak terlalu tebal atau terlalu banyak.

Kesesuaian kawasan dan kandungan sumber pasir dengan objektif yang dicadangkan hendaklah diberikan justifikasi.

- Kesimpulan dan cadangan akhir tentang kajian terperinci kawasan tersebut hendaklah disertakan.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI

Garis Panduan Khusus Pemuliharaan KSAS Sumber Lempung dan Tanah



Kajian terperinci permohonan.

perlu

dijalankan

oleh

jabatan

yang

terbabit

dalam



Kelulusan pemohonan adalah tertakluk kepada pertimbangan JMG, PBT dan Kerajaan Negeri.



Laporan yang dikemukakan perlu merangkumi berikut: -

Peta geologi untuk menunjukkan jenis lempung dan taburan jenis-jenis tanah pada kawasan cadangan.

Data penggerudian dan penggerimitan diperlukan untuk memperoleh maklumat bawah tanah. Bilangan lubang penggerudian dan penggerimitan perlu ditetapkan oleh pengkaji.

Keratan rentas geologi untuk menjelaskan keadaan geologi di bahagian bawah tanah.

Kawasan cadangan untuk diisytiharkan sebagai KSAS sumber lempung hendaklah dipetakan. Kawasan zon penampan 500m juga perlu disediakan dan ditunjukkan di peta tersebut

Geologi am dan stratigrafi sedimen/batuan yang ada telah disediakan.

Sampel yang diperoleh daripada pemetaan, penggerudian dan penggerimitan mesti diuji terhadap taburan saiz butiran, kandungan mineral dan ujian ‘California Bearing Ratio’ (CBR). Bilangan sampel yang mesti dianalisis tertakluk kepada keluasan kawasan dan kedalaman lapisan sedimen yang hadir.

Jika lempung dan tanah dicadangkan untuk membuat batu-bata, ujian pembakaran (firing test) mesti dibuat. Sampel bulk mesti dikutip dan ujian membuat batu-bata dijalankan di kilang bata berdekatan.

Semua ujian mesti mengikut kaedah ‘British Standard (B.S.)’ atau ‘American Standard Testing Method (ASTM)’. Pastikan pasir yang hadir adalah sesuai untuk kegunaan pembinaan.

Beban tanah (over burden) (jika ada) termasuk gambut dan bahan organik hendaklah ditentukan supaya tidak terlalu tebal atau terlalu banyak.

Kesesuaian kawasan dan kandungan sumber lempung dan tanah dengan objektif yang dicadangkan hendaklah diberikan justifikasi,

Kesimpulan dan cadangan tersebut perlu disertakan.

akhir tentang

kajian

terperinci

kawasan

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN SIMPANAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI

Garis Panduan Khusus Pemuliharaan Sumber Mineral Penting



Jika kewujudan mineral logam bernilai seperti emas, bijih timah dan wolframit telah dikesan ketika menjalankan kajian terperinci untuk sesuatu kawasan KSAS sumber batuan agregat, pasir atau lempung, pemohon mesti melaporkan kepada Jawatankuasa Khas.



Jawatankuasa Khas perlu melaporkan kehadiran mineral penting ini kepada JMG negeri untuk tindakan seterusnya.



Kajian dan penyiasatan terperinci perlu dilakukan oleh JMG untuk menentukan kehadiran mineral penting adalah mencukupi untuk dikelaskan sebagai KSAS mendapan mineral tertentu.



Jika kajian yang dilakukan menunjukkan kawasan tertentu tidak boleh dikelaskan sebagai KSAS mendapan mineral yang penting, kawasan tersebut hendaklah diserah balik kepada Jawatankuasa Khas untuk pertimbangan seterusnya.



Jika kajian yang dilakukan dapat mengesan kehadiran mendapan mineral yang penting, permohonan wajar ditolak.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI

5.2 KSAS / Kategori KSAS Sumber Mineral dan Agregat yang Dikenalpasti

Zon Penampan 500 meter yang mengelilingi kawasan yang dikenalpasti

(Sumber : KSAS Nota: 1 2 3

GP Khusus Pembangunan Tahap Kesensitifan 2 (Supaya tidak membekukan sumber batuan untuk menghasilkan agregat)

3 (Supaya pembangunan dan aktiviti dicadangkan tidak terdedah kepada risiko daripada operasi kuari)

Aktiviti Dibenarkan (Rujuk Kod Guna tanah)  Penyelidikan;  Pertanian;  Eko-pelancongan;

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti  Rekreasi

Syarat Tidak dibenarkan struktur kekal.

Aktiviti tidak dibenarkan Sebarang struktur pembinaan kekal.

 Aktiviti yang tidak membekukan simpanan batuan untuk menghasilkan agregat.

 Pertanian;

 Semua aktiviti mesti berhenti apabila operasi kuari bermula.  Semua struktur pembinaan ringan perlu bersifat sementara.

 Ternakan; dan

 Penyelidikan;

Catatan / Garis panduan

 Zon penampan 3000m perlu disediakan bagi aktiviti yang melibatkan peletupan. Sebarang pembinaan baru.

 Eko-pelancongan;

 Semua aktiviti mesti berhenti apabila operasi kuari bermula.

 Ternakan; dan  Rekreasi.

2004) Tahap Kesensitifan: = Tiada pembangunan kecuali aktiviti penyelidikan = Aktiviti berimpak rendah dibenarkan tanpa pertukaran guna tanah = Pembangunan terkawal (dengan syarat-syarat tertentu)

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN SIMPANAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI

BAHAGIAN II : Garis Panduan Perancangan Pemuliharaan Kawasan Alam Sekitar (KSAS) Kawasan Bencana Geologi

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI

SKOP

1.1

Definasi Geologi

Rajah 3:

Kawasan

Formasi Tipikal Lubang Benam

Bencana

Bencana didefinisikan sebagai “peristiwa yang mendatangkan bahaya” di dalam bidang pengurusan risiko. i. Lubang Benam (Sinkholes) 

Lubang Benam biasanya berlaku di kawasan Formasi Kars Batu Kapur (Limestone Karst formation) iaitu tanah beban (overburden) akan jatuh memasuki ruang kosong / rongga dan alur hakisan (erosion channel) yang terbentuk di permukaan bawah Batu Kapur.



Lubang Benam juga boleh berlaku di kawasan perlombongan dan di rongga-rongga / ruang kosong yang dihasilkan oleh aktiviti manusia.



Kebanyakan lubang benam berlaku secara setempat akibat penurunan paras air tanah dan faktor gegaran.

Rajah menunjukkan keratan rentas tanah: Kiri: keadaan yang boleh menyebabkan terjadinya lubang benam Kanan: keadaan yang boleh menyebabkan amblesan tanah berlaku

ii. Amblesan Tanah (Land subsidence) 

Amblesan adalah suatu keadaan penurunan paras tanah daripada suatu paras asal. Ianya terjadi akibat daripada pelbagai faktor geologi seperti pelarutan batu kapur bawah tanah, penyesaran (faulting), aktiviti perlombongan bawah tanah, pengepaman gas asli, pengepaman air tanah dan perubahan musim basah-kering.



Amblesan juga boleh berlaku di kawasan kecil setempat seperti kawasan yang berlaku penyahairan (dewatering) semasa pengorekan tanah bagi aktiviti pembinaan.



Amblesan boleh menyebabkan penurunan bahan bumi yang akan merosakkan harta benda dan mengganggu ketenteraman awam serta mengakibatkan impak alam sekitar.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI Rajah 4: Jenis Tanah Runtuh

iii. Hakisan (Erosion) 

Hakisan melibatkan pengangkutan bahan-bahan bumi yang diangkut oleh agen-agen semulajadi seperti aliran air (atau angin dan lain-lain).



Hakisan juga berlaku disebabkan aktiviti manusia seperti aktiviti kerja tanah (earthwork) di tapak pembinaan.



Lazimnya, hakisan mengakibatkan



kehilangan tanah dan masalah pemendakan kelodak sehingga berlakunya banjir serta kesan alam sekitar yang lain.



Kejadian hakisan yang serius akan mengakibatkan bencana tanah runtuh berlaku. (Sumber:USGS Fact Sheet 2004-3072 July 2004)

1.2

Kawasan Bencana Geologi Dalam Konteks KSAS



Secara amnya, sekiranya kini tiada lokasi yang diletakkan sebagai kawasan KSAS Bencana Geologi (selain dari perubahan baru yang tercetus hasil daripada pembangunan Tanah Tinggi) sebagai dasar yang sedia ada.



Intensiti bencana tersebut berbeza-beza dari satu kawasan dengan kawasan yang lain walaupun kawasan tersebut mempunyai geologi yang sama.



Sesetengah isu boleh dikenal pasti melalui peta topografi. Memandangkan

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI

kompleksiti sesetengah fenomena, di samping peta geologi dan topografi, peta saliran dan hidrologi perlu diambil kira dan ini akan dibincangkan di topik hakisan.

Rajah 6:

Rajah 7:

1.2.1 Peranan Peta Bencana 

Peta Bencana perlu disediakan untuk setiap Bencana geologi. Peta tersebut boleh dijadikan sebagai alat pengurusan pihak berkuasa dan agensi penguatkuasaan.



Peta tersebut boleh memberi asas dan gambaran kepada kategori tindakan yang perlu diambil sama ada semasa peringkat perancangan mahupun di peringkat pelaksanaan. Contohnya peta geohidrologi seperti di Rajah 3 sementara Rajah 4 menunjukkan peta potensi hakisan.

Contoh Peta Geohidrologi – (JPS)

Contoh Peta Kawasan Potensi Hakisan

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

18 1.3 

GARIS PANDUAN PERANCANGAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI

Kategori Geologi

Kawasan

Bencana

Lubang Benam (Sinkholes) Biasanya lubang benam berlaku kawasan Formasi Batu Kapur.

berkenaan) setelah tersebut dikenalpasti. 

Kawasan yang stabil (tidak sensitif) berpotensi menjadi bahaya akibat tindakan manusia.



Oleh itu, kawasan yang berisiko bahaya / bencana memerlukan tindakan yang berbeza di peringkat perancangan dan pelaksanaan projek.



Di peringkat perancangan, Kajian Geologi Terperinci bagi mengenalpasti risiko bencana dan langkah tebatan, Pelan Pengurusan Alam Sekitar (EMP) atau Laporan EIA perlu disediakan yang meliputi garis panduan umum dan spesifikasi ke atas pemuliharaan dan pembangunan.



Pemeliharaan dan pembangunan kawasan bencana geologi mengikut kategori adalah seperti berikut:



Amblesan (Land subsidence) Kawasan geologi Formasi Kuaternari mudah dipengaruhi sehingga berlaku amblesan tanah.



Hakisan (Erosion) Semua formasi cenderung kepada hakisan pada kadar yang berbeza. Faktor–faktor lain yang boleh menyebabkan hakisan berlaku akan dibincangkan di bahagian seterusnya.

2.0 PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN 2.1 Keperluan Mengenalpasti Faktor Semulajadi Atau Faktor Penglibatan Manusia Yang Menyebabkan Kejadian Bencana 



Adalah perlu untuk dibezakan faktor semulajadi dan penglibatan manusia yang menyebabkan berlakunya kejadian bencana geologi. Pelbagai tindakan ditunjuk dan diterangkan di dalam carta selepas ini. Untuk kawasan bencana semulajadi, pemuliharaan boleh merupakan tindakan cadangan (oleh Jurutera dan lain-lain badan profesional

kawasan

Lubang Benam (Sinkholes)

Secara umumnya, pemuliharaan tidak diperlukan di kawasan yang berkemungkinan berlaku lubang benam kecuali di kawasan yang dilaporkan kerap kali berlaku dan ini diketahui di kawasan terhad.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI

ii. Amblesan Subsidence)

(Land

Secara umumnya kawasan yang cenderung berlaku amblesan dan kawasan aktiviti penyahairan (dewatering) untuk jangka masa pendek perlu dicaj semula. Manakala di kawasan berlaku pengeluaran air (extraction) sehingga boleh mengakibatkan penurunan paras air tanah secara kekal, perlu diberi penekanan tegas terhadap aktiviti tersebut. iii. Hakisan (Erosion) Hakisan biasanya wujud semasa peringkat pembinaan dijalankan. Kawalan ketat perlu dibuat ke atas operasi kerja-kerja tanah dan memerlukan usaha untuk mengekalkan tumbuh-tumbuhan di kawasan tersebut. Contoh kawalan kerja-kerja tanah seperti berikut: Menghalang

pemotongan / tumbuh-

pembuangan tumbuhan;  Pemadatan (Compaction) yang cukup untuk kawasan tambakan (fill area); dan  Pemulihan awal tumbuhtumbuhan bagi kawasan pemotongan dan penambakan (cut and fill areas).

Rajah 7:

Struktur Pengurusan Bencana geologi Tugasan

Bencana geologi

Agen / Keadaan Semulajadi

Agen (Manusia)

Tindakan Oleh

Jurutera

Tindakan Pada

Profesional

Tahap Kelulusan Perancangan

3.0.

DASAR SEMASA

DAN

3.1

Dasar Sedia Ada

Tahap Pelaksanaan

PERUNDANGAN



Lubang Benam (Sinkholes) Setakat ini, tiada lagi dasar-dasar yang diutarakan berkaitan dengan kes lubang benam.



Amblesan (Land subsidence) Masih tidak diketahui dasar yang menunjukkan pengeluaran air yang boleh mengakibatkan berlaku amblesan.



Hakisan (Erosion) Terdapat beberapa kaedah atau prosedur komprehensif yang terdapat di dalam manual yang disediakan oleh JPS yang perlu dipraktikkan dalam semua aktiviti pembangunan untuk mengawal kuantiti, kualiti dan mengawal hakisan serta sedimen.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

20 3.2

GARIS PANDUAN PERANCANGAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI

Akta/Perundangan Berkaitan.

Akta / UndangUndang

GARIS PANDUAN UMUM Lubang Benam (Sinkholes)

4.1

Agensi



Kawasan lubang benam hendaklah dikenalpasti, dipetakan dan dizonkan sebagai KSAS Bencana Geologi dalam Rancangan Struktur dan Rancangan Tempatan.



Peringkat pelaksanaan kerja asas bangunan (foundation) bagi pembangunan yang terletak di atas Formasi Kars Batu Kapur mesti diawasi.



Akta Jalan, Parit dan  PBPT Bangunan, 1974

Aktiviti-aktiviti yang mempunyai risiko pembentukan lubang benam seperti proses penyahairan (dewatering) dan kesan gegaran akibat pembinaan perlu dikawal dengan ketat.



Undang-undang Kecil  PBPT Bangunan Seragam, 1984

Petunjuk yang boleh didapati di kawasan sensitif formasi Batu Kapur ialah lubang-lubang cetek (shallow holes).



Kerja-kerja kawalan diperlukan sejarak 1000 m dari kawasan sensitif lubang benam.

Kanun Tanah Negara,  Pejabat Tanah 1965 dan Galian Akta Bandar 1976

Perancangan  PBPT dan Desa,  JPBD

Akta Pemuliharaan  Pejabat Tanah Tanah, 1960 dan Galian Akta Kualiti Alam  Jabatan Sekeliling, 1974 Sekitar

Alam

Akta Penyiasatan  JMG Kajibumi 1974

Sumber : Kajian GP Pemuliharaan KSAS, JPBD (2004).

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI

4.2

Amblesan (Land Subsidence) 

Kawasan amblesan hendaklah dikenalpasti, dipetakan dan dizonkan sebagai KSAS Bencana Geologi dalam Rancangan Struktur dan Rancangan Tempatan.



Kerja pengestrakan air memerlukan kawalan ketat kerana ia menjurus kepada berlakunya amblesan tanah.



Kerja mengekstrak air di kawasan tanah lembap (wetland) tidak dibenarkan sama sekali kerana ianya akan menyebabkan kerosakan kepada sistem ekologi, amblesan dan kebakaran gambut serta masalah jerebu.



Panduan pemuliharaan perlu dilakukan di semua kawasan sejarak 1000 m dari sempadan kawasan amblesan berlaku.



Petunjuk kejadian amblesan adalah seperti kerosakan struktur dan kemudahan infrastruktur seperti jalan raya, hamparan jalan (pavement), parit konkrit dan lain-lain.

4.3



Tumbuhan semula jadi tidak dibenarkan dicabut/dibuang sehingga kerja-kerja pembinaan dimulakan. Kerja-kerja ini perlu dilakukan secara berperingkat.



Sebarang bentuk cerun yang terdedah hendaklah ditutupi dengan perlindungan sementara (dengan menggunakan plastik sekiranya pembinaan tembok penahan akan dilakukan kemudian) atau penanaman rumput (turfing) dengan serta merta sekiranya cerun tersebut adalah cerun kekal.



Menyediakan perparitan sementara dan kekal yang mencukupi untuk pengaliran air permukaan.



Perangkap kelodak (silt traps) yang sesuai perlu dibina di kawasan tadahan sebelum air disalirkan ke laluan air semula jadi (natural waterway).



Kerja-kerja pembinaan perlulah mematuhi serta merujuk kepada pelan pengurusan alam sekitar (EMP).



Aliran air (outfalls) tidak harus disalir ke kawasan sekeliling atau kawasan pembangunan dan perlu dipelihara.



Punca petunjuk yang dikenal pasti adalah hakisan berbentuk terusan (erosion channel), pelodakan di hilir (downstream siltation) dan gelongsoran tanah.

Hakisan (Erosion) 

Kawasan hakisan kritikal hendaklah dikenalpasti, dipetakan dan dizonkan sebagai KSAS Bencana Geologi dalam Rancangan Struktur dan Rancangan Tempatan.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI

GP KHUSUS

5.1 GP Khusus Pemuliharaan

Lubang Benam (Sinkholes)

      

Amblesan (Land subsidence)

  



Garis Panduan Khusus Pemuliharaan Penyiasatan geologi untuk mengenalpasti potensi kawasan lubang benam di kawasan formasi kars hendaklah dijalankan oleh ahli geologi berkelayakan. Pemohon juga hendaklah mengemukakan laporan kestabilan tanah dan kaedah pengawalan terhadap kawasan lubang benam. Teknik geofizikal seperti mikro graviti, ground penetrating radar atau kaedah resistiviti boleh digunakan untuk mengesan pembentukan lubang benam samada secara semulajadi atau akibat tindakan manusia. Bagi kawasan yang dikesan, kerja-kerja penggalian perlu dibuat untuk mengenalpasti rongga di dalam lapisan batu kapur tersebut. Penyediaan Peta Bencana diperlukan bagi kawasan lubang benam dengan menunjukkan keratan rentas dan data yang terlibat seperti bangunan, jalan raya dan perimeternya. Penurunan paras air bawah tanah tidak dibenarkan melebihi 1 m. Zon penampan 1000m dari kawasan lubang benam yang dikenalpasti perlu diadakan untuk kerja-kerja kawalan. Penyiasatan geologi untuk mengenalpasti potensi kawasan amblesan hendaklah dijalankan oleh ahli geologi berkelayakan. Pemohon juga hendaklah mengemukakan laporan kestabilan tanah dan kaedah pengawalan terhadap kawasan amblesan tanah. Dengan bantuan penyiasatan geoteknikal, peta bencana boleh dihasilkan dan pengawalan pembangunan yang lebih khusus perlu diperkenalkan terutamanya berkaitan dengan pengekstrakan dan penurunan paras air bawah tanah di kawasan sekeliling. Contohnya, kriteria yang ditetapkan supaya penurunan satu meter (1 meter) boleh ditambah atau dikurangkan bergantung kepada keadaan. Pemetaan geologi terperinci dan penilaian semula risiko amblesan tanah hendaklah diteruskan sehingga ke peringkat pembinaan. Pengawasan geologi dan geoteknikal hendaklah dijalankan semasa kerja-kerja pembinaan. Peringkat pelaksanaan kerja-kerja asas bangunan dan pemuliharaan tanah hendaklah dikawal dengan kaedah mitigasi yang bersesuaian.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN ALAM SEKITAR (KSAS) SIMPANAN MINERAL DAN BENCANA GELOGI

Hakisan (Erosion)

 

   



Garis Panduan Khusus Pemuliharaan Kawalan penentuan di dalam EMP. Semua operasi kerja tanah patut diperkenalkan darjah/intensiti hakisan (degree of erosion) terkawal dan aktiviti ini perlu dikawal rapi (Peta Potensi Hakisan walaupun berguna tetapi penggunaannya terhad memandangkan semua bahan bumi mempunyai darjah hakisan yang berlainan). Klausa kawalan hakisan dalam kerja-kerja tanah di dalam kontrak patut dijadikan satu mandatori sekiranya munasabah atau diperlukan. Kerja tanah lebih sesuai dijalankan pada musim kering dan hendaklah dijadualkan secara berperingkat bagi mengelakkan pendedahan tanah kepada proses hakisan. Kebenaran untuk melakukan kerja–kerja tanah perlu dimasukkan juga keperluan menyediakan kawalan kelodak (silt control) dan penanaman rumput (turfing) dengan penekanan penguatkuasaan yang ketat. Struktur-struktur pemuliharaan tanah diperlukan seperti berikut: o Parit dan laluan air dengan dinding parit hendaklah ditanam dengan rumput; o Perangkap kawalan kelodak (silt/pits); o Teres-teres bagi menyekat laluan air; o Gabion atau dinding konkrit pada cerun yang sangat curam. Amalan agronomi digalakkan di kawasan pertanian yang bercerun untuk mengawal hakisan. Amalan agronomi termasuklah: o Membuat sungkupan bagi menutup permukaan tanah; o penanaman rumput (turfing) di kawasan tebing; o Penanaman tanaman penutup bumi seperti kekacang; o Penanaman secara mengikut kontur; o Penanaman tanaman padat yang dapat melindungi permukaan tanah.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI

5.2 GP Khusus Pembangunan KSAS/Topiktopik Lubang Benam (Sinkholes) i) Kawasan yang terjadi lubang benam secara semulajadi

Tahap Kesensitifan

Aktiviti* Dibenarkan

Aktiviti* Dibenarkan dengan syarat* Aktiviti*

Syarat

Aktiviti* tidak dibenarkan

Catitan / Lokasi / Buffer

ii) Kawasan yang terjadi lubang benam akibat aktiviti pembangunan b) Amblesan (Land subsidence) i) Tanah Rendah (serap air); GWL: 0 - 2m

Penyelidikan

 Kawasan lapang

 Papan tanda peringatan hendaklah ditempatkan di kawasan strategik

 Bangunan

 EMP diperlukan semasa fasa pembinaan

 Pengekstrakan Air  Bangunan

 Tertakluk kepada kelulusan JMG  EMP diperlukan semasa fasa pembinaan

ii) Tanah Rendah (kalis air); GWL: 0 – 2m

 Bangunan

 EMP diperlukan semasa fasa pembinaan

iii) Ketinggian sederhana; GWL: > 2m

 Bangunan

 EMP diperlukan semasa fasa pembinaan

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

 Bangunan

 Kejadian berlaku di kawasan batu kapur dan kawasan lombong bawah tanah lama.  Zon penampan tidak diperlukan  Proses nyah-air dan gegaran semasa kerja pembinaan boleh menyebabkan lubang benam

 Semua kerja pengekstrakan air bawah tanah hendaklah mendapat kelulusan JMG dan persetujuan daripada Pihak Berkuasa Air Negeri.  Permohonan hendaklah dibuat oleh pemohon. Kerjakerja penilaian sumber air tanah dan cadangan kerja pengambilan air tanah hendaklah dibuat oleh Orang Yang Berkelayakan sebagaimana Seksyen 8 Akta Penyiasatan Kajibumi 1974.  Semua aktiviti kerjatanah hendaklah disertakan dengan langkah melindungi tanah dari hakisan semasa pembinaan dan setelah diduduki.  Perancangan dan pembinaan perlu mematuhi undang-undang sedia ada bagi mengurangkan impak kepada alam sekeliling:1. Akta kualiti Alam Sekeliling 1974 2. Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN KAWASAN ALAM SEKITAR (KSAS) SIMPANAN MINERAL DAN BENCANA GELOGI

KSAS/Topiktopik Hakisan (Kerja tanah) i) Kawasan tambak

Tahap Kesensitifan

Aktiviti* Dibenarkan

Aktiviti* Dibenarkan dengan syarat* Aktiviti*

Syarat

Aktiviti* tidak dibenarkan

 Bangunan

 EMP diperlukan semasa fasa pembinaan

 Bangunan

 EMP diperlukan semasa fasa pembinaan

ii) Kawasan potong dengan tanah terhakis

iii) Kawasan potong dengan tanah kurang terhakis

iv) Kawasan terlindung hakisan

 Bangunan

 EMP diperlukan semasa fasa pembinaan  EMP diperlukan semasa fasa pembinaan

25 Catitan / Lokasi / Buffer

 Semua aktiviti kerjatanah hendaklah disertakan dengan langkah melindungi tanah dari hakisan semasa pembinaan dan setelah diduduki.  Perancangan dan pembinaan perlu mematuhi undangundang sedia ada bagi mengurangkan impak kepada alam sekeliling: 1) Akta kualiti Alam Sekeliling 1974 2) Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976 3) Akta Jalan, Parit dan Bangunan 1974 4) Manual Saliran Mesra Alam (MASMA) JPS

(Sumber : Kajian KSAS 2004) AKTIVITI – BUTIR-BUTIR: Bangunan: Industri; Komersil; Institusi; Perumahan; Kawasan Lapang Infrastruktur: Parit; Jalanraya; Pengambilan air (Awam, persendirian, perumahan, industri) Fasa Pembinaan: Kerjatanah; Nyah-air (dewatering); Gegaran SINGKATAN: EMP – Pelan Pengurusan Alam Sekitar (Environment Management Plan) GWL – Aras Air Bawah Tanah (Ground Water Level) NOTA: Darjah Kesensitifan (Kategori): 1 = Tiada Pembangunan Kecuali Aktiviti Penyelidikan 2 = Aktiviti Berimpak Rendah Dibenarkan Tanpa Pertukaran Guna Tanah 3 = Pembangunan Terkawal (Dengan Syarat-Syarat Tertentu)

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN KAWASAN SIMPANAN MINERAL & BENCANA GEOLOGI

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan Jalan Chenderasari, 50646 Kuala Lumpur

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF 29/4/2011

Kawasan Bekas dan Tapak Pelupusan Sisa Pepejal dan Toksid

JABATAN PERANCANGAN BANDAR DAN DESA SEMENANJUNG MALAYSIA KEMENTERIAN PERUMAHAN DAN KERAJAAN TEMPATAN 2010 Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Cetakan Pertama 2010

ď&#x192;&#x2019; Hakcipta Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan

978-983-2773-98-6

Diterbitkan di Malaysia oleh Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan Tel: 03-2081 6000 Faks: 03-2094 1170

Pemberitahuan GP ini mengandungi 10 GP yang perlu dibaca secara bersama iaitu         

GP ini hendaklah dibaca bersama undang-undang, dasar Persekutuan dan Negeri, serta GP Perancangan Pembangunan Di Kawasan Bukit dan Tanah Tinggi yang telah diluluskan oleh Mesyuarat Jemaah Menteri pada 12 Ogos 2009 dan MNKT Ke 62 pada 17 September 2009, serta lain-lain keperluan pelbagai agensi teknikal berkaitan. GP ini juga disediakan untuk menyokong GP sedia ada jabatan-jabatan kerajaan dan agensi-agensi lain. GP ini juga menggantikan GP Piawaian Perancangan Kawasan Tasik (JPBD 2/2000) 29 April 2011

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

ISI KANDUNGAN 1.

MUKA SURAT

SKOP

1.1 Definisi Kawasan Tapak Pelupusan Sisa 1.2 Kawasan Bekas Dan Tapak Pelupusan Sisa Pepejal Dan Toksid Sebagai Ksas 1.3 Kategori Kawasan Bekas Dan Tapak Pelupusan Sisa Pepejal Dan Toksid

1 2 2 3

PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN

DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA

GARIS PANDUAN UMUM PEMULIHARAAN

GARIS PANDUAN KHUSUS

2.1 Keselamatan 2.2 Pemeliharaan 2.3 Mencukupi Dan Berkesan

3.1 Dasar Sedia Ada 3.2 Akta/Perundangan Berkaitan

4.1 Tapak Pelupusan Sisa Pepejal 4.2 Tapak Pelupusan Sisa Toksid 4.3 Tapak Incinerator

5.1 Garis Panduan Khusus Pembangunan

3 3 3

3 3

6 6 6 6

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN BEKAS DAN TAPAK PELUPUSAN SISA PEPEJAL DAN SISA TOKSID 1.

SKOP

1.1

DEFINISI KAWASAN TAPAK PELUPUSAN SISA

Bekas kawasan dan tapak pelupusan sisa pepejal dan toksid dalam GP ini meliputi definisi seperti berikut: a. Tapak Pelupusan Sisa Tempat atau kawasan di mana sisa dilupuskan dengan selamat di sesuatu kemudahan penimbusan tanah atau yang lain-lain kemudahan yang bergantung kepada jenis dan ciri-ciri bahan sisa tersebut. b. Sisa Pepejal Sisa buangan pepejal terdiri daripada pelbagai komponen bahan buangan yang tidak bertoksid seperti sisa pepejal domestik daripada sisa-sisa makanan; 

buangan barang-barang pukal seperti rangka/bingkai kenderaan, barangan elektrik, perabot, tayar buruk dan sebagainya;



buangan daripada perlombongan dan kuari;



bahan buangan pengorekan dan bangunan;

daripada pecahan



sisa buangan binatang dan pertanian seperti najis khinzir, lembu, sekam padi dan kayu;



sisa buangan waste); dan



non Toxic Industrial waste.

taman

(garden

Sisa Toksid

Merujuk kepada Akta Kualiti Alam Sekitar Alam Sekeliling, 1974 seperti berikut:  Mineral Oil Wastes;  Organic Chemical Wastes dan Other Organic Chemical Wastes;  Organic Solvent Wastes;  Organic Chemical Wastes;  Wastes Containing Mercury;  Pesticides Wastes;  Inorganic Chemical Wastes; dan  Other Wastes. d.

Incinerator

Merupakan suatu alat untuk memproses bahan-bahan buangan melalui proses pembakaran iaitu

Mass Burning Loji pembakaran bahan buangan pepejal dan sampah-sarap secara besar-besaran.



Refuse Derived Fuel Sampah-sarap diasingkan dan diklasifikasikan mengikut bahagian tertentu seperti bahan buangan umum (buangan pepejal dan kumbahan) dan bahan buangan industri. Seterusnya pemilihan bahagian yang boleh

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN BEKAS DAN TAPAK PELUPUSAN SISA PEPEJAL DAN SISA TOKSID diguna semula atau yang tidak boleh dibakar, dibuat dan seterusnya dihancurkan sebelum dimasukkan ke dalam incinerator untuk pembakaran. 1.2

KAWASAN BEKAS DAN TAPAK PELUPUSAN SISA PEPEJAL DAN TOKSID DALAM KONTEKS KSAS

Proses perbandaran yang semakin pesat menyebabkan pertambahan buangan sisa-sisa pepejal di negara ini. Hal ini menyumbang kepada peningkatan jumlah bahan buangan ini memerlukan tapak pelupusan sisa pepejal yang luas serta pengendalian yang sistematik supaya tidak memberi kesan negatif kepada alam sekitar dan kesejahteraan orang ramai. Bekas dan tapak pelupusan sisa pepejal dan toksid berpotensi mencemarkan alam sekitar dan membahayakan kesihatan manusia jika tidak dilupus, dirawat dan disimpan dengan betul. Oleh itu, kawasan bekas dan tapak pelupusan sisa pepejal dan toksid merupakan kawasan sensitif alam sekitar yang memerlukan tindakan pemuliharaan yang menyeluruh untuk mengelakkan berlakunya implikasi negatif.

Foto 1 : Contoh tapak pelupusan sisa pepejal toksid yang tidak dijaga

1.3

KATEGORI KAWASAN BEKAS DAN TAPAK PELUPUSAN SISA PEPEJAL DAN TOKSID

Kawasan bekas dan tapak pelupusan sisa pepejal dan toksid dikategorikan sebagai KSAS berisiko bencana dari segi kebakaran, pencemaran alam sekitar dan pembebasan gas toksid. Justeru, pembangunan di kawasan tapak pelupusan sisa pepejal tanpa kawalan boleh mengakibatkan risiko bencana.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN BEKAS DAN TAPAK PELUPUSAN SISA PEPEJAL DAN SISA TOKSID 2.

PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN

2.1

Keselamatan

Tapak pelupusan sisa pepejal adalah selamat pada setiap masa tanpa kesan negatif kepada alam sekitar. Struktur incinerator sesuai dengan kawasan sekitar. Zon khas dibentuk untuk tapak pelupusan sisa pepejal dan toksid. Menyediakan zon penampan yang secukupnya. 2.2

Pemeliharaan

Pembangunan di kawasan tadahan dikawal. Tapak yang sesuai dan tidak memberi kesan negatif kepada pembangunan lain di sekitarnya. 2.3

Mencukupi dan Berkesan

Kemudahan yang disediakan adalah selamat, cukup dan efisien.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

4 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN BEKAS DAN TAPAK PELUPUSAN SISA PEPEJAL DAN SISA TOKSID

DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA

3.1

DASAR SEDIA ADA Penerangan

Dasar Agenda (Bahagian 7)

 Promoting sustainable human settlement development.  Menggalakkan penyediaan bersepadu infrastruktur alam sekitar untuk air, perparitan, perawatan najis dan pengurusan sisa pepejal bagi meningkatkan kualiti sosial, ekonomi dan alam sekitar penempatan dan tempat bekerja.

Basel Convention on the Control of Transboundary Movement of Hazardous Waste

 Mengurangkan pengeluaran dan pemindahan sisa berbahaya, dan melupuskannya sedekat mungkin dengan puncanya.

Pelan Perancangan Jangka Panjang 3 (OPP3)

 Mempercekap pengurusan sisa pepejal, sisa toksid dan sisa perindustrian.

Rancangan Malaysia Kelapan (RMKe-8)

 Mengurangkan intensiti tenaga, bahan, pencemaran dan sisa daripada aktiviti perbandaran dan perindustrian.

Rancangan Negara

 Mengutamakan kaedah mengurangkan pembuangan sisa melalui teknologi pengurangan sisa (Waste minimization technologies).

Fizikal

 Mempertimbangkan kesan membina kemudahan pelupusan sisa tambahan berbanding dengan kemudahan off-site recovery dan sebaliknya.  Mempertimbangkan pembinaan wilayah timur dan utara. Dasar Sisa Pepejal

stesen

 Sistem pengurusan sisa pepejal bersepadu, kos efektif dan mampan.

pemindahan

yang

menyeluruh,

 Memberi keutamaan kepada pengurangan sisa melalui 3R, rawatan perantaraan dan pelupusan akhir. Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN BEKAS DAN TAPAK PELUPUSAN SISA PEPEJAL DAN SISA TOKSID

3.2

AKTA/PERUNDANGAN BERKAITAN Akta/Undang-undang

Agensi

Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 (Akta 267)

 Jabatan Alam Sekitar

Akta Kerajaan Tempatan 1976

 Jabatan Kerajaan Tempatan

(Akta 171)

 Pihak Berkuasa Tempatan

Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976

 JPBD

(Akta 172)

 PBPT

Akta Pengurusan Sisa Pembersihan Awam 2007 (Akta 672)

Pepejal

dan

 Jabatan Pengurusan Sisa pepejal Negara

6 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN BEKAS DAN TAPAK PELUPUSAN SISA PEPEJAL DAN SISA TOKSID 4.

GARIS PANDUAN UMUM

4.1

TAPAK PEPEJAL

PELUPUSAN

4.2 SISA



Sebarang bentuk pembangunan semula dibenarkan selepas tempoh 10 tahun dengan merujuk GP Pembangunan Semula Kawasan Brownfield.



Sistem pengumpulan air resapan dan gas di tapak sedia ada perlu dinaik taraf merujuk kepada Jabatan Pengairan dan Saliran.



Tapak sedia ada perlu dipagar dan dilanskap.



Semua tapak baru tidak dibenarkan di dalam kawasan tadahan air atau dalam lingkungan 5000 meter dari sungai utama atau 500 meter dari anak sungai.



Semua tapak baru perlu mempunyai sistem pengumpulan air resapan, sistem pengumpulan gas dan suatu lapisan tidak telus cecair di dasar tapak berkenaan. Rekabentuk sistem saliran tapak pelupusan ini perlu merujuk kepada (JPS).

TAPAK PELUPUSAN SISA TOKSID

 Pembangunan semula tidak dibenarkan.  Tapak sedia ada dilanskapkan.

perlu

dipagar

dan

 Semua tapak baru tidak dibenarkan di dalam kawasan tadahan air atau dalam lingkungan 5000 meter dari sungai utama atau 1000 meter dari anak sungai.  Tiada pembangunan perumahan, sekolah, hospital dan pengambilan air tanah di dalam zon penampan sekitar 1000 meter dari tapak pelupusan sisa toksid. 4.3

TAPAK INCINERATOR

 Pembangunan semula tidak dibenarkan  Zon penampan bagi tapak incinerator perlu merujuk-

Keperluan EIA, LCP dan Bahagian VA Akta 172 (Perintah Pemeliharaan Pokok);

Tapak Incinerator Berskala kecil – Zon Penampan sekurang-kurangnya 10 meter.



Semua tapak baru tidak dibenarkan menerima sisa terjadual atau sisa toksid.

Tapak Incinerator Berskala sederhana – Zon Penampan di antara 200-500 meter.



Tiada pembangunan perumahan, sekolah, hospital dan pengambilan air tanah di dalam zon penampan sekitar 500 meter dari tapak pelupusan sisa pepejal.

Incinerator Berskala besar – Zon Penampan ialah 500 meter.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN BEKAS DAN TAPAK PELUPUSAN SISA PEPEJAL DAN SISA TOKSID

GP KHUSUS PEMULIHARAAN

5.1

GARIS PANDUAN KHUSUS PEMBANGUNAN

KSAS/ Kategori

Tapak pelupusan sisa pepejal

Tahap Kesensitifan

Aktiviti Dibenarkan

Penyelidikan

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat

Aktiviti

Syarat

Tiada

Aktiviti tidak dibenarkan

 Perumahan  Sekolah  Hospital  Penggunaan air bawah tanah

Catatan / Garis panduan

Perancangan dan pembinaan tapak pelupusan sisa baru perlulah mematuhi undang-undang dan peraturan sedia ada bagi mengurangkan impak kepada alam sekeliling: 

Akta Kualiti Alam Sekeliling, 1974; dan



“Environmental Impact Assessment (EIA) Guidelines for the Municipal Solid Waste and Sewage Treatment and Disposals Projects” yang disediakan oleh JAS

Semua tapak pelupusan sisa baru tidak dibenarkan ditempatkan di dalam kawasan tadahan air atau dalam lingkungan 5km sungai utama atau 500m anak-anak sungai.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN BEKAS DAN TAPAK PELUPUSAN SISA PEPEJAL DAN SISA TOKSID

Sambungan...

Tapak Pelupusan Sisa Toksid

Tahap Kesensitifan

KSAS/ Kategori

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti Dibenarkan

Penyelidikan

Aktiviti

Syarat

Hanya aktiviti penyelidikan

Tiada

Aktiviti tidak dibenarkan

 Perumahan  Sekolah  Hospital  Penggunaan air bawah tanah

Catatan / Garis panduan

Perancangan dan pembinaan tapak pelupusan sisa baru perlulah mematuhi undang-undang dan peraturan sedia ada bagi mengurangkan impak kepada alam sekeliling: 

Akta Kualiti Alam Sekeliling, 1974; dan



“Environmental Impact Assessment (EIA) Guidelines for the Municipal Solid Waste and Sewage Treatment and Disposals Projects” yang disediakan oleh JAS

Semua tapak pelupusan sisa baru tidak dibenarkan ditempatkan di dalam kawasan tadahan air atau dalam lingkungan 5000 meter sungai utama atau 1000 meter anakanak sungai.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN BEKAS DAN TAPAK PELUPUSAN SISA PEPEJAL DAN SISA TOKSID

Sambungan.......

Tapak Incinerator

Tahap Kesensitifan

KSAS/ Kategori

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti Dibenarkan

Penyelidikan

Aktiviti

Syarat

Tiada aktiviti dibenarkan selain penyelidikan

Tiada

Aktiviti tidak dibenarkan

 Perumahan  Sekolah  Hospital  Penggunaan air bawah tanah

Catatan / Garis panduan

Perancangan dan pembinaan tapak pelupusan sisa baru perlulah mematuhi undang-undang dan peraturan sedia ada bagi mengurangkan impak kepada alam sekeliling: 

Akta Kualiti Alam Sekeliling, 1974; dan



“Environmental Impact Assessment (EIA) Guidelines for the Municipal Solid Waste and Sewage Treatment and Disposals Projects” yang disediakan oleh JPS

Zon penampan bagi Tapak Incinerator:  Memenuhi keperluan bahagian VA Akta Pemeliharaan Pokok);

EIA, 172

LCP dan (Perintah

 Tapak incinerator berskala kecil – Zon Penampan sekurang-kurangnya 10 meter; dan  Tapak incinerator berskala sederhana – Zon Penampan di antara 200-500 meter. Tapak incinerator berskala besar – Zon Penampan ialah 500 meter.

10 Sambungan...

Bekas tapak pelupusan sisa pepejal

Tahap Kesensitifan

KSAS/ Kategori

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti Dibenarkan

Penyelidikan

Zon penampan 500m bagi tapak pelupusan sisa pepejal

Zon penampan 1 km bagi tapak pelupusan sisa toksid

Komersial Industri

Aktiviti

Syarat

Tiada aktiviti lain selaian penyelidikan.

Tiada

Tiada aktiviti lain selain Komersial Industri.

Tiada

Aktiviti tidak dibenarkan

Semua aktiviti pembangunan tidak dibenarkan

 Perumahan

Catatan / Garis panduan



Tanah tercemar bekas pelupusan tapak pepejal tidak sesuai dibangunkan untuk sebarang pembangunan sekurang-kurangnya 20 tahun disebabkan risiko pemendapan tanah, kebakaran dan pembebasan gas toksid.



Kajian terperinci diperlukan sebelum kawasan tersebut boleh dibangunkan semula.

Tiada

 Sekolah  Hospital  Penggunaan air bawah tanah

Komersial Industri

Tiada aktiviti lain selain Komersial Industri.

Tiada

 Perumahan

Tiada

 Sekolah  Hospital  Penggunaan air bawah tanah

(Sumber : Kajian KSAS 2004) Nota Tahap Kesensitifan: 1 2 3

= = =

Tiada pembangunan kecuali aktiviti penyelidikan Aktiviti berimpak rendah dibenarkan tanpa pertukaran guna tanah Pembangunan terkawal (dengan syarat-syarat Jabatan tertentu Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia [Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan, Malaysia] Jalan Cenderasari, 50646 Kuala Lumpur

DRAF 29/4/2011

Kawasan Pertanian Makanan

JABATAN PERANCANGAN BANDAR DAN DESA SEMENANJUNG MALAYSIA KEMENTERIAN PERUMAHAN DAN KERAJAAN TEMPATAN 2010

Cetakan Pertama 2010

ď&#x192;&#x2019; Hakcipta Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan

978-983-2773-98-6

Diterbitkan di Malaysia oleh Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan Tel: 03-2081 6000 Faks: 03-2094 1170

Pemberitahuan GP ini mengandungi 10 GP yang perlu dibaca secara bersama iaitu         

ISI KANDUNGAN 1. SKOP 1.1 1.2 1.3

MUKA SURAT 1

Definasi Kawasan Pertanian Makanan Kawasan Pertanian Makanan Sebagai KSAS Kategori Kawasan Pertanian Makanan KSAS

1 1

2. PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN

3. DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA 3.1 Dasar Perancangan 3.2 Akta/ Perundangan Berkaitan

4 4 5

4. GARIS PANDUAN UMUM PEMULIHARAAN

5. GARIS PANDUAN KHUSUS

SENARAI JADUAL Jadual 1 : Kepentingan Kawasan Pertanian Makanan Sebagai KSAS 2 Jadual 2 : Prinsip-Prinsip Umum Pemeliharaan Dan Pembangunan Kawasan Pertanian Makanan 3 Jadual 3 : Dasar Pertanian Negara Ketiga (DPN3) Bagi KSAS Pertanian Makanan Mengikut Aktiviti

SENARAI FOTO Foto 1 : Tanaman padi sebagai sumber makanan negara (staple food) Foto 2 :Buah strawberi antara tanaman yang diusahakan di kawasan Tanah tinggi dan dikomersialkan Foto 3: Penternakan ikan dalam sangkar Foto 3 : Penternakan ayam merupakan salah satu dari penternakan haiwan

1 1 2 2

SENARAI RAJAH Rajah 1 : Had minimum anjakan 100 m daripada ban pantai Rajah 2 : Zon penampan 400 m dengan tanaman hutan bakau

8 8

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN PERTANIAN MAKANAN

SKOP

1.1

DEFINISI KAWASAN PERTANIAN MAKANAN

Kawasan pertanian makanan merangkumi kawasan pertanian tanaman (kawasan padi, sayur-sayuran dan buah-buahan), perikanan air laut, perikanan sungai umum serta aktiviti akuakultur (air tawar dan air payau) dan kawasan penternakan (khinzir, ayam, lembu, kambing dan sebagainya).

1.2

KAWASAN PERTANIAN MAKANAN SEBAGAI KSAS

b) Kawasan Buah-buahan dan SayurSayuran di Tanah Tinggi dan Bercerun

Kawasan buah-buahan dan sayursayuran merupakan antara tanaman makanan asas yang diusahakan. Selain ditanam di tanah rata, ia juga diusahakan di kawasan tanah tinggi yang mempunyai tahap kesensitifan yang tinggi. Suhu yang rendah menyediakan persekitaran yang menggalakkan penanaman buahanbuahan dan sayur-sayuran.

a) Kawasan Jelapang Padi

ď&#x201A;ˇ

Kawasan sawah padi diperlukan untuk membekalkan sumber makanan negara (staple food), iaitu sumber makanan asas untuk karbohidrat. Padi diberikan status penting sebagai tanaman strategik yang menjamin keselamatan tanaman makanan (food security crop). Foto 2: Buah strawberi antara tanaman yang diusahakan di kawasan tanah tinggi dan dikomersialkan

c) Kawasan Akuakultur

Foto 1: Tanaman padi sebagai sumber makanan negara (staple food)

Kawasan akuakultur membekalkan sumber perikanan yang menyokong kehidupan masyarakat dan penjana ekonomi. Kawasan akuakultur dijalankan di sungai, bekas lombong

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN PERTANIAN MAKANAN dan laut. Jenis-jenis akuakultur adalah penternakan dalam sangkar seperti ikan, kerang dan udang.

1.3

KATEGORI KAWASAN PERTANIAN MAKANAN KSAS

Kategori kawasan pertanian makanan KSAS adalah seperti Jadual 1. Jadual 1: Kepentingan Kawasan Pertanian Makanan

Keperluan Ruang

Persisiran Pantai

♣

♦

♣

♦

♣

♦

♣

♦

♣

♦

♣

♣ ♣

♣

Perikanan Air Payau

♣

Perikanan Air Laut

♣

Penternakan

♣

♦

Sebagai KSAS ♣ ♦

Foto 4: Penternakan ayam merupakan salah satu dari penternakan haiwan

Makanan Asas

Kawasan Penternakan Haiwan Kawasan penternakan haiwan contohnya penternakan ayam, lembu, kambing, dan itik. (Rujuk Dasar Pertanian Negara Ketiga (1998-2010)

Air Bersih

Jelapang Padi Buah-buahan dan Sayursayuran Perikanan Air Tawar

Impak Sampingan Fungsi Utama

KSAS Bernilai Sokongan Hidup

Tanah Lembap

Foto 3: Penternakan ikan dalam sangkar

Sungai dan Tasik

Kawasan

Tanah Tinggi

KSAS Berisiko Bencana

♣

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN PERTANIAN MAKANAN 2.

PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN

Jadual 2 Prinsip-Prinsip Umum Pemeliharaan Dan Pembangunan Kawasan Pertanian Makanan Prinsip

Jaminan Keselamatan Makanan

ii) Kawasan Jelapang Padi

iii) Kawasan Pertanian

yang Berkualiti, Produktif dan Berdaya maju

iv) Keselamatan, Kebersihan dan Kesejahteraan Kawasan Sekitar

v) Kaum Tani Berilmu dan Inovatif

vi)

Mesra Alam

vii) Kawasan Tanah Tinggi

Penerangan Dasar Pertanian Negara (DPN) yang sedia ada telah menentukan keseimbangan pengeluaran pertanian bagi menjamin keperluan makanan penduduk. Penyediaan prasarana yang sempurna untuk mencapai matlamat â&#x20AC;&#x2DC;self-sufficiencyâ&#x20AC;&#x2122; 90 peratus. Penghasilan pertanian dilakukan pada tahap pengeluaran yang bersesuaian dengan kemampuan kawasan pertanian, kesesuaian teknologi dan harmoni dengan struktur sosial populasi setempat. Kawasan pertanian yang menghindarkan unsur-unsur yang mendatangkan ancaman, kerosakan atau kemudaratan kepada keselamatan, kebersihan dan kesejahteraan kawasan sekitarnya. Semua kaum tani diberi pengetahuan dan maklumat terbaru supaya menjadi golongan berilmu, berinovatif dan berupaya menguruskan aktiviti perladangan dan pertanian secara efisien dan teratur. Pembangunan pertanian secara mampan menghasilkan produkproduk makanan melalui penggunaan kaedah, teknologi dan pengurusan sumber yang berbentuk mesra alam. Kawasan tanah tinggi yang telah diisytiharkan sebagai tanah bukit di bawah Akta Pemuliharaan Tanah 1960 (dalam Seksyen 3, bahagian II) boleh dipertimbangkan untuk pembangunan pertanian dengan syarat amalan-amalan pemuliharaan tanah yang mengelakkan hakisan digunakan.

(Sumber : Dasar Pertanian Negara Ketiga, (1998-2010))

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

4 3.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN PERTANIAN MAKANAN DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA 3.1

DASAR PERANCANGAN Jadual 3 Dasar Pertanian Negara Ketiga (DPN3) Bagi KSAS Pertanian Makanan Mengikut Aktiviti

Jenis Aktiviti

Tanaman Padi

Tanaman Buahbuahan dan Sayursayuran

Dasar Berkaitan Dengan Perancangan Fizikal 

Kawasan jelapang padi ditetapkan sebagai kawasan kekal pengeluaran padi untuk mencapai tahap sara diri minimum beras sebanyak 90%.



Kawasan yang tidak produktif di luar jelapang padi akan ditukar untuk kegunaan lain.



Tanah kerajaan yang sesuai dan kawasan padi yang marginal di luar kawasan jelapang akan dizon dan dilengkapi dengan kemudahan prasarana untuk pengeluaran buah-buahan dan sayur-sayuran.



Pihak Berkuasa Negeri dan Tempatan digalakkan menetapkan rizab kekal bagi Taman Hortikultur (U-Park) di kawasan bandar yang baru dan sedia ada sebagai kawasan penanaman sayuran.



Mempergiatkan usaha pembaikan teknologi melalui:

Akuakultur

Ternakan



Penggunaan sistem ternakan berteknologi tinggi dan rawatan air yang cekap; dan

Penggunaan automasi dan mekanisasi dalam pengeluaran akuakultur bagi meningkatkan produktiviti dan menjimatkan penggunaan tenaga buruh. Menentukan bekalan daging dan telur ayam-itik mencukupi melalui: -

Pengeluaran ayam-itik secara komersial dengan pendekatan moden dan sistem perladangan berskala besar; dan

Pengintegrasian menegak dan mendatar.



Menetapkan kawasan tertentu untuk pengeluaran ayam supaya dapat mewujudkan status bebas penyakit.



Menggalakkan pembangunan mampan melalui: -

Pengeluaran daging khinzir dikhaskan di Kawasan Ternakan Khinzir Berpusat (PFA; ‘Pig Farming Area’) untuk menstabilkan pengeluaran dan pengawalan penyakit serta pencemaran alam sekitar; dan

Mengadakan undang-undang yang seragam mengenai standard pengurusan kumbahan.

(Sumber: Dasar Pertanian Negara Ketiga, (1998-2010))

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN PERTANIAN MAKANAN 3.2

AKTA/PERUNDANGAN BERKAITAN

Akta / Undang-Undang / Peraturan

Agensi



Akta Pemuliharaan Tanah 1960 dan Kanun Tanah Negara

 Pejabat Tanah dan Galian



Akta Perikanan 1985

 Jabatan Perikanan



(1) Peraturan-peraturan Perikanan (Sistem Kultur Laut), 1990 dan (2) Peraturan-peraturan Perikanan (Ternakan dan Pemuliharaan Kerang), 1964 (pindaan 1982);

 Jabatan Perikanan

Kaedah-kaedah Perikanan Sungai yang berkuatkuasa di negeri-negeri Kedah (1990), Johor (1984), Kelantan (1978), Perak (1992), Negeri Sembilan (1976), Pahang (1991), Terengganu (1988), Perlis (1990), Melaka (1996) dan Sarawak (1995);

 Jabatan Perikanan



Draft Inland Fisheries Rules (Aquaculture), 2003.



Enakmen Unggas yang berkuatkuasa di Negeri Johor dan Negeri Sembilan



Enakmen Perladangan Ayam Negeri Johor, dan Negeri Sembilan

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

 Jabatan Perikanan  Jabatan Perkhidmatan Veterinar

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN PERTANIAN MAKANAN GARIS PANDUAN UMUM PEMULIHARAAN i. Kawasan Jelapang Padi a. Guna tanah  Kesemua kawasan jelapang padi dikekalkan.  Tanaman lain tidak dibenarkan di kawasan sawah padi selain daripada jelapang padi.  Tanaman saka khasnya buah-buahan dibenarkan di tapak batas dan rizab jalan ladang dengan syarat tidak mengganggu perairan dan pengaliran air bagi tanaman padi b. Pembangunan Fizikal Dan Landskap  Pembinaan bangunan kekal tidak dibenarkan di kawasan sawah kecuali struktur sementara atau separuh kekal. c. Kawalan Ekologi  Penggunaan baja kimia, racun-racun rumpai, serangga, kulat dan perosak hendaklah terkawal.1

Nota : Pembakaran terbuka tidak dibenarkan kecuali seperti dinyatakan dalam Perintah Kualiti Alam Sekililing (Aktiviti yang diisytiharkan)(pembakaran terbuka) 2003 di perenggan 3(e). Pembakaran sekam padi dibenarkan untuk digunakan sebagai baja untuk penanaman padi.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN PERTANIAN MAKANAN

ii. Kawasan Buah-buahan dan Sayur-Sayuran di Tanah Tinggi dan Bercerun a. Had Pembangunan Pertanian di Kawasan Tanah Tinggi 

Pembangunan pertanian di kawasan tanah tinggi yang berkecerunan kurang daripada 25° dibenarkan dengan syarat: -

tiada penggunaan jentera berat seperti jengkaut dan jentolak (yang melebihi berat 10 tan atau kuasa kuda jentera melebihi 75 hp) untuk membuka tanah pertanian, pembinaan kolam perangkap mendap yang mematuhi pelepasan pepejal tidak melebihi 100 mg/l, dan Penggunaan ‘rain shelter’ dengan sokongan sistem saliran yang terkawal.



Pembangunan pertanian tidak dibenarkan di kawasan tanah tinggi yang berkecerunan melebihi 25°



Pembangunan melebihi 20 hektar memerlukan kajian EIA.

b. Sistem Pemeliharaan Tanah Secara Lengkap 

Sistem pemeliharaan tanah yang lengkap seperti: -

Penyediaan batas (terracing) untuk menyekat larian air;

Empangan kecil untuk menahan had laju air; dan

Perangkap kelodak.

Amalan agronomi yang baik

c. Zon Penampan Zon penampan diadakan antara tanaman pertanian dengan sungai mengikut rizab sungai yang ditetapkan.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN PERTANIAN MAKANAN iii. Kawasan Perikanan Akuakultur iv. 2 a. K,kKawasan Akuakultur Di Perairan Laut  Kawasan akuakultur tidak dibenarkan di tempat pengangkutan air dan juga di sekitar tanaman laut.

laluan

bot

atau

b. Kawasan Akuakultur Di Persisiran Pantai 

Had minimum anjakan 100 m daripada ban pantai (rujuk Rajah 1).



Pembinaan kolam tidak boleh melebihi 20% kawasan bakau. Zon penampan 400 m dengan tanaman hutan bakau perlu diadakan dari paras purata air pasang perbani (rujuk Rajah 2).

Rajah 1

Rajah 2

Kolam rawatan bagi memproses air kumbahan perlu diadakan sebelum disalurkan ke sungai dan laut; dan perlu menyediakan Kajian EIA sekiranya melebihi 20 hektar

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN PERTANIAN MAKANAN 

Pusat prasarana, ameniti, kemudahan dan kegunaan yang berkenaan perlu mengikut Undang-undang Kecil Bangunan Seragam 1976.

c. Kawasan Akuakultur Di Sungai 

Mengelakkan hakisan dan membangunkan sangkar.

pencemaran

sumber

air

sungai

semasa



Menggalakkan pembangunan akuakultur di kawasan yang mempunyai prasarana asas.



Tidak menggalakkan penggunaan bahan kimia semasa pengendalian hasil lepas tuai

d. Kawasan Akuakultur Di Sungai 

Kawasan yang mempunyai sumber air yang bebas daripada pencemaran dan banjir boleh diusahakan akuakultur air tawar dengan kelulusan daripada Jabatan Perikanan.



Bekas lombong boleh pengawalan yang rapi.



Aktiviti akuakultur tidak dibenarkan di kawasan tadahan air (catchment areas), hutan simpanan, empangan dan tasik statik

digunakan

untuk

aktiviti

akuakultur

dengan

e. Kawasan Akuakultur Di Darat 

Kawasan yang mempunyai sumber air yang bebas daripada pencemaran dan banjir boleh diusahakan akuakultur air tawar dengan kelulusan daripada Jabatan Perikanan.



Bekas lombong boleh pengawalan yang rapi.



Aktiviti akuakultur tidak dibenarkan di kawasan tadahan air (catchment areas), hutan simpanan, empangan dan tasik statik.

digunakan

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

untuk

aktiviti

akuakultur

dengan

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN PERTANIAN MAKANAN

iv. Kawasan-Kawasan Penternakan Khinzir a. Kawasan Larangan Bagi Ladang Khinzir  Ladang khinzir dilarang di kawasan berikut:di dalam atau berdekatan dengan kawasan tadahan air (catchment areas); berdekatan dengan perumahan, sungai, laut, kolam dan tasik; berdekatan dengan kawasan pertanian khasnya tanaman padi dan kawasan pembangunan; dan dalam kawasan hutan simpanan kekal. b. Perwujudan dan Pengawalan Kawasan Ternakan Khinzir Berpusat (PFA)  Mewartakan Kawasan Ternakan Khinzir Berpusat (PFA);  Menetapkan syarat dan tahap piawaian minimum termasuk param teknikal;  penutupan dan perpindahan ladang khinzir sedia ada yang tidak sesuai ke sistem PFA baru;  sistem kawalan pencemaran yang sesuai di kawasan PFA;  Tindakan penalti ke atas pihak yang mencemarkan alam sekitar dan tidak mematuhi syarat-syarat yang ditentukan  Dikehendaki mendapat kelulusan Majlis sebelum dibenarkan beroperasi;  Hanya dibenarkan dalam zon yang telah ditetapkan;  Satu pengurusan sahaja yang bertanggungjawab ke atas semua aspek pentadbiran PFA tersebut;  Tanaman buah-buahan tidak dibenarkan dalam kawasan PFA;  Rumah kediaman pekerja tidak dibenarkan dalam kawasan PFA kecuali rumah stor dan stesen pekerja sahaja.  Sistem kawalan pencemaran yang komprehensif dengan ciri-ciri:Sistem pengolahan sisa berpusat; Pengolahan efluen terakhir mencapai tahap BOD kurang daripada 50 ppm; Saluran yang berasingan untuk air hujan dan sisa buangan khinzir bagi setiap kandang; Sisa khinzir disalurkan melalui parit konkrit; dan Buangan pepejal dijadikan sebagai kompos.  Sistem kawalan penyakit dan kesihatan awam melalui:-

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN PERTANIAN MAKANAN

Amalan penternakan yang baik;3 Langkah biosekuriti serta sistem disinfeksi yang sempurna; Kaedah pengurangan sumber untuk menghapuskan populasi nyamuk, lalat dan serangga lain; dan Langkah keselamatan dan kesihatan pekerja perlu mengikut peraturan yang ditetapkan.  Kawasan PFA dikehendaki dipagar untuk menghalangkan pergerakan manusia, kenderaan dan haiwan secara bebas. -

c. Zon Penampan  Perlu diadakan zon penampan yang lebarnya tidak kurang 300 m di sekeliling ladang dan;  Tanaman buah-buahan tidak dibenarkan. v. Kawasan Ladang Ayam a. Pelesenan  Pengusaha yang mengusahakan ternakan ayam perlu mendapatkan lesen perladangan ayam daripada Jabatan Perkhidmatan Veterinar. b. Enakmen Perladangan Ayam  Enakmen perladangan ayam yang digunapakai di negeri Johor dan Negeri Sembilan seharusnya digunapakai juga di negeri-negeri lain. c. Kawasan Larangan Bagi Ladang Ayam  Tidak berhampiran dengan parit utama, pengairan dan sungai khususnya yang digunakan sebagai punca bekalan air awam. d. Perwujudan dan Pengawalan Sistem Reban Tertutup  Mewartakan Sistem Reban Tertutup (Close System);

Kolam rawatan bagi memproses air kumbahan perlu diadakan sebelum disalurkan ke sungai dan laut; dan perlu menyediakan kajian EIA jika melebihi 20 hektar.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN PERTANIAN MAKANAN  Pertukaran Sistem Reban Terbuka yang sedia ada kepada Sistem Reban Tertutup yang mesra alam;  Sistem kawalan pencemaran yang komprehensif dengan ciri-ciri:Mengambil langkah supaya tahap infestasi lalat di ladang berada di bawah paras indeks 10 (menggunakan scudder fly grill). Program 4 kawalan lalat dibuat dua kali seminggu. Setiap ladang mestilah sentiasa dalam keadaan kering. Mengambil langkah supaya tahi ayam sentiasa kering bagi mengelakkan bau busuk yang mengganggu kesejahteraan awam di kawasan sekitar. Memastikan udara yang disedut keluar dari reban tidak mencemarkan udara, bangunan dan tumbuhan di kawasan berhampiran. Penggunaan racun, hormon dan ubat-ubatan termasuk antibiotik hendaklah mengikut peraturan sedia ada yang diluluskan oleh Jabatan Perkhidmatan Veterinar.  Sistem kawalan penyakit dan kesihatan awam melalui:- Ayam yang mati akibat penyakit hendaklah ditanam, dibakar atau dilupuskan dengan kaedah perlupusan yang sempurna.Ayam yang dijangkiti penyakit hendaklah diasingkan dan dirawat supaya tidak merebak dan mengambil tindakan kawalan segera. - Memastikan ladang bebas dari penyakit Newcastle, Vancomycin Resistant Enterococci, Salmonellosis, Campylobacter, Lysteria. e. Zon Penampan Sekurang-kurangnya 200m dari kawasan penempatan perumahan, rumah beribadat, sekolah, klinik dan rekreasi).  Sekurang-kurangnya 500 m dari ladang unggas terdekat. 

awam

(seperti

Kolam rawatan bagi memproses air kumbahan perlu diadakan sebelum disalurkan ke sungai dan laut; dan perlu menyediakan kajian EIA jika melebihi 20 hektar.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN PERTANIAN MAKANAN 5.

GARIS PANDUAN KHUSUS

Jadual 4

KSAS/ Kategori 1)

Kawasan Jelapang Padi yang diperakui oleh Kementerian Pertanian

Kawasan tanaman buahbuahan dan sayursayuran di tanah tinggi

Kegunaan Tanah Di Kawasan Pertanian Makanan Tahap Kesensitifan 2

Aktiviti Dibenarkan

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Syarat

Aktiviti Penanaman padi

Pertanian (khasnya penanaman buah-buahan dan sayursayuran)

Tanaman Saka

Tanaman jangka panjang dan jangka pendek



Aktiviti tidak dibenarkan

Hanya di atas tapaktapak batas dan kawasan rizab yang tidak mengganggu perairan dan penyaliran air

 Aktiviti perkilangan

Kelulusan adalah tertakluk kepada kecerunan tanah.

 Penanaman tidak dibenarkan di tanah tinggi yang berkecerunan melebihi 25°



Tidak dibenarkan sebarang pembangunan di sawah yang dikenalpasti sebagai Jelapang padi kerana berkepentingan nasional.



Tertakluk kepada Dasar Pertanian Negara Ketiga 1998-2010



Tertakluk pada undangundang dan peraturan sedia ada mengenai pembangunan dan pemuliharaan kawasan tanah tinggi seperti Akta Pemuliharaan Tanah 1960 dan Kanun Tanah Negara,



Garis Panduan Pembangunan Pertanian di Tanah Bercerun 2000, Jabatan Pertanian Semenanjung Malaysia dan Garis Panduan di kawasan Tanah Tinggi di surat Pekeliling Tahun 2002, Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar patut dipatuhi.

 Pembangunan perumahan  Aktiviti perdagangan  4) Kegiatan akuakultur komersial

 Tanaman sayursayuran tidak dibenarkan di topografi berombak, berbukit atau curam yang berkecerunan melebihi 6°

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Catatan / Garis panduan

KSAS/ Kategori 3)

Kawasan Akuakultur Di Perairan Laut

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN PERTANIAN MAKANAN Tahap Kesensitifan 3

Aktiviti Dibenarkan

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Syarat

Aktiviti Perikanan

Pemelihar aan ikan marin, kerang

Kawasan Akuakultur Di Persisiran Pantai

Perikanan

Pemelihar aan ikan air payau

Kawasan Akuakultur Di Darat (termasuk Tanah Lembap, Sungai, Tasik dan Bekas Lombong)

Perikanan

Pemelihar aan ikan air tawar



Di kawasan perairan laut terbuka, kedalaman air tidak kurang dari 20 m; dan



di kawasan selat, teluk atau muara sungai, kedalaman air tidak kurang dari 3 m.



Had minimum anjakan untuk aktiviti akuakultur ialah 100 m dari ban pantai.

Aktiviti tidak dibenarkan

Catatan / Garis panduan



Aktiviti yang membahaya kan hidupan laut.



Tertakluk pada Undangundang



Aktiviti pelepasan kumbahan terus ke laut adalah dilarang.



Aktiviti akuakultur tidak dibenarkan di kawasan takungan air dan hutan simpanan kekal.



Draft Inland Fisheries Rules (Aquaculture) 2003 perlu dipatuhi.



Aktiviti akuakultur secara komersial juga tidak dibenarkan di empangan air

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN PERTANIAN MAKANAN

KSAS/ Kategori 6)

Kawasan Ladang Ternakan Khinzir

Kawasan Ladang Ternakan Ayam

Tahap Kesensitifan 3

Aktiviti Dibenarkan

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti

Ternakan Khinzir

Ternakan Ayam

Syarat

1) Stor

Aktiviti tidak dibenarkan

Catatan / Garis panduan



Penanaman pokok buahbuahan



Rumah kediaman

Garis Panduan ternakan khinzir Jabatan Perkhidmatan Veterinar dan Garis Panduan Perancangan Perusahaan Ternakan Khinzir, 2002, Jabatan Perancangan Bandar dan Desa, Semenanjung Malaysia perlu dipatuhi.



Pembuangan bangkai ayam di merata tempat adalah dilarang



Pengusaha perlu berdaftar dengan Jabatan Perkhidmatan Veterinar.



Garis Panduan Ternakan Ayam, Jabatan Perkhidmatan Veterinar perlu dipatuhi.

2)Pondok pekerja

1)Reban Ayam 2) Stor

Reban disimpan kering dan bersih

(Sumber : Kajian KSAS 2004)

NOTA:

TAHAP KESENSITIFAN: 1 = TIADA PEMBANGUNAN KECUALI AKTIVITI PENYELIDIKAN 2 = AKTIVITI BERIMPAK RENDAH DIBENARKAN TANPA PERTUKARAN GUNA TANAH 3 = PEMBANGUNAN TERKAWAL (DENGAN SYARAT-SYARAT TERTENTU)

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN PERTANIAN MAKANAN

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan Jalan Chenderasari, 50646 Kuala Lumpur

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF 29/4/2011

Warisan Semulajadi dan Antikuiti

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

Warisan Semulajadi dan Antikuiti

JABATAN PERANCANGAN BANDAR DAN DESA SEMENANJUNG MALAYSIA KEMENTERIAN PERUMAHAN DAN KERAJAAN TEMPATAN 2010

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung M

Cetakan Pertama 2010

ď&#x192;&#x2019; Hakcipta Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan

978-983-2773-98-6

Diterbitkan di Malaysia oleh Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan Tel: 03-2081 6000 Faks: 03-2094 1170

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

Pemberitahuan GP ini mengandungi 10 GP yang perlu dibaca secara bersama iaitu         

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung M

KAWASAN WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI Bahagian ini menyentuh kawasan yang dikenalpasti mempunyai nilai warisan kebudayaan dan warisan semulajadi berdasarkan definisi yang terkandung di dalam Akta Warisan Kebangsaan 2005 (AWK) iaitu: Huraian

Jenis Warisan

Warisan Kebudayaan

Merupakan bentuk ketara struktur atau artifak kebudayaan dan boleh termasuk perkara, objek, butiran, artifak, struktur pembentukan yang penting kepada cara hidup rakyat di Malaysia dari segi sejarah atau semasa, di atas atau di dalam tanah atau warisan kebudayaan di bawah air bagi bentuk ketara tetapi tidak termasuk warisan semulajadi. •

Monumen

•

Tapak Warisan

•

Rizab Arkeologi

Merupakan kawasan bercirikan semulajadi yang terdiri daripada pembentukan tanah secara fizikal atau biologi atau kumpulan pembentukan itu, ciri-ciri geologi atau fisiografi, gunung, sungai, anak sungai, pembentukan batu, pesisir laut atau manamana tapak semulajadi yang mempunyai nilai-nilai yang menonjol dari pandangan semulajadi, sains, pemuliharaan sejarah atau keindahan semulajadi termasuk flora dan fauna Malaysia. Contohnya:Warisan Semulajadi

•

Aktif seismik

•

Berfosil

•

Manifestasi geothermal (antaranya mata air panas)

•

Kawasan batu kapur

•

Air terjun

•

Mata Air Panas

•

Koridor Pemandangan Menarik

•

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

ISI KANDUNGAN

i MUKASURAT

A. KAWASAN TAPAK ARKEOLOGI 1. SKOP

2. PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN

1.1 1.2 1.3

2.1

Definisi Kawasan Tapak Arkeologi Kawasan Tapak Arkeologi Sebagai KSAS Kategori Kawasan Tapak Arkeologi

Prinsip-prinsip Umum Pemuliharaan dan Pembangunan Kawasan Tapak Arkeologi

1 2 2

3. DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA

4. GARIS PANDUAN UMUM

3.1 3.2

Dasar Sedia Ada Akta / Perundangan Berkaitan

4.1 Kawasan Monumen Lama dan Tapak Tanah Bersejarah 4.2 Zon Penampan

5. GARIS PANDUAN KHUSUS

5.1 Garis Panduan Khusus Pembangunan Kawasan Arkeologi

SENARAI FOTO

Foto 1 : Candi sebagai rizab arkeologi

3 3

3 4

5 5

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung M

B. MONUMEN GEOLOGI & TAPAK WARISAN GEOLOGI 1. SKOP 1.1 1.2 1.3

Definisi Kawasan Monumen Geologi dan Tapak Warisan Geologi Sebagai KSAS Kawasan Monumen Geologi dan Tapak Warisan Geologi dalam Konteks KSAS Kategori Kawasan Monumen Geologi dan Tapak Warisan Geologi

2. PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN 2.1

Prinsip-prinsip Umum Pemeliharaan dan Pembangunan Kawasan Monumen Geologi Dan Tapak Warisan Geologi

6 6 8 8

8 8

3. DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA 3.1 Akta / Perundangan Berkaitan

8 8

4. GARIS PANDUAN UMUM PEMULIHARAAN

4.1 Kawasan Monumen Geologi/Khazanah Geologi/ Tapak Warisan Geologi 4.2 Zon Penampan

5. GARIS PANDUAN KHUSUS 5.1 Garis Panduan Khusus Pengurusan 11 5.2 Garis Panduan Khusus Pembangunan 13

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

9 10

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

SENARAI FOTO Foto 2 : Foto 3 : Foto 4 : Foto 5 : Foto 6 : Foto 7 : Foto 8 : Foto 9 : Foto 10:

Kawasan gua batu kapur sebagai tapak warisan geologi Gua Cengkerik, Paradise Valley, Gunung Rapat, Lembah Kinta, Perak Monumen Geologi yang terdiri daripada spleotem merah di Gunung Rapat, Lembah Kinta, Perak Bukit Batu Kapur Gunung Rapat, Lembah Kinta, Perak Daun muda Monofilia sp. berfloresen di batu kapur, Goldfish Wang, Lembah Kinta, Perak Monumen berpandangan indah “Batu Jarum” Gunung Rapat, Lembah Kinta, Perak Puncak yang terdiri daripada kuarzit di Banjaran Mat Chincang, Langkawi Stalaktit (jenis „straw) dan stalagmit kecil dalam gua „Snow Cave‟, Paradise Valley, Lembah Kinta, Perak Hablur halus (kiri) dan hablur jenis „straw‟ (kanan) dalam Gua Kwong Fook Ngean, Kinta, Perak

6 7 7 7 7 7 7 12 12

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung M

C. TAPAK EKOPELANCONGAN / TAMAN ALAM 1. SKOP 1.1 1.2 1.3

Definisi Ekopelancongan / Taman Alam Kawasan Tapak Ekopelancongan / Taman Alam Dalam Konteks KSAS Kategori Kawasan Tapak Ekopelancongan / Taman Alam

14 14 14 14

2. PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN 15 2.1

Prinsip-prinsip Umum Pemeliharaan dan Pembangunan Kawasan Tapak Ekopelancongan/ Taman Alam

3. DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA 3.1 Dasar Sedia ada 3.2 Akta / Perundangan Berkaitan

15 16 16 16

4. GARIS PANDUAN UMUM 17

4.1 Perancangan dan Pelaksanaan Projek Ekopelancongan 4.2 Zon Penampan 4.3 Garis Panduan Pembangunan di Sekitar Bukit Batu Kapur dan Gua 4.4 Garis Panduan Perancangan dan Penubuhan Tapak Perkhemahan

5. GARIS PANDUAN KHUSUS 5.1 Garis Panduan Khusus Pembangunan

17 17 18 19

20 20

SENARAI FOTO Foto 11 :

Kawasan paya sebagai komponen ekopelancongan

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung M

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

A. KAWASAN TAPAK ARKEOLOGI

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

Relik Arkeologi

SKOP

1.1 Definisi Kawasan Tapak Arkeologi Definisi Di Bawah Seksyen 2 , Akta Warisan Kebangsaan, 2005 Monumen

Kerja senibina, kerja membuat arca dan mengecat monumen, elemen atau struktur daripada jenis arkeologi, inskripsi, penghunian gua dan gabungan ciri, yang mempunyai nilai sejagat yang menonjol dari pandangan sejarah, seni atau sains

Objek Warisan

Sesuatu objek yang diisytiharkan di bawah s49 atau yang didaftarkan di bawah seksyen 51 sebagai objek warisan

Tapak Warisan

Sesuatu tapak termasuklah mana-mana kawasan, tempat, zon, warisan semulajadi, monumen atau bangunan di atas tanah, rizab arkeologi dan mana-mana tanah dengan bangunan, taman, pokok atau rizab arkeologi yang ditetapkan sebagai tapak warisan di bawah seksyen 24

Rizab Arkeologi

Suatu kawasan yang di dalamnya relik arkeologi terletak

Mana-mana mendapan arkeologi atau artifak, peninggalan atau keterangan matan yang dikaitkan dengan mendapan arkeologi dan berusia lima puluh tahun atau lebih.

1.2 Kawasan Tapak Sebagai KSAS

Arkeologi

Tapak Arkeologi mempunyai peninggalan sejarah purba yang mempunyai nilai warisan yang tinggi. Kebanyakan tapak arkeologi mudah terganggu oleh faktor alam seperti iklim dan aktiviti pembangunan. Maka adalah penting supaya tapak arkeologi ini dipulihara dan diintegrasi dengan pembangunan.

Foto 1 : Candi sebagai rizab arkeologi

1.3

Kategori Tapak Arkeologi Sebagai Bernilai Warisan

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

2 2.

PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN

2.1

Prinsip-prinsip Umum Pemuliharaan dan Pembangunan Kawasan Tapak Arkeologi

Tapak arkeologi perlu dilihat sebagai :i. ii. iii. iv.

entiti yang kekal; tidak boleh diperbaharui; bernilai tinggi; dan amat sensitif.

Apabila tapak penting arkeologi negara ini dan persekitarannya diancam oleh kesan pembangunan, keutamaan dan kepentingan hendaklah memihak kepada pengekalan bentuk fizikal tapak tersebut.

DASAR DAN SEMASA

PERUNDANGAN

3.1 Dasar sedia ada Dasar Pengekalan Warisan Negara menyatakan bahawa “Semua bahan warisan sama ada mudah alih atau tidak mudah alih yang telah menepati kriteria kepentingan sejarah atau seni bina mesti dilindungi dari kepupusan”.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

KSAS Bernilai Warisan  Fungsi utama  Tapak arkeologi mempunyai kesan aktiviti manusia di masa lampau yang tidak boleh diganti. Ia termasuk rumah ibadat, tanah perkuburan, medan pertempuran, kubu pertahanan, gua, ladang pertanian dan monumen. Jika kesan ini hilang atau dibiarkan lenyap oleh aktiviti pembangunan, maka kita akan hilang peluang untuk mengetahui sejarah dan aktiviti manusia di masa lampau. 3.2 Akta/Perundangan Berkaitan Perundangan 1. Perlembagaan Persekutuan 2. Akta Warisan Kebangsaan 2005 3. Kanun Tanah Negara 1965 4. Akta Perhutanan Negara 1984 5. Akta Pengambilan Tanah 1960 6. Akta Kerajaan Tempatan 1976

Agensi Pelaksana Agensi Kerajaan yang berkaitan Jabatan Warisan Negara Pejabat Tanah dan Daerah Jabatan Perhutanan Pejabat Tanah dan Daerah Pihak Berkuasa Tempatan (PBT)

7. Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976

PBPT

8. Akta Penyiasatan Kaji Bumi 1974

Jabatan Mineral dan Geosains

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

GARIS PANDUAN UMUM

4.1

Kawasan Monumen Lama Tapak Tanah Bersejarah



dan

Tapak warisan kebudayaan ketara (termasuk kawasan, monumen dan bangunan) perlu berdasarkan kepada Daftar Warisan Kebangsaan yang disediakan oleh Jabatan Warisan Negara. Semua monumen Lama, Tapak Tanah Bersejarah dan Rizab Arkeologi perlu diwartakan. Penyediaan Rancangan Pemajuan (Rancangan Struktur, Rancangan Tempatan atau Rancangan Kawasan Khas) perlu mengambilkira tapak warisan kebudayaan ketara dan tapak warisan semulajadi mengikut Akta Warisan Kebangsaan 2005. Kerja-kerja di atas tapak monumen atau berhampiran monumen perlu mengikut peraturan-peraturan yang ditetapkan oleh Jabatan Warisan Negara.



Pemohon perlu mendapatkan persetujuan Pesuruhjaya Warisan mengenai tapak warisan sebelum memohon Kebenaran Merancang daripada PBPT.



Pemeliharaan dan pemuliharaan tapak warisan perlu mengikut pelan pengurusan pemuliharaan yang disediakan.



Semua aktiviti menggali atau excravation perlu mendapat kelulusan Jabatan Warisan Negara.



Monumen mempunyai kepentingan nasional dan perlu dikekalkan di tempat asal.

4.2 Zon Penampan 

Penyediaan zon penampan perlu untuk mengasingkan kawasan warisan daripada aktiviti yang tidak sesuai. Zon penampan boleh dalam bentuk seperti jalan raya, kawasan lapang atau bangunan.



Bangunan di dalam zon penampan perlu diambilkira dari segi merit dan hanya akan dibenarkan jika pembangunan tersebut bersesuaian dengan bangunan sekeliling dan keseluruhan bandar secara amnya.



Penguatkuasaan yang tegas ke atas pembangunan baru di dalam zon penampan hendaklah dilaksanakan untuk mengekalkan vista yang signifikan dan pemandangan sekitar kawasan warisan.



Pembangunan fizikal di dalam zon penampan hendaklah bersesuaian dengan bangunan sediada di dalam kawasan warisan.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

GARIS PANDUAN KHUSUS

5.1

Garis Panduan Khusus Pembangunan Kawasan Arkeologi

KSAS/ Kategori

Tahap Kesensitifan

Aktiviti Dibenarkan

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti Syarat

Aktiviti tidak dibenarkan

Monumen Lama, Tapak Tanah Bersejarah dan Rizab Arkeologi

Aktiviti pemuliharaan dan penyelidikan

Tiada sebarang aktiviti pembangunan dibenarkan di dalam atau di sempadan kecuali dengan kebenaran Pesuruhjaya Jabatan Warisan Negara

Tapak Warisan (Zon Warisan)

 Aktiviti penyelidikan  Kawasan lapang

Sebarang aktiviti tidak dibenarkan tanpa kebenaran Pesuruhjaya Jabatan Warisan Negara.

Bangunan Bersejarah dan Senibina tradisi

Nota:

Perdagangan terutama galeri dan pejabat

 Kediaman  Institusi  Kemudahan Masyarakat

 Untuk kediaman single family unit  Mematuhi garis panduan ICOMOS

 Kegunaan Industri

Catatan / Garispanduan  Tertakluk kepada Akta Warisan Kebangsaan 2005.  Pengenalpastian zon penampan di sekeliling tapak perlu disediakan mengikut ketetapan Jabatan Warisan Negara.  Tertakluk kepada Akta Warisan Kebangsaan 2005.  Pengenalpastian zon penampan di sekeliling tapak perlu disediakan mengikut ketetapan oleh Jabatan Warisan Negara.  Nasihat Jabatan Warisan Negara harus didapati sebelum Kebenaran Merancang diberi.  Bangunan di senaraikan sebagai „listed buildings‟ di bawah Rancangan Tempatan.  Tidak dibenarkan apa jua pembangunan, pengubahsuaian dan perobohan bangunan tanpa kebenaran. daripada pihak PBPT.  Kebenaran merancang hanya diberi setelah mendapat nasihat daripada pihak Jabatan Warisan Negara.

Tahap Kesensitifan: 1 = Tiada pembangunan kecuali aktiviti penyelidikan 2 = Aktiviti berimpak rendah dibenarkan tanpa pertukaran gunatanah 3 = Pembangunan terkawal (dengan syarat-syarat tertentu) Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

B. MONUMEN GEOLOGI & TAPAK WARISAN GEOLOGI

1. 2. Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

SKOP

1.1 Definisi Monumen Geologi dan Tapak Warisan Geologi Kategori

Taman Geologi

Monumen Geologi

Penerangan Taman geologi mesti mempunyai gabungan beberapa sistem geologi atau landskap yang bernilai warisan tinggi dan secara keseluruhan menunjukkan keunikan tabii yang luar biasa. Taman Geologi biasanya akan mengandungi beberapa geotop atau geo-tapak. Monumen atau tugu geologi ditakrifkan sebagai tapak atau kawasan yang mempunyai satu sistem geologi atau landskap bernilai warisan unggul, khusus untuk nilai saintifik atau estetik. Monumen geologi boleh mengandungi beberapa geotop di dalamnya.

Tapak Terpelihara

Tapak terpelihara geologi adalah yang mengandungi satu atau beberapa fitur geologi atau landskap yang bernilai warisan unggul. Lazimnya mengandungi satu geotop.

Landskap Berpandangan Indah

Kawasan landskap berpandangan indah adalah kawasan atau tapak yang menunjukkan ciriciri geomorfologi cantik, bernilai estetik tinggi dan sesuai untuk tujuan rekreasi. Ia boleh mengandungi satu atau beberapa geotop.

Foto 2: Kawasan gua batu kapur sebagai tapak warisan geologi

Tugu geologi terdiri daripada m armar yang m engalam i pelarutan, digunakan dalam k elandar Persatuan Geologi Malaysia (2002), Gunung Rapat, Kinta Perak .

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

Foto 3 : Gua Cengkerik, Paradise Valley, Gunung Rapat, Lembah Kinta, Perak

Foto 6 : Daun muda Monofilia sp. berfloresen di batu kapur, Goldfish Wang, Lembah Kinta, Perak

Foto 4 : Monumen Geologi Yang Terdiri Daripada Spleotem Merah Di Gunung Rapat, Lembah Kinta, Perak

Monumen b erpandangan indah b ukit Foto 7 : Monumen berpandangan indah batukapur, yang dinamakan seb agai “Batu Jarum” Gunung Rapat, ‘Batu Jarum’ Gunung Rapat, Kinta, Perak. Lembah Kinta, Perak.

Foto 5 : Bukit Batu Kapur Gunung Rapat, Lembah Kinta, Perak Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Foto 8 : Puncak yang terdiri daripada kuarzit di Banjaran Mat Cinchang, Langkawi.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI 1.2 Kawasan Monumen Geologi Dan Tapak Warisan Geologi dalam Konteks KSAS Kepentingan khazanah geologi sebagai warisan adalah sangat penting kerana pemusnahan sesuatu biotop boleh dibaik pulih melalui tanaman semula atau dengan penyuburan (nurturing) biotop tersebut. Pemusnahan geotop merupakan lambang dan rekod sejarah serta peristiwa detik geologi kuno tidak boleh diganti atau dipulihkan semula. Jika fitur geotop tersebut adalah satusatunya bagi meneruskan proses geologi sejak beberapa ribu atau juta tahun dahulu, maka pemeliharaan dan pemeliharaan fitur ini adalah amat penting. 1.3 Kategori Kawasan Monumen Geologi Dan Tapak Warisan Geologi KSAS Bernilai Warisan Fungsi Utama ď&#x201A;ˇ Mempunyai kepentingan dan nilai tinggi untuk dipelihara. ď&#x201A;ˇ Sistem geologi yang unggul, khususnya untuk nilai saintifik dan estetik.

KSAS Berisiko Bencana Fungsi Sampingan

PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN

2.1

Prinsip-prinsip Umum Pemeliharaan dan Pembangunan Kawasan Monumen Geologi Dan Tapak Warisan Geologi Tapak arkeologi sebagai:i. ii. iii. iv.

perlu

dilihat

entiti yang kekal tidak boleh diperbaharui; bernilai tinggi; dan amat sensitif.

DASAR DAN SEMASA

PERUNDANGAN

3.1

Akta / Perundangan Berkaitan

Senarai perundangan yang mempunyai kaitan dengan warisan semulajadi dan antikuiti adalah :Perundangan 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Akta Warisan Kebangsaan 2005 Perlembagaan Persekutuan Kanun Tanah Negara 1965 Akta Perhutanan Negara 1984 Akta Pengambilan Tanah 1960 Akta Kerajaan Tempatan 1976

Agensi Pelaksana Jabatan Warisan Negara Semua Agensi Kerajaan Pejabat Tanah dan Daerah Jabatan Perhutanan Pejabat Tanah dan Daerah Pihak Berkuasa Tempatan

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI Perundangan

Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976

PBPT

Akta Penyiasatan Kaji Bumi 1974

Jabatan Mineral dan Geosains (JMG)

Akta Pembangunan Mineral

10. Akta Perikanan 1985 11. Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 (Pindaan) 1985 12. Akta Perlindungan Hidupan Liar 1972 (Pindaan) 1988 13. Akta Taman Negara 1980 (Pindaan) 1983 14. Akta Pemuliharaan Tanah 1960 15. Kaedah-kaedah Kuari Selangor 2003



Kawasan pemuliharaan perlu ditandakan di atas pelan. Kajian sempadan perlu dibuat jika kawasan ini akan diisytiharkan atau diwartakan oleh pihak kerajaan.



Tujuan pemuliharaan hendaklah mengikut kategori pemuliharaan kawasan tersebut (contohnya sebagai Taman Geologi, Tugu / Monumen Geologi, Tapak Geologi atau sebagai Kawasan Berpandangan Indah).



Permohonan untuk pemuliharaan perlu dikemukakan kepada PBT atau Pejabat Daerah. JMG Negeri atau Persekutuan mesti dirujuk sebelum permohonan diluluskan.



Pengisytiharan kawasan sebagai khazanah geologi akan dilakukan oleh Pesuruhjaya Warisan Kebangsaan.



Jika kawasan tersebut didapati di dalam hutan simpan kekal, pemuliharaan boleh dibuat melalui Akta Perhutanan (Hutan Lipur dan lain-lain).



Pemuliharaan kawasan Khazanah Geologi dalam hutan simpan kekal boleh dibuat melalui Akta Perhutanan manakala pemuliharaan khazanah geologi di pulau boleh dibuat melalui Akta Perikanan atau Akta Perhutanan.

JMG Jabatan Perikanan Jabatan Alam Sekitar Jabatan PERHILITAN Jabatan Perhutanan Jabatan PERHILITAN KPTG PTG

GARIS PANDUAN PEMULIHARAAN

JMG

UMUM

Garis panduan umum kawasan monumen geologi dan tapak warisan monumen adalah seperti berikut: 4.1

geologi dan kepentingan tahap nilai khazanah yang perlu dipelihara.

Agensi Pelaksana

Kawasan Monumen Geologi / Khazanah Geologi / Tapak Warisan Geologi

 Menyediakan laporan kajian terperinci yang disahkan oleh Jabatan Warisan Negara mengenai jenis khazanah Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI 

Pemuliharaan khazanah geologi di tanah lapang atau tanah milik orang ramai boleh dibuat di bawah Akta Warisan Kebangsaan 2005.



Pemuliharaan bertujuan pendidikan mestilah memberi maklumat secukupnya sebagai terbitan, risalah dan brosur.



Penyelidik mesti mendapat kebenaran bertulis untuk memasuki ke kawasan tersebut.



Kemudahan asas untuk aktiviti ekopelancongan yang mampan dan berimpak rendah boleh disediakan untuk pengunjung seperti di kawasan Taman Geologi.



Jika kawasan pembangunan didapati mengandungi tapak atau kawasan berciri warisan geologi, kajian perlu dilakukan oleh perunding geologi yang bertauliah. Penilaian tentang kepentingan tapak bagi kawasan yang mempunyai nilai luar biasa atau tinggi permohonan untuk diisytiharkan sebagai geotapak atau khazanah geologi boleh dibuat di bawah Akta Warisan Kebangsaan. Pihak Berkuasa Tempatan boleh mengisytiharkan tapak atau kawasan sebagai kawasan khazanah geologi, monumen geologi, geotapak atau geotop dengan kerjasama dari pihak JMG, LESTARI dan ahli geologi yang bertauliah di bawah Akta Warisan Kebangsaan, Akta Perancangan Bandar

dan Desa, Akta Perikanan Negeri (jika meliputi sebahagian pantai) atau Akta Perhutanan Negara (Hutan Lipur). 

Kawasan khazanah geologi yang luas dan mengandungi beberapa geotapak atau geotop di dalamnya boleh diisytiharkan sebagai Taman Geologi Negeri, Taman Geologi Negara, Taman Laut atau Taman Negara di bawah Akta Warisan Kebangsaan, Akta Perhutanan Negara, Akta Perancangan Bandar dan Desa atau Akta Perikanan Negara.

4.2 Zon Penampan 

Zon penampan perlu diadakan mengelilingi Taman dan Monumen Geologi. Hanya pembangunan intensiti rendah dibenarkan di dalam zon penampan.



Jika monumen atau tapak geologi terdiri dari bukit batu kapur, zon penampan hendaklah 2 kali ganda jarak cerun tegak atau tebing tegak bukit batu kapur pada sempadan tersebut. Semua jenis pembangunan tidak dibenarkan di zon tampan seperti ini.



Bagi kawasan geotapak (geological site), zon penampan tidak diperlukan bagi kawasan yang pemuliharaan amat kecil seperti tapak spesifik kehadiran fosil.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

11 5.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

GARIS PANDUAN KHUSUS

5.1 Garis Panduan Khusus Pengurusan Garis Panduan Kawalan Pemusnahan Fitur Geologi, Grafiti dan Vandalisme

 Kawasan tapak geologi yang diisytiharkan sebagai khazanah geologi mesti dipagar. Yuran kemasukan yang rendah dicadang dikutip untuk pembiayaan kerja-kerja pemuliharaan tersebut.  Syarat mesti dipatuhi oleh pelawat semasa dalam kawasan khazanah geologi:

Agensi Pelaksana  Jabatan Warisan Negara  JMG  PBT

a) Pelawat tidak dibenarkan mengutip sebarang sampel bahan bumi mahupun

fosil, mineral, serpihan batuan, pasir, kelikir, tanah dan lain-lain (termasuk bunga, pokok dan bahagian tumbuh-tumbuhan) kecuali dengan kebenaran bertulis dari pegawai / pengurus taman / geo-monumen/geotapak;

b) Pelawat dilarang menconteng di permukaan batuan atau dalam gua atau

sebarang permukaan batuan mahupun pokok dan tumbuh-tumbuhan yang ada pada taman/geo-monumen dan geotapak.;

c) Orang ramai dilarang menjalankan penjelajahan (prospecting), mendulang,

mengorek lubang di dalam kawasan taman geologi / geo-monumen / geotapak atau dalam kawasan zon penampan;

d) Sesiapa yang melanggar peraturan tersebut akan dikenakan penalti denda.

Kawalan Pengkuarian Bawah Permukaan



Permohonan pengkuarian mesti mendapat kelulusan dan cadangan yang sewajarnya daripada JMG Negeri.



Kajian EIA diperlukan sebelum menjalani pengkuarian di sesuatu tempat.



Satu pernyata alam sekitar (Environmental Statement) diperlukan juga untuk mengetahui kawasan tersebut samada mengandungi fitur geologi atau tidak.



Kawasan yang mengandungi fitur geologi atau gua yang berpotensi dijadikan khazanah geologi dilarang menjalani aktiviti pengkuarian.



Pengkuarian batu kapur bawah permukaan adalah digalakkan. Kawasan batu kapur jenis ini adalah lebih sesuai bagi mengendalikan kuari untuk menghasilkan agregat atau bahan mentah bagi kegunaan industri.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

 JMG  JAS  Jabatan Warisan Negara  PBT

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

Contoh-Contoh Fitur Geologi

Foto 9 : Stalaktit (jenis „straw‟) dan stalagmit kecil dalam gua „Snow Cave‟, Paradise Valley, Kinta, Perak.

Foto 10 : Hablur halus (kiri) dan hablur jenis „straw‟ (kanan) dalam Gua Kwong Fook Ngean, Kinta, Perak

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

Kategori Khazanah Geologi

Taman Geologi

Monumen Geologi

Tapak Geologi

Berpandangan Indah

Tahap Kesensitifan

5.2 Garis Panduan Khusus Pembangunan

Aktiviti Dibenarkan

 Penyelidikan  Pendidikan  Tadahan air

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti Syarat

 Rekreasi menggunakan sumber semula jadi  Ekopelancongan menggunakan sumber semula jadi  Rekreasi menggunakan sumber semula jadi  Ekopelancongan menggunakan sumber semula jadi.  Ekopelancongan menggunakan sumber geologi yang ada.

 Kemudahan asas seperti bekalan air dan elektrik

 Rekreasi menggunakan sumber semula jadi  Ekopelancongan menggunakan sumber semula jadi

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Catatan / Garis panduan Aktiviti tidak dibenarkan

 Tiada sebarang aktiviti dibenarkan selain yang disenaraikan.  Menara Komunikasi tidak dibenarkan  Tiada sebarang aktiviti dibenarkan selain yang disenaraikan.  Menara Komunikasi tidak dibenarkan.  Tiada sebarang aktiviti dibenarkan selain yang disenaraikan.  Menara Komunikasi tidak dibenarkan  Tiada sebarang aktiviti dibenarkan selain yang disenaraikan.  Menara Komunikasi tidak dibenarkan

 Pembangunan kemudahan tanpa penukaran penggunaan tanah selain daripada kegunaan taman geologi.  Pelan Eko Pelancongan Negara.

 Pembangunan kemudahan tanpa penukaran penggunaan tanah selain daripada kegunaan taman geologi.  Pelan Eko Pelancongan Negara.  Pembangunan kemudahan tanpa penukaran penggunaan tanah selain daripada kegunaan taman geologi.  Pelan Eko Pelancongan Negara.  Pembangunan kemudahan tanpa penukaran penggunaan tanah selain daripada kegunaan taman geologi.  Pelan Eko Pelancongan Negara.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

C. TAPAK EKOPELANCONGAN / TAMAN ALAM

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

14 1.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

SKOP

1.1 Definisi Ekopelancongan/Taman Alam Definisi Ekopelancongan yang digunakan di dalam Pelan Ekopelancongan Kebangsaan Malaysia adalah: “Lawatan dan perjalanan yang dibuat ke kawasan-kawasan alam semula jadi yang belum tercemar, dengan tujuan untuk menikmati dan menghargai alam sekitar (juga melibatkan kawasan yang mempunyai ciri-ciri kebudayaan lampau dan masa kini) iaitu kawasan-kawasan yang menggalakkan pemuliharaan, mempunyai impak pelawat yang rendah dan turut menyediakan penglibatan penduduk tempatan secara aktif dari segi sosioekonomi”. Komponen-komponen adalah seperti berikut:-

ekopelancongan

 Taman-taman Marin dan Pulau-pulau  Taman-taman Negara, Hutan Simpan dan hutan-hutan lain  Kawasan Paya Bakau  Kawasan Hutan Simpan Rekreasi  Bukit Batu Kapur dan Kawasan Gua  Sungai-sungai, Air Terjun dan Tasiktasik  Kawasan Pantai  Kawasan„Montane‟

Foto 11 : Kawasan paya komponen ekopelancongan

1.2

sebagai

Kawasan Tapak Ekopelancongan/ Taman Alam dalam konteks KSAS

Kawasan Tapak Ekopelancongan dan Taman Alam merupakan sebahagian daripada kawasan semulajadi dan sensitif terhadap pembangunan. Tapak ekopelancongan dan Taman Alam mempunyai kekayaan sumber kepelbagaian biologi tropika lembap. Kawasan ini juga kaya dengan nilai warisan flora dan fauna yang tinggi.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

1.3 Kategori Kawasan Tapak Ekopelancongan/Taman Alam Kepentingan Tapak Ekopelancongan/ Taman Alam Sebagai KSAS KSAS Bernilai Warisan

KSAS Berisiko Bencana

Fungsi utama

Fungsi sampingan

Mempunyai nilai penting dari perspektif persekitaran ekosistemnya, kepentingan bagi tujuan rekreasi dan perlu dipelihara secara semulajadi.

c) Mengekal dan mempromosi sumber alam semula jadi, sosial dan budaya yang pelbagai adalah penting bagi memastikan pelancongan yang mampan dalam jangka masa yang panjang; d) Pembangunan pelancongan yang diintegrasikan kepada rangka perancangan strategik bagi negara dan tempatan serta menjalankan penilaian impak alam sekitar dapat meningkatkan jangka masa panjang bagi sektor pelancongan; e) Industri pelancongan yang menyokong pelbagai aktiviti ekonomi tempatan dan yang mengambil kira harga dan nilai alam sekitar;

PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN

2.1 Prinsip-Prinsip Umum Pemeliharaan dan Pembangunan Kawasan Tapak Ekopelancongan / Taman Alam National Conservation Strategy (NCS) WWF telah menggariskan 10 prinsip bagi memastikan ekopelancongan dibangunkan secara mampan, iaitu:a) Pemuliharaan dan penggunaan sumber-sumber alam semula jadi, sosial dan budaya secara mampan; b) Mengurangkan penggunaan yang berlebihan dan sisa buangan dapat mengelakkan kos memulihkan alam sekitar yang musnah di samping dapat menyumbang ke arah sektor pelancongan yang berkualiti;

Penglibatan sepenuhnya masyarakat tempatan dalam sektor pelancongan.

g) Rundingan di antara pengusaha industri pelancongan dengan masyarakat tempatan, organisasi dan institusi yang berkenaan adalah perlu; h) Kursus latihan ekopelancongan tempatan;

yang kepada

berkenaan penduduk

Program promosi dan pemasaran perlu menyediakan maklumat yang lengkap untuk kawasan ekopelancongan;

Penyelidikan dan pengawasan yang berterusan untuk memelihara warisan semulajadi masa ini dan hadapan.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

16 3.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

DASAR DAN SEMASA

PERUNDANGAN

Strategi Pemuliharaan Negara National Conservation Strategy (NCS)

Akta/Perundangan Berkaitan

Perundangan

3.1 Dasar sedia ada Dasar

3.2

Penerangan  Perlu dihadkan bilangan pelawat mengikut keupayaan daya tampung.  Had bagi jenis kegiatan yang dibenarkan perlu ditetapkan untuk memastikan penggunaan sumber adalah mampan manakala kawasan dan aktiviti di dalam kawasan tersebut hendaklah dizonkan.  Setiap kawasan ekopelancongan di kawasan yang dilindungi seperti taman negara dan hutan simpan haruslah mempunyai pelan pembangunan dan pengurusannya yang tersendiri.  Suatu dokumen berasingan mengenai pelan pembangunan dan pengurusan perlu disediakan bagi setiap tapak ekopelancongan kerana terdapatnya perbezaan di dalam kemudahan infrastruktur, bilangan pelawat, dan keadaan semula jadi alam sekitar bagi setiap kawasan.

1. Akta Kualiti Alam Sekeliling, 1974, Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Aktiviti Yang Ditetapkan) (Penilaian Kesan Kepada Alam Sekeliling) 1987 2. Akta Kerajaan Tempatan 1976 3. Kanun Tanah Negara 1960 4. Akta Perikanan 1984 5. Akta Taman Laut 2004 6. Akta Perhutanan Negara 7. Akta Warisan Kebangsaan 2005 8. Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976 9. Akta Perlindungan Hidupan Liar 1972 (Pindaan) 1988 10. Akta Taman Negara 1980 (Pindaan) 1983 11. Akta Pemuliharaan Tanah 1960

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Agensi Pelaksana

 Jabatan Alam Sekitar

 PBT  Pejabat Tanah dan Daerah  Jabatan Perikanan  Jabatan Taman Laut Malaysia  Jabatan Taman Laut Malaysia  Jabatan Perhutanan  Jabatan Warisan Negara  PBPT  Jabatan PERHILITAN  Jabatan Perhutanan  Jabatan PERHILITAN  Jabatan Taman Laut Malaysia  KPTG  PTG

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

GARIS PANDUAN UMUM

4.1 Perancangan dan Pelaksanaan Projek Ekopelancongan 

Kawasan semulajadi yang dikhaskan mestilah mempunyai Pelan Pembangunan dan Pengurusan yang disediakan oleh pihak berkuasa yang berkaitan;



Setiap hotel, restoran dan rangkaian kedai perlu ditempatkan di luar kawasan taman dan pengunjung hanya dibenarkan memasuki kawasan taman pada waktu siang sahaja;



Kaedah pembinaan dan bahan binaan yang digunakan hendaklah berimpak rendah terhadap alam sekitar. Pembinaan bangunan hendaklah menggunakan kayu yang telah dirawat dan boleh mempunyai asas, tapak dan sokongan struktur konkrit sekiranya perlu;



Bangunan yang didirikan mestilah lebih rendah daripada kanopi pokok dan ketinggiannya dihadkan kepada satu atau dua tingkat sahaja; Laluan “boardwalk” yang berstruktur, bermutu dan mempunyai papan arah digalakkan supaya tidak mengganggu ekosistem semulajadi;



Pencahayaan di kawasan ekopelancongan / taman alam hendaklah direka khas supaya tidak memberi kesan negatif terhadap flora dan fauna.

4.2 Zon Penampan 

Zon penampan perlu diadakan di sekitar kawasan taman negara atau kawasan yang diwartakan sebagai kawasan yang dilindungi dan tidak boleh ditukarkan guna tanahnya kepada kawasan pertanian.



Pembangunan kemudahan fizikal hendaklah dibuat berdasarkan pelan tapak. Setiap pembangunan hendaklah bersesuaian dengan persekitarannya dan harmoni dengan fungsi taman negara dan kawasan pelancongan alam yang lain.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

4.3 Garis Panduan Pembangunan di Sekitar Bukit Batu Kapur dan Gua 



Hanya pemandu pelancong yang berkelayakan sahaja dibenarkan untuk melakukan aktiviti meneroka gua bagi memastikan keselamatan para pengunjung di samping mengamalkan pemuliharaan gua. Pelan pengurusan serta langkah ketika berhadapan kecemasan dan keselamatan di dalam gua perlu disediakan oleh pihak pengurusan untuk melindungi pengunjung daripada sebarang bahaya. Sebarang aktiviti, struktur, tempat letak kenderaan dan gangguan pemandangan adalah dilarang di kawasan sekitar pintu masuk.



Pengunjung perlulah mematuhi arahan dan hanya dibenarkan menggunakan laluan yang disediakan dan dilengkapi dengan selusur jalan.



Setiap pemasangan alatan hendaklah pada kadar yang minimum dan penggunaan barangan dari sumber alam sahaja bagi mengurangkan impak ke atas visual dan alam sekitar.



Sebarang peralatan yang akan dipasang kekal seperti penyusur tangan keselamatan (safety hand rail), tangga dan pencacak tali mestilah diperbuat daripada besi tahan karat.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia



Sekiranya papan pejalan kaki tidak dapat dibina, laluan pejalan kaki harus diperbaiki di kawasan yang diperlukan sahaja. Penggunaan asfat (asphalt), tar dan minyak adalah dilarang sama ada di dalam atau pun di sekitar gua.



Jumlah bilangan pengunjung di dalam sesebuah kumpulan ditetapkan untuk memudahkan kawalan ke atas pengunjung dan mengurangkan kerosakan yang mungkin berlaku serta memelihara nilai estetika gua.



Apa-apa pembangunan hendaklah dibina di luar zon penampan dan jauh dari pintu masuk gua. Hanya pembangunan asas yang tidak memberi kesan negatif kepada kawasan batu kapur.



Papan tanda yang disediakan hendaklah kecil, tidak menonjol dan mudah dialihkan. Kaedah pemasangan papan tanda tidak boleh merosakkan batu gua dan dilarang dipasang pada formasi batu yang lembut.



Tiada kemudahan tempat pembuangan sampah dibenarkan di dalam gua. Semua pembuangan sampah di dalam gua adalah dilarang dan pengunjung dikehendaki membawa keluar sampah tersebut.



Operator gua ekopelancongan mestilah berpengetahuan luas dalam bidang pengoperasian gua, penerokaan gua, latihan pertolongan

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI



cemas, berkepimpinan, pemuliharaan gua serta berpengetahuan dalam menghadapi kecemasan yang berlaku di dalam gua.



Kemudahan pembuangan dan rawatan sisa buangan pepejal dan organik perlu diteliti supaya tidak memberi impak kepada alam sekitar.

Semua pemandu penerokaan gua mestilah menjalani latihan praktikal dengan badan kerajaan seperti Taman Negara dan Jabatan PERHILITAN serta Badan Bukan Kerajaan (NGOs) seperti Persatuan Pencinta Alam Malaysia atau “Malaysian Nature Society (MNS)”.



Kemudahan tandas hendaklah dibina dengan jarak minimum 50m dari sumber air dan tapak perkhemahan, serta diletakkan di kawasan yang lebih rendah.



Sistem lampu dan pencahayaan hendaklah direka khas supaya tidak memberi kesan negatif kepada flora dan fauna.



Peraturan untuk berkhemah dan mengembara hendaklah disediakan bagi menyenaraikan aktiviti yang boleh dan tidak boleh dilakukan.

4.4 Garis Panduan Perancangan dan Penubuhan Tapak Perkhemahan 

Tapak perkhemahan perlu direka agar tidak mengganggu persekitaran. Pembinaan tapak perkhemahan perlulah mematuhi semua peraturan keselamatan dan menjaga persekitaran alam sekitar.



Menyediakan kemudahan perkhemahan termasuk Pusat Penerangan dan Kawalan.



Setiap tapak perkhemahan perlu dilengkapkan dengan peralatan asas perubatan dan keperluan memasak.



Unggun api hanya boleh dinyalakan di tempat yang dikhaskan seperti di “fireplace” ataupun di tempat memanggang.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

20 5.

GARIS PANDUAN KHUSUS

KSAS/ Kategori

Tanah Lembap/ Bakau/ Inter-Tidal Mudflats

Hutan Simpan, Taman Negara, Hutan Simpan Rekreasi, Kawasan Pergunungan

Tahap Kesensi tifan

5.1 Garis Panduan Khusus Pembangunan

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti Dibenarkan

Aktiviti

Syarat

Sungai, Air Terjun, Tasik

Catatan/Garis panduan

 Penyelidikan  Ekopelancongan

 Berkayak  Rekreasi Memancing  Mengembara berjalan kaki  Berkelah

 Menaiki bot enjin  Jet ski  Mengumpul cangkerang dan crustaceans  Pembangunan struktur kekal  Pembalakan  Pertanian  Akuakultur

 Struktur binaan untuk aktiviti ekopelancongan adalah terhad kepada pembinaan boardwalk atau bangunan kayu di atas air.  Taman Negara, kawasan hutan yang dilindungi, dan hutan yang digunakan untuk tujuan pelancongan mestilah dizonkan berdasarkan kepada jenis dan intensiti guna tanah.  Pembangunan kemudahan fizikal mestilah berdasarkan kepada pelan tapak.  Hotel, restoran dan kedai mestilah dibina di luar kawasan taman.  Kaedah dan bahan pembinaan yang digunakan mesti bertujuan meminimumkan kesan ke atas alam sekitar.

 Pemuliharaan Kawasan Hutan  Penyelidikan

 Ekopelancongan  Memerhati burung  Fotografi  Mendaki  Berkhemah  Berkayak  Berakit

 Memetik tumbuhan dan mengumpul haiwan sebagai cenderamata  Memotong kayu api dan perkhemahan  Pembuangan sampah  Industri  Perumahan

 Tiada Penukaran Penggunaan tanah selain untuk kegunaan perhutanan.  Kawasan paya bakau hendaklah dizonkan sebagai kawasan pemeliharan keselamatan.  Laluan masuk pelancong menggunakan bot atau boardwalk .  Pembinaan bangunan hendaklah dihadkan di tebing kawasan paya bakau yang kering dengan ketinggian tidak melebihi kanopi pokok.  Garis panduan kesihatan dan keselamatan hendaklah diutamakan. (Rujukan : Pelan Eko Pelancongan Negara)

 Penyelidikan  Ekopelancongan

   

Bukit Batu Kapur, Gua Taman Laut, Pulau dan Pantai

Aktiviti tidak dibenarkan

Berenang Menyelam Snorkel Sukan pantai

Terkawal dan tidak merosak kan alam sekitar

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

   

Jet ski Ski air Bot enjin Bonfires

 Kenderaan bermotor tidak dibenarkan di tepi pantai, kecuali untuk keperluan membaik pulih pantai.  Sumber pencahayaan, seperti lampu neon mestilah dielakkan atau dikurangkan.  Bangunan yang dibina hendaklah terdiri daripada bangunan satu tingkat atau ½ tingkat atau bertiang. (Rujukan : Pelan Eko Pelancongan Negara)

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

Sebarang pertanyaan sila hubungi: Pengarah Bahagian Penyelidikan dan Pembangunan Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Tel: 03-2081 6000 Faks: 03-2094 1170 Email: bpp@townplan.gov.my Laman web: http://www.townplan.gov.my

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung M

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan Jalan Chenderasari, 50646 Kuala Lumpur

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF 29/4/2011

Kawasan Rizab Hidupan Liar

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN RIZAB HIDUPAN LIAR

Kawasan Rizab Hidupan Liar

JABATAN PERANCANGAN BANDAR DAN DESA SEMENANJUNG MALAYSIA KEMENTERIAN PERUMAHAN DAN KERAJAAN TEMPATAN 2010

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Cetakan Pertama 2010

ď&#x192;&#x2019; Hakcipta Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan

978-983-2773-98-6

Diterbitkan di Malaysia oleh Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan Tel: 03-2081 6000 Faks: 03-2094 1170

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN RIZAB HIDUPAN LIAR

Pemberitahuan GP ini mengandungi 10 GP yang perlu dibaca secara bersama iaitu         

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

6 ISI KANDUNGAN 1. SKOP 1.1 1.2 1.3

MUKA SURAT

Definisi Kawasan Rizab Hidupan Liar Kawasan Rizab Hidupan Liar Dalam Konteks Ksas Kategori Kawasan Rizab Hidupan Liar

1 1 1

2. PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN 2.1 Minimum Kesan Dari Aktiviti Manusia 2.2 Pengintegrasian Program Pemuliharaan 2.3 Pengukuhan Aspek Perundangan Dan Dasar Sedia Ada

2 2 2

3. DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA 3.1 Dasar Sediaada 3.2 Akta/Perundangan Berkaitan

3 3 3

4. GARIS PANDUAN UMUM 4.1 Kawasan Rizab Hidupan Liar 4.2 Zon Penampan

4 4 4

5. GARIS PANDUAN KHUSUS 5.1 Garis Panduan Khusus Pembangunan

6 6

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

1 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN RIZAB HIDUPAN LIAR

SKOP

1.1

DEFINISI KAWASAN RIZAB HIDUPAN LIAR

Perkara

GP ini merangkumi definisi jenisjenis kawasan hidupan liar seperti berikut: Perkara Rizab Hidupan Liar (Wildlife Reserve)

Taman Negara

Kawasan Hutan Perlindungan Hidupan Liar

Kawasan Penyu dan Tuntung Mendarat dan Bertelur

Penerangan Mana-mana kawasan yang diisytiharkan dan dirizabkan sebagai kawasan perlindungan hidupan liar di bawah Bahagian IV, Akta Perlindungan Hidupan Liar 1972 (Akta 76). Merujuk kepada kawasan pemeliharaan dan perlindungan hidupan liar di Taman Negara mengikut Akta Taman Negara 1980 (Akta 226) Kawasan hutan perlindungan hidupan liar yang diwartakan di bawah seksyen 10 (1) F, Akta Perhutanan Negara 1984 (Akta 313). Kawasan utama penyu dan tuntung mendarat dan bertelur yang diwartakan di bawah Enakmen Tuntung (Negeri) dan kawasan utama pantai/sungai untuk penyu dan tuntung mendarat.

Tapak RAMSAR Tasik Negeri Tanah-tanah di bawah perundangan negeri Tanah digazet di bawah Kanun Tanah Negara

Penerangan Contohnya seperti tapak RAMSAR, Tasik Bera, Pahang Contohnya Taman Negeri DiRaja Belum, Perak Untuk tujuan konservasi hidupan liar seperti Taman Ternakan Rusa/Kijang, Gua Musang, Kelantan. Bertujuan untuk konservasi hidupan liar.

1.2 KAWASAN RIZAB HIDUPAN LIAR DALAM KONTEKS KSAS Kawasan rizab hidupan liar, sama ada yang telah diwartakan di bawah Akta 76, atau Akta 226, atau kawasan hutan yang diwartakan di bawah Akta 313, atau kawasankawasan lain yang penting untuk hidupan liar adalah tergolong dalam KSAS. 1.3

KATEGORI KAWASAN RIZAB HIDUPAN LIAR

Kawasan rizab hidupan liar dikategorikan sebagai KSAS bernilai warisan sebagai fungsi utama dan KSAS bernilai sokongan hidup sebagai fungsi sampingan seperti yang dinyatakan dalam jadual 1-

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN RIZAB HIDUPAN LIAR

Kepentingan Kawasan Rizab Hidupan Liar Sebagai KSAS KSAS Bernilai Warisan Fungsi Utama Kawasan rizab hidupan liar mempunyai nilai biologi yang tinggi dan merupakan warisan yang perlu dipelihara dan dipulihara.

KSAS Bernilai Sokongan Hidup Fungsi Sampingan i)

sumber protein dan makanan penting bagi orang asli dan kaum pribumi lain.

ii) agen pendebungaan dan percambahan flora dan tanaman pertanian. iii) Menentukan keseimbangan spesis dan populasi fauna.

PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN

Prinsip-prinsip umum pemeliharaan dan pembangunan kawasan rizab hidupan liar adalah seperti berikut: 2.1

2.2

PENGINTEGRASIAN PROGRAM PEMULIHARAAN



Memperkukuhkan mengintegrasikan pemuliharaan.

dan program



Mengintegrasikan pertimbangan kepelbagaian biologi ke dalam strategi perancangan sektoral.



Mengambil kira perundangan negeri mengikut Perlembagaan Malaysia.

2.3 PENGUKUHAN ASPEK PERUNDANGAN DAN DASAR SEDIA ADA Mematuhi dan mengkaji semula perundangan dan dasar sedia ada untuk menekankan keperluan kepelbagaian biologi seperti yang diterangkan dalam bab dasar sedia ada

MINIMUM KESAN DARI AKTIVITI MANUSIA

Meminimumkan kesan aktiviti manusia terhadap kepelbagaian biologi.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

3 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN RIZAB HIDUPAN LIAR

DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA

3.1

DASAR SEDIADA Dasar Dasar Kepelbagaian Biologi Kebangsaan

Dasar Alam Sekitar Negara

3.2

Penerangan 

Menjadikan Malaysia pusat kecemerlangan dalam pemuliharaan, penyelidikan, dan penggunaan kepelbagaian biologi tropika dunia menjelang tahun 2020.



Memulihara kepelbagaian biologi Malaysia dan memastikan komponennya digunakan secara lestari bagi kemajuan dan pembangunan sosio-ekonomi negara.



Meneruskan kemajuan ekonomi, sosial, dan budaya serta peningkatan kualiti hidup rakyat Malaysia menerusi kesejahteraan alam sekitar dan pembangunan lestari.



Melindungi dan memulihara alam sekitar dan sumber asli khususnya kawasan yang mengandungi ekosistem dan habitat yang kaya dengan unsur-unsur hayat sebagai zon pemuliharaan serta perlindungan flora dan fauna asli dan sumber-sumber genetik.

AKTA/PERUNDANGAN BERKAITAN Akta / Undang-Undang Akta Perlindungan Hidupan Liar 1972 Akta Taman Negara 1980 Akta Perhutanan Negara 1984

Agensi 

Jabatan PERHILITAN



Jabatan PERHILITAN



Jabatan Taman Negara



Jabatan Perhutanan

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

4 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN RIZAB HIDUPAN LIAR

GARIS PANDUAN UMUM

GP umum kawasan rizab adalah seperti berikut:

hidupan

liar

4.1 KAWASAN RIZAB HIDUPAN LIAR  Aktiviti pembangunan di dalam kawasan rizab hidupan liar yang telah diwartakan adalah dilarang.  Pembangunan fizikal dihadkan kepada pembangunan prasarana yang minimum untuk kegunaan pengurusan, penyelidikan serta ekopelancongan yang tidak memberi impak negatif kepada kawasan berkenaan.  Pembangunan kawasan rizab hidupan liar tidak boleh dibangunkan kecuali oleh Jabatan Perlindungan Hidupan Liar dan Taman Negara dengan pembangunan minimum.

 Menyediakan jaringan koridor menghubungi kawasan-kawasan rizab yang berhampiran.  Membuat perancangan jangka masa panjang supaya setiap pembangunan tidak atau hanya memberi kesan yang minimum terhadap alam sekitar dan habitat hidupan liar.  Kajian Penilaian Impak Alam Sekitar (EIA) diperlukan bagi aktiviti yang ditetapkan dalam Akta Kualiti Alam Sekeliling, 1974 (Akta 267).  Menyediakan Pelan Pengurusan Alam Sekitar (Environmental Management Plan) untuk memastikan kesan pembangunan yang minimum terhadap kawasan terkawal.

4.2 ZON PENAMPAN  Menyediakan zon penampan (samada 1belukar atau kebun); a) sekurang-kurangnya 50 meter dari luar sempadan rizab kawasan hidupan liar. b) Memastikan kawasan penampan dan riparian dipelihara supaya proses pemendapan dan pemeliharaan nutrien tanah terkawal.

Kawasan pertanian tidak digalakkan kerana ini akan menimbulkan isu konflik manusia-hidupan liar.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN RIZAB HIDUPAN LIAR

Foto1 : Kawasan penampan dan riparian yang disediakan di luar sempadan rizab hidupan liar Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN RIZAB HIDUPAN LIAR

GP KHUSUS

5.1

GP KHUSUS PEMBANGUNAN KSAS

Tahap Kesensitifan

Aktiviti Dibenarkan (Rujuk Kod Gunatanah)

Aktiviti Dibenarkan Dengan Syarat Aktiviti

Rizab Hidupan Liar (diwartakan)

Penyelidikan, Memburu dan pengurusan, dan ekopelancongan ekopelancongan

Lesen dan permit dari PERHILITAN

Taman Negara dan Taman Negeri Kawasan Penting Hidupan Liar (tidak diwartakan) Tempat Pendaratan, Bertelur dan Santuari bagi Penyu dan Tuntung

Penyelidikan, Ekopelancongan pengurusan, dan ekopelancongan Penyelidikan, Pembangunan pengurusan, dan impak rendah ekopelancongan

Permit dari PERHILITAN

Zon Penampan

Penyelidikan dan ekopelancongan

Penyelidikan dan rekreasi.

Tiada pertukaran kelas gunatanah

 

Hutan, kebun atau belukar

Aktiviti mesra alam

Aktiviti tidak dibenarkan

Catatan / Garispanduan

Syarat

Kajian kesan kepada penyu dan tuntung Kelulusan kajian EIA

Kelulusan kajian EIA

 Tiada sebarang aktiviti pembangunan kecuali prasarana penyelidikan dan ekopelancongan oleh PERHILITAN dan Jabatan Perhutanan Semenanjung Malaysia (JPSM) yang dibangunakan secara minima.  Tiada sebarang aktiviti pembangunan kecuali prasarana ekopelancongan  Tiada sebarang aktiviti pembangunan kecuali prasarana ekopelancongan

 Tertakluk kepada undang-undang dan peraturan sedia ada.

 Penggunaan lampu suluh, spotlight, dan kamera tidak dibenarkan di tempat penyu bertelur.  Lampu awam tidak digalakkan di sepanjang pantai pendaratan penyu.  Menahan pukat ikan di kawasan berhadapan pantai pendaratan.  Pembangunan perumahan, komersial, dan perindustrian tidak dibenarkan dalam kawasan zon penampan.

 Pemeliharaan rizab pantai selebar 60 meter.  Pemeliharaan rizab sungai selebar 20 meter di kedua-dua belah sungai.  Pemeliharaan tumbuhan renek dan rimbun semula jadi.  Sebarang cadangan pembangunan perlu mendapat kelulusan kajian EIA.  Kadar paras hingar (Laeq) kawasan tidak melebihi 55 dBA di waktu siang dan 45 dBA di waktu malam.

 Tertakluk kepada undang-undang dan peraturan sedia ada.  Tertakluk kepada undang-undang dan peraturan sedia ada (seperti Akta Perhutanan Negara, 1984).  Perlu diwartakan sebagai rizab hidupan liar atau taman negara/negeri.

 Lebar zon penampan sekurang-kurangnya 50 meter di luar sempadan kawasan rizab.  Kadar paras hingar (Laeq) kawasan tidak melebihi 55 dBA di waktu siang dan 45 dBA di waktu malam.  Kualiti udara tidak melebihi 260ug/m3 TSP .  Kualiti air mengalir masuk ke dalam kawasan perlindungan sekurang-kurangnya kelas II Piawai Kualiti Air Kebangsaan.  Kualiti effluen kawasan sekeliling mencapai Piawai A Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Kumbahan dan Effluen Perindustrian) 1979.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung MalaysiaJabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

7 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN RIZAB HIDUPAN LIAR

KSAS Jaringan Koridor

Tahap Kesensitifan 1

Aktiviti Dibenarkan (Rujuk Kod Gunatanah) Hutan, pertanian

Aktiviti Dibenarkan Dengan Syarat Aktiviti

Syarat

Ekopelancongan

Kelulusan kajian EIA.

Aktiviti tidak dibenarkan  Perburuan haram tidak dibenarkan sama sekali di sepanjang koridor.

Catatan / Garispanduan  Kadar paras hingar (Laeq) kawasan tidak melebihi 55 dBA di waktu siang dan 45 dBA di waktu malam.  Kualiti udara tidak melebihi 260ug/m3 TSP.  Kualiti air mengalir masuk ke dalam kawasan perlindungan sekurangkurangnya kelas II Piawai Kualiti Air Kebangsaan.  Kualiti effluen kawasan sekeliling mencapai Piawai A Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Kumbahan dan Effluen Perindustrian) 1979.  Jalan raya atau laluan keretapi merentasi kawasan rizab hidupan liar perlu menyediakan lintasan ekologi supaya laluan binatang tidak terputus seperti di bawah jejantas.

Nota: Tahap Kesensitifan: 1 = Tiada pembangunan kecuali aktiviti penyelidikan 2 = Aktiviti berimpak rendah dibenarkan tanpa pertukaran guna tanah 3 = Pembangunan terkawal (dengan syarat-syarat tertentu)

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN RIZAB HIDUPAN LIAR

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS KAWASAN RIZAB HIDUPAN LIAR

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan Jalan Chenderasari, 50646 Kuala Lumpur

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF 29/4/2011

Hutan Simpan Kekal

2010

JABATAN PERANCANGAN BANDAR DAN DESA SEMENANJUNG MALAYSIA KEMENTERIAN PERUMAHAN DAN KERAJAAN TEMPATAN 2010

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS HUTAN SIMPAN KEKAL

Cetakan Pertama 2010 ď&#x192;&#x2019; Hakcipta Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan

978-983-2773-98-6

Diterbitkan di Malaysia oleh Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan Tel: 03-2081 6000 Faks: 03-2094 1170

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS HUTAN SIMPAN KEKAL

Pemberitahuan GP ini mengandungi 10 GP yang perlu dibaca secara bersama iaitu         

29 April 2011

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS HUTAN SIMPAN KEKAL

ISI KANDUNGAN 1.

SKOP

1.3

3 3

1.1 1.2

Definisi Hutan Simpan Kekal Hutan Simpan Kekal dalam Konteks KSAS Kategori Hutan Simpan Kekal

PRINSIP-PRINSIP UMUM PEMELIHARAAN DAN PEMBANGUNAN HUTAN SIMPAN KEKAL 2.1

2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7

Peruntukan Kawasan Hutan Simpan Kekal Yang Mencukupi Pengurusan Hutan Simpan Kekal Dengan Berkesan Pelaksanaan Program Pembangunan Hutan Yang Berperancangan Memaksimumkan Penghasilan Hutan Menyokong Penyelidikan Dalam Perhutanan Pelindungan Kepelbagaian Biologi Hutan Mematuhi Dasar Dan Aspek Perundangan

4 4 4 4 4 4 5 5

DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA

GARIS PANDUAN UMUM

4.1 4.2

7 7

3.1 3.2

Dasar Sedia Ada Akta / Perundangan Berkaitan

Kawasan Hutan Simpan Kekal Zon Penampan

GARIS PANDUAN KHUSUS PEMULIHARAAN 5.1

Garis Panduan Khusus Pembangunan

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

6 6

8 8

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS HUTAN SIMPAN KEKAL

SENARAI JADUAL Jadual 1 : Kepentingan Hutan Simpan Kekal Sebagai KSAS

SENARAI RAJAH Rajah 1 : Jenis-jenis hutan Mengikut Ketinggian

SENARAI FOTO Foto 1: Hutan Simpan merupakan kawasan yang berkepentingan dan bernilai tinggi dari segi kepelbagaian biologi Foto 2: Pemandangan yang cantik dan hijau dari kawasan hutan menjadi sumber inspirasi kepada manusia

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

1 3

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS HUTAN SIMPAN KEKAL

Meliputi jenis hutan mengikut ketinggian iaitu-

SKOP

1.1

Definisi Hutan Simpan Kekal

Di bawah Dasar Perhutanan Negara 1978 (Pindaan 1992), Hutan Simpan Kekal perlu diurus dan dikelaskan di bawah empat fungsi utama seperti berikut: Perkara Hutan Perlindungan

Hutan Berhasil/ Pengeluaran

Hutan Lipur

Hutan Penyelidikan dan Pendidikan

Definisi Berfungsi sebagai kawasan sumber air, mengurangkan kerosakan disebabkan banjir, hakisan sungai dan tanahtanah pertanian. Berfungsi sebagai bekalan yang berpanjangan bagi semua bentuk keluaran hutan yang dihasilkan secara ekonomik bagi memenuhi kehendak domestik dan pengeksportan. Berfungsi sebagai kawasan rekreasi eko pelancongan dan menggalakkan pengetahuan awam mengenai kepentingan kawasan hutan. Berfungsi sebagai kawasan kajian penyelidikan, pendidikan serta pemeliharaan kepelbagaian hayat.

Hutan Ericaceous - Gunung (> 1500 meter);

Hutan Montane - Oak (1200-1500 meter);

Hutan Dipterocarp Atas (750-1200 meter);

Hutan Dipterocarp Bukit (300-750 meter);

Hutan Dipterocarp Pamah (<300 meter);

Hutan Paya Gambut (<300 meter); dan

Hutan Paya Laut (<300 meter).

Foto 1: Hutan simpan merupakan kawasan yang berkepentingan dan bernilai tinggi dari segi kepelbagaian biologi. Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS HUTAN SIMPAN KEKAL Rajah 1 : Jenis-jenis Hutan Mengikut Ketinggian

Ketinggian

1500m

1200m

750m

300m

Hutan Paya Laut

Hutan Hutan Paya Gambut Dipterokarp Pamah

Hutan Dipterokarp Bukit

Hutan Montane Oak

Hutan Ericaceous Gunung

Nota: Bagi kawasan luar Kawasan Pengurusan Khas (SMA) yang berketinggian melebihi 300 m, sebarang aktiviti pembangunan dan pertanian tidak dibenarkan di kawasan ini. Pengusahasilan hutan secara mampan dan aktiviti ekopelancongan berimpak rendah boleh dipertimbangkan mengikut tahap kesensitifan yang ditentukan di peringkat tempatan.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS HUTAN SIMPAN KEKAL 1.2

Hutan Simpan Konteks KSAS

Kekal

dalam

Keluasan kawasan berhutan di Semenanjung Malaysia ialah 45% (5.92 juta hektar) daripada jumlah keluasan tanah di Semenanjung Malaysia iaitu 13.25 juta hektar. Dari 5.92 juta hektar tersebut, seluas 4.84 juta hektar telah diwartakan sebagai Hutan Simpan Kekal. Hutan Simpan Kekal merupakan kawasan yang berkepentingan dan bernilai tinggi dari segi kepelbagaian biologi. Kawasan ini merupakan habitat fauna dan flora yang khas. 1.3

Jadual 1 : Kepentingan Hutan Simpan Kekal Sebagai KSAS KSAS Bernilai Warisan

KSAS Bernilai Sokongan Hidup

KSAS Bernilai Bencana

Fungsi Utama

Berfungsi mengekalkan kepelbagaian biologi sesuatu kawasan.

Berfungsi mengawal air larian yang berlebihan dan berkeupayaan untuk menakung air.

Kategori Hutan Simpan Kekal

Fungsi utama hutan simpan kekal boleh dikategorikan sebagai KSAS bernilai warisan, bernilai sokongan hidup, dan bernilai bencana seperti mana yang dinyatakan di dalam Jadual 1.

Berfungsi sebagai tempat pelimpahan karbon dan juga membantu di dalam penciptaan karbon.

Foto 2: Pemandangan yang cantik dan hijau dari kawasan hutan menjadi sumber inspirasi kepada manusia.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS HUTAN SIMPAN KEKAL 2.

PRINSIP-PRINSIP UMUM PEMELIHARAAN DAN PEMBANGUNAN HUTAN SIMPAN KEKAL

2.3



Pemeliharaan dan pembangunan hutan hendaklah berdasarkan Dasar Perhutanan Negara 1978 (Pindaan 1992).



Mengisytiharkan sebagai hutan simpanan kekal kawasan-kawasan yang mencukupi dan strategik di seluruh negara, berasaskan kepada konsep penggunaan tanah yang rasional.

2.1

Peruntukan Kawasan Simpan yang Cukup

Melaksanakan program pembangunan hutan yang terancang melalui operasi pemeliharaan dan pemulihan hutan berasaskan amalan-amalan silvikultur yang sesuai. 2.4

Memaksimumkan Hutan

Menggalakkan penghasilan serta penggunaan yang cekap dari kawasan hutan berhasil untuk faedah ekonomi yang maksimum bagi semua jenis keluaran hutan.



Menggalakkan pembangunan perindustrian hutan sesuai dengan aliran sumber dan peluang pekerjaan.



Mewujudkan ladang hutan dari spesies-spesies tempatan dan luar negeri bagi menampung bekalan kayu dari hasil hutan asli.

Pengurusan Hutan Simpan Kekal dengan Berkesan

Menguruskan hutan simpan kekal dengan memaksimumkan faedah-faedah sosial dan alam sekitar bersesuaian dengan prinsip-prinsip pengurusan berkekalan.

2.5

Menyokong Penyelidikan dalam Perhutanan 

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Penghasilan



Hutan

Memperuntukkan kawasan hutan simpan kekal yang mencukupi di kawasan yang strategik di seluruh negara bersesuaian dengan konsep penggunaan tanah yang rasional. 2.2

Pelaksanaan Program Pembangunan Hutan Yang Berperancangan

Mengendali dan menyokong program-program penyelidikan yang intensif dalam bidang perhutanan dan keluaran hutan bertujuan untuk meningkatkan faedah-faedah hutan secara maksimum.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS HUTAN SIMPAN KEKAL 

2.6

Menggalakkan pendidikan dalam perhutanan dan pengendalian perkhidmatan publisiti dan pengembangan bagi meningkatkan kefahaman masyarakat terhadap pelbagai faedah hutan. Pelindungan Biologi Hutan

Kepelbagaian

DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA 3.1

Dasar

Aspek Ditekankan

Dasar Perhutanan Negara 1978 (Pindaan 1992)

Hutan simpanan kekal perlu diurus dan dikelaskan di bawah empat fungsi utama seperti berikut:

Memberi perlindungan kepada kepelbagaian biologi dan pengekalan kawasan yang mempunyai spesies flora dan fauna yang unik. 2.7

Mematuhi Dasar Perundangan

dan

Mematuhi Dasar Perhutanan 1978 (Pindaan 1992).

Dasar Sedia Ada

Aspek Negara

 Hutan Perlindungan Berfungsi sebagai kawasan sumber air, mengurangkan kerosakan disebabkan banjir, hakisan sungai dan tanahtanah pertanian.  Hutan Berhasil Pengeluaran

Berfungsi sebagai bekalan yang berpanjangan bagi semua bentuk keluaran hutan yang dihasilkan secara ekonomik bagi memenuhi kehendak domestik dan pengeksportan. 

Hutan Lipur

Berfungsi sebagai kawasan rekreasi ekopelancongan dan mengalakkan pengetahuan awam mengenai kepentingan kawasan hutan. 

Hutan Penyelidikan dan Pendidikan

Berfungsi sebagai kawasan kajian penyelidikan, pendidikan serta pemeliharaan kepelbagaian hayat.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS HUTAN SIMPAN KEKAL 3.2

Akta / Perundangan Berkaitan

Akta / UndangUndang Perlembagaan Persekutuan Akta Perhutanan Negara 1984 (Pindaan 1993) Kanun Tanah Negara 1965 Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 (Pindaan) 1985

Agensi 

Pihak Berkuasa Negeri (PBN)



Jabatan Perhutanan



KPTG Pejabat Tanah dan Galian



GARIS PANDUAN UMUM GP umum hutan simpan kekal adalah seperti berikut: 4.1 Kawasan Hutan Simpan Kekal 

Hutan Simpan Kekal yang mencukupi perlu ditentukan dan hakmiliknya terjamin. Kawasan yang dikenalpasti tersebut mestilah diwartakan sebagai Hutan Simpan Kekal dan tidak boleh dikeluarkan kecuali di dalam sesuatu keadaan yang tersangat istimewa. Semua kawasan yang telah dikeluarkan hendaklah digantikan sepertimana yang tercatat dalam Akta Perhutanan Negara, 1984.



Langkah-langkah perlu diambil untuk menambah kawasan Hutan Simpan Kekal dengan mengambilkira kawasan lain seperti tanah terbiar, tanah kerajaan, tanah bercerun dan tanah-tanah lain yang tidak subur.



Semua kawasan hutan perlu diwartakan sebagai kawasan Hutan Simpan Kekal.



Zon-zon khas ditentukan untuk mengurangkan percanggahan penggunaan tanah.

Jabatan Alam Sekitar

Akta Orang Asli 1954

Jabatan Hal Ehwal Orang Asli  Jabatan Tanah dan Galian

Akta Perlindungan Hidupan Liar 1972



Akta Taman Negara 1980 Enakmen Bekalan Air 1920 Enakmen Perlombongan 1929 Akta Kerajaan Tempatan 1976 Akta Jalan, Perparitan dan Bangunan 1974 Akta Pemuliharaan Tanah 1960

PERHILITAN

Jabatan Perhutanan  PERHILITAN  Pihak Berkuasa Negeri (PBN)  Jabatan Mineral dan Geosains (JMG) 



PBPT



PBPT



KPTG PTG



Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS HUTAN SIMPAN KEKAL 

Hutan Simpan Kekal dikelaskan mengikut kecerunan yang merangkumi salah satu atau lebih daripada kelas-kelas fungsinya.



Semua ekosistem hutan di persisiran pantai perlu dipelihara selaras dengan Prinsip Pengurusan Hutan Secara Berkekalan.



Sebarang pembalakan tidak dibenarkan di kawasan tanah tinggi yang melebihi ketinggian 1000 meter dari atas paras laut atau mempunyai kecerunan melebihi 35 darjah.



Kawasan hidupan liar yang mempunyai jaringan koridor yang berkesinambungan perlu dikekalkan.

4.2 Zon Penampan 

Zon penampan selebar 50 meter hendaklah disediakan di sekeliling kawasan Hutan Simpan Kekal.



Pembangunan bangunan kekal serta penanaman tanaman pemakanan dan penternakan haiwan tidak dibenarkan.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

8 5.

GARIS PANDUAN KHUSUS PEMULIHARAAN

Hutan Ericaceous Gunung (>1500 meter)

Hutan Montane Oak (1200-1500 meter)

Kesensitifan

KSAS/ Kategori

Tahap

5.1 Garis Panduan Khusus Pembangunan

1 & 2

Aktiviti Dibenarkan Dengan Syarat

Aktiviti Dibenarkan (Rujuk Kod Guna tanah)

Pemuliharaan kawasan hutan

Aktiviti



Ekopelancongan



Tadahan air



Rizab hidupan liar



Penyelidikan



Ekopelancongan



Tadahan air



Rizab Hidupan Liar



Penyelidikan & Pendidikan



Penempatan orang asli (di mana berkenaan)

Syarat

Tiada

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Aktiviti Tidak Dibenarkan

Tiada sebarang aktiviti dibenarkan kecuali aktiviti yang dibenarkan dengan syarat.

Catatan



Tiada penukaran penggunaan tanah selain perhutanan.



Kerja-kerja awam untuk infrastruktur aktiviti ekopelancongan hendaklah terhad kepada spesifikasi yang ditetapkan dalam panduan “Forest Recreation Facilities – A Guide” dan juga “Pelan Ekopelancongan Kebangsaan Malaysia” oleh Kementerian Kebudayaan, Kesenian dan Pelancongan.



Rujuk GP Perancangan Pembangunan Di Kawasan Bukit dan Tanah Tinggi, KPKT (2009).



Tiada penukaran penggunaan tanah selain perhutanan



Rujuk GP Perancangan Pembangunan Di Kawasan Bukit dan Tanah Tinggi, KPKT (2009).

Hutan Dipterocarp Bukit (300-750 meter)

Kesensitifan

KSAS/ Kategori

Tahap

Aktiviti Dibenarkan Dengan Syarat

Aktiviti Dibenarkan (Rujuk Kod Guna tanah) Pemuliharaan kawasan hutan dan sekitarnya

Aktiviti

Syarat



Ekopelancongan



Hidupan Liar



Penyelidikan Pendidikan



Pengusahasilan



Penempatan orang asli



Perlindungan



Perikanan



Pencerapan flora dan fauna

Tiada

Aktiviti Tidak Dibenarkan

Catatan

1. Pembuangan sampah



Tiada penukaran penggunaan tanah selain perhutanan.

2. Pelepasan kumbahan



Menyediakan zon penampan (buffer strips) 50 meter ke arah laut dan di sepanjang badan air (lebar di antara 5 meter-50 meter bergantung kepada lebar laluan air)



Tiada pembalakan dibenarkan di kawasan berkecerunan melebihi 35 darjah atau zon penampan.



Jalan hutan hanya boleh dibina dengan sekurang-kurangnya 20 meter jarak dari kawasan aliran air tetap dan berpandukan “Spesifikasi Jalan-jalan Hutan untuk Semenanjung Malaysia” oleh Jabatan Perhutanan.



Pembinaan jalan tidak melebihi 4 meter lebar dengan kepadatan tidak melebihi 40 meter/ha. (minimum road density).



Tidak dibenarkan membina jalan di cerun yang melebihi 25 peratus. Sekiranya tidak dapat dielakkan, kerja-kerja pengawalan hakisan perlu dijalankan seperti yang ditetapkan oleh Jabatan Perhutanan.



Mengekalkan tumbuhan semula jadi di kawasan penampan sepanjang sungai (kelebaran 50 meter dan juga di kawasan yang tidak sesuai untuk kegunaan yang ditentukan.



Pengekalan garis hutan di sempadan kawasan lapangan hutan (retention of forest margin at forest field boundary).

3. Industri 4. Perumahan 5. Pemusnahan hutan bakau

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Kesensitifan

KSAS/ kategori

Tahap

10 Aktiviti Dibenarkan (Rujuk Kod Guna tanah)

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat

Aktiviti

Syarat

Aktiviti tidak dibenarkan

Catatan



Semua jenis pembangunan mestilah terletak 60 meter dari garis kawasan hutan dan hendaklah mengekalkan tumbuhan semula jadi di zon penampan dalam lingkungan 30 meter dari paras air pasang/tinggi.



Laluan akses ke kawasan hutan bakau tidak melebihi 4.5 meter.



Lebar laluan pejalan kaki hanya 1-2 meter sahaja dibenarkan.



Hanya bot-bot kecil boleh digunakan untuk membawa pelancong (kurang daripada 5 kuasa kuda). Kerja-kerja awam untuk infrastruktur aktiviti ekopelancongan hendaklah terhad kepada spesifikasi yang ditetapkan dalam panduan “Forest Recreation Facilities – A Guide” dan juga “Pelan Ekopelancongan Kebangsaan Malaysia” oleh Kementerian Kebudayaan, Kesenian dan Pelancongan.”



Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Rujuk GP Perancangan Pembangunan Di Kawasan Bukit dan Tanah Tinggi, KPKT (2009).

Hutan Dipterocarp Pamah (<300 meter); Hutan Paya Gambut (<300 meter); dan Hutan Paya Laut (<300 meter).

Tahap

KSAS/ kategori

Kesensitifan

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat

Aktiviti Dibenarkan (Rujuk Kod Guna tanah)

Pemuliharaan kawasan hutan dan sekitarnya

Aktiviti



Ekopelancongan



Hidupan Liar



Penyelidikan & Pendidikan



Pengusahasilan



Penempatan orang asli



Perlindungan



Perikanan



Pencerapan flora dan fauna

Catatan Aktiviti tidak dibenarkan

Syarat

Tiada



Pembuangan sampah



Tiada penukaran penggunaan tanah selain perhutanan.



Pelepasan kumbahan



Industri



Perumahan

Menyediakan zon penampan (buffer strips) 50 meter ke arah laut dan di sepanjang badan air (lebar di antara 5 meter-50 meter bergantung kepada lebar laluan air).



Pemusnahan hutan bakau



Tiada pembalakan dibenarkan di kawasan berkecerunan melebihi 35 darjah atau zon penampan.



Pembinaan jalan tidak melebihi 4 meter lebar dengan kepadatan tidak melebihi 40 meter/ha. (minimum road density)



Tidak dibenarkan membina jalan di cerun yang melebihi 25 peratus. Sekiranya tidak dapat dielakkan, kerja-kerja pengawalan hakisan perlu dijalankan seperti yang ditetapkan oleh Jabatan Perhutanan.



Mengekalkan tumbuhan semula jadi di kawasan penampan sepanjang sungai (kelebaran 50 meter dan juga di kawasan yang tidak sesuai untuk kegunaan yang ditentukan.



Pengekalan garis hutan di sempadan kawasan lapangan hutan (retention of forest margin at forest field boundary).



Semua jenis pembangunan mestilah terletak 60 meter dari garis kawasan hutan dan hendaklah mengekalkan tumbuhan semula jadi di zon penampan dalam lingkungan 30 meter dari paras air pasang/tinggi.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Kesensitifan

KSAS/ Kategori

Tahap

12 Aktiviti Dibenarkan (Rujuk Kod Guna tanah)

Aktiviti Dibenarkan Dengan Syarat

Aktiviti

Syarat

Catatan Aktiviti Tidak Dibenarkan

(Sumber : Kajian KSAS 2004) Nota : 1 = 2 = 3 =

Tahap Kesensitifan :Tiada Pembangunan Kecuali Aktiviti Penyelidikan Aktiviti Berimpak Rendah Dibenarkan Tanpa Pertukaran Guna Tanah Pembangunan Terkawal (Dengan Syarat-Syarat Tertentu)

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia



Laluan akses ke kawasan hutan bakau tidak melebihi 4.5 meter.



Lebar laluan pejalan kaki hanya 1-2 meter sahaja dibenarkan.



Hanya bot-bot kecil boleh digunakan untuk membawa pelancong (kurang daripada 5 kuasa kuda).



Rujuk GP Perancangan Pembangunan Di Kawasan Bukit dan Tanah Tinggi, KPKT (2009).

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan Jalan Chenderasari, 50646 Kuala Lumpur

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia