Βιβλίο δασκάλων by anoixtosxoleio

ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΝΤΖΑ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

2α τάξη ΒΙΒΛΙΟ ΔΑΣΚΑΛΟΥ

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2014-15

______________________________________________ Ευχαριστούμε τον παιδίατρο του ΕΕΙ, Αντώνη Μακρή, για τις επιστημονικές συμβουλές του. Επίσης, ευχαριστούμε τους: Μάγια Αλεβιζάτου, συντονίστρια του Ψυχοπαιδαγωγικού τμήματος, Κωνσταντίνο Ρόκκα, ουρολόγο - ανδρολόγο, το Εικαστικό τμήμα και το τμήμα Πληροφορικής του ΕΕΙ

ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΑΘΗΝΩΝ – ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΨΥΧΙΚΟΥ ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Ταξιδεύουμε, μαθαίνουμε, μεγαλώνουμε 2α τάξη

Μαρία Παπασταμάτη – Κατερίνα Στεφανάκου σε συνεργασία με τον Λουκά Ζάχο

Εικονογράφηση: Ευθυμία Ζάχου – Άγγελος Φωκάς

ΣΤΟ ΚΟΡΜΙ Δόξα στ’ ανθρώπου το κορμί! Στη σάρκα, που σαν καλοκυβέρνητο καράβι σιδερένιο στα παλάτια του πελάγου βαστάει του ανέμου τους δαρμούς, του δρόμους και τα λιοπύρια. Δόξα στα χέρια, ω χέρια προκομμένα, σα σπαθιά δυνατά και σαν αλέτρια, στα πόδια, που ματώνεστε περνώντας τα φτερά, δόξα στο χορταριασμένο βράχο του στήθους. (….) Στο κορμί δόξα, που και κείνο πλάθει με την ορμή της πύρινης αγάπης τα ωραία παιδιά, τα λιονταροθρεμένα παλικάρια, τους πολέμους, τις νίκες, και τις πατρίδες! Κωστής Παλαμάς

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Όταν αναλάβαμε το project της Σεξουαλικής Αγωγής, ο πρώτος – και ίσως ο βασικότερος – προβληματισμός μας αφορούσε στην ουσία του προγράμματος: «Τι είναι η Σεξουαλική Αγωγή και γιατί είναι αναγκαίο να ενταχθεί στο σχολικό πρόγραμμα και μάλιστα στο πρόγραμμα των μικρότερων τάξεων;» Η απάντηση στο ερώτημα, όμως, δεν ήρθε αμέσως. Το αντίθετο. Έχοντας ολοκληρώσει το πρόγραμμα, μπορούμε πλέον να συμπεράνουμε ότι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση αποτελεί ένα πολύπλευρο ταξίδι αναγνώρισης του εαυτού μας, της φυσιολογίας μας και της ταυτότητάς μας, που ιδιαίτερα για τις μικρότερες ηλικίες στις οποίες απευθυνόμαστε, μπορεί να συντελέσει καθοριστικά στο υγιές χτίσιμο της προσωπικότητάς μας. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι δεν αναφέρεται μόνο σε θέματα που αφορούν στην ανατομία και στην αναπαραγωγή. Αφορά εξίσου στις σχέσεις των ανθρώπων, στον αμοιβαίο σεβασμό, στη διαφορετικότητα των δύο φύλων, στην ασφάλεια και στην προστασία του εαυτού μας. Κατά συνέπεια, παραμελώντας τη σεξουαλική αγωγή των παιδιών μας, είναι σαν να τους αρνούμαστε γνώσεις και δεξιότητες με καθοριστική σημασία για την υγιή και ομαλή ανάπτυξή τους.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

ΓΙΑΤΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ; Η καθιέρωση του προγράμματος υπαγορεύεται από τις ίδιες τις συνθήκες της εποχής και το γενικότερο περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνουν τα παιδιά. Πλέον, από πολύ μικρή ηλικία, έρχονται αντιμέτωπα με κάθε είδους πληροφορίες και εικόνες, από αμέτρητες εξωτερικές πηγές, όπως η τηλεόραση, τα περιοδικά, το διαδίκτυο, η μουσική ή ακόμη και οι παρέες που συναναστρέφονται. Η έκθεση σε πληροφορίες που δεν ελέγχονται στο σύνολό τους, είτε το θέλουμε είτε όχι, βάζει το δικό της λιθαράκι στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των παιδιών μας. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας παίζει καθοριστικό ρόλο στον τρόπο που ο έφηβος θα αντιμετωπίσει τα διάφορα θέματα γύρω από το σεξ και θα ρυθμίσει τη σεξουαλική του συμπεριφορά, καθώς πλησιάζει στη σεξουαλική ωριμότητα. Κατά συνέπεια είναι σημαντικό οικογένεια και σχολείο, να είναι οι πρώτοι και πιο σημαντικοί δάσκαλοι των παιδιών ώστε να «φιλτραριστεί» κατάλληλα η επίδραση των ανεξέλεγκτων ερεθισμάτων στα οποία εκτίθενται καθημερινά τα παιδιά. Οι μεν γονείς διαδραματίζουν πρωταρχικό ρόλο στη ζωή του παιδιού. Αποτελούν τα πρόσωπα αναφοράς και τα πρότυπα ταύτισης για το ίδιο. Μεταφέρουν αξίες και στάσεις ζωής μέσα από τη συμπεριφορά τους αλλά και τη σχέση τους μαζί του. Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

Το δε σχολείο, αποτελεί φορέα γνώσης, μάθησης και κοινωνικοποίησης. Και τα δύο αυτά συστήματα (οικογενειακό και σχολικό-εκπαιδευτικό) καλούνται να συμβάλλουν στη σωστή ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του παιδιού για θέματα που αφορούν στον εαυτό του και στις σχέσεις του με τους άλλους, με σκοπό την πρόληψη και την προαγωγή της ψυχικής και σεξουαλικής υγείας του παιδιού αλλά και του αυριανού ενήλικα. Κατά συνέπεια μόνο η συνεργασία του σχολείου με τους γονείς μπορεί να διασφαλίσει ότι η πρώτη αυτή λεπτή επαφή των παιδιών με το θέμα θα καλύπτεται από την απαραίτητη «ζεστασιά» και θετική στάση. Δείχνοντας από την αρχή ανοιχτή διάθεση, μπορούμε να χτίσουμε μια διαφορετική προσέγγιση και φιλοσοφία, γύρω από ένα θέμα που κάποτε αποτελούσε ταμπού. Η ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Το Κολλέγιο Αθηνών, ακολουθώντας πάντα τις ανάγκες της εποχής, έχει καθιερωθεί για την εκπαιδευτική του πρωτοπορία και καινοτομία. Ένα ακόμη απτό παράδειγμα αυτής της πρωτοπορίας αποτελεί το πρόγραμμα Σεξουαλικής Αγωγής. Το «ταξίδι» του προγράμματος στο σχολείο μας ξεκινά το 2008, όταν με την παρότρυνση του διευθυντή του Κολλεγίου Αθηνών, Λουκά Ζάχου και του παιδιάτρου του ΕΕΙ, Αντώνη Μακρή, η τότε νοσηλεύτρια του Σχολείου μας, Γιάννα Πλατάρη, πραγματοποίησε την Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

πρώτη ομιλία σε κορίτσια της 6ης δημοτικού με τίτλο : «Η άλλη όψη του φεγγαριού» και θέμα τις αλλαγές που βιώνουν τα κορίτσια στο σώμα τους. Το 2009, τη σκυτάλη παίρνει ο παιδίατρος του ΕΕΙ, Αντώνης Μακρής, ο οποίος ξεκινά την πρώτη συστηματική προσέγγιση του θέματος με δομημένες και στοχευμένες ομιλίες προς τα παιδιά της 6ης Δημοτικού. Πρόκειται για το πρόγραμμα ομιλιών «Γνωρίζω το σώμα μου» το οποίο από τότε πραγματοποιείται κάθε χρόνο και στα δύο Δημοτικά του ΕΕΙ. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα περιλαμβάνει τις τρεις θεματικές ομιλίες του γιατρού του ΕΕΙ «Το ανθρώπινο σώμα: η τέλεια μηχανή» (στοιχεία ανατομίας και φυσιολογίας), «Το θαύμα της ζωής» (η εξέλιξη του εμβρύου από το γονιμοποιημένο ωάριο έως τη γέννηση) και «Το σώμα μου αλλάζει» (οι αλλαγές που συντελούνται κατά την εφηβεία). Στο πλαίσιο των ομιλιών οι μαθητές ελεύθερα και ανώνυμα διατυπώνουν γραπτά τις ερωτήσεις τους και το πρόγραμμα ολοκληρώνεται με τη συζήτηση μεταξύ του γιατρού και των μαθητών για τις απορίες που έχουν προκύψει. Η ενεργή συμμετοχή των μαθητών, οι ερωτήσεις αλλά και η εποικοδομητική συζήτηση, που χαρακτήρισε μέχρι σήμερα το πρόγραμμα, καταδεικνύουν την ευρεία αποδοχή και επιτυχία του. Η εμπειρία που συσσωρεύτηκε στα πέντε χρόνια του προγράμματος, η ανταπόκριση των μαθητών αλλά και η ανάγκη των γονέων να αποκτήσουν σύμμαχο το Σχολείο Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους, ανέδειξαν την ανάγκη επέκτασης του προγράμματος στις μικρότερες τάξεις. Αρχίζοντας, λοιπόν, από την 1η Δημοτικού, το υφιστάμενο πρόγραμμα της 6ης Δημοτικού μπορεί να αποκτήσει ισχυρότερες βάσεις. Σε αυτή τη φάση κυρίαρχο ρόλο στον σχεδιασμό και την υλοποίηση του προγράμματος αποκτούν οι εκπαιδευτικοί. Ξεκινώντας λοιπόν το νέο πρόγραμμα για τις μικρότερες τάξεις τέθηκε ένας φιλόδοξος στόχος: με βάση τις ανάγκες που καθορίζει αντικειμενικά η ηλικία των παιδιών να καλλιεργήσουμε κουλτούρα διαλόγου, προβληματισμού και ανοιχτής προσέγγισης γύρω από τα θέματα της σεξουαλικής αγωγής. Χτίζεται δηλαδή η αναγκαία υποδομή για το επόμενο βήμα στο πρόγραμμα των μεγαλύτερων τάξεων. Έτσι, το 2014 η Σεξουαλική Αγωγή μπαίνει στην τάξη και εντάσσεται στη σχολική πραγματικότητα με συγκεκριμένα προγράμματα. Η αρχή έγινε με το πρόγραμμα της 1ης Δημοτικού, που δημιουργήθηκε από τις εκπαιδευτικούς Φραντζέσκα Μαρκάκη και Βίλλυ Παύλου. Για πρώτη φορά το 2015 η σεξουαλική αγωγή μπαίνει στην τάξη ως διαθεματικό σχέδιο εργασίας, όπου τα Ελληνικά, τα Μαθηματικά, η Μελέτη Περιβάλλοντος, η Πληροφορική και τα Εικαστικά μετατρέπονται σε «καλούς αγωγούς» μάθησης και πληροφόρησης για τη σεξουαλική αγωγή. Την ευθύνη του σχεδιασμού του Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

καινοτόμου προγράμματος «Ταξιδεύουμε, μαθαίνουμε, μεγαλώνουμε» για τη 2α Δημοτικού, είχαν οι εκπαιδευτικοί Μαρία Παπασταμάτη και Κατερίνα Στεφανάκου ‘93, σε συνεργασία με τον Λουκά Ζάχο και την επιστημονική συμβολή του γιατρού Αντώνη Μακρή. Σημειώνεται, τέλος, ότι το πρόγραμμα Σεξουαλικής Αγωγής, από την έναρξή του, υποστηρίζεται από τον Ουρολόγο – Ανδρολόγο Κωνσταντίνο Ρόκκα ‘86, την Ψυχολόγο Μάγια Αλιβιζάτου ‘93, καθώς και το Ψυχοπαιδαγωγικό Τμήμα του Σχολείου στο σύνολό του. ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ♦ Οι μαθητές: -να αποκτήσουν τεκμηριωμένη γνώση σε θέματα σεξουαλικότητας πέρα από μύθους, προκαταλήψεις και αρνητικές επιρροές. -να νιώσουν ασφάλεια και εμπιστοσύνη, ώστε να συζητήσουν θέματα που τους προβληματίζουν. -να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση, ώστε να κάνουν σωστές και υγιείς επιλογές στο μέλλον χωρίς να επηρεάζονται από τη γνώμη των άλλων. -να διαμορφώσουν θετική αντίληψη του εαυτού τους και να μάθουν να προστατεύουν τον εαυτό τους. ♦ Τέλος, στόχος του προγράμματος είναι να ανοίξει ένας δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ γονέων-παιδιών-σχολείου, ώστε να βοηθηθούν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί στην Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

ορθή προσέγγιση του θέματος χρησιμοποιώντας κοινούς κώδικες επικοινωνίας. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ Ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι καθοριστικός για τη δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης, σεβασμού, συνεργασίας μεταξύ των μελών της ομάδας και για την παρότρυνση των μαθητών να εκφραστούν ανοιχτά και να εκθέσουν τους προβληματισμούς τους. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι σε μια τάξη τα παιδιά έχουν διαφορετική ωριμότητα και άρα διαφορετικά επίπεδα περιέργειας και κατανόησης, ενώ και τα ερεθίσματά τους είναι εντελώς διαφορετικά. Για παράδειγμα, για κάποια παιδιά «τα μωρά τα φέρνει ο πελαργός» όταν για άλλα η διαδικασία της τεκνοποίησης είναι ήδη γνωστή. Η ιδιαιτερότητα αυτή, η οποία συχνά οφείλεται σε επιλογή των γονέων, κάνει το έργο του εκπαιδευτικού ακόμη πιο δύσκολο. Οι πληροφορίες που παρέχονται πρέπει να είναι απλές και σαφείς χωρίς να υπερβαίνουν το επίπεδο που το σύνολο των παιδιών είναι έτοιμο να επεξεργαστεί. Πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι τα παιδιά της ηλικίας αυτής (7-8 ετών) χρειάζονται πληροφόρηση αλλά δεν πρέπει να κατακλυστούν από λεπτομέρειες γύρω από την ενήλικη σεξουαλική ζωή. Κατά τη διάρκεια υλοποίησης του προγράμματος οι μαθητές μπορεί να εκφράσουν απορίες που αφορούν Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

προσωπικά θέματα ή να θέσουν κάποια δύσκολα διαχειρίσιμη ερώτηση. Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει αρχικά να επαναδιατυπώσει την ερώτηση για να βεβαιωθεί ότι κατάλαβε ακριβώς τι είναι αυτό που ερωτάται και να μην παρασυρθεί να ανοίξει θέματα συζήτησης τα οποία το παιδί δεν έχει θέσει. Μερικές φορές, αυτό που θέλουν να μάθουν οι μαθητές είναι πολύ πιο απλό από αυτό που εμείς οι μεγάλοι έχουμε στο μυαλό μας. Στη συνέχεια, ο εκπαιδευτικός μπορεί να κατευθύνει την απάντηση προς τον πιο ασφαλή και κατανοητό για την ηλικία του μαθητή δρόμο και να δώσει μια όσο το δυνατόν πιο ακριβή απάντηση. Επίσης, μπορεί να παροτρύνει τον μαθητή να το συζητήσουν στο διάλειμμα κατ’ ιδίαν και να προσπαθήσει να καταλάβει από πού προέκυψε το ερώτημα και γιατί τον απασχολεί το συγκεκριμένο θέμα. Σε κάθε περίπτωση ο εκπαιδευτικός οφείλει να είναι πάντα διαθέσιμος να συζητά και να ακούει τους ατομικούς προβληματισμούς και τις ανάγκες των παιδιών. Έχοντας υπόψη ότι οι πολλές πληροφορίες ίσως μπερδέψουν ή αγχώσουν το παιδί στην ηλικία που βρίσκεται, ακολουθεί ένα παράδειγμα «δύσκολης» ερώτησης και μιας απλής, σύντομης και κατανοητής για την ηλικία τους απάντησης. -«Τι είναι σεξ ή κάνω έρωτα;» -Όταν δύο μεγάλοι άνθρωποι αγαπιούνται πάρα πολύ, πολλές φορές νιώθουν την ανάγκη να αγκαλιάσουν ο ένας τον άλλο και να έρθουν πολύ κοντά με έναν Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

ξεχωριστό τρόπο. Είναι μια διαδικασία πολύ προσωπική, από την οποία μπορεί να γεννηθεί ένα μωρό. Οι ειδικοί υπογραμμίζουν ότι είναι υγιές για ένα παιδί να γνωρίζει πως ήρθε στον κόσμο ως αποτέλεσμα της αγάπης των γονιών του. Το θέμα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης των μαθητών είναι εξαιρετικά σοβαρό και επομένως είναι αναγκαίο όλοι οι εκπαιδευτικοί, με προσωπική ευθύνη, να ενημερωθούν και να αποκτήσουν συγκροτημένη στάση πάνω στο ζήτημα.

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΓΟΝΕΙΣ Η συνεργασία μεταξύ Σχολείου και γονέων είναι καθοριστική, ώστε το κάθε παιδί να εισπράξει θετικό κλίμα και να βοηθηθεί να διαμορφώσει υγιείς στάσεις ζωής. Να νιώσει ότι όπως μπορεί να ρωτήσει τον δάσκαλό του για κάτι, το ίδιο θα μπορεί να κάνει και με τον γονέα του. Η θετική στάση και συμμετοχή των γονέων είναι απαραίτητη για την επιτυχία του συγκεκριμένου προγράμματος. Γι’ αυτό πρέπει να οριστούν συναντήσεις με τους γονείς, ώστε να ενημερωθούν αναλυτικά. Κατά τη διάρκεια του προγράμματος θα χρησιμοποιηθεί η πλατφόρμα του cms. Από τον ηλεκτρονικό χώρο κάθε τμήματος θα ενημερώνονται οι γονείς για τα θέματα που πραγματευόμαστε κάθε φορά. Στόχος είναι να υπάρχει στενή και διαρκής συνεργασία Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

Σχολείου-γονέων ώστε να έχουμε κοινούς κώδικες επικοινωνίας, προς όφελος πάντα των παιδιών. Είναι σημαντικό να έχουμε πάντα στον νου ότι κάθε οικογένεια είναι ένας ξεχωριστός κόσμος. Διαμορφώνει το δικό της σύστημα αξιών, το οποίο μεταδίδει και στα παιδιά της.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

ΤΑΞΙΔΕΥΟΥΜΕ, ΜΑΘΑΙΝΟΥΜΕ, ΜΕΓΑΛΩΝΟΥΜΕ Το πρόγραμμα της 2ας τάξης Οι βασικοί στόχοι του προγράμματος της 2ας τάξης είναι να γνωρίσει το κάθε παιδί καλύτερα τον εαυτό του, να μάθει για το άλλο φύλο, να αποκτήσει γνώσεις και δεξιότητες, να διαμορφώσει στάσεις, ώστε να κάνει σωστές επιλογές και να προστατεύει τον εαυτό του και την υγεία του. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι να αφουγκράζεται τις ανάγκες και τους προβληματισμούς των μαθητών του. Ξεκινώντας από αυτή τη βασική αρχή, τα θέματα που θίγονται στο πρόγραμμα αυτό έχουν επιλεγεί με γνώμονα τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες της συγκεκριμένης ηλικίας παιδιών. Για να προσεγγίσουμε καλύτερα τα παιδιά, το πρόγραμμα βασίζεται σε ιστορίες με πλοκή στις οποίες πρωταγωνιστούν δύο σταθεροί ήρωες: ο Άρης και η Αφροδίτη. Οι δύο ήρωες εμπλέκονται στις δραστηριότητες του προγράμματος, τα κείμενα και τα φύλλα εργασίας. Στο πρόγραμμα συνδυάζεται η επιστημονική γνώση με τη βιωματική προσέγγιση και τη συνεργατική μάθηση. ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Το πρόγραμμα αυτό σχεδιάστηκε έτσι ώστε να είναι διαθεματικό και να εμπλέκονται η Γλώσσα, τα Μαθηματικά, η Μελέτη Περιβάλλοντος, η Πληροφορική, τα Εικαστικά και η Μουσική. Στο πλαίσιο της Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

διαθεματικότητας τα διαφορετικά μαθήματα αποκτούν έναν συνεκτικό κρίκο, τη Σεξουαλική Αγωγή. Στόχος είναι να ενταχθεί η Σεξουαλική Αγωγή μέσα στη σχολική καθημερινότητα και στο πλαίσιο των μαθημάτων ώστε να υπάρχει πολύπλευρη προσέγγιση, διερεύνηση και μελέτη της. Με αφορμή το συγκεκριμένο πρόγραμμα, ο μαθητής συνειδητοποιεί την πρακτική αξία των μαθημάτων στην καθημερινότητά του αλλά και τον συσχετισμό και την αλληλοσυμπληρωματικότητά τους.

TFU-TEACHING FOR UNDERSTANDING Το πρόγραμμα «Ταξιδεύουμε, μαθαίνουμε, μεγαλώνουμε» αποτελείται από 4 θεματικές ενότητες που αντιστοιχούν στους 4 στόχους του: -Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω -Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή -Ίσοι αλλά διαφορετικοί - Το σώμα μου ανήκει σ’εμένα! Στους μαθητές μοιράζονται τέσσερα τεύχη όπου αναλύονται οι στόχοι του προγράμματος. Για κάθε στόχο προτείνονται εισαγωγικές, καθοδηγούμενες και καταληκτικές δραστηριότητες. Η επιλογή των δραστηριοτήτων δεν είναι τυχαία. Μέλημα μας είναι η στοχευμένη οικοδόμηση της γνώσης, γι’ αυτό και ο σχεδιασμός του προγράμματος έγινε με βάση το TFU (Teaching for Understanding framework). Τα 4 Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

πινακάκια TFU επισυνάπτονται, στο βιβλίο του Δασκάλου, στην αρχή κάθε ενότητας. Για τη διευκόλυνση του εκπαιδευτικού οι εισαγωγικές, καθοδηγούμενες και καταληκτικές δραστηριότητες είναι οργανωμένες σε καθημερινά σχέδια μαθήματος. Σε κάθε σχέδιο μαθήματος επισυνάπτονται τα φύλλα εργασίας που θα επεξεργαστούν τη συγκεκριμένη ημέρα οι μαθητές. Τα σχέδια μαθήματος που προτείνονται αποσκοπούν στην οργάνωση του εκπαιδευτικού και δεν είναι δεσμευτικά. Ο εκπαιδευτικός έχει τη δυνατότητα να προσαρμόσει τις δραστηριότητες στο μάθημά του έχοντας όμως πάντα στο μυαλό του τον στόχο που κάθε δραστηριότητα εξυπηρετεί! Η αξιολόγηση των δραστηριοτήτων είναι συνεχής και γίνεται από τον εκπαιδευτικό είτε τυπικά- τυπική αξιολόγηση (η αξιολόγηση της δραστηριότητας προκύπτει από γραπτά των μαθητών και φύλλα εργασίας) είτε άτυπα- άτυπη αξιολόγηση (ο εκπαιδευτικός αξιολογεί τους μαθητές μέσα από τη συζήτηση ή τη διεργασία των ομάδων). Οι μαθητές καλούνται να εκφραστούν προφορικά ή γραπτά, να επιλύσουν προβλήματα, να συζητήσουν, να δημιουργήσουν, να παίξουν, να ερευνήσουν, να συνεργαστούν.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

ΔΙΑΡΚΕΙΑ-ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΩΡΩΝ Η διάρκειά του προγράμματος είναι 4 εβδομάδες. Το πρώτο 2ωρο των Ελληνικών και οι ώρες της Μελέτης Περιβάλλοντος αφιερώνονται στη Σεξουαλική Αγωγή με τα σχετικά κείμενα, τα φύλλα εργασίας και τις δραστηριότητες που προτείνονται. Στα σχέδια μαθήματος αναφέρεται ο προβλεπόμενος χρόνος για την επεξεργασία κάθε δραστηριότητας. Η κατανομή του χρόνου είναι ενδεικτική και αυτό σημαίνει ότι ο εκπαιδευτικός, ανάλογα με τις ανάγκες της τάξης, το επίπεδο των μαθητών ή τον προσωπικό του ρυθμό, μπορεί να κατανείμει τον χρόνο διαφορετικά. Επίσης το πρόγραμμα υποστηρίζεται από 5 power point, που έχει στη διάθεσή του ο εκπαιδευτικός και τα οποία έχουν ως θέμα: 1.Το ανθρώπινο σώμα, 2.Τα μηνύματα που στέλνει το σώμα μας, 3.Το σώμα στην Τέχνη, 4.Αγωγή τουαλέτας, 5.Ισότητα και διαφορετικότητα των δύο φύλων. Στο τέλος κάθε ενότητας, προτείνονται στο βιβλίο του Δασκάλου δραστηριότητες εμπλουτισμού και videos που μπορούν να αξιοποιηθούν από τους συναδέλφους, εφόσον υπάρχει χρόνος. ΚΕΙΜΕΝΑ Τα κείμενα του προγράμματος, είτε δικά μας είτε άλλων δημιουργών-στην τελευταία περίπτωση δίνεται πάντα η πηγή- μπορεί να διαβάζονται από τους μαθητές Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

ή τον εκπαιδευτικό της τάξης. Στόχος είναι οι μαθητές να πραγματευτούν ποικίλα είδη κειμένων: ποίημα, αφήγηση, διάλογο, ημερολόγιο. Είναι σημαντικό να δίνεται έμφαση τόσο στην κατανόηση των λέξεων όσο και συνολικά στο νόημα των κειμένων. Στόχος είναι να εξασκηθούν οι δεξιότητες των μαθητών: να κάνουν υποθέσεις, να επαληθεύσουν ή όχι τις υποθέσεις αυτές, να αναρωτηθούν, να εστιάσουν στα βασικότερα σημεία του κειμένου, να πληροφορηθούν, να κρίνουν, να συγκρίνουν, να ασκήσουν κριτική, να συνεργαστούν. ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ-ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ Ο εκπαιδευτικός μπορεί να χρησιμοποιεί στην Ορθογραφία λέξεις ή προτάσεις από τα εκάστοτε κείμενα. Όσον αφορά στη Γραμματική, μπορεί να δουλευτούν: η κλίση ουσιαστικών, η χρήση επιθέτων, η κλίση και η ορθογραφία ρημάτων, οι οικογένειες λέξεων, ο συλλαβισμός, οι συνώνυμες και αντίθετες λέξεις. Στο τέλος του βιβλίου παρατίθενται ενδεικτικές ασκήσεις γραμματικής, που μπορούν να αξιοποιηθούν. MAΘΗΜΑΤΙΚΑ Στα Μαθηματικά τα παιδιά καλούνται να επιλύσουν προβλήματα, να κάνουν μετρήσεις, να κάνουν έρευνα, να συλλέξουν δεδομένα, να φτιάξουν και να επεξεργαστούν ραβδογράμματα. Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

Στόχος είναι να διαπιστώσουν τα παιδιά τη χρησιμότητα των Μαθηματικών σε όλες τις πτυχές της καθημερινής ζωής: μετρούν το ύψος τους και υπολογίζουν τον ρυθμό ανάπτυξής τους, βλέπουν τη διαφορά ηλικίας που έχουν με τους γονείς ή τους παππούδες τους. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Στο μάθημα της Πληροφορικής οι μαθητές επισκέπτονται τα διαδραστικά τραπέζια του σχολείου. Εκεί, ελέγχουν τις γνώσεις τους παίζοντας διαδραστικά παιχνίδια. ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Σε συνεργασία και με το Εικαστικό τμήμα του Σχολείου οι μαθητές μελετούν τον τρόπο που το ανθρώπινο σώμα αποτυπώνεται μέσα από την Τέχνη και παίρνουν μέρος σε ποικίλες δημιουργικές δράσεις. ΜΟΥΣΙΚΗ Οι μαθητές καλούνται να γράψουν τους στίχους δικών τους τραγουδιών και να τα μελοποιήσουν.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

ΓΕΝΙΚΟ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ Υπάρχει Γενικό Ενημερωτικό Υλικό για τον εκπαιδευτικό, στο οποίο ο ίδιος μπορεί να ανατρέξει για να αντλήσει πληροφορίες σχετικά με τα θέματα που πρόκειται να διαπραγματευτεί στο πρόγραμμα αυτό. Προτείνεται, επίσης, σχετική βιβλιογραφία. ΚΛΕΙΝΟΝΤΑΣ… Ο εκπαιδευτικός μπορεί να εφαρμόσει προσωπικές του ιδέες, που θα διευκολύνουν το μάθημά του, εφόσον τις έχει συζητήσει στην ομάδα της τάξης. Ο καθένας από εμάς είναι διαφορετικός κι αυτή η διαφορετικότητα είναι που κάνει ωραία και δημιουργική τη συνεργασία. Είναι όμορφο να μοιραζόμαστε σκέψεις, προτάσεις, απορίες. Καλή αρχή!

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

ΥΛΙΚΟ -Τεύχη για τους μαθητές (1,2,3,4) -Βιβλίο Δασκάλου -Γενικό ενημερωτικό υλικό -Συνοδευτικά power point -Παιχνίδια στα διαδραστικά τραπέζια

4 τεύχη για τους μαθητές: 1. Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω 2. Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή 3. Ίσοι αλλά διαφορετικοί 4. Το σώμα μου ανήκει σ’εμένα!

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑ-ΕΝΟΤΗΤΕΣ-ΣΤΟΧΟΙ

Τάξη/Μάθημα: Grade and Subjects

Γενικός Στόχος: Overarching Understanding Goal (Through lines)

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

Ελληνικά, Μαθηματικά, Μ.Περιβάλλοντος, Μουσική, Εικαστικά, Πληροφορική

ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Οι μαθητές να ενημερωθούν για θέματα σεξουαλικής αγωγής που άπτονται της ηλικίας τους. Να διαμορφώσουν στάσεις, ώστε να κάνουν σωστές επιλογές και να προβαίνουν σε δράσεις που βελτιώνουν την υγεία τους.

Θέμα: Generative Topic (Unit)

2α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑ-ΕΝΟΤΗΤΕΣ-ΣΤΟΧΟΙ

Επιμέρους Στόχοι:

Ενότητα 1-TFU1 «Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω»

Unit-Long Understanding Goals Επιμέρους στόχοι: ● Βασικά μέρη του σώματος και λειτουργία τους, διαφορές αντρικού και γυναικείου σώματος

Ενότητα 3-TFU3 «Ίσοι αλλά διαφορετικοί»

Ενότητα 4-TFU4 «Το σώμα μου ανήκει σ’ εμένα!»

Επιμέρους στόχοι: ● Στάδια ανάπτυξης του ανθρώπου και αλλαγές που αυτός βιώνει σε κάθε στάδιο

Επιμέρους στόχοι: ● Ισότητα των δύο φύλων, ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις

Επιμέρους στόχοι: ● Επιτρεπτά και μη επιτρεπτά αγγίγματα

● Διαφορά ρυθμού ανάπτυξης σε παιδιά ίδιας ηλικίας

● Φροντίδα σώματος, σωστές συνήθειες υγιεινής

● Πώς ήρθαμε στον κόσμο

● Διαφορετικότητα των δύο φύλων Έχουν τις ίδιες προτιμήσεις αγόρια και κορίτσια; (Έρευνα των μαθητών)

● Προστασία εαυτού ● Πρόσωπα εμπιστοσύνης

● Σημασία των μηνυμάτων που στέλνει το σώμα

● Το σώμα στην Τέχνη

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

Ενότητα 2-TFU2 «Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή»

TFU Ι.: Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω

Θέμα Generative Topic (Unit)

Γενικός Στόχος: Overarching Understanding Goal (Through lines)

Επιμέρους Στόχοι: Unit-Long Understanding Goals

Ι. Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω

Οι μαθητές να γνωρίσουν το σώμα τους και να μάθουν να το φροντίζουν.

1. ● Βασικά μέρη του σώματος και λειτουργία τους, διαφορές αντρικού και γυναικείου σώματος ● Σημασία των μηνυμάτων που στέλνει το σώμα

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

2. ● Φροντίδα σώματος, σωστές συνήθειες υγιεινής (αγωγή τουαλέτας, καθαριότητα)

3. ● Η αποτύπωση του ανθρώπινου σώματος στην Τέχνη

TFU Ι.: Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω

Εισαγωγικές Δραστηριότητες Introductory Performance(s)

UGs 1

Understanding Performances ● Καταιγισμός ιδεών: «Ποια μέρη του ανθρώπινου σώματος (εξωτερικά- εσωτερικά) γνωρίζετε;» Στόχος είναι να αντιληφθούμε τις γνώσεις που, ήδη, έχουν οι μαθητές.

Ongoing Assessment ● Άτυπη αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς τη συμμετοχή των παιδιών και την ορθότητα των απαντήσεών τους

● Καταιγισμός ιδεών: «Με ποιους τρόπους φροντίζετε το σώμα σας;» Καταγράφουμε τις απόψεις των μαθητών στο τρίποδο της τάξης.

● Άτυπη αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς τη συμμετοχή των παιδιών και την ορθότητα των απαντήσεών τους

●3ο Ppt: «Σύμβολα τουαλέτας» Γίνεται παρουσίαση των συμβόλων που συναντάμε έξω από τις τουαλέτες (αντρικές, γυναικείες ,αναπήρων).

● Άτυπη αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς την κατανόηση της χρήσης των συμβόλων και των χαρακτηριστικών τους

● 4ο Ppt : «Το σώμα στην Τέχνη» Σε συνεργασία με το Εικαστικό τμήμα, γίνεται παρουσίαση έργων τέχνης με θέμα το ανθρώπινο σώμα. Πώς αποτυπώνεται το σώμα στην Τέχνη;

● Άτυπη αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς το ενδιαφέρον των παιδιών

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

TFU Ι.: Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω

UGs Καθοδηγούμενες Δραστηριότητες Guided Inquiry Performance(s)

Understanding Performances

Ongoing Assessment

● Κείμενο: «Το σώμα μας» Το σώμα μας είναι μια πολύπλοκη μηχανή που αποτελείται από πολλά μέρη-όργανα. ●1ο Ppt: «Το ανθρώπινο σώμα» Γίνεται παρουσίαση για τα βασικά μέρη του σώματος και τη λειτουργία τους. Ποιες είναι οι διαφορές αντρικού, γυναικείου σώματος (πέος-όρχεις, αιδοίο, μήτρα);

● Άτυπη αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς την κατανόηση των πληροφοριών και τη συμμετοχή των μαθητών

● Φύλλο εργασίας: «Παίζουμε: Ο Άρης λέει…» Οι μαθητές παίζοντας εντοπίζουν πάνω τους κάποια από τα μέρη του σώματος που έμαθαν νωρίτερα.

● Άτυπη αξιολόγηση από τον δάσκαλο και τους συμμαθητές ως προς τη σωστή εκτέλεση των οδηγιών

● Κείμενο: «Μηνύματα που στέλνει το σώμα μας» Πρέπει να ακούμε το σώμα μας γιατί πολλές φορές κάτι μας ζητάει ή για κάτι μας προειδοποιεί. ●2ο Ppt: «Τα μηνύματα που στέλνει το σώμα μας» (πυρετός, κλάμα…)

● Άτυπη αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς την κατανόηση των πληροφοριών που δίνονται

● Φύλλο εργασίας: «Η Μαριονέτα» Οι μαθητές συμπληρώνουν τα κενά με τα μηνύματα που στέλνει το σώμα μας. Είναι και άσκηση γραμματικής.

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς την κατανόηση των μηνυμάτων που στέλνει το σώμα και την ορθή γραφή των ρημάτων

● Κείμενο: «Φροντίζουμε το σώμα μας» Με ποιους τρόπους φροντίζουμε το σώμα μας (διατροφή, καθαριότητα, άθληση). ● Φύλλο εργασίας: «Πώς πρέπει να φροντίζω το σώμα μου;» Με αφορμή το κείμενο που δόθηκε οι μαθητές απαντούν σε ερωτήσεις κατανόησης και καταγράφουν τις σωστές συνήθειες για ένα υγιές σώμα.

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς τους τρόπους φροντίδας του σώματος

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

TFU Ι.: Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

TFU Ι.: Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω Καθοδηγούμενες Δραστηριότητες Guided Inquiry Performance(s)

● Κείμενο: «Καλλωπισμός και υγιεινή στην αρχαία Ελλάδα» Πώς φρόντιζαν την υγιεινή τους στην αρχαιότητα που δεν υπήρχε σαπούνι. Οι μαθητές καλούνται να γράψουν στο φύλλο εργασίας τους τι πιστεύουν ότι εννοούσε ο Δημόκριτος όταν έλεγε ότι για να είναι το σώμα υγιές πρέπει: «Να μουσκεύουμε το εσωτερικό με μέλι και το εξωτερικό με λάδι».

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς τη σημασία φροντίδας του σώματος

● Φύλλα εργασίας: «Φροντίζω την υγιεινή μου», «Πώς πλένω το σώμα μου…» Δίνονται οδηγίες για ένα αποτελεσματικό μπάνιο. ● Φύλλο εργασίας: «Στο μπάνιο τραγουδώ…» Οι μαθητές χωρίζονται σε ζευγάρια και φτιάχνουν στίχους για το δικό τους τραγούδι χρησιμοποιώντας συγκεκριμένες λέξεις (σαμπουάν, πετσέτα, αφρόλουτρο).

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο και τους συμμαθητές ως προς το περιεχόμενο των τραγουδιών και τη συνεργασία των ομάδων

● Εργασία σε ομάδες: «Τι πρέπει να προσέχουμε όταν πηγαίνουμε στην τουαλέτα;» Οι μαθητές συζητούν, σε μικρές ομάδες, τι πιστεύουν ότι πρέπει να προσέχουν όταν πηγαίνουν στην τουαλέτα. Καταγράφουν τις σκέψεις τους και τις μοιράζονται με την υπόλοιπη τάξη.

● Άτυπη αξιολόγηση του προϊόντος κάθε ομάδας από τον δάσκαλο και τους συμμαθητές

● Όλα τα παιδιά της τάξης καταλήγουν σε κοινούς κανόνες που συμφωνούν ότι θα τηρούν πάντα και φτιάχνουν ένα κοινό «Συμφωνητικό τουαλέτας».

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο και τους μαθητές ως προς τους κανόνες που το Συμφωνητικό περιέχει

● Κείμενο: «Το σώμα στην αρχαία Ελλάδα» Με αφορμή την επίσκεψη του ήρωα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο συζητάμε γιατί πολλά από τα αρχαία ελληνικά αγάλματα ήταν γυμνά.

● Άτυπη αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς την ικανότητα ακρόασης και κατανόησης κειμένου

● Γραπτή έκφραση: «Ένας κούρος στο Σχολείο μας» Οι μαθητές καλούνται να σκεφτούν και να γράψουν τι μπορεί να θέλει να τους πει ο κούρος που φιλοξενείται στο Σχολείο μας.

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς το περιεχόμενο της γραπτής έκφρασης

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

)

TFU Ι.: Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω

UGs Καταληκτικές Δραστηριότητες Culminating Performance(s)

Understanding Performances

Ongoing Assessment

● Φύλλο εργασίας: «Δοκιμάστε τις γνώσεις σας!» Οι μαθητές χωρίζονται σε ζευγάρια και λύνουν το σταυρόλεξο συνθέτοντας όσα έμαθαν για τα μέρη του σώματος και τη λειτουργία τους.

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς την ορθότητα των απαντήσεων

1,2

● Κείμενο: «Παροιμίες για την υγεία» Οι μαθητές γνωρίζουν παροιμίες που σχετίζονται με την υγεία.

● Άτυπη αξιολόγηση ως προς την κατανόηση των παροιμιών

1,2

● Φύλλο εργασίας: «Φτιάξε το δικό σου σύμβολο» Οι μαθητές χρησιμοποιούν τη φαντασία τους και φτιάχνουν το δικό τους σύμβολο για τις τουαλέτες των αντρών και των γυναικών.

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς την κατανόηση της χρήσης των συμβόλων και των χαρακτηριστικών τους

1,2

● Διαδραστικά τραπέζια:

Την ώρα της Πληροφορικής, οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες και παίζουν παιχνίδια όπου καλούνται: να σχεδιάσουν ένα ανθρώπινο σώμα (κορμό, κεφάλι, χέρια, πόδια), να τοποθετήσουν στο περίγραμμα ενός ανθρώπινου σώματος τα όργανα και τα οστά που έμαθαν, να ομαδοποιήσουν σε υγιεινές και ανθυγιεινές τις εικόνες που αποτυπώνουν συνήθειες του Άρη και της Αφροδίτης.

● Ημέρα Τέχνης-Κατασκευές:

Η συγκεκριμένη ημέρα είναι αφιερωμένη στην Τέχνη. Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες «Ζωγράφων» και «Γλυπτών». Φτιάχνουν τον δικό τους πίνακα ζωγραφικής ή το δικό τους γλυπτό από πλαστελίνη με θέμα το ανθρώπινο σώμα.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς το αποτέλεσμα των δραστηριοτήτων και τη συνεργασία των ομάδων

● Άτυπη αξιολόγηση από τον δάσκαλο και τους συμμαθητές ως προς την αισθητική κάθε έργου τέχνης

TFU Ι.: Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω

Δεξιότητες

1. Συνεργασία

2. Κριτική σκέψη

●

3. Παρατήρηση

4. Δημιουργικότητα

Major Focus

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

V V

Reinforced

●

Unsupported/ Required

1η ΜΕΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ (20 λεπτά) *Γίνεται παρουσίαση του ταμπλό της τάξης στους μαθητές. Εκεί, υπάρχει γραμμένος ο τίτλος: «ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ» καθώς και ο τίτλος του προγράμματος: «ΤΑΞΙΔΕΥΟΥΜΕ, ΜΑΘΑΙΝΟΥΜΕ, ΜΕΓΑΛΩΝΟΥΜΕ». Εξηγούμε ότι η λέξη σεξουαλική προέρχεται από τη λέξη sexius που σημαίνει φύλο, δηλαδή το σύνολο των βιολογικών χαρακτηριστικών που καθορίζουν αν ένας άνθρωπος είναι αρσενικό ή θηλυκό. Γίνεται παρουσίαση των δύο ηρώων του προγράμματος, του Άρη και της Αφροδίτης. Αναφέρεται ότι μαζί με τους δύο ήρωες θα ταξιδέψουμε σε τέσσερα αστέρια του πλανητικού μας συστήματος και θα μάθουμε καινούρια πράγματα. Τα αστέρια αυτά είναι ήδη τοποθετημένα στο ταμπλό και σε κάθε ένα από αυτά είναι γραμμένες οι θεματικές ενότητες του προγράμματος. Προτρέπουμε τα παιδιά να διαβάσουν τι γράφουν μέσα τα αστέρια ώστε να έχουν μια εικόνα των θεμάτων που θα πραγματευτούμε τις επόμενες εβδομάδες. Γίνεται παρουσίαση και του μέσου με το οποίο θα ταξιδέψουμε. Είναι ένα διαστημόπλοιο, το οποίο είναι ήδη τοποθετημένο στο ταμπλό μας.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

ΤΑΞΙΔΕΥΟΥΜΕ, ΜΑΘΑΙΝΟΥΜΕ, ΜΕΓΑΛΩΝΟΥΜΕ Θεματικές ενότητες των 4 αστεριών: 1

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω»

Στο πρώτο αστέρι θα γνωρίσουμε το σώμα μας και τις σημαντικές λειτουργίες του. Θα μάθουμε πώς να φροντίζουμε τον εαυτό μας. 2

«Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή»

Στο δεύτερο αστέρι θα δούμε τις διάφορες φάσεις της ανθρώπινης ζωής καθώς και τις αλλαγές που μας συμβαίνουν. Θα μάθουμε και πώς γεννιέται η ζωή! 3

«Ίσοι αλλά διαφορετικοί»

Στον τρίτο μας σταθμό θα καταλάβουμε πόσο ίδιοι αλλά και πόσο διαφορετικοί μεταξύ μας είμαστε εμείς οι άνθρωποι. 4

«Το σώμα μου ανήκει σ’εμένα!»

Τέλος, θα μάθουμε να λέμε όχι σε πράγματα που μας ενοχλούν, ώστε να προστατεύουμε τον εαυτό μας. (20 λεπτά) * Κείμενο για Ανάγνωση: « Ας συστηθούμε…» και «Το ταξίδι μας αρχίζει…» Μπορούμε είτε να δώσουμε για Ανάγνωση μόνο το ένα κείμενο είτε να διαφοροποιήσουμε την Ανάγνωση της συγκεκριμένης ημέρας χωρίζοντας το τμήμα σε δύο ομάδες. Κάθε ομάδα μπορεί να μελετήσει ένα από τα δύο κείμενα.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

Γεια σας! Είμαι ο Άρης! Είμαι 8 χρονών. Αν αναρωτιέστε τι σημαίνει το σύμβολο που έχω στο μπλουζάκι μου

♂, δηλαδή ο κύκλος και το βέλος που δείχνει προς τα δεξιά

επάνω, έχω να σας πω το εξής: είναι το σύμβολο με το οποίο οι αστρονόμοι συμβολίζουν τον πλανήτη Άρη. Ο πλανήτης πήρε το όνομά του από τον αρχαίο ελληνικό θεό Άρη, θεό της δύναμης και του πολέμου. Το σύμβολο αυτό δηλώνει το αρσενικό φύλο. Eίμαι αγόρι, βλέπετε…

Εγώ είμαι η Αφροδίτη! Είμαι συνομήλικη του Άρη. Θα παρατηρήσατε ότι το σύμβολο που υπάρχει πάνω στη δική μου μπλούζα

♀ είναι λίγο διαφορετικό από του

Άρη. Είναι ένας σταυρός που έχει πάνω του έναν κύκλο. Συμβολίζει τον πλανήτη Αφροδίτη και συνδέεται με τη θεά Αφροδίτη, θεά της ομορφιάς και του έρωτα. Δηλώνει το θηλυκό φύλο. Είμαι το κορίτσι της παρέας. . .

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

ΑΡΗΣ: Μαζί, παιδιά, θα κάνουμε ένα μεγάλο ταξίδι φαντασίας. Με το διαστημόπλοιό μας, θα επισκεφτούμε 4 αστέρια του πλανητικού μας συστήματος. Σε κάθε αστέρι που θα προσγειωνόμαστε, θα μαθαίνουμε καινούρια πράγματα για τον εαυτό μας. ΑΦΡΟΔΙΤΗ: Στο

θα γνωρίσουμε το σώμα μας και τις σημαντικές

λειτουργίες του. Θα μάθουμε πώς να φροντίζουμε τον εαυτό μας. Στο

θα

δούμε τις διάφορες φάσεις της ανθρώπινης ζωής καθώς και τις αλλαγές που ο

μας συμβαίνουν. Θα μάθουμε και πώς γεννιέται η ζωή! Στο

θα

καταλάβουμε πόσο ίδιοι αλλά και πόσο διαφορετικοί μεταξύ μας είμαστε εμείς οι άνθρωποι. Τέλος, στο

θα μάθουμε να λέμε «όχι» σε πράγματα που

μας ενοχλούν, ώστε να προστατεύουμε τον εαυτό μας. ΑΡΗΣ: Ετοιμαστείτε για πολλές ενδιαφέρουσες συζητήσεις, για παιχνίδια διαφόρων τύπων, για κατασκευές και … άλλες δημιουργικές δραστηριότητες! ΑΦΡΟΔΙΤΗ: Πάρτε μαζί σας κέφι, φαντασία, διάθεση για εξερεύνηση και συνεργασία. Η περιπέτεια αρχίζει! ΑΡΗΣ: Φτάνουμε στον πρώτο μας σταθμό…

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω» 2η μέρα

«ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΟΥ, ΤΟ ΣΕΒΟΜΑΙ ΚΑΙ ΤΟ ΦΡΟΝΤΙΖΩ» 2η ΜΕΡΑ

-Ποια είναι τα βασικά μέρη του σώματος και ποια η λειτουργία τους; -Ποιες είναι οι διαφορές του αντρικού και του γυναικείου σώματος; ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: (10 λεπτά) *Καταιγισμός ιδεών: «Ποια μέρη του ανθρώπινου σώματος γνωρίζετε;» Ζητάμε από τους μαθητές να σκεφτούν και να αναφέρουν ποια μέρη του ανθρώπινου σώματος (εξωτερικά- εσωτερικά) γνωρίζουν. Γίνεται καταιγισμός ιδεών με στόχο να αντιληφθούμε, ήδη, τι γνωρίζουν. ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: (15 λεπτά) * Κείμενο για Ανάγνωση: «Το σώμα μας» Το σώμα μας είναι μια πολύπλοκη μηχανή που αποτελείται από πολλά μέρηόργανα. (20 λεπτά) * 1ο Power point : «Το ανθρώπινο σώμα» Γίνεται παρουσίαση και οι μαθητές γνωρίζουν τα βασικά μέρη του σώματος: σκελετό-μύες, καρδιά-αίμα, στομάχι-έντερα, εγκέφαλο-νεύρα, πνεύμονες, νεφρά. Στην τελευταία διαφάνεια του ppt αποτυπώνεται το σώμα ενός αγοριού δίπλα στο σώμα ενός κοριτσιού. Με αφορμή αυτήν την εικόνα, ρωτάμε τους μαθητές εάν ξέρουν ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ γυναικείου και αντρικού σώματος. Εξηγούμε ότι, όπως το μυαλό το ονομάζουμε επιστημονικά εγκέφαλο, έτσι και τα γεννητικά όργανα έχουν τις επιστημονικές τους ονομασίες, τις οποίες θα χρησιμοποιούμε από εδώ και πέρα (πέος, όρχεις, αιδοίο). Αναφερόμαστε στη μήτρα που φιλοξενεί το μωρό (μητέρα-μήτρα).

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω» 2η μέρα

(10 λεπτά) *Φύλλο εργασίας: «Παίζουμε: Ο Άρης λέει…» Ένα παιδί παίζει τον ρόλο του Άρη και δίνει εντολές που τα υπόλοιπα παιδιά της τάξης πρέπει να τις ακολουθήσουν. Ο Άρης ουσιαστικά προτρέπει τους μαθητές να εντοπίσουν πάνω τους τα μέρη του σώματος που έμαθαν νωρίτερα. Προσοχή! Τα παιδιά ακολουθούν τις εντολές μόνο όταν ακούσουν την πρόταση: «Ο Άρης λέει…». Εάν δεν ακούσουν την πρόταση αυτή, παραμένουν ακίνητα! Όποιος κινηθεί χωρίς εντολή του Άρη χάνει και κάθεται στη θέση του. O ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΟΥ ΒΙΤΡΟΥΒΙΟΥ Το περίφημο αυτό σχέδιο, με τις ιδανικές αναλογίες του ανθρώπινου σώματος, βρίσκεται στην Πινακοθήκη της Ακαδημίας της Βενετίας. Φτιάχτηκε περίπου το 1487 σε ένα από τα ημερολόγια του Λεονάρντο Ντα Βίντσι ο οποίος μελετούσε τις αναλογίες του ανθρώπινου σώματος. Το σχέδιό του απεικονίζει μια γυμνή αντρική φιγούρα σε δύο αλληλοκαλυπτόμενες θέσεις με τα μέλη του ανεπτυγμένα. Ο συνδυασμός των θέσεων των χεριών και των ποδιών μπορεί να δημιουργήσει 16 διαφορετικές στάσεις. Η φιγούρα είναι συγχρόνως εγγεγραμμένη σε έναν κύκλο και ένα τετράγωνο. Το σχέδιο του Ντα Βίντσι συνδυάζει μια προσεκτική ανάγνωση του αρχαίου κειμένου του Ρωμαίου συγγραφέα, μηχανικού και αρχιτέκτονα Βιτρούβιου με τις δικές του παρατηρήσεις σε αληθινά (ανδρικά) ανθρώπινα σώματα. (βλ. Γενικό ενημερωτικό υλικό)

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω» 2η μέρα

ΓΙΑ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟ… ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΙ ΕΝΑΝ ΚΑΙΡΟ ΗΤΑΝ Η ΖΩΗ http://youtube

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

-Εξερευνώντας το

-Η καρδιά

ανθρώπινο σώμα

-Τα νεφρά

-Προέλευση της ζωής

-Το αίμα

-O σκελετός 1,2,3

-Η πέψη

-Οι μύες 1,2

-Τα μικρόβια

-Ο εγκέφαλος

-Οι νευρώνες

-Το δέρμα

-Η αναπνοή

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω»

Το σώμα μας είναι μια πολύπλοκη μηχανή που αποτελείται από οστά, μυς, νεύρα, αίμα, όργανα και κυρίως πολύ νερό. Περισσότερο από το μισό του σώματός μας αποτελείται από νερό! Φανταστείτε μια μηχανή σαν αυτή του αυτοκινήτου. Ta διάφορα τμήματα της μηχανής αυτής πρέπει να κάνουν μια συγκεκριμένη δουλειά, για να λειτουργήσει το σώμα σαν σύνολο. Το ανθρώπινο σώμα είναι τέλεια σχεδιασμένο. Επειδή πολλά μέρη από το εσωτερικό του σώματός μας είναι πολύ ευαίσθητα-όπως οι πνεύμονες και η καρδιά-προστατεύονται από τα οστά. Το ίδιο συμβαίνει με τον εγκέφαλο, που τον προστατεύουν τα οστά του κρανίου. Χάρη στο σώμα μας μπορούμε να αναπνέουμε, να περπατάμε, να τρέχουμε, να τρώμε, να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας. Πρέπει να το γνωρίζουμε, να το φροντίζουμε και να είμαστε περήφανοι γι’ αυτό!

Ο Άνθρωπος του Βιτρούβιου, Λεονάρντο ντα Βίντσι έτος: 1487

Το εικονίδιο αυτό όπου βρείτε, παρουσίαση power point θα δείτε. Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

Μ.Παπασταμάτη, Κ.Στεφανάκου, σε συνεργασία με τον Λ.Ζάχο

ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΣΩΜΑ 1Ο Power point

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

Το σώμα μας χρειάζεται ΕΝΕΡΓΕΙΑ, την οποία παίρνει από τις ΤΡΟΦΕΣ

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω»

Ένα παιδί παίζει τον ρόλο του Άρη. Ο Άρης δίνει εντολές και τα υπόλοιπα παιδιά της τάξης πρέπει να τις ακολουθήσετε. Προσοχή! Ακολουθείτε τις εντολές μόνο όταν ακούσετε την πρόταση «Ο Άρης λέει…». Εάν δεν ακούσετε την πρόταση αυτή, παραμένετε ακίνητοι! Όποιος κινηθεί χωρίς την εντολή του Άρη, χάνει και κάθεται στην καρέκλα του.

Ο Άρης λέει… ☺ Σηκωθείτε όρθιοι. ☺ Αγγίξτε τη σπονδυλική στήλη του διπλανού σας. ☺ Ακουμπήστε τη λεκάνη σας. ☺ Ακουμπήστε τα γόνατά σας. ☺ Βάλτε τα χέρια σας στις πλευρές του θώρακα και αισθανθείτε πως κάθε φορά που εισπνέετε και εκπνέετε, αυτός φουσκώνει και ξεφουσκώνει. ☺ Βάλτε το χέρι μπροστά στο στόμα σας, εκπνεύστε και αισθανθείτε τον αέρα που βγαίνει από τα πνευμόνια σας. ☺ Κάντε γκριμάτσες για να δουλέψουν όλοι οι μύες του προσώπου σας!

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω» 3η μέρα

3η ΜΕΡΑ -Τι σημαίνουν τα μηνύματα που μας στέλνει το σώμα όταν αντιδρά σε κάποιο ερέθισμα; ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: (20 λεπτά) * Κείμενο για Ανάγνωση: «Μηνύματα που στέλνει το σώμα μας» Είναι σημαντικό να «ακούμε» το σώμα μας γιατί πολλές φορές κάτι μας ζητάει ή για κάτι μας προειδοποιεί. (15 λεπτά) * 2ο Power point : «Τα μηνύματα που στέλνει το σώμα μας » (ιδρώτας, ρίγος, πυρετός, φτέρνισμα, πείνα, κλάμα). (10 λεπτά) * Φύλλο εργασίας: «Η Μαριονέτα» Οι μαθητές συμπληρώνουν τα κενά με τα μηνύματα που στέλνει το σώμα μας. Η συγκεκριμένη άσκηση είναι και άσκηση γραμματικής. ΚΑΤΑΛΗΚΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: (15 λεπτά) * Φύλλο εργασίας: «Δοκιμάστε τις γνώσεις σας!» Οι μαθητές χωρίζονται σε ζευγάρια και λύνουν το σταυρόλεξο συνθέτοντας όσα έμαθαν για τα μέρη του σώματος και τη λειτουργία τους.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω»

Αγαπημένο μου ημερολόγιο, Την Κυριακή παίζαμε όλο το απόγευμα στη γειτονιά. Τρέχαμε, πηδούσαμε, γελούσαμε… Ιδρώσαμε και μουσκέψαμε τις μπλούζες μας. Αναψοκοκκίνισαν τα πρόσωπά μας. Ένα φορτηγό πέρασε με μεγάλη ταχύτητα. Σήκωσε πολλή σκόνη. Ο φίλος μου φτερνίστηκε δυνατά. Ένα κορίτσι της παρέας προσπαθώντας να πιάσει την μπάλα, έπεσε και χτύπησε το γόνατό της. Δάκρυα έτρεξαν από τα μάτια της… Όταν άρχισε να νυχτώνει, γυρίσαμε όλοι στα σπίτια μας ανανεώνοντας το ραντεβού για την επόμενη μέρα. Η Αφροδίτη άρχισε να τρέμει και ζήτησε ζεστασιά στην αγκαλιά της μητέρας της. Εκείνη της έβαλε θερμόμετρο και είδε πως είχε ανεβάσει πυρετό. Ο παππούς μου λέει ότι πρέπει να ακούμε το σώμα μας, γιατί κάποιες φορές κάτι μας ζητάει ή για κάτι μας προειδοποιεί. Ελπίζω να είναι καλά αύριο η φίλη μου. Άρης Το σώμα μας στέλνει μηνύματα! Εμείς πρέπει να ακούμε τα μηνύματα αυτά, να σεβόμαστε το σώμα μας και να το αγαπάμε!

Μηνύματα του σώματος

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΠΟΥ ΣΤΕΛΝΕΙ ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΑΣ 2Ο Power point

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

Τα δάκρυα είναι ένα πολύ χρήσιμο υγρό που διατηρεί τα μάτια μας υγρά. Όταν είμαστε λυπημένοι ή όταν πονάμε, τα μάτια μας το παράγουν σε μεγαλύτερες ποσότητες. Τότε τα δάκρυα ξεχειλίζουν από τα μάτια μας και κυλούν στα μάγουλά μας.  ένο ή όταν πονάμε, τα μάτια μας το παράγουν σε μεγαλύτερες ποσότητες. Τότε τα δάκρυα ξεχειλίζουν από τα μάτια μας και κυλούν στα μάγουλά μας.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω»

Με το σώμα μου κι εγώ κάνω πράγματα πολλά. Θα τα μάθεις όλα αυτά, αν συμπληρώσεις τα κενά!

Σαν μαριονέτα

Ανάποδα ακουμπά_ το κεφάλι,

το κεφάλι μου γυρ_ _ _.

δε με πιάν_ _ ζάλη.

Κάν_ πιρουέτα,

Κάν_ τούμπες και κυλά_,

τα γόνατα λυγ_ _ _.

βαρελάκι στρογγυλό.

Τους αγκώνες ακουμπά_,

Όρθια είμ_ _ δυνατή,

στο σανίδι το γερό.

εμπρός, πάλι απ’ την αρχή!

Στηρ_ _ _ τα χέρια καλά,

Corinne Albaut

σηκ_ _ _ τα πόδια ψηλά. ____________________________________________________ ☺ Συμπλήρωσε με τα κατάλληλα ρήματα τις παρακάτω προτάσεις: ♥ Όταν κρυώνω, τρ _ _ _. ♥ Όταν κλαίω, δα _ _ _ _ _ . ♥ Όταν κάνω γυμναστική, ιδ _ _ _ _ . ♥ Όταν η σκόνη γαργαλάει τη μύτη μου, φτ _ _ _ _ _ _ _ _ _ . ♥ Όταν ντρέπομαι, κοκκιν _ _ _. ♥ Όταν πεινάω, το στομάχι μου γουρ _ _ _ _ _ _ _ _ . Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω»

☺ Χωριστείτε σε ζευγάρια και προσπαθήστε να βρείτε όλες τις απαντήσεις για να λύσετε το σταυρόλεξο. Θυμηθείτε: Γράφουμε μόνο με κεφαλαία γράμματα! 1

11 1

Σ Κ 1

4 1

3 1

4 Π

Υ Ρ Α

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1. Είναι το κέντρο ελέγχου του ανθρώπινου σώματος. 2. Περισσότερο από το μισό του ανθρώπινου σώματος αποτελείται από… 3. Θωρακίζει, προστατεύει τα πνευμόνια μας. 4. Ρουφούν τον αέρα κάθε φορά που εισπνέουμε. ΚΑΘΕΤΑ 1. Χτυπά συνεχώς και δε σταματά. 2. Στηρίζει το σώμα μας. 3. Λέγονται και κόκαλα. 4. Στέλνουν τα μηνύματα του εγκεφάλου σε όλα τα σημεία του σώματος. 5. Εκεί αλέθεται καλά η τροφή μας. Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω» 4η μέρα

4η ΜΕΡΑ - Πώς φροντίζω το σώμα μου; ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: (10 λεπτά) *Καταιγισμός ιδεών: Ζητάμε από τους μαθητές να σκεφτούν και να αναφέρουν τι κάνουν για να φροντίσουν το σώμα τους. Καταγράφουμε τις απαντήσεις τους στο τρίποδο της τάξης. ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: (15 λεπτά) * Κείμενο για Ανάγνωση: «Φροντίζουμε το σώμα μας» Με ποιους τρόπους φροντίζουμε το σώμα μας (διατροφή, καθαριότητα, άθληση). (20 λεπτά) * Φύλλο εργασίας: «Πώς πρέπει να φροντίζω το σώμα μου;» Με αφορμή το κείμενο που δόθηκε, οι μαθητές απαντούν σε ερωτήσεις κατανόησης και καταγράφουν τις σωστές συνήθειες για ένα υγιές σώμα.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω»

Φροντίζουμε το σώμα μας για να είναι γερό και υγιές. Τρώμε για να δυναμώσουμε το σώμα μας. Οι τροφές μάς δίνουν ενέργεια κι έτσι μπορούμε να κάνουμε ένα σωρό πράγματα. Πρέπει να τρώμε όλα τα είδη τροφών και πάντα με μέτρο. Πλενόμαστε για να διώχνουμε τα μικρόβια, τη σκόνη και τον ιδρώτα από το δέρμα μας. Το βράδυ ένα καλό μπάνιο μάς χαλαρώνει κι είμαστε έτοιμοι για έναν ωραίο ύπνο. Αθλούμαστε για να κρατάμε το σώμα μας υγιές και σε καλή φυσική κατάσταση. Οι μύες δυναμώνουν, η καρδιά και οι πνεύμονες δουλεύουν καλύτερα. Κατά τη διάρκεια της ημέρας καταναλώνουμε πολλή ενέργεια. Το βράδυ, που το σώμα μας είναι κουρασμένο, κοιμόμαστε. Ο ύπνος κάνει καλό στην υγεία. Η καρδιά χτυπά πιο αργά και η αναπνοή μας επιβραδύνεται κι αυτή. Έτσι, το σώμα μας χαλαρώνει και παίρνει δυνάμεις. Ο Ιπποκράτης, πατέρας της Ιατρικής, έλεγε ότι για το σώμα μας μεγάλη σημασία έχουν οι εξής παράγοντες: διατροφή, κίνηση, περιβάλλον, τρόπος ζωής και τρόπος σκέψης.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω»

Ελάτε να γράψουμε τα υπογραμμισμένα ρήματα του κειμένου στο α’ πρόσωπο του Ενικού αριθμού (εγώ). ______________ ______________ ______________ ______________ ______________ ☺

☺ Διάβασε προσεκτικά το κείμενο «Φροντίζουμε το σώμα μας» και απάντησε στις παρακάτω ερωτήσεις: ♦ Γιατί πρέπει να τρεφόμαστε καλά;

____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ ■ Γιατί είναι σημαντικό να κοιμόμαστε πολύ;

________________________________________

____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ Βάλε πρόγραμμα! Φρόντιζε καθημερινά τον εαυτό σου, με όλους τους τρόπους που μπορείς! Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω» 5η μέρα

5η ΜΕΡΑ -Πώς φροντίζω την καθαριότητά μου; ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: (15 λεπτά) *Κείμενο για Ανάγνωση: «Καλλωπισμός και υγιεινή στην αρχαία Ελλάδα» Πώς φρόντιζαν την υγιεινή τους στην αρχαιότητα που δεν υπήρχε σαπούνι. Οι μαθητές καλούνται να γράψουν στο φύλλο εργασίας τους τι πιστεύουν ότι εννοούσε ο Δημόκριτος όταν έλεγε ότι για να είναι το σώμα υγιές πρέπει: «Να μουσκεύουμε το εσωτερικό με μέλι και το εξωτερικό με λάδι». (30 λεπτά) * Φύλλα εργασίας: «Φροντίζω την υγιεινή μου» και «Πώς πλένω το σώμα μου…» Δίνονται οδηγίες για ένα αποτελεσματικό μπάνιο. Έχει σημασία να δοθεί χρόνος για επεξήγηση και συζήτηση. (20 λεπτά) * Φύλλο εργασίας: «Στο μπάνιο τραγουδώ…» Οι μαθητές χωρίζονται σε ζευγάρια και φτιάχνουν στίχους για το δικό τους τραγούδι χρησιμοποιώντας συγκεκριμένες λέξεις (σαμπουάν, πετσέτα, αφρόλουτρο, καθαριότητα).

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω»

Τα πολύ παλιά χρόνια, που δεν υπήρχαν ούτε σαπούνια ούτε υλικά καθαρισμού και σωματικής υγιεινής, το ελαιόλαδο έπαιζε σημαντικό ρόλο. Οι γυναίκες χρησιμοποιούσαν αρωματικά λάδια και συχνά άλειφαν τα μαλλιά τους με ελαιόλαδο για να είναι γερά και λαμπερά. Οι άντρες και, ειδικά, οι αθλητές περιορίζονταν στο καθαρό, αγνό λάδι, για τον καθαρισμό και την υγιεινή του σώματός τους. Σύμφωνα με τον μύθο, οι θεές του Ολύμπου χρησιμοποιούσαν ένα είδος αλοιφής από λάδι ελιάς, το οποίο πίστευαν ότι είχε θαυματουργικές ιδιότητες για το σώμα. Ο μυθικός ήρωας Οδυσσέας πλενόταν πρώτα με ζεστό νερό και μετά αλειφόταν με ελαιόλαδο. Ο σπουδαίος φιλόσοφος Δημόκριτος έδινε μεγάλη σημασία στην επάλειψη του σώματος με λάδι για τη διατήρηση της υγείας. Όταν μάλιστα τον ρωτούσαν πώς μπορεί να είναι κανείς υγιής, απαντούσε: «Μουσκεύοντας το εσωτερικό με μέλι και το εξωτερικό με λάδι». Τι να εννοούσε άραγε ο Δημόκριτος;

____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ ____________________________________

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω»

Είναι πολύ σημαντικό να προσέχουμε την υγιεινή του σώματός μας. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ κάνουμε τις δραστηριότητές μας ιδρώνουμε και το σώμα μας μαζεύει σκόνη, ιδρώτα και μικρόβια. Όλα αυτά προκαλούν δυσοσμία, δηλαδή, άσχημη μυρωδιά. Όταν πλενόμαστε, το σώμα μας μένει καθαρό και αισθανόμαστε όμορφα!

Για το μπάνιο μου θα χρειαστώ: ♥ σαμπουάν, αφρόλουτρο ♥ καθαρή πετσέτα

☺ Δοκίμασε να λούσεις πρώτα τα μαλλιά σου. ☺ Μετά πλύνε το υπόλοιπο σώμα σου.

Στην επόμενη σελίδα σού προτείνουμε έναν τρόπο για να πλένεις το σώμα σου. Δοκίμασέ το! Μπορεί να σε βολέψει! Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω»

☺ Λούσε τα μαλλιά σου. ☺ Βρέξε καλά το σώμα σου και βάλε λίγο σαπούνι στο χέρι σου. Άρχισε το πλύσιμο…

1. Μασχάλες- Χέρια

2. Λαιμός

3. Πλάτη

4.Στήθος-Κοιλιά

5. Γεννητικά όργανα

6. Πόδια

7. Πατούσες

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

8. Ξεπλύσου καλά!

Μην ξεχνάς να σκουπίζεσαι με την πετσέτα πολύ καλά και να βάζεις πάντα εσώρουχα καθαρά!

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω»

☺ Χωριστείτε σε ζευγάρια. ☺ Φτιάξτε τους στίχους και επιλέξτε τη μουσική ενός τραγουδιού που θα μπορούσατε να τραγουδάτε την ώρα που κάνετε το μπάνιο σας. ☺ Στο τραγούδι που θα φτιάξετε πρέπει να χρησιμοποιήσετε υποχρεωτικά τις παρακάτω λέξεις:

πετσέτα, αφρόλουτρο, σαμπουάν, καθαριότητα

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω» 6η μέρα

6η ΜΕΡΑ -Αγωγή τουαλέτας ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: (10 λεπτά) * 3ο Power point : «Σύμβολα τουαλέτας» Γίνεται παρουσίαση των διαφορετικών συμβόλων που συναντάμε έξω από τις τουαλέτες (αντρικές, γυναικείες, αναπήρων, παιδικές). Εξηγούμε γιατί στο σχολείο οι τουαλέτες αγοριών και κοριτσιών είναι διαφορετικές (ουρητήρες). ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: (30 λεπτά) * Εργασία σε ομάδες: Οι μαθητές συζητούν σε μικρές ομάδες τι πιστεύουν ότι πρέπει να προσέχουν, όταν πηγαίνουν στην τουαλέτα. Καταγράφουν τις σκέψεις τους σε ένα πρόχειρο χαρτί και στη συνέχεια τις μοιράζονται με την υπόλοιπη τάξη. Γίνεται συζήτηση και όλοι μαζί καταλήγουν σε ένα κοινό συμφωνητικό το οποίο και θα τηρούν πάντα. Φτιάχνουν το κοινό συμφωνητικό στον χάρτινο πίνακα και τα παιδιά το επιμελούνται προκειμένου να κολληθεί έξω από μία τουαλέτα του Σχολείου. (10 λεπτά) * Φύλλο εργασίας: «Συμφωνητικό τουαλέτας» Οι μαθητές καταγράφουν στο ατομικό τους συμφωνητικό όσα αποφασίστηκαν στο κοινό συμφωνητικό της τάξης. (Χτυπώ την πόρτα για να δω εάν είναι κάποιος μέσα. Στην τουαλέτα μπαίνω πάντα μόνος. Ελέγχω εάν υπάρχει χαρτί. Σκουπίζομαι καλά. Δεν πετώ χαρτιά μέσα στη λεκάνη. Τραβώ καζανάκι. Αφήνω σε καλή κατάσταση την τουαλέτα. Πλένω καλά τα χέρια μου.)

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω» 6η μέρα

ΚΑΤΑΛΗΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: (15 λεπτά) Κείμενο για Ανάγνωση: «Παροιμίες για την υγεία» Οι μαθητές γνωρίζουν παροιμίες που σχετίζονται με την υγεία. (10 λεπτά) * Φύλλο εργασίας: «Φτιάξε το δικό σου σύμβολο» Οι μαθητές χρησιμοποιούν τη φαντασία τους και φτιάχνουν το δικό τους σύμβολο για τις τουαλέτες των αντρών και των γυναικών. (20 λεπτά) * Διαδραστικά τραπέζια: Την ώρα της Πληροφορικής, οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες και παίζουν παιχνίδια όπου καλούνται: να σχεδιάσουν ένα ανθρώπινο σώμα (κορμό, κεφάλι, χέρια, πόδια), να τοποθετήσουν στο περίγραμμα ενός ανθρώπινου σώματος τα όργανα και τα οστά που έμαθαν, να ομαδοποιήσουν σε υγιεινές και ανθυγιεινές τις εικόνες που αποτυπώνουν συνήθειες του Άρη και της Αφροδίτης. Η καταληκτική αυτή δραστηριότητα μπορεί να γίνει και οποιαδήποτε άλλη στιγμή εξυπηρετεί το πρόγραμμα της τάξης. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥ: * Ένα διαφορετικό Συμφωνητικό τουαλέτας: Μια πιο εναλλακτική παρουσίαση του συμφωνητικού της τουαλέτας και πολύ καλή ευκαιρία για χειροτεχνία είναι η εξής: κόβουμε μία λωρίδα χαρτιού, στο ίδιο πλάτος με το πλάτος ενός ρολού χαρτιού τουαλέτας. Στη συνέχεια κολλάμε την άκρη του χαρτιού πάνω στο ρολό και καταγράφουμε με τη σειρά όλους τους κοινούς κανόνες που συμφωνήθηκαν με bullets. Τέλος, τυλίγουμε το χαρτί γύρω από το ρολό ώστε οι μαθητές να μπορούν, ξετυλίγοντάς το, να διαβάσουν τους όρους της συμφωνίας.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

ΣΥΜΒΟΛΑ ΤΟΥΑΛΕΤΑΣ 3Ο Power point

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

ΠΑΡΑΞΕΝΑ ΚΑΙ … ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΣΥΜΒΟΛΑ ΤΟΥΑΛΕΤΑΣ

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω»

♥ Χωριστείτε σε ζευγάρια και συζητήστε τι πιστεύετε ότι πρέπει να προσέχουν όλοι, όταν πηγαίνουν στην τουαλέτα. ♥ Καταγράψτε τις σκέψεις σας σε ένα πρόχειρο λευκό χαρτί και στη συνέχεια μοιραστείτε τες με την υπόλοιπη τάξη. ♥ Φτιάξτε ένα κοινό συμφωνητικό, το οποίο θα τηρείτε πάντα. ♥ Κολλήστε το συμφωνητικό σε μία τουαλέτα του Σχολείου μας. Θα βοηθήσει όλους πολύ! ♥ Συμπληρώστε όσα αποφασίσατε και στο ατομικό συμφωνητικό σας, που θα βρείτε στην επόμενη σελίδα.

Σύμβολα τουαλέτας Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω»

♦_________________________ __________________________ ♦_________________________ __________________________ ♦_________________________ __________________________ ♦_________________________ __________________________ ♦_________________________ __________________________ ♦_________________________ __________________________

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω»

♦ «Νους υγιής εν σώματι υγιεί». αρχαιοελληνική παροιμία ♦ «Κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν». Ιπποκράτης, πατέρας της Ιατρικής ♦ «Να τρως για να ζεις, όχι να ζεις για να τρως». Κικέρων, Ρωμαίος ρήτορας ♦ «Το γέλιο και ο ύπνος είναι τα καλύτερα φάρμακα του κόσμου». ιρλανδέζικη παροιμία ♦ «Ένα μήλο την ημέρα, τον γιατρό τον κάνει πέρα». αγγλική παροιμία ♦ «Έχε τα πόδια σου ζεστά, την κεφαλή σου κρύα και το στομάχι αδειανό, γιατρού δεν έχεις χρεία». ελληνική παροιμία

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω»

☺ Φτιάξε το δικό σου σύμβολο για μία αντρική και μία γυναικεία τουαλέτα. Βάλε φαντασία!

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω»

♥ Δοκιμάστε τις γνώσεις σας στα διαδραστικά τραπέζια του σχολείου μας. ♥ Χωριστείτε σε πέντε ομάδες και ετοιμαστείτε να συνεργαστείτε!

Με την ομάδα σας έχετε να κάνετε πολλά… ♦ Θα σχεδιάσετε ένα ανθρώπινο σώμα. ♦ Θα τοποθετήσετε στο περίγραμμα ενός ανθρώπινου σώματος τα όργανα και τα οστά που μάθατε. ♦ Θα ομαδοποιήσετε σε υγιεινές και ανθυγιεινές τις εικόνες που αποτυπώνουν συνήθειες του Άρη και της Αφροδίτης.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω» 7η μέρα

7η ΜΕΡΑ, ΗΜΕΡΑ ΤΕΧΝΗΣ - Πώς αποτυπώνεται το σώμα στην Τέχνη; -Γιατί βλέπουμε στα μουσεία αρχαία ελληνικά αγάλματα που είναι γυμνά; ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: (15 λεπτά) * 4ο Power point : «Το σώμα στην Τέχνη» Σε συνεργασία με το εικαστικό τμήμα, γίνεται παρουσίαση έργων τέχνης με θέμα το ανθρώπινο σώμα (γλυπτά, πίνακες). Πώς αποτυπώνεται το σώμα στην Τέχνη; ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: (20 λεπτά) Κείμενο για Ανάγνωση: «Το σώμα στην αρχαία Ελλάδα» Με αφορμή την επίσκεψη του ήρωα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο συζητάμε γιατί πολλά από τα αρχαία ελληνικά αγάλματα ήταν γυμνά. (30 λεπτά) * Γραπτή έκφραση: «Ένας κούρος στο Σχολείο μας» Οι μαθητές καλούνται να σκεφτούν και να γράψουν τι μπορεί να σκέφτεται ο Κούρος της Αναβύσσου που φιλοξενείται στο Σχολείο μας και τι μπορεί να θέλει να τους πει. ΚΑΤΑΛΗΚΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: (40 λεπτά) * Ημέρα Τέχνης-Κατασκευές: Η ημέρα αυτή είναι αφιερωμένη στην Τέχνη. Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες «Ζωγράφων» και «Γλυπτών». Φτιάχνουν τον δικό τους πίνακα ζωγραφικής ή το δικό τους γλυπτό από πηλό ή πλαστελίνη με θέμα το ανθρώπινο σώμα.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω» 7η μέρα

Η καταληκτική αυτή δραστηριότητα μπορεί να γίνει και οποιαδήποτε άλλη στιγμή εξυπηρετεί το πρόγραμμα της τάξης. ΚΟΥΡΟΙ Οι κούροι ήταν αρχαϊκά, επιτύμβια γλυπτά. Στέκονταν ως σήματα πάνω σε τάφους ανδρών. Υμνούσαν το ήθος και την ομορφιά τους. Ο κούρος Κροίσος από την Ανάβυσσο παρουσιάζει έναν νέο, που πέθανε στη μάχη. Βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και χρονολογείται στο τέλος του 6ου π.Χ. αιώνα. Έχει ύψος 1,94 μ. Το πρόσωπο παραμένει ουδέτερο, ανέκφραστο και το βλέμμα απόμακρο. Μόνο δείγμα έκφρασης το ελαφρύ, σχεδόν αδιόρατο αλλά και συνάμα αυτάρεσκο χαμόγελο, που έμεινε γνωστό ως αρχαϊκό μειδίαμα. Είναι εμφανής η προσπάθεια του δημιουργού να αποδώσει το αριστοκρατικό ιδεώδες της εποχής. Εκφράζοντας τα ιδανικά των αριστοκρατών, ως εξιδανικευμένη μορφή, ο ρωμαλέος γυμνός άντρας, που απεικονίζεται στην ακμαιότερή του ηλικία, χρησιμοποιείται ως σύμβολο σωματικής και ηθικής δύναμης της ευγενούς τάξης. Βασική Πηγή: Ελληνική Τέχνη, Αρχαία Γλυπτά, εκδοτική Αθηνών (βλπ. Γενικό ενημερωτικό υλικό)

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

ΤΟ ΣΩΜΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ 4Ο Power point

Ας παρατηρήσουμε πώς οι καλλιτέχνες -γλύπτες και ζωγράφοιαναπαριστούν το ανθρώπινο σώμα.

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

ΝΕΟΤΕΡΑ ΧΡΟΝΙΑ

«Νέα γυναίκα», Γιάννης Μὀραλης

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σωμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω»

ΑΡΗΣ: Αφροδίτη, χθες πήγα μια πολύ ενδιαφέρουσα βόλτα με τον παππού μου. ΑΦΡΟΔΙΤΗ: Α, ναι; Δηλαδή; ΑΡΗΣ: Να, ο παππούς μου είχε την ιδέα να επισκεφτούμε το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Όταν μου το πρότεινε δε φανταζόμουν πόσα πολλά εκθέματα έχει. Έχεις δει ποτέ κούρους; ΑΦΡΟΔΙΤΗ: Ναι, αμέ! Είχα κι εγώ πρόσφατα επισκεφτεί το Μουσείο της Ακρόπολης και είχα εντυπωσιαστεί. Μου είπαν, μάλιστα, ότι οι αρχαίοι Έλληνες γλύπτες συνήθιζαν να φτιάχνουν κούρους. ΑΡΗΣ: Ξέρω ότι τους έφτιαχναν, κυρίως, από μάρμαρο και τους παρουσίαζαν πάντα γυμνούς. ΑΦΡΟΔΙΤΗ: Αυτό είναι φυσικό, γιατί οι αρχαίοι Έλληνες δεν ντρέπονταν με τη θέα του γυμνού σώματος. Αντίθετα, έδιναν πολλή σημασία στην καλή του όψη, την υγεία του καθώς και την άθληση που βοηθάει το σώμα να διατηρείται γερό και δυνατό. ΑΡΗΣ: Έχεις δίκιο. Και όλη αυτή η αγάπη τους για το ανθρώπινο σώμα φαίνεται από τον τρόπο που κατασκεύαζαν τους κούρους: στέκονται στητοί, με τα πέλματα να πατούν σταθερά στο έδαφος, τα χέρια τους είναι κολλημένα στα πλευρά του σώματος και οι παλάμες των χεριών είναι σφιγμένες σε γροθιές. Τα γερά τους πόδια φαίνονται να πατούν ανάλαφρα στο έδαφος και το αριστερό πόδι τους προβάλλει λίγο μπροστά. ΑΦΡΟΔΙΤΗ: Πράγματι, αλλά είναι εντυπωσιακό που ακόμη και τα μαλλιά τους είναι καλοχτενισμένα. Άρη, έχεις προσέξει πώς μας κοιτούν; Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω»

ΑΡΗΣ: Ναι, μας κοιτούν με ένα χαμόγελο, το περίφημο αρχαϊκό μειδίαμα. ΑΦΡΟΔΙΤΗ: Ξέρεις κάτι; Τώρα που το σκέφτομαι, τις προάλλες άκουσα την κυρία Κατερίνα και την κυρία Μαρία να συζητούν και να λένε πως έχουμε κι εδώ, στο Μποδοσάκειο, έναν κούρο! Είναι, λέει, ακριβές αντίγραφο αυτού που υπάρχει στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο! ΑΡΗΣ: Τέλεια! Ας ψάξουμε να τον βρούμε τότε και ας τον παρατηρήσουμε προσεκτικά… Μπορούμε, ίσως, να του ψιθυρίσουμε και κάτι… ΑΦΡΟΔΙΤΗ: Ίσως να μας μιλήσει κιόλας και να μας πει την ιστορία του…

Ο κούρος της Αναβύσσου

Το σώμα στην Τέχνη Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω»

☺ Παρατηρήστε τον κούρο της Αναβύσσου που φιλοξενούμε στο Σχολείο μας. Κλείστε τα μάτια σας και ταξιδέψτε με τη φαντασία σας… -Τι μπορεί να σκέφτεται ο κούρος καθώς σας βλέπει να περνάτε από μπροστά του; -Τι θα ήθελε να σας πει;

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω»

Μικροί καλλιτέχνες… Ήρθε η ώρα να φτιάξετε τις δικές σας δημιουργίες!

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

TFU ΙΙ.: Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή

Θέμα Generative Topic (Unit)

Γενικός Στόχος: Overarching Understanding Goal (Through lines)

Επιμέρους Στόχοι Unit-Long Understanding Goals

ΙΙ. Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή

Οι μαθητές να μάθουν πώς ήρθαν στον κόσμο και να διαπιστώσουν τις αλλαγές που βιώνει ο άνθρωπος μεγαλώνοντας.

1. ● Στάδια ανάπτυξης του ανθρώπου και αλλαγές που αυτός βιώνει σε κάθε στάδιο

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

2. ● Διαφορά ρυθμού ανάπτυξης σε παιδιά ίδιας ηλικίας

3. ● Πώς ήρθαμε στον κόσμο

TFU ΙΙ.: Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή

Εισαγωγικές Δραστηριότητες Introductory Performance(s)

Σειρά Δραστηριοτήτων 

UG s 1

Understanding Performances

Ongoing Assessment

● Κείμενο: «Ώρα για αίνιγμα…» Οι μαθητές προσπαθούν να λύσουν το αίνιγμα της Σφίγγας. Το αίνιγμα είναι η αφορμή για να μιλήσουμε για τα στάδια ανάπτυξης του ανθρώπου και τις αλλαγές που συμβαίνουν στο ανθρώπινο σώμα.

● Άτυπη αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς την ορθότητα των απαντήσεων

● Κείμενο: «Γιατί μεγαλώνουμε διαφορετικά;» Καθένας μας έχει διαφορετικό ρυθμό ανάπτυξης, δηλαδή το σώμα του ακολουθεί τα δικά του βήματα. Το κείμενο γίνεται η αφορμή για να διερευνήσουν τα παιδιά τον διαφορετικό ρυθμό ανάπτυξής τους.

● Άτυπη αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς την ικανότητα ακρόασης και κατανόησης

● Καταιγισμός ιδεών: «Πώς πιστεύετε ότι ήρθατε στον κόσμο;» Έχει μεγάλη σημασία να αποκτήσουμε εικόνα των όσων, ήδη, γνωρίζουν οι μαθητές για το θέμα.

● Άτυπη αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς το ενδιαφέρον των μαθητών και την ορθότητα των απαντήσεών τους

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

TFU ΙΙ.: Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή UGs

Καθοδηγούμενες Δραστηριότητες Guided Inquiry Performance(s)

Understanding Performances

Ongoing Assessment ● Άτυπη αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς την ικανότητα ακρόασης και κατανόησης

● Κείμενα: -«Το άλμπουμ με τις παλιές φωτογραφίες του παππού» του Δ. Μανθόπουλου, -«Πόσο μεγάλωσα!» της Ντ. Χατζηνικολάου Δίνουμε σημασία στην επεξεργασία των κειμένων καθώς αποτυπώνονται τα στάδια ανάπτυξης του ανθρώπου και οι αλλαγές που αυτός βιώνει.

● Γραμμή του χρόνου: Ο δάσκαλος κατασκευάζει στο ταμπλό μία γραμμή του χρόνου πάνω στην οποία τοποθετεί εικόνες που αποτυπώνουν τα πέντε βασικά στάδια ανάπτυξης του ανθρώπου: ένα μωρό, ένα παιδί, έναν έφηβο, έναν ενήλικα και έναν ηλικιωμένο. Γίνεται συζήτηση στην τάξη όπου δίνεται έμφαση στα πράγματα που ο άνθρωπος επιτυγχάνει σε κάθε στάδιο της ζωής του. Καταγράφουμε τις σκέψεις των μαθητών σε φύλλο χαρτί και επισυνάπτουμε το χαρτί κάτω από την αντίστοιχη εικόνα.

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς την κατανόηση των σταδίων ανάπτυξης του ανθρώπου

● Μαθηματικά: «Σκέφτομαι… Λύνω… Απαντώ…». Οι μαθητές καλούνται να λύσουν προβλήματα που αφορούν σε ηλικίες ανθρώπων.

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς την ορθή επίλυση των προβλημάτων

● Μαθηματικά: «Ώρα να μετρήσουμε.» Οι μαθητές κόβουν το περίγραμμα της πατούσας τους, μετρούν το μήκος της και συγκρίνουν τις μετρήσεις τους. Καταγράφουν τις παρατηρήσεις τους στο φύλλο εργασίας τους.

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο και τους συμμαθητές ως προς τις μετρήσεις των μαθητών και τις παρατηρήσεις τους

1,2

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

TFU ΙΙ.: Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή

Καθοδηγούμενες Δραστηριότητες Guided Inquiry Performance(s)

● Κείμενο: «Όταν ήμουνα μωρό» Γίνεται συζήτηση για όλα τα πράγματα που έκαναν οι μαθητές όταν ήταν μωρά. ● Φύλλο εργασίας: «Ρωτώ και μαθαίνω για μένα» Οι μαθητές ζητούν από τα μέλη της οικογένειάς τους να τους πουν για όλα τα καταπληκτικά πράγματα που

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς το περιεχόμενο των σημειώσεων που κράτησαν οι μαθητές

● Video: «Ένα μωρό γεννιέται». Στο βίντεο παρουσιάζεται η περιπέτεια του μωρού, από τη στιγμή της σύλληψης μέχρι τη μέρα της γέννησής του. ● Ομιλία παιδίατρου, κύριου Μακρή, για την αναπαραγωγή και τη γέννηση

● Άτυπη αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς τις ερωτήσεις των μαθητών και το ενδιαφέρον τους

έκαναν, όταν ήταν μωρά και κρατούν σημειώσεις… 3

Καταληκτικές UGs Δραστηριότητες Culminating 1 Performance(s)

1,2,

Understanding Performances

Ongoing Assessment

● Φύλλο εργασίας: «Τα στάδια ανάπτυξης του

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς την κατανόηση των διαφορετικών σταδίων ανάπτυξης του ανθρώπου και τη χρονική τους ακολουθία

● Γραπτή έκφραση-Φύλλο εργασίας: «Όταν μεγαλώσω…» Οι μαθητές γράφουν πώς πιστεύουν ότι θα είναι η ζωή τους, μετά από 30 χρόνια, όταν θα έχουν, περίπου, την τωρινή ηλικία των γονιών τους.

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς το περιεχόμενο της γραπτής έκφρασης

ανθρώπου» Οι μαθητές καλούνται να βάλουν στη σωστή σειρά τα πέντε βασικά στάδια ανάπτυξης του ανθρώπου και να γράψουν δύο πράγματα που επιτυγχάνει ο άνθρωπος σε κάθε στάδιο.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

TFU ΙΙ.: Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή

Δεξιότητες

1. Διατύπωση υποθέσεων

2. Παρατήρηση, σύγκριση

●

3. Συνεργασία

4. Χρήση μέτρου

Major Focus

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

V V

Reinforced

●

Unsupported/ Required

«Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή.» 8η μέρα

II.«ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΟΥ ΕΧΕΙ ΖΩΗ ΚΑΙ ΔΙΝΕΙ ΖΩΗ » 8η ΜΕΡΑ -Ποια είναι τα βασικά στάδια ανάπτυξης του ανθρώπου; (μωρό, παιδί, έφηβος, ενήλικας, ηλικιωμένος) -Ποια πράγματα επιτυγχάνει ο άνθρωπος σε κάθε στάδιο ανάπτυξής του; ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: (10 λεπτά) *Κείμενο: «Ώρα για αίνιγμα…» Οι μαθητές διαβάζουν το αίνιγμα της Σφίγγας και προσπαθούν να το λύσουν: «Ποιο ζώο περπατάει το πρωί με τα τέσσερα, το μεσημέρι με τα δύο και το βράδυ με τα τρία;» Το αίνιγμα είναι η αφορμή για να μιλήσουμε για τα στάδια ανάπτυξης του ανθρώπου και τις αλλαγές που συμβαίνουν στο ανθρώπινο σώμα. ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: (20 λεπτά) *Κείμενα για Ανάγνωση: -«Το άλμπουμ με τις παλιές φωτογραφίες του παππού» του Δ. Μανθόπουλου -«Πόσο μεγάλωσα!» της Ντ. Χατζηνικολάου Δίνουμε σημασία στην επεξεργασία του πρώτου κειμένου καθώς αποτυπώνονται ξεκάθαρα τα στάδια ανάπτυξης του ανθρώπου και οι αλλαγές που αυτός βιώνει (ο παππούς: μωρό, παιδί, έφηβος, ηλικιωμένος). Το δεύτερο κείμενο: «Πόσο μεγάλωσα!» λειτουργεί συμπληρωματικά στο πρώτο. Μπορούμε να δώσουμε για Ανάγνωση μόνο το πρώτο κείμενο ή να διαφοροποιήσουμε την Ανάγνωση της συγκεκριμένης ημέρας χωρίζοντας το τμήμα σε δύο ομάδες. Κάθε ομάδα μπορεί να μελετήσει ένα από τα δύο ποιήματα. Εάν υπάρχει χρόνος, μπορούν οι μαθητές να εικονογραφήσουν διαφορετικές στροφές των ποιημάτων.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή» 8η μέρα

(20 λεπτά) *Γραμμή του χρόνου: Στόχος της συγκεκριμένης δραστηριότητας είναι να κατανοήσουν οι μαθητές τις αλλαγές που βιώνει ο άνθρωπος κατά τη διάρκεια της ζωής του καθώς και τα διαφορετικά πράγματα που επιτυγχάνει σε κάθε στάδιο ανάπτυξής του. Για τον σκοπό αυτό τοποθετούμε στο ταμπλό της τάξης μία γραμμή του χρόνου φτιαγμένη από χάρτινες λωρίδες ή κορδέλα. Πάνω στη γραμμή του χρόνου βάζουμε εικόνες που αποτυπώνουν τα πέντε βασικά στάδια ανάπτυξης του ανθρώπου: ένα μωρό, ένα παιδί, έναν έφηβο, έναν ενήλικα και έναν ηλικιωμένο. Γίνεται συζήτηση στην τάξη όπου δίνεται έμφαση στα πράγματα που ο άνθρωπος επιτυγχάνει σε κάθε στάδιο της ζωής του. Καταγράφουμε σε φύλλο χαρτί κάποιες από τις σκέψεις των μαθητών και επισυνάπτουμε το χαρτί κάτω από την αντίστοιχη εικόνα π.χ. Ο ενήλικας: εργάζεται, παίρνει αποφάσεις μόνος του, δημιουργεί οικογένεια… Η εργασία αυτή θα μπορούσε να γίνει και σε ομάδες όπου κάθε ομάδα θα αναλάβει να γράψει τα πράγματα που ο άνθρωπος επιτυγχάνει σε ένα στάδιο ανάπτυξής του. (20 λεπτά) * Μαθηματικά: «Σκέφτομαι… Λύνω… Απαντώ…». Την ώρα των Μαθηματικών, οι μαθητές καλούνται να λύσουν προβλήματα που αφορούν σε ηλικίες ανθρώπων . Η γραμμή του χρόνου χρησιμοποιείται για να «οπτικοποιηθεί η διαφορά» μεταξύ των ηλικιών (π.χ. μεταξύ παιδιού και ηλικιωμένου) και βοηθά στην κατανόηση της έννοιας από τους μαθητές. ΚΑΤΑΛΗΚΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: (20 λεπτά) * Φύλλο εργασίας: «Τα στάδια ανάπτυξης του ανθρώπου» Οι μαθητές καλούνται να βάλουν στη σωστή σειρά τα πέντε βασικά στάδια ανάπτυξης του ανθρώπου και να γράψουν δύο πράγματα που κάνει ο άνθρωπος σε κάθε στάδιο ανάπτυξής του π.χ. Ο ενήλικας δημιουργεί οικογένεια, εργάζεται…

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή» 8η μέρα

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥ: *Προτρέπουμε τους μαθητές να ζητήσουν να δουν φωτογραφίες μεγαλύτερων ανθρώπων, όπως του παππού, της γιαγιά, των γονιών τους από όταν εκείνοι ήταν μωρά, παιδιά, έφηβοι, ώστε να αντιληφθούν τα στάδια ανάπτυξης του ανθρώπου και τις αλλαγές που συντελούνται.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή»

9697

Ελάτε να γνωρίσουμε τις διάφορες φάσεις της ανθρώπινης ζωής, τα πράγματα που καταφέρνουμε μεγαλώνοντας και τις αλλαγές που μας συμβαίνουν. Πότε είμαστε έτοιμοι να κάνουμε οικογένεια και πώς γεννιέται η ζωή;

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

98 97

«Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή»

Η Σφίγγα ήταν ένα παράξενο πλάσμα με κεφάλι γυναίκας, σώμα λιονταριού και φτερούγες αρπακτικού πουλιού. Ζούσε έξω από τη Θήβα και είχε γίνει ο φόβος και ο τρόμος των ανθρώπων, αφού δεν άφηνε κανέναν να περάσει από την περιοχή, αν δεν έδινε λύση σε ένα δύσκολο αίνιγμα. Το αίνιγμα ήταν:

«Ποιο ζώο περπατάει το πρωί με τα τέσσερα, το μεσημέρι με τα δύο και το βράδυ με τα τρία;»

Παράσταση σε αττικό αγγείο του 5ου αι. π.Χ. Μουσείο Βατικανού

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

98 99

Οι παλιές φωτογραφίες θλιβερές ή τάχα αστείες; Όταν το άλμπουμ ξεφυλλίζεις, να γελάς ή να δακρύζεις; Ο παππούς οχτώ ημερών στις φασκιές, με μπιμπερό, με μια τόοοση κουδουνίστρα, πέντε τρίχες και χωρίστρα. Ο παππούς εδώ γελά, τριών μηνών και μπουσουλά και στα πόδια του παρέκει στους εννιά του μήνες, στέκει. Κι όλο το άλμπουμ ξεφυλλίζω, δε γελάω, δε δακρύζω κι ούτε ξέρω να σας πω απ’ τους δυο ποιον προτιμώ: Του άλμπουμ τον παππού, μωρό, ή όπως τώρα τον θωρώ με φαλάκρα απλωμένη, ρυτιδιάρη κι ασπρογένη; Ο παππούς χρονώ και κάτι με μια χάντρα για το μάτι. Δείτε τον τον πονηρό πώς μου… μοιάζει από μωρό.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή»

Ο παππούς πρωτάκι αστείο με μια σάκα, στο σχολείο. Και πιο κει φουστανελάς, δωδεκάχρονος τσολιάς. Όμως το άλμπουμ παρατώ και το σήμερα κοιτώ. Ο παππούς… ήντα και κάτι φέρτε χάντρες για το μάτι. Φέρτε χάντρες… έναν τόνο να ξορκίσουμε τον χρόνο! Δημήτρης Μανθόπουλος

99 100

«Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή»

Χρόνος μπαίνει, χρόνος φεύγει,

Στα μαλλάκια της μανούλας

κι ούτε που μας λέει αντίο…

άσπρες τούφες πού και πού.

Με τη σάκα την καινούρια

Άσπρα, κάτασπρα γινήκαν

να’ μαι κιόλας στο σχολείο!

και τα γένια του παππού.

Τι γοργά κυλούν οι ώρες

Πώς αλλάζουν όλα, Θεέ μου!

και μετράει το ρολόι…

Το μικρό μας το ψιψίνι

Μέρα με τη μέρα αλλάζω,

δεν περίμενα ποτέ μου

μεγαλώνω, ρίχνω μπόι…

τέτοιος γάταρος να γίνει!

Τα παπούτσια μου στενεύουν,

Θέριεψε η μικρή μας λεύκα,

το καπέλο δε μου κάνει.

φούντωσε κι η αμυγδαλιά.

Κόντυνε πολύ, θαρρώ,

Μόνο η κούκλα μου δε λέει

και το μπλε μου το φουστάνι.

να ψηλώσει μια σταλιά… Ντίνα Χατζηνικολάου

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή»

100 101

☺ Η Άννα είναι έφηβη και είναι 17 χρονών. Η γιαγιά της είναι 65 χρονών. Πόσα χρόνια διαφορά έχει η Άννα από τη γιαγιά της;

Λύση

Απάντηση

_______________________ _______________________ _______________________ _______________________________________________ ☺ Ο Άρης είναι 7 χρονών. Είναι 32 χρόνια μικρότερος από την Ιωάννα, που είναι ενήλικη. Πόσο χρονών είναι η Ιωάννα; Λύση

Απάντηση

_______________________ _______________________ _______________________

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

☺ Βάλε στη σωστή χρονική σειρά τα στάδια ανάπτυξης του ανθρώπου που βλέπεις στο συννεφάκι. Στη συνέχεια γράψε δύο πράγματα που μπορεί να κάνει ο άνθρωπος σε κάθε στάδιο ανάπτυξής του.

101

______________ ______________ ______________ ______________

________________ ________________ ________________ ________________

______________ ______________ ______________ ______________

________________ ________________ ________________ ________________

102

«Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή» 9η μέρα

9η ΜΕΡΑ -Έχουν τα παιδιά της ίδιας ηλικίας τον ίδιο ρυθμό ανάπτυξης; ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: (20 λεπτά) Κείμενο για Ανάγνωση: «Γιατί μεγαλώνουμε διαφορετικά;» Καθένας μας έχει διαφορετικό ρυθμό ανάπτυξης, δηλαδή το σώμα του ακολουθεί τα δικά του βήματα. Το κείμενο γίνεται η αφορμή για να διερευνήσουν τα παιδιά τον διαφορετικό ρυθμό ανάπτυξής τους, να κάνουν υποθέσεις και να καταλήξουν σε συμπεράσματα. ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΜΕΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: (40 λεπτά) *Μαθηματικά: «Ώρα να μετρήσουμε» Στόχος της συγκεκριμένης δραστηριότητας είναι να κατανοήσουν οι μαθητές ότι, ενώ έχουν περίπου την ίδια ηλικία, είναι πολύ διαφορετικοί μεταξύ τους και επιπλέον έχουν διαφορετικό ρυθμό ανάπτυξης. Υλικά που θα χρειαστούν: μέτρο, χαρτόνι, μολύβι, ψαλίδι Χωρίζουμε τους μαθητές σε ζευγάρια. Με τη βοήθεια του ζευγαριού του, κάθε μαθητής κάνει το περίγραμμα της αριστερής του πατούσας σε ένα χαρτόνι και το κόβει. Με το μέτρο υπολογίζει το μήκος της πατούσας του και καταγράφει τη μέτρησή του στο φύλλο εργασίας του. Ολοκληρώνοντας τη δραστηριότητα οι μαθητές συγκρίνουν τις μετρήσεις τους και καταγράφουν τις παρατηρήσεις τους στο φύλλο εργασίας τους. Τέλος, κολλούν στο πίσω μέρος του φύλλου εργασίας το περίγραμμα της πατούσας τους.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

103

«Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή» 9η μέρα

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥ: * Στην περίπτωση όπου οι αποκλίσεις στο ύψος των μαθητών δεν είναι μεγάλες, μπορούμε να ζητήσουμε από τα παιδιά να καταγράψουν το ύψος τους. Χωρίζουμε τους μαθητές σε ζευγάρια και ορίζουμε ένα συγκεκριμένο σημείο μέσα στην τάξη όπου οι μαθητές μπορούν να κολλήσουν στον τοίχο χαρτοταινία και να μετρήσουν το ύψος τους. Τα ζευγάρια βοηθάνε το ένα το άλλο. Κάθε μαθητής κολλάει στον τοίχο τη χαρτοταινία που είναι ίση με το ύψος του και χρησιμοποιώντας το μέτρο, το μετρά. Στο τέλος της δραστηριότητας, παρατηρώντας τον τοίχο με τις κολλημένες χαρτοταινίες, οι μαθητές διαπιστώνουν πόσο διαφορετικά ύψη έχουν. Επειδή στην ηλικία αυτή τα παιδιά συγκρίνουν τα ύψη τους, μέλημά μας είναι να μην αισθανθεί κανένα παιδί άβολα γι’ αυτό. Αντιθέτως, βρίσκουμε την ευκαιρία και συζητάμε το πόσο διαφορετικό ρυθμό ανάπτυξης έχει κάθε παιδί και πόσο ξεχωριστός είναι ο κάθε ένας από εμάς.

ΓΙΑ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟ… ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ http://youtu.be -Μεγαλώνοντας -Η ανάπτυξη -Τα αγόρια -Τα κορίτσια

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

104

«Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή»

ΑΡΗΣ: Δεν καταλαβαίνω, γιατί ενώ με τον συμμαθητή μου, τον Γιώργο, έχουμε την ίδια ηλικία, αυτός είναι πιο ψηλός από μένα; Ακόμη κι εσύ, Αφροδίτη, είσαι πολύ πιο αδύνατη και μικρόσωμη σε σχέση με την καλύτερή σου φίλη, την Αθηνά. Γιατί άραγε συμβαίνει αυτό; ΑΦΡΟΔΙΤΗ: Έχω την απάντηση! Πριν λίγες μέρες το συζητούσα με τη μητέρα μου. Όπως ξέρουμε, ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και ξεχωριστός. Έχει μοναδικά φυσικά χαρακτηριστικά και ξεχωριστές ικανότητες. Το ίδιο συμβαίνει και με τον τρόπο με τον οποίο αναπτυσσόμαστε, δηλαδή μεγαλώνουμε. Ο καθένας μας έχει διαφορετικό ρυθμό ανάπτυξης, το σώμα του ακολουθεί τα δικά του βήματα. Όλοι θα ψηλώσουμε και θα γίνουμε μεγάλοι. Αλλά και πάλι δε θα μοιάζουμε! ΑΡΗΣ: Κατάλαβα! Κανένα παιδί δε μεγαλώνει με τον ίδιο τρόπο. Κανένα παιδί δεν είναι όμοιο με το άλλο! Καθένας έχει τις δικές του ικανότητες και τον δικό του χρόνο που θα τις ξεδιπλώσει. Όλοι είμαστε ξεχωριστοί και μοναδικοί. Μοιάζουμε σε πολλά σημεία, αλλά έχουμε τον δικό μας τρόπο που σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε, συμπεριφερόμαστε και μεγαλώνουμε! ΑΦΡΟΔΙΤΗ: Χαίρομαι που λύθηκε η απορία σου! Το να μεγαλώνεις είναι διασκεδαστικό, γιατί βλέπεις πώς αλλάζει το σώμα σου. Είναι μια μεγάλη περιπέτεια! Κι εμείς τη ζούμε!!!

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

105

«Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή»

☺ Χωριστείτε σε ζευγάρια. ☺ Με τη βοήθεια του ζευγαριού σου, σχεδίασε και κόψε το περίγραμμα της αριστερής πατούσας. ☺ Χρησιμοποιώντας το μέτρο, μέτρησε το μήκος της πατούσας σου και σημείωσε τη μέτρησή σου στο φύλλο εργασίας σου. ☺ Κόλλησε την πατούσα σου στο πίσω μέρος του φύλλου εργασίας σου.

Τι μήκος έχει η πατούσα σου; …………εκ. Τι νούμερο παπούτσι φοράς;…………………

☺ Σύγκρινε τις μετρήσεις σου με τις μετρήσεις άλλων συμμαθητών σου. Τι παρατηρείς;

_________________________________ _________________________________ _________________________________ Όλοι έχουμε διαφορετικό ρυθμό ανάπτυξης!

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

106

«Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή» 10η μέρα

10η ΜΕΡΑ -Το σώμα μας έχει ζωή και δίνει ζωή. Πώς ήρθαμε στον κόσμο; ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: (10 λεπτά) *Καταιγισμός ιδεών: «Πώς πιστεύετε ότι ήρθατε στον κόσμο;» Ρωτάμε τους μαθητές πώς πιστεύουν ότι ήρθαν στον κόσμο. Έχει μεγάλη σημασία να αποκτήσουμε εικόνα των όσων, ήδη, γνωρίζουν οι μαθητές για το θέμα. ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: (20 λεπτά) * Κείμενο για Ανάγνωση: «Όταν ήμουνα μωρό» Συζητάμε για όλα τα πράγματα που πιστεύουν οι μαθητές ότι έκαναν όταν ήταν πολύ μωρά. (10 λεπτά) *Video: «Ένα μωρό γεννιέται». http://www.youtube.com/watch?v=l-rIxit53Ws (4:46) Στο βίντεο παρουσιάζεται η μεγάλη περιπέτεια του μωρού, από τη στιγμή της σύλληψης μέχρι τη μέρα της γέννησής του. Έχει σημασία να δοθεί χρόνος για συζήτηση και επεξήγηση (μήτραμητέρα). (30 λεπτά) *Ομιλία παιδίατρου, κύριου Μακρή, για την αναπαραγωγή και τη γέννηση. * Εργασία για το σπίτι: «Ρωτώ και μαθαίνω για μένα!» Οι μαθητές ζητούν από μέλη της οικογένειάς τους να τους πουν για όλα τα καταπληκτικά πράγματα που έκαναν, όταν ήταν μωρά και κρατάνε σημειώσεις.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

107

«Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή» 10η μέρα

ΚΑΤΑΛΗΚΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: (30 λεπτά) * Γραπτή έκφραση: «Όταν μεγαλώσω…» Τα παιδιά γράφουν πώς πιστεύουν ότι θα είναι η ζωή τους, μετά από 30 χρόνια, όταν θα έχουν, περίπου, την τωρινή ηλικία των γονιών τους.

ΓΙΑ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟ… http://youtube ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΙ ΕΝΑΝ ΚΑΙΡΟ ΗΤΑΝ Η ΖΩΗ -Η γονιμοποίηση -Η γέννηση -Ένα μωρό γεννιέται. -Οι σπόροι της ζωής -Το θαύμα της ζωής -Αγόρι ή κορίτσι ΑΝΘΡΩΠΟΣ – ΠΩΣ ΗΡΘΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ Kidipedia –Ramkid http://youtu.be/3PRDQxhUkVI

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

108

«Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή»

Το πώς και το γιατί θέλω να μάθω, τον κόσμο σαν είδα για πρώτη φορά, με χρώμα τα χρόνια θέλω να βάφω, τρέχω, ρωτώ, τη μαμά, τον μπαμπά: Είχα ματάκια γαλανά, μαλλάκια μεταξένια; Δυο μαγουλάκια στρογγυλά, χεράκια πουπουλένια; Μέσα στη νύχτα έκλαιγα και ζήταγα να πιω, από το γάλα της μαμάς μου που είν’ το πιο γλυκό; Πες μου μαμά, πες μου μπαμπά, ποιος ήμουνα, τι έκανα τον πρώτο τον καιρό; Corinne Albaut

Ένα μωρό γεννιέται.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

109

«Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή»

Μάθε πράγματα για εσένα! ☺ Ζήτα από τα μέλη της οικογένειάς σου να σου πουν για όλα τα καταπληκτικά πράγματα που έκανες, όταν ήσουν μωρό και κράτησε σημειώσεις… ♦ Πότε περπάτησα;.........................................................

……………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………….. ♥ Πότε είπα τις πρώτες μου λέξεις;…………………………………

………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………. ■ Έκλαιγα πολύ ή λίγο;…………………………………………………

………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………. ♥ Τι μου άρεσε να κάνω;………………………………………………

………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………. Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

110

«Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή.»

☺ Θέλω να σκεφτείς καλά και να ταξιδέψεις στον χρόνο μακριά. Για φαντάσου… Πώς θα είναι η ζωή σου, μετά από 30 χρόνια, όταν την ηλικία των γονιών σου θα έχεις πια;

_________________________________________ _________________________________________ _________________________________________ _________________________________________ _________________________________________ _________________________________________ _________________________________________ _________________________________________ _________________________________________ _________________________________________ _________________________________________ _________________________________________ _________________________________________ _________________________________________

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

TFU ΙΙΙ.: Ίσοι αλλά διαφορετικοί

Θέμα Generative Topic (Unit)

Γενικός Στόχος: Overarching Understanding Goal (Through lines)

Επιμέρους Στόχοι Unit-Long Understanding Goals

Σειρά Δραστηριοτήτων  Εισαγωγικές Δραστηριότητες Introductory Performance(s)

UG s 1,2

112

ΙΙΙ. Ίσοι αλλά διαφορετικοί

Οι μαθητές να διαπιστώσουν ότι τα δύο φύλα είναι διαφορετικά αλλά έχουν τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες υποχρεώσεις.

1. ● Ισότητα των δύο φύλων, ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις

2. ● Διαφορετικές προτιμήσεις αγοριών και κοριτσιών ● Έρευνα μαθητών

Understanding Performances ● Κείμενο, απόσπασμα από το βιβλίο : «O αδελφός της Ασπασίας» του Μ. Κοντολέων Με αφορμή το κείμενο γίνεται συζήτηση για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις αντρών και γυναικών.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

Ongoing Assessment ● Άτυπη αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς τη συμμετοχή των μαθητών και το ενδιαφέρον τους

TFU ΙΙΙ.: Ίσοι αλλά διαφορετικοί

113

Καθοδηγούμενες Δραστηριότητες Guided Inquiry Performance(s)

UGs 1,2

Understanding Performances ●5 Ppt: «Ίσοι αλλά διαφορετικοί» Με αφορμή φωτογραφίες όπου γυναίκες και άντρες ασκούν επαγγέλματα που ξεφεύγουν από τα στερεότυπα, ζητάμε από τους μαθητές να πουν τις σκέψεις τους πάνω σε ό,τι βλέπουν.

Ongoing Assessment ● Άτυπη αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς τη συμμετοχή των μαθητών

1,2

● Κείμενο: «Όλοι ίδιοι, όλοι διαφορετικοί» Όλοι οι άνθρωποι είμαστε διαφορετικοί μεταξύ μας και αυτή η διαφορετικότητα μας κάνει τόσο ξεχωριστούς. Ρωτάμε τους μαθητές αν πιστεύουν ότι τα κορίτσια και τα αγόρια, έχουν τα ίδια ενδιαφέροντα και τις ίδιες προτιμήσεις. Τους προτρέπουμε να διερευνήσουν το θέμα κάνοντας μία μικρή έρευνα.

● Άτυπη αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς την ικανότητα ακρόασης και κατανόησης κειμένου

● Ερωτηματολόγιο έρευνας: «Διαφέρουν οι προτιμήσεις των αγοριών από αυτές των κοριτσιών;» Οι μαθητές χωρίζονται σε δυάδες. Έχοντας το ερωτηματολόγιο στα χέρια τους αναλαμβάνουν να ρωτήσουν 2 αγόρια και 2 κορίτσια από άλλες τάξεις για τα ενδιαφέροντα και τις προτιμήσεις τους.

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς την ικανότητα συλλογής δεδομένων και συνεργασίας

● Φύλλο εργασίας: «Ραβδογράμματα» Εξηγούμε στους μαθητές ότι τα στοιχεία που συνέλεξαν από την έρευνα τους μπορούν να αποτυπωθούν σε ραβδογράμματα τα οποία και συμπληρώνουν.

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς την ικανότητα δημιουργίας και κατανόησης ραβδογράμματος

● Φύλλο εργασίας: «Αξιολογώ και… διαπιστώνω…» Οι μαθητές αξιολογούν τα δεδομένα τους και κάνουν διαπιστώσεις για το συγκεκριμένο δείγμα παιδιών που ερωτήθηκε στην έρευνα.

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς την ικανότητα αξιολόγησης δεδομένων και δημιουργίας συμπεράσματος

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

TFU ΙΙΙ.: Ίσοι αλλά διαφορετικοί

UGs Καταληκτικές Δραστηριότητες Culminating Performance(s)

Understanding Performances

114

Ongoing Assessment

1,2

● Φύλλο εργασίας: «Συμπέρασμα» Οι μαθητές γράφουν το συμπέρασμα που έβγαλαν από την έρευνα που έκαναν.

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς την ικανότητα αξιολόγησης δεδομένων και διατύπωσης συμπερασμάτων

1,2

● Κείμενο: «Παίζουμε ομαδικό παιχνίδι;» Αγόρια και κορίτσια μαζί παίζουν «Κλέφτες και αστυνόμους». Δίνονται οι οδηγίες του παιχνιδιού.

● Άτυπη αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς τη συμμετοχή των παιδιών και τη συνοχή της ομάδας

1,2

● Φύλλο εργασίας: « Ποια είναι η γνώμη σου;» Οι μαθητές καλούνται να γράψουν τη γνώμη τους όσον αφορά δύο στερεότυπα της κοινωνίας μας. «Τα κορίτσια δεν παίζουν ποδόσφαιρο.» «Τα αγόρια δεν κλαίνε.»

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς το περιεχόμενο των κειμένων

Δεξιότητες

1. Κριτική σκέψη

2. Διατύπωση υποθέσεων

× ×

3. Έρευνα, καταγραφή πληροφοριών

5. Κατασκευή και κατανόηση συγκριτικών πινάκων

●

6. Συνεργασία

4. Σύνθεση πληροφοριών, αξιολόγησή τους και εξαγωγή συμπερασμάτων

Major Focus

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

V V

Reinforced

●

Unsupported/ Required

115

«Ίσοι αλλά διαφορετικοί» 11η μέρα

ΙΙΙ. «ΙΣΟΙ ΑΛΛΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ» 11η ΜΕΡΑ -Είναι ίσα τα δύο φύλα; -Έχουν τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες υποχρεώσεις; ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: (20 λεπτά) *Κείμενο για Ανάγνωση: (απόσπασμα από: «Ο αδερφός της Ασπασίας», Μ. Κοντολέων) Με αφορμή το κείμενο γίνεται συζήτηση για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις αντρών και γυναικών. ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΜΕΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: (15 λεπτά)*5ο Power point: «Ίσοι αλλά διαφορετικοί» Οι μαθητές βλέπουν φωτογραφίες όπου γυναίκες και άντρες ασκούν επαγγέλματα που ξεφεύγουν από τα στερεότυπα. Προτρέπουμε τους μαθητές να πουν τις σκέψεις τους πάνω σε ό,τι βλέπουν. Καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι άντρες και γυναίκες μπορούν να κάνουν και τα ίδια πράγματα. Έχουν τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες υποχρεώσεις. Τα δύο φύλα είναι ίσα χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι και όμοια. ΚΑΤΑΛΗΚΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: (15 λεπτά) *Γραπτή έκφραση-Φύλλο εργασίας: «Ποια είναι η γνώμη σου;» Οι μαθητές καλούνται να γράψουν τη γνώμη τους όσον αφορά δύο στερεότυπα της κοινωνίας μας: «Τα κορίτσια δεν παίζουν ποδόσφαιρο.» «Τα αγόρια δεν κλαίνε.»

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

116

«Ίσοι αλλά διαφορετικοί»

Αναρωτιέμαι, σε τι μπορεί να διαφέρουν τα αγόρια από τα κορίτσια;

Η γιαγιά μου πάντως λέει ότι στη δική μας κοινωνία οι άντρες και οι γυναίκες είναι ίσοι και άρα έχουν τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες υποχρεώσεις.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

117

«Ίσοι αλλά διαφορετικοί»

Εχθές διάβασα ένα κείμενο που με έβαλε σε πολλές σκέψεις. Θα έχει ενδιαφέρον να το διαβάσετε στην τάξη και να το συζητήσετε.

Αυτό που συμβαίνει στο σπίτι μας είναι πολύ άδικο. Απ’ ό,τι ξέρω, στα σπίτια πολλών συμμαθητών μου, οι άντρες της οικογένειας δεν κάνουν δουλειές. Λένε: «Πεινάω!» και η μαμά τους τους βάζει να φάνε. Εγώ, όταν πω: «Πεινάω!», ακούω: «Φτιάξε ένα σάντουιτς!». Λένε οι συμμαθητές μου: «Διψώ!» και η αδελφή τους τους φέρνει το ποτήρι με το νερό. Εγώ, όταν πω: «Διψώ!», ακούω: «Η βρύση είναι στην κουζίνα και τα ποτήρια στο ντουλάπι!». Ε, δεν μπορώ να το χωνέψω. Και γι’ αυτή την κατάσταση φταίχτης είναι ο μπαμπάς μου, που πιστεύει στην ισότητα των φύλων. Ανοησίες! Αφού εμείς τ’ αγόρια της τάξης μου το κουβεντιάσαμε μεταξύ μας κι αποφασίσαμε πως είμαστε ανώτεροι από τα κορίτσια. Είμαστε πιο δυνατοί, είμαστε πιο ψηλοί, είμαστε πιο άφοβοι, είμαστε και πιο έξυπνοι. Ε, και αν τα κορίτσια παίρνουν πιο καλούς βαθμούς είναι επειδή διαβάζουν πιο πολύ. Βέβαια, κάτι τέτοιες σκέψεις η κυρία Άννα, η δασκάλα μας, ούτε να τις ακούσει δε θέλει. Όμως στο σπίτι μου αδύνατο να περάσω αυτές τις ιδέες. Και καλά η μαμά και η Ασπασία. Γυναίκες είναι… Αλλά και ο μπαμπάς! Κι αυτός να μου μιλάει συνεχώς για ισότητες και τέτοια! Εγώ, μόλις πρωτοπήγα στο σχολείο, το πρώτο που έμαθα, όχι βέβαια από τη δασκάλα μας, αλλά από τους καινούριους φίλους μου, ήταν πως οι άντρες δεν κάνουν μέσα στο σπίτι δουλειές. Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

118

«Ίσοι αλλά διαφορετικοί»

Ξαφνιάστηκα που έμαθα κάτι τέτοιο και σκέφτηκα να ενημερώσω και τον μπαμπά. Έτσι, το απόγευμα κι ενώ η μαμά έλειπε κι η Ασπασία ήταν στ’ αγγλικά της, μόλις είδα τον μπαμπά να σιδερώνει, τον πλησίασα και με διάθεση συντροφικότητας του εξήγησα: «Το σιδέρωμα δεν είναι δουλειά για άντρες». Ο μπαμπάς εκείνη την ώρα σιδέρωνε ένα πουκάμισό του. Γύρισε και με κοίταξε. «Και ποιος θα μου σιδερώσει το πουκάμισο;», με ρώτησε. «Η μαμά!», του απάντησα, χαρούμενος που έδινα λύση στο πρόβλημά του. «Ναι, αλλά η μαμά είναι στη δουλειά της κι όταν θα γυρίσει θα είναι αργά και θα είναι κουρασμένη». Με μπέρδεψε. Κι ενώ προσπαθούσα να βάλω σε μια σειρά τις σκέψεις μου, ο μπαμπάς συνέχισε πολύ σοβαρά: «Σε μια οικογένεια ο ένας βοηθά τον άλλο. Αλλά, φίλε μου Δαμιανέ, πρέπει να ξέρεις ακόμα πως δεν υπάρχουν γυναικείες και αντρικές δουλειές. Όλοι είμαστε ίσοι και όλοι μπορούμε να κάνουμε τα ίδια πράγματα». Ε, με τέτοιες ιδέες πώς να συνεννοηθείς με τον μοναδικό άλλο άντρα στην οικογένεια; Αλλά, για να λέμε και του στραβού το δίκιο, δεν είμαι σίγουρος πως οι ιδέες του μπαμπά είναι λάθος. Θέλουν προσπάθεια, βρε παιδάκι μου! Ενώ οι άλλες, οι ιδέες των φίλων μου, μπορεί να είναι άδικες (είναι, το ομολογώ πως τέτοιες είναι!), αλλά είναι και ξεκούραστες. Μεγάλο μπέρδεμα! Αλλά πολλά έγραψα. Καιρός για ύπνο. Σχολείο αύριο. «Ο αδελφός της Ασπασίας», Μάνος Κοντολέων διασκευασμένο απόσπασμα Ίσοι αλλά διαφορετικοί

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

119

ΙΣΟΙ ΑΛΛΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ 5ο Power point

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

120

Eίμαστε ΙΣΟΙ! Δεν είμαστε ΙΔΙOI!

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

121

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

122

Στον καθένα μας είτε ανήκει στο θηλυκό είτε στο αρσενικό φύλο, αυτό που έχει περισσότερη σημασία είναι

η προσωπικότητα,

ο χαρακτήρας, το ταλέντο, οι επιθυμίες…

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

123

«Ίσοι αλλά διαφορετικοί»

☺ Διάβασε τις παρακάτω προτάσεις και γράψε τη γνώμη σου. Συμφωνείς ή διαφωνείς με την πρόταση και γιατί;

Τα κορίτσια δεν παίζουν ποδόσφαιρο.

__________________________ __________________________ __________________________ __________________________ __________________________

Τα αγόρια δεν κλαίνε.

_________________________ _________________________ _________________________ _________________________ _________________________

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

124

«Ίσοι αλλά διαφορετικοί» 12η μέρα

12η ΜΕΡΑ -Διαφέρουν οι προτιμήσεις των αγοριών από αυτές των κοριτσιών; ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: (20 λεπτά) Κείμενο για Ανάγνωση: «Όλοι ίσοι, όλοι διαφορετικοί» Όλοι οι άνθρωποι είμαστε διαφορετικοί μεταξύ μας και αυτή η διαφορετικότητα μας κάνει τόσο ξεχωριστούς. Ρωτάμε τους μαθητές αν πιστεύουν ότι οι συμμαθητές τους, κορίτσια και αγόρια, έχουν τα ίδια ενδιαφέροντα και προτιμήσεις. Αφού ακούσουμε αρκετές απαντήσεις, τους προτρέπουμε να κάνουν έρευνα για να διαπιστώσουν τις προτιμήσεις αγοριών και κοριτσιών από άλλα τμήματα της 2ας. (20 λεπτά) * Ερωτηματολόγιο έρευνας: «Διαφέρουν οι προτιμήσεις των αγοριών από αυτές των κοριτσιών;» Οι μαθητές χωρίζονται σε δυάδες. Έχοντας το ερωτηματολόγιο στα χέρια τους αναλαμβάνουν να ρωτήσουν 2 αγόρια και 2 κορίτσια από άλλες τάξεις για τα ενδιαφέροντα και τις προτιμήσεις τους (π.χ. καράτε ή ενόργανη, πιάνο ή κιθάρα, ποδόσφαιρο ή βόλεϊ). Η έρευνά τους μπορεί να πραγματοποιηθεί την ώρα του διαλείμματος.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

125

«Ίσοι αλλά διαφορετικοί»

Σε όλες τις περιοχές του κόσμου υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί άνθρωποι. Άλλοι έχουν καστανά, μαύρα, κόκκινα ή ξανθά μαλλιά. Κάποιοι έχουν μαύρα, γαλάζια, πράσινα, καστανά μάτια. Άλλοι είναι ψηλοί, κοντοί, χοντροί, αδύνατοι. Το δέρμα τους μπορεί να είναι ανοιχτόχρωμο, σκουρόχρωμο ή να έχει φακίδες. Άλλοι χορεύουν υπέροχα, άλλοι τραγουδούν καταπληκτικά, άλλοι είναι πιο ικανοί στα μαθηματικά και άλλοι είναι πιο καλοί στα αθλήματα. Τι σημαίνουν όλα αυτά; Όλοι έχουμε κάτι σπάνιο και μοναδικό! Η διαφορετικότητά μας είναι που κάνει όμορφη και ενδιαφέρουσα τη ζωή μας. Φανταστείτε έναν κόσμο όπου όλοι θα είχαν την ίδια συμπεριφορά και ο καθένας δε θα είχε κάτι διαφορετικό να δείξει στον άλλον. Φανταστείτε έναν κόσμο όπου όλοι θα είχαν τα ίδια μαλλιά, τα ίδια μάτια, γενικά την ίδια εμφάνιση. Θα ήταν μια περίεργη και δύσκολη κατάσταση γιατί δε θα ξεχωρίζαμε ποιος είναι ποιος. Όλοι οι άνθρωποι είμαστε διαφορετικοί, ξεχωριστοί και μοναδικοί!

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

126

«Ίσοι αλλά διαφορετικοί»

☺ Εσείς τι πιστεύετε; Έχουν τις ίδιες προτιμήσεις τα αγόρια και τις ίδιες τα κορίτσια; Να κάνετε τη δική σας μικρή έρευνα. ♥ Με το ερωτηματολόγιο της επόμενης σελίδας στο χέρι κάντε τις ερωτήσεις σε 1 αγόρι και 1 κορίτσι. ♥ Καταγράψτε τις απαντήσεις τους. ♥ Αφού συγκεντρώσετε όλα τα στοιχεία, συμπληρώστε όλοι μαζί στην τάξη το ραβδόγραμμα.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

127

«Ίσοι αλλά διαφορετικοί»

☺ Να βάλεις √ στο κουτάκι ανάλογα με την απάντηση που θα σου δώσει ο συμμαθητής ή η συμμαθήτριά σου. Το δείγμα της έρευνας είναι: αγόρι

κορίτσι

Εάν έπρεπε να επιλέξεις, ποιο από τα δύο θα προτιμούσες; ♥ πιάνο

♥ ποδόσφαιρο

κιθάρα ή

♥ πράσινο χρώμα

βόλεϊ Ή

κόκκινο χρώμα

♥ κυνηγητό

κρυφτό

♥ τραγούδι

χορό

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

128

«Ίσοι αλλά διαφορετικοί» 13η μέρα

13η ΜΕΡΑ ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: (20 λεπτά) *Μαθηματικά-Φύλλο εργασίας: « Ραβδογράμματα» Οι μαθητές παρουσιάζουν τα αποτελέσματα της έρευνας που έκαναν την προηγούμενη ημέρα. Τονίζουμε ότι πρέπει να είναι ίσος ο αριθμός των κοριτσιών και των αγοριών που ερωτήθηκαν. Εξηγούμε ότι τα στοιχεία που συνέλεξαν από την έρευνα τους μπορούν να αποτυπωθούν σε ραβδογράμματα. Tα παιδιά συμπληρώνουν ομαδικά, με τη βοήθειά μας, τα ραβδογράμματά τους (ένα για τα κορίτσια και ένα για τα αγόρια). (20 λεπτά) *Μαθηματικά-Φύλλο εργασίας: « Αξιολογώ και… διαπιστώνω…» Οι μαθητές αξιολογούν τα δεδομένα τους και κάνουν διαπιστώσεις για το συγκεκριμένο δείγμα παιδιών που ερωτήθηκε στην έρευνα. ΚΑΤΑΛΗΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: (20 λεπτά) *Συμπέρασμα: Τι συμπέρασμα έβγαλαν οι μαθητές από την έρευνα που έκαναν; Προσοχή: Μπορεί και να συμπίπτουν τα ενδιαφέροντα και οι προτιμήσεις των κοριτσιών και των αγοριών. Δεν υπάρχει σωστό ή λάθος! (20 λεπτά)* Κείμενο για Ανάγνωση: «Παίζουμε ομαδικό παιχνίδι;» Ανεξάρτητα από τις προτιμήσεις που έχουν στα παιχνίδια, αγόρια και κορίτσια μπορούν να παίξουν και μαζί. Δίνονται οι οδηγίες και παίζουν «Κλέφτες και αστυνόμους».

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

«Ίσοι αλλά διαφορετικοί»

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

ΧΟΡΟ

ΤΡΑΓΟΥΔΙ

ΚΡΥΦΤΟ

ΚΥΝΗΓΗΤΟ

ΚΟΚΚΙΝΟ ΧΡΩΜΑ

ΠΡΑΣΙΝΟ ΧΡΩΜΑ

ΒΟΛΕΙ

ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ

ΚΙΘΑΡΑ

30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ΠΙΑΝΟ

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΓΟΡΙΩΝ

129

«Ίσοι αλλά διαφορετικοί»

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

ΧΟΡΟ

ΤΡΑΓΟΥΔΙ

ΚΡΥΦΤΟ

ΚΥΝΗΓΗΤΟ

ΚΟΚΚΙΝΟ ΧΡΩΜΑ

ΠΡΑΣΙΝΟ ΧΡΩΜΑ

ΒΟΛΕΙ

ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ

ΚΙΘΑΡΑ

30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ΠΙΑΝΟ

ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΟΡΙΤΣΙΩΝ

130

131

«Ίσοι αλλά διαφορετικοί»

☺ Ελέγχοντας τις απαντήσεις στα ραβδογράμματα, τι διαπιστώνετε;

► Το πιάνο το προτιμούν_____________________________________.

► Την κιθάρα την προτιμούν____________________________________.

► Το ποδόσφαιρο το προτιμούν_____________________________________.

► Το βόλεϊ

το προτιμούν_____________________________________.

► Το πράσινο

χρώμα

το προτιμούν_____________________________________.

► Το κόκκινο χρώμα το προτιμούν_____________________________________.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

132

«Ίσοι αλλά διαφορετικοί»

► Το κυνηγητό το προτιμούν_____________________________________.

►

Το κρυφτό

το προτιμούν_____________________________________.

►

Το τραγούδι

το προτιμούν_____________________________________.

► Τον χορό τον προτιμούν____________________________________.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

133

«Ίσοι αλλά διαφορετικοί»

☺ Αξιολογώντας τα αποτελέσματα της δικής σας μικρής έρευνας, τι διαπιστώνετε; Διαφέρουν οι προτιμήσεις των αγοριών από αυτές των κοριτσιών;

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

134

«Ίσοι αλλά διαφορετικοί»

ΚΛΕΦΤΕΣ ΚΙ ΑΣΤΥΝΟΜΟΙ Είναι ένα πολύ συναρπαστικό παραδοσιακό παιχνίδι για αγόρια και κορίτσια. Παίζεται με πολλούς παίχτες σε ένα πλάτωμα. Τα παιδιά χωρίζονται σε δύο ομάδες. Η μία, η μικρότερη, είναι οι αστυνόμοι. Τα υπόλοιπα παιδιά αποτελούν τους κλέφτες. Το παιχνίδι εξελίσσεται σαν ένα κοινό κυνηγητό ανάμεσα στις δύο ομάδες. Οι κλέφτες, όταν θέλουν να ξεκουραστούν, πάνε σ' ένα συγκεκριμένο σημείο, το οποίο ονομάζεται σπίτι ή λημέρι. Εκεί οι αστυνόμοι δεν μπορούν να τους πιάσουν. 'Οταν όμως ο αστυνόμος πιάσει τον κλέφτη, τον οδηγεί στη φυλακή, η οποία βρίσκεται, συνήθως, όσο πιο μακριά γίνεται από το σπίτι. 'Ενας φυλακισμένος παίχτης ελευθερώνεται, όταν ένας σύντροφός του του ακουμπήσει το χέρι και φωνάξει "ξελέ". Σε περίπτωση που οι φυλακισμένοι κλέφτες είναι πολλοί, κάνουν το εξής κόλπο: πιάνουν τα χέρια τους στη σειρά και απλώνονται όσο πιο έξω μπορούν (ένας βρίσκεται "μέσα" στη φυλακή και οι άλλοι, κρατώντας χέρι χέρι, προχωρούν προς το σπίτι). Ο ελεύθερος παίχτης, αγγίζοντας το χέρι ενός φυλακισμένου, ελευθερώνει όλους όσοι συμμετέχουν στην αλυσίδα. Φυσικά, απαγορεύεται αυστηρά στους αστυνομικούς να φρουρούν τους φυλακισμένους παίχτες, κανόνας που όποιος παραβεί αποβάλλεται, αυτομάτως, από το παιχνίδι. Το παιχνίδι τελειώνει, όταν όλοι οι κλέφτες φυλακιστούν και πολλές φορές αυτό δε συμβαίνει ποτέ! Έχεις να προτείνεις κάποιο ομαδικό παιχνίδι στους συμμαθητές σου; Αν ναι, ποιο παιχνίδι είναι αυτό;

______________________________________ ______________________________________ ______________________________________ Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

136

TFU ΙV.: Το σώμα μου ανήκει σ’ εμένα! Θέμα Generative Topic (Unit)

Γενικός Στόχος: Overarching Understanding Goal (Through lines)

ΙV. Το σώμα μου ανήκει σ’ εμένα!

Οι μαθητές να διακρίνουν επιτρεπτά και μη επιτρεπτά αγγίγματα. Να αποκτήσουν στρατηγικές προστασίας του εαυτού του.

Επιμέρους Στόχοι Unit-Long Understanding Goals

Εισαγωγικές Δραστηριότητες Introductory Performance(s)

1. ● Επιτρεπτά και μη επιτρεπτά αγγίγματα

2. ● Πότε και πώς προστατεύω τον εαυτό μου.

3. ● Πού μπορώ να απευθυνθώ όταν έχω μία απορία ή δυσκολία.

UGs

Understanding Performances

Ongoing Assessments

1,2,3

● Φύλλο εργασίας: «Εσείς τι θα κάνατε;» Εργασία σε ομάδες: Οι μαθητές χωρίζονται σε ζευγάρια. Διαβάζουν ένα κείμενο και καλούνται να μπουν στη θέση του Άρη που αντιμετωπίζει μια δύσκολη κατάσταση. Οι συμμαθητές του τον τσιμπάνε σε σημεία που ο ίδιος δεν επιτρέπει. Οι μαθητές καταγράφουν στις μικρές ομάδες τους τρόπους με τους οποίους θα χειρίζονταν τη συγκεκριμένη κατάσταση και στη συνέχεια μοιράζονται τις σκέψεις τους με την υπόλοιπη τάξη. Καταγράφουμε τις σκέψεις των μαθητών στο τρίποδο της τάξης.

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο και τους συμμαθητές ως προς την κατανόηση μιας μη αποδεχτής συμπεριφοράς και την ορθότητα των τρόπων χειρισμού μιας τέτοιας κατάστασης

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

TFU ΙV.: Το σώμα μου ανήκει σ’ εμένα!

137

Καθοδηγούμενες Δραστηριότητες Guided Inquiry Performance(s)

UGs

Understanding Performances

Ongoing Assessments

1,2

● Κείμενο: «Λέω, όχι!» Ένα παιχνίδι μεταξύ των δύο ηρώων ξεφεύγει από τα όρια και ενοχλεί την Αφροδίτη, η οποία αντιδρά! Οι μαθητές γράφουν στο φύλλο εργασίας τους τι πιστεύουν ότι ενόχλησε την Αφροδίτη και αντέδρασε έτσι. Είχε δίκιο που ενοχλήθηκε;

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς την ενσυναίσθηση των μαθητών και την κατανόηση της ενοχλητικής συμπεριφοράς

1,2

● Διαβάζουμε το βιβλίο: «Η Κίκο και το Χέρι» και παρακολουθούμε το σποτάκι από το Συμβούλιο της Ευρώπης. Μιλάμε για τον κανόνα των εσωρούχων και εξηγούμε ποια είναι τα ιδιωτικά μέρη του σώματος.

● Άτυπη αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς την κατανόηση του Κανόνα των Εσωρούχων

1,2

● Φύλλο εργασίας με τίτλο: «Σταμάτα» Φτιάχνουμε το δικό μας σήμα του STOP. Στο φύλλο εργασίας είναι σχεδιασμένο το περίγραμμα του σήματος STOP. Οι μαθητές γράφουν στο κέντρο του περιγράμματος φράσεις που δείχνουν σε τι λένε όχι.

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς την ορθή αντίληψη και κατανόηση των ενοχλητικών συμπεριφορών

● Κείμενο για Ανάγνωση: «Ποιος θα με βοηθήσει;» Η Αφροδίτη προτρέπει τους μαθητές να απευθύνονται σε ανθρώπους που εμπιστεύονται προκειμένου να συζητήσουν θέματα που τους προβληματίζουν. ● Φύλλο εργασίας: «Ποιους ανθρώπους εμπιστεύομαι;» Οι μαθητές φτιάχνουν το περίγραμμα του χεριού τους πάνω στο φύλλο εργασίας τους και σημειώνουν 5 ανθρώπους τους οποίους εμπιστεύονται.

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς την ικανότητα ακρόασης και κατανόησης του περιεχομένου ● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς τα πρόσωπα που δείχνουν εμπιστοσύνη οι μαθητές

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

138

TFU ΙV.: Το σώμα μου ανήκει σ’ εμένα! Σειρά Δραστηριοτήτων  Καταληκτικές Δραστηριότητες Culminating Performance(s)

UGs

Understanding Performances

Ongoing Assessments

1,2,3

● Βιβλίο: «Αγαπώ το Σώμα μου» της Α.Τσίτσικα, εκδόσεις Πασχαλίδη Με αφορμή το κείμενο συζητάμε με τους μαθητές τα πράγματα που έχουν δικαίωμα να τους ενοχλούν καθώς και το πώς μπορούν να χειριστούν κάτι που τους δυσκολεύει.

● Άτυπη αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς τη συμμετοχή και το ενδιαφέρον των μαθητών

● Φύλλο εργασίας: «Όταν έχω πρόβλημα… υπάρχουν λύσεις…»

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς την ικανότητα εύρεσης λύσεων

Οι μαθητές καλούνται να γράψουν στα πέταλα ενός λουλουδιού τις διαφορετικές λύσεις που βρίσκουν, όταν αντιμετωπίζουν μια προβληματική κατάσταση. 1,2,3

● «Παιχνίδι ρόλων»: Οι μαθητές φτιάχνουν ένα δικό τους μικρό σενάριο όπου περιγράφεται μία μη αποδεχτή συμπεριφορά. Δραματοποιούν το σενάριό τους και προτείνουν λύσεις.

● Άτυπη αξιολόγηση από τον δάσκαλο και τους συμμαθητές ως προς τη σύνθεση των όσων έμαθαν οι μαθητές στη συγκεκριμένη ενότητα

● Φύλλο εργασίας: «Φτιάχνουμε το τραγούδι της τάξης μας!» Διασκευάζουμε το τραγούδι του Λουκιανού Κηλαηδόνη «Ο ύμνος των μαύρων σκυλιών». Οι μαθητές φτιάχνουν ομαδικά δικούς τους στίχους που αφορούν σε επιτρεπτά και μη επιτρεπτά αγγίγματα.

● Τυπική αξιολόγηση από τον δάσκαλο ως προς την κατανόηση των επιτρεπτών και μη επιτρεπτών αγγιγμάτων

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

TFU ΙV.: Το σώμα μου ανήκει σ’ εμένα!

139

Δεξιότητες

1. Συνεργασία

× ×

2. Ενσυναίσθηση

4. Δημιουργικότητα

3. Επίλυση προβληματικών καταστάσεων

Major Focus

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

V V

Reinforced

●

Unsupported/ Required

140

«Το σώμα μου ανήκει σ’ εμένα!» 14η μέρα

IV.«ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΟΥ ΑΝΗΚΕΙ ΣΕ ΜΕΝΑ!» 14η ΜΕΡΑ -Επιτρεπτά και μη επιτρεπτά αγγίγματα -Πώς προστατεύω τον εαυτό μου. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: (20 λεπτά) *Φύλλο εργασίας: «Εσείς τι θα κάνατε;» Οι μαθητές καλούνται να μπουν στη θέση του Άρη που αντιμετωπίζει μια προβληματική κατάσταση. Οι φίλοι του παίζοντας τον τσιμπάνε σε σημεία που ο ίδιος δεν επιτρέπει. Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες και συζητούν πώς θα αντιμετώπιζαν τη συγκεκριμένη κατάσταση. Στη συνέχεια μοιράζονται τις σκέψεις τους με την υπόλοιπη ομάδα της τάξης. Γίνεται συζήτηση στην τάξη για τους διαφορετικούς τρόπους χειρισμού μιας κατάστασης που μας κάνει να αισθανόμαστε άσχημα και μας δυσκολεύει. Καταγράφουμε τις σκέψεις των μαθητών στο τρίποδο της τάξης. (Φωνάζω δυνατά: «Σταμάτα». Λέω στον άλλον τι με ενοχλεί. Φεύγω μακριά. Το συζητώ με κάποιον που εμπιστεύομαι. Το μοιράζομαι, δεν το κρατώ μέσα μου.) ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: (15 λεπτά) *Κείμενο για Ανάγνωση: «Λέω, όχι!» Ένα παιχνίδι μεταξύ των δύο ηρώων ξεφεύγει από τα όρια και ενοχλεί την Αφροδίτη, η οποίa αντιδρά! Οι μαθητές γράφουν στο φύλλο εργασίας τους τι πιστεύουν ότι ενόχλησε την Αφροδίτη και αντέδρασε έτσι. Είχε δίκιο που ενοχλήθηκε; (20 λεπτά) * Μιλάμε για τον κανόνα των εσωρούχων (βλ. Η Κίκο και το χέρι) και εξηγούμε ποια είναι τα ιδιωτικά μέρη του σώματος (πέος, αιδοίο, γλουτοί).

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

141

«Το σώμα μου ανήκει σ’ εμένα!» 14η μέρα

Καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι κανένας δεν μπορεί να αγγίζει τα ιδιωτικά μέρη του σώματός μας, εκτός αν συντρέχουν λόγοι υγιεινής ή υγείας (γονέας, γιατρός, νοσηλευτής). Τονίζουμε ότι είναι δικαίωμά μας να: α) αποφασίζουμε ποιος μπορεί να δει ή να αγγίξει το σώμα μας. β) ενοχλούμαστε όταν μας ακουμπάνε χωρίς την άδειά μας. (π.χ. μας γαργαλάνε, ενώ δε θέλουμε) γ) λέμε όχι, σε ό,τι μας φέρνει σε δύσκολη θέση ή μας πονάει. Τα κύρια σημεία από τις διαπιστώσεις και τη συζήτηση τα καταγράφουμε στο τρίποδο της τάξης. (20 λεπτά) *Φύλλο εργασίας: «Σταμάτα» Φτιάχνουμε το δικό μας σήμα του STOP. Στο φύλλο εργασίας είναι σχεδιασμένο το περίγραμμα του σήματος STOP. Οι μαθητές γράφουν στο κέντρο του περιγράμματος φράσεις που δείχνουν σε τι λένε όχι π.χ. «Σου απαγορεύω… να με τσιμπάς.» «Σταμάτα να … με αγκαλιάζεις με το ζόρι.»

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

142 «Το σώμα μου ανήκει σ’ εμένα!»

Το σώμα μου ανήκει σ’ εμένα! Ποια πράγματα με ενοχλούν; Σε τι λέω «όχι»! Τι κάνω όταν έχω ένα πρόβλημα, μία δυσκολία ή απορία;

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

143

«Το σώμα μου ανήκει σ’ εμένα!»

Τα αγόρια στο διάλειμμα παίζουν ένα παιχνίδι που δε μου αρέσει καθόλου. Τσιμπάνε ο ένας τον άλλον σε ιδιωτικά μέρη του σώματός τους. Το κάνουν και σ’ εμένα και αυτό με ενοχλεί. Δε σταματάνε, όταν τους λέω να σταματήσουν και απειλούν ότι δε θα με έχουν φίλο, εάν το πω στη δασκάλα. ☺ Χωριστείτε σε δυάδες. ☺ Συζητήστε τι θα κάνατε εσείς στη θέση του Άρη. ☺ Ποιες λύσεις θα βρίσκατε; ☺ Καταγράψτε τις σκέψεις σας και στη συνέχεια συζητήστε τες με την υπόλοιπη ομάδα της τάξης.

144

«Το σώμα μου ανήκει σ’ εμένα!»

Ένα απογευματάκι, η Αφροδίτη και ο Άρης έβλεπαν μια ταινία κινουμένων σχεδίων. Ο Άρης όμως βαρέθηκε κι άρχισε να γαργαλάει την Αφροδίτη στον λαιμό. Εκείνη γέλασε αρχικά και αυτό έδωσε θάρρος στον Άρη να συνεχίσει το γαργάλημα. Κάποια στιγμή η Αφροδίτη άρχισε να ενοχλείται από αυτό το παιχνίδι του Άρη και του είπε να σταματήσει. Εκείνος, επειδή το έβρισκε αστείο, συνέχισε χωρίς να δώσει σημασία στα λόγια της. Η Αφροδίτη θύμωσε. -Σου είπα πως αυτό που κάνεις με ενοχλεί! -Μα είναι αστείο! Στην αρχή διασκέδαζες κι εσύ! -Ναι, μα από τη στιγμή που σου τόνισα πως δε θέλω άλλο, έπρεπε να το σεβαστείς και να μαζέψεις τα χέρια σου! Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να αγγίζει τον άλλον χωρίς την άδειά του. Πόσο μάλλον όταν του κάνει κάτι που τον δυσαρεστεί ή τον πονάει. -Έχεις δίκιο, Αφροδίτη, σου ζητώ συγνώμη. ☺ Η Αφροδίτη αρχικά δέχτηκε το γαργαλητό του Άρη. Τι πιστεύεις ότι ήταν αυτό που την ενόχλησε στην πορεία; Είχε δίκιο που ενοχλήθηκε η Αφροδίτη;

145

«Το σώμα μου ανήκει σ’ εμένα!»

Να θυμάσαι! Κανένας δεν έχει δικαίωμα να σε αγγίζει σε σημεία που καλύπτονται από τα εσώρουχά σου!

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

146

«Το σώμα μου ανήκει σ’ εμένα!»

Φτιάξε το δικό σου σήμα του STOP. ☺ Γράψε ποια πράγματα σε ενοχλούν. Σε τι λες STOP; ☺ Χρωμάτισε το σήμα σου.

ΣΤΑΜΑΤΑ…

_____________ _____________ _____________ _____________ _____________ _____________ _____________ _________ Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

147

«Το σώμα μου ανήκει σ’ εμένα!» 15η μέρα

15η ΜΕΡΑ -Πού μπορώ να απευθυνθώ, όταν έχω μία απορία ή δυσκολία; Ποιους ανθρώπους εμπιστεύομαι; ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: (15 λεπτά) *Κείμενο για Ανάγνωση: «Ποιος θα με βοηθήσει;» Η Αφροδίτη προτρέπει τους μαθητές να απευθύνονται σε ανθρώπους που εμπιστεύονται προκειμένου να συζητήσουν θέματα που τους προβληματίζουν. (20 λεπτά) *Φύλλο εργασίας: «Ποιους ανθρώπους εμπιστεύομαι;» Κάθε μαθητής φτιάχνει το περίγραμμα του χεριού του πάνω στο φύλλο εργασίας του. Γράφει πάνω σε κάθε δάχτυλο ένα άτομο, από το οποίο μπορεί να ζητήσει βοήθεια, όταν κάτι το δυσκολεύει ή όταν έχει μια απορία. Ενισχύουμε τα παιδιά να σκεφτούν πρόσωπα που εμπιστεύονται και εκτός του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος π.χ. παιδίατρος, δάσκαλος, διευθυντής, νοσηλεύτρια. Τονίζουμε στα παιδιά ότι τα άτομα που εμπιστευόμαστε δεν είναι πολλά! Οι μαθητές μοιράζονται τις απαντήσεις τους με την υπόλοιπη τάξη και γίνεται συζήτηση.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

148

«Το σώμα μου ανήκει σ’ εμένα!»

Κάποιες φορές έχω απορίες σχετικά με το σώμα μου. Κάποιες άλλες αναρωτιέμαι για πράγματα που συμβαίνουν γύρω μου και δεν τα καταλαβαίνω. Είναι φορές που νιώθω παράξενα και δεν ξέρω γιατί. Άλλες φορές κάποιοι με ενοχλούν και μου κάνουν πράγματα που δε θέλω ή με πονάνε. Τι να κάνω; Να απομονωθώ, να αρχίσω να κλαίω ή να κρατήσω τον θυμό και τη στεναχώρια μέσα μου; Όχι! Θα ζητήσω βοήθεια από κάποιον ενήλικα: τη μητέρα, τον πατέρα, τον δάσκαλο, τον παππού, τη γιαγιά, τον θείο, τη θεία ή όποιον άλλον εμπιστεύομαι. Όταν μοιραστώ το πρόβλημά μου, θα βρω λύση, θα πάρω απαντήσεις, θα προστατέψω τον εαυτό μου.

Ό,τι κι αν σε προβληματίζει, μην το κρατάς μέσα σου! Μοιράσου το με κάποιον που αγαπάς και εμπιστεύεσαι!

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

149

«Το σώμα μου ανήκει σ’ εμένα!»

☺ Φτιάξε το περίγραμμα του χεριού σου πάνω στο φύλλο εργασίας σου. ☺ Σε κάθε δάχτυλο γράψε ένα άτομο που εμπιστεύεσαι. Ένα άτομο από το οποίο μπορείς να ζητήσεις βοήθεια, όταν κάτι σε δυσκολεύει ή όταν έχεις μία απορία.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

150

«Το σώμα μου ανήκει σ’ εμένα!» 16η μέρα

16η ΜΕΡΑ -Όταν έχω πρόβλημα, υπάρχουν λύσεις. -Πώς προστατεύω τον εαυτό μου; ΚΑΤΑΛΗΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: (30 λεπτά) *Διαβάζουμε το βιβλίο: «Αγαπώ το σώμα μου», της Α.Τσίτσικα, εκδόσεις Πασχαλίδη Μοιράζουμε στους μαθητές από ένα αντίτυπο του βιβλίου: «Αγαπώ το σώμα μου» και το διαβάζουμε στην τάξη. Συζητάμε για όλα αυτά που έχουμε μάθει μέχρι τώρα για την προστασία του εαυτού μας. Το βιβλίο συνοψίζει τις έννοιες που έχουμε δουλέψει, ήδη, με τους μαθητές και αποτελεί ένα ωραίο «κλείσιμο» της θεματικής ενότητας. (15 λεπτά) *Φύλλο εργασίας: «Όταν έχω πρόβλημα… υπάρχουν λύσεις…» Στο φύλλο εργασίας είναι σχεδιασμένο το περίγραμμα ενός λουλουδιού με μεγάλα πέταλα. Οι μαθητές καλούνται να γράψουν στα πέταλα του λουλουδιού τις διαφορετικές λύσεις που έχουν, όταν αντιμετωπίζουν μία προβληματική κατάσταση. Κλείνοντας, εξηγούμε στα παιδιά ότι, όταν βρίσκουμε λύσεις σε ό,τι μας δυσκολεύει, «ανθίζουμε» σαν το λουλούδι και νιώθουμε καλά. (20 λεπτά) *Οι μαθητές σε δυάδες μέσα από ένα «παιχνίδι ρόλων» φαντάζονται και προετοιμάζουν το δικό τους σενάριο. Όταν είναι έτοιμοι, το παρουσιάζουν στην τάξη και προτείνουν λύσεις μέσα από τη δραματοποίηση που κάνουν.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

151

«Το σώμα μου ανήκει σ’ εμένα!»

☺ Τι μπορείς να κάνεις όταν αντιμετωπίζεις μία δύσκολη κατάσταση; ☺ Σημείωσε σε κάθε πέταλο του λουλουδιού μία λύση που μπορείς να σκεφτείς. .

Όταν βρίσκουμε λύσεις σε ό,τι μας δυσκολεύει, «ανθίζουμε» σαν το λουλούδι και νιώθουμε καλά!

Διαβάστε στην τάξη το βιβλίο της Α.Τσίτσικα: «Αγαπώ το Σώμα μου», εκδόσεις Πασχαλίδη. Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

152

«Το σώμα μου ανήκει σ’ εμένα!» 17η μέρα

17η ΜΕΡΑ ΚΑΤΑΛΗΚΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: (15 λεπτά) *Φύλλο εργασίας: «Φτιάχνουμε το τραγούδι της τάξης μας!» Διασκευάζουμε το τραγούδι του Λουκιανού Κηλαηδόνη «Ο ύμνος των μαύρων σκυλιών». Ακούμε τη μουσική συνοδεία αρκοντεόν. Ζητάμε από τους μαθητές να προτείνουν δικούς τους στίχους που αφορούν επιτρεπτά και μη επιτρεπτά αγγίγματα (ΝΑΙ-ΟΧΙ), προσαρμόζοντάς τους στη μουσική του συγκεκριμένου τραγουδιού. Γράφουμε τους στίχους σε μεγάλο χαρτόνι- οι μαθητές μπορούν να τους εικονογραφήσουν- και στη συνέχεια τοποθετούμε το τραγούδι μας στο ταμπλό της τάξης. Τέλος, αντιγράφουν τους στίχους του τραγουδιού στο φύλλο εργασίας τους. Σε συνεργασία με τον/την Μουσικό της τάξης μπορούν να το τραγουδήσουν συνοδεία πιάνου ή άλλων αυτοσχέδιων μουσικών οργάνων και να το ηχογραφήσουν στο στούντιο Μουσικής.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

153

«Το σώμα μου ανήκει σ’ εμένα!»

☺ Ακούστε στην τάξη το τραγούδι του Λουκιανού Κηλαηδόνη «Ο ύμνος των μαύρων σκυλιών». ☺ Σκεφτείτε και γράψτε όλοι μαζί τους στίχους του δικού σας τραγουδιού, διασκευάζοντας το αρχικό τραγούδι. ☺ Εσείς σε τι λέτε ΝΑΙ και σε τι ΟΧΙ;

____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ _______________________________ Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

154

«Το σώμα μου ανήκει σ’ εμένα!» 18η μέρα

18η ΜΕΡΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ PROJECT (30 λεπτά)*Φύλλο εργασίας: «Ποια είναι η γνώμη σου;» Το συγκεκριμένο φύλλο εργασίας αποτελεί την αξιολόγηση ολόκληρου του σχεδίου εργασίας. Έχει σημασία να δοθεί χρόνος στα παιδιά να γράψουν τη γνώμη τους, ώστε να αξιολογήσουν τα ίδια όσα έμαθαν.

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

155

Όλον αυτόν τον καιρό ασχοληθήκαμε με το σώμα μας και τη φροντίδα του. Είδαμε πώς μεγαλώνουμε και αλλάζουμε. Μάθαμε πώς ήρθαμε στον κόσμο. Διαπιστώσαμε ότι τα αγόρια και τα κορίτσια είναι ίσα, αλλά διαφορετικά. Συζητήσαμε τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να προστατεύουμε τον εαυτό μας. ♦ Τι έμαθες που δεν ήξερες πριν;

156

«Ποια είναι η γνώμη σου;»

♥ Αν μπορούσες να αλλάξεις κάτι, τι θα άλλαζες και γιατί; _________________________________ _________________________________ _________________________________ _________________________________ _________________________________ _________________________________

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

157

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

158

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ *Κλίνω ρήματα: (Μπορεί να αναφερθούν και οι εξαιρέσεις τους). σε –ίζω (φροντίζω, μυρίζω, καθαρίζω) σε –αίνω (μαθαίνω, ανασαίνω, ανεβαίνω) σε –ώνω (μεγαλώνω, θυμώνω, σκαρφαλώνω) σε –εύω (απαγορεύω, ταξιδεύω, χορεύω) *Κλίνω φράσεις: Μεγαλώνω και αλλάζω. Είμαι περήφανος για το σώμα μου. Γνωρίζω και φροντίζω το σώμα μου. *Από τον Ενικό στον Πληθυντικό: ο κύκλος, ο φίλος, ο άνθρωπος, ο παππούς, ο οργανισμός η άσκηση, η λύση, η καρδιά, η τροφή, η φωτογραφία το παιχνίδι, το σώμα, το αίνιγμα, το χέρι, το βράδυ *Συλλαβίζω προσεκτικά: αλλάζω, ύπνος, διατροφή, οικογένεια, γυναίκα, άντρας, κορίτσι, αγόρι, παππούς, πράγματα, πρόσωπο, συγνώμη, δικαίωμα *Βρίσκω τα αντίθετα: ίδιος-διαφορετικός μεγάλος-μικρός όμορφος-άσχημος ψηλός-κοντός παχύς αδύνατος ευχάριστος-δυσάρεστος

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

159

*Βρίσκω τα συνώνυμα: όμοιος-ίδιος μοναδικός-ξεχωριστός *Οικογένειες λέξεων παιδί: παιδικός, παιδίατρος, παιδεύω, παιδεία, εκπαίδευση, εκπαιδεύω, παιδαγωγός, εγκυκλοπαίδεια, παιδότοπος, παίζω, παίχτης, παιχνίδι… φροντίζω: φροντιστήριο, φροντίδα, φροντισμένος, φροντιστής, αφρόντιστος… ελαιόλαδο: αγριελιά, ελαιοδοχείο, ελαιοκομία, ελαιόλαδο, ελαιοπαραγωγή, ελαιοπαραγωγός, ελαιοπιεστήριο, ελαιοπολτός, ελαιοτριβείο, ελαιουργείο, ελαιοφυτεία, ελαιόφυτος, ελαιοχρωματίζω, ελαιοχρωματιστής… *Γράφω τα επίθετα στα 3 γένη: ο καθαρός, η καθαρή, το καθαρό ο δυνατός, η δυνατή, το δυνατό ο μικρός, η μικρή, το μικρό ο μεγάλος, η μεγάλη, το μεγάλο ο περήφανος, η περήφανη, το περήφανο

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

160

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

161

Στο ταμπλό της τάξης…

Ώρα να μετρήσουμε……

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

162

Το τραγούδι για την καθαριότητα,,, «Στο μπάνιο τραγουδώ!»

Στα διαδραστικά τραπέζια…

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

163

Τα στάδια ανάπτυξης του ανθρώπου

Ένας Κούρος στο Σχολείο μας

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

164

Συμφωνητικό τουαλέτας

Το τραγούδι των ΝΑΙ και των ΟΧΙ

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

165

Παίζουμε ομαδικό παιχνίδι… «Κλέφτες και αστυνόμοι»

Οι αστυνόμοι έτοιμοι!

Οι κλέφτες τρέχουν...

Το παιχνίδι συνεχίζεται!

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

166

Λέμε STOP σε ό,τι μας ενοχλεί…

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

167

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ -Helen Brallier, “Κάτι αλλάζει! Ένας διαφορετικός οδηγός γύρω από τη σεξουαλικότητα”, Πατάκης, 2007 -A. Καπάτου, “Το πρώτο μου βιβλίο για το σεξ”, Μίνωας, 2013 -L. Berkenkamp & S.Atkins, “Πώς να μιλήσετε στα παιδιά σας για το σεξ”, Lector, 2005 -R.Harris, “Aς μιλήσουμε για το σεξ”, Πατάκης, 2009 -J.Cole, “Μεγαλώνω και ρωτάω για το σεξ”, Moντέρνοι καιροί, 1988 -J.Morris, “Koυβεντιάζοντας για το σεξ με τα μικρά μας παιδιά”, Θυμάρι, 2003 -Α. Τσίτσικα, “Aγαπώ το σώμα μου”, Πασχαλίδης, 2009 -R.Winston, “Tι με κάνει αυτό που είμαι;”, Σαββάλας, 2004 -P. Nista, “Το ανθρώπινο σώμα και τα μυστικά του”, Στρατίκης -D. Rupert, “Ανακαλύπτουμε το σώμα μας”, Άγκυρα, 2007 -N. Roca, “Το σώμα: Από την κορυφή ως τα νύχια”, Κέδρος, 2005 -S.Parker, “Ο πρώτος μου Άτλας του ανθρώπινου σώματος”, Σαββάλας, 2006 -C. Jugla, “Η πρώτη μου εγκυκλοπαίδεια ΜΗΛΟ”, Καστανιώτηs, 2007

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

168

-J. Sacks, “Ανακαλύπτω το ανθρώπινο σώμα” (Μαγικά παράθυρα), Σαββάλας, 2006 -“Eικόνες από το ανθρώπινο σώμα”, Modern Times, 2004 -“Εικόνες από τη ζωή των παιδιών”, Modern Times, 2004 -“Eικόνες για μικρά παιδιά, Υγεία και καθαριότητα”, Μοdern Times, 2004 -Ε. Μαραζιώτη, “ Χτίζω εμένα σωστά”, Χριστάκης, 2006 -M.Manning, B.Granstrom, “Πώς ήρθα στον κόσμο”, Άγκυρα, 2007 -G.Fagkerstrem & G.Xanson, “Ο Περ, η Ίντα και το μικρούτσικο”, Ηράκλειτος -B. Mάστορη, “Η χώρα με τις δύο Πολιτείες και τις μυγδαλένιες κούνιες”, Λιβάνης, 2011 -R.Harris, “Τα μωρά δεν τα φέρνει ο πελαργός”, Πατάκης, 2012 -Pilar Migallón Lopezosa, “Aπό πού βγαίνει το μωρό”, Σύγχρονη εποχή, 1996 -Pilar Migallón Lopezosa, “Τι μπέρδεμα”, Σύγχρονη εποχή, 1996 -Pilar Migallón Lopezosa, “Γιατί υπάρχουν αγόρια και κορίτσια”, Σύγχρονη εποχή, 1996 -P.Mayle, “Τι μου συμβαίνει”, Λιβάνης, 1997 -Heather Anderson , Fay Angelo and Rose Stewart, “ Τα μυστικά των αγοριών”, Μίνωας, 2013

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

169

-Heather Anderson , Fay Angelo and Rose Stewart, “ Τα μυστικά των κοριτσιών”, Μίνωας, 2013 -Μ.Jose, “Η φώκια και η αγάπη για τον εαυτό μας”, Susaeta, 2013 -T.Moroni, “Πόσο μ’αρέσει ο εαυτός μου”, Μεταίχμιο, 2011 -Τ.Par, «Το βιβλίο του ΘΕΛΩ”, Mεταίχμιο, 2000 - Compasito, Manual on Human Rights Education for Children

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

170

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ► ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

-Πρόλογος ………………………………………………………………….………4 - Γιατί πρόγραμμα Σεξουαλικής Αγωγής;………………………..5 -Η Σεξουαλική Αγωγή στο Κολλέγιο Αθηνών…………………6 -Στόχοι του προγράμματος Σεξουαλικής Αγωγής………….…9 -Ο ρόλος του Εκπαιδευτικού……………………………………………10 -Συνεργασία με γονείς………………………………………………….…12 -Το πρόγραμμα της 2ας τάξης………………………………………..14 -Διαθεματικό σχέδιο εργασίας…………………………………………14 -TFU-Teaching for understanding………………………………15 -Διάρκεια- Κατανομή ωρών…………………………………………..17 -Κείμενα……………………………………………………………………….… 17 -Ορθογραφία, Γραμματική, Μαθηματικά……..………………..18 -Πληροφορική, Εικαστικά, Μουσική…………………………...…19 -Γενικό ενημερωτικό υλικό………………………………………….…20 -Υλικό προγράμματος……………………………………………………...21 ► ΣΧΕΔΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: - ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑ: ΕΝΟΤΗΤΕΣ-ΣΤΟΧΟΙ …………………………..23

♦1ο τεύχος: ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΟΥ, ΤΟ ΣΕΒΟΜΑΙ ΚΑΙ ΤΟ ΦΡΟΝΤΙΖΩ

-Εξώφυλλο 1ου τεύχους……………………………………………………25 -Tfu Ι. Γνωρίζω το σώμα μου, το σέβομαι και το φροντίζω…………………………………………………………………………...26 -1η μέρα……………………………………………………………………………32 -2η μέρα……………………………………………………………………………36 -3η μέρα……………………………………………………………………………45 -4η μέρα…………………………………………………………………………....53 -5η μέρα…………………………………………………………………………....56 -6η μέρα…………………………………………………………………………....61 Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15

171

-7η μέρα……………………………………………………………………………73 ♦2ο τεύχος: ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΟΥ ΕΧΕΙ ΖΩΗ ΚΑΙ ΔΙΝΕΙ ΖΩΗ - Εξώφυλλο 2ου τεύχους……………………………………………………87 -Tfu ΙΙ. Το σώμα μου έχει ζωή και δίνει ζωή…………….....88 -8η μέρα………………………………………………………………………...….93 -9η μέρα………………………………………………………………………..102 -10η μέρα……………………………………………………………………....106 ♦3ο τεύχος: ΙΣΟΙ ΑΛΛΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ - Εξώφυλλο 3ου τεύχους……………………………………………..…111 - Tfu ΙΙΙ. Ίσοι αλλά διαφορετικοί………………………………..…..112 -11η μέρα……………………………………………………………………....115 -12η μέρα……………………………………………………………………….124 -13η μέρα……………………………………………………………………….128 ♦ 4ο τεύχος: ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΟΥ ΑΝΗΚΕΙ ΣΈΜΕΝΑ! - Εξώφυλλο 4ου τεύχους……………………..…………………………135 - Tfu. ΙV. Το σώμα μου ανήκει σ’εμένα!............................ 136 -14η μέρα…………………………………………………………………….…140 -15η μέρα……………………………………………………………………....147 -16η μέρα……………………………………………………………………….150 -17η μέρα……………………………………………………………………….152 -18η μέρα……………………………………………………………………….154 ► ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ…...………………………………….….157 ► ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ……………………...……………………………….….….161 ► ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ……………………………………………………………..167 ► ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ…………………………………………………………...170

Σεξουαλική Αγωγή Κολλέγιο Αθηνών, 2014-15