IKT-AK LEHEN HEZKUNTZAN (TXOSTENA)
Eskola eta IKT-ak Konpetentzia Digitalak Lankidetza Ikaskuntza Gela eta IKT-ak
1
1.- Zer dira eta zertarako balio dute Informazio eta Komunikazio Teknologiek eskola testuinguruan? Teknologia zer den ulertzeko modurik errazena, gizakioi gauzak errazteko tramankuluak direla pentsatzea da. Azken urte hauetan gainera, argi geratu da teknologia gizartearen parte sozial dela, nahiz eta lehen autore batzuek kontrakoa zioten. Teknologia lau figuratan banatu daiteke: teknologia artefaktualak, gizakiaren behar esturik gabe funtziona dezaketenak dira eta izaera fisiko bat dutenak; teknologia organizatzileak, ezin dira objekturen batekin izendatu, ez dira hautemangarriak, eta gizakiek egin beharreko zereginak ordenatzen dituzte;
teknologia
sinbolikoak,
emandako
datuetatik,
gauzen
egoera
erreproduzitzen dutenak; eta bioteknologiak, osagai biologiko nagusia dutenak. Esan daiteke, teknologia mota bakoitzak era ezberdinean lagundu dezakeela hezkuntza munduan. Teknologia artefaktualak lanabes moduan erabiliko genituzke, teknologia oganizatzaileak ez ahazteko eginbeharrak gureak direla (ez teknologia artefaktualarenak), teknologia sinbolikoek lengoaia eta sinbologia aberasteko eta bioteknologiak jarreraren eta ikaskuntzaren izaera biologikoa ulertzeko. Hezkuntza Teknologikoa Ameriketako Estatu Batuetan hasi zen indarra hartzen berrogeigarren
hamarkadan. Estatu Batuetako
Association
for
Educationak Communication and Technology-k 16 zatitan definitu zuen Hezkuntza Teknologikoa zer den: 1.- HT pertsona, tresna, prozedura, ideia eta erakundeak batzen dituen prozesu konplexu bat da. 2.- Askotan, HT “teknologia hezkuntzan�-rekin nahasten da eta azken hau hezkuntza prozesuan teknologiaren aplikazioa da.
2
3.- Askotan, HT “teknologia irakaskuntzan”-rekin nahasten da eta azken hau HT-ren azpisistema bat besterik ez da. 4.- HT-ren definizioa teoria bat da honako irizpideak betetzen dituelako: fenomeno
baten
existentzia; esplikazioa, laburpena,
orientazioa, sistematizazioa, hutsaren identifikazioa, ikerketarako estrategien sorketa, iragarpena eta oinarria edo oinarri multzoa. 5.- HT-k teknika intelektual bakarra du. 6.- HT-k erabilera praktikoak ditu. 7.- HT-k formakuntza eta akreditaziorako orientabideak ditu. 8.- HT-k lidergora eramango duen ekintzak aurrera eramateko antolaketa du. 9.- HT-k asoziazio eta komunikazio profesionala du. 10.- HT aurrera eramaten dituen ekintzan bidez, lanbide bezala onartzen da. 11.- HT-k testuinguru sozial zabal batean jarduten du. 12.- HT-k “dena” bat bezala jarduten du hezkuntzaren esparruan. 13.- HT giza ikasketaren prozesuan egon daitezkeen zailtasunak izendatzearen eta konpontzearen teoria bat da. 14.- Beren ekintzan HT-ren barruan kokatzen dituzten pertsonak, bere parte dira. 15.-
HT-aren parte
dira, bere
esparruko
irizpideak betetzen
dituztenak. 3
16.- HT-aren irakaskuntza kontzeptua, guztiz integratzailea da. Hezkuntza Garrantzitsuenak
Teknologikoak aparatologian,
ekarpen
ezberdinak
irakaskuntzaren
zientzian,
egiten
ditu.
hezkuntzaren
sinplifikazioan eta IKT-en gailentzean izango lirateke. Aparatologia bezala, HT-k, oinarri ezberdinak erabiltzearen garrantzian, oinarri
hauek
eskuragarri
izatearen
garrantzian,
mota
ezberdinetako
elkarrekintzaren garrantzian eta ikasketa prozesuan medioek duten garrantzian izan
du
erakigina.
Irakaskuntzaren
zientzian,
gehienbat
planifikazioan,
materialetan, aldez aurreko jarreran eta ebaluazioan izan du eragina. Azken urteetan izan duten garapena izugarrizkoa izan da eta hemendik aurrerakoa are handiagoa izatea espero da, beraz, garrantzitsua litzateke, orain arteko hanka sartzeak berriz ez errepikatzea.
4
2.- Lehen Hezkuntzako irakasle bezala, ze formakuntza teknologikoa behar dugu? Teknologien aurrean irakasleek hartzen duten jarrerari buruz egin diren ikerkuntza gehienetan ageri da, irakasleriaren kopuru altu bat ez dela bere buruaz ziur sentitzen erreminta digitalak erabiltzeko orduan, are gehiago, kopuru handi batek teknofobia daukala ziurtatu daiteke (teknologiak erabiltzen hasteari beldurra). Esparru honetako formazio faltarengatik gertatzen da hau gehienetan, eta frogatu da irakaslea formatzen bada, erreminta berriekiko duen jarrera hobetu egiten dela. Lehenik eta behin, tresna teknologikoak maneiatzen irakatsi behar zaie; IKTen inguruko oinarrizko kontzeptuak ikasi; ordenagailua eta fitxategiak erabiltzen; testuak, taulak, grafikoak eta aurkezpenak nola egin,‌ Hortik, Web 2.0ko
dimentsioaren
formakuntzara
pasako
ginateke,
honen
bitartez,
metodologia ikuspuntu berri batean murgiltzeko aukera emango zaie, baita haien ikasleen arteko lan kooperatiboa sustatzeko aukera ere. Esan metodologia
bezala,
aldaketa
formakuntza
dakar
berekin,
teknologiko non
eta
ordenagailuek
digital gelan
honek, paper
garrantzitsu bat jokatzen duten, irakaslearen zeregina aldatuz. Irakasleek onartu beharra daukate seguru aski haien ikasleek teknologia hobe menperatzen dutela haiek baino, eta hau baliatu behar dela ikasleek haien lanak era autonomo batean egiten ikasteko, irakaslea dena dakien pertsona izatetik laguntzaile bat izatera pasatuaz. Eskolako informaziozko eta digitala den konpetentzia aurrera eramateko, alfabetizazio berrien eremuak landu behar dira. Bertan, ikusentzunezko alfabetizazioa, alfabetizazio teknologiko edo digitala, alfabetizazio informazionala eta multialfabetizazioa lortzea izango da helburu.
5
Hau jakinda, irakasleak bere ikasleei alfabetizazio modu berri hauen baloreak erakustea nahi da, multialfabetizazioaren dimentsio ezberdinak kontuan hartuta: -
Dimentsio
instrumentala:
Hardwareak
eta
Softwareak
bilatzeko,
aurkitzeko,
erabiltzen jakitea. -
Dimentsio
kognitiboa:
datuak
aukeratzeko, berreraikitzeko eta elkarbanatzeko gai izatea. -
Dimentsio sozioaktitudinala: teknologiarekiko eta komunikazio tresnekiko jarrera positiboa hartzea elkarlanaren bitartez, errespetuaren bitartez eta enpatiaren bitartez.
-
Dimentsio axiologikoa: IKTak neutralak izatea ezinezkoa denaren ikuspuntutik, gizaki kritikoak eraikitzea eta etikoki modu egokian erabiltzea.
ESKOLA 2.O Eskola 2.0 baliabidez eta materialez osatuta dago eta hauek irakasleriari ezagutza teknologiko,pedagogiko eta diziplinatua garatzen lagunduko dio. Baliabide hauek eskola esparruan aplikatzeko irakasleak baliabide eta material ezberdinak ezagutu eta maneiatu behar ditu. • Internet guneak ( web gune asko) • Betiko materialak (liburuak, materialak, aldizkariak eta abar) • Multimedia materialak (CD- Rom eta DVDak) • Hezkuntza helburu digitala ezberdinak • Ikaskuntza plataforma eta unitate didaktiko birtuala ( moodle, e-
learning, blackboard edo LAMS. 6
3.- Ze tresna teknologikoek lagundu egiten gaituzte lankidetza moduan ikasteko? SISTEMA INFORMATIKOAK 1: 1.1 Informatikaren sarrera Informatika ordenagailuen zientzia modura defini daiteke. Ordenagailua, informazioaren kudeaketa automatikoa egiteko beharrezko den makina elektronikoa, informazio-datuen antolaketaz, prozesaketaz, transmisioaz eta biltegiratzeaz arduratzen da. Informazioa irudikatzeko bi modu daude:
o

Analogikoa

Digitala
1.2 Sistema informatikoa: softwarea eta hardwarea. Ordenagailuetan bi funtzionamendu-maila bereizten dira: hardwarea eta softwarea. -
Hardwarea ordenagailuaren elementu fisikoek osatzen dute.
-
Softwarea
ordenagailuaren
osagai
elektronikoen
funtzionamendu egokia ziurtatzeko instrukzio multzoek osatzen dute. 1.3 Osagai fisikoak. Hardwarea Hardwarea ordenagailuen osagai fisikoa da. Hauen artean, memoria, elikatze-iturria, kableak, txartel grafikoa, etab. Aipa daitezke. Ordenagailuen osagai fisikoak honako hauek dira: 7
1.
Prozesadorea (CPU)
2.
Memoria nagusia (RAM)
3.
Sarrera/Irteera unitatea (S/I)
4.
Kontrolagailuak
5.
Busak
6.
Periferikoak
1.4 Osagai logikoak. Softwarea Softwarea
ezinbestekoa
da
ordenagailuaren
zati
fisikoen
funtzionamendua bermatzeko. Hiru informazio mota biltzen ditu: datuak, sistema eragileak eta aplikazioak. Bi software mota hauek bereiz daitezke: -
Aplikazioetara zuzendutako softwarea. erabiltzaileek behar dituzten
lanak
egiteko
programez
(datu-baseak,
testu-
editoreak, etab.) osatuta dago. -
Sistemaren softwarea. Ordenagailua bera kontrolatzeko eta kudeatzeko programez (sistema eragileak, utilitateak, etab.) osatuta dago.
SISTEMA INFORMATIKOAK 2: 2.1 Sarrera Sistema eragilea ordenagailuaren funtsezko softwarea da, sistema informatikoen hardware-gailuak kudeatzen dituena. Sistema eragileak garrantzi handia du, konputagailuaren funtzionamendu egokia ziurtatzen baitu. Sistema eragileak konputagailuaren hardwarearen 8
osagaiak (CPU, memoria, etab.) kontrolatzen ditu. Sistema eragilearen ardura da sistemaren baliabideak erabiltzeko eskaera egiten duten programen artean konputagailuaren baliabideen esleipena kontrolatzea. 2.2 Sistema eragileen oinarrizko funtzioak Sistema eragileak betetzen dituen funtzioen artean, honako hauek azpimarra daitezke: -
Erabiltzearen
eta
konputagailuaren
arteko
komunikazioa
bermatzea. -
Konputagailuaren hardware-gailuak kudeatzea.
-
Disko-fitxategiak kudeatzea.
-
Erabiltzaileen programei laguntza eskaintzea.
-
Akatsen antzematea eta berreskurapena.
2.3 Sistema eragileen ezaugarri nagusiak -
Erabiltzaile-bitartekaria definitzea
-
Erabiltzaileen
artean
hardware-banaketa
eraginkorra
bermatzea -
Erabiltzaileen artean datuak elkarbanatzea
-
Erabiltzaileen artean konputagailuaren baliabideak banatzea
-
S/I prozesuak erraztea
Programa memorian kargatzen den instrukzio-zerrenda da. 2.4 Sistema eragileen sailkapena -
Erabiltzaile kopuruaren arabera. Sistemaren baliabideak “batera� erabiltzen dituzten erabiltzaileen arabera: o Erabiltzaile bakarreko sistema eragileak. o Erabiltzaile askoko sistema eragileak. 9
-
Ataza edo prozesu kopuruaren arabera. Sistemak aldi berean exekutatzen dituen programen araber: o Ataza bakarrreko sistema erabileak. o Ataza askoko sistema eragileak. o Ataza
askoko
eta
denbora
partekatuko
sistema
eragileak. -
Prozesadore kopuruaren arabera. Sistema eragileak kudeatu ditzakeen prozesadore kopuruaren arabera: o Prozesadore bakarreko sistema eragileak. o Prozesadore askoko sistema eragileak.
2.5 Sistema eragileen familiak -
UNIX eta GNU/LINUX sistema eragileak. o UNIX sistema eragilea 60ko hamarkadan sortu zen. MULTICS
empresaren
proiektuaren
helburua
zen
biltegiratzeko eta kalkulurako ahalmen handia eta segurtasun-hobekuntzak
eskainiko
zituen
sistema
eragilea lortzea. Sistema eragile horren lehenengo bertsioen emaitza eskasa izan zenez, 1969an bertan behara utzi zen proiektua. o 1973an, UNIX sistema eragilea Dennis Ritchie eta Ken Thompson
programatzaileak
asmatutako
C
programazio-lengoaian berridaztea erabaki zuten eta urte bereko irailean saretik doan jaisteko aukera zegoen. o 1991ko abuztuan LINUX 0.01 sistemaren jaiotzaren berri eman zuen Linus Torvaldsek. o
Gerora bertsioen hobekuntzak etorri ziren eta 1993ko abenduan 0.99 bertsioan zegoen. 10
o 1996an LINUX 2.0 eta 2003ko abenduan, berriz, nukleoaren gaur egungo bertsio egonkorra atera zen: 2.6.x. Aurretik ere beste bertsioak egon dira. o Hasieran GNU/LINUX sistema eragilea unibertsitatemailan soilik erabili zen arren, gaur egun, bitartekari grafikoen eraginez, etxeetako erabiltzaileen artean ere zabaltzen hasi da. -
MICROSOFTen sistema eragileak. o 1975ean, Popular Electronics aldizkariko Altair 8800 konputagailuaren inguruko artikulu batek eraginda, Gatesek eta
Allenek BASIC
programazio-lengoaia
garatu zuten Altair ekipoentzat, eta Microsoft sortu zuten Albuquerquen. o 80ko
hamarkadan,
informatika-arloko
enpresarik
boteretsuena bihurtu zen. o 1985ean,
Microsoftek
Windows
sistema
eragilea
plazaratu zuen. Bitartekari grafikoen aldeko apostua egin zuen horrela, Aplle enpresaren ideaiari helduz. o 1990.
urtean
garrantzitsuena
Microsoft
informatika-arloko
bilakatu
zen,
sistema
enpresa eragileen
monopolioa eskuratu baitzuen. o 1995ko Windows 95 sistema berritzailea etxeetako erabiltzaileentzat merkaturatu zen eta, publizitatean oinarrituz, arrakasta handia izan zuen. o Gerora, 1998. urtean Windows 98 plazaratu zuen. 1999. urtean Windows 2000. 2001. urtean Windows XP eta 2007. urtean Windows Vista. -
Bestelako sistema eragileak. o IBM:
MVS,
OS/2.
Gaur
egun,
IBM
enpresak
konputagailu handiekin eta, batez ere, zerbitzariekin 11
dihardu, nahiz eta konputagailu pertsonalen aintzindaria izan zen. o IBMren eta Microsoften arteko ituna apurtu zenetik, IBMk sistema eragile propioak garatzen ditu. o Azkenaldian, GNU/LINUX sistema eragileen aldeko apustua
egiten
ari
da
IBM
enpresa,
bezeroak
GNU/LINUX sistema eragileetara bideratuz. o APPLE
MACINTOSH.
Apple
enpresa
70eko
hamarkadako informatikaren iraultzaren aintzindaritzat hartzen da. Lehenengo ordenagailua, Apple I, 1976. urtean garatu zen. o Apple enpresaren irudi gisa koloredun sagarra jarri zuten, Apple Iiren monitore koloreztatua gogoratzeko. o 1981ean, IBM PC atera zenean, Apple enpresa bi proiektutan murgilduta zegoen; alde batetik, Apple Lisa, Appleren apustua enpresa mailan, eta bestetik, Apple Macintosh, etxe-merkatura zuzendutako ordenagailu txikia eta ekonomikoa. o 2007. urtearen bukaeran, erabateko aldaketa egin zen PowerPC arkitekturatik x86 arkitekturara. Mac OS sistemaren berrikuntza.
ORDENAGAILUEN SAREAK : -
Sarrera: Hardware ezberdinak, dituzten baliabideak konpartitzeko sare baten bitartez egiten dute. Hasieran, helburu militarrera bideratuta zegoen, baina gaur egun edonork erabiltzen du. o
Helburuak: Baliabide
fisikoak
konpartitzean
(inpresorak,
eskanerrak,‌) kostua murriztu daiteke.
12
o
Informazioa
eta
baliabideak
konpartitzean
emankortasuna haunditu dezake.
-
Ordenagailu sareen osagaiak: o Hardwarea (ekipo informatikoak eta sareko elementu elektronikoak)eta
softwareak
(protokoloak
eta
zerbitzuak) osatzen dute sarea. o Zerbitzuren bat eskaintzen duen ordenagailua, zerbitzari bezala ezagutzen da. o Bi ordenagailu edo gehiagoren arteko interkonexioa ahalbidetzen duten elementu fisikoak daude: modem-a, kontzentragailua
(hub),
konmutagailua
(switch),
bideratzailea (router), …. -
Ordenagailu sare motak: faktore batzuen arabera sare mota desberdinak aurkitu daitezke. o Dimentsioaren arabera:
LAN
sareak:
ordenagailu
neurri gutxiren
txiki-ertainakoak arteko
dira,
interkonexioa
baimentzen du. Instalazio erreza, kostu gutxikoa eta oinarrizko ezagutza teknikoa nahikoa da. Ethernet
teknologia
sare
mota
honetara
egokitzenda.
BAN sareak: eraikin baten sareak elkartzen ditu.
CAN sareak: kanpus baten BAN sareak elkartzen ditu.
Horrela,
eraikinen
arteko
konexioa
askoren
konexioa
baimentzen du.
MAN
sareak:
erabiltzaile
baimentzen du. Adibidez, herri edo hiri bateko sarea.
13
WAN sareak: hauek MAN sareen interkonexioa baimentzen
dituzte.
Oso
zabalak
dira
eta
kontinenteak hartzeko aukera ematen du. Hauek, telekomunikazio
alorreko
operadoreen
eta
enpresen esku egoten dira.
o Abiaduraren arabera:
LAN bezalako sare lokalak abiadura gutxikoak dira eta WAN abiadura haundikoak.
Esan bezala, “Ethernet” duen sarea, abiadura gutxien daukana izango litzake. Bertan ere BAN sareak sartuko genituzke.
Abiadura ertaina, CAN eta MAN sareak daude.
Abiadura haundikoak WAN eta kasu batzuetan MAN ere bai.
o Topologiaren arabera:
Sare baten topologia honen helburuaren arabera finkatzen da.
Bost topologia mota daude: bus, izarra, eraztuna, sarea eta zuhaitza.
o Erabilitako teknologiaren arabera:
Teknologiek erabilitako igorpen baliabidearen arabera, sare ezberdinak daude: inalanbrikoak, zelularrak, optikoak, elektrikoak, satelite bidez…
Sare
optikoak
informazioa
fibra
optikoaren
bitartez bidaltzen dute, abiadura haundian eta prezio egoki batean.
Sare
inalanbrikoak
espektro
informazioa
radioelektrikoak
eta
bidaltzeko infragorriak
erabiltzen dituzte.
14
-
Kableak: o Ekipo diferenteak konektatu ahal izateko, beharrezkoak dira kableak.
15
4.-
Nola
diseinatzen
ikaskuntza
prozesu
ditugu
irakaskuntza-
berritzaileak
IKTen
laguntzarekin? Acciones de dise単o y desarrollo de objetos educativos digitales: programas institucionales IKTak hezkuntzaren barnean sartzeko, lan ugari eraman dira aurrera, hezkuntza
komunitatearentzat
hazteko
objektu
digital
anitzak
jartzeko
helburuarekin. Jakina denez, hezkuntza, baliabide teknologikoz beteriko gaur egungo gizartera moldatzea ezinbestekoa da, gizarte aldaketa hezkuntzara heldu baita, bai administrazioen kudeaketagatik edota hezitzaile edo ikertzaileek teknologia berri hauetan hezkuntzan beharrezkoa den aldaketa ikusi dutelako. Sarean dauden informazio, aplikazio eta erantzunek, informazio eta komunikazio teknologien esplotazioa bultzatu du heziketa pedagogikoaren barnean, hezkuntzan, hauen integrazioa sustatuz. Hau lortzeko beharrezkoak dira baliabide batzuk edukitzea, bai materialki eta baita formakuntzan ere. Baina bi arlo hauetaz gain, hezteko eduki digitalak eta zerbitzuek ere badute beraien garrantzia, gaur egungo gizarte honen beharrei erantzuna emateko eta hezitzaile eta ikasle ezberdinen behar eta gogoei aurre egiteko gai izan behar dira eta; izan ere materia ugari eskuragarri izatea du helburu. Kontutan izan behar dugu hezteko eduki digitalaz mintzatzeaz, ez dugula eduki soilez hitz egiten, baizik eta bertan erabiltzen diren aplikazio, material, diseinu eta noski, hauek ebaluatzeko metodologia egokitua.
16
Hau
horrela
izateko
begirada
ireki
eta
eskuzabala
edukitzea
ezinbestekoa da, eta are gehiago etengabe aldatzen dabilen gizarte honetan. Aurrez aipatutako guztia aurrera eramateko eta IKTak hezkuntzaren barne guztiz integraturik egon daitezen, Zientzia eta Hezkuntza Sailak proiektu ugari eraman ditu aurrera, “AVANZA” adibidez, edota Europar Batasunean aurrera eraman den “Minerva” programa.
17