Amnesty in Actie maart 2023

OUDERENRECHTEN

GRIJS AAN ZET

ALEKSANDRA SKOCHILENKO

In de cel voor vreedzaam protest tegen de oorlog in Oekraïne

APARTHEID Palestijnse levens in gevaar

politiek

IRAN Mensenlevens als inzet van een wreed

spel

AMNESTY INTERNATIONAL VLAANDEREN | JAARGANG 50, NR. 1 | MAART 2023

OP DE COVER

Volwaardig deelnemen aan het maatschappelijke leven zou een evidentie moeten zijn op elke leeftijd. Maar wanneer we ouder worden, is dat steeds minder het geval. Het boek ‘Grijs aan Zet’ kijkt naar de problemen én de oplossingen. Lees er meer over vanaf p. 10.

© Laurane Berkein ­ Vlaamse Ouderenraad

Amnesty in Actie is een uitgave van de Vlaamse afdeling van Amnesty International.

V.U. Wies De Graeve, Goffartstaat 32, 1050 Brussel

Ondernemingsnummer BE0418.308.243 RPR Brussel

Redactie Hasna Ankal, Valerie De Marie, Linde Jacobs, Estelle Mundele, Laetitia Nsiona, Jan Pollet, Griet Rebry, Griet Ryckeboer (hoofdredactie), Miep Tunnissen, Mieke Vandenbussche en Hildegarde Vandenhove

© Foto’s Amnesty International, tenzij anders vermeld

Vormgeving Gramma, Antwerpen

Druk Partners in Print

ISSN 0771­7687

Contact onthaal@amnesty­international.be 02/ 669 37 37

De strijd voor mensenrechten steunen?

Dat kan op het rekeningnummer BE11 5230 8012 9048 van Amnesty International Vlaanderen vzw.

Beste Amnesty­supporter, Het is ruim een jaar geleden dat Rusland zijn grootschalige invasie in Oekraïne begon, met een catastrofale impact op de mensenrechten van de Oekraïense bevolking. Protest bleef niet uit, ook niet in Rusland. In deze Amnesty in Actie lees je het verhaal van Aleksandra, een Russische kunstenares die op ludieke wijze protesteerde tegen de oorlog. Vandaag zit ze opgesloten met het beklemmende toekomstperspectief van tien jaar cel. De Russische overheid deinst niet terug voor harde represailles tegen wie kritiek uit; een tendens die al langer dan vandaag aan de gang is. Hoe het met Aleksandra gaat, lees je verderop in dit magazine. Steun uit de hele wereld betekent in elk erg veel voor haar, zegt ze.

Dat horen we van zo veel mensen die onrecht meemaken: een kaartje, een brief of ander signaal dat ze niet vergeten worden, biedt een lichtpuntje op momenten dat alles donker is. In deze Amnesty in Actie vind je daarom verschillende oproepen tot solidariteit. Onder meer voor Olivier Vandecasteele en Ahmadreza Djalali, beiden onterecht in handen van het Iraanse regime. Dankzij jouw steun kunnen we actievoeren om hen vrij te krijgen.

Schendingen van mensenrechten kunnen ook subtieler zijn dan willekeurige detentie. Ik denk aan hoe onze mensenrechten lijken te ‘verstillen’ als we ouder worden. De regie over je leven die je ongewild uit handen wordt genomen. Met Amnesty staan we achter een internationaal ouderrechtenverdrag. Steun jij ook?

Tot slot nodig ik je hartelijk uit op de algemene vergadering op 29 april in Leuven. Wil je weten waar we staan met de uitvoering van ons strategische plan? Hoe we werken aan meer inclusie en verbinding? Wil je jouw mening geven en bijdragen aan de verdere ontwikkeling van onze beweging? Of heb je gewoon zin in een goed gesprek over mensenrechten met andere Amnesty­supporters? Dan wil je de algemene vergadering niet missen. Ik hoop je er te ontmoeten of terug te zien.

Het wordt mijn eerste algemene vergadering als voorzitster van Amnesty Vlaanderen en, jammer genoeg, voorlopig ook mijn laatste. Een nieuwe job bij de Verenigde Naties vereist dat ik ontslag neem als bestuurster. Ik had graag nog meer willen verwezenlijken op nationaal en internationaal niveau, samen met het bestuursorgaan en het secretariaat, maar ik ben dankbaar voor de weg die ik met deze geweldige ploeg kon afleggen in het voorbije jaar. En uiteraard zal ik, net zoals jij, met vuur blijven vechten voor mensenrechten!

Tot binnenkort, Hildegarde Vandenhove, voorzitster bestuursorgaan

© Inge Driesen

INHOUD

4 AGENDA

Algemene vergadering

5 SCHRIJFMARATHON

98.968 brieven, handtekeningen en kaartjes

6 10 JAAR CEL VOOR VREEDZAAM PROTEST

Het verhaal van Aleksandra uit Sint­Petersburg

10 OUDERENRECHTEN

Grijs aan Zet

14 ISRAËLS APARTHEID TEGEN PALESTIJNEN

5 redenen waarom we de apartheid tegen Palestijnen moeten stoppen

17 PORTRET VAN EEN SUPPORTER: DAMRA CITAK

Jonge rebel met een missie

18 IRAN

Mensenlevens als inzet van een wreed politiek spel

22 SCHRIJFACTIE

Griekenland, trek aanklachten tegen Sarah en Seán in

23 RAIF BADAWI

Familie van Raif dankt Amnesty­supporters

© Sebastiaan Franco

© Aleksandra Skochilenko

© Flore Deman

© Familie Vandecasteele

© Dominika Zarzycka / AFP

© Karen Veldkamp

AGENDA

ALGEMENE VERGADERING

JOUW STEM TELT, LAAT ZE HOREN!

Tienduizenden leden en schenkers zoals jij maken ons mensenrechtenwerk mogelijk. Daarom kan jij tijdens de algemene vergadering mee bepalen welke koers Amnesty International Vlaanderen moet varen. Plaats van afspraak is het monumentale en rolstoeltoegankelijke OPEK­gebouw in Leuven. Kom luisteren, debatteer mee en stem!

Dit staat op het programma:

– Algemene vergadering: voorstelling en stemming van toekomstplannen, financiën en kandidaat­bestuursleden

– Vegan lunch (gratis)

– Inspirerende keynote speech

– Receptie: cheers to human rights!

Doe je graag mee, maar liever van thuis uit? Volg en stem dan online via Zoom. Vooraf inschrijven is nodig en kan via www.amnesty­international.be/AV2023.

Zaterdag 29/04, 9:30 – 16:00 uur, OPEK in Leuven of online via Zoom

JOUW FISCAAL ATTEST GOED ONTVANGEN?

Heb je vorig jaar 40 euro of meer geschonken aan Amnesty International Vlaanderen? Dan heb je begin maart jouw fiscaal attest ontvangen. Je krijgt hiermee tot 45% van het totale bedrag terug via de belastingen. Als je maandelijks schenkt en jouw e­mailadres bij ons bekend is, ontving je het fiscaal attest per e­mail. In de andere gevallen kreeg je het attest per post.

Bedankt voor je gift! Met jouw steun kunnen we onderzoek doen naar schendingen van mensenrechten, actievoeren en mensenlevens veranderen.

Heb je jouw fiscaal attest niet ontvangen of heb je een vraag hierover? Dan kan je steeds bij ons terecht via supporters@amnesty­international.be.

Als lid van onze mensenrechtenbeweging telt jouw stem écht. Laat ze horen tijdens de algemene vergadering op 29 april.

© Sebastiaan Franco

98.968 BRIEVEN, HANDTEKENINGEN EN KAARTJES

Schrijf een brief, verander een leven. Met dit motto in gedachten zijn opnieuw duizenden landgenoten in de pen gekropen tijdens de Schrijfmarathon, de wereldwijde eindejaarscampagne van Amnesty International.

En of dat mooie resultaten heeft opgeleverd: zo’n 22.000 brieven werden neergepend om gerechtigheid te eisen voor slachtoffers van mensenrechtenschendingen. Nog eens 66.823 handtekeningen werden onder onze online petities gezet. Rekenen we schrijfacties langs Franstalige kant mee, dan staat de teller op meer dan 170.000 brieven en handtekeningen vanuit België!

Met al deze brieven en handtekeningen verhogen we de druk op staatsleiders, diplomatieke vertegenwoordigers en andere machthebbers om mensenrechten te respecteren. Daarnaast werden duizenden solidariteitskaartjes verstuurd naar mensen die onrecht meemaken. Elk kaartje is voor hen een enorme mentale opsteker.

WERKT ZO’N BRIEF DAN? JA!

Begin januari heeft het Hooggerechtshof in Paraguay de rechtszaak over de naamsverandering van Mariana Sepúlveda vrijgegeven. De zaak zat er vier jaar lang geblokkeerd. Op Mariana’s identiteitspapieren staat nog de jongensnaam die ze kreeg bij haar geboorte. Ze vecht al jaren om die naam te wijzigen. Anders dan in België, is er geen wet in Paraguay waardoor transgender personen hun naam en geslacht officieel kunnen wijzigen. Dat er nu schot in de zaak komt, is mede dankzij de internationale druk en aandacht van de Schrijfmarathon.

Lokale Schrijfmarathon in Muntpunt, Brussel. Bedankt om de Schrijfmarathon mogelijk te maken met jouw steun en inzet.

© Jasmine Baert

10 JAAR CEL VOOR

VREEDZAAM PROTEST

© Olga Maltseva

Bijna een jaar zit ze onterecht opgesloten. In voorhechtenis, met het vooruitzicht op 10 jaar cel. Aleksandra Skochilenko protesteerde in maart vorig jaar op ludieke wijze tegen de oorlog in Oekraïne. Kort daarna werd ze door de politie van Sint­Petersburg opgepakt voor ‘het verspreiden van valse informatie’.

Tot een jaar geleden leidde de 32­jarige Aleksandra Skochilenko – Sasha voor de vrienden – een heel gewoon leven. Ze woonde samen met haar partner en hun twee katten, ze hield van wandelen en met vrienden op café gaan. Tekenen en muziek waren haar grootste passies: ze speelt maar liefst zeven instrumenten. Daarnaast werkte ze als zelfstandige in een jeugdcentrum, renoveerde ze appartementen en maakte ze video’s.

Wat heeft de kunstenares en muzikante dan misdaan, waardoor ze de cel in moest? Niks. Aleksandra voerde geweldloos protest tegen de Russische invasie in Oekraïne: in een supermarkt verving ze prijskaartjes door etiketten met anti­oorlogstekstjes.

Goed gevonden, toch? De overheid in haar thuisland denkt er helaas anders over. Met boodschappen als “Rusland bestookte een kunstschool in Marioepol, terwijl binnen zo’n 400 mensen schuilden voor een bombardement” of “De inflatie bereikt een hoogtepunt door onze militaire actie in Oekraïne. Stop de oorlog.” blijkt Aleksandra een bedreiging voor de Russische overheid. Die houdt Aleksandra nu vast op basis van een wet die burgers ervan moet weerhouden de oorlog in Oekraïne te bekritiseren.

Aleksandra Skochilenko tijdens een hoorzitting in Sint-Petersburg, januari 2023.

“Mijn aanklagers hebben macht en geld. Maar ik heb meer: vriendelijkheid, medeleven, liefde en steun van mensen uit de hele wereld.”

Aleksandra

Skochilenko (bron: Belsat)

De Russische openbaar aanklager beschuldigt Aleksandra van ‘het verspreiden van valse informatie over het leger van de Russische Federatie’ en ‘het in diskrediet brengen van de Russische strijdkrachten’. De eerste hoorzitting vond achter gesloten deuren plaats, zogenaamd om ‘de geheimhouding van het onderzoek te beschermen’ en ‘de veiligheid van getuigen te garanderen’.

MEER DAN ÉÉN ALEKSANDRA

Het verhaal van Aleksandra Skochilenko is het verhaal van vele Russische burgers die hun mening uiten. De Russische overheid zet alles op alles om het binnenlandse verzet tegen de oorlog in Oekraïne de kop in te drukken. Dat past in een tendens die al langer aan de gang is in Rusland: kritiek op de overheid wordt niet geduld.

Een van de prijskaartjes die Aleksandra haar vrijheid kostten. “Rusland bestookte een kunstschool in Marioepol, terwijl binnen zo’n 400 mensen schuilden voor een bombardement”, staat er.

Sonya, de partner van Aleksandra. In het onderzoek door de Russische openbaar aanklager wordt ze als ‘getuige’ beschouwd, waardoor ze Aleksandra niet mag bezoeken.

De afgelopen jaren werd in Rusland het recht op vrijheid van meningsuiting en vreedzame vereniging ingeperkt. De weinige grote tv­stations en kranten die nog niet onder de controle van het Kremlin staan, censureren zichzelf wanneer ze gevoelige onderwerpen aansnijden, zoals de invasie van Rusland in Oekraïne. Onafhankelijke media riskeren voortdurend om beboet, vervolgd of zelfs opgedoekt te worden. Ook wie online nieuws post, neemt een risico.

Daarnaast kwamen er de laatste jaren nieuwe wetten die zware straffen opleggen voor zaken als ‘verspreiding van bewust onjuiste informatie’, het uiten van ‘expliciet gebrek aan respect’ voor overheidsinstanties en bevordering van ‘separatisme’. Gevolg: vandaag is bijna elk straatprotest in Rusland ‘illegaal’. De ordediensten hebben een vrijgeleide om lukraak activisten, journalisten en toevallige passanten op te pakken en daarbij buitensporig geweld te gebruiken.

Gesteund door deze wetten arresteerden de autoriteiten het laatste jaar tienduizenden demonstranten die hun ongenoegen over de oorlog in Oekraïne uitten. Een rapport van Amnesty International (Russia: “You will be arrested anyway”, november 2022) toonde aan dat openbaar protest vrijwel onmogelijk geworden is sinds de invasie van Oekraïne. Het universele mensenrecht om vreedzaam je mening te uiten lijkt er van geen tel. En wie het waagt daarover te berichten, mag ernstige represailles verwachten.

In een supermarkt verving Aleksandra prijskaartjes door etiketten met anti-oorlogstekstjes.

TOEKOMSTPERSPECTIEF? 10 JAAR CEL

Ondertussen zit Aleksandra Skochilenko sinds 11 april 2022 onterecht opgesloten. Ze bracht het afgelopen jaar door in verschillende gevangenissen, meestal in vochtige, tochtige cellen en met te veel mensen bij elkaar. Daarbovenop krijgt Aleksandra zware pesterijen te verduren van cipiers en van celgenoten die vermoedelijk worden opgestookt door het gevangenispersoneel.

Aleksandra heeft coeliakie, een auto­immuunziekte die zorgt dat gluten haar darmen beschadigen. Ze heeft een glutenvrij dieet nodig, maar krijgt dat niet. Daardoor kan de coeliakie andere aandoeningen en auto­immuunziekten uitlokken (zoals diabetes type 1 en multiple sclerose).

Naast haar vrijheid en recht op vrije meningsuiting, is dus ook Aleksandra’s fysieke gezondheid in gevaar. Maar haar enige vooruitzicht is voorlopig: 10 jaar cel voor vreedzaam protest. Aleksandra getuigde op Belsat, een Poolse tv­zender, hoeveel de steun van Amnesty­supporters zoals jij betekent op dit moment: “Mijn aanklagers hebben macht en geld. Maar ik heb meer: vriendelijkheid, medeleven, liefde en steun van mensen uit de hele wereld.”

OOK JIJ KAN ALEKSANDRA HELPEN

De druk op de Russische autoriteiten moet nú opgevoerd worden. Ze moeten alle aanklachten tegen Aleksandra Skochilenko intrekken. Aleksandra hoort vrij te zijn, onmiddellijk en onvoorwaardelijk, net als alle andere activisten die zijn opgepakt omdat ze vreedzaam actievoerden tegen de oorlog.

Uitkomen voor je mening is een mensenrecht. Een universeel recht, dat dus ook in Rusland geldt. Rusland kan niet zomaar mensen straffen omdat ze kritiek hebben op het beleid.

Met jouw euro’s:

– help je mensenrechtenschendingen, zoals Aleksandra’s onterechte opsluiting, te onderzoeken en documenteren;

help je Amnesty om campagne te voeren voor mensen die riskeren willekeurig gevangen genomen te worden;

geef je juridische bijstand aan demonstranten zoals Aleksandra, die vastzitten omdat ze zich uitspreken tegen mensenrechtenschendingen.

Bedankt voor jouw solidariteit met Aleksandra en alle anderen die een hoge prijs betalen voor hun vreedzaam protest.

© Aleksandra Skochilenko

Kom op voor mensenrechten en doe een gift op amnesty-international.be/gift/Aleksandra of scan de QR-code.

‘Je bent jong en je wilt wat’. We kennen de leuze allemaal. Maar wat als je ouder bent? Dan verlang je óók wat. Dat er oprecht naar je geluisterd wordt. Dat beslissingen over je woonplek en je financiën niet boven je hoofd worden genomen. Gewone taal in plaats van betuttelende woorden ... Vanzelfsprekend? Dat valt soms dik tegen. In het pas verschenen boek ‘Grijs aan Zet’ vertellen mensen hoe hun mensenrechten verstillen als ze ouder worden en schetsen experten wat er fout loopt, maar vooral: wat en hoe het beter kan.

Veerle (75) ging onlangs naar de dokter die haar vroeg “om haar schoentjes uit te doen”. Daarop blokkeerde ze helemaal, zegt ze. “Ik voelde me net een kleuter.” Voor Marc klinkt het herkenbaar. Hij denkt terug aan het schoolfeest van zijn kleinkind enkele jaren geleden. “Daar hing een groot plakkaat waarop stond: ‘Opa is oud, rookt een pijp, zit in een schommelstoel en vertelt over de oorlog.’ Kan je dat geloven? Ik was er niet goed van.”

NAAR DE UITGANG

Ook Ben (64) moet iets van het hart. Iets dat hem diep heeft geraakt en waarvan hij hoopt dat zijn kinderen en kleinkinderen het nooit moeten meemaken. Hij vertelt hoe zijn werkgever hem op zijn zestigste naar de uitgang begeleidde. “Ik werkte voor een groot bedrijf dat medische implantaten maakte. Door een overname moest ik ineens alles leren over een complex toestel dat gebruikt wordt bij delicate

operaties. Dat toestel was helemaal nieuw voor mij”, begint hij zijn verhaal.

“Wat als ik tijdens een operatie een telefoontje zou krijgen van een chirurg dat het toestel een foutmelding gaf?

Op zo’n moment zou ik het probleem meteen moeten detecteren en een oplossing voorstellen, maar ik voelde aan alles dat ik de finesses daarvoor niet meer had.” Ben vroeg of hij extra opleiding kon krijgen, maar dat lag blijkbaar moeilijk. Het bleef beperkt tot zelfstudie via online trainingsmodules.

“Die online training heb ik gevolgd, maar dat was erg oppervlakkig en snel. Aan het slot van elke module moest ik enkele vragen beantwoorden en kreeg ik te horen dat ik 90 procent had en geslaagd was. Maar de kneepjes kende ik niet, voelde ik. Ik vertrouwde mezelf niet meer.” En dus trok Ben zelf naar zijn leidinggevende met de duidelijke vraag: “Geef me een beperkter takenpakket met zaken die ik beheers en waar ik goed in ben in ruil voor minder loon.” Zijn verzoek werd afgewezen.

“‘Als je niet meer meekan, is het aan jou om conclusies te trekken.’ Dat was wat ik toen te horen kreeg.” Ben slikt. “Plots lijkt het alsof je niets meer kan en alsof je nergens nog toe in staat bent. Ik voelde me gedumpt, bij het afval gezet. Het bedrijf wilde doelen realiseren en cijfers halen en ik was simpelweg ballast.”

“DOE DAT NOOIT MEER”

De verhalen van Veerle, Marc en Ben zijn een kleine greep uit de tientallen getuigenissen in Grijs aan Zet. Ze werden opgetekend in woonzorgcentra, serviceflats, bij mensen thuis, in dorpshuizen en tijdens bijeenkomsten van ouderen. “Enkele van de vele sprekende verhalen namen we op in een boek, andere in een theatervoorstelling met 65­plussers tot 90­plussers”, legt Nathalie Van Leuven uit.

Van Leuven is directeur bij Avansa Mid­ en Zuidwest. De socio­culturele

© Illustraties: Flore Deman

organisatie sloeg in 2021 de handen in elkaar met theatercollectief Het Bataljong en Amnesty International Vlaanderen voor een project rond de fundamentele rechten van ouderen.

“Grijs aan Zet begon als een klein experiment”, zegt ze. “Waar ouderen dikwijls buitengesloten worden, kregen ze nu voorrang in de besluitvorming. Een stuurgroep van mondige ouderen verenigde zich, adviseerde ons en stuurde het project aan.”

Grijs aan Zet kwam er op impuls van Van Leuven, en daar heeft haar ervaring tijdens de coronapandemie iets mee te maken: “De coronacrisis maakte heel wat ouderen tot ‘object’ van beslissende instanties, ook in mijn familie. De mens die daarvoor verbonden was met anderen en zelf mocht beslissen, verdween volkomen vanuit de ‘goede zorgen’.”

Daarvan getuigt ook Lydie. Haar man werd ernstig ziek, maar ze mocht hem niet bezoeken in het woonzorgcentrum. “Ik moest buiten staan wuiven. Dat is het ergste wat ik ooit heb meegemaakt.

Iedere dag ging ik al wenend naar huis. Doe dat alsjeblieft nooit meer, mensen compleet van de wereld afsluiten.” Alleen de laatste drie dagen van zijn leven mocht Lydie weer bij haar man zijn.

ZE LOPEN NIET GEBOGEN

In het voorwoord breekt Van Leuven een lans voor meer respect voor ouderen. “We spuien tal van stereotypen, vooroordelen, verkleinwoorden … die beletten dat oudere volwassenen au sérieux worden genomen. Dit ageism is als een sluimerend gif aanwezig en zorgt ervoor dat ouderen er zelden nog echt bij horen, en zelden vertegenwoordigd zijn daar waar beslissingen – over hen –genomen worden.”

Er komen in het boek nog een dozijn andere experten aan bod: gerontologen, onderzoekers in de mensenrechten, rechters en professionals uit de ouderensector. Ze schrijven toegankelijk advies over hoe mensenrechten van ouderen beter beschermd kunnen worden.

Maar Grijs aan Zet is in de eerste plaats het verhaal van 60­, 65­, 75­, 80en ook 90­plussers, die hun waardigheid en fundamentele rechten claimen. Zoals Ben, die op zoek ging naar ander werk, omdat hij voelde dat hij in een andere werksituatie wél nog iets zou kunnen betekenen.

Of zoals Marc, die na het schoolfeest de kleuterleerkracht aansprak over het opa­plakkaat. Het jaar daarop brachten de kleuters op het schoolfeest een nieuw versje. “Mijn oma draagt geen dotje, mijn opa is niet kaal. Ze lopen niet gebogen, hun stem is heel normaal. Mijn opa kan goed fietsen, mijn oma breit niet graag. En ze willen met me spelen, als ik het heel mooi vraag.”

Grijs aan Zet wordt uitgegeven door Maklu en is verkrijgbaar bij de betere boekhandel.

Grijs aan Zet

Arne De Jaegere, Maarten Vanhee en Nathalie Van Leuven (red.)

€ 25

© Illustraties: Flore Deman

EEN OUDERENRECHTENVERDRAG?

EIS ACTIE VAN PREMIER DE CROO!

Nadat de coronapandemie was uitgebroken in ons land, documenteerde Amnesty International tal van mensenrechtenschendingen in de Belgische woonzorgcentra. De specifieke noden van de bewoners (en het personeel) werden door de beleidsmakers over het hoofd gezien. Oudere mensen zaten gevangen in de blinde hoek van onze overheden.

Ouderen worden in crisissituaties nog harder getroffen dan anderen, stelt Amnesty vast, en dat geldt wereldwijd. Zo zijn in gebieden waar conflict en geweld heersen oudere personen vaak de laatsten die (kunnen) vluchten.

Maar ook in ‘normale’ omstandigheden blijkt dat je bij het ouder worden riskeert niet meer mee te tellen. We winnen dan wel aan intellectuele en emotionele maturiteit, daartegenover staat al te vaak de toenemende confrontatie met vooroordelen en uitsluiting uit het sociale, politieke en economische leven.

Mensen getuigen van leeftijdsdiscriminatie, verwaarlozing of zelfs misbruik. Dat is onaanvaardbaar.

Amnesty International richt zich daarom tot Eerste Minister Alexander De Croo en eist dat ons land zich actief inzet voor een ouderenrechtenverdrag. Zo’n internationaal verdrag kan een belangrijke stap zijn naar een betere bescherming voor mensen op hogere leeftijd, in België en daarbuiten. En dat hebben we nodig, allemaal, nu of later.

OUDERENRECHTENVERDRAG

Ga naar amnesty-international.be/ ouderenrechtenverdrag of scan de QR-code.

TEKEN DE PETITIE VOOR EEN

© Sien VerstraetenVlaamse Ouderenraad

5 REDENEN WAAROM WE DE APARTHEID TEGEN PALESTIJNEN MOETEN STOPPEN

© Dominika Zarzycka

Een Palestijnse vrouw wandelt voorbij de scheidingsmuur die Israël sinds 2002 rond de Westelijke Jordaanoever bouwt, grotendeels illegaal op Palestijns gebied. De muur is al meer dan 700 km lang en telt talrijke militaire checkpoints.

ER WORDEN ELKE DAG MENSENLEVENS VERWOEST

Het toenemende geweld van de Israëlische autoriteiten in de bezette Palestijnse gebieden blijft niet zonder gevolgen. 2022 was het dodelijkste jaar voor Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever sinds 2005 (toen begon de VN systematisch cijfers bij te houden hierover). 190 Palestijnse burgers werden gedood door Israëlische militairen. Volwassenen én kinderen. Er vielen vorig jaar ook meer dan 10.000 gewonden door Israëlische strijdkrachten. Het totaal aantal slachtoffers sinds de start van de bezetting is niet meer te tellen. De emotionele en psychische impact op Palestijnse families is enorm.

2

TEGEN APARTHEID MOETEN WE ONS VERZETTEN. ALTIJD.

Wat de leiders van Israël de Palestijnse bevolking aandoen, kunnen we apartheid noemen. Dat stelde een rapport van de Verenigde Naties in 2022, nadat Amnesty International en andere mensenrechtenorganisaties dit eerder al benoemden. Het VN­rapport bewijst dat Israël een geïnstitutionaliseerd regime van onderdrukking en overheersing voert tegen Palestijnen.

De kwestie Israël ligt voor de internationale gemeenschap erg gevoelig. “Apartheid is een misdaad tegen de mensheid, maar het is ronduit beangstigend om te zien hoe de daders jaar na jaar hun straf ontlopen”, zegt Agnès Callamard, secretaris­generaal van Amnesty International. Landen blijken maar moeizaam in staat om de Israëlische autoriteiten ter verantwoording te roepen.

Gelukkig wagen steeds meer naties zich aan een kritischer standpunt. In 2022 durfden zo’n 18 staten uit de VN­Mensenrechtenraad de term apartheid te kleven op Israëls beleid. Dat zijn er dubbel zoveel als het jaar voorheen.

3 ISRAËLISCHE BLOKKADES STORTEN PALESTIJNEN IN DIEPE ARMOEDE

Sinds 2007 is de Gazastrook onderworpen aan een strenge militaire blokkade door Israël. Alle grenzen, zowel te land, ter zee als in de lucht, worden bewaakt en gecontroleerd. Israël bepaalt welke personen de grens over mogen en welke goederen er binnengebracht en uitgevoerd worden. De blokkade resulteert in een constant tekort aan drinkwater, voeding en brandstof.

Ziekenhuizen kampen met een gebrek aan medisch materiaal en medicatie. Elektriciteit is er maar mondjesmaat, omdat het brandstofrantsoen niet volstaat om voldoende energie te produceren. Visvangst is door de blokkade op zee onmogelijk geworden.

Er zijn overduidelijke signalen dat de blokkade niet louter om veiligheidsredenen is opgetrokken, maar ook om de Palestijnse bevolking te onderdrukken. Deze signalen werden bevestigd nadat de Israëlische mensenrechtengroep Gisha de overheid dwong om documenten over de blokkade vrij te geven. Daarin stond dat de voedselrantsoenen beperkt worden tot het minimum om te overleven.

Janna Jihad, 16-jarige burgerjournalist, toen ze vorig jaar een karrenvracht post had gekregen na de Schrijfmarathon van Amnesty International.

4 ILLEGALE NEDERZETTINGEN VEGEN PALESTIJNSE DORPEN VAN DE KAART

De bezette stukken Palestijns territorium in de Westelijke Jordaanoever en Jeruzalem worden steeds verder ingepalmd door Israëlische kolonisten. Op de Westelijke Jordaanoever staan intussen meer dan 300 Joodse nederzettingen.

De kolonisten vestigen zich doelbewust en illegaal in bezet Palestijns gebied om er een leven en handel uit te bouwen en zo de bestaande bevolking te verdringen. Israël keurt vlot bouwaanvragen goed van Joodse kolonisten in deze gebieden, wat een oorlogsmisdaad is.

Met bulldozers en een bouwvergunning op zak trekken kolonisten naar de bezette gebieden. Wat in hun weg staat, moet eraan geloven. Ze worden geëscorteerd en beveiligd door bewapende Israëlische militairen. Palestijnse families worden fysiek aangevallen, uit hun woningen gezet en moeten machteloos toekijken hoe hun huizen, landerijen en eeuwenoude olijfgaarden vernield worden.

5 PALESTIJNSE ORGANISATIES WORDEN MONDDOOD GEMAAKT

“Het leger gebruikt militair recht tegen mensenrechten, maar ze zullen er niet in slagen om ons het zwijgen op te leggen.” Aan het woord is Khaled Quzmar, directeur van Defence for Children International Palestine in augustus 2022. Dat was kort nadat Israëlische strijdkrachten hun kantoren en die van zes andere Palestijnse middenveldorganisaties op de Westelijke Jordaanoever binnenvielen.

De militairen namen dossiers en apparatuur in beslag en lasten de kantoordeuren dicht op basis van militaire bevelen. Amnesty onderzocht die bevelen en stelde vast dat ze gebaseerd zijn op de Defensie Noodregelgeving, een wet van de Britten uit 1945 om verzet tegen hun heerschappij tegen te gaan. Dat is ook de wet waarmee het Israëlische leger Palestijnse huizen sloopt, bewoners deporteert en tienduizenden Palestijnen in administratieve detentie vasthoudt.

Dit voorjaar overhandigen we onze petitie ‘sloop apartheid in plaats van Palestijnse huizen’ aan de Israëlische autoriteiten. We tikken af op meer dan 23.000 handtekeningen in België en ruim 180.000 wereldwijd. Bedankt voor jouw steun!

“Ik ben zo blij dat ons Palestijnse verhaal overal ter wereld gehoord wordt, zeker bij jongere generaties. Dat geeft me veel hoop op een betere toekomst.”

© Tanya Habjouqa/NOOR

DAMRA, JONGE REBEL MET EEN MISSIE

Damra Citak ruilde het gemoedelijke Bree voor het grootstedelijke Brussel toen ze vier jaar geleden rechten ging studeren aan de VUB. Om een uitdaging meer of minder zit ze niet verlegen. Kinderactiviteiten organiseren in een opvangcentrum? Check. In een nieuw jongerenproject van Amnesty duiken? Check. Maak kennis met Damra, een Rebel with a Cause

Wat doe je voor Amnesty International?

“Ik doe mee met Rebel with a Cause, een nieuw project van Amnesty waarbij jongeren een campagne opzetten rond een zelfgekozen thema. Na een grote brainstorm beslisten we om rond discriminatie te werken. We zijn een spel aan het uitdenken op kindermaat. Kinderen zijn de toekomst, dus willen we hén aan het denken zetten over discriminatie. We krijgen begeleiding van professionals en activisten, maar werken voor de rest onze campagne helemaal zelf uit. Ik zit ook in de Brusselse Amnesty­jongerengroep. Die heb ik vorig jaar met medestudenten van de VUB opgericht.”

Waar komt je motivatie vandaan?

“Ik ben opgegroeid in een religieus gezin, in Bree, wat niet de meest diverse stad is. Wij vielen op. Mensen waren nieuwsgierig en ik werd altijd naar mijn opvatting gevraagd over dit of dat. Zo besefte ik dat ik iets te vertellen heb en iets kan betekenen voor anderen. Anders zijn, of zo gezien

worden, leidt natuurlijk niet altijd tot positieve ervaringen ... Ik leerde ook over mensenrechten op de middelbare school en begreep: wow, dát is wel belangrijk. Dus toen ik Amnesty tegenkwam in mijn zoektocht naar vrijwilligerswerk, was de keuze snel gemaakt.”

Wie of wat inspireert je?

“Vaak zijn dat mensen uit mijn leefwereld, zoals medestudenten. Yassine Boubout bijvoorbeeld, die ook aan de VUB studeerde en etnisch profileren helpt bestrijden. En zo zijn er nog jonge mensen met een inspirerend verhaal.”

Welk mensenrecht ligt je zeer na aan het hart?

“Vrijwaring van discriminatie, op alle gebieden. Dat gaat van vrouwenrechten tot discriminatie tegengaan op de arbeidsmarkt. En ook: vrijheid van godsdienst. Er zijn vrouwen die hun hoofddoek afzetten bij sollicitaties en tijdens de werkuren, uit vrees geen werk te vinden of commentaar te krijgen. Terwijl het zo belangrijk is dat je mag zijn wie je bent, om je goed te voelen als mens.”

GEZOCHT: REBEL WITH A CAUSE

Ben je een planner, een creatieveling of eerder een lawaaimaker? Allemaal goed: jong talent van álle slag werkt het beste om van Rebel with a Cause een succes te maken. Doe zoals Damra en word ook een Rebel with a Cause. Kijk voor meer info op www.amnestyinternational.be/rebel-with-a-cause.

Welke boodschap heb je voor andere Amnestysupporters?

“Ik heb door Amnesty al veel mensen leren kennen. Door de European Youth Meeting in Polen zelfs van overal in Europa. We hebben andere karakters, profielen en meningen, maar wel hetzelfde doel: we komen met Amnesty op voor mensenrechten. Ik vind dat heel mooi. We hebben al veel bereikt en zullen samen nog veel bereiken. En voor de jongeren: wij kunnen de toekomst veranderen!”

MENSENLEVENS ALS INZET VAN EEN WREED POLITIEK SPEL

Ben je in Iran, kom dan zo snel mogelijk terug naar België: zo luidde in december de oproep van Buitenlandse Zaken aan alle Belgen in Iran. De reden was “het toenemende risico op willekeurige arrestatie”. Mensen vasthouden en vervolgens als drukkingsmiddel gebruiken: kan dat zomaar? Wat wil Iran bereiken? En hoe stoppen we dit soort gijzeldiplomatie? We vragen het aan Wies De Graeve, directeur van Amnesty International Vlaanderen.

van een bomaanslag op een bijeenkomst van de Iraanse oppositie in Parijs.

“Minister van Justitie Van Quickenborne heeft verklaard dat de opsluiting van Olivier Vandecasteele een rechtstreeks gevolg is van de veroordeling van Asadi”, zegt De Graeve. “Dat voedt uiteraard onze bezorgdheid dat Olivier als pasmunt wordt gebruikt door het Iraanse regime: geef ons Asadi terug en jullie krijgen Vandecasteele.”

BITTERE ERNST

Op het moment van schrijven zit Olivier Vandecasteele precies één jaar opgesloten in Iran. Hij werd opgepakt op 24 februari 2022 en zou veroordeeld zijn tot 40 jaar celstraf, een zware geldboete en 74 zweepslagen. “Voor zover we weten heeft nog niemand in België een officieel vonnis gezien”, zegt Wies De Graeve. “Volgens Iraanse media heeft zijn veroordeling te maken met spionage en het tegenwerken van de nationale veiligheid. Dat soort vage nationale veiligheidsaanklachten wordt wel vaker gebruikt door Iran om mensen arbitrair op te sluiten.”

FOLTERING

Dat ook Olivier Vandecasteele slachtoffer is van willekeurige opsluiting, lijdt volgens Amnesty International geen twijfel. De mensenrechtenorganisatie

verwijst naar het recht op een eerlijk proces dat in Vandecasteeles geval zeer ernstig geschonden is.

Wies De Graeve: “Na zijn arrestatie belandde Olivier in de Evin­gevangenis in Teheran, een plek die berucht is omdat gevangenen er worden mishandeld. Hij mocht geen advocaat kiezen om hem bij te staan en heeft zijn detentie nooit serieus kunnen betwisten. Zijn cel was in de kelder, het was er ijskoud, maar hij kreeg geen trui, schoenen of sokken om zich te beschermen. Hij zat er in eenzame opsluiting en mocht geen contact hebben met medegevangenen. Beeld je in: maandenlang alleen in een kille ondergrondse cel waar het felle kunstlicht non­stop aan is. Zo’n toestand komt neer op foltering, fysiek en psychologisch. Na een half jaar werd hij overgebracht naar een andere locatie die Iran tot op vandaag geheimhoudt.”

Zoeken we naar de ware reden van de Iraanse autoriteiten om Vandecasteele vast te houden, dan valt algauw de naam van Asadollah Asadi. Deze agent van de Iraanse staatsveiligheid zit in België een celstraf van 20 jaar uit voor het plannen

Iran zou daarmee niet aan zijn proefstuk toe zijn. Ahmadreza Djalali, de ter dood veroordeelde Iraans­Zweedse wetenschapper die als VUB­gastdocent ook een duidelijke link heeft met België, wordt al jaren door Iran ingezet als pion in een wreed politiek spel. Gedetailleerd onderzoek van Amnesty International bewees dat hij risico loopt om te worden geëxecuteerd uit wraak voor niet­ingewilligde Iraanse eisen. “Een week voordat in België eind 2020 de rechtszaak tegen Asadi begon, werd Ahmadreza overgebracht naar een isoleercel en kreeg hij te horen dat hij een week later zou worden geëxecuteerd. Zo’n dreigement herhaalde zich enkele dagen nadat in Zweden een levenslange gevangenisstraf was geëist tegen een voormalige Iraanse functionaris die betrokken was bij misdaden tegen de mensheid in Iraanse gevangenissen”, licht De Graeve toe.

“Het vasthouden van iemand met de bedreiging die te doden als er niet aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan, is gijzeling. Dat is een internationaal misdrijf. Toch blijven de Iraanse autoriteiten gijzelpraktijken toepassen, onder meer om verdere arrestaties en

Wies De Graeve, directeur van Amnesty International Vlaanderen.

vervolgingen van Iraanse functionarissen buiten Iran af te schrikken.”

Voorbeelden van willekeurige detentie in Iran zijn er helaas genoeg. Zo’n situatie kan vele jaren duren. En ze kan ook fataal aflopen. De Graeve bevestigt: “In januari werd de Brits­Iraanse politicus Alireza Akbari opgehangen. Weerzinwekkend. Ook hij werd beschuldigd van spionage, nadat hij gefolterd was tot hij “bekende”. Soms weigeren de autoriteiten opzettelijk medische zorg. Hierdoor overleed vorig jaar een Australisch­Iraanse man in hechtenis. Ook bij Ahmadreza is de executie al een paar keer heel dichtbij geweest. Het is helaas dus wel een realiteit. Het zijn geen symbolische straffen, het is bittere ernst.”

PATROON

Wat moet er dan gebeuren om Iran te doen stoppen met het willekeurig oppakken van mensen uit het buitenland of met een dubbele nationaliteit, om ze vervolgens te gebruiken als onderhandelingsmiddel? België is lang niet het enige land dat geconfronteerd wordt met de politiek van gijzelneming door Iran. Volgens De Graeve is er een duidelijk patroon te zien. En om dat patroon te doorbreken, moet de druk

niet alleen vanuit België komen, maar vanuit alle landen waarvan onderdanen willekeurig vastzitten in Iran.

“De kern van het probleem is straffeloosheid: Iran blijft dit soort dingen doen omdat het ermee wegkomt. Die cyclus doorbreken is cruciaal. Om dat te bereiken, moet er meer en beter samengewerkt worden. België of Zweden of eender welk ander land alleen volstaat niet.”

“Alle landen waarvan onderdanen worden vastgehouden in Iran, moeten nagaan of het om een gijzeling gaat en verdere stappen nemen”, vervolgt De Graeve. “Welke functionarissen zijn verantwoordelijk? Dat moet onderzocht worden. Bij voldoende bewijs moet de staat hen vervolgen volgens de regels van een eerlijk proces. Het Verenigd Koninkrijk is vorig jaar nog een onderzoek gestart na de vrijlating van de Brits­Iraanse Nazanin Zaghari­Ratcliffe. Iran hield haar jarenlang gegijzeld, wellicht om de Britten te dwingen een oude militaire schuld af te betalen.”

GEEN EILAND

Amnesty International voert al lang campagne voor de vrijlating van Ahmadreza Djalali. Sinds vorig jaar wordt ook actie gevoerd voor Olivier

Vandecasteele. Petities voor hun vrijlating haalden in beide gevallen meer dan 100.000 handtekeningen in ons land. Op de vraag of die druk vanuit de publieke opinie werkt, antwoordt De Graeve volmondig ja. “Ook andere afdelingen van Amnesty International brengen deze zaken onder de aandacht. De druk op Iran komt zo van verschillende kanten. En dat kan een verschil maken. Iran is geen eiland. Het land heeft economische en diplomatieke belangen.”

“Een van de basiselementen om verandering te brengen, is aandacht vragen en mensen mobiliseren”, besluit hij. “Neem nu de zaak Djalali. Al verschillende keren werd zijn executie aangekondigd, maar het kwam gelukkig nooit zover. Het hielp dat we daar telkens de schijnwerpers op konden zetten. Natuurlijk hebben we niet alles in de hand en het gedrag van Iran blijft uiterst onvoorspelbaar. Maar zorgen dat iemand niet vergeten wordt, is vaak de beste bescherming.”

Dit magazine ging begin maart in druk. Kijk voor het laatste nieuws over Ahmadreza Djalali en Olivier Vandecasteele op www.amnestyinternational.be.

“De kern van het probleem is straffeloosheid: Iran blijft dit soort dingen doen omdat het ermee wegkomt. Die cyclus doorbreken is cruciaal.”

Wies De Graeve, directeur van Amnesty International Vlaanderen

AHMADREZA DJALALI

Op 26 april zit Ahmadreza Djalali zeven jaar in de cel. De Zweeds­Iraanse wetenschapper en VUB­gastdocent werd opgepakt toen hij op werkbezoek was in Iran. Een oneerlijk proces eindigde met het ergst mogelijke vonnis: terdoodveroordeling. Sindsdien dreigt Iran met executie. Er is bewijs dat het land dat doet uit wraak voor Iraanse eisen die niet worden ingelost.

Ahmadreza, zijn vrouw Vida en hun twee kinderen (intussen 20 en 11 jaar) leven met grote angst en verdriet, maar ook in de hoop dat op een dag gerechtigheid zal zegevieren. Laat hen weten dat ze er niet alleen voor staan.

STUUR EEN BOODSCHAP NAAR AHMADREZA EN ZIJN FAMILIE

1 Schrijf een kaartje voor Ahmadreza, Vida en de kinderen. Een brief, foto, tekening of andere creatie kan ook.

2 Schrijf je boodschap bij voorkeur in het Engels, zodat ze je begrijpen.

OLIVIER VANDECASTEELE

De Belg Olivier Vandecasteele heeft jaren gewoond en gewerkt als hulpverlener in Iran. Vandaag wordt hij er willekeurig vastgehouden door de Iraanse autoriteiten. Hij is gefolterd, langdurig opgesloten in een isoleercel en volgens Iraanse media veroordeeld tot 40 jaar celstraf. Amnesty International pleit samen met de familie en vrienden van Olivier voor zijn vrijlating. Help mee door zijn zaak in de aandacht te houden en zijn verhaal zichtbaar te maken in het straatbeeld.

HELP OLIVIER DOOR EEN AFFICHE UIT TE HANGEN

1 Ga naar www.amnestyinternational.be/OVDC voor een affiche die oproept tot de vrijlating van Olivier Vandecasteele.

3 Verstuur je boodschap tegen 10 april naar: Amnesty International Vlaanderen

t.a.v. Ahmadreza Djalali en familie

Waversesteenweg 169

1050 Brussel

(wij sturen je post door naar Zweden, waar de familie van Ahmadreza Djalali woont)

2 Bestel de gratis affiche of print hem uit.

3 Hang de affiche voor je raam of op een andere plaats (sportclub, school, winkel …) waar veel mensen voorbijkomen.

© Private

© Familie Vandecasteele

SCHRIJFACTIE

GRIEKENLAND, TREK AANKLACHTEN

TEGEN SARAH EN SEÁN IN

In de cel belanden omdat je mensen redt? Het overkwam

Sarah Mardini (27) en Seán Binder (28), die als vrijwillige redders werkten op het Griekse eiland Lesbos. Hun taak was boten in nood spotten, mensen op de vlucht uit het water helpen en hen warme dekens geven. Sarah kent als geen ander de gevaren van zo’n tocht: in 2015 ontvluchtte ze zelf de oorlog in Syrië met een bootje. Het verhaal van Sarah en haar zus Yusra werd onlangs nog verfilmd door Netflix in ‘The Swimmers’.

Sarah en Seán zaten meer dan 100 dagen in de cel tot ze in december 2018 voorwaardelijk vrijkwamen. Een reeks aanklachten tegen hen zijn intussen verjaard, maar ze worden door de Griekse autoriteiten wel nog aangeklaagd voor o.a. mensensmokkel, spionage en lidmaatschap van een criminele organisatie. Als Sarah en Séan schuldig worden bevonden, riskeren ze allebei tot 25 jaar cel.

Schrijf een brief of e-mail naar de Griekse autoriteiten en eis dat ze alle aanklachten tegen Sarah en Seán laten vallen.

Stuur naar:

Ministry of Citizen Protection

Minister Takis Theodorikakos

P. Kanellopoulou 4, 101 77, Athens, GREECE

E: minister@yptp.gr

Stuur een kopie naar:

Ambassade van Griekenland

Ambassadeur Dionyssios Kalamvrezos

Karmelietenstraat 10

1000 Brussel

E: gremb.bru@mfa.gr

Sinds het ontstaan van Amnesty International in 1961 schrijven mensen brieven om onrecht te doen stoppen. Ook vandaag zorgen deze brieven uit alle hoeken van de wereld ervoor dat rechtvaardigheid werkelijkheid wordt.

ONTDEK MEER SCHRIJFACTIES

amnesty-international.be/schrijfacties

VOORBEELDBRIEF

Dear Minister,

(Datum, plaats)

It is shocking that in Greece you can go to jail for saving lives. This is what happened to rescue workers Sarah Mardini and Seán Binder who spent over 100 days in jail before being released on bail.

No government should ever make criminals of people helping refugees, instead of doing more to protect a refugee’s right to find a safe place to live. When people need to escape conflict, torture or other abuses in their countries, they often have no option but to make highly dangerous journeys to reach safety.

Please ensure that all charges against Sarah Mardini and Seán Binder are immediately dropped and acknowledge the legitimacy of humanitarian actions and the activities carried out by people acting in defense of refugee and migrant rights.

Yours sincerely, (Jouw naam)

Heb je antwoord gekregen van de autoriteiten?

Laat het ons weten! Zie contactgegevens in de colofon vooraan.

Raif Badawi is een blogger en activist uit Saudi­Arabië. Hij schreef vrijuit over de samenleving en startte een online platform om te debatteren over religie en maatschappij. Maar de Saudische autoriteiten duldden zijn kritiek niet en in 2012 werd Raif gearresteerd door de Saudische politie. Zijn vrouw Ensaf Haidar verhuisde daarop met de drie kinderen naar Canada. Ook hun leven werd bedreigd en alleen in het buitenland zouden ze veilig zijn. Vanaf het moment van de arrestatie schoot Amnesty in actie. Voor Raif maakte de massale internationale aandacht een verschil, maar ook voor Ensaf en de kinderen.

Ensaf zegt daarover: “De vele boodschappen die ik de voorbije jaren via Amnesty ontving van supporters ontroerden me diep, maar gaven me vooral kracht, inspiratie en erkenning. Mijn dankbaarheid is enorm.”

“Jullie boodschappen raken me diep”

20 JAAR WACHTEN

In maart 2022, na tien jaar in de gevangenis, werd Raif vrijgelaten. Van de 1.000 stokslagen die ook bij zijn straf hoorden, kreeg hij er 50 te verduren. De 950 resterende slagen bleven gelukkig uit. Daar heeft het internationale protest mee voor gezorgd.

Sinds zijn vrijlating geldt er een reisverbod voor Raif, van nog eens tien jaar. Alles samen zal het gezin twintig jaar van elkaar gescheiden zijn. Tenzij wereldwijde druk opnieuw zorgt voor verandering en de machthebbers in Saudi­Arabië het reisverbod tegen Raif intrekken.

Hoe voelt het om je vader 20 jaar te moeten missen?

Doudi (17) en Miriyam (15) beantwoorden 9 vragen over hun vader Raif Badawi. Scan de QR-code en bekijk de video.

© Karen Veldkamp

Ensaf Haidar, echtgenote van Raif Badawi