Iedere student schrijft in het eerste jaar een essay over wat zij denken dat professioneel gedrag is. Dit is een ingekort voorbeeld van zo’n essay.
Essay-opdracht ‘Goede dokters?’
HORKEN, HARKEN EN HURKEN Kun je als eerstejaars geneeskundestudent een oordeel vellen over het professionele gedrag van ervaren medici? Op het eerste gezicht lijkt dat aanmatigend – alsof de beste stuurlui in de collegebanken zitten. Aan de andere kant zie je met een onbevangen blik wél zaken die doorgewinterde dokters niet meer zien. In het AMC toetst men binnen het vernieuwde curriculum het professionele gedrag van studenten. Medische feitenkennis alléén volstaat niet, goede dokters moeten daarnaast ook andere skills hebben – waaronder sociale en communicatieve. ‘AMC weert voortaan horken’, zo kopten de kranten al snel toen deze plannen bekend werden. Eerlijk gezegd verbaas ik me in die tijd een beetje over alle rumoer rond deze primeur. ‘Goeie artsen beschikken toch per definitie over dat soort vaardigheden?’, denk ik stilletjes. Naïef misschien, want ook ik ken de verhalen over chirurgen met scherpe scalpels en botte omgangsvormen. Maar zelf heb ik tot dan toe eigenlijk louter positieve ervaringen met artsen. Zonder uitzondering weten ze bevlogen te vertellen over hun vak, hun fascinatie, hun onderzoek én over hun passie voor patiënten. Hoezo horken? Valkuil Sinds augustus heb ik als student in het AMC wel enkele medische harken gezien, of in ieder geval artsen met harkerig gedrag. Een voorbeeld is een valkuil waarin sommige AMC-artsen trappen: tijdens klinische colleges lijken ze te denken dat ze bezig zijn met een patiëntenbespreking of een overdracht. Steevast worden formuleringen gebruikt als ‘Patiënt kreeg last van...’, ‘In het bloed van patiënt vonden we...’ en ‘Patiënt kreeg het medicijn...’. Terwijl de patiënt in kwestie, bijvoorbeeld meneer Jansen, op dat moment náást hen zit of ligt in de collegezaal. Persoonlijk vind ik dit erg onpersoonlijk. En zelfs al gebeurt dit onbedoeld, het komt weinig respectvol over richting meneer Jansen. Natuurlijk besef ik dat zo’n klinisch college iets artificieels heeft vergeleken met een regulier consult – zowel voor artsen als patiënten. Maar het minste wat een goede dokter in dit geval zou kunnen doen is mensen bij hun naam blijven noemen. Teveel afstand – figuurlijk, wel te verstaan – lijkt mij voor een patiënt bijzonder onaangenaam. Juiste snaar Gelukkig is bovenstaand voorbeeld een uitzondering. Een goede illustratie van hoe het wél hoort te gaan komt van een oudere kinderarts, die tijdens zijn klinische colleges telkens opnieuw de juiste snaar weet te raken bij patiëntjes en hun ouders. Deze dokter kan uitstekend hurken: hij gaat letterlijk
en figuurlijk door de knieën om op dezelfde golflengte te komen met jonge kinderen. Het effect daarvan is denk ik tweeledig. Aan de ene kant voelen patiëntjes en ouders zich meer op hun gemak en geven ze antwoord op alle vragen, aan de andere kant verzamelt de arts voldoende informatie om een beeld te krijgen van de klachten, de patiënt en de familie. Dit toont volgens mij één van de kenmerken van goede dokters: zij hoeven niet in ingewikkeld medisch jargon te vervallen om een (moeilijke) boodschap over te brengen aan een patiënt. Daarnaast toont het ook een ander belangrijk kenmerk: empathie. Hoe cruciaal een empathische houding is wordt nog eens duidelijk wanneer een gynaecoloog ons college geeft over menstruatiestoornissen. Een even precair als persoonlijk probleem, maar de arts heeft een patiënte gevonden die daar ten overstaan van een volle collegezaal over wil praten. Er gebeurt dan iets wonderlijks: hoewel er bijna 300 paar ogen meekijken, weet de gynaecoloog toch een zeer vertrouwde sfeer te scheppen. Hij is er op dat moment 100 procent voor de patiënte, stelt de vrouw gerust, is begripvol en legt haar ondertussen helder uit wat er aan de hand is. Pas na het gesprek doorbreekt de gynaecoloog de onzichtbare wand met de collegezaal en is hij weer de docent. Erg knap hoe hij zich kan inleven in de problematiek en worsteling van zijn patiënte, zo realiseer ik mij. Hopelijk leer ik net zo te hurken als deze twee dokters.