Mirjam van Donselaar

De donkerste nachten van het jaar, zo worden de nachten tussen Kerstmis en Driekoningen ook wel genoemd. Het zijn de nachten die de overgang markeren van oud naar nieuw, van donker naar licht. Hoewel wij ze misschien niet zo bewust ervaren. Vaak zijn ze druk, vol met familieafspraken en werk dat moet worden afgerond. Toch merkt iedereen de magie in de lucht op. Die schrijven ze toe aan de gezelligheid, de kerstlampjes en de altijdgroene boom. Maar het is meer dan dat.

In de donkerste nachten van het jaar ligt de focus op het sterven en afronden van het oude, de rust en regeneratie van de leegte van het moment tussen de jaren en het nieuwe begin. Tijdens de Heilige Nachten nemen dood en nieuw leven een belangrijke plek in: het goed afronden van het oude zonnejaar en de geboorte van een nieuw zonnejaar.

R.u.s.T.

Toen mijn boek over de Heilige Nachten drukklaar werd gemaakt, zaten we midden in de lockdown van de coronacrisis. De zon scheen fel en toch was er een wereldvreemde rust die ik en vele anderen als zeer prettig ervaren hebben. De energie leek op die van de winter maar was toch anders, dacht ik vaak, terwijl ik over een verlaten kruispunt wandelde net voor de avondklok inging. De crisis zorgde voor heel nare tijden, maar gaf ons ook iets terug: een diep gevoel van onthaasting. De wereld stond stil in de tijd dat het boek verscheen. De timing had gek genoeg niet beter kunnen zijn. “Eindelijk meer rust dan ooit om jezelf in de donkerste tijd van de midwinterperiode te dompelen, zonder al teveel grote familie-afspraken en verplichtingen!”, hoorde ik mensen om me heen uitroepen. Ik was het er – ondanks mijn liefde voor mijn familie – stiekem best een beetje mee eens. Eindelijk R.U.S.T. in de wereld. ERVARINGEN

Na de Heilige Nachten kreeg ik van veel kanten enthousiaste reacties van mensen die mijn rituele suggesties in het boek hadden opgevolgd. Zo vonden mensen het prettig dat het vrouwelijke wat meer wordt belicht, dat er nadruk ligt op de Moedernacht en de schikgodinnen. Ook de praktische toepassing van oude gebruiken wordt gewaardeerd. Het is fijn te zien dat mijn streven om tradities weer tot leven te wekken door de inhoud te koppelen aan de daadwerkelijke praktijk, zonder dat de traditie een leeg omhulsel is van iets wat we niet meer begrijpen, daadwerkelijk wordt ervaren. Casper uit Utrecht schreef: “De schrijfster weet op meerdere vlakken een balans te vinden. De informatie over oude tradities is breed en verdiepend, toch ontstaat er geen klinisch theoretisch geheel. Het boek geeft vele handvatten om zelf te gaan werken met de Heilige Nachten, zonder een receptenboek te worden. Voor iedereen die een eigen manier zoekt om invulling te geven aan de donkere tijd van het jaar en deze invulling graag wil wortelen in de tradities van het land. Vol vrouwelijke energie, maar ik kan uit eigen ervaring zeggen: zeker ook voor mannen.”

Willemieke uit Zutphen schreef hoe zij door de Nachten heeft gewandeld: “Per nacht geeft het boek achtergrondinformatie, meditaties en oefeningen. Je kunt doen/toepassen wat bij je past. Die structuur vind ik fijn en geeft me handvatten voor mijn eigen spirituele beoefening. Ik vind het ook fijn dat het zo inclusief is: elementen van Germaans/Noords/Keltisch heidendom, hekserij, maar ook christendom en sjamanistische beoefening en Mirjam legt ook nadruk op voorouderwerk. Zoals ze zelf al zegt in haar inleiding: ‘Onze voorouders hadden te maken met al deze religieuze stromingen, het zou onze wortels tekortdoen om enkel naar een paar duizend jaar te kijken en de rest buiten beschouwing te laten.’” Berendina liet weten dat ze de manier waarop in het boek oude wijsheid en tradities worden geworteld in de huidige tijd, weet te waarderen. Ze werd geraakt door het feit dat haar de weg werd gewezen naar haar eigen innerlijke bron van rust, inspiratie en regeneratie. Ze ervoer het boek als een bron van licht in een donkere tijd. Serotia zag mogelijkheden om ook na de Heilige Nachten met het boek aan de slag te gaan: “Natuurlijk kun je alle dingen die voor nieuwe doelen staan ook met nieuwe maan doen, en zo zijn er nog wel meer rituelen aan de maanfasen te koppelen, of aan situaties waarin je met jezelf aan de slag zou kunnen.”

DOOD EN WEDERGEBOORTE

Bij geboorte denken we natuurlijk aan de vrouw, zij die baart. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de nacht voor de kortste dag de Moedernacht werd genoemd. Deze naam vinden we terug in Angelsaksische bronnen en in Nederland kennen we de Marianacht. Het is de nacht waarin het licht werd herboren! Vanaf 21 december zullen de dagen weer lengen, een echte wenteling in het wiel! Zij die baart heeft in ons Europa vele namen, maar de Moedernacht leidt ons specifiek naar het aspect van de voormoeders: zij die ons zijn voorgegaan, die aan de bron van alles staan. En als zij aan de bron van alles staan, zijn wij dus allen aan elkaar verwant, geboren uit dezelfde bron, allen broeders en zusters – en delen wij elkaars lot. De lotspinsters van Europa, die we van IJsland tot aan Griekenland kennen, de Moirai, de Fates, de Nornen, de Matronen, komen tot leven in de donkere nachten. Zij zijn in drievoud maar tegelijk één en zij representeren de eeuwige Moeder van ons allen en tevens de beweging creatie, behoud en destructie. Waarna opnieuw creatie volgt. De Heilige Nachten symboliseren een geboorteproces voor het nieuwe zonnejaar. De donkere baarmoeder, waar we veiligheid, warmte, geborgenheid vinden. Maar er is ook chaos tussen sterven en wedergeboorte in: de plek tussen twee levens, de plek van de ziel en het lot. Een onbekend niemandsland van leegte, zonder materie, zonder lichaam, enkel geest. Niemand weet wat die plek precies is, omdat we er in ons leven niets meer van herinneren, behalve wijze mannen en vrouwen die naar deze plek reizen in een andere bewustzijnsstaat, die de sleutel is tot de deur van de Heilige Nachten. Maar om die sleutel te kunnen vinden, moeten we eerst tot rust komen, zoals de natuur om ons heen dat ook doet en waarmee we ons willen verbinden.

TRANsFORMATIEVE REIs

De rituelen die ik beschrijf, zijn talrijk, zodat je kunt kiezen wat voor jou haalbaar is en wat bij je past. Je kunt ze veranderen naar jouw eigen wensen, traditie of stroming of volgen precies zoals ze er staan. Zie wat het met je doet als je oeroude tradities van ons Lage Land toepast in de weg naar het nieuwe jaar. Het is een transformatieve reis door jouw binnenwereld en door de wereld om ons heen, met al zijn krachten en geesten. Het gaat over jou, het reflectieve proces doe je tenslotte vaak alleen, maar het gaat ook over verbinding. Verbinden met het lot en het levensweb betekent verbinden met de ander, jouw omgeving en alle krachten die hierin werkzaam zijn. Dat hoeft niet altijd in fysieke vorm te zijn, we hoeven alleen maar in te ‘tunen’ op het InnerNet: het Web die de schikgodinnen weven, en we kunnen voelen dat we verbonden zijn, één zijn, uit dezelfde Bron komen. En naar die Bron keren we tijdens de Heilige Nachten even terug, om ons te laven, te wassen, onszelf in het spiegelbeeld ervan te bekijken en het pad opnieuw te bepalen die de herboren zon zal beschijnen in 2022.

Mirjam van Donselaar Psycholoog en sjamanist

De Heilige Nachten