Czy dziecko uczĊszcza do:
100% 80% 49,7%
60%
51,3%
39,1% 43,3%
40% 20%
7,0%
9,6%
0% przedszkola
Trójmiast
szkoły
nie uczĊszcza
poza Trójmiastem
PODSUMOWANIE I WNIOSKI Zastanówmy się, jaki jest socjodemograficzny portret zbiorowości ludzi bezdomnych w województwie pomorskim? Odpowiadając na to dość ogóle pytanie posłużymy się postawionymi w części metodologicznej hipotezami ogólnymi i szczegółowymi. Zanim jednak odniesiemy się do poszczególnych hipotez badawczych powiedzmy kilka słów o typowej osobie bezdomnej, która zamieszkuje teren województwa pomorskiego. Ogólnie rzecz ujmując typową osobą bezdomną jest mężczyzna z wykształceniem zawodowym w przedziale wiekowym 51-60 lat. Zazwyczaj osoby bezdomne mieszkają poza Trójmiastem, najczęstszą faza bezdomności okazała się faza wstępna, w której znajduje się, co czwarty badany respondent. Z przeprowadzonych badań wynika, że problem bezdomności to przede wszystkim problem większych aglomeracji miejskich (H1). Osoby bezdomne zamieszkujące w Gdańsku, Sopocie i Gdyni stanowią prawie połowę wszystkich przebadanych osób (45,6%). Gdybyśmy dodali do tego kolejne procenty w kolejnych dużych miastach (Słupsk – 11,7%) okazałoby się, że więcej osób bezdomnych mieszka w dużym mieście niż poza nim. Jednoznacznie należy odrzucić hipotezę mówiącą o tym, że relacja skali bezdomności instytucjonalnej i bezdomności pozainstytucjonalnej wynosi 50% do 50% (H1). Z przeprowadzonych badań wynika, że stosunek pomiędzy bezdomnością instytucjonalną („placówkową”) i pozainstytucjonalną („niemieszkalną”) wyniósł 60% do 40%. Jest to o tyle cenna informacja, iż pozwoli kierować konkretną praktyczną pomoc do osób doświadczających konkretnego rodzaju bezdomności, a ta jak wiemy z badań, zasadniczo różni się od siebie. Odnosząc uzyskane wyniki z badania do stwierdzenia Przymeńskiego, jakoby bezdomność instytucjonalna była tak samo liczna jak bezdomność pozainstytucjonalna należy wywnioskować, że w naszym badaniu być może nie dotarliśmy do wszystkich osób bezdomnych znajdujących się poza miejscami łatwo dostępnymi dla ankieterów (schroniska, noclegownie, ogrzewalnie). W przypadku zaangażowania społecznego i zawodowego możemy mówić raczej o braku aktywności niż o jej istnieniu (H3). Jak się okazuje zdecydowana większość osób nie pracuje (chociaż posiadają ku temu kwalifikacje). Obserwuje się również wysoki odsetek tych osób, które nie są zarejestrowane jako osoby bezrobotne lub poszukujące pracy. Zdecydowana większość osób bezdomnych, nawet jeśli pracuje zarobkowo, nie posiada umowy o pracę, zaś deklarowanym źródłem dochodu są zasiłki pobierane z różnego rodzaju instytucji oraz sezonowa praca dorywcza. Jak już wyżej wspomniano w wielu aspektach poruszanych podczas badań terenowych uwidaczniają się zasadnicze różnice ze względu na rodzaj bezdomności (H4). Pierwsza różnica, która zaobserwowana została podczas badań dotyczy faz bezdomności: w bezdomności instytucjonalnej w sposób zdecydowany przeważają osoby będące we wstępnej fazie bezdomności, osoby o bezdomności pozainstytucjonalnej to raczej osoby z fazy adaptacyjnej i późniejszych. Można zatem powiedzieć, ze pod względem ilości lat spędzonych w bezdomności bezdomność instytucjonalna jest młodsza niż pozainstytucjonalna. Konkludując dalej można zatem powiedzieć, że większe szanse na wyjście z bezdomności mają osoby, które niedawno weszły do zbiorowości osób bezdomnych niż te, które są osobami bezdomnymi ponad 6 lat. Ogromne różnice w analizie statystycznej dotyczą miejsca pobytu w ciągu ostatniego roku osób bezdomnych. Prawie trzy czwarte osób zakwalifikowane do kategorii bezdomności instytucjonalnej w ciągu ostatniego roku mieszkało w placówce (74,5%). W przypadku bezdomności pozainstytucjonalnej ponad połowa osób ostatnie 12 miesięcy spędziła w altankach (52,8%), co piąta osoba zadeklarowała, że w ciągu ostatniego roku najczęściej zamieszkiwała kątem u rodziny. Pozostałe osoby z bezdomności pozainstytucjonalnej zamieszkiwały również na dworcach, klatkach schodowych oraz
118