Ali Haydar Bayat
Elimizde Mezopotamya cerrahisine dair önemli tabletler yoktur. Bu maddeler günümüze ulaşmasaydı, Mezopotamya’da bu çapta cesaretli operasyonlar yapıldığını bilemeyecektik. Ayrıca bu maddeler, tıbbi sorumluluk ve hekim ücretleri hakkında da elimizdeki en eski belge durumundadır. Çeşitli devirlere ait kil tabletlerde Hammurabi Kanunları’nın bazı kısımlarına tesadüf edilmesi, kanunların uzun süre yürürlükte kaldığını gösterir. Devrinin dini, siyasi ve sosyal düzenine ışık tutması açısından çok önemli bir belgedir. MISIR MEDENİYETİ Mısır, Afrika kıtasında, güneyden kuzeye doğru uzanan Nil nehrinin iki yakasında, 25’er km genişliğinde, 1000 km uzunluğunda bereketli toprakları olan bir ülkedir. Yunanlı tarihçi Hekataios’un [ö. M.Ö. 477] ortaya attığı, daha sonra Herodotus’un da benimsediği “Mısır Nil’in hediyesidir” sözü her devir için aynı derecede geçerli olmuştur. M.Ö. 4000’lerde Mısır’da, teşkilatlı bir devlet, modern alfabeye temel teşkil eden yazı sistemi ve günümüzde çok az değişiklikle kullandığımız takvim vardı. Aynı yoldan geliştikleri için Mezopotamya ve Mısır medeniyetleri arasında pekçok benzerlik sözkonusuydu. Bunun yanısıra, çevresel faktörler pratikte bazı mühim farklılıklar meydana getirmişti. Sumer kültürünün çevreye açık olmasına mukabil, Mısır kültürü uzun süre içine kapanık şekilde gelişti. Mezopotamya’nın en eski yazılı belgeleri pratik amaca yönelik olup büyük ekonomik birimlerin, yani tapınak topluluklarının günlük işlerinin yürütülüp yönetilmesine yardımcı oldu; en eski Mısır yazıları ise krallık anıtları üzerine yazılmış mitolojik metinlerdi. Mezopotamya sanatının en eski tasvirlerinin çoğu dini nitelikteyken, Mısır sanatının eserleri kralların yaptıkları işleri ve tarihi konuları ele alıyordu. Mezopotamya’nın anıtsal yapıları tapınaklar, Mısır’ın anıtsal yapıları ise firavun mezarlarıydı. Mezopotamya’nın en eski medeni toplumu, her biri kendini besleyen topraklara sahip olan, birbirlerinden ayrı ve bencil siyasi varlıklar halindeki özerk kentler çevresinde oluşmuşken, Mısır toplumu mutlak bir kralın otoritesinde birleşmiş ülke durumundaydı. Yazı için Mezopotamya’da kil kullanılırken, Mısır’da papirüs bitkisi tercih ediliyordu. Nil nehrinin türlü canlılarla dolu bataklık kısımları avcılar ve balıkçılar için cazip bir alandı, fakat ilk çiftçilerin karşısında bir engel vardı. Her yıl ilkbahar 58