Ali Haydar Bayat
tanın kendisinin işlemesi şart değildi; kişi yakınlarının günahlarından dolayı da ceza alabilir, yani hastalanabilirdi. Çok tanrılı din anlayışına sahip olan halk, bütün tanrıların sağlık ve hastalık getirebileceğine inanırdı, fakat bazılarının tıpla ilgisi daha fazlaydı. Nab Assur’un tıp tanrısıydı. Büyük hekim (azugall tu) unvanıyla anılan Gula ve eşi Ninurta hekimlerin koruyucusuydu. Köpek kafasıyla sembolize edilen tanrıça Bau (Ninisinna) koruyucu ve şifa vericiydi. Sağlığın korunması için, “veriyorum ki versin” (do ut des) düşüncesiyle, tanrılara adaklar sunulurdu.
Hekimler Mezopotamya’da, halkın sağlık problemlerine farklı yönlerden yardımcı olmaya çalışan ve şifa verici tanrıların temsilcileri olan 3 rahip sınıfı vardı: 1. B R : [Akkatça] (LUA.Zu [Sumerce]) Karaciğer falı, zeytinyağı falı gibi yöntemler kullanır, “yaşayacak, iyileşecek, kurtulacak, kurtulamayacak, ölecek, biraz çekecek sonra iyileşecek” gibi kısa sözlerle hastalığın sonucunu (prognoz) bildirir, gelecekten haber verirlerdi. 2. AS : [Akkatça] (A.Zu [Sumerce]) Bitki, hayvan ve maden kaynaklı ilaçlarla hastalıkları tedavi etmeye çalışırlardı. Dini statüye sahip veya rahiplerle aynı sınıftan sayılırlardı. Bir araştırmacıya göre, tıbbın teorisini bârû ve asipûlara bırakarak, özellikle tıbbın ampirik ve objektif yönleriyle ilgilenmekteydiler. 3. SİP : Üfürükçülük ve büyücülük yoluyla, hastalığa sebep olan cinleri vücuttan kovarak kişiyi iyileştirmeye çalışırlardı. Sumerlerde hekim karşılığı olarak balu (bulu) da kullanılırdı. Diğer mesleklerde olduğu gibi tıp sanatı (as tu) da tapınaklara bağlı okullarda (tablet evleri) gizli bir sanat olarak öğretilirdi; rahip-hekim (as ) olarak hayata atılanlar bilgilerini meslek sırrı olarak saklardı. Assurlar zamanında saray hekimliğine atananlar göreve başlarken yemin ederdi. Tabletlerde geçen hekimbaşı (GalLu.MesA.Zu), şef hekim (LuA.Zu.Sag), pratisyen hekim (LuA.zu.tur, Kab.zu.zu), kadın hekim (SalA.Zu) ve hekimler müfettişi (UgalaLuA.Zu) kelimeleri, hekimlerin farklı statülere erişebildiğini, aralarında kadınların da olduğunu göstermektedir. Hastalıklar büyük ölçüde dinsel, büyüsel ve tabii sebeplerle açıklandığından, Mezopotamya tıbbını büyüden ayırmak güçtür. Bazı araştırmacılara göre, dinsel ve büyüsel düşünceleri işe karıştırmayan, tıbbı objektif açıdan ele alan tabletle50