Tytuł oryginału Lunch With The FT: A Second Helping Copyright © The Financial Times Limited 2019, 2023 First published by Penguin Business 2019 Published with new interviews in Penguin Books 2023 Wywiad z Donaldem Tuskiem opublikowany za zgodą „Financial Times” Listy do Redaktora opublikowane za zgodą autorów Copyright © for the translation by Zbigniew Kościuk Projekt okładki: Magda Kuc Ilustracje w książce: s. 98 – Alex Hedworth, s. 107, 164 – Patrick Morgan, s. 118, 296, 399, 463 – Seb Jarnot, s. 135, 262, 382 – Ciaran Murphy, s. 221 – Sam Kerr, s. 280 – Vanessa Dell, s. 287, 417 – Luke Waller; pozostałe – © James Ferguson Redaktorka nabywająca: Milena Rachid-Chehab Redaktorka prowadząca: Magda Jankowska Opieka produkcyjna: Maria Król Redakcja: Beata Kęczkowska, Łukasz Lipiński, Tomasz Maćkowiak, Paweł Moskalewicz, Andrzej Olejniczak Korekta: Kinga Kosiba, Weronika Pikuła, Jędrzej Szulga Typeset by Jouve (UK), Milton Keynes Adaptacja projektu typograficznego: Robert Oleś Skład i łamanie: Magdalena Suchy-Polańska ISBN 978-83-240-9650-3 Książki z dobrej strony: www.znak.com.pl Więcej o naszych autorach i książkach: www.wydawnictwoznak.pl Społeczny Instytut Wydawniczy Znak ul. Kościuszki 37, 30-105 Kraków Dział sprzedaży: tel. 12 61 99 569, e-mail: czytelnicy@znak.com.pl Wydanie I, Kraków 2023 Druk: BZGraf SA
Spis treści 9 10 13 15
Słowo wstępne Przedmowa – Alec Russell O sztuce ponoszenia wydatków – Henry Mance Słówko o Rysowniku – Natalie Whittle
POLITYKA I WŁADZA „Poznałem dwóch wielkich niszczycieli: Gorbaczowa i Camerona” 19 Jean-Claude Juncker – Lionel Barber 28 Ellen Johnson Sirleaf – David Pilling 37 Nigel Farage – Henry Mance
47 Emmerson Mnangagwa – Alec Russell 58 Sheryl Sandberg – Hannah Kuchler 67 Donald Tusk – Henry Foy
MILENIALSI „Nikt się nie zatrzymał, żeby mi przyłożyć” 79 Martin Shkreli – David Crow 97 Vitalik Buterin – Chloe 88 Whitney Wolfe – Alice Cornish Fishburn 106 Zoella – Jonathan Ford
SYBARYCI „Chwileczkę! Co się stało z naszym łososiem?!” 117 Isabelle Huppert – Anne134 Wole Soyinka – David Sylvaine Chassany Pilling 126 Carlo Ancelotti – Janan Ganesh 143 Richard Desmond – Henry Mance
6
Spis treści
MYŚLICIELE I KREATORZY „Nie potrafisz iść ulicą i nie rozmyślać o rzeczach, którymi mężczyźni nie zaprzątają sobie głowy” 155 Rebecca Solnit – Rana Foroohar 163 Demis Hassabis – Murad Ahmed
172 Jordan Peterson – Henry Mance 182 Swietłana Aleksijewicz – Guy Chazan
SZTUKA ROBIENIA PIENIĘDZY „Sprzedaję gówniany produkt i jestem tym zakłopotany” 193 Bernie Ecclestone – Murad Ahmed 202 Richard Branson – Andrew Edgecliffe-Johnson 211 Ed Thorp – John Authers 220 Marian Goodman – Jackie Wullschläger 229 Donald Trump – Martin Dickson
237 Ali al-Naimi – Roula Khalaf 245 Ólafur Hauksson – Richard Milne 253 Aliko Dangote – David Pilling 261 Sandra Davis – Barney Thompson
GWIAZDY LITERATURY, SCENY I EKRANU „Stałam się odrobinę samotniczką. Lubię samotność. Lubię ciszę” 271 Chimamanda Ngozi Adichie – 312 David Pilling 279 Leïla Slimani – Simon Kuper 321 286 Hilary Mantel – Henry Mance 295 Edna O’Brien – Janan Ganesh 329 303 Fahad Albutairi – Erika Solomon
Jonathan Franzen – Lucy Kellaway Woody Harrelson – Matthew Garrahan Gwyneth Paltrow – Jo Ellison
Spis treści
REWOLUCJONIŚCI „Wielu ludzi, którym na mnie zależy, mówi mi, żebym się zamknął” 339 Edward Snowden – Alan Rusbridger 348 Bana al-Abed – Mehul Srivastava 356 Maria Alochina – Max Seddon 364 Hyeonseo Lee – Victor Mallet
372 Jaron Lanier – John Thornhill 381 Lea Ypi – Alec Russell 389 Aleksiej Nawalny – Max Seddon 398 Zarifa Ghafari – Anne-Sylvaine Chassany
MISTRZOWIE SPORTU „Kupić można wszystko z wyjątkiem pasji” 409 Éric Cantona – Leo Lewis 416 Vanessa Selbst – Stephen Foley 424 Sepp Blatter – Malcolm Moore
433 Roger Federer – Simon Kuper 441 Toto Wolff – Joe Miller
KLUB MILIARDERÓW „Panuje ogólne przekonanie, że jeśli jesteś bogaty, jesteś zły” 453 Elon Musk – Roula Khalaf 471 Bernard Arnault – Harriet 462 Sam Bankman-Fried – Joshua Agnew Oliver
481 Listy do Redaktora 487 Współautorzy 494 Podziękowania
7
6 maja 2017
Sheryl Sandberg
„Wychodźcie za mąż za nerdów i porządnych facetów” Rozmawia Hannah Kuchler
D
yrektorka operacyjna Facebooka jest znana z tego, że bywa bardziej otwarta od większości szefów: opowiada o tym, jak płakała w korporacyjnej łazience, lub o tym, jak po śmierci męża spała w łóżku z własną matką. Taka postawa pasuje do firmy, która na nowo zdefiniowała słowo „dzielić się”. Kiedy jednak zabieramy się do lunchu, staje się jasne, że otwartość nie jest tym samym co spontaniczność. Sandberg musi być jednym z prawomyślnych dyrektorów. Kiedy rozmawiamy o biznesie, posługuje się gotowymi frazami, tak że mogę niemal recytować je za nią. Nowe produkty znajdują się „we wczesnej fazie” i są wprowadzane „w sposób chroniący prywatność”. Kiedy w pewnym momencie pytam, jak to jest być samotnym rodzicem, wyznaje, że to „samotne, czasami przerażające” doświadczenie, a następnie szybko uogólnia myśl – nawiązuje do doli biedniejszych samotnych matek w całej Ameryce i okrasza to nawiązanie danym statystycznymi. Z drugiej strony scenariusz rozmowy może okazać się konieczny. Ostatnie dwa lata wstrząsnęły Sandberg i Facebookiem, zmusiły jedno i drugie do poszukania odpowiedzi na pytania o charakterze egzystencjalnym. Sandberg straciła męża, Dave’a Goldberga, który zmarł na atak serca podczas ćwiczeń na siłowni w trakcie wspólnych wakacji w Meksyku w 2015 roku. Oznaczało to że dwoje ich dzieci będzie się wychowywać bez ojca. Firma musiała stawić czoła narastającej fali krytyki i pytaniom, czy Sandberg w wystarczającym stopniu reguluje samą siebie. Ta kwestia stała się szczególnie aktualna w obliczu narastającej liczby fake newsów oraz rosnącego wpływu Facebooka na kształt wydarzeń, m.in. wynik ostatnich wyborów w Stanach Zjednoczonych.
22 listopada 2019
Aleksiej Nawalny
„Dlaczego nie przyjdą i nie posiedzą ze mną w celi?” Rozmawia Max Seddon
K
iedy wychodzimy z biura Aleksieja Nawalnego, aby pójść na lunch, uświadamiam sobie, że będziemy mieć niechcianego towarzysza. Młody mężczyzna w workowatym białym podkoszulku krzyczy: „Aleksiej, gdzie kupiłeś kokainę?!”, przechodzi za nami przez ulicę i zaczyna nas filmować komórką. Dla największego przeciwnika Władimira Putina taktyka zastraszania jest czymś normalnym. Nawalny wyjaśnia, że facet jest „jednym z najgorszych” z grupy ludzi od sześciu miesięcy dzień w dzień nękających jego i jego rodzinę. – Zwykle chodzą parami. Jeden próbuje doprowadzić mnie do szału, a drugi filmuje. Jeśli na niego krzyknę lub go odepchnę, będą mieć swój dzień, wszystko sfilmują – mówi Nawalny. – To dobry trening zen, ale mimo to taki potrafi doprowadzić człowieka do szału. Jemy w miejscu o nazwie StrEAT, w hipsterskiej części centrum handlowego wydzielonej pod restaurację, gdzie można zjeść potrawy z czterdziestu kuchni świata. To nowy lokal w zyskującej dynamicznie na statusie dzielnicy Awtozawodskaja, której nazwa pochodzi od nieczynnej fabryki ZiŁ produkującej radzieckie limuzyny. – To miejsce jest dowodem, że Rosja mogłaby być kurewsko wspaniała, gdyby nie dwadzieścia lat straconych pod rządami Putina – mówi Nawalny, kiedy kluczymy między stoiskami, na których sprzedaje się wszystko, od burgerów przez makarony i sushi po dagestańskie kluski i uzbecki pilaf. Czterdziestotrzyletni Nawalny w szarym swetrze pod puchową kurtką z kapturem ma krótko przycięte włosy, wygląda na wysportowanego. Sprawia wrażenie rozluźnionego, pomimo obecności mężczyzny znajdującego się w odległości 2 metrów od niego. Zwraca się do mnie na ty, chociaż ja uparcie trzymam się bardziej odpowiedniej
28 czerwca 2019
Roger Federer
„Na szczycie nie można stać samotnie” Rozmawia Simon Kuper
W
ciągu dwudziestu pięciu lat przeprowadzania wywiadów ze sportowcami zaobserwowałem, że oni sami nigdy nie zadają żadnych pytań. Roger Federer jest pod tym względem wyjątkowy. W vanie, którym jedziemy do prywatnego odrzutowca, bombarduje mnie pytaniami: Jak dotkliwie „żółte kamizelki” zdemolowały Paryż w rejonie, w którym mieszkam? Czy mam dzieci? Kiedy dowiaduje się, że mam bliźnięta (sam ma dwie pary bliźniąt: dwie dziewczynki i dwóch chłopców) i że moja matka, podobnie jak jego, pochodzi z północnej części Johannesburga, uśmiecha się z zadowoleniem: „Moglibyśmy być braćmi”. Mówi niemal idealną angielszczyzną, z lekkim szwajcarsko-niemieckim, rytmicznym zaśpiewem. Dzisiaj rano polecimy z Zurychu do Madrytu, gdzie Federer zagra w turnieju tenisowym, odrzutowcem firmy NetJets, z którego czasami korzysta. Samolot startuje niemal pionowo: prywatne odrzutowce latają na wysokości ponad czterdziestu tysięcy stóp (12 kilometrów), wyżej od samolotów pasażerskich – prują w rozrzedzonym powietrzu niemal wolnym od ruchu lotniczego. Federer i ja siedzimy naprzeciwko siebie w miękkich, skórzanych fotelach. Stewardesa rozkłada stolik. Nasi współpasażerowie – dwaj trenerzy fitness Federera i pracownik firmy NetJets – drzemią na kanapie w tylnej części kabiny. Czuję się tak, jakbym występował w telewizyjnej reklamie luksusowego życia. Mężczyzna, z którym siedzę przy stoliku, przypomina rzymskiego boga, mimo lekko kartoflowatego nosa. Z długimi nogami założonymi jedna na drugą, sprawia wrażenie idealnie rozluźnionego. Uśmiecha się i utrzymuje kontakt wzrokowy jak człowiek przywykły do pozytywnej reakcji każdego, kogo pozna. W przeciwieństwie do wielu sportowców nie potrzebuje agenta cenzurującego jego wypowiedzi.