CitiBank Handlowy Raport Roczny 2003 by Andrzej Skomorowski

raport roczny 2003

Raport Roczny 2003

Spis treœci

003

Spis tresci

List Prezesa Zarz¹du Banku Handlowego w Warszawie SA

005

Gospodarka polska w 2003 roku

009

Wyniki finansowe Banku

017

Dzia³alnoœæ Banku

029

Perspektywy rozwoju Banku

063

Istotne czynniki ryzyka zwi¹zane z otoczeniem Banku i jego dzia³alnoœci¹

069

Placówki Banku

077

Rada Nadzorcza i Zarz¹d Banku

079

Sprawozdanie finansowe

083

Opinia Niezale¿nego Bieg³ego Rewidenta

219

004

Raport Roczny 2003

Spis treﾅ田i

006

Raport Roczny 2003

List Prezesa Zarz¹du

List Prezesa Zarzadu Banku Handlowego w Warszawie SA

Szanowni Pañstwo, W czerwcu 2003 roku obj¹³em stanowisko Prezesa Zarz¹du Banku Handlowego w Warszawie SA - najstarszego z polskich banków, cz³onka najwiêkszej grupy finansowej na œwiecie - Citigroup. Czujê siê zaszczycony mo¿liwoœci¹ przedstawienia Pañstwu po raz pierwszy sprawozdania z dzia³alnoœci Banku Handlowego w Warszawie SA za rok 2003. Rok ten zamkn¹³ niezwykle wa¿ny dla Banku etap, jakim by³o po³¹czenie z Citibank (Poland) S.A. i integracja ze strukturami Citigroup. Zakoñczone sukcesem po³¹czenie obu banków pozwoli³o nam powiêkszyæ skalê dzia³ania i stworzy³o nowe perspektywy rozwoju. Przynale¿noœæ do Citigroup, a co za tym idzie dostêp do jej doœwiadczenia i technologii, umo¿liwiaj¹ nam bardziej skuteczne konkurowanie we wszystkich istotnych dla nas segmentach rynku oraz pozyskiwanie nowych grup klientów. To zarazem najwa¿niejsze zadanie, jakie stoi przed Zarz¹dem Banku w najbli¿szych latach. Miniony rok przyniós³ stopniow¹ poprawê sytuacji gospodarczej w Polsce. Tempo wzrostu produktu krajowego brutto, pobudzone przez dynamicznie rosn¹cy eksport, przyspieszy³o do 3,7%, a silny wzrost produkcji przemys³owej prze³o¿y³ siê na wzrost przychodów przedsiêbiorstw. W ostatnim kwartale roku - po raz pierwszy od ponad dwóch lat - zanotowano dodatni¹ dynamikê nak³adów na inwestycje. Lepsze wyniki gospodarcze w 2003 roku nie znalaz³y jeszcze pe³nego odzwierciedlenia w wynikach finansowych sektora bankowego, ale pozwalaj¹ z optymizmem patrzeæ w przysz³oœæ. Wychodz¹c naprzeciw pozytywnym tendencjom w gospodarce, zdecydowaliœmy siê opracowaæ nowy, œrednioterminowy plan rozwoju Banku. Dokument ten wyznacza kierunki i cele rozwoju naszej instytucji na lata 20042006, wœród których pierwszorzêdne znaczenie ma wzrost rentownoœci i efektywnoœci dzia³ania. Pierwszym krokiem w jego realizacji by³o wdro¿enie nowego Modelu Obs³ugi Klienta w Sektorze Bankowoœci Komercyjnej i Inwestycyjnej. Kolejny etap, rozpoczêty w ubieg³ym roku, to reorganizacja sieci placówek. Projekt ten stanowi wyraz dostosowywania siê Banku do zmieniaj¹cego siê modelu œwiadczenia us³ug bankowych, w którym coraz wiêksz¹ rolê odgrywa bankowoœæ elektroniczna, internetowa, telefoniczna i kartowa. Po stronie detalicznej g³ównym elementem reorganizacji jest rozbudowa wybranych oddzia³ów pod k¹tem œwiadczenia us³ug dla wiêkszej liczby klientów oraz dopasowanie sieci, uwzglêdniaj¹c kryterium rentownoœci placówki. Zmiany dotycz¹ce oddzia³ów korporacyjnych obejmuj¹ g³ównie konsolidacjê obs³ugi klientów detalicznych i korporacyjnych w tej samej placówce. Ponadto w minionym roku Bank kontynuowa³ projekty zwi¹zane z centralizacj¹ oœrodków rozliczeniowych, w tym zw³aszcza

Raport Roczny 2003

List Prezesa Zarz¹du

rozwój dzia³alnoœci Regionalnego Centrum Rozliczeñ w Olsztynie, które przejê³o obs³ugê rozliczeñ jednostek Citigroup dzia³aj¹cych w Europie Œrodkowo-Wschodniej. Niezale¿nie od tych wyzwañ i zmian zdo³aliœmy umocniæ nasz¹ pozycjê na rynku. Dziêki wdro¿eniu szeregu nowatorskich produktów w zakresie transakcyjnej i finansowej obs³ugi przedsiêbiorstw wyznaczyliœmy nowe standardy na rynku lokalnym i umocniliœmy nasz wizerunek jako jednej z najbardziej innowacyjnych instytucji finansowych w Polsce. W Sektorze Bankowoœci Komercyjnej i Inwestycyjnej kontynuowaliœmy rozwój bazy klientów, zw³aszcza w Pionie Bankowoœci Przedsiêbiorstw. Bank wygrywa³ przetargi na niemal ka¿d¹ now¹ ofertê obs³ugi transakcyjnej du¿ych firm. Umocniliœmy nasz¹ pozycjê niekwestionowanego lidera na rynku kredytów konsorcjalnych, bior¹c udzia³ w zorganizowaniu dziewiêciu konsorcjów kredytowych z ³¹cznym udzia³em w³asnym powy¿ej 1,0 mld z³. Dziêki uruchomieniu dziewiêciu nowych programów emisji, istotnemu wzmocnieniu uleg³a równie¿ nasza rola jako banku wiod¹cego na rynku emisji krótkoterminowych papierów d³u¿nych i obligacji przedsiêbiorstw. W zakresie produktów Departamentu Skarbu odnotowaliœmy znacz¹cy wzrost operacji walutowych, w tym przede wszystkim strukturyzowanych transakcji pochodnych oraz opcji walutowych - co potwierdzi³o czo³ow¹ rolê naszej instytucji na rynku operacji skarbowych. Uznaj¹c znaczenie oraz mo¿liwoœci, jakie powstaj¹ dla banków wraz z wejœciem Polski do Unii Europejskiej, rozpoczêliœmy bardzo gruntowne przygotowania do tego wydarzenia. W celu koordynacji podjêtych prac nad rozwi¹zaniami produktowymi, jak równie¿ innymi projektami, w tym dostosowaniem do nowych wymogów prawnych, zwi¹zanymi z nasz¹ akcesj¹, powo³aliœmy w Banku stanowisko Dyrektora d/s Unii Europejskiej. Przedmiotem naszej szczególnej satysfakcji s¹ wyniki Sektora Bankowoœci Detalicznej, który konsekwentnie rozszerza ofertê produktow¹, dostosowuj¹c j¹ do potrzeb ró¿nych grup klientów. Na coraz bardziej konkurencyjnym rynku kart kredytowych uda³o nam siê osi¹gn¹æ wzrost liczby wydanych kart, utrzymuj¹c pozycjê lidera rynku z portfelem licz¹cym prawie pó³ miliona kart. Wzmo¿ony wysi³ek marketingowy przyczyni³ siê do szybkiego rozwoju biznesu po¿yczkowego - liczba udzielonych po¿yczek wzros³a w skali ca³ego roku o 64%. Bardzo dobre wyniki sprzeda¿y osi¹gn¹³ równie¿ Pion CitiFinancial, dowodz¹c przy tym, jak wa¿nym atutem naszej instytucji jest mo¿liwoœæ przeniesienia na grunt polski sprawdzonej globalnie strategii biznesowej. Warto podkreœliæ, ¿e jako pierwsza jednostka Citigroup w Europie wprowadziliœmy ofertê CitiGold Zarz¹dzanie Maj¹tkiem, z któr¹ wi¹¿emy spore nadzieje w zakresie rozwoju bankowoœci prywatnej. Rosn¹ce wykorzystanie alternatywnych kana³ów œwiadczenia us³ug bankowych, takich jak Internet czy telecentrum, przyczyni³o siê do dalszej poprawy efektywnoœci kosztowej biznesu detalicznego. W 2003 roku liczba zarejestrowanych u¿ytkowników bankowoœci internetowej przekroczy³a 150 tys., a udzia³ tego kana³u w inicjowaniu transakcji bankowoœci detalicznej siêgn¹³ 60%. Rok 2003 by³ równie¿ pomyœlny dla spó³ek prowadz¹cych dzia³alnoœæ w ramach Grupy Kapita³owej Banku. Dom Maklerski Banku Handlowego wysun¹³ siê na pozycjê lidera rynku, Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Banku Handlowego S.A. oraz Handlowy Zarz¹dzanie Aktywami S.A. odnotowa³y dynamiczny wzrost aktywów powierzonych w zarz¹dzanie, a spó³ki Handlowy-Leasing S.A. i Citileasing Sp. z o.o. znacz¹co powiêkszy³y skalê operacji. Obiecuj¹ce okaza³y siê równie¿ wyniki wspó³pracy Banku z CitiInsurance Towarzystwo Ubezpieczeñ na ¯ycie S.A., prowadzonej w formule bancassurance. Jesteœmy dumni, ¿e nasze wysi³ki zosta³y zauwa¿one i docenione przez presti¿owe instytucje finansowe i wydawnictwa. Bank Handlowy w Warszawie SA zosta³ uznany za najlepszy polski bank roku 2003, zdobywaj¹c tytu³ Best Polish Bank 2003 przyznawany przez magazyn The Banker, tytu³ Best Bank in Poland 2003 przyznawany przez

007

008

Raport Roczny 2003

List Prezesa Zarz¹du

Global Finance oraz tytu³ Best Bond House od miesiêcznika finansowego Euromoney. Nasz¹ ambicj¹ jest, aby zas³u¿yæ na takie wyró¿nienia równie¿ w tym roku. Pragnê podkreœliæ, ¿e ¿aden z tych sukcesów nie by³by mo¿liwy bez kreatywnoœci, dojrza³oœci i zaanga¿owania naszych pracowników, którym sk³adam bardzo serdeczne podziêkowania. W imieniu Zarz¹du Banku chcia³bym podziêkowaæ naszym Akcjonariuszom za zaufanie, którym obdarzyli nasz¹ instytucjê. Serdeczne podziêkowania za bardzo dobr¹ wspó³pracê kierujê równie¿ do Rady Nadzorczej Banku. Przed Bankiem stoj¹ teraz nowe wyzwania. Naszym najwy¿szym priorytetem jest rozwój biznesu, umacnianie istniej¹cych relacji, zdobywanie nowych klientów, poszerzanie oferty produktowej oraz dalsza poprawa wyników finansowych. Chcemy wykorzystaæ nowe struktury i rozwi¹zania jako podstawê do realizacji naszej strategii. Mimo ¿e pomagaæ nam bêdzie o¿ywienie gospodarcze, to i tak najwiêcej zale¿eæ bêdzie od jakoœci i skutecznoœci naszej pracy. Jestem przekonany, ¿e zrestrukturyzowana organizacja, doœwiadczeni i zaanga¿owani pracownicy oraz umiejêtne ³¹czenie atutów silnej instytucji lokalnej ze wsparciem udzielanym przez instytucjê globaln¹ umo¿liwi¹ nam realizacjê naszych zamierzeñ.

S³awomir Sikora Prezes Zarz¹du

010

Raport Roczny 2003

Gospodarka polska w 2003 roku

G³ówne tendencje makroekonomiczne Po dwóch latach stagnacji, w 2003 roku polska gospodarka wesz³a w fazê o¿ywienia. PKB wzrós³ o 3,7% w porównaniu z 1,4% w 2002 roku. Wobec powolnego odradzania siê inwestycji i s³abszej w porównaniu z PKB dynamiki konsumpcji, rolê g³ównego stymulatora wzrostu gospodarczego w 2003 roku przej¹³ eksport. Po stronie poda¿owej motorem o¿ywienia by³ przemys³, przede wszystkim przemys³ przetwórczy. Produkcja sprzedana przemys³u zwiêkszy³a siê w 2003 roku o 8,7% w porównaniu z 1,1% w 2002 roku, przy czym tempo jej wzrostu przyspiesza³o z kwarta³u na kwarta³; w I kw. wzrost wyniós³ 4,4%, natomiast w IV kw. - 12,2%. Jeszcze szybciej ros³a produkcja przemys³u przetwórczego - w ca³ym 2003 roku o 10,5%, a w ostatnim kwartale o 14,6%. Najwy¿sza dynamika cechowa³a dzia³y przemys³u produkuj¹ce na eksport; produkcja pojazdów mechanicznych wzros³a w 2003 roku o prawie 31%, mebli o 23%, maszyn i aparatury elektrycznej o blisko 23%. Wydajnoœæ pracy w przemyœle wzros³a o 12% przy jednoczesnym spadku przeciêtnego zatrudnienia o prawie 3%. Budownictwo powoli prze³amywa³o tendencje recesyjne. W 2003 roku dynamika produkcji budowlano-monta¿owej by³a wprawdzie nadal ujemna, ale jej spadek by³ blisko dwukrotnie mniejszy ni¿ w 2002 roku (odpowiednio -5,9% wobec -10,5%). Rosn¹ce tempo aktywnoœci gospodarczej okaza³o siê niewystarczaj¹ce dla wyraŸnej poprawy sytuacji na rynku pracy. Wprawdzie liczba zarejestrowanych bezrobotnych zmniejszy³a siê o 41,3 tys. osób do 3,18 mln (w 2002 roku wzros³a o 101,9 tys.), ale stopa rejestrowanego bezrobocia pozosta³a w grudniu 2003 roku na poziomie sprzed roku, czyli 18,0% si³y roboczej. Wed³ug zweryfikowanych w koñcu 2003 roku danych o bezrobociu, (weryfikacja dotyczy³a liczby ludnoœci aktywnej zawodowo, która spad³a wskutek zmniejszenia siê liczby pracuj¹cych w rolnictwie) stopa bezrobocia wynios³a na koniec 2003 roku 20%, tyle samo, co przed rokiem. Zdecydowanej poprawie uleg³ w 2003 roku stan nierównowagi zewnêtrznej gospodarki. Deficyt bilansu obrotów bie¿¹cych obni¿y³ siê z 6,7 mld USD w 2002 roku do niespe³na 4 mld USD, a liczony w relacji do PKB skurczy³ siê odpowiednio z 3,5% do 1,9%. By³ to przede wszystkim efekt bardzo wysokiej nadwy¿ki w obrotach nierejestrowanych (6,9 mld USD w 2003 roku w porównaniu z 4,1 mld USD w 2002 roku), czyli g³ównie w handlu przygranicznym i bazarowym. Ponadto dziêki bardzo wysokiej dynamice eksportu i umiarkowanej importu zredukowane zosta³o ujemne saldo bilansu handlowego (o prawie 700 mln USD do 9,2 mld USD). Eksport w ujêciu p³atniczym wzrós³ o 31,5% r/r w przeliczeniu na USD, import - o 21,4% r/r. Tak wysoka dynamika eksportu by³a w znacznym stopniu efektem silnej aprecjacji euro w 2003 roku (nominalnie œrednio o blisko 21% wobec dolara). W przeliczeniu na walutê europejsk¹ wzrost wywozu by³ mniejszy (8,7%), ale i tak imponuj¹cy, zwa¿ywszy na bardzo nik³e i powoli postêpuj¹ce o¿ywienie w gospodarkach naszych g³ównych partnerów handlowych - krajach Unii Europejskiej. PKB w strefie euro wzrós³ w 2003 roku zaledwie o 0,4% r/r (szacunek Komisji Europejskiej), natomiast w Niemczech spad³ wed³ug wstêpnych danych o 0,2% r/r. Przyspieszenie eksportu w tak trudnych warunkach zewnêtrznych œwiadczy o wzroœcie konkurencyjnoœci polskich towarów zagranic¹, osi¹gniêtym nie tylko wskutek aprecjacji euro, ale

Raport Roczny 2003

Gospodarka polska w 2003 roku

równie¿ w wyniku przeprowadzonych w polskiej gospodarce w latach 90. reform strukturalnych, przy du¿ym udziale kapita³u zagranicznego. Poprawie wyniku bilansu obrotów bie¿¹cych towarzyszy³a poprawa struktury jego finansowania. W 2003 roku deficyt tego bilansu zosta³ w pe³ni sfinansowany nap³ywem zagranicznych inwestycji bezpoœrednich, podczas gdy w 2002 roku ich udzia³ wyniós³ niespe³na 50%. Oficjalne rezerwy walutowe powiêkszy³y siê w 2003 roku o 4,18 mld USD i na koniec grudnia wynios³y niemal 34 mld USD, utrzymuj¹c siê na wysokim, bezpiecznym poziomie w relacji do importu i zagranicznego d³ugu krótkoterminowego. Miniony rok by³ okresem wyraŸnego spadku presji inflacyjnej. Œrednioroczne tempo wzrostu cen towarów i us³ug konsumpcyjnych wynios³o 0,8% wobec 1,9% w 2002 roku. O spadku zadecydowa³ du¿o ni¿szy œrednioroczny wzrost cen zwi¹zanych z mieszkaniem (w tym zw³aszcza cen noœników energii) oraz cen odzie¿y i obuwia. W ujêciu grudzieñ do grudnia wzrost cen konsumpcyjnych wyniós³ 1,7% i mimo ¿e by³ wy¿szy ni¿ przed rokiem (0,8%), nie osi¹gn¹³ dolnej granicy celu inflacyjnego NBP (2-4%). Wzrost by³ spowodowany g³ównie zwy¿k¹ cen ¿ywnoœci w nastêpstwie suszy, podczas gdy w 2002 roku ceny ¿ywnoœci spada³y. Wiêkszy ni¿ w 2002 roku by³ natomiast wzrost cen produkcji sprzedanej przemys³u - œredniorocznie o 2,6% (1,0% przed rokiem), a w ujêciu grudzieñ do grudnia 3,7% (2,2%) - na co du¿y wp³yw mia³a deprecjacja z³otego. Ograniczaniu tempa inflacji sprzyja³a umiarkowana dynamika agregatów monetarnych oraz p³ac. Poda¿ pieni¹dza M3 wzros³a w 2003 roku o 5,5%. Utrzyma³o siê natomiast wysokie tempo przyrostu pieni¹dza gotówkowego (wzrost o 17,1% r/r) - efekt malej¹cego oprocentowania depozytów. Przeciêtna nominalna p³aca brutto w sektorze przedsiêbiorstw wzros³a w 2003 roku o 2,8% wobec wzrostu o 3,4% w roku poprzednim, a jej realny wzrost wyniós³ 2,0% wobec 1,5% w roku poprzednim. Deficyt bud¿etowy osi¹gn¹³ na koniec grudnia 2003 roku 37 mld z³ (tj. 95,5% planu), czyli 4,6% w relacji do PKB (5,1% w 2002 roku). Zmniejszenie niedoboru bud¿etowego by³o mo¿liwe g³ównie dziêki ni¿szej od zaplanowanej wielkoœci obs³ugi zad³u¿enia krajowego i zagranicznego. Wydatki na obs³ugê d³ugu od lat pe³ni¹ rolê ukrytej rezerwy w bilansowaniu rocznego bud¿etu. W efekcie zaawansowanie ca³oœci wydatków bud¿etowych wynios³o w 2003 roku 97,3%. Dochody bud¿etowe osi¹gnê³y 97,7% planu, przy czym najni¿sze zaawansowanie dotyczy³o podatku dochodowego od osób fizycznych (93,9%). Wp³ywy z podatków poœrednich - stanowi¹ce najwiêksz¹ pozycjê w dochodach bud¿etu z udzia³em blisko 63% - wynios³y 98,2%, a z podatku dochodowego od osób prawnych 98,7% rocznego planu.

011

012

Raport Roczny 2003

Gospodarka polska w 2003 roku

Podstawowe wskaŸniki makroekonomiczne 2003

2002

2001

Zmiana 2003/2002

% zmiana w stosunku do roku poprzedniego Produkt krajowy brutto (wzrost realny) Spo¿ycie indywidualne Nak³ady brutto na œrodki trwa³e

3,7

1,4

1,0

2,3

3,1

3,3

2,1

-0,2

(0,9)

(5,8)

(8,8)

4,9

Produkcja sprzedana przemys³u (wzrost realny)

8,7

1,1

0,6

7,6

Rentownoœæ przedsiêbiorstw niefinansowych (w %)

1,7

(0,2)

(0,3)

1,9

20,0

19,4

0,0

Stopa bezrobocia (w %, grudzieñ)

20,0

Inflacja

Grudzieñ/grudzieñ

Wzrost cen towarów i us³ug konsumpcyjnych (CPI)

101,7

100,8

103,6

0,9

Wzrost cen produkcji sprzedanej przemys³u (PPI)

103,7

102,2

101,6

1,5

Deficyt bud¿etowy

4,5

5,0

4,3

(0,5)

Deficyt obrotów bie¿¹cych

1,9

3,5

3,8

(1,6)

42 809

32 945

30 275

9 864 9 181

% PKB

mln USD Eksport towarów Import towarów

52 478

43 297

41 950

Saldo bilansu handlowego

(9 669)

(10 352)

(11 675)

683

Saldo bilansu obrotów bie¿¹cych

(4 018)

(6 700)

(7 166)

2 682

Rynek pieniê¿ny i walutowy W czerwcu 2003 roku dobieg³ koñca rozpoczêty w 2001 roku cykl rozluŸniania polityki monetarnej. W I pó³roczu 2003 roku Rada Polityki szeœciokrotnie obni¿a³a stopy, do czego sk³ania³ j¹ niski poziom inflacji i oczekiwañ inflacyjnych oraz powolne tempo o¿ywienia gospodarczego. G³ówna stopa referencyjna - tj. 14-dniowych operacji reverse repo - zosta³a obni¿ona o 1,5 pkt. proc. do 5,25%. W II pó³roczu RPP nie zmienia³a ju¿ wysokoœci stóp podstawowych, natomiast obni¿y³a stopê rezerwy obowi¹zkowej banków o 1 pkt. proc. do 3,5% (dziêki temu banki zyska³y ok. 3 mld z³ wolnych funduszy), co stanowi substytut niewielkiej obni¿ki stóp procentowych. Niewielka skala korekty stóp podstawowych banku centralnego - ka¿dorazowo o æwieræ punktu procentowego powodowa³a utrzymywanie siê w ca³ym I pó³roczu oczekiwañ na kolejne obni¿ki. Efektem dyskontowania tych obni¿ek przez rynek by³o utrzymywanie siê spadkowej tendencji stóp rynku miêdzybankowego, przek³adaj¹ce siê na zni¿kê oprocentowania z³otowych depozytów i kredytów przez banki komercyjne. W II pó³roczu zni¿kowa tendencja stóp rynkowych odwróci³a siê pod wp³ywem nasilaj¹cych siê obaw rynku finansowego o mo¿liwoœæ sfinansowania wy¿szego deficytu bud¿etowego w 2004 roku i realizacjê œrednioterminowego programu reform fiskalnych. Obawy te wywo³a³y gwa³towny odp³yw kapita³u portfelowego z rynku papierów d³u¿nych. Konsekwencj¹ tych przeciwstawnych tendencji by³ bardzo umiarkowany spadek stawek WIBOR, zw³aszcza d³u¿szych. WIBOR 1M obni¿y³ siê w 2003 roku o 1,57 pkt. proc., WIBOR 3M o 1,27 pkt. proc., a WIBOR 12M tylko o 0,39 pkt. proc.; w koñcu grudnia 2003 roku wysokoœæ tych stawek wynios³a odpowiednio 5,41%, 5,60% i 5,78%. Du¿o wiêkszy by³ spadek œrednich stawek - przyk³adowo, œredni WIBOR 3M spad³ w 2003 roku do 5,69% z 9,0% w 2002 roku.

Raport Roczny 2003

Gospodarka polska w 2003 roku

Poziom stóp rynku miêdzybankowego zmienia³ siê równie¿ pod wp³ywem operacji otwartego rynku, maj¹cych w warunkach utrzymuj¹cej siê nadp³ynnoœci sektora bankowego - g³ównie charakter absorbuj¹cy. W skali ca³ego roku saldo operacji otwartego rynku (operacji podstawowych) zmniejszy³o siê jednak do 6 mld z³ z 7,3 mld z³ na koniec 2002 roku, co wskazuje na postêpuj¹cy spadek operacyjnej nadp³ynnoœci sektora. W ubieg³ym roku NBP przeprowadza³ równie¿ operacje zmniejszaj¹ce strukturaln¹ nadp³ynnoœæ (operacje typu outright), sprzedaj¹c na aukcjach skonwertowane obligacje Skarbu Pañstwa, wyemitowane w 1999 roku w celu zamiany zad³u¿enia wobec banku centralnego na rynkowe papiery wartoœciowe. Operacje tego typu by³y prowadzone przez pierwsze cztery miesi¹ce, a wartoœæ sprzedanych obligacji wynios³a 1,3 mld z³. W I pó³roczu 2003 roku utrzymywa³a siê spadkowa tendencja rentownoœci na rynku bonów skarbowych w wyniku bardzo du¿ego popytu (ponad 2,5-krotnie wy¿szego od poda¿y bonów) wywo³anego g³ównie spodziewanymi obni¿kami stóp podstawowych. W II po³owie roku obawy bud¿etowe i fiskalne, rosn¹ce ryzyko polityczne w kraju, a tak¿e zawirowania na wêgierskim rynku finansowym sk³oni³y inwestorów do wycofywania siê z rynku papierów d³u¿nych, powoduj¹c gwa³towny spadek cen i wzrost rentownoœci bonów i obligacji skarbowych. W rezultacie œrednia wa¿ona rentownoœæ bonów obni¿y³a siê do 4,86% w koñcu czerwca z 5,73% w koñcu grudnia 2002 roku, a w II po³owie roku systematycznie ros³a, osi¹gaj¹c 5,97% na koniec roku. Wydarzenia na rynku papierów d³u¿nych mia³y decyduj¹cy wp³yw na sytuacjê na rynku walutowym, choæ na zmiany kursu z³otego silnie oddzia³ywa³y równie¿ inne czynniki, w tym zw³aszcza polityczne (wymieniaj¹c chronologicznie: rozpad koalicji rz¹dowej, wojna z Irakiem, pozytywny wynik referendum akcesyjnego, ryzyko niepowodzenia œredniookresowego programu reform fiskalnych wskutek nieprzyjêcia lub znacznego okrojenia go przez parlament). Gwa³towne zwroty w kierunkach przep³ywu kapita³u portfelowego prze³o¿y³y siê na wyraŸny wzrost zmiennoœci kursu z³otego, który pog³êbi³ siê pod wp³ywem zmian relacji USD/EUR. Dominuj¹c¹ tendencj¹ by³a nominalna i realna deprecjacja z³otego, przy czym ze wzglêdu na siln¹ aprecjacjê euro na œwiatowym rynku walutowym - nominalny kurs dolar/euro wzrós³ o 21% w okresie od stycznia do grudnia 2003 roku - z³oty os³abia³ siê przede wszystkim wobec waluty europejskiej. W relacji do dolara deprecjacja z³otego by³a zdecydowanie s³absza, a okresowo polska waluta wyraŸnie wzmacnia³a siê wzglêdem waluty amerykañskiej. Œredni nominalny kurs euro wzrós³ z 3,8552 PLN/EUR w 2002 roku do 4,3979 PLN/EUR w 2003 roku, co oznacza os³abienie polskiej waluty wobec euro o 14,1%. Œredni nominalny kurs dolara obni¿y³ siê odpowiednio z 4,0811 PLN/USD do 3,8902 PLN/USD, tym samym z³oty wzmocni³ siê o 4,7% wobec dolara. W relacji do wirtualnego koszyka walutowego (55% euro i 45% dolara) z³oty os³abi³ siê o 5,6%. W 2003 roku nast¹pi³a równie¿ realna deprecjacja z³otego. Dane Banku Rozliczeñ Miêdzynarodowych (BIS) pokazuj¹, ¿e indeks realnego efektywnego kursu z³otego, po wzroœcie w latach 2001-2002, obni¿y³ siê do poziomu z 1999 roku.

Rynek kapita³owy Rok 2003 by³ bardzo udany dla inwestorów inwestuj¹cych w akcje przedsiêbiorstw notowanych na Warszawskiej Gie³dzie Papierów Wartoœciowych (WGPW). W odpowiedzi na coraz silniejsze oznaki o¿ywienia gospodarczego, znacz¹cy wzrost odnotowa³y niemal wszystkie indeksy rynku akcji. G³ówny indeks rynku WIG wzrós³ z 14 367 pkt. w koñcu 2002 roku do 20 820 pkt. w koñcu 2003 roku, tj. o 45%, tym samym zbli¿aj¹c siê do poziomu z pierwszych miesiêcy 2000 roku, kiedy trwa³o poprzednie o¿ywienie gospodarcze. Najwiêksza hossa da³a siê zaobserwowaæ wœród mniejszych spó³ek, o czym œwiadczy fakt, i¿ dynamika indeksów du¿ych i œrednich spó³ek by³a ni¿sza od dynamiki indeksu g³ównego - indeksy WIG20 i MIDWIG wzros³y w opisywanym okresie w identycznym tempie 34%. Do ³ask inwestorów powróci³y zw³aszcza spó³ki dzia³aj¹ce w sektorze zaawansowanych technologii, co

013

014

Raport Roczny 2003

Gospodarka polska w 2003 roku

sygnalizuje wzrost indeksów TechWIG o 61% oraz WIG-INFORMATYKA o 43%. Silne zwy¿ki cen akcji odnotowano tak¿e w bran¿y spo¿ywczej, co prze³o¿y³o siê na wzrost indeksu bran¿owego WIG-SPO¯YWCZY o 49%. Na tym tle niezbyt korzystnie prezentowa³y siê notowania banków gie³dowych, bowiem indeks bran¿owy WIG-BANKI zyska³ tylko 9%. Rozczarowa³ równie¿ s³abszy wzrost kursów spó³ek gie³dowych z bran¿y telekomunikacyjnej - indeks WIG-TELEKOMUNIKACJA zyska³ 27%. Powrót hossy na WGPW poci¹gn¹³ za sob¹ znacz¹cy wzrost obrotów na rynku akcji. Po spadku tych obrotów w latach 2001 i 2002, ich wartoœæ w 2003 roku wzros³a o 23% do 82,8 mld z³. Wartoœæ obrotów obligacjami uleg³a potrojeniu, siêgaj¹c 12,7 mld z³. Na koniec 2003 roku na GPW notowane by³y 203 spó³ki. W ci¹gu minionego roku parkiet gie³dowy opuœci³o 19 emitentów, natomiast pojawi³o siê 6 nowych spó³ek, wœród nich Bank Austria Creditanstalt - pierwsza zagraniczna spó³ka na WGPW. Poprawa koniunktury na rynku akcji pozytywnie wp³ynê³a na rynek terminowy kontraktów na indeks WIG20. Liczba zawartych kontraktów wzros³a z 3,1 mln szt. w 2002 roku do 4,1 mln szt. w 2003 roku (+35%), a wartoœæ obrotu zwiêkszy³a siê z odpowiednio 75,2 mld z³ do 113,7 mld z³ (+51%). Mimo ogólnej poprawy sytuacji na gie³dzie w 2003 roku, w tym zw³aszcza wzrostu obrotów, liczba brokerów zmniejszy³a siê z 24 do 21.

Gie³dowe indeksy rynku akcji wed³ug stanu na 31 grudnia 2001

zmiana w %

2002

zmiana w %

2003

WIG20

1 208,34

(2,7)

1 175,64

33,9

1 574,04

MIDWIG

1 020,49

(6,9)

950,24

33,6

1 269,34

13 922,16

3,2

14 366,65

44,9

20 820,07

590,21

(39,7)

356,07

60,6

571,86

WIG TechWIG

59,01

1,3

59,76

(1,8)

58,71

1 763,73

(22,6)

1 365,62

100,7

2 740,68

13 922,16

3,2

14 366,65

44,9

20 825,02

NIF WIRR WIG-PL

Subindeksy sektorowe BANKI

20 456,77

17,8

24 091,01

8,8

26 221,76

8 579,60

47,7

12 668,41

48,8

18 850,71

BUDOWNICTWO

12 214,32

(11,0)

10 876,41

36,5

14 847,47

INFORMATYKA

10 060,76

(6,6)

9 394,70

43,1

13 446,12

7 983,22

(24,0)

6 068,25

27,2

7 718,5

SPO¯YWCZY

TELEKOMUNIKACJA

•ród³o: WGPW, Dom Maklerski Banku Handlowego S.A.

Raport Roczny 2003

Gospodarka polska w 2003 roku

Sektor bankowy

Zysk brutto sektora bankowego wzrós³ z 3 827 mln z³ w 2002 roku do 4 651 mln z³ w 2003 roku, tj. o 22%. Zysk netto sektora wyniós³ w 2003 roku 2 512 mln z³, co w porównaniu z 2 338 mln z³ w 2002 roku prze³o¿y³o siê na 7% dynamikê wzrostu. Wolniejszy wzrost zysku netto w porównaniu do zysku brutto by³ w g³ównej mierze efektem obni¿enia od 1 stycznia 2004 roku stopy podatku dochodowego od osób prawnych z 27% na 19%, które spowodowa³o koniecznoœæ przeliczenia aktywów z tytu³u odroczonego podatku wed³ug nowej stopy podatkowej. Ujemna w skali ca³ego sektora ró¿nica z tego przeliczenia pomniejszy³a wynik finansowy netto. Znaczny wp³yw na poziom zysku sektora w 2003 roku mia³y równie¿ straty brutto i netto wykazane przez jeden z banków gie³dowych, wynosz¹ce na bazie jednostkowej odpowiednio 1 262 mln z³ i 1 567 mln z³. Z wy³¹czeniem tych strat, wyniki finansowe brutto i netto sektora wzros³yby odpowiednio o 42% i 48%. G³ównym czynnikiem wzrostu wyniku finansowego sektora by³ spadek salda odpisów netto na rezerwy z 6,5 mld z³ do 4 mld z³, który korespondowa³ ze stabilizacj¹ jakoœci portfela kredytowego sektora. Wed³ug stanu na koniec 2003 roku udzia³ nale¿noœci zagro¿onych w portfelu wyniós³ 20,9% wobec 21,1% w koñcu 2002 roku. Stabilizacja jakoœci portfela by³a efektem poprawy koniunktury gospodarczej w 2003 roku, czego przejawem by³ m.in. wzrost rentownoœci przedsiêbiorstw. Rok 2003 przyniós³ nieznaczny wzrost tempa akcji kredytowej: kredyty dla osób prywatnych wzros³y o 17% w porównaniu z 14% w 2002 roku, natomiast wzrost kredytów dla podmiotów gospodarczych wyniós³ 3% w porównaniu z 1% w 2002 roku. Motorem wzrostu portfela nale¿noœci od osób prywatnych by³y kredyty mieszkaniowe, które zwiêkszy³y siê o 48%, przekraczaj¹c kwotê 30 mld z³. Wed³ug stanu na koniec 2003 roku ³¹czna wartoœæ portfela nale¿noœci od sektora niefinansowego wynios³a 233 mld z³ i by³a o 7% wy¿sza ni¿ przed rokiem. Po spadku o blisko 3% w 2002 roku, depozyty sektora niefinansowego wzros³y w 2003 roku o 4% do 288 mld z³. Wzrost ten by³ efektem dynamicznego, bo a¿ o 21% w porównaniu z 0% w 2002 roku, przyrostu depozytów przedsiêbiorstw przy jednoczesnym ograniczeniu tempa spadku depozytów osób prywatnych do -2% w porównaniu z -3% w 2002 roku. Akumulacja œrodków finansowych na rachunkach przedsiêbiorstw jest charakterystyczna dla pocz¹tkowej fazy cyklu gospodarczego, z któr¹ mieliœmy do czynienia w 2003 roku. W przypadku sektora przedsiêbiorstw faza ta przynosi wzrost przychodów ze sprzeda¿y i rentownoœci, przy nadal ograniczonej dzia³alnoœci inwestycyjnej. Z kolei zahamowanie tempa spadku depozytów osób prywatnych do -2%, podczas gdy jeszcze w po³owie 2003 roku wynosi³o ono -7%, wynika³o g³ównie z przesuniêcia przez inwestorów prywatnych czêœci œrodków z funduszy inwestuj¹cych w obligacje z powrotem na rachunki bankowe, w reakcji na spadek cen papierów d³u¿nych w II po³owie 2003 roku.

015

016

Raport Roczny 2003

Gospodarka polska w 2003 roku

018

Raport Roczny 2003

Wyniki finansowe Banku

Historyczne zestawienie podstawowych danych finansowych Banku mln z³

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

Suma bilansowa

17 020,1

17 744,4

19 159,9

21 002,5

33 150,4

32 181,6

33 268,6

Kapita³ w³asny*

2 040,8

2 557,8

2 758,4

3 034,8

5 742,1

5 726,4

5 704,5

Kredyty**

8 546,9

9 292,7

10 208,8

10 054,1

14 200,0

13 540,4

13 256,0

Depozyty**

5 460,9

7 084,0

8 733,9

10 166,3

17 370,1

16 699,3

18 504,4

Wynik dzia³alnoœci bankowej

1 353,3

1 191,8

1 330,9

1 555,3

2 074,5

2 099,4

1 891,0

577,5

301,5

472,5

204,7

163,6

242,7

242,5

6,21

3,24

5,08

1,57

1,25

1,86

Wynik finansowy netto Zysk na jedn¹ akcjê zwyk³¹ lub obligacjê zamienn¹ (w z³) Dywidenda na jedn¹ akcjê zwyk³¹ lub obligacjê zamienn¹ (w z³) Stopa wyp³aty dywidendy Wspó³czynnik wyp³acalnoœci

1,40

1,00

2,00

1,00

1,25

1,85

22,51%

30,84%

39,37%

63,83%

99,81%

99,60%

99,67%

12,7%

13,7%

14,5%

15,6%

21,2%

18,5%

16,0%

* Z wy³¹czeniem zysku netto bie¿¹cego okresu. ** Nale¿noœci i zobowi¹zania od sektora niefinansowego i bud¿etowego.

Wyniki finansowe Banku w 2003 roku Rachunek zysków i strat W 2003 roku Bank Handlowy w Warszawie SA („Bank”) wypracowa³ zysk brutto w wysokoœci 392,2 mln z³, tj. o 31,2 mln z³ lub 8,6% wiêkszy w porównaniu z rokiem poprzednim. Zysk netto Banku za rok 2003 wyniós³ 242,5 mln z³ i by³ na poziomie zbli¿onym do osi¹gniêtego w roku poprzednim (242,7 mln z³), przy czym rozbie¿noœæ miêdzy dynamik¹ zysku brutto i netto wynika³a przede wszystkim ze wzrostu obci¹¿enia wyniku finansowego z tytu³u podatku dochodowego ze 125,6 mln z³ w 2002 roku do 178,0 mln z³ w 2003 roku. G³ównym czynnikiem oddzia³uj¹cym na wzrost wyniku finansowego Banku by³y malej¹ce odpisy netto na rezerwy celowe na nale¿noœci zagro¿one i zobowi¹zania pozabilansowe oraz aktualizacjê wartoœci aktywów finansowych. W 2003 roku odpisy te wynios³y 187,7 mln z³ w porównaniu z 444,0 mln z³ w roku poprzednim, tj. o 57,7% mniej.

Raport Roczny 2003

Wyniki finansowe Banku

Przychody ogó³em Banku, obejmuj¹ce wynik dzia³alnoœci bankowej i pozosta³e przychody operacyjne zmniejszy³y siê w 2003 roku o 198,6 mln z³. (tj. 9,2%) do kwoty 1 968,9 mln z³, podczas gdy koszty ogó³em, na które sk³adaj¹ siê pozosta³e koszty operacyjne, koszty dzia³ania banku i amortyzacja œrodków trwa³ych oraz wartoœci niematerialnych i prawnych wzros³y do 1 389,0 mln z³, tj. o 26,5 mln z³ (1,9%) w porównaniu z rokiem poprzednim.

Rachunek zysków i strat w tys. z³

2003

2002

tys. z³

Zmiana

Przychody z tytu³u odsetek

1 373 643

1 780 798

(407 155)

(22,9%)

Koszty z tytu³u odsetek

(628 444)

(1 095 028)

466 584

(42,6%)

Wynik z tytu³u odsetek

745 199

685 770

59 429

8,7%

Wynik z tytu³u prowizji

522 151

503 807

18 344

3,6%

Przychody z udzia³ów lub akcji, pozosta³ych papierów wartoœciowych i innych instrumentów finansowych, o zmiennej kwocie dochodu

64 750

7 933

56 817

716,2%

Wynik operacji finansowych

77 566

388 899

(311 333)

(80,1%)

Wynik z pozycji wymiany Wynik dzia³alnoœci bankowej Pozosta³e przychody operacyjne Pozosta³e koszty operacyjne Koszty dzia³ania banku Amortyzacja œrodków trwa³ych oraz wartoœci niematerialnych i prawnych Amortyzacja wartoœci firmy Ró¿nica wartoœci rezerw i aktualizacji Wynik dzia³alnoœci operacyjnej Wynik operacji nadzwyczajnych Zysk brutto Podatek dochodowy Udzia³ w zyskach (stratach) netto jednostek podporz¹dkowanych wycenianych metod¹ praw w³asnoœci Zysk netto

481 361

512 981

(31 620)

(6,2%)

1 891 027

2 099 390

(208 363)

(9,9%)

77 865

68 043

9 822

14,4%

(41 314)

(39 048)

(2 266)

5,8%

(1 119 779)

(1 088 173)

(31 606)

2,9%

(155 445)

(162 770)

7 325

(4,5%)

(72 445)

(187 708)

(444 021)

256 313

(57,7%)

392 201

360 976

31 225

8,7% (100,0%)

(1)

392 201

360 977

31 224

8,6%

(178 030)

(125 580)

(52 450)

41,8%

28 339

7 292

21 047

288,6%

242 510

242 689

(179)

(0,1%)

Wynik dzia³alnoœci bankowej W 2003 roku Bank odnotowa³ spadek wyniku dzia³alnoœci bankowej z 2 099,4 mln z³ do 1 891,0 mln z³, tj. o 9,9%. Spadek przychodów Banku najsilniej zaznaczy³ siê w wyniku operacji finansowych, który zmniejszy³ siê z 388,9 mln z³ do 77,6 mln z³, tj. o 80,1%. Na tak znaczn¹ redukcjê tego wyniku z³o¿y³y siê nastêpuj¹ce czynniki: spadek wyniku na sprzeda¿y i rewaluacji d³u¿nych papierów wartoœciowych z osi¹gniêtego w sytuacji bezprecedensowej hossy na rynku obligacji skarbowych w 2002 roku poziomu 168,4 mln z³ do 10,4 mln z³ w 2003 roku; bezpoœredni¹ przyczyn¹ by³o odwrócenie siê spadkowego trendu rynkowych stóp procentowych w II po³owie 2003 roku, a w œlad za tym przecena d³u¿nych papierów wartoœciowych. Aby zabezpieczyæ siê przed potencjaln¹ kontynuacj¹ spadków cen instrumentów d³u¿nych w ostatnich miesi¹cach 2003 roku, Bank zawiera³ specjalne transakcje hedgingowe typu swap na stopê procentow¹;

019

020

Raport Roczny 2003

Wyniki finansowe Banku

spadek wyniku na operacjach instrumentami finansowymi - zawieraj¹cego wynik na transakcjach typu FRA, swap procentowy (IRS), swap procentowo-walutowy bez przekazania kapita³u (CIRS), opcja na stopê procentow¹ (IRO), opcja na akcje (Equity Option), opcja na surowce (Commodity Option) i innych instrumentach pochodnych - z 225,3 mln z³ w 2002 roku do 14,5 mln z³ w 2003 roku. Negatywny wp³yw spadku przychodów z papierów d³u¿nych i instrumentów finansowych na wynik na operacjach finansowych do pewnego stopnia zneutralizowa³ wzrost wyniku na akcjach i udzia³ach mniejszoœciowych, który wyniós³ 52,6 mln z³, podczas gdy w 2002 roku poniesiono w tej pozycji stratê w kwocie 12,9 mln z³. W 2003 roku Bank odnotowa³ wzrost wyniku netto z tytu³u odsetek z 685,8 mln z³ do 745,2 mln z³, czyli o 8,7%. Wzrost ten zrealizowany zosta³ poprzez utrzymanie, a w niektórych przypadkach - jak np. kart kredytowych - nawet powiêkszenie mar¿y odsetkowej na produktach kredytowych, co przewa¿y³o nad efektem zawê¿enia mar¿y odsetkowej na rachunkach bie¿¹cych i depozytach. Wynik z tytu³u prowizji wzrós³ z 503,8 mln z³ w 2002 roku do 522,2 mln z³ w 2003 roku, tj. o 3,6%. Najwy¿sz¹ dynamikê wzrostu wykaza³y przychody z op³at i prowizji od produktów ubezpieczeniowych, bankowoœci transakcyjnej, op³at za wydanie i u¿ytkowanie kart p³atniczych i kredytowych oraz op³at za us³ugi œwiadczone przez Regionalne Centrum Rozliczeniowe w Olsztynie.

Koszty Koszty ogó³em Banku wzros³y z 1 250,9 mln z³ w 2002 do 1 275,2 mln z³ w 2003 roku, tj. o 1,9%. G³ówn¹ przyczyn¹ wzrostu by³o poniesienie przez Bank dodatkowych kosztów zwi¹zanych z zawarciem umów z Citibank N.A. o œwiadczenie us³ug dotycz¹cych korzystania z systemów informatycznych i z internetowego serwisu obs³ugi transakcyjnej CitiDirect oraz umowy dotycz¹cej uczestnictwa pracowników Banku w programach motywacyjnych Citigroup Inc. Dodatkowym czynnikiem stymuluj¹cym wzrost kosztów by³ intensywny rozwój dzia³alnoœci detalicznej prowadzonej pod mark¹ CitiFinancial.

Koszty operacyjne w tys. z³

2003

2002

tys. z³

Zmiana

448 760

399 473

49 287

12,3%

82 907

80 155

2 752

3,4%

Koszty personelu razem

531 667

479 628

52 039

10,8%

Koszty rzeczowe

568 963

538 603

30 360

5,6%

Wynagrodzenia Narzuty na wynagrodzenia i inne œwiadczenia

Podatki i op³aty Sk³adka i wp³aty na Bankowy Fundusz Gwarancyjny Koszty dzia³ania banku Amortyzacja

8 060

8 845

(785)

(8,9%)

11 089

8 638

2 451

28,4%

1 119 779

1 035 714

84 065

8,1%

155 445

162 770

(7 325)

(4,5%)

1 275 224

1 198 484

76 740

6,4%

Rezerwa na restrukturyzacjê - na koszty osobowe

29 332

(29 332)

(100,0%)

Rezerwa na restrukturyzacjê - na koszty rzeczowe

23 127

(23 127)

(100,0%)

1 275 224

1 250 943

24 281

1,9%

Koszty operacyjne razem

Koszty ogó³em

Raport Roczny 2003

Wyniki finansowe Banku

Wœród czynników, które wp³ynê³y na wzrost kosztu personelu o 10,8% wymieniæ nale¿y: realizacjê zaleceñ NBP, zgodnie z którymi zawarto umowy o pracê z osobami wykonuj¹cymi dot¹d czynnoœci na rzecz Banku, a zatrudnionymi przez firmy zewnêtrzne. Dotyczy³o to w szczególnoœci osób pracuj¹cych w telefonicznym centrum obs³ugi klienta CitiPhone Sektora Bankowoœci Detalicznej (190 osób) oraz grupy agentów sprzeda¿y bezpoœredniej w Departamencie Ma³ych Przedsiêbiorstw (13 osób); nabór pracowników do intensywnie rozwijaj¹cego siê Pionu CitiFinancial; kwietniow¹ podwy¿kê p³ac w Banku, œrednio o 4%; koszty odpraw przys³uguj¹cych osobom zarz¹dzaj¹cym Bankiem; zaksiêgowanie rezerwy na koszty zwi¹zane z uczestnictwem pracowników Banku w programach motywacyjnych Citigroup Inc. W 2003 roku Bank kontynuowa³ dzia³ania restrukturyzacyjne ukierunkowane na poprawê rentownoœci instytucji poprzez obni¿enie kosztów dzia³ania. Najwa¿niejsze przedsiêwziêcia prowadzone w opisywanym okresie sprawozdawczym to reorganizacja sieci oddzia³ów Banku (opisana w Rozdziale „Dzia³alnoœæ Banku”) oraz realizacja kolejnego etapu redukcji zatrudnienia. Skutki finansowe tych dzia³añ w pe³ni uwidoczni¹ siê w latach nastêpnych. Z pocz¹tkiem 2003 roku Bank przyst¹pi³ do realizacji kolejnego etapu redukcji zatrudnienia, który uzale¿niony by³ od pe³nego wdro¿enia systemu Flexcube dla Sektora Bankowoœci Komercyjnej i Inwestycyjnej, co osi¹gniêto w grudniu 2002 roku. Ogó³em do 30 maja 2003 roku redukcj¹ objêto 470 osób, z czego 343 osób zatrudnionych w Pionie Operacji i Technologii. Pracownikom zwalnianym w ramach zwolnieñ grupowych zaoferowano pakiety odprawowe oraz szkolenia zawodowe - zgodnie z porozumieniem zawartym w dniu 19 grudnia 2002 roku miêdzy Bankiem a zwi¹zkami zawodowymi dzia³aj¹cymi na jego terenie. Mimo zrealizowania kolejnej fazy zwolnieñ grupowych, zatrudnienie w Banku wzros³o z 4 902 etatów w grudniu 2002 roku do 4 985 etatów w grudniu 2003 roku. Przyczyni³y siê do tego opisane powy¿ej zatrudnienie (tzw. insourcing) grupy pracowników Citiphone i agentów sprzeda¿y bezpoœredniej oraz wzrost zatrudnienia w Pionie CitiFinancial.

021

022

Raport Roczny 2003

Wyniki finansowe Banku

Koszty rezerw celowych i aktualizacji wartoœci maj¹tku finansowego Ujemna ró¿nica wartoœci rezerw i aktualizacji w tys. z³ Rezerwy celowe

2003

2002

tys. z³

Zmiana

168 350

359 703

(191 353)

(53,2%)

- podmioty finansowe

(28 024)

17 994

(46 018)

(255,7%)

- podmioty niefinansowe

123 158

316 251

(193 093)

(61,1%)

- po¿yczki podporz¹dkowane

68 961

10 410

58 551

562,4%

- inne nale¿noœci

2 944

- zobowi¹zania pozabilansowe

1 311

15 048

(13 737)

(91,3%)

Rezerwa na ryzyko ogólne Aktualizacja maj¹tku finansowego Razem ró¿nica wartoœci rezerw i aktualizacji

19 358

84 318

(64 960)

(77,0%)

187 708

444 021

(256 313)

(57,7%)

2003 rok przyniós³ g³êboki spadek presji na koszty rezerw celowych. By³ to efekt wzglêdnej stabilizacji jakoœci portfela kredytowego Banku, pozyskania nowych zabezpieczeñ dla zaanga¿owañ wobec spó³ek - córek miêdzynarodowych koncernów (GRB), jak równie¿ osi¹gniêcia ju¿ w przesz³oœci wysokiego poziomu pokrycia ekspozycji kredytowych rezerwami. O tak znacznym spadku kosztu rezerw celowych przes¹dzi³a redukcja salda netto odpisów na rezerwy celowe na nale¿noœci od podmiotów niefinansowych z 316,3 mln z³ do 123,2 mln z³, tj. o 61,1%. Na kwotê 19 358 tys. z³ odpisów netto z tytu³u aktualizacji wartoœci maj¹tku finansowego z³o¿y³y siê odpisy na zaanga¿owanie kapita³owe w spó³kach: Wschodni Bank Cukrownictwa S.A. (10 396 tys. z³), Biuro Informacji Kredytowej S.A. (844 tys. z³), PPU Spomasz Sp. z o.o. (4 059 tys. z³) i Mostostal Zabrze Holding S.A. (8 610 tys. z³) oraz rozwi¹zanie rezerwy na zaanga¿owanie w spó³kê Budowa Centrum Plac Teatralny Sp. z o.o. (4 551 tys. z³). Utworzenie rezerwy na zaanga¿owanie w WBC S.A. zwi¹zane by³o z udzia³em Banku w Programie Naprawczym WBC S.A., w ramach którego Bank obj¹³ w posiadanie pakiet akcji WBC S.A., reprezentuj¹cy 7,39% kapita³u spó³ki. Nabycie tych akcji za kwotê 14 781 tys. z³ zosta³o sfinansowane na warunkach preferencyjnych przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Z kolei rozwi¹zanie rezerwy na inwestycjê w BCPT Sp. z o.o. nast¹pi³o wskutek likwidacji tej spó³ki i przejêcia jej maj¹tku w poczet œrodków trwa³ych Banku. Bank utworzy³ równie¿ dodatkowe rezerwy celowe w kwocie 68 961 tys. z³ na nale¿noœci z tytu³u po¿yczek podporz¹dkowanych, finansuj¹cych dzia³alnoœæ specjalnych celowych spó³ek inwestycyjnych Handlowy Investments S.A. i Handlowy Investments S.a.r.l.

Podatek dochodowy Istotny wp³yw na wysokoœæ zysku netto za 2003 roku mia³ wzrost obci¹¿enia wyniku z tytu³u podatku dochodowego o 52,4 mln z³ w stosunku do 2002 roku. Wzrost ten w g³ównej mierze by³ efektem obni¿enia od 1 stycznia 2004 roku stopy podatku dochodowego od osób prawnych z 27% na 19%, które spowodowa³o koniecznoœæ przeliczenia aktywów z tytu³u odroczonego podatku wed³ug nowej stopy podatkowej. Ró¿nica z tego przeliczenia, w kwocie 49,7 mln z³, zosta³a odniesiona na wynik finansowy netto za bie¿¹cy okres sprawozdawczy. W rachunku zysków i strat za 2003 rok Bank nie uwzglêdni³ ulg podatkowych przewidywanych na lata 2007-2009, o których mowa w Porozumieniu z dnia 30 paŸdziernika 2003 roku podpisanym przez Zwi¹zek Banków Polskich, Ministra Gospodarki, Pracy

Raport Roczny 2003

Wyniki finansowe Banku

i Polityki Socjalnej oraz Ministra Finansów. Bank podj¹³ za to dzia³ania zmierzaj¹ce do ograniczenia negatywnego wp³ywu obni¿enia stawki CIT na wynik finansowy poprzez dokonanie szczegó³owego przegl¹du rezerw celowych pod k¹tem przekwalifikowania do kosztów uzyskania przychodu.

Wycena akcji i udzia³ów w jednostkach podporz¹dkowanych W 2003 roku zysk netto Banku zosta³ powiêkszony o 28 339 tys. z³ z tytu³u wyceny aktywów trwa³ych - istotnych akcji i udzia³ów w jednostkach podporz¹dkowanych metod¹ praw w³asnoœci. Kwota ta w rachunku zysków i strat zosta³a wykazana w pozycji „Udzia³ w zyskach/(stratach) netto jednostek podporz¹dkowanych wycenianych metod¹ praw w³asnoœci” i z³o¿y³a siê na ni¹ wycena nastêpuj¹cych jednostek: Dom Maklerski Banku Handlowego SA, Handlowy-Leasing S.A., Citileasing Sp. z o.o., Handlowy Zarz¹dzanie Aktywami S.A., Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Banku Handlowego S.A., Handlowy Inwestycje Sp. z o.o., Handlowy Inwestycje II Sp. z o.o., Handlowy Investments S.A., Handlowy Investments II S.a.r.l., Bank Rozwoju Cukrownictwa S.A., Polskie Pracownicze Towarzystwo Emerytalne DIAMENT S.A., PKO/Handlowy Powszechne Towarzystwo Emerytalne S.A., Handlowy-Heller S.A., KP Konsorcjum Sp. z o.o. Najwiêksz¹ czêœæ tej kwoty stanowi³ wp³yw wyceny aktywów netto Citileasing Sp. z o.o. w wysokoœci 17 424 tys. z³ oraz Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych BH S.A. w wysokoœci 6 963 tys. z³.

Analiza wskaŸnikowa WskaŸniki rentownoœci i efektywnoœci kosztowej banku 2003

2002

Stopa zwrotu z kapita³u (ROE)*

4,1%

Stopa zwrotu z aktywów (ROA)**

0,8%

Mar¿a odsetkowa netto (NIM)***

2,3%

2,2%

66,9%

59,5%

Koszty/dochody (Cost/Income)**** * ** *** ****

Iloraz zysku netto i œredniego stanu kapita³ów w³asnych (³¹cznie z zyskiem bie¿¹cego okresu) liczonego na bazie miesiêcznej; Iloraz zysku netto i przeciêtnego stanu sumy bilansowej liczonego na bazie miesiêcznej; Iloraz wyniku z tytu³u odsetek i przeciêtnego stanu sumy bilansowej liczonego na bazie miesiêcznej; Relacja sumy kosztów dzia³ania, amortyzacji i pozosta³ych kosztów operacyjnych (z wy³. amortyzacji wartoœci firmy) do sumy wyniku dzia³alnoœci bankowej i pozosta³ych przychodów operacyjnych

WskaŸniki rentownoœci kapita³u i aktywów Banku utrzyma³y siê na poziomie z roku poprzedniego, co by³o naturalnie efektem stabilizacji wszystkich wielkoœci finansowych, s³u¿¹cych do wyliczenia tych wskaŸników, tj. zysku netto oraz œredniego salda kapita³ów i sumy bilansowej. Poprawa mar¿y odsetkowej na aktywach odzwierciedla³a wzrost wyniku odsetkowego. WskaŸnik koszty/dochody pogorszy³ siê przede wszystkim wskutek spadku wyniku dzia³alnoœci bankowej. Mimo to jego wartoœæ kszta³towa³a siê na poziomie bliskim œredniej dla ca³ego sektora bankowego w Polsce.

Bilans W 2003 roku Bank odnotowa³ wzrost sumy bilansowej z 32 181,6 mln z³ do 33 268,6, tj. o 1 087,0 mln z³ lub 3,4%. Wzrost sumy bilansowej Banku w znacznym stopniu napêdza³ dynamiczny wzrost zobowi¹zañ wobec sektora niefinansowego, które powiêkszy³y siê z 16 063,0 mln z³ do 18 039,3 mln z³, tj. o 1 976,3 lub 12,3%. By³ to g³ównie efekt wzrostu œrodków zdeponowanych na rachunkach przedsiêbiorstw, które w swojej masie odnotowa³y w 2003 roku wzrost przychodów ze sprzeda¿y towarów i us³ug, lecz jednoczeœnie wci¹¿ nie decydowa³y siê na powa¿niejszy wzrost wydatków inwestycyjnych.

023

024

Raport Roczny 2003

Wyniki finansowe Banku

Bilans w tys. z³

Wg stanu na dzieñ 31/12/2002 31/12/2003

Zmiana tys. z³

Kasa, operacje z bankiem centralnym

1 186 514

979 308

207 206

21,2%

Nale¿noœci od sektora finansowego*

8 722 903

5 408 047

3 314 856

61,3%

13 252 870

13 535 347

(282 477)

(2,1%)

3 131

5 096

(1 965)

(38,6%)

3 371 706

4 296 398

(924 692)

(21,5%)

Nale¿noœci od sektora niefinansowego Nale¿noœci od sektora bud¿etowego D³u¿ne papiery wartoœciowe* Inwestycje kapita³owe*

459 721

598 164

(138 443)

(23,1%)

Pozosta³e papiery wartoœciowe i inne aktywa finansowe*

3 624 437

4 523 450

(899 013)

(19,9%)

Wartoœci niematerialne i prawne

1 295 012

1 377 477

(82 465)

(6,0%)

- w tym: wartoœæ firmy

1 243 645

1 316 091

(72 446)

(5,5%)

Rzeczowe aktywa trwa³e

764 145

816 655

(52 510)

(6,4%)

Inne aktywa

588 148

641 665

(53 517)

(8,3%)

33 268 587

32 181 607

1 086 980

3,4%

Aktywa razem Zobowi¹zania wobec Banku Centralnego

41 145

121 940

(80 795)

(66,3%)

3 826 082

3 448 194

377 888

11,0%

18 039 260

16 062 959

1 976 301

12,3%

465 145

636 294

(171 149)

(26,9%)

Inne zobowi¹zania z tytu³u instrumentów finansowych

3 362 332

4 182 578

(820 246)

(19,6%)

Inne pasywa

1 140 325

1 315 138

(174 813)

(13,3%)

Zobowi¹zania wobec sektora finansowego Zobowi¹zania wobec sektora niefinansowego Zobowi¹zania wobec sektora bud¿etowego

Rezerwy Fundusze w³asne Zysk netto Pasywa razem

447 331

445 395

1 936

0,4%

5 704 457

5 726 420

(21 963)

(0,4%)

242 510

242 689

(179)

(0,1%)

33 268 587

32 181 607

1 086 980

3,4%

* Po¿yczki podporz¹dkowane finansuj¹ce spó³ki inwestycyjne, obligacje zamienne Handlowy Investments S.A. oraz jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych reklasyfikowano do inwestycji kapita³owych.

Aktywa Przyrost œrodków finansowych przedsiêbiorstw wp³yn¹³ tak¿e na kszta³towanie siê aktywnej strony bilansu Banku. Nadwy¿ka tych œrodków zosta³a bowiem ulokowana na rynku miêdzybankowym, co znalaz³o odzwierciedlenie w bardzo silnym wzroœcie nale¿noœci od sektora finansowego. Wzrost zasobów finansowych klientów korporacyjnych Banku wp³yn¹³ tak¿e na poziom nale¿noœci od sektora niefinansowego, które zmniejszy³y siê. Sta³o siê tak g³ównie wskutek redukcji zad³u¿enia klientów korporacyjnych w rachunkach bie¿¹cych. W 2003 roku Bank zdecydowa³ siê skróciæ swoj¹ pozycjê w obligacjach skarbowych. Decyzja ta podjêta zosta³a pod wp³ywem niekorzystnych wydarzeñ na rynku tych papierów w II po³owie roku, kiedy to ze wzglêdu na obawy o stan finansów publicznych oraz wzrost ryzyka politycznego nast¹pi³a znaczna przecena tych papierów, a rynek rozpocz¹³ dyskontowanie podwy¿ek stóp procentowych Banku Centralnego. Z kolei przyrost portfela papierów d³u¿nych emitowanych przez podmioty niefinansowe wynika³ z aktywnej dzia³alnoœci Banku na rynku emisji papierów d³u¿nych przedsiêbiorstw, na którym zajmowa³ on pozycjê lidera.

Raport Roczny 2003

Wyniki finansowe Banku

Portfel d³u¿nych papierów wartoœciowych* w tys. z³

Wg stanu na dzieñ 31/12/2003 31/12/2002

Obligacje skarbowe

2 351 931

Obligacje NBP Bony skarbowe Certyfikaty depozytowe i obligacje banków Emitowane przez pozosta³e podmioty finansowe Emitowane przez podmioty niefinansowe Razem

Zmiana tys. z³

3 101 129

(749 198)

(24,2%)

384 884

644 489

(259 605)

(40,3%)

146 106

94 534

51 572

54,6%

57 221

79 229

(22 008)

(27,8%)

297

2 691

(2 394)

(89,0%)

431 266

374 326

56 940

15,2%

3 371 706

4 296 398

(924 692)

(21,5%)

* Obligacje zamienne Handlowy Investments S.A. reklasyfikowano do inwestycji kapita³owych.

Realizacja strategii stopniowej redukcji zaanga¿owañ kapita³owych Banku oraz utworzenie dodatkowych rezerw na po¿yczki podporz¹dkowane finansuj¹ce spó³ki inwestycyjne Banku wp³ynê³y na dalszy spadek bilansowej wartoœci portfela inwestycji kapita³owych w 2003 roku. Pod koniec 2003 roku aktywn¹ stronê bilansu Banku charakteryzowa³a wysoka p³ynnoœæ. Relatywnie du¿y udzia³ mia³y bowiem aktywa o krótkim okresie zapadalnoœci - jak np. depozyty miêdzybankowe - oraz aktywa ³atwo zbywalne - jak np. d³u¿ne papiery skarbowe. Taka struktura aktywów stanowi³a dobr¹ pozycjê wyjœciow¹ do rozwiniêcia w przysz³oœci akcji kredytowej na rzecz klientów.

Pasywa G³ówn¹ pozycjê finansuj¹c¹ aktywa Banku stanowi³y zobowi¹zania wobec klientów z sektora niefinansowego. W 2003 roku pozycja ta dynamicznie wzros³a dziêki depozytom korporacyjnym - jest to rynek, w którym Bank posiada pozycjê lidera. Szczególnie szybki wzrost tych depozytów nast¹pi³ w ostatnich miesi¹cach roku, co zwi¹zane by³o z rosn¹c¹ p³ynnoœci¹ finansow¹ polskich przedsiêbiorstw. W opisywanym okresie sprawozdawczym wielkoœæ zobowi¹zañ wobec sektora finansowego utrzymywa³a siê poni¿ej wielkoœci nale¿noœci od tego sektora. W koñcu roku ró¿nica ta przekroczy³a 5 mld z³, sygnalizuj¹c istnienie w Banku znacznej nadwy¿kowej p³ynnoœci. Utrzymanie funduszy w³asnych na poziomie prawie niezmienionym w porównaniu z koñcem 2002 roku by³o efektem przeznaczenia niemal ca³oœci zysku netto za rok 2002 na dywidendê dla akcjonariuszy. Tradycyjnie ju¿ istotnym zjawiskiem wystêpuj¹cym po obu stronach bilansu Banku jest znacz¹cy udzia³ niezrealizowanych zysków/strat z operacji instrumentami pochodnymi, który odzwierciedla skalê prowadzonych przez Bank pozabilansowych operacji kupna/sprzeda¿y. Bilansowa wycena tych instrumentów prezentowana jest w pozycji „Pozosta³e papiery wartoœciowe i inne aktywa finansowe” po stronie aktywnej oraz „Inne zobowi¹zania z tytu³u instrumentów finansowych” po stronie pasywnej bilansu.

025

026

Raport Roczny 2003

Wyniki finansowe Banku

Kapita³y w³asne i wspó³czynnik wyp³acalnoœci W 2003 roku wielkoœæ kapita³ów w³asnych Banku pozosta³a stabilna, co by³o efektem przeznaczenia niemal ca³oœci zysku netto za rok 2002 na wyp³atê dywidendy dla akcjonariuszy (241 720 tys. z³). Jedynie drobna czêœæ zysku w kwocie 969 tys. z³ zasili³a kapita³ rezerwowy. Wydarzeniem, które istotnie wp³ynê³o na strukturê kapita³u w³asnego w opisywanym okresie by³o powiêkszenie kapita³u zak³adowego o 21 736 tys. z³ w zwi¹zku z konwersj¹ na akcje pakietu 5 434 000 Specjalnych Partycypacyjnych Obligacji Zamiennych, bêd¹cego w³asnoœci¹ Powszechnego Zak³adu Ubezpieczeñ S.A.

Kapita³y w³asne w tys. z³

Wg stanu na dzieñ 31/12/2003 31/12/2002

Zmiana tys. z³

21 736

4,3%

Kapita³ zak³adowy

522 638

500 902

Kapita³ zapasowy

3 044 585

Kapita³ rezerwowy

1 725 273

1 754 547

(29 274)

(1,7%)

21 961

45 968

(24 007)

(52,2%)

390 000

Kapita³ z aktualizacji wyceny Fundusz ogólnego ryzyka bankowego Inne fundusze uzupe³niaj¹ce*

21 736

(21 736)

(100,0%)

Zysk (strata) z lat ubieg³ych

(31 318)

31 318

(100,0%)

Kapita³y w³asne ogó³em

5 704 457

5 726 420

(21 963)

(0,4%)

Fundusze podstawowe

5 682 496

5 658 716

23 780

0,4%

21 961

67 704

(45 743)

(67,6%)

Fundusze uzupe³niaj¹ce * Specjalne Partycypacyjne Obligacje Zamienne.

Ponadto w dniu 25 czerwca 2003 roku Zwyczajne Walne Zgromadzenie Banku podjê³o uchwa³ê w sprawie pokrycia z kapita³u rezerwowego straty w kwocie 31 318 tys. z³, wynikaj¹cej z zastosowania po raz pierwszy na dzieñ 1 stycznia 2002 roku wyceny udzia³ów w jednostkach podporz¹dkowanych metod¹ praw w³asnoœci. W sprawozdaniu finansowym Banku na dzieñ 31 grudnia 2002 roku strata ta zosta³a odniesiona na zysk/(stratê) z lat ubieg³ych. W koñcu 2003 roku pod wzglêdem wielkoœci kapita³ów w³asnych Bank plasowa³ siê na drugiej pozycji w sektorze bankowym. Poziom kapita³ów by³ w pe³ni wystarczaj¹cy do zachowania bezpieczeñstwa finansowego instytucji oraz zgromadzonych w niej depozytów. Wed³ug stanu na dzieñ 31 grudnia 2003 roku jedynym akcjonariuszem posiadaj¹cym co najmniej 5% udzia³ów w kapitale zak³adowym Banku i w ogólnej liczbie g³osów na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy by³a spó³ka Citibank Overseas Investment Corporation („COIC”) z siedzib¹ w New Castle, Stany Zjednoczone, podmiot zale¿ny od Citibank N.A. Podmiot ten posiada³ 116 717 574 akcji Banku, reprezentuj¹cych 89,33% udzia³ w kapitale zak³adowym oraz 89,33% g³osów na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy. W 2003 roku wielkoœæ udzia³u COIC zmniejszy³a siê w efekcie rozwodnienia kapita³u zak³adowego wskutek zamiany 5 434 000 Specjalnych Partycypacyjnych Obligacji Zamiennych, znajduj¹cych siê w posiadaniu Powszechnego Zak³ad Ubezpieczeñ S.A., na akcje zwyk³e na okaziciela serii B. Podwy¿szenie kapita³u zak³adowego Banku w nastêpstwie tej operacji zosta³o zarejestrowane w dniu 16 czerwca 2003 roku przez S¹d Rejonowy dla m.st. Warszawy XIX Wydzia³ Gospodarczy Rejestrowy.

Raport Roczny 2003

Wyniki finansowe Banku

W koñcu 2003 roku wspó³czynnik wyp³acalnoœci Banku wyniós³ 16,04% w porównaniu z 18,53% w koñcu 2002 roku. Obni¿ka wspó³czynnika spowodowana zosta³a g³ównie przez wzrost stawki pomniejszenia funduszy w³asnych z tytu³u wartoœci niematerialnych i prawnych z 30% w 2002 roku do 60% w 2003 roku (w 2004 roku stawka ta wzroœnie do 100%). Innym czynnikiem, który wp³yn¹³ na obni¿enie wspó³czynnika wyp³acalnoœci by³o powstanie dodatkowego wymogu kapita³owego w zwi¹zku z przekroczeniem przez Bank limitu koncentracji wierzytelnoœci wobec podmiotu powi¹zanego z sektora bankowego. Przekroczenie limitu dotyczy³o wierzytelnoœci z portfela handlowego. Mimo obni¿ki poziom wspó³czynnika wyp³acalnoœci nale¿y uznaæ za relatywnie wysoki, a poziom kapita³ów w³asnych jako zapewniaj¹cy bezpieczeñstwo œrodków zdeponowanych w Banku przez klientów.

Wspó³czynnik wyp³acalnoœci Stan na dzieñ, w tys. z³

31/12/2003

31/12/2002

Bilansowa wartoœæ funduszy w³asnych

5 704 457

5 726 420

Pomniejszenia, w tym:

1 113 992

780 685

746 187

394 827

- wartoœæ firmy - inne wartoœci niematerialne i prawne - udzia³y w podporz¹dkowanych jednostkach finansowych - fundusz z aktualizacji wyceny aktywów finansowych Fundusze w³asne do wyliczenia wspó³czynnika wyp³acalnoœci

Aktywa i zobowi¹zania pozabilansowe wa¿one ryzykiem (portfel bankowy)

Ca³kowity wymóg kapita³owy, w tym: - wymóg kapita³owy z tytu³u ryzyka kredytowego

30 820

18 415

344 544

352 070

(7 559)

15 373

4 590 465

4 945 735

20 098 770

21 525 850

2 289 828

2 134 678

1 607 902

1 722 068

- wymóg kapita³owy z tytu³u przekroczenia limitu koncentracji wierzytelnoœci

317 650

- suma wymogów kapita³owych z tytu³u ryzyka rynkowego

364 276

412 610

16,04%

18,53%

Wspó³czynnik wyp³acalnoœci

027

028

Raport Roczny 2003

Wyniki finansowe Banku

030

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

Dzialalnosc Banku

Kredyty i inne zaanga¿owania obci¹¿one ryzykiem Akcja kredytowa W 2003 roku Bank kontynuowa³ ostro¿n¹ politykê kredytow¹, stosuj¹c zasady oceny ryzyka kredytowego zgodne ze standardami Citigroup. Mimo przejœciowego wzrostu zaanga¿owania w I po³owie 2003 roku, w skali ca³ego roku wyst¹pi³ spadek wielkoœci portfela kredytowego. Wed³ug stanu na koniec roku nale¿noœci brutto od klientów niebankowych wynios³y 15 213,8 mln z³ w porównaniu z 15 505,2 mln z³ na koniec 2002 roku, tj. o 1,9% mniej. Podobnie jak w poprzednich latach, trzon portfela kredytowego brutto stanowi³y nale¿noœci od niefinansowych podmiotów gospodarczych. Wartoœæ brutto tych nale¿noœci spad³a w 2003 roku o 296,5 mln z³, tj. 2,3%, g³ównie w efekcie redukcji zad³u¿enia klientów korporacyjnych w rachunkach bie¿¹cych w grudniu 2003 roku. Mierzony wielkoœci¹ zaanga¿owania brutto udzia³ Banku w rynku kredytów korporacyjnych obni¿y³ siê z 9,7% do 9,1%.

Nale¿noœci kredytowe brutto od klientów z sektora niebankowego w tys. z³

Wg stanu na dzieñ 31/12/2003 31/12/2002

Nale¿noœci od sektora niefinansowego

14 079 865 1 131 309

Nale¿noœci od sektora finansowego Nale¿noœci od sektora bud¿etowego

Zmiana tys. z³

14 344 867

(265 002)

(1,8%)

1 155 708

(24 399)

(2,1%)

2 636

4 664

(2 028)

(43,5%)

Razem

15 213 810

15 505 239

(291 429)

(1,9%)

Niefinansowe podmioty gospodarcze

12 578 169

12 874 634

(296 465)

(2,3%)

Niebankowe instytucje finansowe

1 131 309

1 155 708

(24 399)

(2,1%)

Osoby prywatne

1 486 250

1 365 152

121 098

8,9%

15 446

105 081

(89 635)

(85,3%)

2 636

4 664

(2 028)

(43,5%)

Razem

15 213 810

15 505 239

(291 429)

(1,9%)

Nale¿noœci z³otowe

10 627 752

10 604 932

22 820

0,2%

4 586 058

4 900 307

(314 249)

(6,4%)

15 213 810

15 505 239

(291 429)

(1,9%)

Inne podmioty niefinansowe Jednostki bud¿etowe

Nale¿noœci walutowe Razem Nale¿noœci bez odsetek nale¿nych

Przewa¿aj¹ca czêœæ zaanga¿owania kredytowego Banku wobec niebankowych podmiotów finansowych dotyczy³a finansowania spó³ek zale¿nych Banku œwiadcz¹cych us³ugi leasingowe (Handlowy-Leasing S.A. i Citileasing Sp. z o.o.). Wed³ug stanu na 31 grudnia 2003 roku ³¹czna wartoœæ nale¿noœci wobec tych podmiotów wynios³a 733,8 mln z³

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

w porównaniu z 832,7 mln z³ w koñcu 2002 roku. Zasady kredytowania przez Bank jednostek Grupy Kapita³owej Banku s¹ identyczne jak dla klientów zewnêtrznych. W 2003 roku utrzymywa³ siê wzrostowy trend nale¿noœci od osób prywatnych, których g³ównym sk³adnikiem jest portfel zad³u¿enia klientów z tytu³u u¿ytkowania kart kredytowych. W koñcu grudnia 2003 roku wartoœæ brutto portfela nale¿noœci z tytu³u kart kredytowych wynios³a 835,9 mln z³ wobec 752,6 mln z³ w koñcu 2002 roku (wzrost o 11,1%). Wzrost portfela nale¿noœci od osób prywatnych wspiera³y ponadto bardzo dobre wyniki sprzeda¿y po¿yczek typu Personal Installment Loan oferowanych przez Sektor Bankowoœci Detalicznej oraz po¿yczek CitiFinancial. Udzia³ Banku w rynku kredytów dla osób prywatnych (mierzony wielkoœci¹ nale¿noœci brutto z wy³¹czeniem kredytów mieszkaniowych, których Bank nie posiada³ w ofercie w 2003 roku) wzrós³ w 2003 roku z 3,3% do 3,5%. W 2003 roku zaobserwowano jedynie nieznaczne zmiany w strukturze walutowej portfela kredytowego. Udzia³ kredytów walutowych zmniejszy³ siê z 31,6% do 30,1%, przy czym nale¿y jednak pamiêtaæ, ¿e du¿a czêœæ tych kredytów denominowana jest w euro, które w 2003 roku aprecjonowa³o wobec z³otego a¿ o 17,3%. Bank udziela kredytów walutowych wy³¹cznie klientom dysponuj¹cym naturalnym zabezpieczeniem przed ryzykiem kursowym w postaci wp³ywów eksportowych w walucie obcej lub takim, którzy - wed³ug oceny Banku - s¹ w stanie zaabsorbowaæ ryzyko deprecjacji polskiej waluty bez znacz¹cego pogorszenia swojej sytuacji finansowej. Bank regularnie kontroluje koncentracjê swojego portfela zaanga¿owañ, d¹¿¹c do unikniêcia uzale¿nienia portfela od w¹skiej grupy klientów. Wed³ug stanu na 31 grudnia 2003 roku w portfelu bankowym nie wystêpowa³o ¿adne zaanga¿owanie wykraczaj¹ce poza ustawowe limity koncentracji wierzytelnoœci. Najwiêksze zaanga¿owanie dotyczy³o finansowania jednej ze spó³ek leasingowych nale¿¹cych do Banku.

Jakoœæ portfela kredytowego W 2003 roku Bank odnotowa³ wzglêdn¹ stabilizacjê wskaŸników jakoœci portfela kredytowego. Udzia³ nale¿noœci zagro¿onych w portfelu brutto zwiêkszy³ siê w tym okresie nieznacznie z 29,4% do 29,8%.

WskaŸniki jakoœci portfela kredytowego Wg stanu na dzieñ

31/12/2003 tys. z³ Udzia³ %

31/12/2002 tys. z³ Udzia³ %

Nale¿noœci brutto od podmiotów niebankowych wg jakoœci zaanga¿owañ W sytuacji normalnej

9 053 548

59,5%

9 245 925

59,7%

Pod obserwacj¹

1 625 103

10,7%

1 694 536

10,9%

Zagro¿one

4 535 159

29,8%

4 564 778

29,4%

709 186

4,7%

1 096 069

7,1%

1 935 282

12,7%

1 889 792

12,2%

- poni¿ej standardu - w¹tpliwe - stracone Razem nale¿noœci od sektora niebankowego Nale¿noœci bez odsetek nale¿nych

1 890 691

12,4%

1 578 917

10,2%

15 213 810

100,0%

15 505 239

100,0%

031

032

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

Istotna czêœæ nale¿noœci zagro¿onych by³a klasyfikowana przez Bank jako zagro¿one z powodu budz¹cej zastrze¿enia sytuacji finansowej kredytobiorców, niezale¿nie od tego czy obs³ugiwali oni terminowo swoje zad³u¿enie lub czy nale¿noœci te by³y zabezpieczone gwarancjami spó³ek posiadaj¹cych wysokie oceny ratingowe. Zale¿noœæ ta znajduje potwierdzenie w wysokoœci wskaŸnika udzia³u nale¿noœci przeterminowanych (tj. charakteryzuj¹cych siê opóŸnieniem w sp³acie powy¿ej 30 dni) w portfelu brutto, który dla podmiotów niefinansowych wyniós³ w koñcu roku 11,6%, a wiêc grubo poni¿ej udzia³u wskaŸnika nale¿noœci zagro¿onych. Inn¹ u¿yteczn¹ miar¹ jakoœci portfela kredytowego Banku jest wielkoœæ nale¿noœci znajduj¹cych siê w restrukturyzacji b¹dŸ windykacji. Wed³ug stanu na koniec grudnia 2003 roku by³o to 2 117 mln z³, tj. o 15 mln z³ lub 0.7% mniej ni¿ w koñcu 2002 roku, a tym samym ponad dwukrotnie mniej od ca³kowitej wartoœci nale¿noœci zagro¿onych. Jednostki odpowiedzialne za zarz¹dzanie tymi nale¿noœciami, tj. Departament Restrukturyzacji w Pionie Zarz¹dzania Ryzykiem oraz Biuro Restrukturyzacji i Windykacji w Pionie Bankowoœci Przedsiêbiorstw, zatrudnia³y ³¹cznie 29 osób. W opisywanym okresie szczególnie dobrymi wynikami móg³ pochwaliæ siê Departament Restrukturyzacji, który zdo³a³ odzyskaæ znacz¹ce kwoty z³ych d³ugów. Wed³ug stanu na 31 grudnia 2003 roku kwota rezerw celowych utworzonych na zaanga¿owania zagro¿one wynios³a 1 505,9 mln z³ i spe³nia³a wymogi okreœlone przepisami Narodowego Banku Polskiego. Bank posiada³ ponadto rezerwê na ryzyko ogólne w kwocie 300 mln z³ utworzon¹ w latach poprzednich, która stanowi³a dodatkowe zabezpieczenie przed ryzykiem nie pokrytym rezerwami celowymi. WskaŸniki pokrycia nale¿noœci rezerwami utrzymywa³y siê na stabilnym poziomie. Nale¿y zwróciæ uwagê, ¿e na poziom tych wskaŸników w sposób szczególny wp³ywa fakt posiadania przez Bank du¿ego zaanga¿owania wobec klientów, bêd¹cych spó³kami-córkami miêdzynarodowych koncernów (tzw. segment Global Relationship Banking). Zgodnie z wymogami NBP obowi¹zuj¹cymi w 2003 roku, spó³ki te klasyfikowano pod k¹tem ryzyka kredytowego jako samodzielne podmioty, niezale¿nie od tego, ¿e nale¿noœci od tej grupy klientów zabezpieczane by³y zazwyczaj gwarancjami uzyskanymi od zagranicznych spó³ek-matek. W efekcie wed³ug stanu na 31 grudnia 2003 roku 1 262 mln z³ nale¿noœci brutto od klientów GRB sklasyfikowanych by³o jako poni¿ej standardu lub w¹tpliwe.

Rezerwy na nale¿noœci kredytowe od klientów sektora niebankowego w tys. z³ Rezerwy celowe na nale¿noœci - pod obserwacj¹ - zagro¿one Rezerwa na ryzyko ogólne Razem rezerwy

Wg stanu na dzieñ 31/12/2003 31/12/2002

Zmiana tys. z³

1 505 931

1 470 434

35 497

2,4%

1 505 931

1 470 434

35 497

2,4%

300 000

35 497

2,0%

1 805 931

1 770 434

WskaŸnik pokrycia rezerwami nale¿noœci ogó³em

11,9%

11,4%

WskaŸnik pokrycia rezerwami nale¿noœci zagro¿onych

39,8%

38,8%

W 2003 roku Bank dokona³ spisania, w ciê¿ar utworzonych wczeœniej rezerw kredytowych, nale¿noœci nieœci¹galnych na ³¹czn¹ kwotê 54 635 tys. z³.

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

Zaanga¿owania pozabilansowe Zobowi¹zania pozabilansowe warunkowe udzielone w tys. z³ Gwarancje

Wg stanu na dzieñ 31/12/2002 31/12/2003

Zmiana tys. z³

3 020 936

2 738 719

282 217

10,3%

160 337

187 117

(26 780)

(14,3%)

16 969

12 013

4 956

41,3%

Kredyty przyrzeczone

8 034 233

6 662 409

1 371 824

20,6%

Lokaty do wydania

3 179 425

646 991

15 058 891

9 600 258

5 458 633

56,9%

145 019

145 307

(288)

(0,2%)

0,96%

1,51%

Akredytywy w³asne Akredytywy obce potwierdzone

Inne dotycz¹ce finansowania Razem Rezerwy na zobowi¹zania pozabilansowe WskaŸnik pokrycia rezerwami

W 2003 roku Bank odnotowa³ du¿y wzrost udzielonych zobowi¹zañ pozabilansowych. Zadecydowa³a o tym kwota 3 179,4 mln z³ ujêta w pozycji „Lokaty do wydania”, reprezentuj¹ca lokaty miêdzybankowe, dla których termin realizacji zwi¹zany jest jedynie z czasem niezbêdnym do technicznego przygotowania przep³ywu œrodków. Silny wzrost kredytów przyrzeczonych o 1 371,8 mln z³ (20,6%) odzwierciedla³ spadek zad³u¿enia klientów w rachunkach bie¿¹cych, w efekcie którego zmniejszy³o siê wykorzystanie limitów dostêpnego dla klientów zad³u¿enia w rachunkach bie¿¹cych. Obserwowany w 2003 roku spadek wartoœci akredytyw w³asnych odzwierciedla malej¹cy popyt na ten instrument, co zwi¹zane by³o z rosn¹cym wykorzystaniem prostszych metod regulowania nale¿noœci z tytu³u handlu, jak np. polecenie zap³aty.

Fundusze zewnêtrzne Wed³ug stanu na 31 grudnia 2003 roku ³¹czna wartoœæ funduszy zewnêtrznych Banku wynosi³a 22 287,7 mln z³ i by³a o 2 116,6 mln z³ (10,5%) wy¿sza ni¿ w koñcu 2002 roku. Najwiêkszy udzia³ we wzroœcie finansowania zewnêtrznego dzia³alnoœci Banku mia³y zobowi¹zania wobec sektora niefinansowego, które zwiêkszy³y siê o 1 991,9 mln z³ (12,5%). By³ to g³ównie efekt dynamicznego przyrostu depozytów przedsiêbiorstw w ostatnim miesi¹cu 2003 roku, zwi¹zanego z rosn¹c¹ nadwy¿k¹ p³ynnoœci finansowej tego sektora. Dodatkowym czynnikiem wspieraj¹cym pozyskiwanie depozytów korporacyjnych by³a bogata oferta bankowoœci transakcyjnej, w której Bank tradycyjnie dzier¿y pozycjê rynkowego lidera. Impuls wzrostowy na rynku depozytów przedsiêbiorstw okaza³ siê na tyle silny, ¿e wzros³y równie¿ depozyty terminowe, które w warunkach niskich stóp procentowych wykazuj¹ tendencjê malej¹c¹, notabene zauwa¿aln¹ jeszcze w I pó³roczu 2003 roku. Wzrost zobowi¹zañ od niefinansowych podmiotów gospodarczych w 2003 roku wyst¹pi³ w ca³ym sektorze bankowym, w zwi¹zku z czym udzia³ Banku w tym rynku pozosta³ stabilny na poziomie 15% (pozycja nr 1 w sektorze).

033

034

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

Fundusze zewnêtrzne w tys. z³ Zobowi¹zania wobec Banku Centralnego

Wg stanu na dzieñ 31/12/2003 31/12/2002

Zmiana tys. z³

40 816

121 344

(80 528)

(66,4%)

3 806 003

3 430 715

375 288

10,9%

Zobowi¹zania bie¿¹ce

2 343 320

1 886 237

457 083

24,2%

Zobowi¹zania terminowe

1 462 683

1 544 478

(81 795)

(5,3%)

- depozyty bankowe

611 635

472 923

138 712

29,3%

- kredyty otrzymane

545 332

522 103

23 229

4,4%

- depozyty terminowe instytucji niebankowych

305 716

549 452

(243 736)

(44,4%)

Zobowi¹zania wobec sektora finansowego

Zobowi¹zania wobec sektora niefinansowego

17 976 054

15 984 177

1 991 877

12,5%

Zobowi¹zania bie¿¹ce

8 877 277

7 548 770

1 328 507

17,6%

Zobowi¹zania terminowe

9 098 777

8 435 407

663 370

7,9%

464 801

634 793

(169 992)

(26,8%)

Zobowi¹zania bie¿¹ce

304 107

410 686

(106 579)

(26,0%)

Zobowi¹zania terminowe

160 694

224 107

(63 413)

(28,3%)

22 287 674

20 171 029

2 116 645

10,5%

Zobowi¹zania wobec sektora bud¿etowego

Razem fundusze zewnêtrzne Bez odsetek do zap³acenia

W 2003 roku zahamowany zosta³ spadkowy trend depozytów osób prywatnych, utrzymuj¹cy siê od koñca 2001 roku z powodu obni¿ek oprocentowania i wprowadzenia podatku od dochodów z lokat bankowych osi¹ganych przez osoby prywatne. Ponowny przyp³yw oszczêdnoœci osób prywatnych do Banku zwi¹zany by³ g³ównie z wycofywaniem siê klientów detalicznych z inwestycji w fundusze inwestycyjne papierów d³u¿nych. Klientów zniechêca³y coraz ni¿sze stopy zwrotu z tych funduszy - spowodowane g³ównie przez spadek cen obligacji zapocz¹tkowany w II pó³roczu 2003 roku. Ogó³em udzia³ Banku w rynku depozytów osób prywatnych wzrós³ w 2003 roku z 2,9% do 3,0%. Obserwowany w 2003 roku spadek depozytów od sektora bud¿etowego w du¿ym stopniu by³ wynikiem nasilaj¹cej siê konkurencji w obs³udze podmiotów bud¿etowych ze strony banków kontrolowanych przez Skarb Pañstwa. M.in. jednostki bud¿etowe zosta³y zwolnione z obowi¹zku og³aszania przetargu na obs³ugê bankow¹, jeœli zdecydowa³y siê zleciæ tak¹ obs³ugê Bankowi Gospodarstwa Krajowego S.A. Udzia³ Banku w rynku depozytów sektora bud¿etowego zmniejszy³ siê w opisywanym okresie z 3,1% do 2,3%.

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

Zobowi¹zania wobec klientów niebankowych w tys. z³

Wg stanu na dzieñ 31/12/2002 31/12/2003

Zmiana tys. z³

Zobowi¹zania wobec: Osób prywatnych

5 977 170

6 013 546

(36 376)

11 133 152

9 066 496

2 066 656

22,8%

830 607

890 373

(59 766)

(6,7%)

1 802 576

1 363 253

439 323

32,2%

464 801

634 793

(169 992)

(26,8%)

35 126

13 762

21 364

155,2%

Razem

20 243 432

17 982 223

2 261 209

12,6%

Bie¿¹ce

10 678 242

8 773 258

1 904 984

21,7%

Niefinansowych podmiotów gospodarczych Instytucji niekomercyjnych Niebankowych podmiotów finansowych Sektora bud¿etowego Zobowi¹zania na przejœciowej ewidencji

Terminowe

(0,6%)

9 565 190

9 208 965

356 225

3,9%

Razem

20 243 432

17 982 223

2 261 209

12,6%

Z³otowe

14 927 513

12 985 687

1 941 826

15,0%

5 315 919

4 996 536

319 383

6,4%

20 243 432

17 982 223

2 261 209

12,6%

Walutowe Razem Bez odsetek do zap³acenia

Bankowoœæ transakcyjna Bank posiada bogat¹, kompleksow¹ i nowoczesn¹ ofertê produktow¹ w zakresie obs³ugi finansowej i transakcyjnej przedsiêbiorstw. Równolegle ze œwiadczeniem tradycyjnych us³ug - takich jak np. prowadzenie rachunków bie¿¹cych, realizacja przelewów krajowych i zagranicznych, przyjmowanie depozytów, udzielanie kredytów w rachunku bie¿¹cym - Bank prowadzi intensywn¹ rozbudowê oferty i akwizycjê klientów w grupie bardziej wyrafinowanych produktów bankowoœci transakcyjnej, w tym zw³aszcza bankowoœci elektronicznej i internetowej. Rozwój tej dzia³alnoœci prowadzony jest we wspó³pracy z Citigroup Global Transaction Services. W 2003 roku oferta Banku w obszarze zarz¹dzania œrodkami finansowymi przedsiêbiorstw obejmowa³a nastêpuj¹ce grupy produktowe: bankowoœæ elektroniczna i internetowa, zarz¹dzanie nale¿noœciami, zarz¹dzanie p³ynnoœci¹, p³atnoœci, finansowanie handlu, obs³uga handlu.

035

036

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

Bankowoœæ elektroniczna i internetowa W obszarze bankowoœci internetowej Bank odnotowa³ dynamiczny wzrost wykorzystania platformy transakcyjnej CitiDirect, bêd¹cej sztandarowym kana³em internetowej obs³ugi klientów korporacyjnych w zakresie produktów bankowoœci transakcyjnej. Ogó³em w koñcu 2003 roku obs³ugiwano 5 957 instalacji CitiDirect, w porównaniu z 3 170 na pocz¹tku roku. Atutem pakietu CitiDirect jest mo¿liwoœæ dostêpu do rachunku bankowego firmy - klienta w czasie rzeczywistym i wykonywania ca³ej gamy transakcji za pomoc¹ komputerowego po³¹czenia z Internetem bezpoœrednio z siedziby klienta. CitiDirect posiada ponadto rozbudowane opcje raportowania oraz importu/eksportu danych. Najwy¿szy poziom bezpieczeñstwa systemu zapewniaj¹ nowoczesne techniki szyfrowania danych. Docelowo w ramach CitiDirect obs³ugiwani bêd¹ wszyscy klienci korporacyjni korzystaj¹cy z us³ug bankowoœci elektronicznej (w tym m.in. u¿ytkownicy systemów Goniec i MTMS32 oferowanych odpowiednio przez Bank Handlowy w Warszawie SA i Citibank (Poland) S.A. przed fuzj¹). W koñcu 2003 roku Bank obs³ugiwa³ ³¹cznie 13,0 tys. instalacji bankowoœci internetowej u klientów korporacyjnych. Wszystkie systemy bankowoœci elektronicznej u¿ytkowane przez klientów Banku zosta³y dostosowane do wymogów standardu NRB/IBAN. Wysoki poziom oferty bankowoœci internetowej dla klientów korporacyjnych zosta³ doceniony przez ekspertów presti¿owego magazynu „Global Finance”, którzy po raz kolejny przyznali Bankowi tytu³ „Best Corporate/Institutional Internet Bank in Poland 2003”. W 2003 roku prowadzone by³y intensywne dzia³ania, maj¹ce na celu ograniczenie wymiany dokumentów papierowych pomiêdzy Bankiem i jego klientami. Znacz¹cym osi¹gniêciem by³o wprowadzenie w marcu elektronicznej dystrybucji wyci¹gów do klientów korporacyjnych Banku i konwersja w ci¹gu roku oko³o 20% ca³kowitej liczby wyci¹gów na tê metodê. Gama us³ug elektronicznej dystrybucji wyci¹gów obejmowa³a e-wyci¹gi - tj. dystrybucjê wyci¹gów w formacie PDF za poœrednictwem platformy CitiDirect, Wyci¹gi e-mail - czyli wysy³kê wyci¹gów w formacie PDF za poœrednictwem poczty elektronicznej, a tak¿e Elektroniczne Archiwum Wyci¹gów i Awiz - czyli archiwizacjê wyci¹gów na p³ycie CD-ROM. W grudniu 2003 roku z us³ug tych korzysta³o ponad 2,5 tys. klientów Banku, z czego 2,0 tys. za poœrednictwem platformy CitiDirect.

Zarz¹dzanie nale¿noœciami W obszarze zarz¹dzania nale¿noœciami Bank wypracowa³ alternatywê dla d³ugich kolejek w punktach przyjmuj¹cych wp³aty klientów indywidualnych. Jest ni¹ Unikasa - Sieæ Obs³ugi P³atnoœci, nowy produkt wdro¿ony na prze³omie 2002 i 2003 roku, który pozwala zaoszczêdziæ czas i pieni¹dze p³atnika. Ide¹ produktu jest mo¿liwoœæ regulowania rachunków przez osoby indywidualne przy okazji wizyty np. w hipermarkecie, czy te¿ na stacji paliw. W roku 2003 sieci¹ Unikasa objêtych zosta³o ju¿ kilkaset lokalizacji. Wspó³praca zosta³a nawi¹zana m.in. z takimi sieciami jak: Geant Polska, Leader Price i Tesco. Ponadto wspólnie z PKN Orlen i Statoil Polska uruchomiony zosta³ pilota¿owy program umo¿liwiaj¹cy przyjmowanie p³atnoœci równie¿ na stacjach benzynowych. Obecnie dzia³a blisko 100 punktów na stacjach benzynowych, które pod szyldem „Unikasa - tu zap³acisz rachunki” realizuj¹ faktury masowych wierzycieli. D¹¿¹c do rozszerzenia wachlarza rachunków, jakie mo¿na regulowaæ w Unikasie, Bank nawi¹za³ wspó³pracê z najwiêkszymi masowymi wierzycielami w kraju. W 2003 roku obserwowany by³ dalszy, znacz¹cy wzrost wykorzystania systemu obs³ugi p³atnoœci masowych SpeedCollect. System ten umo¿liwia klientom korporacyjnym Banku automatyczne rozksiêgowywanie wp³ywów od odbiorców i uzgadnianie sald na rachunkach. System oferowany jest m.in. operatorom telefonii komórkowej i stacjonarnej, operatorom telewizji kablowych, dystrybutorom energii elektrycznej i gazu, czy te¿ firmom ubezpieczeniowym. W odniesieniu do 2002 roku odnotowany zosta³ znacz¹cy wzrost iloœci procesowanych transakcji jak i wzrost przychodów prowizyjnych na tym produkcie. Liczba transakcji przetworzonych w 2003 roku w ramach œwiadczenia us³ugi

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

SpeedCollect wynios³a 121,6 mln, tj. o 40% wiêcej ni¿ w roku poprzednim. System SpeedCollect zosta³ w pe³ni dostosowany do procesowania transakcji w nowym formacie rachunku bankowego IBAN/NRB. Funkcjonalnoœæ systemu zosta³a rozszerzona o nowy modu³ - SpeedCollect Plus - system, który umo¿liwia uzgodnienie w siedzibie Banku tzw. „p³atnoœci w¹tpliwych”. Obecnie, dziêki porównaniu p³atnoœci spodziewanych przez klienta z p³atnoœciami zaksiêgowanymi na jego rachunku, Bank poddaje korekcie wp³aty dotychczas nierozpoznane np. z powodu b³êdnych danych, ksiêgowañ zbiorczych, czy te¿ wp³at czêœciowych. Rok 2003 up³yn¹³ tak¿e pod znakiem silnego rozwoju Polecenia Zap³aty. Bank wspó³tworzy³ koalicjê na rzecz Polecenia Zap³aty i aktywnie w niej uczestniczy. Koalicja ta jest wspóln¹ inicjatyw¹ podjêt¹ przez us³ugodawców oferuj¹cych swoim klientom Polecenie Zap³aty. S¹ to banki obs³uguj¹ce Polecenie Zap³aty oraz Krajowa Izba Rozliczeniowa pod patronatem Zwi¹zku Banków Polskich. Celem koalicji jest promowanie i informowanie o poleceniu zap³aty jako us³udze. W roku 2003 Bank uruchomi³ us³ugê Polecenia Zap³aty dla kilkudziesiêciu nowych klientów m.in. operatorów telefonicznych, dystrybutorów energii elektrycznej i gazu oraz ubezpieczycieli. Wspólna inicjatywa Pionu Bankowoœci Transakcyjnej oraz sektora Bankowoœci Detalicznej zaowocowa³a wdro¿eniem aktywacji Polecenia Zap³aty przez telefon. Bank wprowadzi³ ten typ us³ugi jako pierwszy bank w Polsce, wyznaczaj¹c w ten sposób nowy kierunek rozwoju us³ugi. Efektem tych dzia³añ by³o podwojenie liczby transakcji obs³u¿onych przez Bank do 2,85 mln, co pozwoli³o umocniæ pozycjê lidera na rynku Poleceñ Zap³aty z udzia³em 57% w grudniu 2003 roku.

Zarz¹dzanie p³ynnoœci¹ Rok poprzedni by³ znacz¹cy tak¿e dla produktów zarz¹dzania p³ynnoœci¹. W 2003 roku zaobserwowano, i¿ czêœæ deponentów zaczê³a przyk³adaæ wiêksz¹ wagê do optymalizacji lokowania swoich œrodków i coraz czêœciej decydowa³a siê na zakup jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych. Wychodz¹c naprzeciw oczekiwaniom klientów, Bank zawar³ umowê dystrybucyjn¹ z TFI Banku Handlowego S.A. Na mocy tej umowy klienci mog¹ za poœrednictwem Banku otwieraæ rejestry w funduszu inwestycyjnym CitiP³ynnoœciowy SFIO, stanowi¹cym alternatywê dla lokowania œrodków w lokaty typu overnight lub kilkudniowe. W ci¹gu roku Bank pozyska³ kilkudziesiêciu klientów, którzy zainwestowali w nowy produkt, charakteryzuj¹cy siê wysok¹ p³ynnoœci¹ i mo¿liwoœci¹ dywersyfikacji inwestowanych œrodków. Aby przekonaæ niezdecydowanych klientów, Bank wprowadzi³ nowy produkt „Lokatê MIX”, który jest po³¹czeniem inwestowania nadwy¿ek finansowych klientów w lokatê terminow¹ oraz jednostki uczestnictwa CitiP³ynnoœciowy SFIO. Produktem s³u¿¹cym do zarz¹dzania p³ynnoœci¹ klientów dzia³aj¹cych globalnie oraz zarz¹dzaj¹cych swoj¹ p³ynnoœci¹ na poziomie miêdzynarodowego holdingu jest Cross-Border Pooling. W stworzonym dla celów tego produktu centrum finansowym w Citibanku w Londynie nastêpuje wirtualna koncentracja œrodków pieniê¿nych, pochodz¹cych od poszczególnych spó³ek, prowadz¹cych swoj¹ dzia³alnoœæ na ca³ym obszarze Unii Europejskiej i innych krajów Europy. Produkt opiera siê na systemie automatycznych przeksiêgowañ pomiêdzy Citibankiem w Londynie a Citibankiem w kraju pochodzenia spó³ki. W ubieg³ym roku Bank wdro¿y³ do Cross-Border Pooling pierwszego klienta, staj¹c siê tym samym jedynym na rynku polskim bankiem oferuj¹cym tego typu rozwi¹zanie.

037

038

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

P³atnoœci W zwi¹zku z rosn¹c¹ potrzeb¹ lepszego zabezpieczania transakcji w obrocie gospodarczym, Bank wprowadzi³ do portfela swoich us³ug Rachunki Zastrze¿one. Us³uga ta ma za zadanie zabezpieczaæ zarówno interesy nabywcy, jak i dostawcy. Œrodki zdeponowane na Rachunku Zastrze¿onym s¹ uwalniane na rzecz jednej ze stron transakcji po spe³nieniu warunków okreœlonych w umowie Rachunku Zastrze¿onego. Decyzjê o wyp³acie œrodków podejmuje Bank, który bierze na siebie obowi¹zek weryfikacji dokumentów stanowi¹cych podstawê wyp³aty œrodków. W 2003 roku nast¹pi³o znaczne rozszerzenie oferty produktowej w zakresie obs³ugi gotówkowej przedsiêbiorstw. Wprowadzono dodatkow¹ us³ugê, podnosz¹c¹ konkurencyjnoœæ i kompletnoœæ produktu - konwoje gotówki. Bank rozpocz¹³ wspó³pracê z firm¹ konwojuj¹c¹, która odbiera gotówkê z siedziby klienta i deponuje j¹ w jednostkach Banku. W marcu 2003 roku zosta³a wdro¿ona promocyjna oferta deponowania gotówki dla klientów z sektora ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw. Dziêki temu do koñca 2003 roku podpisano 118 nowych umów œwiadczenia obs³ugi gotówkowej. Bank zanotowa³ równie¿ wzrost iloœci przeliczanej gotówki o 22% w porównaniu z 2002 rokiem. Bank rozszerzy³ ponadto wspó³pracê z firm¹ œwiadcz¹c¹ us³ugi w zakresie liczenia i sortowania gotówki. W rezultacie firma przejê³a obs³ugê 13 placówek przeliczania gotówki, a 3 inne pozosta³y w rêkach Banku. Dla porównania w 2002 roku by³o to odpowiednio 5 i 16 placówek. W roku 2003 Biuro Zarz¹dzania Produktami Kartowymi rozszerzy³o ofertê kart Citibank Business o Debetow¹ Kartê Citibank Business. Wydarzenie to mia³o ogromne znaczenie ze wzglêdu na fakt, i¿ tego typu produkt zosta³ wydany po raz pierwszy na œwiecie w ramach Citigroup. Nast¹pi³ równie¿ dalszy rozwój Przedp³aconych Kart P³atniczych. Podpisano 13 nowych umów na wydanie Przedp³aconych Kart P³atniczych w ramach programów lojalnoœciowych i promocyjnych, co skutkowa³o wydaniem 12 329 kart. Dodatkowo podpisano 66 umów na wydanie Elektronicznych Bonów Towarowych i w ramach tych projektów wydano 105 856 kart. Ogó³em 80 klientów instytucjonalnych Banku wykorzysta³o karty przedp³acone w programów lojalnoœciowych lub skorzysta³o z opcji elektronicznego bonu towarowego. By³y wœród nich takie instytucje jak Amica Wronki, Carlsberg Okocim, Nestlé Polska, Polfa Kutno S.A., ICI Polska Sp. z o.o., Electrolux Poland Sp. z o.o., Bosch-Siemens, British American Tobacco Polska, General Motors/Opel, Œnie¿ka S.A., JVC Poland, Pekaes Multi-Spedytor. Klient Banku okreœla liczbê kart przedp³aconych, jak¹ chce wydaæ, sposób ich zasilania i dystrybucji, a tak¿e ostateczny wzór graficzny karty. Citibank Handlowy wydaje przedp³acone karty Visa Electron dla przedsiêbiorstw z rocznym, dwuletnim lub trzyletnim okresem wa¿noœci. Wa¿nym osi¹gniêciem biznesowym Banku w opisywanym okresie by³o wydanie 55 tys. kart Visa Electron dla cz³onków Krajowej Spó³dzielczej Kasy Oszczêdnoœciowo-Kredytowej („SKOK”). Wspó³praca w zakresie wydawania kart Visa Electron dla cz³onków SKOK rozpoczê³a siê ju¿ w 1998 roku, jednak liczba pozyskanych t¹ drog¹ klientów kartowych nie przekroczy³a 3 tys. W 2003 roku zawarto nowe porozumienie, w którym SKOK zagwarantowa³ wydanie minimum 50 tys. nowych kart. Proces wydawania nowych kart rozpocz¹³ siê w sierpniu 2003 roku i trwa³ do po³owy wrzeœnia 2003 roku. Ogó³em w 2003 roku Biuro Zarz¹dzania Produktami Kartowymi wyda³o prawie 200 000 ró¿nego rodzaju kart p³atniczych w systemie Visa. W styczniu 2003 roku polska edycja magazynu „Business Week” uhonorowa³a Bank nagrod¹ Portfel Roku za najbardziej innowacyjny produkt 2002 roku - Przedp³acone Karty P³atnicze. W 2003 roku system autoryzacji p³atnoœci w Internecie CitiConnect obs³u¿y³ 14,3 tys. transakcji na ³¹czn¹ kwotê 2,6 mln z³. CitiConnect jest systemem rozliczeniowym akceptuj¹cym zarówno karty p³atnicze, jak i wirtualne. W koñcu czerwca 2003 roku CitiConnect obs³ugiwa³ 116 sklepów internetowych.

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

Obs³uga i finansowanie handlu Bank utrzymuje dominuj¹c¹ pozycjê na rynku obs³ugi rozliczeñ handlu. Jej fundamentem jest szeroka baza klientowska oraz wieloletnie doœwiadczenie w œwiadczeniu us³ug finansowych na rzecz polskich przedsiêbiorstw, w tym zw³aszcza eksporterów i importerów. W 2003 roku z produktów obs³ugi i finansowania handlu korzysta³o ³¹cznie 2,5 tys. klientów. Wa¿nym atutem Banku Handlowego na rynku obs³ugi handlu jest kompletna oferta produktowa, która obejmuje zarówno tradycyjne produkty obs³ugi i finansowania handlu, takie jak akredytywy, gwarancje, inkaso dokumentowe, porêczenia, awale, dyskonto weksli, dyskonto nale¿noœci udokumentowanych fakturami, jak i produkty bêd¹ce odpowiedzi¹ na nowe potrzeby rynku rozliczeñ handlu zagranicznego i krajowego, jak faktoring na platformie elektronicznej, karty Paylink, program Channel Finance czy transakcje prefinansowania handlu. Najwiêkszy udzia³ w ³¹cznej wartoœci obs³u¿onych transakcji handlowych odnotowano dla gwarancji (44% w ujêciu wartoœciowym), akredytyw importowych (14%) oraz faktoringu (12%). Bank jest jednym z nielicznych banków w kraju, które oferuj¹ mo¿liwoœæ korzystania z produktów finansowania handlu w drodze elektronicznej. W ramach struktur Banku œwiadczeniem us³ug faktoringowych zajmuje siê Departament Produktów Finansowania Handlu. W maju 2003 roku oferta faktoringowa Banku zosta³a wzbogacona o Faktoring Niefinansowy, w ramach którego Bank rozlicza wp³aty z tytu³u wierzytelnoœci przelanych przez cedenta bez równoczesnego ich dyskontowania. Klientowi niepotrzebuj¹cemu œrodków z tytu³u dyskonta, a jedynie obs³ugi i monitorowania ich sp³at, Bank dostarcza szczegó³owe raporty dotycz¹ce sp³at wierzytelnoœci oraz wysy³a d³u¿nikom monity przypominaj¹ce o koniecznoœci dokonania sp³aty. £¹czna wartoœæ skupionych w 2003 roku faktur wynios³a 1 374 mln z³, a wartoœæ portfela faktoringowego na koniec 2003 roku osi¹gnê³a poziom 246,5 mln z³. Systematycznie wzrasta zainteresowanie faktoringiem na platformie elektronicznej - w 2003 roku z tego rozwi¹zania korzysta³o ju¿ 50% klientów faktoringowych, a wartoœæ skupionych faktur za poœrednictwem e-faktoringu stanowi³a oko³o 60% ³¹cznej wartoœci skupionych faktur. Natomiast w zakresie produktu Karty Paylink, bêd¹cego po³¹czeniem idei faktoringu i kart kredytowych, 40% transakcji realizowane jest z wykorzystaniem platformy elektronicznej. W 2003 roku Bank aktywnie rozwija³ transakcje w ramach „Programu finansowania eksportu do krajów OECD” w oparciu o polisê ubezpieczeniow¹ KUKE S.A. Produkt ten umo¿liwia po³¹czenie krótkoterminowego finansowania z ubezpieczeniem ryzyka braku zap³aty, a specjalnie wynegocjowane przez Bank warunki zawartej umowy ubezpieczeniowej s¹ o wiele korzystniejsze od tych, które klient uzyska³by, gdyby sam ubezpiecza³ swoje nale¿noœci w KUKE. Innym produktem wprowadzonym w oparciu o polisê KUKE jest Kredyt dla Nabywcy. Oferowane w ramach tego produktu finansowanie obejmuje kredyty dla nabywcy z okresem finansowania do 6,5 lat na kwotê do 10 mln USD. Produkt ten jest komplementarny do oferty Departamentu Bankowoœci Inwestycyjnej, który oferuje kredyty powy¿ej tej kwoty oraz transakcje syndykowane. £¹cznie w 2003 roku w oparciu o polisê KUKE S.A. zawarto 817 transakcji, przy czym liczba transakcji ros³a z kwarta³u na kwarta³. Wed³ug danych NBP wartoœæ obrotów handlu zagranicznego obs³u¿onych w 2003 roku przez Bank wynios³a 20 592 mln EUR, z czego na transakcje eksportowe przypad³o 8 940 mln EUR, a na importowe 11 652 mln EUR. Wyniki te prze³o¿y³y siê na ³¹czny udzia³ rynkowy na poziomie 25% oraz 24% i 25% odpowiednio w eksporcie i imporcie.

039

040

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

Dzia³alnoœæ Handlowy-Heller S.A. W ramach Grupy Kapita³owej Banku dzia³alnoœæ faktoringowa prowadzona jest równie¿ przez spó³kê HandlowyHeller S.A., w której Bank posiada 50% udzia³ (w tym 25% poprzez spó³kê Handlowy Inwestycje Sp. z o.o.). Partnerem Banku w tym drugim przedsiêwziêciu jest holenderski inwestor bran¿owy NMB Heller Holding N.V. (udzia³ 50%). Spó³ka Handlowy-Heller S.A. prowadzi dzia³alnoœæ faktoringow¹ samodzielnie, tj. bez wspó³pracy z Bankiem w zakresie rozwoju dzia³alnoœci biznesowej. Wed³ug stanu na dzieñ 31 grudnia 2003 roku kwota kredytów udzielonych Spó³ce przez Bank Handlowy w Warszawie SA wynios³a 21,3 mln z³. W 2003 roku Spó³ka odnotowa³a rekordowy wzrost wartoœci skupionych wierzytelnoœci, co by³o wynikiem wzrostu popytu na us³ugi faktoringowe w œlad za rosn¹cymi obrotami przedsiêbiorstw. Ogó³em wartoœæ skupionych w 2003 roku wierzytelnoœci wynios³a 1 344,8 mln z³, tj. o 41,6% wiêcej ni¿ w roku poprzednim. Warto podkreœliæ, ¿e wœród pierwszych szeœciu najwiêkszych firm faktoringowych Handlowy-Heller wykaza³ najwy¿sz¹ dynamikê wzrostu obrotów. Liczba klientów Spó³ki wzros³a w opisywanym okresie sprawozdawczym ze 104 do 146, a liczba nowych umów z 50 do 73. Wy¿sze obroty Spó³ki prze³o¿y³y siê na wzrost przychodów ze sprzeda¿y o 12,1% oraz wzrost zysku netto o ok. 600% do 2,9 mln z³. Udzia³ Spó³ki w rynku faktoringowym wzrós³ w 2003 roku o 1 pkt proc. osi¹gaj¹c 10%. Wobec poprawy koniunktury na rynku us³ug faktoringowych Handlowy-Heller S.A. wykorzysta³ 2003 rok na rozbudowê swoich struktur dystrybucji. M.in. powo³ano nowe regionalne przedstawicielstwa handlowe w Katowicach, Wroc³awiu i Gdyni oraz stworzono Stanowisko ds. Klientów Kluczowych. Oferta produktowa Handlowy-Heller rozszerzona zosta³a o Faktoring dla MSP oraz Faktoring Krajowy i Eksportowy z Finansowaniem w Walucie Obcej. Spó³ka podjê³a wspó³pracê z firm¹ windykacyjn¹ Credit Control, osi¹gaj¹c znaczn¹ poprawê jakoœci i skutecznoœci us³ug windykacyjnych, oraz prowadzi³a prace nad wdro¿eniem kompleksowego programu zarz¹dzania relacjami z klientami.

Powiernictwo papierów wartoœciowych Departament Powiernictwa Papierów Wartoœciowych prowadzi dzia³alnoœæ na podstawie przepisów prawa polskiego i zgodnie z miêdzynarodowymi standardami us³ug powiernictwa papierów wartoœciowych. Dziêki temu potrafi sprostaæ wymogom najwiêkszych i najbardziej wymagaj¹cych klientów instytucjonalnych. Departament stanowi integraln¹ czêœæ globalnej struktury Citigroup, dzia³aj¹cej pod nazw¹ Global Transaction Services, która oferuje us³ugi zwi¹zane z bankowoœci¹ transakcyjn¹, równie¿ w obrocie papierami wartoœciowymi. Bank jest liderem na rynku banków depozytariuszy w Polsce. Oferuje us³ugi w zakresie powiernictwa papierów wartoœciowych tak zagranicznym inwestorom instytucjonalnym, jak i krajowym podmiotom finansowym, szczególnie funduszom inwestycyjnym i emerytalnym. W ramach regulaminowej dzia³alnoœci, na podstawie zezwolenia Komisji Papierów Wartoœciowych i Gie³d, Departament prowadzi rachunki papierów wartoœciowych, rozlicza transakcje w obrocie papierami wartoœciowymi, zapewnia obs³ugê wyp³at dywidend i odsetek, wycenê portfela aktywów, indywidualne raporty, a tak¿e aran¿uje reprezentowanie klientów w walnych zgromadzeniach akcjonariuszy spó³ek publicznych. Ponadto Departament œwiadczy us³ugi

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

prowadzenia rejestru zagranicznych papierów wartoœciowych, w ramach których poœredniczy w rozliczaniu transakcji klientów krajowych na rynkach zagranicznych. Bank aktywnie dzia³a na rzecz doskonalenia regulacji prawnych rynku papierów wartoœciowych, uczestnicz¹c poprzez delegowanych przedstawicieli w pracach Rady Banków Depozytariuszy przy Zwi¹zku Banków Polskich. Silna pozycja Banku uzasadnia przedstawianie w³asnych propozycji zmian w przepisach prawnych oraz kreowania praktyk przybli¿aj¹cych nasz rynek do standardów miêdzynarodowych. Wykorzystuj¹c w³asne zasoby, doœwiadczenie i kompetencje, pracownicy Banku wspó³pracuj¹ z Komisj¹ Papierów Wartoœciowych i Gie³d, Krajowym Depozytem Papierów Wartoœciowych S.A., Gie³d¹ Papierów Wartoœciowych w Warszawie S.A. oraz Komisj¹ Nadzoru Ubezpieczeñ i Funduszy Emerytalnych przy wprowadzaniu nowych rozwi¹zañ systemowych. W okresie minionego roku Bank zakoñczy³ wdra¿anie zmian w procesie obs³ugi zagranicznych poœredników finansowych. Nowy proces rozliczeñ transakcji, oparty na zasadach art. 34a Ustawy o publicznym obrocie papierami wartoœciowymi, przyczyni³ siê do wzrostu bezpieczeñstwa aktywów rejestrowanych przez Bank na rachunkach papierów wartoœciowych. W dniu 31 grudnia 2003 roku Bank prowadzi³ 5 287 rachunków papierów wartoœciowych. W 2003 roku Bank pe³ni³ obowi¹zki depozytariusza dla siedmiu Otwartych Funduszy Emerytalnych: Commercial Union OFE BPH CU WBK AIG OFE SAMPO OFE OFE Pocztylion Pekao OFE Generali OFE ING Nationale Nederlanden Polska OFE oraz dla Pracowniczego Funduszu Emerytalnego Telekomunikacji Polskiej S.A. Du¿ym osi¹gniêciem Departamentu Powiernictwa Papierów Wartoœciowych by³o rozpoczêcie œwiadczenia us³ug powierniczych na rzecz drugiego co do wielkoœci funduszu emerytalnego w Polsce, ING Nationale-Nederlanden Polska OFE. Transfer siêgaj¹cych 10 mld z³ aktywów funduszu nast¹pi³ 1 paŸdziernika 2003 roku, w efekcie czego Bank umocni³ siê na pozycji lidera rynku us³ug powierniczych dla funduszy emerytalnych z udzia³em 70%. W 2003 roku Bank pe³ni³ obowi¹zki depozytariusza dla dziewiêtnastu funduszy inwestycyjnych, zarz¹dzanych przez nastêpuj¹ce Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych: SKARBIEC TFI S.A. BZ WBK AIB TFI S.A. SEB TFI S.A. PIONEER PEKAO TFI S.A. DWS Polska TFI S.A.

041

042

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

Rynek pieniê¿ny i walutowy Bank Handlowy nale¿y do czo³owych uczestników rynku pieniê¿nego i walutowego w Polsce, dzia³aj¹c jako tzw. market-maker w segmencie standardowych transakcji walutowych i na stopê procentow¹. Silna pozycja Banku na rynku pieniê¿nym, walutowym oraz instrumentów pochodnych jest pochodn¹ takich czynników jak: szeroka baza klientów, obejmuj¹ca ok. 5 000 podmiotów obs³ugiwanych w zakresie transakcji wymiany walutowej oraz ok. 500 podmiotów zawieraj¹cych transakcje pochodne; znacz¹ca skala operacji realizowanych przez Bank na w³asny rachunek, w zwi¹zku z potrzebami zarz¹dzania nadwy¿kow¹ p³ynnoœci¹ Banku; obszerna, elastyczna i innowacyjna oferta produktowa; wiod¹ca pozycja w obs³udze rozliczeñ handlu zagranicznego; dynamiczny i doœwiadczony zespó³ pracowników; renoma marki Banku Handlowego na polskim rynku walutowym zarówno wœród krajowych, jak i zagranicznych uczestników tego rynku; wsparcie ze strony inwestora strategicznego, Citigroup, w zakresie dostêpu do rynków miêdzynarodowych, wdra¿ania nowych produktów oraz zarz¹dzania ryzykiem rynkowym. W 2003 roku Bank znajdowa³ siê w grupie 12 banków wybranych przez Ministerstwo Finansów do pe³nienia funkcji Dealera Skarbowych Papierów Wartoœciowych, zapewniaj¹cej dostêp do rynku pierwotnego tych instrumentów, a tak¿e w grupie 12 banków wybranych przez Narodowy Bank Polski do pe³nienia funkcji Dealera Rynku Pieniê¿nego, dziêki czemu posiada³ dostêp do operacji otwartego rynku prowadzonych przez NBP. Szacunkowy udzia³ Banku w rynku transakcji na instrumentach d³u¿nych zawieranych z klientami wyniós³ w 2003 roku 8%. Dziêki pozyskiwaniu nowych klientów oraz inicjatywom aktywuj¹cym i zwiêkszaj¹cym penetracje bazy klientów w 2003 obroty walutowe z klientami rejestrowane przez Pion Skarbu wzros³y o ponad 10%. Zespó³ sprzeda¿y wdro¿y³ system wspomagaj¹cy aktywn¹ obs³ugê klienta (CRM), dziêki czemu usprawnione zosta³y prace nad doskonaleniem wyspecjalizowanego kontaktu z klientami w zale¿noœci od ich potrzeb (zlecenia na realizacje transakcji, czêstotliwoœæ kontaktu i zró¿nicowana oferta analiz i aktualnoœci o rynku finansowym). Wed³ug szacunków Pionu Skarbu udzia³ Banku w rynku transakcji walutowych z klientami w 2003 roku wyniós³ 22%. Charakterystycznym zjawiskiem dla 2003 roku by³ wzrost popytu klientów na produkty zabezpieczaj¹ce przed ryzykiem kursowym i stóp procentowych. Baza klientów zawieraj¹cych z Bankiem transakcje opcji walutowych powiêkszy³a siê o 205 podmiotów, przyby³o równie¿ 40 nowych klientów zawieraj¹cych transakcje pochodne na stopê procentow¹. Wychodz¹c naprzeciw oczekiwaniom klientów, Pion Skarbu zaoferowa³ w 2003 roku 15 nowych struktur opcyjnych i 13 nowych produktów na stopy procentowe oraz produkty hybrydowe. Gama produktowa zosta³a rozszerzona o z³o¿one struktury oparte na opcjach na stopy procentowe z wykorzystaniem zarówno transakcji typu plain vanilla jak i opcji barierowych. Czêœæ z oferowanych rozwi¹zañ zawiera³a po³¹czenie transakcji na stopê

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

procentow¹ i walutowych. Opisane osi¹gniêcia wydatnie przyczyni³y siê do umocnienia wiod¹cej pozycji Banku na rynku operacji klientowskich na instrumentach pochodnych z udzia³em siêgaj¹cym 35%.

Emisje d³u¿nych papierów wartoœciowych przedsiêbiorstw Od lat Bank Handlowy utrzymuje siê w œcis³ej czo³ówce podmiotów dzia³aj¹cych na rynku pierwotnym d³u¿nych papierów wartoœciowych emitowanych przez firmy i instytucje finansowe. W 2003 roku Departament Bankowoœci Inwestycyjnej, Doradztwa i Rynków Kapita³owych uczestniczy³ w uruchomieniu nastêpuj¹cych nowych programów emisji: 3-letni program emisji obligacji w formie materialnej Geant Sp. z o.o. z limitem zad³u¿enia w wysokoœci 300 mln z³. Bank zosta³ organizatorem, g³ównym agentem ds. p³atnoœci oraz depozytariuszem programu; 5-letni program emisji obligacji zdematerializowanych i certyfikatów depozytowych Rabobanku Polska S.A. z limitem zad³u¿enia 600 mln z³. Bank zosta³ organizatorem, agentem emisji, dealerem, agentem ds. p³atnoœci oraz depozytariuszem programu; 3-letni program emisji obligacji zdematerializowanych spó³ek Electrolux Poland Sp. z o.o. i Electrolux Production Poland Sp. z o.o. z ³¹cznym limitem zad³u¿enia 10 mln USD. Bank zosta³ organizatorem, agentem emisji, dealerem, agentem ds. p³atnoœci i depozytariuszem programu; 2-letni program emisji obligacji zdematerializowanych spó³ki z bran¿y budowlanej z ³¹cznym limitem zad³u¿enia 300 mln z³. Bank zosta³ organizatorem, agentem emisji, dealerem, agentem ds. p³atnoœci i depozytariuszem programu; 2-letni program emisji obligacji zdematerializowanych spó³ki z bran¿y budowlanej z ³¹cznym limitem zad³u¿enia 15 mln z³. Bank zosta³ organizatorem, agentem emisji, dealerem, agentem ds. p³atnoœci i depozytariuszem programu; program na czas nieokreœlony emisji obligacji Browarów ¯ywiec S.A. z ³¹cznym limitem zad³u¿enia 500 mln z³. Bank zosta³ organizatorem, agentem emisji, dealerem, agentem ds. p³atnoœci i depozytariuszem programu. 1-roczny program emisji obligacji Echo Investment S.A. z ³¹cznym limitem zad³u¿enia 50 mln z³. Bank zosta³ organizatorem, agentem emisji, dealerem, agentem ds. p³atnoœci i depozytariuszem programu. 5-letni program emisji obligacji Lafarge Cement Polska S.A. z ³¹cznym limitem zad³u¿enia 150 mln z³. Bank zosta³ organizatorem, agentem emisji, dealerem, agentem ds. p³atnoœci i depozytariuszem programu. 1-roczny program emisji obligacji Mitex S.A. z ³¹cznym limitem zad³u¿enia 40 mln z³. Bank zosta³ organizatorem, agentem emisji, dealerem, agentem ds. p³atnoœci i depozytariuszem programu. Uruchomienie tak znacznej iloœci programów emisji w 2003 roku pozwoli³o Bankowi powiêkszyæ swoj¹ i tak wiod¹c¹ pozycjê na rynku. Wed³ug stanu na 31 grudnia 2003 roku Bank obs³ugiwa³ 33 Programy Emisji, a ³¹czne zad³u¿enie z tytu³u krótkoterminowych papierów d³u¿nych (KPD) uplasowanych za poœrednictwem Banku wynios³o 2 598,3 mln z³, co przek³ada³o siê na udzia³ rynkowy na poziomie 23,5% (w koñcu 2002 roku by³o to odpowiednio 2 542,0 mln z³ i 22,0%).

043

044

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

Kredyty konsorcjalne W 2003 roku Bank aktywnie uczestniczy³ w transakcjach zawieranych na rynku kredytów konsorcjalnych, wysuwaj¹c siê na wysok¹ trzeci¹ pozycjê lidera rynku pod wzglêdem liczby zorganizowanych konsorcjów. Ogó³em w ca³ym 2003 roku Bank uczestniczy³ w zorganizowaniu 9 konsorcjów kredytowych, a ³¹czne zaanga¿owanie w³asne z tego tytu³u wynios³o 1 043 mln z³, co prze³o¿y³o siê na udzia³ rynkowy na poziomie 9%. By³y to nastêpuj¹ce przedsiêwziêcia: 31-miesiêczny kredyt konsorcjalny dla Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A. na ³¹czn¹ kwotê 150,0 mln USD (równowartoœæ 570,4 mln z³); Bank pe³ni³ rolê upowa¿nionego organizatora i agenta kredytu z udzia³em w³asnym 75,7 mln z³; otwarcie, wspólnie z konsorcjum banków, 5-letniej linii kredytowej zabezpieczaj¹cej p³ynnoœæ Telekomunikacji Polskiej S.A. na ³¹czn¹ kwotê 400 mln EUR (równowartoœæ 1 770,3 mln z³); Bank pe³ni³ rolê upowa¿nionego organizatora kredytu z udzia³em w³asnym 39,3 mln EUR (równowartoœæ 174,1 mln z³); finansowanie dzia³alnoœci Polskich Kolei Pañstwowych S.A. 2-letnim kredytem na kwotê 190 mln EUR; Bank pe³ni³ rolê wspó³organizatora konsorcjum z udzia³em w³asnym 18,1 mln EUR; udzielenie spó³ce Kronospan Sp. z o.o. kredytu terminowego na okres 8 lat i 3 miesiêcy na rozbudowê zdolnoœci produkcyjnych zak³adu produkcji p³yt wiórowych na ³¹czn¹ kwotê 100 mln EUR. Zaanga¿owanie w³asne Banku, który pe³ni³ funkcjê Wspó³organizatora Kredytu, wynios³o 20 mln EUR; udzielenie spó³ce Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. 2-letniego kredytu na ³¹czn¹ kwotê 600 mln EUR. Zaanga¿owanie w³asne Banku, który pe³ni³ funkcjê Upowa¿nionego G³ównego Organizatora, wynios³o 50 mln EUR; refinansowanie istniej¹cego zad³u¿enia KGHM Polska MiedŸ S.A. przez udzielenie 5-letniego kredytu w wysokoœci 200 mln USD. Udzia³ w³asny Banku wyniós³ 25 mln USD. Bank pe³ni³ funkcjê Upowa¿nionego Wiod¹cego Organizatora Kredytu; refinansowanie na okres 5 lat istniej¹cego zad³u¿enia oraz ogólnej dzia³alnoœci spó³ki PKN Orlen S.A. w formie kredytu terminowego w wysokoœci 350 mln EUR oraz kredytu odnawialnego w wysokoœci 150 mln EUR. Udzia³ w³asny Banku wyniós³ 43,5 mln EUR. Bank pe³ni³ rolê Upowa¿nionego G³ównego Organizatora Kredytu; udzielenie 3-letniego kredytu na ogólne cele spó³ki Bank Przemys³owo-Handlowy PBK S.A. Udzia³ w³asny Banku wyniós³ 10 mln EUR. Bank by³ Wspó³organizatorem Kredytu; udzielenie 3-letniego kredytu w wysokoœci 75 mln EUR na sp³atê istniej¹cego zad³u¿enia Polskich Linii Lotniczych LOT S.A. Udzia³ w³asny Banku wyniós³ 5,0 mln EUR. Bank pe³ni³ rolê Upowa¿nionego G³ównego Organizatora Kredytu. Inne wa¿niejsze transakcje kredytowe zawarte w 2003 roku to: 6-letni kredyt dla Telekomunikacji Polskiej S.A. na kwotê 150,0 mln z³ z przeznaczeniem na finansowanie kapita³u obrotowego spó³ki;

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

trzy kredyty dla Stoczni Szczeciñskiej Nowa sp. z o.o. w ³¹cznej wysokoœci 180,6 mln z³ na finansowanie budowy statków na eksport; dwa kontenerowce przeznaczone s¹ dla odbiorcy wietnamskiego, a jeden dla odbiorcy niemieckiego; czêœciowe zabezpieczenie kredytów stanowi¹ umowy porêczenia zawarte ze Skarbem Pañstwa reprezentowanym przez ministra finansów.

Bankowoœæ ma³ych przedsiêbiorstw W 2003 roku Bank kontynuowa³ realizacjê strategii wzmocnienia swojej pozycji na rynku ma³ych przedsiêbiorstw, definiowanych jako firmy uzyskuj¹ce przychody ze sprzeda¿y do 2 mln USD (8 mln z³) rocznie. Pocz¹wszy od 2002 roku obs³uga klientów z tej grupy prowadzona jest w ramach oferty Inter Biznes, na któr¹ sk³adaj¹ siê dwa pakiety us³ug: Inter Konto i zaoferowany w II kwartale 2003 roku pakiet Tele Konto.

Pakiet Tele Konto

Inter Konto

Rynek docelowy

Zakres us³ug w pakiecie

Kana³y dostêpu

Podmioty gospodarcze o rocznych przychodach do 4 mln z³ (subsegment Tier 0)

otwarcie i prowadzenie rachunku bie¿¹cego

telefon

otwarcie i prowadzenie 3 r-ków dodatkowych

sieæ oddzia³ów

Podmioty gospodarcze o rocznych przychodach od 4 mln z³ do 8 mln z³.

otwarcie i prowadzenie rachunku bie¿¹cego

Internet

otwarcie i prowadzenie 3 r-ków dodatkowych

telefon

wydanie do 2 kart bankowych - Citibusiness Visa Electron typu charge

sieæ oddzia³ów

bankowoœæ telefoniczna - Inter Centrum

bankowoœæ telefoniczna - Inter Centrum bankowoœæ internetowa - CitiDirect

Ponadto pakiet Inter Konto jest równie¿ oferowany podmiotom osi¹gaj¹cym roczne przychody ze sprzeda¿y nie mniejsze ni¿ 2 mln z³, je¿eli s¹ one klientami kredytowymi. O rosn¹cej pozycji Banku w obszarze obs³ugi kredytowej ma³ych firm œwiadczy wzrost udzia³u Banku w rynku kredytów dla przedsiêbiorców indywidualnych, który w 2003 roku wzrós³ z 6,2% do 6,8%. W maju 2003 roku Zarz¹d Banku podj¹³ decyzjê o zmianach organizacyjnych zwi¹zanych z przeniesieniem obs³ugi ok. 15 tys. ma³ych przedsiêbiorstw (tzw. subsegment Tier 0) z Sektora Bankowoœci Komercyjnej i Inwestycyjnej do Sektora Bankowoœci Detalicznej. W nawi¹zaniu do tej decyzji z dniem 1 czerwca 2003 roku w ramach Sektora Bankowoœci Detalicznej utworzony zosta³ Pion Ma³ych Przedsiêbiorstw (PMP) oraz Pion Kredytów Komercyjnych. Podstawowym produktem PMP sta³ siê pakiet us³ug Tele Konto. W 2003 roku trwa³y prace nad wdro¿eniem i przystosowaniem systemów informatycznych, na bazie których docelowo bêd¹ obs³ugiwani klienci Pionu Ma³ych Przedsiêbiorstw, tj.: Systematics - jako system finansowo-ksiêgowy, Citibank Online - bankowoœæ internetowa, NAS oraz PeopleSoft - jako systemy wspomagaj¹ce zarz¹dzanie ryzykiem kredytowym. Na 2004 rok planowana jest stopniowa konwersja klientów z grupy ma³ych przedsiêbiorstw do w/w systemów i rozpoczêcie ich obs³ugi przez Sektor Bankowoœci Detalicznej. Prace zwi¹zane z migracj¹ ma³ych przedsiêbiorstw do Sektora Bankowoœci Detalicznej maj¹ na celu poprawê efektywnoœci funkcjonowania Banku oraz terytorialne i funkcjonalne przybli¿enie tych¿e klientów do Banku, poprzez udostêpnienie im gêstszej sieci oddzia³ów detalicznych.

045

046

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

Leasing Us³ugi leasingowe œwiadcz¹ dwie spó³ki zale¿ne Banku: Handlowy-Leasing S.A. i Citileasing Sp. z o.o. G³ównymi adresatami oferty Handlowy-Leasing S.A. i Citileasing Sp. z o.o. s¹ przedsiêbiorstwa obs³ugiwane przez Bank Handlowy w Warszawie SA. Oferta obejmuje leasing ci¹gników siod³owych, samochodów ciê¿arowych z zabudow¹, przyczep i naczep, samochodów dostawczych, maszyn i urz¹dzeñ oraz innych œrodków trwa³ych. Spó³ki prowadz¹ obs³ugê transakcji ma³ej i œredniej wartoœci (tzw. small/medium-ticket leasing), jak równie¿ du¿ej wartoœci (tzw. bigticket leasing) oraz wspieranie programów sprzeda¿y producentów i dostawców sprzêtu (tzw. vendor financing). W przysz³oœci planowane jest po³¹czenie Spó³ek w jeden podmiot prawny, w zwi¹zku z czym w dniu 19 sierpnia 2003 roku Spó³ki zosta³y powi¹zane kapita³owo. W wyniku sekwencji kilku transakcji Citileasing Sp. z o.o. sta³a siê jedynym akcjonariuszem Handlowy-Leasing S.A., podczas gdy spó³ka Handlowy Inwestycje Sp. z o.o. przejê³a w posiadanie 2,53% udzia³ów w Citileasing Sp. z o.o. od Banku Handlowego w Warszawie SA. W³aœcicielem pozosta³ych 97,47% udzia³ów w Citileasing Sp. z o.o. pozosta³ Bank Handlowy w Warszawie SA. Obie spó³ki leasingowe kontynuowa³y prace nad ujednoliceniem procedur wewnêtrznych oraz doskonaleniem zasad wspó³pracy z Oddzia³ami Banku Handlowego w Warszawie SA. W 2003 roku Spó³ki leasingowe nale¿¹ce do Banku, z Handlowy-Leasing S.A. jako spó³k¹ wiod¹c¹, podpisa³y 1 458 nowych umów leasingowych opiewaj¹cych na wartoœæ 456 013 tys. z³ w porównaniu z 1 228 umów na ³¹czn¹ kwotê 420 284 tys. z³ podpisanych w 2002 roku (wzrost ³¹cznej wartoœci podpisanych umów o 9%). W koñcu 2003 roku portfel Spó³ek obejmowa³ 4 260 umów podpisanych z 1 922 klientami. Aktywnoœæ Spó³ek obrazuje udzia³ w rynku leasingowym na poziomie 3,9% oraz dziewi¹te miejsce na rynku leasingu œrodków ruchomych. W dziedzinie maszyn i urz¹dzeñ Spó³ki uplasowa³y siê na szóstym miejscu, osi¹gaj¹c udzia³ w rynku na poziomie 8,2% (Ÿród³o: Zwi¹zek Przedsiêbiorstw Leasingowych). 25 listopada 2002 roku zosta³a sfinalizowana umowa pomiêdzy Handlowy-Leasing S.A. a European Investment Bank na finansowanie projektów leasingowych. W wyniku podpisania tej umowy, jak równie¿ umowy podpisanej pomiêdzy Citileasing Sp. z o.o. a European Investment Bank z dnia 20 maja 2000 roku, przyznano Spó³kom limit do wykorzystania w wysokoœci 15 milionów EUR, oprocentowany wed³ug stawki LIBOR dla EUR plus 15 punktów bazowych. Do 31 grudnia 2003 roku, Spó³ki wykorzysta³y ca³y przyznany limit, przeznaczaj¹c tê kwotê na finansowanie ³¹cznie 112 umów leasingowych. Termin sp³aty kredytu up³ywa z dniem 15 grudnia 2010 roku. Podobnie jak w poprzednich latach, g³ównym Ÿród³em finansowania dzia³alnoœci leasingowej by³y linie kredytowe ci¹gniête od Banku Handlowego w Warszawie SA. Wed³ug stanu na koniec grudnia 2003 roku ³¹czna wartoœæ nale¿noœci kredytowych Banku od obu Spó³ek wynosi³a 733,8 mln z³. Aby zapobiec przekroczeniu przez Bank Handlowy w Warszawie SA limitu koncentracji wierzytelnoœci wobec powi¹zanych podmiotów zale¿nych, w dniu 3 czerwca 2003 roku Handlowy-Leasing S.A. zawar³a umowê o kredyt d³ugoterminowy z Citibank N.A., Bahrain Branch celem finansowania transakcji leasingowych. Zgodnie z umow¹ kredytow¹, Citibank N.A., Bahrain Branch udostêpni³ spó³ce kredyt o równowartoœci 100 mln USD, oprocentowany wed³ug stawki LIBOR 1M dla EUR plus 5 punktów bazowych w skali roku. Na dzieñ 31 grudnia 2003 roku Spó³ka wykorzysta³a pierwsz¹ i drug¹ transzê kredytu tj. ³¹cznie 55 mln EUR. Ostateczny termin wykorzystania pozosta³ej kwoty kredytu up³ywa z dniem 31 grudnia 2004 roku, natomiast termin sp³aty kredytu up³ywa z dniem 31 grudnia 2006 roku.

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

Inwestycje kapita³owe W 2003 roku Bank kontynuowa³ obran¹ wczeœniej politykê inwestycji kapita³owych, której podstawow¹ zasad¹ by³o d¹¿enie do osi¹gniêcia za³o¿onego kszta³tu Grupy Kapita³owej Banku, przy optymalizacji wyniku finansowego transakcji kapita³owych i minimalizacji ryzyk wynikaj¹cych z tych transakcji.

Portfel inwestycji kapita³owych Wg stanu na dzieñ 31/12/2003 31/12/2002

w tys. z³ Udzia³y lub akcje w jednostkach zale¿nych

zmiana tys. z³

338 218

371 271

(33 053)

(8,9%)

Udzia³y lub akcje w jednostkach wspó³zale¿nych

5 323

20 072

(14 749)

(73,5%)

Udzia³y lub akcje w jednostkach stowarzyszonych

12 388

19 942

(7 554)

(37,9%)

23 633

23 512

121

0,5%

4 000

(4 000)

(100,0%)

10 000

99 572

(89 572)

(90,0%)

70 159

59 795

10 364

17,3%

459 721

598 164

(138 443)

(23,1%)

Udzia³y lub akcje w innych jednostkach Jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych Po¿yczki podporz¹dkowane

(2)

Obligacje zamienne Handlowy Investments Razem

(3)

(1)

W sprawozdaniu finansowym wykazywane w pozycji „Pozosta³e papiery wartoœciowe i inne aktywa finansowe” W sprawozdaniu finansowym wykazywane w pozycji „Nale¿noœci od sektora finansowego” (3) W sprawozdaniu finansowym wykazywane w pozycji „D³u¿ne papiery wartoœciowe” (2)

Najistotniejszymi przejawami realizacji tej polityki by³y nastêpuj¹ce transakcje: zbycie ca³oœci posiadanych akcji Zak³adów Odzie¿owych Bytom S.A. przez Bank oraz zale¿n¹ spó³kê inwestycyjn¹ Handlowy Inwestycje II Sp. z o.o. Sprzedane akcje stanowi³y 27,64% kapita³u zak³adowego spó³ki (odpowiednio przez Bank - 18,46%, przez Handlowy Inwestycje II Sp. z o.o. - 9,18%), sprzeda¿ ca³ego posiadanego pakietu udzia³ów jednostki zale¿nej Bytom Collection Sp. z o.o. z siedzib¹ w Radzionkowie, reprezentuj¹cych 100,00% udzia³u w kapitale i tyle¿ samo g³osów na walnym zgromadzeniu wspólników tej jednostki; sprzeda¿ wszystkich posiadanych akcji jednostki zale¿nej Handlowy Leasing S.A. z siedzib¹ w Warszawie w ramach Grupy Kapita³owej Banku na rzecz jednostki zale¿nej Handlowy Inwestycje Sp. z o.o. Sprzedany przez Bank pakiet akcji stanowi³ 0,01% udzia³u w kapitale tej jednostki. W wyniku tej transakcji jednostka Handlowy Inwestycje Sp. z o.o. posiada³a 100% udzia³u w kapitale i tyle¿ samo g³osów na walnym zgromadzeniu jednostki Handlowy Leasing S.A.; objêcie przez jednostkê Handlowy Inwestycje Sp. z o.o. udzia³ów w podwy¿szonym kapitale zak³adowym jednostki Citileasing Sp. z o.o. Objêcie udzia³ów pokryte zosta³o aportem stanowi¹cym akcje jednostki Handlowy Leasing S.A. W wyniku tej transakcji jednostka Handlowy Inwestycje Sp. z o.o. posiada 2,53% udzia³u w kapitale Citileasing Sp. z o.o. i tyle¿ samo g³osów na zgromadzeniu wspólników tej jednostki, zaœ jednostka Citileasing Sp. z o.o. posiada 100% udzia³u w kapitale Handlowy Leasing S.A. i tyle¿ samo g³osów na walnym zgromadzeniu tej jednostki;

047

048

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

zwrot dop³aty na rzecz Banku, wniesionej przez Bank do jednostki zale¿nej Handlowy Inwestycje Sp. z o.o., w ³¹cznej kwocie 27 000 tys. z³, zgodnie z uchwa³¹ Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników spó³ki Handlowy Inwestycje Sp. z o.o. z dnia 2 kwietnia 2003 roku; zwrot dop³aty na rzecz Banku, wniesionej przez Bank do jednostki zale¿nej Handlowy Inwestycje II Sp. z o.o., w ³¹cznej kwocie 15 000 tys. z³, zgodnie z uchwa³¹ Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników spó³ki Handlowy Inwestycje Sp. z o.o. z dnia 2 kwietnia 2003 roku; sprzeda¿ wszystkich posiadanych akcji spó³ki Globe Trade Centre S.A, stanowi¹cych 7,79% kapita³u zak³adowego spó³ki i tyle¿ samo g³osów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy; sprzeda¿ ca³ego posiadanego pakietu akcji jednostki wspó³zale¿nej PKO/Handlowy Powszechne Towarzystwo Emerytalne S.A. z siedzib¹ w Warszawie, w której Bank posiada³ 50% udzia³u w kapitale i tyle¿ samo g³osów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy spó³ki; przejêcie przez Bank maj¹tku z tytu³u likwidacji jednostki zale¿nej Budowa Centrum Plac Teatralny Sp. z o.o. w likwidacji, w której Bank posiada³ 61,25% udzia³u w kapitale i tyle¿ samo g³osów na zgromadzeniu wspólników spó³ki. W dniu 30 czerwca 2003 roku S¹d Rejonowy w Kielcach og³osi³ upad³oœæ jednostki stowarzyszonej PIA PIASECKI S.A. (bran¿a budowlana), w której Bank posiada 36,52% udzia³. Kieruj¹c siê zasad¹ ostro¿noœci wyceny, jeszcze w 2002 roku Bank dokona³ odpisów aktualizuj¹cych bilansow¹ wartoœæ udzia³ów w spó³ce, w efekcie czego wartoœæ ta zosta³a zredukowana do zera.

Dzia³alnoœæ maklerska Bank prowadzi dzia³alnoœæ maklersk¹ na rynku kapita³owym za poœrednictwem spó³ki zale¿nej Dom Maklerski Banku Handlowego S.A. („DMBH”), w której posiada 100-procentowy udzia³. DMBH powsta³ 1 kwietnia 2001 roku w wyniku przeniesienia maj¹tku Centrum Operacji Kapita³owych Banku Handlowego na rzecz spó³ki zale¿nej Citibrokerage S.A. oraz zmiany nazwy. Rok 2003 by³ dla DMBH znakomity pod wzglêdem tempa rozwoju dzia³alnoœci. £¹czna wartoœæ transakcji na papierach wartoœciowych i instrumentach finansowych rozliczonych przez DMBH wzros³a z 7,3 mld z³ w roku 2002 do 15,5 mld z³ w roku 2003, tj. o 113%. Liczba rozliczonych transakcji wzros³a odpowiednio z 350 112 do 390 841 to jest o 12%, sugeruj¹c znacz¹cy wzrost œredniej wartoœci rozliczanych transakcji, zwi¹zany z wiod¹c¹ pozycj¹ DMBH w segmencie klientów instytucjonalnych. Co wa¿niejsze, wzrost obrotów gie³dowych rozliczonych przez DMBH by³ znacz¹co wy¿szy ni¿ ca³ego rynku, dziêki czemu spó³ka powiêkszy³a swój udzia³ rynkowy i umocni³a siê na pozycji lidera. £¹czna wartoœæ obrotu akcjami na Warszawskiej Gie³dzie Papierów Wartoœciowych rozliczonego przez DMBH wynios³a w 2003 roku 12 345,6 mln z³ w porównaniu z 5 267,5 mln z³ w 2002 roku, tj. o 134% wiêcej, co prze³o¿y³o siê na wzrost udzia³u w rynku akcji odpowiednio z 11,0% do 18,6%. Od lutego 2003 roku spó³ka utrzymywa³a pozycjê zdecydowanego lidera na tym rynku. Wartoœæ obrotów obligacjami zrealizowanych przez spó³kê na WGPW by³a ni¿sza w porównaniu z 2002 rokiem i wynios³a 444,4 mln z³ (spadek z 485,4 mln z³, tj. o 8%), co prze³o¿y³o siê na spadek udzia³u w rynku obligacji z 12,2% do 5,7%. G³ówn¹ przyczyn¹ tego spadku by³o powierzenie przez Ministerstwo Finansów od 1 sierpnia

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

2003 roku funkcji Agenta emisji prowadz¹cego sprzeda¿ i obs³ugê obligacji skarbowych w sieci detalicznej bankowi PKO BP S.A. Do wzrostu pozycji rynkowej DMBH w 2003 roku przyczyni³ siê m.in. wzrost bazy zagranicznych klientów instytucjonalnych w efekcie zacieœnienia wspó³pracy z Citigroup Global Markets, pe³nienie funkcji animatora dla oko³o 1/5 akcji notowanych na WGPW oraz zatrudnienie grupy sprzedawców z likwidowanego Domu Maklerskiego ABN Amro Securities Polska. Wed³ug stanu na 31 grudnia 2003 roku DMBH prowadzi³ 12 891 rachunków inwestycyjnych w porównaniu z 13 746 na pocz¹tku roku. Rok 2003 przyniós³ pewne o¿ywienie na rynku pierwotnym akcji. Biuro Operacji Kapita³owych DMBH by³o oferuj¹cym dla dwóch publicznych emisji akcji: LPP S.A. i Apator S.A., co stanowi³o 10% wszystkich og³oszonych ofert (og³oszonych zosta³o 20 ofert, z czego 19 dosz³o do skutku). Obie zrealizowane oferty cieszy³y siê bardzo du¿ym zainteresowaniem inwestorów. £¹czna wartoœæ œrodków pozyskanych w trakcie obu emisji wynios³a 51,3 mln z³ stanowi¹cych 3,29% œrodków pozyskanych w przez wszystkich emitentów na rynku kapita³owym, przy czym dwie najwiêksze oferty o wartoœci blisko 50% œrodków zebranych w ofertach publicznych akcji stanowi³y emisje niejako skierowane (Kredyt Bank S.A. - prawo poboru zrealizowane przez inwestora strategicznego oraz Stalexport S.A. konwersja zad³u¿enia na akcje). Biuro Operacji Kapita³owych DMBH poœredniczy³o ponadto w trzech transakcjach przeniesienia akcji poza rynkiem regulowanym na ³¹czn¹ wartoœæ 59,3 mln z³. Prowadzony by³ równie¿ obrót akcjami niedopuszczonymi do obrotu publicznego, którego wartoœæ wynios³a ok. 12,5 mln z³. Jak wspomniano powy¿ej, wa¿nym czynnikiem sprzyjaj¹cym utrzymywaniu przez DMBH wysokiego udzia³u w obrotach gie³dowych jest aktywne wype³nianie funkcji animatora obrotów. DMBH rozpocz¹³ dzia³alnoœæ gie³dow¹ na rachunek w³asny w 1994 roku, najpierw w funkcji Cz³onka Gie³dy - Specjalisty, a nastêpnie Animatora. Od pocz¹tku powstania rynku terminowego na WGPW, DMBH pe³ni³ funkcjê Animatora dla kontraktów terminowych na indeks WIG 20. Ponadto, od szeœciu lat spó³ka pe³ni funkcjê Organizatora rynku na Centralnej Tabeli Ofert (CeTO), która jest odpowiednikiem funkcji Animatora na WGPW. Od trzech lat DMBH jako Animator, wœród 13 biur pe³ni¹cych tê funkcjê, zajmuje pierwsze miejsce. Na koniec 2003 roku dom maklerski pe³ni³ funkcjê Animatora dla 42 akcji spó³ek, co stanowi 20,7% wszystkich akcji notowanych na GPW, jednej obligacji zamiennej i kontraktów terminowych na indeks WIG20. Na CeTO jako Organizator DMBH wykonywa³ zadania dla jednej akcji, obligacji BZWBK i certyfikatu inwestycyjnego CitiObligacji Dolarowych Funduszu Inwestycyjnego Mieszanego. Tak¿e wartoœæ obrotu, jaka zosta³a zrealizowana przez Animatora DMBH, plasuje biuro na pozycji lidera. W 2003 roku udzia³ w tym segmencie rynku osi¹gn¹³ 34,21% ca³oœci obrotu zrealizowanego przez wszystkie domy maklerskie, które pe³ni¹ funkcjê Animatora. W kwietniu 2003 roku DMBH og³osi³ strategiê restrukturyzacji i rozwoju dzia³alnoœci spó³ki. Wa¿nym elementem tej strategii bêdzie wprowadzenie nowych standardów obs³ugi klientów indywidualnych, w tym zw³aszcza zaoferowanie im mo¿liwoœci inwestycji na gie³dach zagranicznych. Wiod¹cym kana³em obs³ugi tej grupy klientów, obok telecentrum Citiphone, stanie siê Internet, a sprzeda¿ produktów maklerskich odbywaæ siê bêdzie za poœrednictwem sieci placówek detalicznych Banku Handlowego w Warszawie SA. Uruchomienie platformy elektronicznej planowane jest na

049

050

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

rok 2004, a pierwsze oddzia³y Sektora Bankowoœci Detalicznej Banku mia³y zostaæ przystosowane do obs³ugi klientów DMBH do koñca 2003 roku. W zwi¹zku z planowanym przeniesieniem dystrybucji na platformê elektroniczn¹ oraz do sieci placówek Banku, DMBH zlikwidowa³ 5 z 6 w³asnych Punktów Obs³ugi Klienta oraz zredukowa³ zatrudnienie z 89 osób na pocz¹tku 2003 roku do 51 w koñcu roku. W 2003 roku rolê wiod¹cego kana³u obs³ugi klientów detalicznych pe³ni³o telecentrum Sektora Bankowoœci Detalicznej - Citiphone. Niezale¿nie od planowanego rozwoju wspó³pracy z klientami indywidualnymi, priorytetem nadal bêdzie obs³uga klientów instytucjonalnych, którzy generuj¹ ponad 90% obrotów spó³ki. Dziêki dostêpowi do globalnej sieci Citigroup, DMBH oferuje tej grupie klientów mo¿liwoœæ zawarcia transakcji na ca³ym œwiecie. Dodatkowym atutem DMBH jest szerokie zaplecze analityczne, które korzysta ze wsparcia œwiatowej klasy specjalistów z Smith Barney European Equity Research, jednostki nale¿¹cej do Citigroup Global Markets Inc. Wyniki badania Warsaw-Scan 2003 przeprowadzonego wœród przedstawicieli 34 instytucji finansowych - analityków gie³dowych i zarz¹dzaj¹cych aktywami przez firmê NBS Public Relations, wskazuj¹, ¿e oferta analityczna DMBH jest trzeci¹ spoœród najbardziej cenionych na rynku.

Wspó³praca z miêdzynarodowymi instytucjami finansowymi Aktywnoœæ Banku na polu wspó³pracy z miêdzynarodowymi instytucjami finansowymi przejawia³a siê g³ównie w bie¿¹cych rozliczeniach p³atniczych, zawieraniu transakcji na rynku pieniê¿nym, a tak¿e poœrednictwie w zakupie i sprzeda¿y papierów wartoœciowych. Z racji zwiêkszonej aktywnoœci inwestycyjnej oraz wymiany handlowej z zagranic¹ otwarto dwa nowe rachunki korespondenckie w jednostkach Citigroup w dwóch nowych krajach oraz jeden rachunek w banku nale¿¹cym do Hansabank. Jednoczeœnie zracjonalizowano liczbê rachunków w euro, czego rezultatem by³o zmniejszenie ich liczby z szeœciu do czterech. W rezultacie liczba rachunków nostro wzros³a w 2003 roku z 19 do 20 (w 15 krajach). Bank jest jednym z liderów na polskim rynku rozliczeñ z³otówkowych p³atnoœci komercyjnych i skarbowych realizowanych na zlecenie banków zagranicznych. Potwierdza to fakt prowadzenia 210 rachunków loro dla banków zagranicznych z 36 krajów. Bank pe³ni³ równie¿ wiod¹c¹ rolê w organizowaniu konsorcjów kredytowych w celu finansowania polskich przedsiêbiorstw, wspó³pracuj¹c przy tym z kilkudziesiêcioma renomowanymi bankami polskimi i zagranicznymi. Dzia³alnoœæ kredytowa w kontekœcie wspó³pracy z miêdzynarodowymi instytucjami finansowymi dotyczy³a tak¿e kontynuacji dystrybucji œrodków pochodz¹cych z Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Œrodki te przeznaczone s¹ na refinansowanie kredytów oraz umów leasingowych zawieranych przede wszystkim z klientami sektora ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw. W dniach 19 i 29 sierpnia 2003 roku zawarto umowy subskrypcyjne z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym („EBI”) dotycz¹ce objêcia pi¹tej i szóstej transzy obligacji 5-letnich wyemitowanych przez EBI w ramach Programu Emisji Obligacji o ³¹cznej wartoœci 3 mld z³ uruchomionego w 2001 roku. W myœl zawartych umów obligacje zosta³y wyemitowane w dniach 29 sierpnia (pi¹ta transza o wartoœci 180 mln z³otych) i 15 wrzeœnia (szósta transza o wartoœci 110 mln z³otych). W ca³ym okresie trwania Programu Emisji Obligacji EBI pozyska³ za poœrednictwem Banku Handlowego w Warszawie finansowanie œrednio- i d³ugoterminowe o ³¹cznej wartoœci 820 mln z³. W dniu 7 marca 2003 roku podpisane zosta³o „Porozumienia o wspó³pracy” („Porozumienie”) pomiêdzy Bankiem

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

Handlowym w Warszawie SA a FöreningsSparbanken AB („Swedbank”). Porozumienie to ma na celu stworzenie wzajemnego modelu obs³ugi u³atwiaj¹cego klientom korporacyjnym, g³ównie z obszaru ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw, dostêp do us³ug finansowych œwiadczonych przez obydwa banki na terenie Polski i krajów skandynawskich. G³ówne obszary wspó³pracy objête Porozumieniem to otwieranie i prowadzenie rachunków bankowych, obs³uga rozliczeñ handlu zagranicznego, a tak¿e oferowanie produktów zarz¹dzania œrodkami finansowymi oraz rynku pieniê¿nego i walutowego. Bank Handlowy w Warszawie SA w ramach Citigroup jest instytucj¹ odpowiedzialn¹ za nadzorowanie oraz wspieranie dzia³alnoœci w tzw. Non-Presence Countries, czyli krajach Europy ŒrodkowoWschodniej, w których Citigroup nie prowadzi dzia³alnoœci za poœrednictwem podmiotów lokalnych (Estonia, £otwa, Litwa i Bia³oruœ). W dniu 11 sierpnia Bank podpisa³ porozumienie o wzajemnej wspó³pracy z litewskim AB Bankas „Hansabankas” z Grupy Hansabank nale¿¹cej do szwedzkiego FöreningsSparbanken AB („Swedbank”). W przysz³oœci planowane jest zawarcie analogicznych porozumieñ z jednostkami Grupy Hansabank prowadz¹cymi dzia³alnoœæ na £otwie i w Estonii. Na prze³om 2003/2004 roku planowane jest otwarcie rachunków nostro w bankach nale¿¹cych Hansabank Group i prowadz¹cych dzia³alnoœæ w krajach ba³tyckich (Litwa, £otwa i Estonia). Wspó³praca Banku ze Swedbankiem i Grup¹ Hansabank ma przynieœæ korzyœci przede wszystkim polskim przedsiêbiorcom prowadz¹cym interesy na Litwie, £otwie i w Estonii, a tak¿e maj¹cym siedzibê w krajach ba³tyckich filiom miêdzynarodowych koncernów, bêd¹cych globalnymi klientami Citigroup. Aby skuteczniej dotrzeæ z ofert¹ produktow¹ do potencjalnych klientów z tej grupy, w dniach 14-17 paŸdziernika 2003 roku Bank uczestniczy³ w X Polskiej Wystawie Narodowej Polexport 2003, zorganizowanej w litewskim Kownie przez Polsko-Litewsk¹ Izbê Gospodarcz¹ Rynków Wschodnich.

Bankowoœæ detaliczna Karty kredytowe Tradycyjnie ju¿ wiod¹cym produktem Sektora Bankowoœci Detalicznej jest Karta Kredytowa Citibank. W 2003 roku liczba aktywnych kart kredytowych wzros³a z 425,7 tys. do 478,0 tys. sztuk, tj. o 12%, natomiast portfel nale¿noœci z tytu³u u¿ytkowania kart kredytowych powiêkszy³ siê z 752,6 mln z³ do 836,8 mln z³, tj. o 11%. Wed³ug stanu na koniec grudnia 2003 roku udzia³ Banku w rynku kart kredytowych mierzony wielkoœci¹ portfela nale¿noœci wyniós³ 40%. W 2003 roku Bank kontynuowa³ dzia³ania maj¹ce na celu dalsze doskonalenie oferowanych produktów kartowych i ugruntowanie pozycji Banku jako najbardziej innowacyjnego wystawcy kart kredytowych w Polsce. Efektem tych dzia³añ by³o m.in. wzbogacenie z dniem 3 lutego 2003 roku Karty Kredytowej Citibank o now¹ funkcjonalnoœæ, dziêki której klienci uzyskali mo¿liwoœæ op³acania w ciê¿ar rachunku karty wszelkich op³at mieszkaniowych i telekomunikacyjnych. Pocz¹tkowo inicjowanie transakcji odbywa³o siê za poœrednictwem telecentrum CitiPhone lub Automatycznego Bankiera, ale ju¿ kilka miesiêcy póŸniej, 17 paŸdziernika 2003 roku, posiadacze kart kredytowych Citibank, jako pierwsi w Polsce, uzyskali mo¿liwoœæ op³acania swoich rachunków w ciê¿ar karty kredytowej za poœrednictwem platformy internetowej Citibank Online. Atrakcyjnoœæ Karty Kredytowej Citibank powiêkszy³o równie¿ wyd³u¿enie, z dniem 12 paŸdziernika 2003 roku, okresu nieoprocentowanego kredytu do 54 dni. Do przyspieszenia tempa akwizycji klientów kartowych w ostatnich miesi¹cach 2003 roku przyczyni³o siê wprowa-

051

052

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

dzenie z dniem 17 listopada 2003 roku we wspó³pracy z BP Polska Sp. z o.o. nowej karty kredytowej typu cobranded - Motokarty Kredytowej Citibank-BP. Karta ta ³¹czy w sobie funkcjonalnoœæ karty kredytowej i lojalnoœciowej. Jej posiadacze uczestnicz¹ w programie lojalnoœciowym BP partnerclub, prowadzonym przez drug¹ co do wielkoœci sieæ stacji benzynowych w Polsce. Do koñca 2003 roku wydano 7,9 tys. sztuk Motokarty Kredytowej Citibank-BP.

Pozosta³e produkty kredytowe Rok 2003 przyniós³ wzrost zainteresowania klientów innymi, ni¿ karta kredytowa, produktami kredytowymi oferowanymi przez Sektor Bankowoœci Detalicznej, co by³o w du¿ym stopniu efektem intensywnej kampanii promocyjnej Kredytu Citibank prowadzonej za poœrednictwem mass mediów, w tym zw³aszcza telewizji. Ogó³em w 2003 roku udzielono o 64% wiêcej kredytów i po¿yczek ni¿ roku poprzednim, przy czym dynamika sprzeda¿y tych produktów ros³a z miesi¹ca na miesi¹c. Udzia³ Banku w rynku kredytów konsumpcyjnych wzrós³ w 2003 roku do 3,5% (z wy³. kredytów mieszkaniowych). Aby jeszcze bardziej uatrakcyjniæ swoj¹ ofertê kredytow¹ dla osób prywatnych, Bank wprowadzi³ unikaln¹, nowatorsk¹ cechê Linii Kredytowej Citibank - „0% przez 7 dni”. Pozwala ona na korzystanie z odnawialnego limitu kredytowego bez odsetek do 7 dni w ka¿dym miesi¹cu kalendarzowym.

Zarz¹dzanie maj¹tkiem Bardzo wa¿nym wydarzeniem 2003 roku dla Sektora Bankowoœci Detalicznej by³o wprowadzenie w dniu 11 czerwca nowej us³ugi z zakresu bankowoœci detalicznej - CitiGold Zarz¹dzanie Maj¹tkiem (CitiGold Wealth Management) opartej o zintegrowany pakiet produktów oszczêdnoœciowych, inwestycyjnych i ubezpieczeniowych, wspierany przez aplikacje komputerowe Plan Maj¹tkowy oraz Analityk Portfela. Nowa oferta funkcjonuje pod oddzieln¹ mark¹ (tzw. subbrand) i skierowana jest do klientów dysponuj¹cych œrodkami inwestycyjnymi w kwocie nie mniejszej ni¿ 100 tys. z³ i oczekuj¹cych zindywidualizowanej porady finansowej. CitiGold Zarz¹dzanie Maj¹tkiem zapewnia wszechstronn¹ analizê profilu inwestycyjnego klienta i umo¿liwia stworzenie modelu realizacji potrzeb finansowych z wykorzystaniem szerokiej gamy produktów i dostosowanego do indywidualnych potrzeb klienta. CitiGold Zarz¹dzanie Maj¹tkiem dostêpne jest w 11 oddzia³ach CitiGold oraz 18 oddzia³ach korporacyjnych Banku. Polska by³a pierwszym krajem w Europie, w którym uruchomiono program typu Citi-Gold Wealth Management.

Rachunki bie¿¹ce, produkty oszczêdnoœciowe, bankowoœæ transakcyjna Wed³ug stanu na koniec 2003 roku Sektor Bankowoœci Detalicznej prowadzi³ 309,5 tys. rachunków bie¿¹cych, w porównaniu z 305,6 tys. na pocz¹tku roku, a udzia³ Banku w rynku depozytów osób prywatnych wynosi³ 3,0%. Podobnie jak w roku poprzednim, w celu uatrakcyjnienia oferty depozytowej Banku prowadzone by³y subskrypcje lokat inwestycyjnych - 3-letniej Lokaty Inwestycyjnej Citibank w PLN powi¹zanej z indeksem Dow Jones Euro Stoxx 50, 3-letniej Dolarowej Lokaty Inwestycyjnej Citibank powi¹zanej z indeksem Standard & Poor's 500 - jak równie¿ lokat indeksowanych do walut obcych. Jedn¹ z najwa¿niejszych innowacji produktowych w obszarze bankowoœci detalicznej w 2003 roku by³o wprowa-

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

dzenie z dniem 1 listopada mo¿liwoœci aktywacji Polecenia Zap³aty przez telefon (Citibank Handlowy wprowadzi³ t¹ us³ugê jako pierwszy bank w Polsce). Do koñca roku drog¹ telefoniczn¹ ustanowiono 3,7 tys. poleceñ zap³aty. Bank Handlowy w Warszawie SA jest liderem wœród banków oferuj¹cych us³ugê polecenia zap³aty (direct debit), z udzia³em w ³¹cznej liczbie przetworzonych transakcji wynosz¹cym 57%. Bank posiada umowy o obs³ugê p³atnoœci za pomoc¹ systemu direct debit z ponad 170 firmami, wœród których s¹ m.in. najwiêksze firmy telekomunikacyjne, ubezpieczeniowe i telewizje kablowe.

Produkty inwestycyjne W 2003 roku Sektor Bankowoœci Detalicznej rozszerzy³ swoj¹ ofertê funduszy inwestycyjnych o fundusze ING TFI S.A. oraz Union Investment TFI S.A. (fundusze UniKorona). Liczba placówek Banku prowadz¹cych sprzeda¿ jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych wzros³a z 70 do 100, w których dostêpne by³o 26 funduszy inwestycyjnych o zró¿nicowanych strategiach inwestycyjnych, prowadzonych przez cztery towarzystwa funduszy inwestycyjnych.

Bankowoœæ internetowa i telefoniczna W maju 2003 roku, po dwóch latach od wprowadzenia us³ugi, liczba zarejestrowanych klientów platformy internetowej Citibank Online (CBOL) przekroczy³a 100 tys. osób. Miesi¹c wczeœniej CBOL udostêpni³ swoim u¿ytkownikom bezp³atn¹ us³ugê Wyci¹gi Online, umo¿liwiaj¹c¹ otrzymywanie elektronicznych wyci¹gów z rachunków konta osobistego i karty kredytowej w formie pliku z rozszerzeniem PDF. Ogó³em od pocz¹tku roku liczba klientów korzystaj¹cych z bankowoœci internetowej wzros³a z 86,3 tys. do 153,1 tys. tj. o 77%, a CBOL umocni³ siê na pozycji wiod¹cego kana³u obs³ugi klientów detalicznych. W grudniu 2003 roku udzia³ transakcji inicjowanych za poœrednictwem CBOL wyniós³ 60% w porównaniu z 40% w grudniu 2002 roku. Wzrost wykorzystania kana³u internetowego przynosi Bankowi wymierne korzyœci poprzez oszczêdnoœci w innych kana³ach obs³ugi. W marcu 2003 roku CBOL zmieni³ szatê graficzn¹ i nawigacjê w serwisie internetowym, czyni¹c go jeszcze bardziej przyjaznym dla u¿ytkownika. Obs³uga serwisu transakcyjnego zosta³a poszerzona o mo¿liwoœæ korzystania z mniej popularnych przegl¹darek - m.in. Mozilla i Opera. Oznacza to otwarcie tego kana³u dla wiêkszej grupy docelowej klientów. W kwietniu 2003 roku CBOL udostêpni³ swoim klientom kolejn¹ now¹ funkcjonalnoœæ: opcjê przelewu do Urzêdu Skarbowego. Wysoki poziom us³ug CBOL spotka³ siê z uznaniem niezale¿nych ekspertów presti¿owego miesiêcznika „Global Finance”, którzy przyznali mu tytu³ „Best Consumer Internet Bank in Poland 2003”. 2003 rok by³o okresem szybkiego wzrostu wykorzystania us³ugi CitiGSM, polegaj¹cej na przesy³aniu do klienta dziennych raportów o saldzie na jego rachunku bie¿¹cym lub rachunku karty kredytowej za pomoc¹ kana³u SMS. Liczba klientów korzystaj¹cych z tej us³ugi podwoi³a siê z 20,4 tys. w koñcu 2002 roku do 41,8 tys. w koñcu 2003 roku.

Reorganizacja sieci placówek detalicznych W 2003 roku trwa³a intensywna restrukturyzacja sieci placówek Sektora Bankowoœci Detalicznej, maj¹ca na celu podwy¿szenie standardu obs³ugi klientów, przystosowanie do sprzeda¿y nowych produktów bankowych oraz rekonfiguracjê sieci pod k¹tem poprawy rentownoœci dzia³ania. W ramach restrukturyzacji sieci rozpoczêto proces przebudowy oddzia³ów polegaj¹cy na instalacji stanowisk kaso-

053

054

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

wych i udostêpnieniu obs³ugi gotówkowej w oddzia³ach pe³ni¹cych funkcjê centrów kredytowych, rozszerzeniu funkcjonalnoœci dotychczasowych oddzia³ów transakcyjnych poprzez wprowadzenie stanowisk obs³ugi klienta umo¿liwiaj¹cych osi¹gniêcie wy¿szego poziomu obs³ugi, przedstawienie pe³nej oferty produktowej i sprzeda¿ produktów kredytowych, inwestycyjnych, ubezpieczeñ oraz dostosowaniu oddzia³ów Citigold Wealth Management do obs³ugi wiêkszej liczby klientów. Do koñca 2003 roku projekt ten obj¹³ ³¹cznie 25 oddzia³ów. Z kolei w wyniku analizy rentownoœci poszczególnych placówek podjêto decyzje o przekazaniu 6 lokalizacji do sieci CitiFinancial, ograniczeniu dzia³alnoœci w kolejnych 5 lokalizacjach do Punktu Obs³ugi Klienta otwartego w oddziale korporacyjnym Banku, przekazaniu w 9 miastach obs³ugi klientów na rzecz innego oddzia³u detalicznego z tej samej miejscowoœci oraz ca³kowitej likwidacji dzia³alnoœci w zakresie obs³ugi klientów indywidualnych w 4 miastach. W wyniku powy¿szych decyzji z dniem 28 lutego 2003 roku zakoñczona zosta³a dzia³alnoœæ w 12 placówkach Sektora Bankowoœci Detalicznej, a kolejnych 6 placówek przekazano do rozwijaj¹cej siê sieci CitiFinancial. Zosta³a wprowadzona w ¿ycie pilotowa faza projektu konsolidacji wybranych oddzia³ów wielofunkcyjnych Sektora Bankowoœci Detalicznej i placówek Sektora Bankowoœci Komercyjnej i Inwestycyjnej. Od 1 grudnia 2003 roku rozpoczêto obs³ugê klientów obu Sektorów Banku w dotychczasowym oddziale detalicznym w Zabrzu. Ostatecznie w koñcu 2003 roku sieæ placówek Sektora Bankowoœci Detalicznej sk³ada³a siê z 11 oddzia³ów CitiGold i 75 oddzia³ów zwyk³ych dysponuj¹cych 182 bankomatami, 17 stanowisk obs³ugi klientów CitiGold oraz 4 stanowisk obs³ugi klientów detalicznych w oddzia³ach korporacyjnych. Klienci mieli równie¿ mo¿liwoœæ nieodp³atnego korzystania z bankomatów sieci Euronet, za pomoc¹ której realizowali zreszt¹ ok. po³owy transakcji bankomatowych z Bankiem. Sieæ placówek uzupe³niali agenci sprzeda¿y bezpoœredniej - zajmuj¹cy siê sprzeda¿¹ kart kredytowych, kredytów i ubezpieczeñ - oraz doradcy klientów z segmentu ma³ych przedsiêbiorstw. W 2003 roku ³¹czna liczba agentów sprzeda¿y bezpoœredniej zosta³a podwojona.

CitiFinancial Rok 2003 by³ okresem intensywnego rozwoju dzia³alnoœci CitiFinancial, wydzielonej linii biznesowej Banku zajmuj¹cej siê udzielaniem po¿yczek gotówkowych klientom o ni¿szych dochodach oraz kredytów ratalnych. Dodatkowo klienci CitiFinancial maj¹ mo¿liwoœæ wykupienia ubezpieczenia kredytu, które oferowane jest we wspó³pracy z CitiInsurance Towarzystwo Ubezpieczeñ na ¯ycie S.A. Strategia CitiFinancial bazuje na modelu po¿yczkodawcy osadzonego w spo³ecznoœci lokalnej (ang. community based lender). Sieæ placówek CitiFinancial powiêkszy³a siê z 4 do 16, do czego przyczyni³o siê przejêcie 6 oddzia³ów Sektora Bankowoœci Detalicznej. Na nadchodz¹ce lata planowana jest dalsza rozbudowa sieci. Zatrudnienie w Pionie wzros³o w 2003 roku z 37 do 122 osób. W 2003 roku portfel nale¿noœci CitiFinancial wzrós³ z 13,1 mln z³ do 68,1 mln z³, tj. o 418%. Mimo ¿e kredytowanie klientów dysponuj¹cych dochodami ni¿szymi od przeciêtnych wi¹¿e siê z podwy¿szonym ryzykiem, wskaŸniki jakoœci portfela kredytowego CitiFinancial utrzymywa³y siê w opisywanym okresie na zadowalaj¹cym poziomie. Np. udzia³ nale¿noœci przeterminowanych powy¿ej 30 dni w portfelu po¿yczek gotówkowych wynosi³ 1,55%, a w portfelu kredytów ratalnych 2,16%. Stosunkowo dobra jakoœæ portfela jest pochodn¹ skutecznego systemu oceny zdolnoœci kredytowej klientów oraz ³¹czenia sprzeda¿y i windykacji na poziomie tej samej relacji z klientem.

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

Portfel kredytowy CitiFinancial w mln z³

Wg stanu na dzieñ 31/12/2003 31/12/2002

Po¿yczki gotówkowe

49,1

Kredyty ratalne

19,0

9,5

Razem

68,1

13,1

3,6

Zarz¹dzanie aktywami i fundusze inwestycyjne W 2003 roku Grupa Kapita³owa Banku zanotowa³a dynamiczny rozwój us³ug zarz¹dzania aktywami na rzecz klientów zewnêtrznych. Aktywa powierzone w zarz¹dzanie spó³ce Handlowy Zarz¹dzanie Aktywami SA (HanZA) wzros³y o ok. 12%, z 1 438 mln z³ na koniec grudnia 2002 roku do 1 614,8 mln z³ na koniec grudnia 2003 roku. Z powy¿szej kwoty 917 mln z³ pochodzi³o z CitiFunduszy, 131 mln z³ od klientów indywidualnych, 516,7 mln z³ od firm ubezpieczeniowych i innych instytucji finansowych, zaœ 48,8 mln z³ od pozosta³ych klientów korporacyjnych. Szczególnie du¿y wzrost zainteresowania us³ugami zarz¹dzania aktywami HanZA zanotowano w segmencie klientów korporacyjnych (wzrost aktywów o 194%). Wyniki zarz¹dzania uzyskane przez HanZA w 2003 roku by³y dobre. Wiêkszoœæ strategii inwestycyjnych, wed³ug których zarz¹dzane s¹ portfele klientów, pokona³y odpowiadaj¹ce im stopy odniesienia (bench-marki). W 2003 roku najlepsze wyniki przynios³y portfele inwestuj¹ce w akcje polskich spó³ek. Najwy¿sza stopa zwrotu zosta³a wypracowana na portfelach selektywnych, które uzyska³y 45,28%. Portfele skorelowane przynios³y stopê zwrotu w wysokoœci 44,22%. Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Banku Handlowego SA (TFI BH) mo¿e zaliczyæ rok 2003 do szczególnie udanych. 31 grudnia 2003 roku wartoœæ aktywów CitiFunduszy prowadzonych przez TFI BH wynosi³a 917 029 tys. z³ i od pocz¹tku roku wzros³a o 134 290 tys. z³, tj. 14,6%. W koñcu 2003 roku ponad 44% aktywów CitiFunduszy stanowi³y aktywa CitiObligacji FIO o wartoœci 399,3 mln z³. Wartoœæ aktywów powierzonych w zarz¹dzanie wed³ug stanu na dzieñ 31 grudnia 2003 roku plasowa³a TFI BH na 10 pozycji z udzia³em w rynku w wysokoœci 2,8%. Na wzrost aktywów w 2003 roku mia³o miêdzy innymi wp³yw zwiêkszenie dostêpnoœci CitiFunduszy. G³ównym i najbardziej efektywnym kana³em dystrybucji jednostek uczestnictwa CitiFunduszy sta³a siê sieæ placówek Sektora Bankowoœci Detalicznej Banku Handlowego w Warszawie SA w liczbie 100 (wliczaj¹c punkty obs³ugi klientów detalicznych w oddzia³ach korporacyjnych). Ponadto jednostki uczestnictwa CitiFunduszy oferowane by³y w Centrum Oszczêdzania i placówkach Multibanku oraz w internetowym Supermarkecie Funduszy Inwestycyjnych mBanku. W 2003 roku najwiêkszym zainteresowaniem klientów indywidualnych TFI BH cieszy³y siê fundusze inwestuj¹ce w akcje, bowiem wobec spadaj¹cych stóp procentowych klienci zaczêli poszukiwaæ inwestycji, które mog¹ przynieœæ zyski przewy¿szaj¹ce oprocentowanie depozytów. Aktywa CitiAkcji FIO wzros³y o 475%, z 8 mln z³ do 46 mln z³, a aktywa CitiZrównowa¿ony FIO wzros³y piêciokrotnie, z 17 mln z³ do 103,5 mln z³. Rok 2003 okaza³ siê bardzo dobrym dla inwestycji w polskie akcje, co jest widoczne w stopach zwrotu uzyskiwanych przez CitiFundusze. W opisywanym okresie najwy¿sz¹ stopê zwrotu wynosz¹c¹ 29,3% uzyska³ fundusz CitiAkcji FIO. Fundusz CitiZrównowa¿ony FIO inwestuj¹cy przeciêtnie po³owê swoich aktywów na rynku akcji przyniós³ swoim posiadaczom 18,5%. Równie¿ fundusz CitiSenior SFIO uzyska³ wysok¹ 10,4% stopê zwrotu w omawianym okresie.

055

056

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

CitiPieniê¿ny FIO, który stanowi bezpoœredni¹ alternatywê do lokat bankowych, uzyska³ w ubieg³ym roku konkurencyjn¹ do depozytów stopê zwrotu w wysokoœci 4,7%. Stopa zwrotu dla CitiObligacji FIO wynios³a 3,2%, co plasuje fundusz w czo³ówce funduszy tej klasy aktywów dzia³aj¹cych na polskim rynku. W 2003 roku wzros³o zainteresowanie funduszem CitiP³ynnoœciowy SFIO, skierowanym do klientów instytucjonalnych poszukuj¹cych alternatywy dla lokat typu overnight. Fundusz ten charakteryzuje bardzo niski poziom ryzyka, wysoka p³ynnoœæ i atrakcyjna rentownoœæ. Wartoœæ aktywów funduszu zmienia siê na bazie dziennej, poniewa¿ fundusz jest alternatyw¹ do lokat overnight oraz depozytów kilkudniowych. Dziêki starannej selekcji papierów, w które inwestuje zarz¹dzaj¹cy, CitiP³ynnoœciowy SFIO od pocz¹tku istnienia tj. od wrzeœnia 2002 roku nie zanotowa³ ani jednego spadku wartoœci jednostki uczestnictwa. W ubieg³ym roku fundusz wypracowa³ zwrot na poziomie 5,38%. Aktywa netto na dzieñ 31 grudnia 2003 roku wynosi³y 55,5 mln z³. Na rynku III-filarowych Pracowniczych Programów Emerytalnych TFI BH zajmuje pozycjê lidera. Do koñca 2003 roku w KNUiFE w formie umowy z funduszem CitiSenior SFIO zosta³o zarejestrowanych 18 Pracowniczych Programów Emerytalnych. Dziêki efektywnemu zarz¹dzaniu oraz regularnemu nap³ywowi sk³adek aktywa tego funduszu wzros³y w 2003 roku o oko³o 55% i wynios³y na koniec grudnia 128,7 mln z³. W 2003 roku fundusz CitiSenior SFIO uzyska³ wysok¹ stopê zwrotu 10,4%. Od wrzeœnia 2003 roku fundusz dostêpny jest równie¿ dla osób fizycznych indywidualnie nabywaj¹cych jednostki uczestnictwa. W sierpniu 2003 roku TFI BH wprowadzi³o do swojej oferty nowy produkt oszczêdnoœciowy skierowany do klientów indywidualnych - Celowe Plany Oszczêdnoœciowe CitiFundusze (CPO). Za³o¿eniem CPO jest systematyczne inwestowanie oszczêdnoœci w jednostki uczestnictwa jednego z otwartych funduszy inwestycyjnych przez okres 5, 10 lub 15 lat. Do koñca 2003 roku na rejestrach otwartych w ramach CPO klienci zgromadzili ponad 11 mln z³. Najwiêkszym zainteresowaniem klientów cieszy³y siê programy 5-letnie oparte o inwestycje w CitiZrównowa¿ony FIO. Na 2004 rok TFI BH planuje rozszerzenie sieæ dystrybucji CitiFunduszy, poprzez pozyskanie kolejnych dystrybutorów zewnêtrznych. Przewidywany jest znacz¹cy przyrost nowych klientów zarówno indywidualnych, jak i instytucjonalnych. Towarzystwo spodziewa siê dalszego wzrostu zainteresowania klientów funduszami zrównowa¿onymi oraz akcyjnymi.

Fundusze emerytalne W dniu 11 wrzeœnia 2003 roku zosta³a zawarta umowa sprzeda¿y przez Bank Handlowy w Warszawie SA na rzecz Powszechnej Kasy Oszczêdnoœci Bank Polski S.A. 13 000 akcji zwyk³ych imiennych o wartoœci nominalnej 10 000,00 z³otych ka¿da, reprezentuj¹cych 50,00% kapita³u zak³adowego oraz tyle samo g³osów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy spó³ki PKO/Handlowy Powszechnego Towarzystwa Emerytalnego S.A. W wyniku realizacji umowy Bank Handlowy w Warszawie S.A. sprzeda³ wszystkie posiadane przez siebie akcje PTE reprezentuj¹ce 50,00% kapita³u zak³adowego i tyle samo g³osów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy Spó³ki.

Ubezpieczenia Od sierpnia 2002 roku Bank wspó³pracuje ze spó³k¹ CitiInsurance Towarzystwo Ubezpieczeñ na ¯ycie S.A., nale¿¹c¹ do CitiInsurance International Holdings Inc.

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

Oferta CitiInsurance skierowana jest w systemie bancassurance do klientów Sektora Bankowoœci Detalicznej i CitiFinancial. Do koñca 2003 roku Spó³ka ubezpieczy³a 242,7 tys. klientów Banku. Przypis sk³adki w 2003 roku wyniós³ 42,8 mln z³, z czego 79% pochodzi³o z sprzeda¿y ubezpieczeñ do produktów kartowych i kredytowych oferowanych przez Bank Handlowy w Warszawie SA. Bank pobiera od CitiInsurance prowizje za poœrednictwo w sprzeda¿y ubezpieczeñ Spó³ki swoim klientom. Od 2002 w ofercie Banku znajduje siê Program Inwestycyjny z Ubezpieczeniem na ¯ycie oferowany wspólnie z Nationwide Towarzystwem Ubezpieczeñ na ¯ycie. Program ten posiada du¿y wybór renomowanych funduszy inwestycyjnych.

Zmiany w zakresie technologii informatycznych Bank przyk³ada szczególn¹ wagê do wykorzystania zaawansowanych technologii informatycznych, telekomunikacyjnych i zabezpieczeñ bankowych, traktuj¹c je jako Ÿród³o istotnej przewagi konkurencyjnej oraz œrodek poprawy efektywnoœci dzia³ania. Dysponuj¹c wsparciem ze strony Citigroup we wdra¿aniu nowoczesnych technologii i rozwi¹zañ, Bank umacnia swoj¹ pozycjê jako jednej z najbardziej innowacyjnych instytucji finansowych w Polsce. W 2003 roku Pion Operacji i Technologii nale¿¹cy do Sektora Bankowoœci Komercyjnej i Inwestycyjnej kontynuowa³ proces integracji platform aplikacyjnych Banku. W styczniu roku 2003 dokonano przegl¹du wszystkich aplikacji funkcjonuj¹cych w instytucji, celem zweryfikowania niezbêdnoœci ich wykorzystania w œrodowisku produkcyjnym. W trakcie procesu wyodrêbniono grupê aplikacji, które zosta³y przeznaczone do wycofania. Kolejnym istotnym kierunkiem prac w roku 2003 by³o wdro¿enie nowej wersji systemu Flexcube 3.9.1 - podstawowego systemu bankowoœci korporacyjnej - oraz jego sukcesywne modyfikowanie pod k¹tem zidentyfikowanych potrzeb. W toku tych prac zrealizowano szereg projektów, w wyniku których przeniesiona zosta³a obs³uga wybranych produktów bankowych z systemów pomocniczych do systemu Flexcube (polecenie zap³aty), wdro¿one zosta³y interfejsy usprawniaj¹ce wspó³pracê Flexcube z wybranymi systemami pomocniczymi (weksle i inkasa, karty debetowe) i zewnêtrznymi (system rozliczeniowy rynku miêdzybankowego Sorbnet) oraz przeprowadzona zosta³a rozbudowa Flexcube o nowe modu³y (papiery wartoœciowe, zapobieganie praniu brudnych pieniêdzy). Ponadto Flexcube zyska³ nowe funkcjonalnoœci, wœród których najwa¿niejsze to wdro¿enie automatycznej rekalkulacji przychodów z aktywów i pasywów w oparciu o wewnêtrzne stopy rozliczeniowe na potrzeby rachunkowoœci zarz¹dczej (MIS Refinancing) oraz wdro¿enie automatycznego wyliczania rycza³towego podatku od przychodów nierezydentów z tytu³u odsetek od depozytów (WHT). Zosta³a równie¿ przygotowana uzgodniona i zamkniêta lista rozszerzeñ i modyfikacji dla kolejnej wersji systemu Flexcube 4.3, której wdro¿enie jest planowane na pocz¹tku 2004 roku. W 2003 roku prowadzono intensywne prace nad skróceniem procesu koñca dnia i koñca miesi¹ca tak, aby zapewniæ terminowe dostarczanie niezbêdnych plików i generowanie potrzebnych raportów. W tym celu zaimplementowano now¹ macierz dyskow¹ XP1024 oraz dokonano szeregu modyfikacji systemu FlexCube w obszarze procesów koñca dnia (EOD) i koñca miesi¹ca (EOM). W wyniku tych dzia³añ uzyskano skrócenie czasów przetwarzania o 2030%. Ze wzglêdu na sta³y przyrost iloœci danych w systemie FlexCube, prace w zakresie monitorowania i skracania d³ugoœci trwania procesów EOD i EOM bêd¹ kontynuowane równie¿ w 2004 roku. W obszarze sieci i telekomunikacji podstawowe dzia³ania w roku 2003 koncentrowa³y siê na zakoñczeniu procesu

057

058

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

integracji sieci komputerowej po³¹czonego banku, automatyzacji procesów obs³ug œrodowiska teleinformatycznego banku oraz zakoñczenia dostosowania systemu sieci central telefonicznych do standardów korporacyjnych. W kwietniu 2003 roku zosta³ zakoñczony proces ³¹czenia sieci komputerowych podmiotów, które wesz³y w sk³ad po³¹czonego Banku i Grupy Kapita³owej Banku. Od stycznia 2003 roku rozpoczêto budowê nowego œrodowiska obs³ugi stacji roboczych oraz serwerów plików i wydruków. Projekt ten zosta³ zakoñczony w grudniu 2003 roku. W maju 2003 roku zosta³ zakoñczony projekt przebudowy sieci central telefonicznych do standardów korporacyjnych. W ramach realizacji projektu integracji sieci komputerowej banku, 164 lokalizacje banku zosta³y po³¹czone w jednolit¹ sieæ opart¹ na protokole TCP/IP. W ramach tej sieci zapewnione zosta³y zasoby podstawowe i zapasowe zarówno w zakresie sprzêtu, jak i ³¹czy transmisji danych. W ramach tego przedsiêwziêcia zosta³y stworzone dwa g³ówne wêz³y sieci komputerowej banku usytuowane w obiektach centrali Banku przy ul. Goleszowskej i Senatorskiej w Warszawie. Ca³a sieæ zosta³a oparta o zasadê, ¿e wszelkie lokalizacje banku w kraju posiadaj¹ po³¹czenie podstawowe do jednej z tych lokalizacji oraz po³¹czenie zapasowe do drugiej z nich. Realizowany w 2003 roku projekt Standard Operating Environment (SOE) doprowadzi³ do daleko id¹cej automatyzacji pracy stacji roboczych pracowników Banku. U podstaw tego projektu leg³o kilka za³o¿eñ: po pierwsze przeniesienie danych ze stacji roboczych na serwery celem zwiêkszenia ochrony danych przed zniszczeniem poprzez regularn¹ archiwizacjê danych przechowywanych na serwerach, po drugie mo¿liwoœæ rozwi¹zywania problemów, które pojawiaj¹ siê na stacjach roboczych w sposób zdalny, co znakomicie przyspiesza i usprawnia obs³ugê takich sytuacji, po trzecie uzyskanie mo¿liwoœci pracy z dowolnego komputera, a nie z komputera dedykowanego jak to mia³o miejsce w rozwi¹zaniach poprzednio stosowanych. Istotn¹ korzyœci¹ z wdro¿enia tego projektu by³a racjonalizacja zatrudnienia pracowników niezbêdnych do obs³ugi œrodowiska teleinformatycznego wynikaj¹ca z faktu braku koniecznoœci interwencji przy stanowisku pracy w przypadku problemów. W ramach projektu SOE powa¿nie zwiêkszony zosta³ system ochrony antywirusowej. W roku 2003 zosta³ wprowadzony w Banku Handlowym jednolity system poczty elektronicznej dla pracowników oparty na platformie MSExchange. Implementacja sytemu „Intrusion Detection” pozwoli³a na zabezpieczenie przed niepowo³anym dostêpem do banku. W opisywany okresie sprawozdawczym przeprowadzono zakrojone na szerok¹ skalê dzia³ania przygotowawcze zakoñczone negocjacjami z dostawcami us³ug telekomunikacyjnych, które umo¿liwi¹ uzyskanie oszczêdnoœci na kosztach tych us³ug w roku 2004. Pozosta³e wa¿niejsze zmiany wdro¿one w zakresie systemów informatycznych i telekomunikacyjnych to: Zakoñczenie wdro¿enia systemu eTIS, wspieraj¹cego prace Departamentu Ryzyka SME w zakresie podejmowania decyzji kredytowych i automatyzuj¹cego proces kredytowy i obieg dokumentów. Wdro¿enie modu³u Soft Collection w systemie eTIS - wspieraj¹cego prace Departamentu Ryzyka SME w zakresie obs³ugi tzw. miêkkiej windykacji, co pozwoli³o automatycznie wyszukiwaæ klientów z zaleg³ymi zobowi¹zaniami wobec Banku i zlikwidowa³o papierow¹ formê informacji o kontaktach z klientami. Zakoñczenie projektu wdro¿enia systemu nCAPS, wspieraj¹cego prace Departamentu Kontroli Ryzyka i Zarz¹dzania Portfelem w zakresie wyliczania i zarz¹dzania poziomem rezerw celowych i ewidencji zabezpieczeñ w Banku. System nCAPS wydatnie przyczyni³ siê do wsparcia i zautomatyzowania procesu przygotowania raportów doty-

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

cz¹cych rezerw celowych banku na potrzeby NBP oraz uzupe³ni³ braki funkcjonalne systemu Flexcube w zakresie ewidencji zabezpieczeñ bankowych. Ujednolicenie numeracji rachunków „Pakietu Inwestora” w aplikacjach Promak (DMBH) i Systematics (Sektor Bankowoœci Detalicznej). Rozszerzono zakres informacyjny miesiêcznych wyci¹gów dla klientów DMBH generowanych z aplikacji Promak. Ogó³em w 2003 roku ³¹czne nak³ady inwestycyjne na infrastrukturê informatyczn¹ w Sektorze Bankowoœci Komercyjnej i Inwestycyjnej Banku wynios³y 26 343 tys. z³ na sprzêt i 6 521 tys. z³ na oprogramowanie. W opisywanym okresie Bank poniós³ ponadto wydatki na zabezpieczenia bankowe w kwocie 2 058 tys. z³. Zmiany w zakresie systemów informatycznych w Sektorze Bankowoœci Detalicznej Banku realizowane by³y g³ównie poprzez wdra¿anie funkcjonalnoœci umo¿liwiaj¹cych zaoferowanie nowych produktów i rozwi¹zañ (np. wyci¹gi elektroniczne, Citigold Wealth Planner, regulowanie rachunków i op³at z karty kredytowej, Motokarta Kredytowa CitibankBP, rozbudowa funkcjonalnoœci Citibank Online). Du¿e znaczenie dla Banku detalicznego mia³o równie¿ uruchomienie w grudniu 2003 roku systemu zarz¹dzania relacjami z klientami (PeopleSoft). Najwa¿niejszym projektem prowadzonym w 2003 roku w Sektorze Bankowoœci Detalicznej by³y przygotowania do migracji klientów Pionu Ma³ych Przedsiêbiorstw (tzw. subsegment Tier0) z systemu Flexcube do systemów bankowoœci detalicznej, w zwi¹zku z planowan¹ na 2004 rok zmian¹ modelu obs³ugi klientów tego segmentu. Ogó³em w 2003 roku ³¹czne nak³ady inwestycyjne na informatykê w Sektorze Bankowoœci Detalicznej Banku wynios³y 12 308 tys. z³. Do koñca 2003 roku przeprowadzono pe³ne wdro¿enie nowego standardu rachunku bankowego NRB (IBAN) w systemach Flexcube i Systematics.

Reorganizacja Banku Nowy Model Obs³ugi Klienta Do najwa¿niejszych wydarzeñ 2003 roku w Sektorze Bankowoœci Komercyjnej i Inwestycyjnej nale¿a³o wdro¿enie nowego Modelu Obs³ugi Klienta (ang. Coverage Model). Model ten - wdra¿any sukcesywnie we wszystkich regionach Citigroup - ma na celu wyeliminowanie dublowania siê obs³ugi klientów w ró¿nych jednostkach biznesowych Banku oraz poprawê efektywnoœci wykorzystania sieci oddzia³ów. Bank Handlowy w Warszawie SA, aktywnie uczestnicz¹c w regionalnej inicjatywie CEEMEA (tj. regionu Citigroup obejmuj¹cego Europê Œrodkowo-Wschodni¹, Bliski Wschód i Afrykê), wypracowa³ swój w³asny model obs³ugi klienta, którego fundamentem sta³y siê nowe kryteria segmentacji klientów. Przy jego tworzeniu pomocne by³y doœwiadczenia Banku nabyte w poprzednich latach przy funkcjonowaniu modelu obs³ugi przyjêtego po po³¹czeniu z Citigroup. Wdro¿enie nowego Modelu Obs³ugi Klienta poci¹gnê³o za sob¹ zmiany organizacyjne w czêœci sprzeda¿owej Banku oraz koresponduj¹ce z tym zmiany w segmentacji klientów. W dniu 15 paŸdziernika 2003 roku Zarz¹d Banku powo³a³ do ¿ycia Pion Bankowoœci Komercyjnej, który wraz z istniej¹cym ju¿ Pionem Bankowoœci Przedsiêbiorstw (SME) wszed³ w sk³ad tzw. Subsektora Bankowoœci Lokalnej. Pion Bankowoœci Komercyjnej przej¹³ od Pionu

059

060

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

Bankowoœci Korporacyjnej oraz Pionu Bankowoœci Przedsiêbiorstw obs³ugê ponad 1,5 tys. klientów z grupy du¿ych przedsiêbiorstw krajowych, w tym niebankowych podmiotów finansowych i jednostek sektora bud¿etowego, oraz czêœci firm z grupy koncernów globalnych. Obs³uga tych klientów prowadzona bêdzie g³ównie w oparciu o szeœæ oddzia³ów regionalnych oraz centralê Banku. Z kolei Pion Bankowoœci Korporacyjnej w ramach nowej struktury skupi siê na obs³udze 150 najwiêkszych klientów Banku, które utworzy³y tzw. segment platynowy, obs³ugiwany z centrali Banku w Warszawie. Pion Bankowoœci Przedsiêbiorstw bêdzie natomiast obs³ugiwa³ klientów krajowych osi¹gaj¹cych roczne przychody ze sprzeda¿y w przedziale 2-50 mln USD, wykorzystuj¹c przy tym ogólnopolsk¹ sieæ oddzia³ów Banku. Oczekuje siê, ¿e w efekcie wprowadzenia nowego Modelu Obs³ugi Klienta wzmocniona zostanie pozycja Banku na rynku obs³ugi œrednich przedsiêbiorstw. M.in. specjalnie dla tej grupy klientów opracowano odrêbny proces kredytowy, który lepiej uwzglêdnia specyfikê ich dzia³alnoœci i potrzeb finansowych. Dziêki resegmentacji, odpowiedniemu programowi kredytowemu, silnym relacjom klientowskim w regionach i dobrze zorganizowanemu wsparciu ze strony produktowej Bank sta³ siê lepiej przygotowany do obs³ugi tego segmentu. Innym projektem, zrealizowanym w ramach wdra¿ania nowego Modelu Obs³ugi Klienta, by³a reorganizacja Pionu Bankowoœci Transakcyjnej. W sk³ad tej jednostki w³¹czony zosta³ Departament Powiernictwa Papierów Wartoœciowych, a ponadto przejê³a ona obs³ugê ponad dwustu rachunków loro banków nierezydentów, prowadzon¹ uprzednio w ramach Pionu Instytucji Finansowych i Sektora Publicznego.

Reorganizacja sieci placówek Banku Kolejnym wa¿nym procesem realizowanym w 2003 roku by³a reorganizacja sieci oddzia³ów Banku. Reorganizacja ma na celu racjonalizacjê wykorzystania sieci, czyli osi¹gniêcie oszczêdnoœci poprzez ograniczenie zbêdnej powierzchni biurowej, przy jednoczesnym utrzymaniu dotychczasowej jakoœci obs³ugi. Proces ten stanowi wyraz dostosowywania siê Banku do zmieniaj¹cego siê modelu œwiadczenia us³ug bankowych, w którym coraz wiêksz¹ rolê odgrywaj¹ tzw. alternatywne kana³y dystrybucji i obs³ugi, takie jak bankowoœæ elektroniczna, internetowa, telefoniczna, czy te¿ agenci sprzeda¿y bezpoœredniej. Rozpoczêcie reorganizacji oddzia³ów poprzedzone zosta³o szczegó³ow¹ analiz¹ ze strony Pionu Bankowoœci Transakcyjnej, w wyniku której zaproponowano, a nastêpnie przekazano do realizacji szereg zmian w zakresie podstawowych kana³ów obs³ugi klientów korporacyjnych. Opracowano i zaoferowano rozwi¹zania alternatywne w stosunku do obs³ugi w oddzia³ach, bazuj¹ce w wiêkszoœci na popularyzacji bankowoœci elektronicznej, transportów gotówki bezpoœrednio do/z siedziby klienta oraz szerszym wykorzystaniu kart debetowych. W ramach opisywanych dzia³añ zaproponowano klientom nowe rozwi¹zanie pozwalaj¹ce na telefoniczne inicjowanie transakcji sk³adanych dotychczas w formie papierowej w oddzia³ach Banku. W dniu 1 grudnia 2003 roku dzia³alnoœæ rozpoczê³a pilota¿owa, po³¹czona placówka bankowoœci detalicznej i bankowoœci korporacyjnej w Zabrzu. Do grona dotychczasowych klientów detalicznych obs³ugiwanych przez oddzia³ do³¹czyli klienci komercyjni, w wiêkszoœci z grupy ma³ych przedsiêbiorstw. Trwa³y prace nad konsolidacj¹ kolejnych 10 placówek. Ponadto z dniem 1 marca 2003 roku zaprzesta³ œwiadczenia us³ug Bankowy Punkt Obs³ugi Klienta w Kostrzyniu n/Odr¹, a z dniem 15 grudnia 2003 roku zakoñczy³y dzia³alnoœæ filie w Trzebini, Cieszynie i Nowej Hucie, wchodz¹ce w sk³ad sieci Sektora Bankowoœci Komercyjnej i Inwestycyjnej.

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

Przyjêcie do stosowania zasad ³adu korporacyjnego zawartych w Kodeksie Dobrych Praktyk w Spó³kach Publicznych Zgodnie z podjêtymi uchwa³ami przez Zarz¹d Banku, Radê Nadzorcz¹ Banku oraz Zwyczajne Walne Zgromadzenie Banku, które odby³o siê w dniu 25 czerwca 2003 roku, Bank przyj¹³ do stosowania wszystkie ogólne i szczegó³owe zasady ³adu korporacyjnego okreœlone w Kodeksie Dobrych Praktyk w Spó³kach Publicznych.

Rating Bank posiada pe³ny rating od miêdzynarodowej agencji ratingowej Moody's Investors Service. W dniu 14 stycznia 2003 roku agencja Moody's podwy¿szy³a rating Banku do A2 dla depozytów d³ugoterminowych (ocena 6. od góry w 21-stopniowej skali, przedzia³ ocen inwestycyjnych) i Prime-1 dla depozytów krótkoterminowych (ocena 1. od góry w 4-stopniowej skali). Tym samym rating Banku znalaz³ siê na poziomie najwy¿szym z dostêpnych dla podmiotu z siedzib¹ w Polsce.

Notowania akcji Banku na Warszawskiej Gie³dzie Papierów Wartoœciowych W 2003 roku kurs akcji Banku na Warszawskiej Gie³dzie Papierów Wartoœciowych (WGPW) spad³ z 74,5 z³ (31 grudnia 2002 roku) do 57,7 z³ (31 grudnia 2003 roku), tj. o 23%. Dla porównania indeks sektora bankowego WIG-BANKI zyska³ w tym okresie 9%, a g³ówny indeks gie³dy WIG wzrós³ o 45%. Zni¿ka kursu akcji Banku korespondowa³a zatem do pewnego stopnia z relatywnie s³abymi notowaniami gie³dowymi bran¿y bankowej. Dodatkowym czynnikiem, który zawa¿y³ negatywnie na wycenie rynkowej akcji Banku, by³o niewielkie zainteresowanie inwestorów tymi walorami ze wzglêdu na ich nik³¹ p³ynnoœæ (tzw. free-float).

Nagrody i wyró¿nienia Bank ju¿ po raz trzeci otrzyma³ z r¹k Prezydenta Aleksandra Kwaœniewskiego tytu³ Z³otego Sponsora programu „Internet w Szko³ach”. Program ten ma na celu popularyzacjê nowych technologii wœród m³odzie¿y szkolnej i akademickiej. Analitycy, doradcy inwestycyjni i maklerzy zaproszeni przez redakcjê Pulsu Biznesu uznali Grupê Kapita³ow¹ Banku za najlepsz¹ pod wzglêdem kompleksowoœci us³ug z zakresu bankowoœci, ubezpieczeñ i zarz¹dzania kapita³em. Prezes Zarz¹du Gie³dy Papierów Wartoœciowych w Warszawie S.A. uhonorowa³ Dom Maklerski Banku Handlowego S.A. nagrod¹ za najwiêkszy udzia³ w obrotach akcjami i najwiêksz¹ liczbê animowanych spó³ek w 2003 roku. Bank Handlowy w Warszawie SA zosta³ uznany najlepszym bankiem w Polsce w rankingu „Best Emerging Market Banks 2003” opublikowanym w Global Finance. W czwartej edycji konkursu World's Best Internet Banks, magazynu Global Finance Bank Handlowy w Warszawie SA uzyska³ nagrodê dla najlepszego banku internetowego dla klientów instytucjonalnych w Polsce (Best Corporate/

061

062

Raport Roczny 2003

Dzia³alnoœæ Banku

Institutional Internet Bank) oraz najlepszego banku w Polsce w zakresie zarz¹dzania œrodkami finansowymi dla klientów instytucjonalnych (Best Corporate/Institutional Online Cash Management Bank). Bank Handlowy w Warszawie SA wygra³ ranking „Z³ota Setka Pomorza i Kujaw” w kategorii Banki. W siódmej edycji tego rankingu po raz pierwszy organizowanego wspólnie przez „Gazetê Pomorsk¹”, „G³os Szczeciñski” i „G³os Pomorza” bydgoski oddzia³ Banku Handlowego zosta³ wytypowany jako najlepszy przez przedsiêbiorców z województwa kujawsko-pomorskiego. Bank Handlowy w Warszawie SA zosta³ uznany przez presti¿owy miesiêcznik Euromoney „Best Debt House in Poland, 2003” najlepszym emitentem papierów d³u¿nych przedsiêbiorstw. Nagroda ta zosta³a przyznana za transakcje euroobligacji rz¹du polskiego, ale przede wszystkim za dzia³alnoœæ na rynku korporacyjnych papierów d³u¿nych. Bank zorganizowa³ m.in. publiczny program emisji obligacji dla TP SA o wartoœci miliarda z³otych. Presti¿owy miêdzynarodowy magazyn finansowy „The Banker” uzna³ Bank Handlowy w Warszawie SA „Bankiem Roku 2003”. Bank Handlowy otrzyma³ ten tytu³ po raz drugi z rzêdu. Zosta³ on przyznany za ca³okszta³t dzia³alnoœci, nie tylko za wyniki finansowe, ale tak¿e za technologie, innowacyjnoœæ i projekty strategiczne maj¹ce wp³yw na dzia³alnoœæ Banku. Bank Handlowy w Warszawie SA zaj¹³ trzeci¹ pozycjê w rankingu „idealny bank dla klientów indywidualnych” miesiêcznika „Profit”. Oferta Banku Handlowego zosta³a bardzo dobrze oceniona pod wzglêdem kosztów korzystania z us³ug bankowych, wielu mo¿liwoœci oszczêdzania, wyboru produktów kredytowych, funkcjonalnoœci i ró¿norodnoœci kana³ów dostêpu oraz tzw. przyjaznoœci obs³ugi, czyli jakoœci obs³ugi klientów. Bank Handlowy w Warszawie SA otrzyma³ pierwsz¹ nagrodê w III Ogólnopolskim Rankingu Bankowych Wydawców Kart organizowanym przez „Gazetê Bankow¹” w kategorii „Skutecznoœæ dotarcia z ofert¹” za ofertê dla klientów indywidualnych.

Dzia³alnoœæ sponsorska i mecenat kulturalny Banku Handlowego w Warszawie SA od wielu jest mecenasem kultury i sztuki. Bank wspó³pracuje m.in. z Filharmoni¹ Narodow¹, Polskim Radiem, ER¥ JAZZU. W 2003 roku Bank otrzyma³ zaszczytny tytu³ Sponsora Filharmonii Narodowej. W lutym odby³ siê w Warszawie Nadzwyczajny Koncert Kameralny z udzia³em znakomitej orkiestry Academy of Saint Martin in the Fields oraz wybitnego pianisty i dyrygenta - Murray'a Perahii. W programie koncertu znalaz³y siê utwory Bacha, Mozarta i Beethovena. W listopadzie 2003 roku Bank zorganizowa³ wraz ze swymi partnerami biznesowymi - PZU S.A. i Polkomtel S.A., wernisa¿ wystawy malarstwa Jana Wo³ka „Moja kochana normalka”, który odby³ siê w Galerii Art New Media w Warszawie. W grudniu 2003 roku Bank Handlowy sponsorowa³ wraz z Polsk¹ Telefoni¹ Cyfrow¹ ERA koncert legendarnego gitarzysty Al Di Meoli, który wyst¹pi³ w Teatrze Polskim w Warszawie w ramach cyklu ERA JAZZU ze wspania³ym specjalnym programem „Christmas Night”.

064

Raport Roczny 2003

Perspektywy rozwoju Banku

Ogólne cele rozwoju Banku Celem Banku jest systematyczne podnoszenie wartoœci dla akcjonariuszy poprzez zapewnienie odpowiedniego zwrotu z kapita³u oraz podnoszenie udzia³u Banku w kluczowych segmentach rynku. W minionym roku Bank zwiêkszy³ sw¹ bazê klientów m.in. dziêki rozwojowi us³ug dla drobnej przedsiêbiorczoœci oraz bankowoœci detalicznej. W nadchodz¹cych latach intencj¹ Banku bêdzie dalsze aktywne pozyskiwanie nowych klientów we wszystkich segmentach rynku, ze szczególnym naciskiem na akwizycjê w obszarze bankowoœci detalicznej. W perspektywie kilku lat Bank aspiruje do osi¹gniêcia dwucyfrowego udzia³u rynkowego, mierzonego udzia³em w wyniku na dzia³alnoœci bankowej sektora. W 2003 roku udzia³ ten wyniós³ 7%. Wzrost udzia³u rynkowego zostanie osi¹gniêty poprzez utrzymanie wiod¹cej pozycji Banku w bankowoœci korporacyjnej oraz us³ugach dla osób fizycznych o najwy¿szych dochodach. Dynamicznie rozwijane bêd¹ obszary dzia³alnoœci o du¿ym potencjale wzrostu, czyli obs³uga du¿ych i œrednich przedsiêbiorstw krajowych (Pion Bankowoœci Komercyjnej), us³ugi dla drobnej przedsiêbiorczoœci (nowa oferta produktowa Pionu Ma³ych Przedsiêbiorstw), po¿yczki gotówkowe dla osób fizycznych o niskich dochodach (CitiFinancial). Jednoczeœnie Bank bêdzie k³ad³ w przysz³oœci du¿y nacisk na politykê zarz¹dzania kosztami. Udzia³ Banku w kosztach sektora w 2003 roku wyniós³ 7%. W nadchodz¹cych latach Bank planuje wdro¿yæ wysok¹ dyscyplinê w zakresie kosztów tak, aby w d³u¿szym okresie osi¹gn¹æ wyraŸn¹ poprawê wskaŸnika koszty/dochody. Planowane jest równie¿ stopniowe podwy¿szanie poziomu wskaŸnika ROE, który na koniec 2003 roku wynosi³ 4,1%. Udzia³ Banku w wyniku finansowym netto sektora bankowego wyniós³ w 2003 roku 10,4%. Jednym z priorytetów Banku w najbli¿szych latach jest dalszy rozwój Regionalnego Centrum Rozliczeniowego, które œwiadczy us³ugi rozliczeniowe dla Banku oraz zagranicznych banków nale¿¹cych do Citigroup.

Bankowoœæ przedsiêbiorstw Bank jest liderem bankowoœci przedsiêbiorstw w Polsce. Jego udzia³ w kredytach dla firm na koniec 2003 roku wyniós³ 9,1% wobec 9,7% na koniec 2002 roku, natomiast w depozytach firm wyniós³ odpowiednio 15,3%, wobec 15,5% w 2002 roku. Udzia³ Banku w emisji krótkoterminowych papierów d³u¿nych, mierzony wielkoœci¹ zad³u¿enia, wyniós³ 23,5% na koniec 2003 roku wobec 22% na koniec 2002 roku. W roku 2003 zakoñczone zosta³y prace nad wprowadzeniem nowego, bardziej efektywnego modelu obs³ugi przedsiêbiorstw. Model ten bêdzie sukcesywnie wdra¿any we wszystkich regionach Citigroup. W konsekwencji wprowadzenia nowego modelu obs³ugi klienta poszerzona zosta³a oferta produktowa dla du¿ych i œrednich przedsiêbiorstw krajowych o wysokim potencjale wzrostu. W pe³ni zindywidualizowan¹ obs³ug¹ zosta³a objêta grupa 150 najwiêkszych klientów Banku.

Raport Roczny 2003

Perspektywy rozwoju Banku

W bankowoœci przedsiêbiorstw potencjalnymi klientami Banku s¹ wszystkie firmy dzia³aj¹ce w Polsce, za wyj¹tkiem sektorów trwale wy³¹czonych ze wzglêdu na ogóln¹ politykê Citigroup oraz firm, które znajduj¹ siê na œciœle okreœlonych listach restrykcyjnych ze wzglêdu na miêdzynarodowe lub amerykañskie sankcje. Pozycja Banku jest szczególnie silna w obs³udze miêdzynarodowych korporacji oraz najwiêkszych polskich przedsiêbiorstw. Bank posiada tak¿e wiod¹c¹ pozycjê w obs³udze transakcji na rynku pieniê¿nym i walutowym. Celem Banku jest utrzymanie pozycji w tych segmentach rynku. W obs³udze najwiêkszych klientów silnym atutem Banku jest jego przynale¿noœæ do Citigroup. Bank jest w stanie zaoferowaæ klientom unikalne us³ugi, ³¹cz¹ce jego znajomoœæ krajowego otoczenia gospodarczego z miêdzynarodowym doœwiadczeniem i globalnym zasiêgiem Citigroup. Segment ma³ych przedsiêbiorstw oraz osób fizycznych prowadz¹cych dzia³alnoœæ gospodarcz¹ o rocznych przychodach ze sprzeda¿y nieprzekraczaj¹cych 2 mln USD zosta³ w³¹czony w strukturê bankowoœci detalicznej. Bank przygotowa³ now¹ ofertê produktow¹ dla ma³ych firm i bêdzie kontynuowa³ aktywn¹ akwizycjê klientów z tego segmentu. Wiêkszoœæ przychodów Banku generowana bêdzie z zarz¹dzania œrodkami finansowymi, obs³ugi handlu oraz produktów Pionu Skarbu. Rozwi¹zania i innowacje w tych grupach produktowych bêd¹ zasadniczym czynnikiem przewagi konkurencyjnej Banku, w szczególnoœci przy wspó³pracy z najbardziej wymagaj¹cymi klientami miêdzynarodowymi i czo³owymi firmami krajowymi. Bank bêdzie równie¿ d¹¿y³ do tego, by w znacznie wiêkszym zakresie wykorzystaæ mo¿liwoœci sprzeda¿y tych produktów w segmencie du¿ych i œrednich przedsiêbiorstw krajowych. Us³ugi w zakresie bankowoœci inwestycyjnej nadal oferowane bêd¹ w œcis³ej wspó³pracy miêdzy Bankiem i Citigroup Global Markets. Pozwala to na zaoferowanie zarówno obs³ugi wielkich miêdzynarodowych transakcji, jak i œwiadczenie us³ug dla podmiotów krajowych.

Bankowoœæ detaliczna Bank postrzega us³ugi dla klientów bankowoœci detalicznej jako posiadaj¹ce najwiêkszy potencja³ wzrostowy w perspektywie œrednioterminowej. Udzia³ Banku w nale¿noœciach od osób prywatnych ogó³em wyniós³ 2,1% na koniec 2003 roku, wobec 2,2% na koniec 2002 roku, zaœ w depozytach udzia³ wyniós³ 3,0% w 2003 roku w stosunku do 2,9% w 2002 roku. W perspektywie trzech lat Bank planuje znacz¹co zwiêkszyæ swój udzia³ rynkowy w segmencie bankowoœci detalicznej. Bank jest zainteresowany przede wszystkim obs³ug¹ klientów o dochodach œrednich i wy¿szych (powy¿ej 1 500 z³ miesiêcznie brutto), mieszkaj¹cych w miastach powy¿ej 100 tysiêcy mieszkañców. Pod ich k¹tem opracowywana jest oferta produktowa Banku. Bank jest zdecydowanym liderem na rynku kart kredytowych. Kluczowe dla Banku jest utrzymanie silnej pozycji w kartach kredytowych - rynku na którym liderem œwiatowym jest Citigroup. Zaoferowane zostan¹ nowe typy kart jak równie¿ programy lojalnoœciowe. Poszerzona zostanie grupa docelowa klientów, którym Bank bêdzie oferowa³ swoje karty.

065

066

Raport Roczny 2003

Perspektywy rozwoju Banku

Bank posiada bardzo siln¹ pozycjê w obs³udze osób zamo¿nych. Us³ugi oferowane tym klientom maj¹ zasiêg ogólnoœwiatowy, co wyró¿nia Bank na tle konkurencji. Jednym z celów Banku jest umocnienie pozycji w tym segmencie rynku. W pierwszej po³owie 2003 roku zosta³y zaoferowane klientom dysponuj¹cym œrodkami inwestycyjnymi w wysokoœci co najmniej 100 tys. z³ nowe us³ugi pod nazw¹ CitiGold Zarz¹dzanie Maj¹tkiem. Najwa¿niejszymi elementami wyró¿niaj¹cymi us³ugê zarz¹dzania maj¹tkiem jest plan oszczêdnoœciowo-inwestycyjny obejmuj¹cy zarówno produkty inwestycyjne i ubezpieczeniowe, jak i bankowe. Produkty dostêpne w ramach Zarz¹dzania Maj¹tkiem obejmuj¹ rachunki bie¿¹ce, lokaty terminowe, lokaty inwestycyjne i dwuwalutowe, fundusze inwestycyjne, bony skarbowe i obligacje. Zarz¹dzanie œrodkami klientów ma byæ oparte na indywidualnym konstruowaniu portfela inwestycyjnego, w oparciu o potrzeby i preferencje klienta. Polska jest pierwszym krajem w Europie, gdzie Citigroup wprowadzi³a ofertê CitiGold Zarz¹dzanie Maj¹tkiem. Rozbudowywana jest równie¿ oferta dla œrednio zamo¿nych klientów, posiadaj¹cych rachunki CitiOne oraz CitiKonto. Oprócz rozwoju tradycyjnych us³ug depozytowych i zwiêkszania funkcjonalnoœci transakcyjnej rachunku, szczególny nacisk po³o¿ony zostanie na rozwój oferty inwestycyjnej i ubezpieczeniowej. Wraz z rosn¹cym zapotrzebowaniem klientów na nowe mo¿liwoœci lokowania oszczêdnoœci Bank bêdzie systematycznie poszerza³ w³asn¹ ofertê funduszy inwestycyjnych (CitiFundusze), jak równie¿ udostêpnia³ klientom ofertê innych instytucji finansowych. W oparciu o wspó³pracê z CitiInsurance Towarzystwo Ubezpieczeñ na ¯ycie S.A. - spó³k¹ nale¿¹c¹ do Citigroup (od 2002 roku) - aktywnie prowadzona bêdzie sprzeda¿ ubezpieczeñ na ¿ycie z funduszem inwestycyjnym.

Sieæ dystrybucji Zakoñczy³ siê proces ujednolicania identyfikacji wizualnej Banku. Obecnie zarówno sieæ dystrybucji detalicznej, jak i korporacyjnej funkcjonuj¹ pod wspólnym logo - Citibank Handlowy. Naszym priorytetem jest zbudowanie œwiadomoœci znaku wœród naszych obecnych i przysz³ych klientów. Obs³uga klientów oparta jest o sieæ placówek, doradców bankowych, zewnêtrznych agentów sprzeda¿y bezpoœredniej oraz zdalnych kana³ów dystrybucji, takich jak bankowoœæ internetowa, centrum obs³ugi telefonicznej, IVR (automatyczna obs³uga telefoniczna) i wielofunkcyjne bankomaty. Bank posiada sieæ 160 placówek na terenie ca³ego kraju. Obecnie do dyspozycji klientów bankowoœci korporacyjnej jest 26 oddzia³ów oraz 28 filii bankowych. Klienci czêœci detalicznej dysponuj¹ natomiast 86 placówkami (75 oddzia³ów wielofunkcyjnych, 11 oddzia³ów CitiGold Wealth Management) i 16 oddzia³ami oraz 4 centrami regionalnymi CitiFinancial. Obs³uga osób fizycznych prowadzona jest równie¿ w wybranych oddzia³ach banku korporacyjnego (32 lokalizacje). Planowana jest racjonalizacja sieci oddzia³ów poprzez optymalizacjê powierzchni u¿ytkowej, zamykanie najmniej zyskownych placówek oraz ³¹czenie placówek korporacyjnych i detalicznych. Ma³e przedsiêbiorstwa oraz osoby fizyczne prowadz¹ce dzia³alnoœæ gospodarcz¹ bêd¹ obs³ugiwane w oddzia³ach detalicznych i korporacyjnych. W przypadku klientów korporacyjnych oraz CitiGold zasadniczym elementem sieci dystrybucji bêd¹ doradcy bankowi. Rozbudowana zostanie sieæ oddzia³ów CitiFinancial. Wykorzystanie sieci dystrybucji Banku uwzglêdnia plany zwiêkszenia skali dzia³alnoœci na rynku bankowoœci detalicznej oraz synergie z bankiem korporacyjnym. W nadchodz¹cych latach Bank d¹¿yæ bêdzie do zminimalizowania pracy operacyjnej w placówkach oraz ca³kowitego przekszta³cenia ich w centrum œwiadczenia us³ug. Priorytetem jest zwiêkszanie funkcjonalnoœci i dostêpnoœci zdalnych kana³ów dystrybucji oraz dalsze doskonalenie kwalifikacji doradców bankowych, szczególnie obs³uguj¹cych du¿e podmioty, zg³aszaj¹ce zapotrzebowanie na bardziej skomplikowane produkty. W przypadku bankowoœci detalicznej du¿y nacisk zostanie po³o¿ony na dalszy wzrost wykorzystania

Raport Roczny 2003

Perspektywy rozwoju Banku

Internetu (Citibank Online). Obecnie ponad po³owa transakcji jest realizowana z wykorzystaniem tego kana³u transakcyjnego. Docelowo Internet ma byæ podstawowym Ÿród³em realizowania transakcji dla klientów indywidualnych. Utrzymywana bêdzie wysoka funkcjonalnoœæ i wysokie parametry jakoœci dostêpu do centrum obs³ugi telefonicznej. W roku 2004 zintegrowane zostan¹ centra telefoniczne dla klientów detalicznych oraz dla najmniejszych przedsiêbiorstw. W przypadku du¿ych i œrednich firm oraz klientów instytucjonalnych obs³uga telefoniczna CitiService/ Departament Obs³ugi Klienta zostanie scentralizowana w Warszawie.

Synergie Rozleg³e doœwiadczenie i ró¿norodna dzia³alnoœæ s¹ silnym atutem Banku Handlowego w Warszawie SA. Bank oferuje klientom kompleksowe rozwi¹zania przy wykorzystaniu mo¿liwoœci p³yn¹cych z synergii wystêpuj¹cych miêdzy obs³ug¹ bankow¹ przedsiêbiorstw i bankowoœci¹ detaliczn¹, miêdzy us³ugami bankowymi i zarz¹dzaniem aktywami oraz us³ugami maklerskimi lub miêdzy us³ugami bankowymi i dzia³alnoœci¹ ubezpieczeniow¹. Najwiêkszym przedsiêbiorstwom oferowane s¹ pakiety produktów depozytowo-kredytowych dla ich pracowników. W sk³ad typowego pakietu wchodz¹ rachunki oszczêdnoœciowo-rozliczeniowe (np. Citi-Konto) wraz z obs³ug¹ listy p³ac, karty kredytowe oraz produkty kredytowe. Oprócz zachêt cenowych w uzasadnionych przypadkach istnieje tak¿e mo¿liwoœæ otworzenia na terenie firmy punktu obs³ugi klienta oraz przeprowadzenia finansowych seminariów edukacyjnych dla pracowników. Kontynuowana bêdzie równie¿ sprzeda¿ produktów banku korporacyjnego dla klientów banku detalicznego z segmentu CitiGold. Oferowane bêd¹ specjalistyczne produkty Departamentu Skarbu, biura maklerskiego oraz zarz¹dzania aktywami. Wszystkim grupom klientów w dalszym ci¹gu oferowane bêd¹ produkty inwestycyjne, w tym w szczególnoœci jednostki uczestnictwa CitiFunduszy. Oferta produktowa CitiFunduszy bêdzie systematycznie rozwijana, adekwatnie do pojawiaj¹cych siê nowych potrzeb klientów. Ekspertyzê w tym zakresie bêdzie dostarczaæ spó³ka Handlowy Zarz¹dzanie Aktywami S.A., wspierana przez komórki Departamentu Skarbu w kraju i na szczeblu miêdzynarodowym.

Wzorowa korporacja Bank pragnie byæ wzorow¹ korporacj¹ w Polsce, o wysokim poczuciu odpowiedzialnoœci spo³ecznej. Bank bêdzie aktywnie wspiera³ ró¿norodn¹ dzia³alnoœæ kulturaln¹, edukacyjn¹ i dobroczynn¹ zarówno w skali ogólnokrajowej, jak i w wymiarze lokalnych spo³ecznoœci - w szczególnoœci poprzez Fundacjê Kronenberga. Ponadto Bank bêdzie aktywnie uczestniczy³ w dialogu pomiêdzy organami w³adzy pañstwowej a œrodowiskiem biznesu odnoœnie regulacji maj¹cych wp³yw na warunki prowadzenia dzia³alnoœci gospodarczej w kraju.

067

068

Raport Roczny 2003

Perspektywy rozwoju Banku

070

Raport Roczny 2003

Istotne czynniki ryzyka

Istotne czynniki ryzyka zwiazane z otoczeniem Banku i jego dzialalnoscia

Czynniki ryzyka zwi¹zane z otoczeniem zewnêtrznym Banku Gospodarka Prognozy Banku dotycz¹ce polskiej gospodarki zak³adaj¹ przyspieszenie tempa aktywnoœci gospodarczej w latach 2004-2006 i wzrost PKB na poziomie 5,0% - 5,5%. O¿ywienie gospodarcze poci¹gnie za sob¹ jednak stopniowe powiêkszanie siê deficytu na rachunku bie¿¹cym od 1,9% PKB w 2003 do 2,5 - 4,0% PKB w latach 2004-2006. Motorem wzrostu bêdzie eksport (w zwi¹zku z poprawiaj¹cym siê stanem gospodarki w krajach UE i korzystnym kursem wymiany euro/dolar) oraz rosn¹cy popyt krajowy (zw³aszcza inwestycyjny), który przyczyni siê do wzrostu importu. Inflacja w ujêciu œredniorocznym wzroœnie i mo¿e osi¹gn¹æ poziom oko³o 3% w roku 2006. Towarzyszyæ temu bêd¹ stopniowe, ma³e podwy¿ki stóp procentowych, co nie wyklucza niewielkiego spadku stóp realnych w warunkach rosn¹cej inflacji. Perspektywa wejœcia do Unii Europejskiej, a nastêpnie do Unii Gospodarczej i Walutowej przyci¹gnie inwestorów zachêconych przede wszystkim poda¿¹ wykwalifikowanej kadry oraz niskimi kosztami pracy przy zbli¿onym poziomie ryzyka dzia³alnoœci gospodarczej i poziomie rozwoju technologicznego. Wzrost inwestycji zagranicznych stymulowany bêdzie tak¿e wzrostem gospodarczym oraz spodziewanym przyspieszeniem procesu prywatyzacji. Obok nap³ywu inwestycji zagranicznych, g³ównie w postaci inwestycji bezpoœrednich, spodziewany jest tak¿e wzrost obrotów handlu zagranicznego, dziêki otwarciu granic Unii Europejskiej oraz wzrost produktywnoœci polskich przedsiêbiorstw na skutek przep³ywu know-how i nowoczesnych technologii. Z drugiej strony przedsiêbiorstwa polskie bêd¹ wystawione na zwiêkszon¹ konkurencjê ze strony przedsiêbiorstw unijnych, co dotyczy równie¿ sektora bankowego. Wp³yw na sytuacjê makroekonomiczn¹ kraju bêdzie mia³ stopieñ wykorzystania funduszy unijnych. Istnieje ryzyko, i¿ w pierwszym roku cz³onkostwa w UE Polska bêdzie p³atnikiem netto. W kolejnych latach spodziewany jest wzrost wp³ywów z funduszy unijnych. Sytuacja sektora us³ug bankowych w Polsce, a wiêc i sytuacja finansowa Banku Handlowego w Warszawie SA, jest œciœle zwi¹zana z ogóln¹ sytuacj¹ gospodarcz¹ kraju, a tak¿e z warunkami panuj¹cymi na rynkach lokalnych i regionalnych. Kszta³towanie siê wzrostu PKB bêdzie mia³o wp³yw na zdolnoœæ klientów Banku do terminowego regulowania zobowi¹zañ wobec Banku. Podobnie, wp³yw na wyniki Banku mo¿e wywieraæ kszta³towanie siê takich wielkoœci, jak np. inflacja, p³ace, bezrobocie, wysokoœæ stóp procentowych, sytuacja w handlu zagranicznym i na rachunku obrotów bie¿¹cych, wysokoœæ deficytu bud¿etowego, kszta³towanie siê kursów walutowych, czy trendy demograficzne. Wszelkie negatywne zmiany któregoœ z czynników makroekonomicznych, zw³aszcza znacz¹cy wzrost inflacji (implikuj¹cy

Raport Roczny 2003

Istotne czynniki ryzyka

wzrost niepewnoœci towarzysz¹cej inwestycjom) i deficytu na rachunku obrotów bie¿¹cych oraz istotne niekorzystne zmiany poziomu stóp procentowych i kursów walutowych mog¹ mieæ negatywny wp³yw na wyniki finansowe i ogóln¹ kondycjê ekonomiczn¹ Banku oraz spó³ek Grupy Kapita³owej Banku. Warto przy tym zaznaczyæ, i¿ ni¿sze nominalne i realne stopy procentowe powodowaæ bêd¹ wzrost zainteresowania klientów alternatywnymi wobec depozytów bankowych formami oszczêdzania oraz wzrostem popytu na kredyt. Polityka makroekonomiczna i dzia³ania organów pañstwa maj¹ istotny wp³yw na sytuacjê gospodarcz¹ w kraju, w tym bezpoœrednio lub poœrednio na wyniki dzia³alnoœci Banku Handlowego w Warszawie SA. Nie mo¿na te¿ wykluczyæ, ¿e przysz³e decyzje polityczne mog¹ mieæ niekorzystny wp³yw na sytuacjê finansow¹ Banku.

Ryzyka zwi¹zane z regulacjami prawnymi Wszelkie zmiany w polityce gospodarczej i systemie prawnym mog¹ mieæ znaczny wp³yw na sytuacjê finansow¹ Banku. Z punktu widzenia regulacji dzia³alnoœci sektora bankowego, szczególne znaczenie maj¹ ustawy, a tak¿e regulacje wykonawcze Ministra Finansów, uchwa³y Zarz¹du NBP oraz zarz¹dzenia Prezesa NBP, a tak¿e uchwa³y KNB. Wœród wspomnianych regulacji jako najwa¿niejsze mo¿na wymieniæ: dopuszczalny poziom koncentracji wierzytelnoœci (ustawa Prawo Bankowe), maksymalny poziom kapita³ów w³asnych, jakie mog¹ byæ przeznaczone na inwestycje na rynku kapita³owym (ustawa Prawo Bankowe), okreœlenie standardów p³ynnoœci oraz standardów ryzyka kredytowego (uchwa³y Komisji Nadzoru Bankowego), tworzenie i odprowadzanie rezerw obowi¹zkowych (Ustawa o Narodowym Banku Polskim, ustawa Prawo Bankowe, uchwa³y Rady Polityki Pieniê¿nej oraz uchwa³y Zarz¹du NBP), obowi¹zek tworzenia rezerw celowych na nale¿noœci nieregularne (Ustawa o Rachunkowoœci oraz regulacje Ministra Finansów), podatki i inne œwiadczenia o podobnym charakterze.

Opodatkowanie Polski system podatkowy charakteryzuje siê czêstymi zmianami przepisów, a wiele z nich nie zosta³o sformu³owanych w sposób dostatecznie precyzyjny i brak jest ich jednoznacznej wyk³adni. Interpretacje przepisów podatkowych ulegaj¹ czêstym zmianom, a zarówno praktyka organów skarbowych, jak i orzecznictwo s¹dowe w sferze opodatkowania nie s¹ jednolite. W zwi¹zku z rozbie¿nymi interpretacjami przepisów podatkowych zachodzi wiêksze ryzyko ni¿ w przypadku banku dzia³aj¹cego w bardziej stabilnych systemach podatkowych, i¿ dzia³alnoœæ polskiego banku i jej ujêcie podatkowe w deklaracjach i zeznaniach podatkowych takiego banku zostan¹ uznane za niezgodne z przepisami podatkowymi. Jednym z aspektów niedostatecznej precyzji unormowañ podatkowych jest brak przepisów przewiduj¹cych formalne procedury ostatecznej weryfikacji prawid³owoœci naliczenia zobowi¹zañ podatkowych za dany okres. Deklaracje po-

071

072

Raport Roczny 2003

Istotne czynniki ryzyka

datkowe oraz wysokoœæ faktycznych wp³at z tytu³u podatków mog¹ byæ kontrolowane przez organy skarbowe przez piêæ lat od daty z³o¿enia. W przypadku przyjêcia przez organy skarbowe odmiennej interpretacji przepisów podatkowych ni¿ zak³adana przez Bank Handlowy w Warszawie SA, sytuacja taka mo¿e mieæ istotny negatywny wp³yw na dzia³alnoœæ Banku, jego sytuacjê finansow¹, wyniki i perspektywy rozwoju.

Konkurencja w sektorze bankowym Na polskim rynku us³ug bankowych mo¿na zaobserwowaæ zaostrzaj¹c¹ siê konkurencjê pomiêdzy bankami w ró¿nych segmentach tego rynku, postêpuj¹c¹ wraz z rozwojem organizacyjnym i technologicznym banków. Przewidujemy, ¿e postêpowaæ bêdzie wzrost konkurencji na rynku us³ug bankowych w zakresie obs³ugi du¿ych przedsiêbiorstw. Przedsiêbiorstwa silniej zaczn¹ wykorzystywaæ alternatywne, w stosunku do kredytów bankowych, Ÿród³a finansowania, takie jak emisje krótkoterminowych papierów d³u¿nych, obligacji i akcji czy leasing. Ponadto szereg banków og³osi³o plany ekspansji w sektorze drobnej przedsiêbiorczoœci oraz w sferze us³ug detalicznych, co bezpoœrednio prze³o¿y siê na wzrost konkurencji w tych obszarach. Istnieje du¿e prawdopodobieñstwo, ¿e na skutek wzrostu zagranicznych inwestycji w sektorze bankowym, procesu konsolidacji tego sektora, a tak¿e postêpuj¹cej integracji Polski z Uni¹ Europejsk¹ nast¹pi wzrost konkurencji na rynku us³ug bankowych, równie¿ w takich segmentach rynku, jak operacje dewizowe, rozliczenia transakcji handlu zagranicznego i bankowoœæ inwestycyjna. Postêpuj¹cy wzrost poziomu konkurencji w sektorze bankowym mo¿e mieæ negatywny wp³yw na wyniki osi¹gane przez Bank.

Czynniki ryzyka zwi¹zane z bankiem i jego dzia³alnoœci¹ Ryzyko p³ynnoœci Niezgodnoœæ w terminach zapadalnoœci kredytów i finansuj¹cych je depozytów jest typowa dla dzia³alnoœci bankowej i wystêpuje równie¿ w Banku Handlowym w Warszawie SA. Mo¿e ona powodowaæ potencjalne problemy z bie¿¹c¹ p³ynnoœci¹ w przypadku skumulowania siê wiêkszych wyp³at klientów. Za zarz¹dzanie aktywami i pasywami Banku, w tym regulacjê i kontrolê ryzyka p³ynnoœci odpowiada Komitet Aktywów i Pasywów, którego strategiê realizuje Departament Skarbu. Nie ma jednak pewnoœci, czy utrzymuj¹ca siê niezgodnoœæ terminów zapadalnoœci nie bêdzie mia³a w przysz³oœci negatywnego wp³ywu na sytuacjê finansow¹ Banku. Baza depozytowa Banku jest stabilna, zdywersyfikowana i wykazuje tendencjê wzrostow¹. Ponadto Bank posiada dobr¹ dostêpnoœæ do œrodków na rynku miêdzybankowym oraz wysokie fundusze w³asne. Poziom ryzyka p³ynnoœci jest niski.

Ryzyko walutowe Bank Handlowy w Warszawie SA dokonuje operacji walutowych w imieniu klientów oraz na rachunek w³asny, poruszaj¹c siê w ramach ustalonych limitów na otwarte pozycje walutowe. W zwi¹zku z tym Bank ponosi ryzyko kursowe i nie ma pewnoœci, ¿e przysz³e zmiany kursów wymiany walut nie bêd¹ mieæ negatywnego wp³ywu na jego sytuacjê finansow¹. Za kontrolê ryzyka walutowego odpowiedzialny jest Departament Ryzyka Rynkowego, wspó³pracuj¹cy z Departamentem Skarbu, zarz¹dzaj¹cym pozycj¹ walutow¹. Poziom ryzyka rynkowego jest umiarkowany, a limit wartoœci nara¿onej na ryzyko (VaR) z tytu³u otwartych pozycji walutowych ustalony jest na poziomie poni¿ej 1% kapita³ów w³asnych Banku. Dodatkowym u³atwieniem, z punktu widzenia zarz¹dzania ryzykiem rynkowym

Raport Roczny 2003

Istotne czynniki ryzyka

w Banku, stanowi zasada domykania pozycji charakteryzuj¹cych siê ryzykiem nieliniowym z Citibank London.

Ryzyko stopy procentowej Podobnie jak inne banki, Bank Handlowy w Warszawie SA jest nara¿ony na ryzyko wynikaj¹ce z niedopasowania terminów zmian stóp procentowych aktywów i finansuj¹cych je pasywów. Ryzyko stopy procentowej mo¿e wyst¹piæ w przypadku braku mo¿liwoœci zrekompensowania spadku dochodów z tytu³u obni¿ki stóp procentowych naliczanych od udzielonych kredytów poprzez obni¿enie poziomu odsetek wyp³acanych depozytariuszom. Analogicznie ryzyko takie dotyczy tak¿e sytuacji, gdy nie jest mo¿liwe rekompensowanie wzrostu oprocentowania naliczanego depozytariuszom poprzez podniesienie stóp oprocentowania naliczanych kredytobiorcom. Zarz¹dzanie ryzykiem stopy procentowej nale¿y do zadañ Komitetu Aktywów i Pasywów, który m.in. wyznacza zasady tworzenia rezerw z tytu³u ró¿nego rodzaju podejmowanych ryzyk finansowych oraz tworzy politykê cenow¹ Banku w odniesieniu do ryzyka stopy procentowej. Nie ma pewnoœci, ¿e przysz³e zmiany stóp procentowych nie bêd¹ mieæ negatywnego wp³ywu na sytuacjê finansow¹ Banku. Obecny poziom ryzyka stopy procentowej jest niski.

Ryzyko zwi¹zane z dzia³alnoœci¹ kredytow¹ Prowadzenie dzia³alnoœci polegaj¹cej na udzielaniu kredytów i gwarancji jest nierozerwalnie zwi¹zane z ryzykiem nieterminowej sp³aty kredytu (rat kapita³owych i odsetek), a tak¿e z ryzykiem nieodzyskania nale¿noœci z tytu³u udzielonego kredytu lub gwarancji. Bank na bie¿¹co monitoruje aktywa objête ryzykiem, klasyfikuj¹c je, zgodnie z odpowiednimi regulacjami na³o¿onymi przez Narodowy Bank Polski i tworzy wszystkie wymagane przepisami rezerwy celowe na pokrycie nieregularnych nale¿noœci kredytowych. W zwi¹zku z mo¿liwoœci¹ zmiany warunków zewnêtrznych lub zaistnienia innych okolicznoœci, które mog³oby negatywnie wp³yn¹æ na klientów Banku, nie ma pewnoœci, ¿e w przysz³oœci koniecznoœæ tworzenia rezerw stosownych do istniej¹cego portfela nie bêdzie mia³a negatywnego wp³ywu na sytuacjê finansow¹ Banku oraz, ¿e istniej¹ce rezerwy i zabezpieczenia oka¿¹ siê wystarczaj¹ce dla pokrycia mo¿liwych strat z dzia³alnoœci kredytowej.

Ryzyko zwi¹zane z inwestycjami kapita³owymi Decyzje w sprawie podejmowania przez Bank Handlowy w Warszawie SA dzia³alnoœci inwestycyjnej podejmuje Zarz¹d i Komitet Inwestycji Kapita³owych. Inwestycje kapita³owe dziel¹ siê na trzy kategorie: aktywne, strategiczne i restrukturyzacyjne. Inwestycje aktywne maj¹ na celu zapewnienie wysokiej stopy zwrotu. Portfel inwestycji strategicznych zawiera akcje i udzia³y Banku w instytucjach finansowych o strategicznym znaczeniu dla Banku ze wzglêdu na prowadzone przez niego operacje. Zaanga¿owania restrukturyzacyjne pochodz¹ z operacji polegaj¹cych na konwersji wierzytelnoœci na udzia³y kapita³owe. Inwestycje realizowane s¹ bezpoœrednio przez Bank lub poœrednio przez spó³ki inwestycyjne ze 100% udzia³em Banku. W przypadku czêœci inwestycji kapita³owych ich wycena opiera siê na za³o¿eniu znalezienia inwestora strategicznego dla spó³ki, w której Bank jest udzia³owcem. Dlatego te¿ utrzymanie siê wysokiego poziomu inwestycji zagranicznych mo¿e byæ kluczowe z punktu widzenia wyceny tych inwestycji. Ponadto ze wzglêdu na szereg zjawisk makroekonomicznych, sytuacjê na rynku kapita³owym i inne czynniki maj¹ce wp³yw na dzia³alnoœæ spó³ek, w których Bank jest udzia³owcem, cena sprzeda¿y posiadanych udzia³ów mo¿e okazaæ siê ni¿sza od spodziewanej, a nawet ni¿sza od ich wartoœci w ksiêgach Banku, co mo¿e niekorzystnie wp³yn¹æ na wycenê akcji Banku. Bank poczyni³ ju¿ znacz¹ce rezerwy zwi¹zane ze swoimi inwestycjami kapita³owymi, st¹d poziom ryzyka zwi¹zany z dalszym spadkiem wartoœci portfela inwestycyjnego Banku jest niski.

073

074

Raport Roczny 2003

Istotne czynniki ryzyka

Ryzyko zwi¹zane z redukcj¹ zaanga¿owania inwestora strategicznego Po fuzji Citibanku (Poland) S.A. z Bankiem Handlowym Warszawie S.A. w marcu 2001 roku Citigroup jest w posiadaniu 89,33% akcji Banku. Do koñca 2004 roku akcjonariusz wiêkszoœciowy zadeklarowa³ zmniejszenie wielkoœci posiadanego portfela akcji Banku do 75%. Powszechnie znana informacja o planowanej redukcji udzia³u Citigroup w Banku Handlowym w Warszawie SA niesie ze sob¹ krótkookresowe ryzyko spadku kursu akcji w zwi¹zku z potencjalnym pojawieniem siê znacznej poda¿y tych walorów.

Ryzyko operacyjne Bank bazuje na dwóch podstawowych systemach informatycznych - osobnym dla czêœci korporacyjnej i detalicznej. W zwi¹zku z przeniesieniem obs³ugi klientów segmentu ma³ych przedsiêbiorstw z Pionu Przedsiêbiorstw do Pionu Bankowoœci Detalicznej, w roku 2004 przeprowadzona zostanie ich migracja z systemu czêœci korporacyjnej do systemu u¿ywanego w czêœci detalicznej. Dla ograniczenia ryzyka zwi¹zanego z migracj¹ odbêdzie siê ona w 4 fazach poprzedzonych szczegó³owymi testami systemów. Przetwarzanie danych na potrzeby bankowoœci detalicznej w oparciu o centrum technologiczne w Singapurze zapewnia efektywnoœæ kosztow¹ oraz wsparcie techniczne i dostêp do najnowszych rozwi¹zañ opracowywanych w tym oœrodku. Bank posiada procedury COB (Continuity of Business) na wypadek wyst¹pienia zak³óceñ w przetwarzaniu danych - dysponuje m.in. zapasowymi mocami obliczeniowymi w centrum rozliczeniowym w Olsztynie i innych lokalizacjach, gwarantuj¹cymi utrzymanie ci¹g³oœci funkcjonowania instytucji. Ogólny poziom ryzyka operacyjnego jest umiarkowany.

Ryzyko prawne Bank Handlowy w Warszawie SA jest spó³k¹ zale¿n¹ Citibanku N.A. (zale¿noœæ poœrednia poprzez Citibank Overseas Investment Corporation), nale¿¹cego do holdingu Citigroup. Aby wiêkszoœciowy akcjonariusz Banku móg³ prawid³owo kontrolowaæ ryzyko swojej dzia³alnoœci w skali globalnej i móg³ byæ w zgodnoœci z obowi¹zuj¹cymi go regulacjami amerykañskimi, Bank musi zapewniæ zgodnoœæ swych regulacji i dzia³añ ze standardami wewnêtrznymi Citigroup oraz odpowiednimi regulacjami prawnymi obowi¹zuj¹cymi Citigroup. Bank korzysta z systemów informatycznych wykorzystywanych i rozwijanych w ramach Citigroup. Aspekty funkcjonowania w kontekœcie relacji z inwestorem strategicznym oraz outsourcing przetwarzania danych nie zawsze s¹ wystarczaj¹co jasno okreœlone w przepisach prawnych. Rodzi to ryzyko prawne, któremu Bank stara siê przeciwdzia³aæ, przeprowadzaj¹c pog³êbione analizy prawne.

Wp³aty na rzecz Bankowego Funduszu Gwarancyjego Na mocy Ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym Bank objêty jest obowi¹zkowym systemem gwarantowania depozytów ludnoœci. Banki objête systemem gwarancji depozytów maj¹ obowi¹zek dokonywania okreœlonych wp³at na rzecz funduszu.

Raport Roczny 2003

Istotne czynniki ryzyka

Wskutek ogólnego pogorszenia siê sytuacji w sektorze lub upad³oœci czy pogorszenia siê kondycji finansowej jednego z banków nale¿¹cych do Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, mo¿e zaistnieæ koniecznoœæ wysokiej wp³aty na rzecz funduszu przez Bank jak i innych uczestników Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, w wysokoœci proporcjonalnej do wysokoœci utworzonego funduszu ochrony œrodków gwarantowanych w danym podmiocie. Mo¿e siê to wi¹zaæ z negatywnymi skutkami dla wyników finansowych Banku.

075

076

Raport Roczny 2003

Istotne czynniki ryzyka

078

Raport Roczny 2003

Placówki Banku

Gdynia

S³upsk

Gdañsk Elbl¹g

Olsztyn

Œwinoujœcie Szczecin

Pi³a

Bia³ystok

Bydgoszcz Toruñ

Gorzów Wlkp.

Oborniki Tarnowo Podgórne Poznañ

Inowroc³aw

W³oc³awek P³ock

Konin

Warszawa Kutno

Zielona Góra

Leszno

Wólka Kossowska

£ódŸ

Kalisz

G³ogów

Pruszków

Pabianice

Ostrów Wlkp.

Radom

Piotrków Trybunalski

Legnica

Lublin

Wroc³aw

Jelenia Góra

Œwidnica Wa³brzych

Kielce

Czêstochowa Opole Bytom Chorzów Kêdzierzyn Zabrze D¹browa Górn. -KoŸle Sosnowiec Gliwice Trzebinia Ruda Œl. Katowice Rybnik Kraków Tychy

Bankowoœæ Komercyjna i Inwestycyjna Oddzia³y Filie Bankowe Punkty Obs³ugi Klienta

Bankowoœæ Detaliczna Oddzia³y detaliczne Punkty Obs³ugi Klienta

CitiFinancial Oddzia³y

Cieszyn

Bielsko -Bia³a ¯ywiec

Mielec Rzeszów

Tarnów Kraków Nowa Huta Jas³o

080

Raport Roczny 2003

Rada Nadzorcza i Zarz¹d Banku

Rada Nadzorcza i Zarzad Banku W sk³ad Zarz¹du Banku na dzieñ 31 grudnia 2003 roku wchodzili:

S³awomir Sikora

Prezes Zarz¹du Banku

Wies³aw Kalinowski

Wiceprezes Zarz¹du Banku

Philip Vincent King

Wiceprezes Zarz¹du Banku

David J. Smith

Wiceprezes Zarz¹du Banku

Sunil Sreenivasan

Wiceprezes Zarz¹du Banku

Lidia Jab³onowska-Luba

Cz³onek Zarz¹du Banku

W 2003 roku mia³y miejsce nastêpuj¹ce zmiany w sk³adzie Zarz¹du Banku: rezygnacjê z³o¿yli z dniem: 30 maja 2003 roku

Cezary Stypu³kowski

24 czerwca 2003 roku

Shirish Apte

28 sierpnia 2003 roku

Witold Walkowiak

powo³ani zostali z dniem: 26 czerwca 2003 roku - Wiceprezes Zarz¹du Banku; z dniem 2 lipca 2003 roku - Prezes Zarz¹du Banku

S³awomir Sikora

15 kwietnia 2003 roku

David. J. Smith

26 czerwca 2003 roku

Sunil Sreenivasan

3 listopada 2003 roku

Lidia Jab³onowska-Luba

Raport Roczny 2003

Rada Nadzorcza i Zarz¹d Banku

W sk³ad Rady Nadzorczej Banku, na dzieñ 31 grudnia 2003 roku wchodzili:

Stanis³aw So³tysiñski

Przewodnicz¹cy Rady Nadzorczej

Jean Paul Votron

Wiceprzewodnicz¹cy Rady Nadzorczej

Shirish Apte

Cz³onek Rady Nadzorczej

Göran Collert

Cz³onek Rady Nadzorczej

Andrzej Gdula

Cz³onek Rady Nadzorczej

Miros³aw Gryszka

Cz³onek Rady Nadzorczej

Allan J. Hirst

Cz³onek Rady Nadzorczej

Edward Kuczera

Cz³onek Rady Nadzorczej

Andrzej Olechowski

Cz³onek Rady Nadzorczej

Krzysztof Opawski

Cz³onek Rady Nadzorczej

Carlos Urrutia

Cz³onek Rady Nadzorczej

Edward T. Walsh

Cz³onek Rady Nadzorczej

W 2003 roku mia³y miejsce nastêpuj¹ce zmiany w sk³adzie Rady Nadzorczej Banku: rezygnacjê z³o¿yli z dniem: 1 kwietnia 2003 roku

Krzysztof Barcikowski

24 marca 2003 roku

David J. Smith

powo³ani zostali z dniem: 25 czerwca 2003 roku

Shirish Apte

25 czerwca 2003 roku

Andrzej Olechowski

081

082

Raport Roczny 2003

Rada Nadzorcza i Zarzยนd Banku

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

085

Sprawozdanie finansowe

Wprowadzenie

086

Bilans

099

Rachunek zysków i strat

102

Zestawienie zmian w kapitale w³asnym

103

Rachunek przep³ywu œrodków pieniê¿nych

105

Noty objaœniaj¹ce

107

Opinia Niezale¿nego Bieg³ego Rewidenta

219

086

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Wprowadzenie Dzia³alnoœæ Banku

Bank Handlowy w Warszawie SA („Bank”) ma siedzibê w Warszawie przy ul. Senatorskiej 16, 00-923 Warszawa. Bank zosta³ powo³any aktem notarialnym z dnia 13 kwietnia 1870 roku. Zarejestrowany w Rejestrze Przedsiêbiorców w Krajowym Rejestrze S¹dowym prowadzonym przez S¹d Rejonowy dla m. st. Warszawy, XIX Wydzia³ Gospodarczy w Warszawie, pod numerem KRS: 0000001538. Wed³ug Polskiej Klasyfikacji Dzia³alnoœci (PKD) podstawowym przedmiotem dzia³alnoœci Banku jest „Pozosta³a dzia³alnoœæ bankowa”. Wed³ug klasyfikacji przyjêtej przez rynek regulowany - Warszawsk¹ Gie³dê Papierów Wartoœciowych dzia³alnoœæ Banku zakwalifikowana jest do bran¿y „finanse-banki”. Bank dzia³a na podstawie obowi¹zuj¹cych przepisów oraz Statutu Banku. Przedmiotem dzia³alnoœci Banku jest wykonywanie czynnoœci bankowych w obrocie krajowym i zagranicznym oraz w granicach dopuszczonych prawem wszelkich innych czynnoœci powi¹zanych z czynnoœciami bankowymi. Zgodnie ze Statutem, Bank wykonuje nastêpuj¹ce czynnoœci bankowe: przyjmuje wk³ady pieniê¿ne p³atne na ¿¹danie lub z nadejœciem oznaczonego terminu oraz prowadzi rachunki tych wk³adów, prowadzi inne rachunki bankowe, przeprowadza rozliczenia pieniê¿ne we wszystkich formach przyjêtych w krajowych i miêdzynarodowych stosunkach bankowych, udziela kredytów i po¿yczek pieniê¿nych w kraju i za granic¹ oraz po¿yczek i kredytów konsumenckich w rozumieniu przepisów odrêbnej ustawy, wykonuje operacje czekowe i wekslowe, udziela i potwierdza porêczenia, udziela i potwierdza gwarancje bankowe oraz otwiera akredytywy, prowadzi skup i sprzeda¿ wartoœci dewizowych, poœredniczy w dokonywaniu przez rezydentów przekazów pieniê¿nych za granicê oraz rozliczeñ w kraju z nierezydentami,

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

emituje bankowe papiery wartoœciowe, wykonuje zlecone czynnoœci zwi¹zane z emisj¹ papierów wartoœciowych, przechowuje przedmioty i papiery wartoœciowe oraz udostêpnia skrytki sejfowe, wydaje karty p³atnicze oraz wykonuje operacje przy ich u¿yciu, nabywa i zbywa wierzytelnoœci, wykonuje terminowe operacje finansowe. Ponadto Bank mo¿e: obejmowaæ i nabywaæ akcje i prawa z akcji, udzia³y innej osoby prawnej i jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, organizowaæ i obs³ugiwaæ leasing finansowy, œwiadczyæ us³ugi faktoringowe, dokonywaæ obrotu papierami wartoœciowymi na w³asny rachunek oraz poœredniczyæ w obrocie papierami wartoœciowymi, prowadziæ rachunki papierów wartoœciowych, œwiadczyæ us³ugi konsultacyjno-doradcze w sprawach finansowych, zaci¹gaæ zobowi¹zania zwi¹zane z emisj¹ papierów wartoœciowych, pe³niæ funkcje banku reprezentanta w rozumieniu Ustawy o obligacjach, nabywaæ i zbywaæ nieruchomoœci, rozliczaæ obrót papierami wartoœciowymi, prawami maj¹tkowymi oraz pochodnymi instrumentami finansowymi, dokonywaæ na warunkach uzgodnionych z d³u¿nikiem zamiany wierzytelnoœci na sk³adniki maj¹tku d³u¿nika, nabywaæ i zbywaæ pochodne instrumenty finansowe na w³asny rachunek oraz poœredniczyæ w obrocie tymi instrumentami, œwiadczyæ us³ugi finansowe polegaj¹ce na prowadzeniu dzia³alnoœci akwizycyjnej w rozumieniu Ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, przyjmowaæ zlecenia nabywania i zbywania oraz prowadzenia zapisów na jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne w funduszach inwestycyjnych, œwiadczyæ us³ugi poœrednictwa ubezpieczeniowego w formie dzia³alnoœci agencyjnej,

087

088

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

wykonywaæ obowi¹zki depozytariusza dla funduszy emerytalnych, wykonywaæ obowi¹zki depozytariusza dla funduszy inwestycyjnych. W zwi¹zku ze swoj¹ dzia³alnoœci¹, Bank ma prawo posiadania wartoœci dewizowych i obrotu tymi wartoœciami.

Czas trwania Banku

Czas dzia³ania banku jest nieoznaczony.

Okresy prezentowania danych finansowych

Roczne sprawozdanie finansowe Banku sporz¹dzone zosta³o za okres od 1 stycznia 2003 roku do 31 grudnia 2003 roku. Porównywalne dane finansowe Banku prezentowane s¹ za okres od 1 stycznia 2002 roku do 31 grudnia 2002 roku.

Wewnêtrzne jednostki organizacyjne wchodz¹ce w sk³ad Banku

Roczne sprawozdanie finansowe Banku za 2003 rok oraz porównywalne dane finansowe za 2002 rok zawieraj¹ dane finansowe wszystkich jednostek organizacyjnych wchodz¹cych w sk³ad Banku, za poœrednictwem których prowadzona jest dzia³alnoœæ Banku. Na dzieñ 31 grudnia 2003 roku obejmuj¹ one Centralê w Warszawie, 57 oddzia³ów oraz 102 pozosta³e placówki obs³ugi klienta w kraju. ¯adna z tych jednostek nie sporz¹dza samodzielnego sprawozdania finansowego.

Jednostki powi¹zane

Bank jest jednostk¹ dominuj¹c¹ oraz znacz¹cym inwestorem. Wykaz jednostek zale¿nych, wspó³zale¿nych i stowarzyszonych, w których Bank posiada udzia³y, przedstawiony zosta³ w nocie objaœniaj¹cej do bilansu nr 10. Bank sporz¹dza skonsolidowane sprawozdanie finansowe za 2003 rok.

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Po³¹czenie spó³ek

W 2003 roku oraz w 2002 roku nie dokonano po³¹czenia spó³ek.

Kontynuacja dzia³alnoœci gospodarczej

Sprawozdanie finansowe za 2003 roku zosta³o sporz¹dzone przy za³o¿eniu kontynuowania dzia³alnoœci gospodarczej przez Bank w daj¹cej siê przewidzieæ przysz³oœci i nie zachodz¹ okolicznoœci bezpoœrednio wskazuj¹ce na zagro¿enie jej kontynuowania.

Przekszta³cenia i prezentacja danych finansowych za 2002 rok

Prezentowane dane finansowe za 2002 rok nie podlega³y przekszta³ceniom i s¹ zgodne z danymi uprzednio opublikowanymi w raporcie rocznym 2002 roku, za wyj¹tkiem zmian w prezentacji danych w nastêpuj¹cych notach objaœniaj¹cych do bilansu i rachunku zysków i strat: nr 12C, 13A, 13B, 14C, 20A, 27F, 37, 38, 43 i 44. Zmiany te wprowadzone zosta³y w celu zachowania porównywalnoœci w sposobie prezentowania danych z ujêciem bie¿¹cego okresu.

Opinia bieg³ego rewidenta z badania sprawozdania finansowego za poprzedni okres

Sprawozdanie finansowe Banku na dzieñ 31 grudnia 2002 roku zosta³o zbadane przez bieg³ego rewidenta KPMG Polska Audyt Sp. z o.o. i uzyska³o opiniê bez zastrze¿eñ.

089

090

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Zasady rachunkowoœci Informacje ogólne Roczne sprawozdanie finansowe Banku za 2003 rok sporz¹dzone zosta³o na podstawie: Rozporz¹dzenia Rady Ministrów z dnia 16 paŸdziernika 2001 r. w sprawie informacji bie¿¹cych i okresowych przekazywanych przez emitentów papierów wartoœciowych (Dz. U. Nr 139 poz. 1569 z póŸniejszymi zmianami), Rozporz¹dzenia Rady Ministrów z dnia 16 paŸdziernika 2001 r. w sprawie szczegó³owych warunków, jakim powinien odpowiadaæ prospekt emisyjny oraz skrót prospektu (Dz. U. Nr 139 poz. 1568 z póŸniejszymi zmianami), oraz zgodnie z przepisami okreœlonymi w: Ustawie z dnia 29 wrzeœnia 1994 r. o rachunkowoœci (Dz. U. z 2002 r. Nr 76 poz. 964 z póŸniejszymi zmianami), Rozporz¹dzeniu Ministra Finansów z dnia 10 grudnia 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowoœci banków (Dz. U. Nr 149, poz. 1673 z póŸniejszymi zmianami), Rozporz¹dzeniu Ministra Finansów z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegó³owych zasad uznawania, metody wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (Dz. U. Nr 149, poz. 1674), Rozporz¹dzeniu Ministra Finansów z dnia 10 grudnia 2001 r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko zwi¹zane z dzia³alnoœci¹ banków (Dz. U. Nr 149, poz. 1672 z póŸniejszymi zmianami).

Rzeczowy maj¹tek trwa³y oraz wartoœci niematerialne i prawne Rzeczowy maj¹tek trwa³y oraz wartoœci niematerialne i prawne wykazywane s¹ wed³ug ceny nabycia pomniejszonej o naliczone umorzenie, a tak¿e o odpisy z tytu³u trwa³ej utraty wartoœci. Umorzenie naliczane jest metod¹ liniow¹ przy zastosowaniu stawek okreœlonych w zatwierdzonym planie amortyzacji na 2003 rok. Stosowane przez Bank przyk³adowe roczne stawki amortyzacji s¹ nastêpuj¹ce:

Budynki i budowle Œrodki transportu

1,5% - 4,5% 14,0% - 20,0%

Komputery

34,0%

Wyposa¿enie biurowe

20,0%

Inne œrodki trwa³e

7,0% - 20,0%

Oprogramowanie komputerowe i prawa autorskie (z wyj¹tkiem podstawowego systemu operacyjnego, do którego stosuje siê stawkê 20%)

34,0%

Wartoœæ firmy

5,0%

Pozosta³e wartoœci niematerialne i prawne

20,0%

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Sk³adniki maj¹tku o jednostkowej wartoœci pocz¹tkowej nie przekraczaj¹cej 3 500 z³ podlegaj¹ jednorazowemu odpisaniu w koszty pod dat¹ wydania ich do u¿ywania. W 2002 roku Bank wprowadzi³ do bilansu prawa u¿ytkowania wieczystego gruntów, które otrzyma³ nieodp³atnie w latach ubieg³ych, na mocy obowi¹zuj¹cych wówczas przepisów. Prawa u¿ytkowania wieczystego gruntów zosta³y wprowadzone do aktywów bilansu jako œrodki trwa³e, w grupie nieruchomoœci oraz do pasywów bilansu - jako rozliczenia miêdzyokresowe przychodów. Wartoœæ œrodków trwa³ych podlega³a w przesz³oœci okresowym aktualizacjom wed³ug wskaŸników publikowanych przez Prezesa G³ównego Urzêdu Statystycznego. Wynik aktualizacji wyceny œrodków trwa³ych odnoszony by³ bezpoœrednio na kapita³y Banku. Nale¿y zaznaczyæ, i¿ od 31 grudnia 1995 roku nie dokonywano aktualizacji wyceny œrodków trwa³ych na podstawie wskaŸników GUS. Œrodki trwa³e w budowie wykazywane s¹ w wysokoœci ogó³u poniesionych kosztów pozostaj¹cych w bezpoœrednim zwi¹zku z nie zakoñczon¹ jeszcze budow¹, monta¿em lub ulepszeniem istniej¹cego œrodka trwa³ego.

Waluty obce Pozycje bilansowe i pozabilansowe wyra¿one w walutach obcych wycenione s¹ wed³ug œredniego kursu ustalonego dla danej waluty przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego („NBP”) na dzieñ sporz¹dzenia bilansu. Ró¿nice kursowe wynikaj¹ce z rewaluacji bilansowych pozycji walutowych zaliczane s¹ do wyniku z pozycji wymiany. Kursy podstawowych walut zastosowane przy sporz¹dzaniu niniejszego sprawozdania finansowego s¹ nastêpuj¹ce: 31 grudnia 2003

31 grudnia 2002

1 USD

3,7405

3,8388

1 GBP

6,6686

6,1802

1 EUR

4,7170

4,0202

w z³

Inwestycje kapita³owe - akcje i udzia³y w jednostkach podporz¹dkowanych Akcje i udzia³y w jednostkach podporz¹dkowanych rozumianych jako jednostki zale¿ne, wspó³zale¿ne i stowarzyszone zaliczane s¹ do kategorii aktywów finansowych dostêpnych do sprzeda¿y. Aktywa trwa³e, istotne akcje i udzia³y w jednostkach podporz¹dkowanych wyceniane s¹ metod¹ praw w³asnoœci. Zmiany ich wartoœci na dzieñ wyceny wykazywane s¹ w rachunku zysków i strat jako udzia³ w zyskach (stratach) netto jednostek podporz¹dkowanych wycenianych metod¹ praw w³asnoœci. Wynik przeszacowania tych jednostek podporz¹dkowanych na dzieñ 31 grudnia 2001 roku wykazany zosta³ w 2002 roku jako korekta bilansu otwarcia wyniku z lat ubieg³ych. Akcje i udzia³y w jednostkach podporz¹dkowanych przeznaczonych do sprzeda¿y wykazywane s¹ w bilansie wed³ug ceny nabycia, z uwzglêdnieniem odpisów z tytu³u trwa³ej utraty wartoœci.

091

092

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Inwestycje kapita³owe - akcje i udzia³y w pozosta³ych jednostkach Akcje i udzia³y w innych jednostkach ni¿ jednostki podporz¹dkowane zaliczane s¹ do kategorii aktywów finansowych dostêpnych do sprzeda¿y. Wykazywane s¹ w bilansie wed³ug ceny nabycia, z uwzglêdnieniem odpisów z tytu³u trwa³ej utraty wartoœci.

Kredyty i inne nale¿noœci Bank jest w trakcie wdra¿ania wyceny udzielonych kredytów i po¿yczek przy u¿yciu efektywnej stopy procentowej po pomniejszeniu o utworzone rezerwy celowe. W roku 2002 Bank wdro¿y³ tê procedurê w jednym ze stosowanych systemów informatycznych, który u¿ytkowany jest w Sektorze Bankowoœci Detalicznej. W systemie tym prowadzona jest ewidencja kredytów konsumpcyjnych oraz ewidencja kredytów zwi¹zanych z funkcjonowaniem kart kredytowych. Nale¿noœci od instytucji finansowych, niefinansowych oraz sektora bud¿etowego wykazywane s¹ w bilansie jako ró¿nica miêdzy ich wartoœci¹ nominaln¹, powiêkszon¹ o odsetki nale¿ne, a wartoœci¹ rezerw celowych utworzonych na pokrycie ryzyka kredytowego. Skupione wierzytelnoœci wykazywane s¹ w bilansie jako ró¿nica miêdzy ich wartoœci¹ nominaln¹, pomniejszon¹ o nierozliczone dyskonto, a wartoœci¹ rezerw celowych utworzonych na pokrycie ryzyka kredytowego. Rezerwy celowe utworzone s¹ wed³ug zasad okreœlonych w Rozporz¹dzeniu Ministra Finansów z dnia 10 grudnia 2001 r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko zwi¹zane z dzia³alnoœci¹ banków (Dz. U. Nr 149, poz. 1672, z póŸniejszymi zmianami). Rezerwy celowe na potencjalne ryzyko kredytowe obliczone s¹ stosownie do klasyfikacji poszczególnych zaanga¿owañ bilansowych i pozabilansowych wed³ug grup ryzyka. Dla poszczególnych grup ryzyka zastosowano nastêpuj¹ce minimalne procentowe stopy rezerw celowych:

Zaanga¿owania normalne (wy³¹cznie po¿yczki i kredyty konsumpcyjne) oraz zaanga¿owania pod obserwacj¹

1,5%

Zaanga¿owania poni¿ej standardu

20%

Zaanga¿owania w¹tpliwe

50%

Zaanga¿owania stracone

100%

Przy wyliczaniu niezbêdnych rezerw celowych na zaanga¿owanie obci¹¿one ryzykiem kredytowym uwzglêdniono zabezpieczenia przewidziane rozporz¹dzeniem Ministra Finansów z dnia 10 grudnia 2001 r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko zwi¹zane z dzia³alnoœci¹ banków. Ponadto zgodnie z przepisami tego rozporz¹dzenia wymagany poziom rezerw celowych na zaanga¿owania normalne z tytu³u po¿yczek i kredytów konsumpcyjnych oraz zaanga¿owania pod obserwacj¹ pomniejszany jest o kwotê równ¹ 25% rezerwy na ryzyko ogólne. Nale¿noœci kredytowe stanowi¹ce nale¿noœci nieœci¹galne odpisuje siê w ciê¿ar utworzonych na nie rezerw celowych.

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

D³u¿ne papiery wartoœciowe D³u¿ne papiery wartoœciowe kwalifikowane s¹ do kategorii aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu, dostêpnych do sprzeda¿y oraz utrzymywanych do terminu zapadalnoœci. D³u¿ne papiery wartoœciowe przeznaczone do obrotu oraz dostêpne do sprzeda¿y wyceniane s¹ wed³ug wartoœci godziwej. Skutki zmiany wartoœci godziwej d³u¿nych papierów wartoœciowych przeznaczonych do obrotu odnoszone s¹ odpowiednio do przychodów lub kosztów z operacji finansowych. Skutki zmiany wartoœci godziwej d³u¿nych papierów wartoœciowych dostêpnych do sprzeda¿y odnosi siê na kapita³ z aktualizacji wyceny, zaœ do rachunku zysków i strat odnoszony jest wy³¹cznie wynik zrealizowany na sprzeda¿y tych papierów wartoœciowych. D³u¿ne papiery wartoœciowe utrzymywane do terminu zapadalnoœci wycenia siê wed³ug cen nabycia pomniejszonych o odpis z tytu³u trwa³ej utraty ich wartoœci. Odsetki, dyskonto lub premiê od wszystkich rodzajów papierów wartoœciowych rozlicza siê do rachunku zysków i strat metod¹ liniow¹. Korekty do wartoœci godziwej lub trwa³ej utraty wartoœci dokonywane s¹ w stosunku do tak ustalonej wartoœci papierów.

Aktywa przejête za d³ugi Aktywa przejête za d³ugi wycenia siê wed³ug wartoœci godziwej. Na ró¿nicê pomiêdzy kwot¹ d³ugu a ni¿sz¹ od niej wartoœci¹ godziw¹ przejêtych aktywów tworzy siê rezerwê celow¹ lub dokonuje siê odpisu aktualizuj¹cego wartoœæ tych aktywów.

Rezerwy Rezerwy celowe i odpisy z tytu³u trwa³ej utraty wartoœci utworzone s¹ wed³ug zasad okreœlonych w ustawie o rachunkowoœci i rozporz¹dzeniach Ministra Finansów z dnia 10 grudnia 2001 roku w sprawie szczególnych zasad rachunkowoœci banków oraz w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko zwi¹zane z dzia³alnoœci¹ banków. Rezerwy celowe ustala siê na podstawie indywidualnej oceny ryzyka, którym obci¹¿one s¹ poszczególne aktywa oraz zobowi¹zania pozabilansowe. Rezerwy celowe na nale¿noœci od sektora finansowego, sektora niefinansowego i bud¿etowego, odpisy z tytu³u trwa³ej utraty wartoœci papierów wartoœciowych i innych aktywów zmniejszaj¹ wartoœæ odpowiednich pozycji aktywów bilansu. Natomiast rezerwy celowe na zobowi¹zania pozabilansowe wykazywane s¹ w pozycji „Pozosta³e rezerwy” w pasywach bilansu. Zgodnie z ustaw¹ z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z póŸniejszymi zmianami) Bank utworzy³ w latach ubieg³ych rezerwê na ryzyko ogólne, s³u¿¹c¹ pokryciu ryzyk zwi¹zanych z prowadzeniem dzia³alnoœci bankowej. Rezerwa na ryzyko ogólne by³a tworzona w drodze odpisu w ciê¿ar kosztów. Rezerwa ta wykazywana jest w pozycji „Pozosta³e rezerwy” w pasywach bilansu.

093

094

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Rozliczenia miêdzyokresowe kosztów W celu przypisania kosztów do okresów sprawozdawczych, których one dotycz¹, Bank dokonuje czynnych i biernych rozliczeñ miêdzyokresowych kosztów. Dotyczy to w szczególnoœci kosztów dzia³ania Banku.

Kapita³y Kapita³y i fundusze w³asne wykazywane s¹ wed³ug wartoœci nominalnej, za wyj¹tkiem funduszu z aktualizacji wyceny, który w czêœci dotycz¹cej skutków wyceny aktywów finansowych dostêpnych do sprzeda¿y wykazywany jest w ujêciu netto.

Instrumenty pochodne Instrumenty pochodne zaliczane s¹ do kategorii aktywów i zobowi¹zañ finansowych przeznaczonych do obrotu. Instrumenty pochodne wyceniane s¹ wed³ug wartoœci rynkowej. Skutki zmiany wartoœci rynkowej zalicza siê odpowiednio do przychodów lub kosztów z operacji finansowych. Bank nie stosowa³ dotychczas rachunkowoœci zabezpieczeñ.

Ustalanie wyniku finansowego Wynik finansowy ustala siê z zachowaniem zasady ostro¿nej wyceny oraz zasady memoria³u i wspó³miernoœci przychodów i kosztów. Do wyniku finansowego zaliczane s¹ wszystkie osi¹gniête przychody i koszty zwi¹zane z tymi przychodami, dotycz¹ce danego okresu sprawozdawczego, niezale¿nie od terminu ich zap³aty.

Przychody i koszty z tytu³u odsetek Przychody z tytu³u odsetek obejmuj¹ odsetki otrzymane i nale¿ne z tytu³u lokat miêdzybankowych, kredytów oraz papierów wartoœciowych. Przychody z tytu³u odsetek i dyskonta od nale¿noœci, zakwalifikowanych jako normalne, ujmowane s¹ w rachunku zysków i strat na zasadzie memoria³u. Przychody pobierane z góry ujmowane s¹ w rachunku zysków i strat w okresie, którego dotycz¹. Koszty okresu sprawozdawczego z tytu³u odsetek od zobowi¹zañ tak¿e ujmowane s¹ w rachunku zysków i strat zgodnie z zasad¹ memoria³u.

Przychody i koszty z tytu³u prowizji, op³aty bankowe Prowizje i op³aty bankowe obejmuj¹ g³ównie kwoty inne ni¿ odsetki otrzymane od kredytów, gwarancji, akredytyw oraz kwoty za prowadzenie rachunków bankowych i wykonywanie operacji bankowych, obs³ugê kart p³atniczych.

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Prowizje i op³aty bankowe nie dotycz¹ce jednorazowych zakoñczonych transakcji rozliczane s¹ do rachunku zysków i strat na zasadzie liniowej przez okres trwania transakcji, której dotycz¹.

Premie, odprawy emerytalne i nagrody za wieloletni¹ pracê Pracownicy Banku - w zale¿noœci od ich indywidualnego poziomu zaszeregowania mog¹ otrzymaæ nagrodê z funduszu motywacyjnego, premiê w ramach planu premiowego obowi¹zuj¹cego w danym obszarze lub uznaniow¹ nagrodê roczn¹ na zasadach okreœlonych w wewnêtrznych przepisach o wynagradzaniu pracowników. Premie i nagrody przyznawane s¹ po zakoñczeniu okresu, za który oceniane s¹ wyniki. Pracownicy Banku mog¹ tak¿e otrzymaæ premie w postaci opcji mened¿erskich. Opcje mened¿erskie mog¹ byæ zg³oszone do realizacji po up³ywie minimum 18 miesiêcy od ich przyznania. Na przysz³e wyp³aty tworzona jest rezerwa, która jest weryfikowana i uaktualniana do momentu ich realizacji. Rezerwa ta wykazana jest w pasywach w pozycji „Koszty i przychody rozliczane w czasie oraz zastrze¿one”. W ramach systemu wynagrodzeñ Bank gwarantuje pracownikom odprawy emerytalne, których wysokoœæ uzale¿niona jest od liczby lat pracy w Banku i w podmiotach Citigroup przypadaj¹cych bezpoœrednio przed nabyciem prawa do odprawy. Pracownikom Banku, z którymi zosta³a zawarta umowa o pracê na podstawie Zak³adowego Uk³adu Zbiorowego Pracy, przys³uguje ponadto nagroda za wieloletni¹ pracê. Pracownikom zatrudnionym w Banku przed 1 marca 2001 roku, do nagrody zostaj¹ zaliczone te okresy pracy, które by³y uwzglêdnione na zasadach Zak³adowego Uk³adu Zbiorowego Pracy obowi¹zuj¹cego od 1 stycznia 1997 roku. Na przysz³e wyp³aty tworzona jest rezerwa, która jest wykazana w pasywach w pozycji „Koszty i przychody rozliczane w czasie oraz zastrze¿one”.

Pozosta³e przychody i koszty operacyjne Do pozosta³ych przychodów i kosztów operacyjnych zaliczane s¹ koszty i przychody nie zwi¹zane bezpoœrednio z dzia³alnoœci¹ bankow¹. S¹ to w szczególnoœci przychody i koszty z tytu³u sprzeda¿y lub likwidacji œrodków trwa³ych oraz aktywów do zbycia, koszty z tytu³u odszkodowañ, kar i grzywien.

Podatek dochodowy Podatek dochodowy od osób prawnych wykazywany jest z uwzglêdnieniem zobowi¹zania podatkowego Banku z tytu³u osi¹gniêtego dochodu oraz podatku odroczonego. Podatek odroczony liczony jest przy zastosowaniu metody bilansowej, z uwzglêdnieniem przewidywanych do rozliczenia w podatku dochodowym od osób prawnych w nastêpnych latach podatkowych pozycji zarówno aktywów, jak te¿ pasywów, stanowi¹cych podstawê wyliczenia rezerwy oraz aktywów z tytu³u odroczonego podatku dochodowego i odnoszony odpowiednio do rachunku zysków i strat lub na kapita³ (fundusz) z aktualizacji wyceny. Rezerwa i aktywa z tytu³u odroczonego podatku dochodowego wykazywane s¹ w bilansie ³¹cznie.

095

096

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Kursy wymiany na EUR

W okresach objêtych sprawozdaniem finansowym i porównawczymi danymi finansowymi obowi¹zywa³y nastêpuj¹ce œrednie kursy wymiany z³otego w stosunku do EUR, ustalane przez NBP: 31 grudnia 2003

31 grudnia 2002

Kurs obowi¹zuj¹cy na dzieñ

4,7170

4,0202

Kurs œredni, obliczony jako œrednia arytmetyczna kursów obowi¹zuj¹cych na ostatni dzieñ ka¿dego miesi¹ca w okresie sprawozdawczym

4,4474

3,8697

Najwy¿szy kurs obowi¹zuj¹cy na ostatni dzieñ miesi¹ca w okresie sprawozdawczym

4,7170

4,0810

Najni¿szy kurs obowi¹zuj¹cy na ostatni dzieñ miesi¹ca w okresie sprawozdawczym

4,1286

3,5910

w z³

Podstawowe pozycje bilansu, rachunku zysków i strat oraz rachunku przep³ywów pieniê¿nych przeliczone na EUR

Podstawowe pozycje bilansu oraz rachunku przep³ywów pieniê¿nych dotycz¹ce niniejszego sprawozdania oraz porównawczych danych finansowych przeliczone zosta³y na EUR wed³ug œrednich kursów, og³aszanych przez Narodowy Bank Polski, obowi¹zuj¹cych na ostatni dzieñ prezentowanych okresów. Podstawowe pozycje rachunku zysków i strat, zysk na jedn¹ akcjê zwyk³¹ oraz rozwodniony zysk na jedn¹ akcjê zwyk³¹ przeliczone zosta³y na EUR wed³ug kursów stanowi¹cych œrednie arytmetyczne œrednich kursów EUR, og³aszanych przez Narodowy Bank Polski, obowi¹zuj¹cych na ostatni dzieñ koñcz¹cy ka¿dy miesi¹c prezentowanych okresów.

Bilans Aktywa

w tys. EUR

31 grudnia 2003

31 grudnia 2002

251 540

243 597

Nale¿noœci od sektora finansowego

1 851 368

1 369 986

Nale¿noœci od sektora niefinansowego

2 809 597

3 366 834

Kasa, operacje z Bankiem Centralnym

664

1 268

D³u¿ne papiery wartoœciowe

729 672

1 083 576

Inwestycje kapita³owe i pozosta³e aktywa finansowe

848 844

1 234 328

Maj¹tek trwa³y i wartoœci niematerialne i prawne

436 540 124 687

545 777 159 611

7 052 912

8 004 977

Nale¿noœci od sektora bud¿etowego

Inne aktywa Aktywa razem

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Pasywa

w tys. EUR

Zobowi¹zania wobec Banku Centralnego Zobowi¹zania wobec sektora finansowego Zobowi¹zania wobec sektora niefinansowego

31 grudnia 2003 8 723

31 grudnia 2002 30 332

811 126

857 717

3 824 308

3 995 562

98 610

158 274

Zobowi¹zania z tytu³u instrumentów finansowych

712 812

1 040 391

Inne pasywa

241 747

327 133

Zobowi¹zania wobec sektora bud¿etowego

94 834

110 789

Kapita³y w³asne

1 260 752

1 484 779

Pasywa razem

7 052 912

8 004 977

Rezerwy

Podstawowe pozycje rachunku zysków i strat w tys. EUR

12 miesiêcy do 31 grudnia 2003 rok 2002 rok

Wynik z tytu³u odsetek

167 558

177 215

Wynik z tytu³u prowizji

117 406

130 193

Przychody z udzia³ów lub akcji, pozosta³ych papierów wartoœciowych i innych instrumentów finansowych, o zmiennej kwocie dochodu

14 559

Wynik operacji finansowych

17 441

2 050 100 498

Wynik z pozycji wymiany

108 234

132 564

Wynik dzia³alnoœci bankowej

425 198

542 520

Wynik dzia³alnoœci operacyjnej

88 187

93 283

Zysk (strata) brutto

88 187

93 283

Zysk (strata) netto

54 528

62 715

Podstawowe pozycje rachunku przep³ywów pieniê¿nych w tys. EUR

12 miesiêcy do 31 grudnia 2003 rok 2002 rok (274 084)

Przep³ywy pieniê¿ne netto z dzia³alnoœci operacyjnej - metoda poœrednia

29 543

Przep³ywy pieniê¿ne netto z dzia³alnoœci inwestycyjnej

66 167

130 320

(52 611)

(283 512)

Przep³ywy pieniê¿ne netto, razem

43 099

(427 276)

Bilansowa zmiana stanu œrodków pieniê¿nych

43 099

(427 276)

Œrodki pieniê¿ne na pocz¹tek okresu

213 814

678 150

Œrodki pieniê¿ne na koniec okresu

256 913

250 874

Przep³ywy pieniê¿ne netto z dzia³alnoœci finansowej

097

098

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

G³ówne ró¿nice miêdzy polskimi a miêdzynarodowymi standardami rachunkowoœci

Bank sporz¹dza sprawozdania finansowe zgodnie z polskimi regulacjami dotycz¹cymi rachunkowoœci. Pomiêdzy zasadami rachunkowoœci przyjêtymi dla celów sporz¹dzenia tego sprawozdania finansowego, a Miêdzynarodowymi Standardami Rachunkowoœci (MSR) istniej¹ ró¿nice. Podstawowe z tych ró¿nic przedstawiaj¹ siê nastêpuj¹co: w sprawozdaniu finansowym sporz¹dzonym zgodnie z polskimi zasadami rachunkowoœci udzia³y w celowych spó³kach inwestycyjnych wyceniane s¹ metod¹ praw w³asnoœci. W sprawozdaniu finansowym sporz¹dzonym zgodnie z MSR, udzia³y w tych jednostkach podlegaj¹ konsolidacji sprawozdañ finansowych metod¹ pe³n¹; w sprawozdaniu finansowym sporz¹dzonym zgodnie z polskimi zasadami rachunkowoœci transakcje z przyrzeczeniem odkupu/odsprzeda¿y typu sell-buy-back i buy-sell-back na papierach wartoœciowych prezentowane s¹ jako niezale¿ne transakcje kupna lub sprzeda¿y z dat¹ bie¿¹c¹ oraz odpowiednio transakcje odsprzeda¿y lub odkupu z dat¹ przysz³¹. W sprawozdaniu finansowym sporz¹dzonym zgodnie z MSR transakcje sell-buy-back i buy-sell-back wykazywane s¹ odpowiednio jako depozyt lub lokata; zgodnie z zapisem MSR 39 wybrane kategorie aktywów i zobowi¹zañ finansowych wymagaj¹ wyceny wed³ug zamortyzowanego kosztu obliczonego przy u¿yciu efektywnej stopy zwrotu. Do chwili obecnej Bank wdro¿y³ metodê efektywnej stopy procentowej w jednym ze stosowanych systemów informatycznych, który u¿ytkowany jest w Sektorze Bankowoœci Detalicznej. W systemie tym prowadzona jest ewidencja kredytów konsumpcyjnych oraz ewidencja kredytów zwi¹zanych z funkcjonowaniem kart kredytowych.

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

BILANS Aktywa w tys. z³ I.

Kasa, operacje z Bankiem Centralnym

II.

D³u¿ne papiery wartoœciowe uprawnione do redyskontowania w Banku Centralnym

III.

Nale¿noœci od sektora finansowego

Nota 1

1. W rachunku bie¿¹cym 2. Terminowe IV.

1 186 514

979 308

8 732 903

5 507 619

6 822 543

3 768 889

1 910 360

1 738 730

13 252 870

13 535 347

1. W rachunku bie¿¹cym

3 529 638

3 764 089

2. Terminowe

9 723 232

9 771 258

3 131

5 096

3 044

5 063

3 441 865

4 356 193

338 218

371 271

Nale¿noœci od sektora niefinansowego

Nale¿noœci od sektora bud¿etowego

1. W rachunku bie¿¹cym 2. Terminowe VI.

stan na dzieñ 31.12.2002r. 31.12.2003r.

Nale¿noœci z tytu³u zakupionych papierów wartoœciowych z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu

VII. D³u¿ne papiery wartoœciowe VIII. Udzia³y lub akcje w jednostkach zale¿nych

7,10

IX.

Udzia³y lub akcje w jednostkach wspó³zale¿nych

8,10

5 323

20 072

Udzia³y lub akcje w jednostkach stowarzyszonych

9,10

12 388

19 942

XI.

Udzia³y lub akcje w innych jednostkach

23 633

23 512

XII. Pozosta³e papiery wartoœciowe i inne aktywa finansowe

3 624 437

4 527 450

XIII. Wartoœci niematerialne i prawne, w tym:

1 295 012

1 377 477

1 243 645

1 316 091

- wartoœæ firmy XIV. Rzeczowe aktywa trwa³e

764 145

816 655

XV. Inne aktywa

307 600

273 989

21 025

25 677

286 575

248 312

280 548

367 676

218 555

329 318

61 993

38 358

33 268 587

32 181 607

1. Przejête aktywa - do zbycia 2. Pozosta³e XVI. Rozliczenia miêdzyokresowe 1. Aktywa z tytu³u odroczonego podatku dochodowego 2. Pozosta³e rozliczenia miêdzyokresowe AKTYWA RAZEM

099

100

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Pasywa w tys. z³

Nota

Zobowi¹zania wobec Banku Centralnego

II.

Zobowi¹zania wobec sektora finansowego

1. W rachunku bie¿¹cym 2. Terminowe III.

stan na dzieñ 31.12.2002r. 31.12.2003r. 41 145

121 940

3 826 082

3 448 194

2 343 320

1 886 237

1 482 762

1 561 957

18 039 260

16 062 959

18 039 260

16 062 959

8 877 277

7 548 770

9 161 983

8 514 189

465 145

636 294

1. Bie¿¹ce

304 107

410 686

2. Terminowe

161 038

225 608

20,21,22,24

Zobowi¹zania wobec sektora niefinansowego

1. Rachunki oszczêdnoœciowe, w tym: a) bie¿¹ce b) terminowe 2. Pozosta³e, w tym: a) bie¿¹ce b) terminowe IV.

Zobowi¹zania wobec sektora bud¿etowego

Zobowi¹zania z tytu³u sprzedanych papierów wartoœciowych z udzielonym przyrzeczeniem odkupu

VI.

Zobowi¹zania z tytu³u emisji d³u¿nych papierów wartoœciowych

1. Krótkoterminowe 2. D³ugoterminowe VII.

Inne zobowi¹zania z tytu³u instrumentów finansowych

VIII. Fundusze specjalne i inne zobowi¹zania IX.

Koszty i przychody rozliczane w czasie oraz zastrze¿one

3 362 332

4 182 578

222 120

424 822

918 205

890 316

121 470

140 564

1. Rozliczenia miêdzyokresowe kosztów 2. Ujemna wartoœæ firmy 3. Pozosta³e przychody przysz³ych okresów oraz zastrze¿one X.

Rezerwy

1. Rezerwy z tytu³u odroczonego podatku dochodowego 2. Pozosta³e rezerwy

796 735

749 752

447 331

445 395

447 331

445 395

a) krótkoterminowe

96 558

52 419

b) d³ugoterminowe

350 773

392 976

XI.

Zobowi¹zania podporz¹dkowane

XII.

Kapita³ zak³adowy

522 638

500 902

XIII. Nale¿ne wp³aty na kapita³ zak³adowy (wielkoœæ ujemna) XIV. Akcje w³asne (wielkoœæ ujemna) XV.

Kapita³ zapasowy

3 044 585

XVI. Kapita³ z aktualizacji wyceny

21 961

45 968

XVII. Pozosta³e kapita³y rezerwowe

2 115 273

2 166 283

(31 318)

XVIII. Zysk (strata) z lat ubieg³ych XIX. Zysk (strata) netto PASYWA RAZEM

242 510

242 689

33 268 587

32 181 607

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota Wspó³czynnik wyp³acalnoœci (w %)

Wartoœæ ksiêgowa bez Specjalnych Partycypacyjnych Obligacji Zamiennych Liczba akcji Wartoœæ ksiêgowa na jedn¹ akcjê (w z³)

stan na dzieñ 31.12.2003r. 31.12.2002r. 16,04

18,53

5 946 967

5 947 373

130 659 600

125 225 600

45,51

47,49

Wartoœæ ksiêgowa z uwzglêdnieniem Specjalnych Partycypacyjnych Obligacji Zamiennych

5 969 109

Rozwodniona liczba akcji*

130 659 600

45,68

Rozwodniona wartoœæ ksiêgowa na jedn¹ akcjê (w z³)*

* Rozwodniona liczba akcji obejmuje, oprócz akcji zwyk³ych, Specjalne Partycypacyjne Obligacje Zamienne.

Pozycje pozabilansowe w tys. z³

Nota

I. Zobowi¹zania warunkowe udzielone i otrzymane 1. Zobowi¹zania udzielone:

a) finansowe b) gwarancyjne 2. Zobowi¹zania otrzymane: a) finansowe b) gwarancyjne II. Zobowi¹zania zwi¹zane z realizacj¹ operacji kupna/sprzeda¿y III. Pozosta³e (z tytu³u) - Zabezpieczenia otrzymane przez Bank POZYCJE POZABILANSOWE RAZEM

stan na dzieñ 31.12.2003r. 31.12.2002r. 18 356 245

12 357 694

15 058 891

9 600 258

12 020 986

6 849 526

3 037 905

2 750 732

3 297 354

2 757 436

480 000

544 000

2 817 354

2 213 436

167 738 766

116 773 250

6 264 593

4 545 861

6 264 593

4 545 861

192 359 604

133 676 805

101

102

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Rachunek zysków i strat w tys. z³

za okres

Nota

01.01- 31.12 2003 roku

01.01- 31.12 2002 roku

Przychody z tytu³u odsetek

1 373 643

1 780 798

II.

Koszty odsetek

(628 444)

(1 095 028)

III.

Wynik z tytu³u odsetek (I-II)

745 199

685 770

IV.

Przychody z tytu³u prowizji

570 945

530 357

Koszty prowizji

(48 794)

(26 550)

VI.

Wynik z tytu³u prowizji (IV-V)

522 151

503 807

VII.

Przychody z udzia³ów lub akcji, pozosta³ych papierów wartoœciowych i innych instrumentów finansowych, o zmiennej kwocie dochodu

64 750

7 933

1. Od jednostek zale¿nych 2. Od jednostek wspó³zale¿nych 3. Od jednostek stowarzyszonych 4. Od innych jednostek VIII. Wynik operacji finansowych

500

7 933

59 530

4 697

77 566

388 899

481 361

512 981

1 891 027

2 099 390

IX.

Wynik z pozycji wymiany

Wynik dzia³alnoœci bankowej

XI.

Pozosta³e przychody operacyjne

77 865

68 043

XII.

Pozosta³e koszty operacyjne

(113 759)

(111 493)

(1 119 779)

(1 088 173)

XIII. Koszty dzia³ania banku XIV. Amortyzacja œrodków trwa³ych oraz wartoœci niematerialnych i prawnych XV.

Odpisy na rezerwy i aktualizacja wartoœci

1. Odpisy na rezerwy celowe i na ogólne ryzyko bankowe 2. Aktualizacja wartoœci aktywów finansowych XVI. Rozwi¹zanie rezerw i aktualizacja wartoœci

1. Rozwi¹zanie rezerw celowych i rezerw na ogólne ryzyko bankowe 2. Aktualizacja wartoœci aktywów finansowych XVII. Ró¿nica wartoœci rezerw i aktualizacji XVIII. Wynik dzia³alnoœci operacyjnej XIX. Wynik operacji nadzwyczajnych

XX.

1. Zyski nadzwyczajne

2. Straty nadzwyczajne

Zysk (strata) brutto

(155 445)

(162 770)

(1 148 878)

(1 054 734)

(1 124 969)

(963 426)

(23 909)

(91 308)

961 170

610 713

956 619

603 723

4 551

6 990

(187 708)

(444 021)

392 201

360 976

1 1

392 201

360 977

(178 030)

(125 580)

(59 808)

(179 823)

2. Czêœæ odroczona XXII. Pozosta³e obowi¹zkowe zmniejszenie zysku (zwiêkszenie straty)

(118 222) -

54 243 -

XXIII. Udzia³ w zyskach (stratach) netto jednostek podporz¹dkowanych wycenianych metod¹ praw w³asnoœci

28 339

7 292

XXIV. Zysk (strata) netto

242 510

242 689

XXI. Podatek dochodowy 1. Czêœæ bie¿¹ca

Zysk (strata) netto (zanualizowany) Œrednia wa¿ona liczba akcji zwyk³ych Zysk (strata) na jedn¹ akcjê zwyk³¹ (w z³)

Œrednia wa¿ona rozwodniona liczba akcji zwyk³ych Rozwodniony zysk (strata) na jedn¹ akcjê zwyk³¹ (w z³)

242 510

242 689

130 659 600

125 225 600

1,86

1,94

130 659 600

1,86

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Zestawienie zmian w kapitale wlasnym za okres

w tys. z³ I. Kapita³ w³asny na pocz¹tek okresu (BO) a) zmiany przyjêtych zasad (polityki) rachunkowoœci

01.01- 31.12 2003 roku

01.01- 31.12 2002 roku

5 969 109

5 905 690

(11 900)

5 969 109

5 893 790

500 902

430 308

1.1. Zmiany kapita³u zak³adowego

21 736

70 594

a) zwiêkszenia (z tytu³u)

21 736

70 594

b) korekty b³êdów podstawowych I.a. Kapita³ w³asny na pocz¹tek okresu (BO), po uzgodnieniu do danych porównywalnych 1. Kapita³ zak³adowy na pocz¹tek okresu

21 736 -

70 594 -

522 638

500 902

4. Kapita³ zapasowy na pocz¹tek okresu

3 044 585

4.1. Zmiany stanu kapita³u zapasowego

3 044 585

45 968

76 958

- emisji akcji - zamiany Specjalnych Partycypacyjnych Obligacji Zamiennych na akcje b) zmniejszenia (z tytu³u) - umorzenia akcji 1.2. Kapita³ zak³adowy na koniec okresu 2. Nale¿ne wp³aty na kapita³ zak³adowy na pocz¹tek okresu 2.1. Zmiana nale¿nych wp³at na kapita³ zak³adowy a) zwiêkszenia (z tytu³u) b) zmniejszenia (z tytu³u) 2.2. Nale¿ne wp³aty na kapita³ zak³adowy na koniec okresu 3. Akcje w³asne na pocz¹tek okresu a) zwiêkszenia (z tytu³u) b) zmniejszenia (z tytu³u) 3.1. Akcje w³asne na koniec okresu

a) zwiêkszenia (z tytu³u) - emisji akcji powy¿ej wartoœci nominalnej - podzia³u zysku (ustawowo) - podzia³u zysku (ponad wymagan¹ ustawowo minimaln¹ wartoœæ) b) zmniejszenia (z tytu³u) - pokrycia straty 4.2. Kapita³ zapasowy na koniec okresu 5. Kapita³ z aktualizacji wyceny na pocz¹tek okresu a) zmiany przyjêtych zasad (polityki) rachunkowoœci 5a. Kapita³ z aktualizacji wyceny na pocz¹tek okresu, po uzgodnieniu do danych porównywalnych

19 418 45 968

96 376

(24 007)

(50 408)

(24 007)

(50 408)

(1 075)

(46 362)

- aktualizacji wyceny aktywów finansowych

(22 932)

(4 046)

5.2. Kapita³ z aktualizacji wyceny na koniec okresu

21 961

45 968

5.1. Zmiany kapita³u z aktualizacji wyceny a) zwiêkszenie (z tytu³u) b) zmniejszenie (z tytu³u) - zbycia œrodków trwa³ych

103

104

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

za okres

w tys. z³ 6. Fundusz ogólnego ryzyka bankowego na pocz¹tek okresu 6.1. Zmiany funduszu ogólnego ryzyka bankowego a) zwiêkszenie (z tytu³u)

01.01- 31.12 2003 roku

01.01- 31.12 2002 roku

390 000

- podzia³u zysku b) zmniejszenie (z tytu³u) 6.2. Fundusz ogólnego ryzyka bankowego na koniec okresu 7. Inne pozosta³e kapita³y rezerwowe na pocz¹tek okresu 7.1. Zmiany innych pozosta³ych kapita³ów rezerwowych a) zwiêkszenie (z tytu³u) - podzia³u zysku - zbycia œrodków trwa³ych b) zmniejszenie (z tytu³u) - pokrycia straty z wyceny udzia³ów w jednostkach podporz¹dkowanych metod¹ praw w³asnoœci dzieñ 01.01.2002r. - zmiany przyjêtych zasad rachunkowoœci - zamiany Specjalnych Partycypacyjnych Obligacji Zamiennych na akcje 7.2 Inne pozosta³e kapita³y rezerwowe na koniec okresu 8. Zysk (strata) z lat ubieg³ych na pocz¹tek okresu 8.1. Zysk z lat ubieg³ych na pocz¹tek okresu a) zmiany przyjêtych zasad (polityki) rachunkowoœci b) korekty b³êdów podstawowych 8.2. Zysk z lat ubieg³ych na pocz¹tek okresu, po uzgodnieniu do danych porównywalnych 8.3. Zmiana zysku z lat ubieg³ych a) zwiêkszenie (z tytu³u)

390 000

1 776 283

1 800 203

(51 010)

(23 920)

2 044

46 674

969

312

1 075

46 362

(53 054)

(70 594)

(31 318)

(21 736)

(70 594)

1 725 273 242 689

1 776 283 163 636

242 689

163 636

(31 318)

242 689

132 318

(242 689)

(163 636)

(242 689)

(163 636)

(969)

(312)

(241 720)

(163 324)

- podzia³u zysku z lat ubieg³ych b) zmniejszenie (z tytu³u) - odpisu na kapita³ rezerwowy - dywidendy 8.4. Zysku z lat ubieg³ych na koniec okresu

(31 318)

a) zmiany przyjêtych zasad (polityki) rachunkowoœci

(31 318)

b) korekty b³êdów podstawowych

8.5. Strata z lat ubieg³ych na pocz¹tek okresu

8.6. Strata z lat ubieg³ych na pocz¹tek okresu, po uzgodnieniu do danych porównywalnych 8.7. Zmiana straty z lat ubieg³ych a) zwiêkszenie (z tytu³u)

(31 318)

31 318 -

- przeniesienia straty z lat ubieg³ych do pokrycia b) zmniejszenie (z tytu³u) - pokrycia straty z wyceny udzia³ów w jednostkach podporz¹dkowanych metod¹ praw w³asnoœci na dzieñ 01.01.2002r. - zmiany przyjêtych zasad rachunkowoœci

31 318 31 318

8.8. Strata z lat ubieg³ych na koniec okresu

(31 318)

8.9. Zysk (strata) z lat ubieg³ych na koniec okresu

(31 318)

242 510

242 689

242 510

242 689

II. Kapita³ w³asny na koniec okresu (BZ)

5 946 967

5 969 109

III. Kapita³ w³asny, po uwzglêdnieniu proponowanego podzia³u zysku (pokrycia straty)

5 705 247

5 727 389

9. Wynik netto a) zysk netto b) strata netto

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Rachunek przeplywów pienieznych w tys. z³

za okres

A. PRZEP£YWY ŒRODKÓW PIENIÊ¯NYCH Z DZIA£ALNOŒCI OPERACYJNEJ (metoda poœrednia) I. Zysk (strata) netto

01.01- 31.12 2003 roku

01.01- 31.12 2002 roku

1 373 643

1 780 798

242 510

242 689

(103 156)

(1 344 562)

1. Udzia³ w (zyskach) stratach netto jednostek podporz¹dkowanych wycenianych metod¹ praw w³asnoœci

(28 339)

(7 292)

2. Amortyzacja

155 445

162 770

13 750

(3 848)

4. Odsetki i udzia³y w zyskach (dywidendy)

(16 346)

36 179

5. (Zysk) strata z dzia³alnoœci inwestycyjnej

10 858

(451)

1 936

19 481

II. Korekty razem:

3. (Zysk) straty z tytu³u ró¿nic kursowych

6. Zmiany stanu rezerw 7. Zmiana stanu d³u¿nych papierów wartoœciowych 8. Zmiana stanu nale¿noœci od sektora finansowego 9. Zmiana stanu nale¿noœci od sektora niefinansowego i sektora bud¿etowego 10. Zmiana stanu nale¿noœci z tytu³u zakupionych papierów wartoœciowych z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu

678 779

(2 305 607)

(3 229 192)

1 244 458

284 442

659 603

11. Zmiana stanu udzia³ów lub akcji, pozosta³ych papierów wartoœciowych i innych aktywów finansowych

899 012

(1 142 827)

12. Zmiana stanu zobowi¹zañ wobec sektora finansowego

241 780

(639 892)

1 805 152

(670 867)

13. Zmiana stanu zobowi¹zañ wobec sektora niefinansowego i sektora bud¿etowego 14. Zmiana stanu zobowi¹zañ z tytu³u sprzedanych papierów wartoœciowych z udzielonym przyrzeczeniem odkupu

(26 697)

(165 889)

17. Zmiana stanu rozliczeñ miêdzyokresowych

68 032

(55 841)

18. Zmiana stanu przychodów przysz³ych okresów i zastrze¿onych

72 973

157 828

15. Zmiana stanu zobowi¹zañ z tytu³u papierów wartoœciowych 16. Zmiana stanu innych zobowi¹zañ

19. Inne korekty III. Przep³ywy pieniê¿ne netto z dzia³alnoœci operacyjnej (I +/- II) - metoda poœrednia B. PRZEP£YWY ŒRODKÓW PIENIÊ¯NYCH Z DZIA£ALNOŒCI INWESTYCYJNEJ I. Wp³ywy 1. Zbycie udzia³ów lub akcji w jednostkach zale¿nych 2. Zbycie udzia³ów lub akcji w jednostkach wspó³zale¿nych 3. Zbycie udzia³ów lub akcji w jednostkach stowarzyszonych 4. Zbycie udzia³ów lub akcji w innych jednostkach, pozosta³ych papierów wartoœciowych i innych aktywów finansowych 5. Zbycie wartoœci niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwa³ych 6. Zbycie inwestycji w nieruchomoœci oraz wartoœci niematerialne i prawne 7. Inne wp³ywy inwestycyjne

(1 034 741)

1 367 633

139 354

(1 101 873)

1 373 643

1 780 798

440 715

915 348

500

73 450

75 000

144

9 484

308 791

694 186

6 848

99 230

49 432

38 998

105

106

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

w tys. z³

za okres

II. Wydatki

01.01- 31.12 2003 roku

01.01- 31.12 2002 roku

(128 605)

(391 436)

1. Nabycie udzia³ów lub akcji w jednostkach zale¿nych

(11 458)

2. Nabycie udzia³ów lub akcji w jednostkach wspó³zale¿nych

3. Nabycie udzia³ów lub akcji w jednostkach stowarzyszonych

4. Nabycie udzia³ów lub akcji w innych jednostkach, pozosta³ych papierów wartoœciowych i innych aktywów finansowych

(14 782)

(242 575)

(113 823)

(137 403)

6. Inwestycje w nieruchomoœci oraz wartoœci niematerialne i prawne

7. Inne wydatki inwestycyjne

312 110

523 912

1 373 643

1 780 798

5. Nabycie wartoœci niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwa³ych

III. Przep³ywy pieniê¿ne netto z dzia³alnoœci inwestycyjnej (I-II)

C. PRZEP£YWY ŒRODKÓW PIENIÊ¯NYCH Z DZIA£ALNOŒCI FINANSOWEJ I. Wp³ywy

34 392

73 363

1. Zaci¹gniêcie d³ugoterminowych kredytów od innych banków

19 611

61 509

2. Zaci¹gniêcie d³ugoterminowych po¿yczek od innych ni¿ banki podmiotów sektora finansowego

14 781

3. Emisja d³u¿nych papierów wartoœciowych

4. Zwiêkszenie stanu zobowi¹zañ podporz¹dkowanych

5. Wp³ywy netto z emisji akcji i dop³at do kapita³u

6. Inne wp³ywy finansowe

11 854

(282 560)

(1 213 137)

(977 228)

(9 406)

3. Wykup d³u¿nych papierów wartoœciowych

4. Z tytu³u innych zobowi¹zañ finansowych

5. P³atnoœci zobowi¹zañ z tytu³u umów leasingu finansowego

6. Zmniejszenie stanu zobowi¹zañ podporz¹dkowanych

II. Wydatki 1. Sp³aty d³ugoterminowych kredytów na rzecz innych banków 2. Sp³aty d³ugoterminowych po¿yczek na rzecz innych ni¿ banki podmiotów sektora finansowego

7. Dywidendy i inne wyp³aty na rzecz w³aœcicieli

(241 720)

(163 325)

8. Inne, ni¿ wyp³aty na rzecz w³aœcicieli, wydatki z tytu³u podzia³u zysku

9. Nabycie akcji w³asnych

10. Inne wydatki finansowe

(31 434)

(72 584)

(248 168)

(1 139 774)

D. PRZEP£YWY PIENIÊ¯NE NETTO, RAZEM (A.III+/-B.IIII+/-C.III)

203 296

(1 717 735)

E. BILANSOWA ZMIANA STANU ŒRODKÓW PIENIÊ¯NYCH, W TYM:

203 296

(1 717 735)

4 891

3 875

F. ŒRODKI PIENIÊ¯NE NA POCZ¥TEK OKRESU

1 008 564

2 726 299

G. ŒRODKI PIENIÊ¯NE NA KONIEC OKRESU (F+/- D), W TYM:

1 211 860

1 008 564

III. Przep³ywy pieniê¿ne netto z dzia³alnoœci finansowej (I-II)

- zmiana stanu œrodków pieniê¿nych z tytu³u ró¿nic kursowych

- o ograniczonej mo¿liwoœci dysponowania

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Noty objasniajace Noty objaœniaj¹ce do bilansu Nota 1A Kasa, operacje z Bankiem Centralnym 2002 rok

w tys. z³

2003 rok

a) w rachunku bie¿¹cym

1 186 514

979 308

b) rezerwa obowi¹zkowa

c) œrodki Bankowego Funduszu Gwarancyjnego

d) inne œrodki

1 186 514

979 308

Kasa, operacje z Bankiem Centralnym, razem

Nota 1B Œrodki pieniê¿ne (struktura walutowa) 2002 rok

w tys. z³

2003 rok

a. w walucie polskiej

1 123 971

903 220

62 543

76 088

b. w walutach obcych (wg walut i po przeliczeniu na z³) b1. jednostka/waluta tys. EUR tys. z³ b2. jednostka/waluta tys. USD tys. z³ b3. pozosta³e waluty (w tys. z³) Œrodki pieniê¿ne, razem

5 835

7 793

27 526

31 331

7 010

9 696

26 221

37 221

8 796

7 536

1 186 514

979 308

Obci¹¿enia œrodków pieniê¿nych o charakterze prawnorzeczowym i obligacyjnym: na rachunku bie¿¹cym w NBP utrzymywana jest rezerwa obowi¹zkowa, której deklarowana wysokoœæ na dzieñ 31 grudnia 2003 roku wynosi³a 688 085 tys. z³ (31 grudnia 2002 roku: 848 389 tys. z³). Rezerwa obowi¹zkowa mo¿e byæ wykorzystywana przez Bank pod warunkiem, ¿e suma œredniego miesiêcznego salda na rachunku bie¿¹cym w NBP nie jest mniejsza od poziomu deklarowanego.

107

108

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 2A Nale¿noœci od sektora finansowego (wg struktury rodzajowej) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) rachunki bie¿¹ce

6 818 838

3 755 479

b) kredyty, lokaty i po¿yczki, w tym:

2 001 189

1 765 471

1 347 407

1 089 925

26 876

58 467

- lokaty w innych bankach i w innych podmiotach finansowych c) skupione wierzytelnoœci d) zrealizowane gwarancje i porêczenia e) inne nale¿noœci (z tytu³u)

314

3 763

13 510

3 763

13 510

75 042

66 627

- niezapad³e

34 838

32 768

- zapad³e

40 204

33 859

Nale¿noœci (brutto) od sektora finansowego, razem

8 926 022

5 659 554

g) rezerwa utworzona na nale¿noœci od sektora finansowego (wielkoœæ ujemna)

(193 119)

(151 935)

Nale¿noœci (netto) od sektora finansowego, razem

8 732 903

5 507 619

- przejœciowej ewidencji nale¿noœci f) odsetki:

Nota 2B Nale¿noœci (brutto) od sektora finansowego (wg terminów zapadalnoœci) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) w rachunku bie¿¹cym

6 822 600

3 768 989

b) nale¿noœci terminowe, o pozosta³ym od dnia bilansowego okresie sp³aty:

2 028 380

1 823 938

1 422 569

735 688

46 910

351 120

- powy¿ej 3 miesiêcy do 1 roku

178 452

321 062

- powy¿ej 1 roku do 5 lat

264 876

279 469

- do 1 miesi¹ca - powy¿ej 1 miesi¹ca do 3 miesiêcy

- powy¿ej 5 lat

16 614

19 444

- dla których termin zapadalnoœci up³yn¹³

98 959

117 155

75 042

66 627

- niezapad³e

34 838

32 768

- zapad³e

40 204

33 859

8 926 022

5 659 554

c) odsetki

Nale¿noœci (brutto) od sektora finansowego, razem

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 2C Nale¿noœci (brutto) od sektora finansowego (wg pierwotnych terminów zapadalnoœci) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) w rachunku bie¿¹cym

6 822 600

3 768 989

b) nale¿noœci terminowe, o okresie sp³aty:

2 028 380

1 823 938

353 290

194 226

1 070 281

579 840

54 516

420 599

- powy¿ej 1 roku do 5 lat

401 978

515 906

- powy¿ej 5 lat

148 315

113 367

75 042

66 627

- niezapad³e

34 838

32 768

- zapad³e

40 204

33 859

8 926 022

5 659 554

- do 1 miesi¹ca - powy¿ej 1 miesi¹ca do 3 miesiêcy - powy¿ej 3 miesiêcy do 1 roku

c) odsetki

Nale¿noœci (brutto) od sektora finansowego, razem

Nota 2D Nale¿noœci (brutto) od sektora finansowego (wg struktury walutowej) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a. w walucie polskiej

1 469 448

1 185 904

b. w walutach obcych (wg walut i po przeliczeniu na z³)

7 456 574

4 473 650

144 484

110 881

437 512

306 862

148 199

123 031

699 056

494 611

1 589 344

848 988

5 944 942

3 259 097

50 317

189 211

198 399

185 853

214 681

8 926 022

5 659 554

b1. jednostka/waluta tys. CHF tys. z³ b2. jednostka/waluta tys. EUR tys. z³ b3. jednostka/waluta tys. USD tys. z³ b4. jednostka/waluta tys. dolarów kliringowych tys. z³ b5. pozosta³e waluty (w tys. z³) Nale¿noœci (brutto) od sektora finansowego, razem

109

110

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 2E Nale¿noœci (brutto) od sektora finansowego w tys. z³

2003 rok

2002 rok

1. Nale¿noœci normalne

8 418 625

5 210 606

2. Nale¿noœci pod obserwacj¹

107 219

234 198

3. Nale¿noœci zagro¿one, w tym:

325 136

148 123

5 226

5 177

b) w¹tpliwe

221 773

21 740

c) stracone

98 137

121 206

a) poni¿ej standardu

75 042

66 627

a) niezapad³e

34 838

32 768

b) zapad³e

40 204

33 859

237

4. Odsetki:

- od nale¿noœci normalnych i pod obserwacj¹ - od nale¿noœci zagro¿onych Nale¿noœci (brutto) od sektora finansowego, razem

40 169

33 622

8 926 022

5 659 554

Nota 2F Wartoœæ zabezpieczeñ prawnych pomniejszaj¹cych podstawê naliczania rezerw celowych na nale¿noœci od sektora finansowego w tys. z³ a) pod obserwacj¹ b) zagro¿onych - poni¿ej standardu

2003 rok

2002 rok -

121 626

17 892

4 752

- w¹tpliwych

108 888

5 627

- straconych

7 986

12 265

121 626

17 892

Wartoœæ zabezpieczeñ prawnych pomniejszaj¹cych podstawê naliczania rezerw na nale¿noœci od sektora finansowego, razem

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 2G Stan rezerw na nale¿noœci od sektora finansowego w tys. z³

33 899

193 119

118 036

1 035

a) pod obserwacj¹ b) zagro¿one - poni¿ej standardu

2002 rok

2003 rok

- w¹tpliwe

102 873

8 056

- stracone

90 151

108 945

193 119

151 935

Rezerwy na nale¿noœci od sektora finansowego, razem

Nota 2H Zmiana stanu rezerw na nale¿noœci od sektora finansowego w tys. z³ 1. Stan rezerw na nale¿noœci od sektora finansowego na pocz¹tek okresu

2002 rok

2003 rok 151 935

130 929

a) zwiêkszenia (z tytu³u)

91 391

76 446

- odpisów na rezerwy

91 391

67 040

1 737

- ró¿nic kursowych

7 669

b) wykorzystanie (z tytu³u)

- przeniesienia z innej grupy aktywów

(120)

- spisania nale¿noœci

(120)

c) rozwi¹zanie (z tytu³u)

(50 087)

(55 440)

- rozwi¹zania rezerw

(50 087)

(55 440)

2. Stan rezerw na nale¿noœci od sektora finansowego na koniec okresu

193 119

151 935

3. Wymagany poziom rezerw na nale¿noœci od sektora finansowego na koniec okresu, zgodnie z obowi¹zuj¹cymi przepisami

193 119

151 935

W ca³oœci nale¿noœci od sektora finansowego na dzieñ 31 grudnia 2003 roku znajduj¹ siê lokaty w instytucjach finansowych zabezpieczaj¹ce transakcje na instrumentach pochodnych w kwocie 8 117 tys. z³, stanowi¹ce obci¹¿enia o charakterze prawnorzeczowym i obligacyjnym (31 grudnia 2002 roku: 149 789 tys. z³). Na dzieñ 31 grudnia 2003 roku oraz 31 grudnia 2002 roku Bank nie posiada³ kredytów i po¿yczek udzielonych klientom sektora finansowego, od których nie nalicza siê odsetek. Odsetki od nale¿noœci sektora finansowego zaliczone zosta³y w bilansie do nale¿noœci terminowych.

111

112

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 3A Nale¿noœci od sektora niefinansowego (wg struktury rodzajowej) w tys. z³ a) kredyty i po¿yczki b) skupione wierzytelnoœci c) zrealizowane gwarancje i porêczenia d) inne nale¿noœci (z tytu³u) - przejœciowej ewidencji nale¿noœci e) odsetki:

2003 rok

2002 rok

13 766 494

13 919 049

239 040

404 843

74 332

20 973

3 157

22 884

3 157

22 884

597 714

532 516

- niezapad³e

141 466

36 227

- zapad³e

456 248

496 289

Nale¿noœci (brutto) od sektora niefinansowego, razem

14 680 737

14 900 265

f) rezerwa utworzona na nale¿noœci od sektora niefinansowego (wielkoœæ ujemna)

(1 427 867)

(1 364 918)

Nale¿noœci (netto) od sektora niefinansowego, razem

13 252 870

13 535 347

Nota 3B Nale¿noœci (brutto) od sektora niefinansowego (wg terminów zapadalnoœci) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

3 519 264

3 848 866

10 563 759

10 518 883

3 865 379

3 427 915

762 134

1 032 330

- powy¿ej 3 miesiêcy do 1 roku

1 180 960

1 143 735

- powy¿ej 1 roku do 5 lat

2 762 308

2 555 981

a) w rachunku bie¿¹cym b) nale¿noœci terminowe, o pozosta³ym od dnia bilansowego okresie sp³aty: - do 1 miesi¹ca - powy¿ej 1 miesi¹ca do 3 miesiêcy

- powy¿ej 5 lat - dla których termin zapadalnoœci up³yn¹³ c) odsetki

354 655

932 295

1 638 323

1 426 627

597 714

532 516

- niezapad³e

141 466

36 227

- zapad³e

456 248

496 289

14 680 737

14 900 265

Nale¿noœci (brutto) od sektora niefinansowego, razem

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 3C Nale¿noœci (brutto) od sektora niefinansowego (wg pierwotnych terminów zapadalnoœci) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) w rachunku bie¿¹cym

3 727 970

3 848 866

10 355 053

10 518 883

- do 1 miesi¹ca

2 444 399

2 012 131

- powy¿ej 1 miesi¹ca do 3 miesiêcy

1 634 903

1 810 242

- powy¿ej 3 miesiêcy do 1 roku

1 044 640

1 599 798

- powy¿ej 1 roku do 5 lat

3 025 702

2 832 484

- powy¿ej 5 lat

2 205 409

2 264 228

597 714

532 516

b) nale¿noœci terminowe, o okresie sp³aty:

c) odsetki - niezapad³e

141 466

36 227

- zapad³e

456 248

496 289

14 680 737

14 900 265

Nale¿noœci (brutto) od sektora niefinansowego, razem

Nota 3D Nale¿noœci (brutto) od sektora niefinansowego (wg struktury walutowej) w tys. z³ a. w walucie polskiej b. w walutach obcych (wg walut i po przeliczeniu na z³) b1. jednostka/waluta tys. CHF tys. z³ b2. jednostka/waluta tys. EUR tys. z³ b3. jednostka/waluta tys. USD tys. z³ b4. pozosta³e waluty (w tys. z³) Nale¿noœci (brutto) od sektora niefinansowego, razem

2003 rok

2002 rok

10 674 871

10 812 825

4 005 866

4 087 440

193 247

259 207

585 170

717 356

512 351

567 155

2 416 760

2 280 075

220 372

225 086

824 303

864 060

179 633

225 949

14 680 737

14 900 265

113

114

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 3E Nale¿noœci (brutto) od sektora niefinansowego w tys. z³

2003 rok

2002 rok

1. Nale¿noœci normalne

8 160 026

8 263 251

2. Nale¿noœci pod obserwacj¹

1 587 918

1 675 325

3. Nale¿noœci zagro¿one, w tym:

4 335 079

4 429 173

703 960

1 090 891

b) w¹tpliwe

1 826 369

1 868 052

c) stracone

1 804 750

1 470 230

a) poni¿ej standardu

597 714

532 516

a) niezapad³e

141 466

36 227

b) zapad³e

456 248

496 289

1 413

2 426

4. Odsetki:

- od nale¿noœci normalnych i pod obserwacj¹ - od nale¿noœci zagro¿onych Nale¿noœci (brutto) od sektora niefinansowego, razem

454 835

493 863

14 680 737

14 900 265

Nota 3F Wartoœæ zabezpieczeñ prawnych pomniejszaj¹cych podstawê naliczania rezerw celowych na nale¿noœci od sektora niefinansowego w tys. z³ a) normalnych

2003 rok

2002 rok -

367 262

235 694

2 616 280

2 567 371

489 001

660 735

- w¹tpliwych

1 588 241

1 428 486

- straconych

539 038

478 150

2 983 542

2 803 065

b) pod obserwacj¹ c) zagro¿onych - poni¿ej standardu

Wartoœæ zabezpieczeñ prawnych pomniejszaj¹cych podstawê naliczania rezerw na nale¿noœci od sektora niefinansowego, razem

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 3G Stan rezerw na nale¿noœci od sektora niefinansowego w tys. z³

2003 rok

a) normalne

b) pod obserwacj¹ c) zagro¿one - poni¿ej standardu

2002 rok -

1 427 867

1 364 918

43 049

86 932

- w¹tpliwe

119 099

255 797

- stracone

1 265 719

1 022 189

1 427 867

1 364 918

w tys. z³

2003 rok

2002 rok

1. Stan rezerw na nale¿noœci od sektora niefinansowego na pocz¹tek okresu

1 364 918

1 099 443

a) zwiêkszenia (z tytu³u)

732 693

708 347

- odpisów na rezerwy

732 610

696 119

Rezerwy na nale¿noœci od sektora niefinansowego, razem

Nota 3H Zmiana stanu rezerw na nale¿noœci od sektora niefinansowego

7 813

4 415

b) wykorzystanie (z tytu³u)

(54 635)

(46 170)

- spisania nale¿noœci

(54 635)

(46 170)

c) rozwi¹zanie (z tytu³u)

(615 109)

(396 702)

- rozwi¹zania rezerw

(609 819)

(379 868)

(5 233)

(12 120)

- przeniesienia z innej grupy aktywów - ró¿nic kursowych

- przeniesienia do innej grupy aktywów

(57)

(4 714)

2. Stan rezerw na nale¿noœci od sektora niefinansowego na koniec okresu

1 427 867

1 364 918

3. Wymagany poziom rezerw na nale¿noœci od sektora niefinansowego na koniec okresu, zgodnie z obowi¹zuj¹cymi przepisami

1 427 867

1 364 918

- ró¿nic kursowych

Na dzieñ 31 grudnia 2003 roku oraz 31 grudnia 2002 roku Bank nie posiada³ kredytów i po¿yczek udzielonych klientom sektora niefinasowego, od których nie nalicza siê odsetek. Odsetki od nale¿noœci sektora niefinansowego zaliczone zosta³y w bilansie do nale¿noœci terminowych.

115

116

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 4A Nale¿noœci od sektora bud¿etowego (wg struktury rodzajowej) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) kredyty i po¿yczki

1 095

4 665

b) skupione wierzytelnoœci

1 540

c) zrealizowane gwarancje i porêczenia

496

431

496

431

d) inne nale¿noœci (z tytu³u) e) odsetki - niezapad³e

3 131

5 096

- zapad³e Nale¿noœci (brutto) od sektora bud¿etowego, razem

3 131

5 096

f) rezerwa utworzona na nale¿noœci od sektora bud¿etowego (wielkoœæ ujemna) Nale¿noœci (netto) od sektora bud¿etowego, razem

Nota 4B Nale¿noœci (brutto) od sektora bud¿etowego (wg terminów zapadalnoœci) w tys. z³ a) w rachunku bie¿¹cym b) nale¿noœci terminowe, o pozosta³ym od dnia bilansowego okresie sp³aty: - do 1 miesi¹ca - powy¿ej 1 miesi¹ca do 3 miesiêcy

2003 rok

2002 rok

2 548

4 632

369

241

1 936

483

243

2 526

- powy¿ej 1 roku do 5 lat

1 382

- powy¿ej 5 lat

- dla których termin zapadalnoœci up³yn¹³

496

431

496

431

3 131

5 096

- powy¿ej 3 miesiêcy do 1 roku

c) odsetki - niezapad³e - zapad³e Nale¿noœci (brutto) od sektora bud¿etowego, razem

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 4C Nale¿noœci (brutto) od sektora bud¿etowego (wg pierwotnych terminów zapadalnoœci) w tys. z³

2003 rok 87

2 548

4 632

a) w rachunku bie¿¹cym b) nale¿noœci terminowe, o okresie sp³aty:

126

350

- do 1 miesi¹ca - powy¿ej 1 miesi¹ca do 3 miesiêcy - powy¿ej 3 miesiêcy do 1 roku

1 450

972

4 282

- powy¿ej 1 roku do 5 lat

496

431

496

431

- powy¿ej 5 lat c) odsetki - niezapad³e

3 131

5 096

- zapad³e Nale¿noœci (brutto) od sektora bud¿etowego, razem

2002 rok

Nota 4D Nale¿noœci (brutto) od sektora bud¿etowego (wg struktury walutowej) w tys. z³ a. w walucie polskiej

2002 rok

2003 rok 3 130

4 685

b. w walutach obcych (wg walut i po przeliczeniu na z³)

411

b1. jednostka/waluta tys. EUR

102

411

3 131

5 096

tys. z³ b2. pozosta³e waluty (w tys. z³) Nale¿noœci (brutto) od sektora bud¿etowego, razem

117

118

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 4E Nale¿noœci (brutto) od sektora bud¿etowego w tys. z³

2003 rok

2002 rok

2 635

4 665

2. Nale¿noœci pod obserwacj¹

3. Nale¿noœci zagro¿one, w tym:

496

431

496

431

3 131

5 096

1. Nale¿noœci normalne

a) poni¿ej standardu b) w¹tpliwe c) stracone 4. Odsetki: a) niezapad³e b) zapad³e - od nale¿noœci normalnych i pod obserwacj¹ - od nale¿noœci zagro¿onych Nale¿noœci (brutto) od sektora bud¿etowego, razem

Nota 4F Wartoœæ zabezpieczeñ prawnych pomniejszaj¹cych podstawê naliczania rezerw celowych na nale¿noœci od sektora bud¿etowego dotycz¹ce nale¿noœci w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) normalnych b) pod obserwacj¹ c) zagro¿onych - poni¿ej standardu - w¹tpliwych - straconych Wartoœæ zabezpieczeñ prawnych pomniejszaj¹cych podstawê naliczania rezerw na nale¿noœci od sektora bud¿etowego, razem

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 4G Stan rezerw na nale¿noœci od sektora bud¿etowego w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) normalne b) pod obserwacj¹ c) zagro¿one - poni¿ej standardu - w¹tpliwe - stracone -

Rezerwy na nale¿noœci od sektora bud¿etowego, razem

Nota 4H Zmiana stanu rezerw na nale¿noœci od sektora bud¿etowego w tys. z³ 1. Stan rezerw na nale¿noœci od sektora bud¿etowego na pocz¹tek okresu

2003 rok

2002 rok -

2. Stan rezerw na nale¿noœci od sektora bud¿etowego na koniec okresu

3. Wymagany poziom rezerw na nale¿noœci od sektora bud¿etowego na koniec okresu, zgodnie z obowi¹zuj¹cymi przepisami

a) zwiêkszenia (z tytu³u) b) wykorzystanie (z tytu³u) c) rozwi¹zanie (z tytu³u)

Na dzieñ 31 grudnia 2003 roku oraz 31 grudnia 2002 roku Bank nie posiada³ kredytów i po¿yczek udzielonych klientom sektora bud¿etowego, od których nie nalicza siê odsetek. Odsetki od nale¿noœci sektora bud¿etowego zaliczone zosta³y w bilansie do nale¿noœci terminowych.

119

120

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 5 Nale¿noœci z tytu³u zakupionych papierów wartoœciowych z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) od sektora finansowego b) od sektora niefinansowego c) od sektora bud¿etowego d) odsetki Nale¿noœci z tytu³u zakupionych papierów wartoœciowych z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu, razem

Nota 6A D³u¿ne papiery wartoœciowe w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) emitowane przez banki centralne, w tym:

384 884

644 489

- obligacje wyra¿one w walutach obcych

b) emitowane przez pozosta³e banki, w tym:

57 221

79 229

- wyra¿one w walutach obcych c) emitowane przez inne podmioty finansowe, w tym: - wyra¿one w walutach obcych d) emitowane przez podmioty niefinansowe, w tym: - wyra¿one w walutach obcych e) emitowane przez Bud¿et Pañstwa, w tym: - wyra¿one w walutach obcych f) emitowane przez bud¿ety terenowe, w tym:

70 457

62 486

70 159

59 795

431 266

374 326

2 498 037 1 400 976

3 195 663 -

- wyra¿one w walutach obcych g) odkupione w³asne d³u¿ne papiery wartoœciowe D³u¿ne papiery wartoœciowe, razem

3 441 865

4 356 193

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 6B D³u¿ne papiery wartoœciowe (wed³ug rodzaju) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

1. Emitowane przez Bud¿et Pañstwa, w tym:

2 498 037

3 195 663

2 351 931

3 101 129

146 106

94 534

a) obligacje b) bony skarbowe c) inne (wg rodzaju): 2. Emitowane przez jednostkê dominuj¹c¹, w tym:

a) obligacje b) inne (wg rodzaju): 3. Emitowane przez znacz¹cego inwestora, w tym:

70 159

59 795

70 159

59 795

873 669

1 100 735

851 428

1 066 710

22 241

34 025

a) obligacje b) inne (wg rodzaju): 4. Emitowane przez jednostki zale¿ne, w tym: a) obligacje b) inne (wg rodzaju): 5. Emitowane przez jednostki wspó³zale¿ne, w tym: a) obligacje b) inne (wg rodzaju): 6. Emitowane przez jednostki stowarzyszone, w tym: a) obligacje b) inne (wg rodzaju): 7. Emitowane przez inne jednostki, w tym: a) obligacje b) inne (wg rodzaju): - certyfikaty depozytowe D³u¿ne papiery wartoœciowe, razem

22 241

34 025

3 441 865

4 356 193

121

122

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 6C Zmiana stanu d³u¿nych papierów wartoœciowych w tys. z³

2003 rok

2002 rok

Stan na pocz¹tek okresu

4 356 193

2 462 497

- zmiana przyjêtych zasad rachunkowoœci Stan na pocz¹tek okresu, po uzgodnieniu do danych porównywalnych a) zwiêkszenia (z tytu³u) - zakupów - przeniesienia wyceny do innej grupy

25 913

4 356 193

2 488 410

123 536 490

83 015 381

123 319 195

82 965 895

6 420

8 027

893

- ró¿nic kursowych

106 385

9 403

- rozliczenia dyskonta, premii i odsetek

102 883

32 625

- aktualizacji wyceny

- inne b) zmniejszenia (z tytu³u) - sprzeda¿y - aktualizacji wyceny - przeniesienia wyceny z innej grupy - rozliczenia dyskonta, premii i odsetek Stan d³u¿nych papierów wartoœciowych na koniec okresu

145

(124 450 818)

(81 147 598)

(124 295 066)

(81 128 340)

(33 774)

(6 807)

(265)

(121 978)

(12 186)

3 441 865

4 356 193

W ogólnej kwocie d³u¿nych papierów wartoœciowych na dzieñ 31 grudnia 2003 roku znajduje siê kwota bonów skarbowych o wartoœci 75 650 tys. z³, stanowi¹cych zabezpieczenie zobowi¹zañ na rzecz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (31 grudnia 2002 roku: 81 240 tys. z³). W ogólnej kwocie d³u¿nych papierów wartoœciowych na dzieñ 31 grudnia 2003 roku wykazane s¹ obligacje Narodowego Banku Polskiego o wartoœci nominalnej 366 665 tys. z³, nabyte w ramach emisji przeznaczonej dla banków w zwi¹zku z obni¿eniem stóp rezerwy obowi¹zkowej, utrzymywanej przez banki w NBP (31 grudnia 2002 roku: 611 108 tys. z³). Posiadany na dzieñ 31 grudnia 2003 roku pakiet obligacji NBP obejmuje obligacje na okaziciela o wartoœci nominalnej 366 665 tys. z³, zakupione w dniu 28.02.2002 i oprocentowane wed³ug stopy procentowej ustalanej na podstawie rentownoœci 52-tygodniowych bonów skarbowych. W ogólnej kwocie d³u¿nych papierów wartoœciowych wyemitowanych przez instytucje niefinansowe znajduje siê kwota 14 874 tys. EUR, stanowi¹ca na dzieñ 31 grudnia 2003 roku równowartoœæ 70 159 tys. z³, dotycz¹ca nieoprocentowanych obligacji zamiennych na akcje wyemitowanych przez spó³kê zale¿n¹ Handlowy Investments S.A. (31 grudnia 2002 roku: 59 795 tys. z³). Obligacje te mog¹ zostaæ zamienione na akcje w stosunku jedna obligacja o nominalnej wartoœci 24,79 EUR na jedn¹ akcjê o tej samej wartoœci nominalnej. Termin wykupu obligacji przypada na 20 sierpnia 2004 roku.

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 7A Udzia³y lub akcje w jednostkach zale¿nych w tys. z³ a) w bankach b) w innych podmiotach sektora finansowego c) w podmiotach sektora niefinansowego Udzia³y lub akcje w jednostkach zale¿nych, razem

2003 rok

2002 rok

38 788

36 654

289 988

305 592

9 442

29 025

338 218

371 271

Nota 7B Zmiana stanu udzia³ów lub akcji w jednostkach zale¿nych w tys. z³ Stan na pocz¹tek okresu

2003 rok 371 271

a) zwiêkszenia (z tytu³u)

8 349 413 265

52 589

33 232

8 455

- zakupów - ró¿nic kursowych - aktualizacji wyceny

6 588

4 711

46 001

17 062

3 004

(85 642)

(75 226)

(6 113)

(65 198)

(17 454)

(7 024)

- przejêcia za wierzytelnoœci b) zmniejszenia (z tytu³u) - sprzeda¿y - aktualizacji wyceny

404 916

371 271

- zmiana przyjêtych zasad rachunkowoœci Stan na pocz¹tek okresu, po uzgodnieniu do danych porównywalnych

2002 rok

- ró¿nic kursowych - sp³aty dop³at do spó³ek

(42 000)

- inne

(20 075)

(3 004)

338 218

371 271

Stan udzia³ów lub akcji w jednostkach zale¿nych na koniec okresu

Nota 7C Udzia³y lub akcje w jednostkach zale¿nych, w tym: w tys. z³

2003 rok

2002 rok

- wartoœæ firmy - jednostki zale¿ne

- ujemna wartoœæ firmy - jednostki zale¿ne

123

124

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 7D Zmiana stanu wartoœci firmy - jednostki zale¿ne w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) wartoœæ firmy brutto na pocz¹tek okresu b) zwiêkszenia (z tytu³u) c) zmniejszenia (z tytu³u) d) wartoœæ firmy brutto na koniec okresu e) odpis wartoœci firmy na pocz¹tek okresu f) odpis wartoœci firmy za okres (z tytu³u) g) odpis wartoœci firmy na koniec okresu -

h) wartoœæ firmy netto na koniec okresu

Nota 7E Zmiana stanu ujemnej wartoœci firmy - jednostki zale¿ne w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) ujemna wartoœæ firmy brutto na pocz¹tek okresu b) zwiêkszenia (z tytu³u) c) zmniejszenia (z tytu³u) d) ujemna wartoœæ firmy brutto na koniec okresu e) odpis ujemnej wartoœci firmy na pocz¹tek okresu f) odpis ujemnej wartoœci firmy za okres (z tytu³u) g) odpis ujemnej wartoœci firmy na koniec okresu -

h) ujemna wartoœæ firmy netto na koniec okresu

Nota 8A Udzia³y lub akcje w jednostkach wspó³zale¿nych w tys. z³ a) w bankach b) w innych podmiotach sektora finansowego c) w podmiotach sektora niefinansowego Udzia³y lub akcje w jednostkach wspó³zale¿nych, razem

2003 rok

2002 rok -

5 323

20 072

5 323

20 072

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 8B Zmiana stanu udzia³ów lub akcji w jednostkach wspó³zale¿nych w tys. z³ Stan na pocz¹tek okresu

2003 rok

2002 rok

20 072

101 829

(72 161)

20 072

29 668

a) zwiêkszenia (z tytu³u)

115 251

351

- aktualizacji wyceny

115 251

351

(130 000)

(9 947)

- zmiana przyjêtych zasad rachunkowoœci Stan na pocz¹tek okresu, po uzgodnieniu do danych porównywalnych

b) zmniejszenia (z tytu³u) - sprzeda¿y

(130 000) (9 947)

- aktualizacji wyceny Stan udzia³ów lub akcji w jednostkach wspó³zale¿nych na koniec okresu

5 323

20 072

Nota 8C Udzia³y lub akcje w jednostkach wspó³zale¿nych, w tym: w tys. z³

2003 rok

2002 rok

- wartoœæ firmy - jednostki wspó³zale¿ne

- ujemna wartoœæ firmy - jednostki wspó³zale¿ne

Nota 8D Zmiana stanu wartoœci firmy - jednostki wspó³zale¿ne w tys. z³

2002 rok

2003 rok

125

126

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 8E Zmiana stanu ujemnej wartoœci firmy - jednostki wspó³zale¿ne w tys. z³

2003 rok

2002 rok

h) ujemna wartoœæ firmy netto na koniec okresu

Nota 9A Udzia³y lub akcje w jednostkach stowarzyszonych w tys. z³

2003 rok

a) w bankach b) w innych podmiotach sektora finansowego c) w podmiotach sektora niefinansowego Udzia³y lub akcje w jednostkach stowarzyszonych, razem

2002 rok -

6 059

4 883

6 329

15 059

12 388

19 942

Nota 9B Zmiana stanu udzia³ów i akcji w jednostkach stowarzyszonych w tys. z³ Stan na pocz¹tek okresu

2003 rok

2002 rok

19 942

116 890

3 878

19 942

120 768

a) zwiêkszenia (z tytu³u)

3 133

3 772

- aktualizacji wyceny

3 133

3 772

(10 687)

(104 598)

- sprzeda¿y

(2 077)

(19 960)

- aktualizacji wyceny

(8 610)

(84 638)

12 388

19 942

- zmiana przyjêtych zasad rachunkowoœci Stan na pocz¹tek okresu, po uzgodnieniu do danych porównywalnych

b) zmniejszenia (z tytu³u)

Stan udzia³ów lub akcji w jednostkach stowarzyszonych na koniec okresu

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 9C Udzia³y lub akcje w jednostkach stowarzyszonych, w tym: w tys. z³

2003 rok

2002 rok

- wartoœæ firmy - jednostki stwarzyszone

- ujemna wartoœæ firmy - jednostki stwarzyszone

Nota 9D Zmiana stanu wartoœci firmy - jednostki stowarzyszone w tys. z³

2003 rok

2002 rok

h) wartoœæ firmy netto na koniec okresu

Nota 9E Zmiana stanu ujemnej wartoœci firmy - jednostki stowarzyszone w tys. z³

2002 rok

2003 rok

127

Warszawa

9. HANDLOWY INWESTYCJE Sp. z o.o.3

11. POLSKIE PRACOWNICZE TOWARZYSTWO EMERYTALNE DIAMENT S.A. w likwidacji

Warszawa

8. HANDLOWY INWESTYCJE II Sp. z o.o.

Warszawa

7. PPH SPOMASZ Sp. z o.o. w likwidacji

10. HANDLOWY ZARZ¥DZANIE AKTYWAMI S.A.

Dzia³alnoœæ inwestycyjna

Luksemburg

6. HANDLOWYINVESTMENTS II S.a.r.l.

Ubezpieczenia

Dzia³alnoœæ maklerska

Dzia³alnoœæ inwestycyjna

Produkcja urz¹dzeñ gastronomicznych i handlowych

Dzia³alnoœæ inwestycyjna

5. TOWARZYSTWO FUNWarszawa DUSZY INWESTYCYJNYCH BH S.A.

Bankowoœæ

Dzia³alnoœæ maklerska

Dzia³alnoœæ leasingowa

Dzia³alnoœæ inwestycyjna

Poznañ

Przedmiot przedsiêbiorstwa

Luksemburg

4. HANDLOWYINVESTMENTS S.A.2

3. BANK ROZWOJU CUKROWNICTWA S.A.

Warszawa

2. DOM MAKLERSKI BANKU HANDLOWEGO SA

w tys. z³

Siedziba

Warszawa

Nazwa (firma) jednostki ze wskazaniem formy prawnej

1. CITILEASING Sp. z o.o.1

Lp.

Jednostka zale¿na

Charakter powi¹zania kapita³owego (jednostka zale¿na, wspó³zale¿na, stowarzyszona, z wyszczególnieniem powi¹zañ bezpoœrednich i poœrednich)

Udzia³y lub akcje w jednostkach podporz¹dkowanych

Nota 10 e

wycena metod¹ praw w³asnoœci

nie podlega wycenie metod¹ praw w³asnoœci

wycena metod¹ praw w³asnoœci

Zastosowana metoda konsolidacji/ wycena metod¹ praw w³asnoœci b¹dŸ wskazanie, ¿e jednostka nie podlega konsolidacji/ wycenie metod¹ praw w³asnoœci

19.04.2000 r.

18.08.1999 r.

16.08.1994 r.

18.02.1997 r.

30.11.2001 r.

05.11.1997 r.

16.04.1998 r.

27.01.1997 r.

18.09.1997 r.

28.02.2001 r.

04.03.1996 r.

2 140

5 000

8 070

10 084

13 502

41 483

42 000

44 539

52 580

70 950

120 000

Wartoœæ Data objêcia udzia³ów/ kontroli/ akcji wspó³kontroli/ wg ceny uzyskania nabycia znacz¹cego wp³ywu

(1 915)

124

(1 610)

(6 192)

(4 059)

(23 224)

(25 241)

(44 539)

(13 793)

9 866

38 453

225

5 124

6 460

3 892

9 443

18 259

16 759

38 787

80 816

158 453

i Wartoœæ bilansowa udzia³ów/ akcji

h Korekty aktualizuj¹ce wartoœæ (razem)

79,27

100,00

80,97

100,00

97,47

79,27

100,00

80,97

100,00

97,47

Udzia³ Procent posiadanego w ogólnej liczbie g³osów kapita³u zak³adowego na walnym zgromadzeniu

zale¿noœæ poœrednia - patrz inf. pod tabel¹

Wskazanie innej ni¿ okreœlona pod lit. j) lub k), podstawy kontroli/ wspó³kontroli/ znacz¹cego wp³ywu

128 Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Warszawa

Guernsey

21. POLIMEX - CEKOP S.A.

22. NIF FUND HOLDINGS PCC Ltd.

Dzia³alnoœæ inwestycyjna

Centrala handlu zagranicznego

Dzia³alnoœæ inwestycyjna 26.09.1997 r.

05.11.1997 r.

19.08.2003 r.

wycena metod¹ praw w³asnoœci

wycena metod¹ praw w³asnoœci 07.01.1999 r.

19.08.2003 r.

nie podlega wycenie 21.08.1998 r. metod¹ praw w³asnoœci

wycena metod¹ praw w³asnoœci

3 558

3 125

39 809

77 818

11 693

3 125

328

1 260

4 185

13 683

40 000

1 765

995

(8 188)

(45 018)

(8 052)

(3 125)

4 799

(4 185)

(7 683)

(40 000)

(89 250)

2 571

5 323

4 120

31 621

32 800

3 641

328

6 059

6 000

5 323

25,00

2,53

22,68

36,64

19,03

100,00

49,03

49,99

31,00

25,30

36,52

34,44

25,00

2,53

22,68

36,64

19,03

100,00

49,03

49,99

31,00

25,30

36,52

34,44

25,00

zale¿noœæ poœrednia - patrz inf. pod tabel¹

Ad. poz. 21. Na dzieñ 31.12.2003 roku Bank posiada dodatkowo poœredni udzia³ w Polimex-Cekop S.A. poprzez jednostkê Elektromonta¿ Poznañ S.A. - 0,01% kapita³u zak³adowego. £¹czny udzia³ Banku w tej jednostce wynosi 36,65% kapita³u zak³adowego.

Raport Roczny 2003

Ad. poz. 12. Na dzieñ 31.12.2003 roku Bank posiada dodatkowo poœredni udzia³ w Handlowy Heller S.A. - 25% kapita³u zak³adowego, poprzez jednostkê Handlowy Inwestycje Sp. z o.o. £¹czny udzia³ Banku w tej jednostce wynosi 50% kapita³u zak³adowego.

Na dzieñ 31.12.2003 roku Bank posiada dodatkowo poœredni udzia³ w Handlowy Investments II S.a.r.l. poprzez jednostkê Handlowy Investments S.A. - 19,03% kapita³u zak³adowego. £¹czny udzia³ Banku w tej jednostce wynosi 100% kapita³u zak³adowego.

Jednostka wspó³zale¿na

01.03.1995 r.

nie podlega wycenie 29.06.1992 r. metod¹ praw w³asnoœci

wycena metod¹ praw w³asnoœci

nie podlega wycenie 28.03.1991 r. metod¹ praw w³asnoœci

nie podlega wycenie 09.12.1999 r. metod¹ praw w³asnoœci

nie podlega wycenie 18.05.2001 r. metod¹ praw w³asnoœci

89 250

2 752

Ad. poz. 6.

Faktoring

Jednostka zale¿na

13.06.1994 r.

nie podlega wycenie 28.06.2000 r. metod¹ praw w³asnoœci

wycena metod¹ praw w³asnoœci

Na dzieñ 31.12.2003 roku Bank posiada dodatkowo poœredni udzia³ w Citileasing Sp. z o.o. poprzez jednostkê Handlowy Inwestycje Sp. z o.o. - 2,53% kapita³u zak³adowego. £¹czny udzia³ Banku w tej jednostce wynosi 100% kapita³u zak³adowego.

Warszawa

24. HANDLOWY HELLER S.A.

Dzia³alnoœæ leasingowa

Jednostka stowarzyszona

Jednostka zale¿na

Jednostka stowarzyszona

Jednostka wspó³zale¿na

Ad. poz. 1.

Warszawa

23. CITILEASING Sp. z o.o.

Poœrednie powi¹zania poprzez Handlowy Inwestycje Sp. z o.o.

Luksemburg

20. HANDLOWY INVESTMENTS II S.a.r.l.

Leasing, najem i sprzeda¿ ratalna nieruchomoœci

Poœrednie powi¹zania poprzez Handlowy Investments S.A.

19. HANDLOWY LEASING S.A.

Wywiadownia gospodarcza

Zarz¹dzanie funduszami inwestycyjnymi

Budowa i eksploatacja budynku

Us³ugi budowlanomonta¿owe i elektroenergetyczne

Us³ugi budowlane

Budownictwo produkcyjno-us³ugowe

Faktoring

Poœrednie powi¹zania poprzez Citileasing Sp. z o.o.

Warszawa

18. CREDITREFORM PL Sp. z o.o.

Warszawa

17. KP KONSORCJUM Sp. z o.o.

Poznañ

15. ELEKTROMONTA¯ POZNAÑ S.A.

Warszawa

Kielce

14. PIA PIASECKI S.A.

16. IPC JV Sp. z o.o.

Zabrze

Warszawa

13. MOSTOSTAL ZABRZE HOLDING S.A.

12. HANDLOWY HELLER S.A.

Sprawozdanie finansowe

129

Nazwa (firma) jednostki ze wskazaniem formy prawnej

44 539

13 000

61 449

(31 445)

16 759

18 259

5. TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH BH S.A.

6. HANDLOWYINVESTMENTS II S.a.r.l.

(75 984) (73 563) (25 241) (30 205)

(43 190) (50 997)

29 000

1 686 82 18 644

118

42 573 175 753 18 214

34 552

2 506 -

136 378

2 642 378

35 207 163 -

21 612

895

(2 852) 207 198 895

21 650

56 21 345 294 037 -

(642)

2 706 269 581 269 581

- 291 783 291 783

2 706

8 587

10 000

21 293

1 339 125 125 55 55 306

(1 484)

1 668

100

284

6 468 6 178 787 787 99 99

(437)

556

119

5 000

5 124

1 028 13 171 46 0 46 1 991

1 991

4 034

(1 610) (10 362)

8 066

2 154 3 892 25 56 81 -

1 141

1 499 30 968 170 199

1 188

- 107 331 106 143

88 032

11 194

255 186

47 373

82 926

49 402

Otrzymane lub nale¿ne dywidendy od jednostek za ostatni rok obrotowy

6 460

12. HANDLOWY HELLER S.A.

9. HANDLOWY INWESTYCJE Sp. z o.o.3

11. POLSKIE PRACOWNICZE TOWARZYSTWO EMERYTALNE DIAMENT S.A. w likwidacji

76 665

35 553 126 067

zobowi¹- zobowi¹zania zania krótkoter- d³ugoterminowe minowe

Aktywa Przycho- Nieop³ady ze cona jednostki razem sprzeda¿y przez emitenta nale¿nale¿wartoœæ noœci noœci udzia³ów/ krótkoter- d³ugoterakcji w minowe minowe jednostce

o Nale¿noœci jednostki, w tym:

936

10 080

3 892

10. HANDLOWY ZARZ¥DZANIE AKTYWAMI S.A.

n Zobowi¹zania jednostki, w tym:

(7 128)

(6 192)

1 983

5 066

8 657

8. HANDLOWY INWESTYCJE II Sp. z o.o.

7. PPH SPOMASZ Sp. z o.o. w likwidacji

4 964

833

7 016

2 850

6 183

1 329

14 958 6 112

zysk (strata) netto

24 495

zysk (strata) z lat ubieg³ych

pozosta³y kapita³ w³asny, w tym:

Jednostka postawiona w stan likwidacji

25 064

38 787

3. BANK ROZWOJU CUKROWNICTWA S.A.

4. HANDLOWYINVESTMENTS S.A.2

70 950

162 573 123 120

80 816

w tys. z³

nale¿ne kapita³ kapita³ zak³adowy wp³aty zapasowy na kapita³ zak³adowy (wielkoœæ ujemna)

Kapita³ w³asny jednostki, w tym:

2. DOM MAKLERSKI BANKU HANDLOWEGO SA

1. CITILEASING Sp. z o.o.1

Lp.

Udzia³y lub akcje w jednostkach podporz¹dkowanych - c.d.

130 Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

20 327

13 500

292

670

(4 270)

12 120

194

16. IPC JV Sp. z o.o.

17. KP KONSORCJUM Sp. z o.o.

18. CREDITREFORM PL Sp. z o.o.

3 125 0

61 449

24 185

18 259

114 622

21 293

10 000

162 573 123 120 -

8 587

24 495

75 313

239

230

451

3 043 (1 854)

(536)

8 982

2 706

14 958

15 124

1 329

8 473

(43 190) (50 997)

(5 555) (15 782)

(493)

11 598 198

2 726

64 259

8 053

198

2 726

2 862

8 053

61 397

432

9 535

351

15 748

37 673

432

9 535

351

15 748

37 673

651

19 266

60 565

84 789

172 624

21 650 38

82 926

47 373

2 706 269 581 269 581

6 112

8 081 172 295 172 295

1 983

291 783 291 783

76 665

172 689 161 756

35 553 126 067

21 612

49 402

10 933

118

56 565

4 279

15 299

10 925

57 618

42 628

294 037

255 186

21 345

11 194

350 156 245 929

34 552

10 227 972 368 612 520 359 848 959 904 353 014 606 890 1 028 911

2 616

(18 221) (27 590) (10 491)

(1 854)

(86 514) (50 272) (40 320) 155 408 155 408

Przedstawiono dane finansowe jednostek dostêpne na dzieñ sporz¹dzenia sprawozdania, pochodz¹ce z niezbadanych sprawozdañ finansowych jednostek.

24. HANDLOWY HELLER S.A.

23. CITILEASING Sp. z o.o.

Poœrednie powi¹zania poprzez Handlowy Inwestycje Sp. z o.o. P

22. NIF FUND HOLDINGS PCC Ltd.

21. POLIMEX - CEKOP S.A.

(2 191)

Poœrednie powi¹zania poprzez Handlowy Investments S.A.

20. HANDLOWY INVESTMENTS II S.a.r.l.

19. HANDLOWY LEASING S.A.

Poœrednie powi¹zania poprzez Citileasing Sp. z o.o.

54 082

55 271

Jednostka postawiona w stan likwidacji

(66 187)

15. ELEKTROMONTA¯ POZNAÑ S.A.

14. PIA PIASECKI S.A.

13. MOSTOSTAL ZABRZE HOLDING S.A.

Sprawozdanie finansowe

Raport Roczny 2003

131

132

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 11A Udzia³y lub akcje w innych jednostkach w tys. z³ a) w podmiotach sektora finansowego b) w podmiotach sektora niefinansowego Udzia³y lub akcje w innych jednostkach, razem

2003 rok 18 152

2002 rok 13 767

5 481

9 745

23 633

23 512

Nota 11B Zmiana stanu udzia³ów lub akcji w innych jednostkach w tys. z³

2003 rok

2002 rok

Stan na pocz¹tek okresu

23 512

57 770

a) zwiêkszenia (z tytu³u)

22 674

5 439

14 782

5 439

- aktualizacji wyceny

- ró¿nic kursowych

- zakupów

- przejêcie za wierzytelnoœci b) zmniejszenia (z tytu³u) - sprzeda¿y - aktualizacji wyceny - inne Stan udzia³ów lub akcji w innych jednostkach na koniec okresu

7 840

(22 553)

(39 697)

(7 921)

(39 571)

(14 341)

(118)

(291)

(8)

23 633

23 512

Warszawa

9. GPW S.A.

Produkcja obuwia i wyrobów skórzanych

Administrowanie budynkiem biurowym

Prowadzenie GPW

Prowadzenie centralnej tabeli ofert

Sprzeda¿ i dystrybucja produktów hutniczych

Ubezp. kredytów eksportowych

313

344

600

1 026

4 105

6,06

7,63

0,05

4,52

5,74

1,73

0,75

12,54

8,07

7,38

11,88

12 809 4 386

procent posiadanego kapita³u zak³adowego

wartoœæ bilansowa udzia³ów/akcji

6,06

7,63

0,05

4,52

5,74

1,73

0,75

12,54

8,07

7,38

11,88

udzia³ w ogólnej liczbie g³osów na walnym zgromadzeniu

181

362 908

5 008

78 005

(56 412)

116 735

12 243

51 358

75 036

114 847

41 979

7 500

5 445

215 524

79 776

15 550

50 845

200 191

105 180

- kapita³ zak³adowy

kapita³ w³asny jednostki, w tym:

nieop³acona przez emitenta wartoœæ udzia³ów/akcji w jednostce

Przedstawione dane finansowe spó³ek dostêpne na dzieñ sporz¹dzenia sprawozdania, pochodz¹ z niezbadanych sprawozdañ finansowych spó³ek.

Gniezno

Warszawa

8. CENTRALNA TABELA OFERT S.A.

11. POLANIA Sp. z o.o. (w upad³oœci)

Warszawa Us³ugi w zakresie rozliczeñ miêdzybankowych

7. KIR S.A.

Katowice

6. STALEXPORT S.A.

10. BIURO CENTRUM Sp. z o.o.

Warszawa

5. KUKE S.A.

Prowadzenie informacji kredytowej

Warszawa

4. BIURO INFORMACJI KREDYTOWEJ S.A.

Lotnictwo

Katowice

Bankowoœæ

Dzia³alnoœæ reasekuracyjna

Warszawa

Lublin

przedmiot przedsiêbiorstwa

siedziba

3. GÓRNOŒL¥SKIE TOWARZYSTWO LOTNICZE SA

2. WSCHODNI BANK CUKROWNICTWA SA

1. POLSKIE TOWARZYSTWO REASEKURACYJNE S.A.

Lp. nazwa (firma) jednostki (ze wskazaniem formy prawnej)

Udzia³y lub akcje w innych jednostkach

Nota 11C

1 438

125

otrzymane lub nale¿ne dywidendy od jednostki za ostatni rok obrotowy

Sprawozdanie finansowe

Raport Roczny 2003

133

134

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 12A Pozosta³e papiery wartoœciowe i inne aktywa finansowe (wg rodzaju) w tys. z³

2003 rok -

a) prawa poboru

- nale¿noœci do otrzymania z tytu³u wyceny operacji instrumentami pochodnymi

4 527 450

3 624 437

4 523 450

4 000

3 624 437

4 527 450

- jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych Pozosta³e papiery wartoœciowe i inne aktywa finansowe, razem

3 624 437

b) prawa pochodne c) inne (wed³ug rodzaju)

2002 rok

Nota 12B Zmiana stanu pozosta³ych papierów wartoœciowych i innych aktywów finansowych w tys. z³

2003 rok

2002 rok

Stan na pocz¹tek okresu

4 527 450

3 375 666

a) zwiêkszenia (z tytu³u)

1 171 903

- zakupu

4 000

- aktualizacji wyceny

1 167 903

(903 013)

(20 119)

(4 000)

(20 119)

(899 013)

3 624 437

4 527 450

b) zmniejszenia (z tytu³u) - sprzeda¿y - aktualizacji wyceny Stan pozosta³ych papierów wartoœciowych i innych aktywów finansowych na koniec okresu

Nota 12C Pozosta³e papiery wartoœciowe i inne aktywa finansowe (wg struktury walutowej) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a. w walucie polskiej

3 606 618

4 502 108

17 819

25 342

1 213

1 351

5 722

5 431

b. w walutach obcych (wg walut i po przeliczeniu na z³) b1. jednostka/waluta tys. EUR tys. z³ b2. jednostka/waluta tys. USD tys. z³ b3. pozosta³e waluty (w tys. z³) Pozosta³e papiery wartoœciowe i inne aktywa finansowe, razem

3 234

5 187

12 097

19 911

3 624 437

4 527 450

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 13A Aktywa finansowe w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) aktywa finansowe przeznaczone do obrotu

4 561 122

6 080 900

13 813 988

14 163 390

70 159

305 707

d) aktywa finansowe dostêpne do sprzeda¿y

2 814 583

2 931 832

e) œrodki pieniê¿ne

1 186 514

979 308

22 446 366

24 461 137

2003 rok

2002 rok

b) kredyty i po¿yczki udzielone przez bank i wierzytelnoœci w³asne, nie przeznaczone do obrotu c) aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalnoœci

Aktywa finansowe, razem

Nota 13B Aktywa finansowe (wg struktury walutowej) w tys. z³ a. w walucie polskiej b. w walutach obcych (wg walut i po przeliczeniu na z³) b1. jednostka/waluta tys. EUR tys. z³ b2. jednostka/waluta tys. USD tys. z³ b3. pozosta³e waluty (w tys. z³) Aktywa finansowe (brutto), razem

18 182 393

21 269 264

5 884 959

4 708 726

832 379

671 277

3 926 332

2 698 666

315 316

274 446

1 179 441

1 053 545

779 186

956 515

24 067 352

25 977 990

Nota 13C Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu (wg zbywalnoœci) w tys. z³ A. Z nieograniczon¹ zbywalnoœci¹, notowane na gie³dach (wartoœæ bilansowa) a) akcje (wartoœæ bilansowa):

2003 rok

2002 rok

444 207

1 085 720

- wartoœæ godziwa - wartoœæ rynkowa - wartoœæ wed³ug cen nabycia 444 207

1 085 720

- wartoœæ godziwa

444 207

1 085 720

- wartoœæ rynkowa

444 207

1 085 720

- wartoœæ wed³ug cen nabycia

441 186

1 081 105

b) obligacje (wartoœæ bilansowa):

c) inne - wg grup rodzajowych (wartoœæ bilansowa):

135

136

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 13C Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu (wg zbywalnoœci) c.d. w tys. z³ B. Z nieograniczon¹ zbywalnoœci¹, notowane na rynkach pozagie³dowych (wartoœæ bilansowa) a) akcje (wartoœæ bilansowa): - wartoœæ godziwa - wartoœæ rynkowa - wartoœæ wed³ug cen nabycia b) obligacje (wartoœæ bilansowa): - wartoœæ godziwa - wartoœæ rynkowa - wartoœæ wed³ug cen nabycia c) inne - wg grup rodzajowych (wartoœæ bilansowa): C. Z nieograniczon¹ zbywalnoœci¹, nienotowane na rynkach regulowanych (wartoœæ bilansowa) a) akcje (wartoœæ bilansowa): - wartoœæ godziwa - wartoœæ rynkowa - wartoœæ wed³ug cen nabycia b) obligacje (wartoœæ bilansowa): - wartoœæ godziwa - wartoœæ rynkowa - wartoœæ wed³ug cen nabycia c) inne - wg grup rodzajowych (wartoœæ bilansowa): c1) bony skarbowe (wartoœæ bilansowa): - wartoœæ godziwa - wartoœæ rynkowa - wartoœæ wed³ug cen nabycia D. Z ograniczon¹ zbywalnoœci¹ (wartoœæ bilansowa) a) akcje i udzia³y (wartoœæ bilansowa): - wartoœæ godziwa - wartoœæ rynkowa - wartoœæ wed³ug cen nabycia b) obligacje (wartoœæ bilansowa): - wartoœæ godziwa - wartoœæ rynkowa - wartoœæ wed³ug cen nabycia c) inne - wg grup rodzajowych (wartoœæ bilansowa): c1) certyfikaty depozytowe (wartoœæ bilansowa) - wartoœæ godziwa - wartoœæ rynkowa - wartoœæ wed³ug cen nabycia c2) aktywa z tytu³u wyceny instrumentów finansowych (wartoœæ bilansowa) - wartoœæ godziwa - wartoœæ rynkowa - wartoœæ wed³ug cen nabycia Wartoœæ wed³ug cen nabycia, razem* Wartoœæ na pocz¹tek okresu, razem Korekty aktualizuj¹ce wartoœæ, razem* Wartoœæ bilansowa, razem * Wartoœæ wed³ug ceny nabycia oraz korekty aktualizuj¹ce dotycz¹ papierów wartoœciowych.

2003 rok

2002 rok

36 042 -

117 321 -

32 348 32 348

3 684 4 080 873

101 837 101 837 101 569 15 484 15 484 15 484 15 416 4 877 859

434 195 434 195 433 210 3 646 678 22 241 22 241 22 149 3 624 437 3 624 437 3 624 437 -

320 384 320 384 319 146 4 557 475 34 025 34 025 33 919 4 523 450 4 523 450 4 523 450 -

932 890

1 551 155

6 080 900

3 612 461

32 661 3 694 3 694 3 694

3 796

6 295

4 561 122

6 080 900

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 13D Aktywa finansowe utrzymywane do up³ywu terminu zapadalnoœci (wg zapadalnoœci) w tys. z³

2003 rok

2002 rok -

70 159

305 707

70 159

305 707

1 469

- wartoœæ na pocz¹tek okresu

305 707

670 436

- wartoœæ wed³ug cen nabycia

70 159

304 238

Wartoœæ wed³ug cen nabycia, razem

70 159

304 238

Wartoœæ na pocz¹tek okresu, razem

305 707

717 618

A. Z nieograniczon¹ zbywalnoœci¹, notowane na gie³dach (wartoœæ bilansowa) a) obligacje (wartoœæ bilansowa): - korekty aktualizuj¹ce wartoœæ (za okres) - wartoœæ na pocz¹tek okresu - wartoœæ wed³ug cen nabycia b) inne - wg grup rodzajowych (wartoœæ bilansowa): B. Z nieograniczon¹ zbywalnoœci¹, notowane na rynkach pozagie³dowych (wartoœæ bilansowa) a) obligacje (wartoœæ bilansowa): - korekty aktualizuj¹ce wartoœæ (za okres) - wartoœæ na pocz¹tek okresu - wartoœæ wed³ug cen nabycia b) inne - wg grup rodzajowych (wartoœæ bilansowa): C. Z nieograniczon¹ zbywalnoœci¹, nienotowane na rynkach regulowanych (wartoœæ bilansowa) a) obligacje (wartoœæ bilansowa): - korekty aktualizuj¹ce wartoœæ (za okres) - wartoœæ na pocz¹tek okresu - wartoœæ wed³ug cen nabycia b) inne - wg grup rodzajowych (wartoœæ bilansowa): D. Z ograniczon¹ zbywalnoœci¹ (wartoœæ bilansowa) a) obligacje (wartoœæ bilansowa): - korekty aktualizuj¹ce wartoœæ

b) inne - wg grup rodzajowych (wartoœæ bilansowa):

Korekty aktualizuj¹ce wartoœæ, razem Wartoœæ bilansowa, razem

1 469

70 159

305 707

Nota 13E Aktywa finansowe dostêpne do sprzeda¿y (wg zbywalnoœci) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

A. Z nieograniczon¹ zbywalnoœci¹, notowane na gie³dach (wartoœæ bilansowa)

1 908 068

2 036 772

344

21 362

344

21 362

132 985

131 328

a) akcje (wartoœæ bilansowa): - wartoœæ godziwa

- wartoœæ rynkowa - wartoœæ wed³ug cen nabycia

137

138

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

w tys. z³

2003 rok

2002 rok

1 907 724

2 015 410

- wartoœæ godziwa

1 907 724

2 015 410

- wartoœæ rynkowa

1 907 724

2 015 410

- wartoœæ wed³ug cen nabycia

1 905 449

1 983 744

527 297

484 946

7 320

b) obligacje (wartoœæ bilansowa):

c) inne - wg grup rodzajowych (wartoœæ bilansowa): B. Z nieograniczon¹ zbywalnoœci¹, notowane na rynkach pozagie³dowych (wartoœæ bilansowa) a) akcje (wartoœæ bilansowa): - wartoœæ godziwa - wartoœæ rynkowa - wartoœæ wed³ug cen nabycia b) obligacje (wartoœæ bilansowa): - wartoœæ godziwa - wartoœæ rynkowa - wartoœæ wed³ug cen nabycia c) inne - wg grup rodzajowych (wartoœæ bilansowa): C. Z nieograniczon¹ zbywalnoœci¹, nienotowane na rynkach regulowanych (wartoœæ bilansowa) a) akcje (wartoœæ bilansowa):

7 320

- wartoœæ godziwa - wartoœæ rynkowa

7 320

- wartoœæ wed³ug cen nabycia 384 885

398 577

- wartoœæ godziwa

384 885

398 577

- wartoœæ rynkowa

366 665

c) inne - wg grup rodzajowych (wartoœæ bilansowa):

142 412

79 049

c1) bony skarbowe (wartoœæ bilansowa)

142 412

79 049

- wartoœæ godziwa

142 412

79 049

- wartoœæ rynkowa

140 927

77 318

379 218

410 114

379 218

406 114

- wartoœæ godziwa

379 218

406 114

- wartoœæ rynkowa

- wartoœæ wed³ug cen nabycia

468 165

641 466

b) obligacje (wartoœæ bilansowa):

4 000

b) obligacje (wartoœæ bilansowa):

- wartoœæ wed³ug cen nabycia

- wartoœæ wed³ug cen nabycia D. Z ograniczon¹ zbywalnoœci¹ (wartoœæ bilansowa) a) udzia³y i akcje (wartoœæ bilansowa):

- wartoœæ godziwa - wartoœæ rynkowa - wartoœæ wed³ug cen nabycia c) inne - wg grup rodzajowych (wartoœæ bilansowa):

4 000

c1) jednostki uczestnictwa (wartoœæ bilansowa):

4 000

- wartoœæ godziwa

- wartoœæ rynkowa

4 000

- wartoœæ wed³ug cen nabycia Wartoœæ wed³ug cen nabycia, razem

3 014 191

3 211 841

Wartoœæ na pocz¹tek okresu, razem

2 931 832

2 189 489

Korekty aktualizuj¹ce wartoœæ, razem

(199 608)

(280 009)

Wartoœæ bilansowa, razem

2 814 583

2 931 832

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

139

Nota 14A Wartoœci niematerialne i prawne 2003 rok

w tys. z³

1 243 645

1 316 091

51 079

54 541

50 749

54 084

a) koszty zakoñczonych prac rozwojowych b) wartoœæ firmy c) koncesje, patenty, licencje i podobne wartoœci, w tym: - oprogramowanie komputerowe d) inne wartoœci niematerialne i prawne

288

6 845

1 295 012

1 377 477

e) zaliczki na wartoœci niemateriale i prawne Wartoœci niematerialne i prawne, razem

2002 rok

Nota 14B Zmiany stanu wartoœci niematerialnych i prawnych (wg grup rodzajowych)

w tys. z³ a) wartoœæ brutto wartoœci niematerialnych i prawnych na pocz¹tek okresu b) zwiêkszenia (z tytu³u) - zakupu - nak³adów inwestycyjnych - przeniesienia z inwestycji - przeniesienia miêdzy grupami c) zmniejszenia (z tytu³u) - likwidacji - rozliczenia inwestycji - inne d) wartoœæ brutto wartoœci niematerialnych i prawnych na koniec okresu e) skumulowana amortyzacja (umorzenie) na pocz¹tek okresu f) amortyzacja za okres (z tytu³u) - zwiêkszenia (z tytu³u) - odpisów amortyzacyjnych - zmniejszenia (z tytu³u) - likwidacji g) skumulowana amortyzacja (umorzenie) na koniec okresu h) odpisy z tytu³u trwa³ej utraty wartoœci na pocz¹tek okresu - zwiêkszenia - zmniejszenia i) odpisy z tytu³u trwa³ej utraty wartoœci na koniec okresu j) wartoœæ netto wartoœci niematerialnych i prawnych na koniec okresu

koszty zakoñczonych prac rozwojowych

wartoœæ firmy

koncesje, patenty, licencje i podobne wartoœci, w tym: oprogramowanie komputerowe

1 448 907 -

163 892 26 906 9 648

163 152 26 906 9 648

17 258

(23 086) (23 086)

inne wartoœci niematerialne i prawne

zaliczki na wartoœci niematerialne i prawne

6 845 9 663

(15 873) (347)

1 619 644 36 569 9 648 5 759 17 258 3 904 (39 306) (23 086) (15 873) (347)

5 759

wartoœci niematerialne i prawne, razem

3 904 (16 220)

1 448 907

167 712

166 972

288

1 616 907

109 351 7 282 26 895 26 895 (19 613) (19 613)

109 068 7 155 26 768 26 768 (19 613) (19 613)

132 816 72 446 72 446 72 446 -

242 167 79 728 99 341 99 341 (19 613) (19 613)

205 262

116 633

116 223

321 895

1 243 645

51 079

50 749

288

1 295 012

140

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 14C Wartoœci niematerialne i prawne (struktura w³asnoœciowa) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) w³asne

1 294 724

1 370 632

b) u¿ywane na podstawie umowy najmu, dzier¿awy lub innej umowy, w tym umowy leasingu, w tym: Wartoœci niematerialne i prawne, razem

1 294 724

1 370 632

2003 rok

2002 rok

Nota 15A Rzeczowe aktywa trwa³e w tys. z³ Rzeczowe aktywa trwa³e a) œrodki trwa³e, w tym: - grunty (w tym prawo u¿ytkowania wieczystego gruntu) - budynki, lokale i obiekty in¿ynierii l¹dowej i wodnej

745 944

807 912

43 885

34 361

537 120

567 578

- œrodki transportu

32 540

33 311

- inne œrodki trwa³e

132 399

172 662

18 201

8 598

145

764 145

816 655

- urz¹dzenia techniczne i maszyny

b) œrodki trwa³e w budowie c) zaliczki na œrodki trwa³e w budowie Rzeczowe aktywa trwa³e, razem

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 15B Zmiana stanu œrodków trwa³ych (wg grup rodzajowych) grunty (w tym prawo wieczystego u¿ytkowania gruntu)

budynki, lokale i obiekty in¿ynierii l¹dowej i wodnej

urz¹dzenia techniczne i maszyny

œrodki transportu

inne œrodki trwa³e

Œrodki trwa³e, razem

a) wartoœæ brutto œrodków trwa³ych na pocz¹tek okresu

50 386

696 173

53 193

685 213

1 484 965

b) zwiêkszenia (z tytu³u)

20 075

6 050

11 905

44 814

82 844

20 075

925

1 973

27 015

49 988

4 764

9 932

15 418

30 114

2 355

2 716

w tys. z³

- zakupów - przeniesienia ze œrodków trwa³ych w budowie

361

- przeniesienia miêdzy grupami

(9 066)

(58 712)

(80 164)

(7 674)

(11 513)

(19 407)

(43 388)

(53 802)

(1 739)

(1 108)

(2 500)

(964)

(2 716)

- inne c) zmniejszenia (z tytu³u)

(12 386)

(220)

- sprzeda¿y

(10 414)

- likwidacji - darowizny

(1 392)

- zmiany klasyfikacji œrodka trwa³ego (1 752)

- przeniesienia miêdzy grupami d) wartoœæ brutto œrodków trwa³ych na koniec okresu

70 461

689 837

56 032

671 315

1 487 645

e) skumulowana amortyzacja (umorzenie) na pocz¹tek okresu

16 025

128 595

19 882

512 551

677 053

f) amortyzacja za okres (z tytu³u)

10 551

22 669

3 610

26 127

62 957

10 551

27 535

10 467

81 042

129 595

10 551

27 182

10 467

80 350

128 550

647

1 000

- zwiêkszenia (z tytu³u) - odpisów amortyzacyjnych

353

- przeniesienia miêdzy grupami

(6 857)

(54 915)

(66 638)

(6 179)

- inne - zmniejszenia (z tytu³u)

(4 866)

(57)

- sprzeda¿y - likwidacji - przeniesienia miêdzy grupami

(11 433)

(17 669)

(4 722)

(41 131)

(45 853)

(44)

(956)

(1 000)

(287)

(1 108)

(1 786)

- darowizny (678)

- zmiany klasyfikacji œrodka trwa³ego (43)

- inne g) skumulowana amortyzacja (umorzenie) na koniec okresu h) odpisy z tytu³u trwa³ej utraty wartoœci na pocz¹tek okresu

26 576 -

(43)

151 264

23 492

1 453

- zwiêkszenia

538 678

740 010

238

1 691

- zmniejszenia i) odpisy z tytu³u trwa³ej utraty wartoœci na koniec okresu j) wartoœæ netto œrodków trwa³ych na koniec okresu

1 453

238

1 691

43 885

537 120

32 540

132 399

745 944

141

142

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 15C Œrodki trwa³e bilansowe (struktura w³asnoœciowa) w tys. z³ a) w³asne b) u¿ywane na podstawie umowy najmu, dzier¿awy lub innej umowy, w tym umowy leasingu, w tym: - umowy leasingu Œrodki trwa³e bilansowe, razem

2003 rok

2002 rok

745 873

807 733

179

745 944

807 912

Nota 15D Œrodki trwa³e (wykazywane pozabilansowo) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

u¿ywane na podstawie umowy najmu, dzier¿awy lub innej umowy, w tym umowy leasingu, w tym: - wartoœæ gruntów u¿ytkowanych wieczyœcie Œrodki trwa³e pozabilansowe, razem

Nota 16A Inne aktywa w tys. z³ a) przejête aktywa do zbycia b) pozosta³e, w tym: - rozrachunki miêdzybankowe - rozrachunki miêdzyoddzia³owe - rozliczenia z tytu³u operacji instrumentami pochodnymi - przychody do otrzymania

2003 rok

2002 rok

21 025

25 677

286 575

248 312

18 828

2 419

29 017

1 572

6 114

36 427

28 489

45 135

47 123

- d³u¿nicy ró¿ni

184 613

135 150

Inne aktywa, razem

307 600

273 989

- po¿yczki dla pracowników z Funduszu Œwiadczeñ Socjalnych

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 16B Przejête aktywa do zbycia w tys. z³

2003 rok -

21 024

25 677

21 025

25 677

a) œrodki trwa³e w budowie b) nieruchomoœci c) inne Przejête aktywa do zbycia, razem

2002 rok

Nota 16C Zmiana stanu przejêtych aktywów do zbycia (wg tytu³ów) w tys. z³ Stan na pocz¹tek okresu (wg tytu³ów) - nieruchomoœci

2003 rok

2002 rok

25 677

7 677

25 677

7 677

a) zwiêkszenia (z tytu³u) - przejêcie za wierzytelnoœci - przeniesienie roszczenia spornego

18 000

b) zmniejszenia (z tytu³u)

(4 653)

- odpisów na rezerwy

(4 653)

21 025

25 677

21 024

25 677

Stan przejêtych aktywów do zbycia na koniec okresu (wg tytu³ów) - nieruchomoœci - inne

Nota 17A Rozliczenia miêdzyokresowe w tys. z³ a. d³ugoterminowe - aktywa z tytu³u odroczonego podatku dochodowego - pozosta³e rozliczenia miêdzyokresowe b. krótkoterminowe, w tym: - pozosta³e rozliczenia miêdzyokresowe Rozliczenia miêdzyokresowe, razem

2003 rok

2002 rok

218 555

329 318

218 555

329 318

61 993

38 358

61 993

38 358

280 548

367 676

143

144

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 17B Zmiana stanu aktywów z tytu³u odroczonego podatku dochodowego* w tys. z³ 1. Stan aktywów na pocz¹tek okresu, w tym: a) odniesionych na wynik finansowy b) odniesionych na kapita³ w³asny c) odniesionych na wartoœæ firmy lub ujemn¹ wartoœæ firmy 1a. Korekta wynikaj¹ca ze zmiany zasad rachunkowoœci odniesiona na kapita³ w³asny 1b. Stan aktywów na pocz¹tek okresu po uzgodnieniu do danych porównywalnych 2. Zwiêkszenia a) odniesione na wynik finansowy okresu w zwi¹zku z dodatnimi i ujemnymi ró¿nicami przejœciowymi (z tytu³u) - rezerw celowych i trwa³ej utraty wartoœci udzia³ów - odsetek memoria³owych - rozliczenia ulgi inwestycyjnej - wyceny instrumentów finansowych i papierów wartoœciowych - przychodów pobranych z góry b) odniesione na wynik finansowy okresu w zwi¹zku z wycen¹ udzia³ów metod¹ praw w³asnoœci c) przeniesienie z wyniku lat ubieg³ych na kapita³ rezerwowy, bez wp³ywu na wynik bie¿¹cego okresu

2003 rok

2002 rok

329 318

271 927

326 170

271 927

3 148

1 577

329 318

273 504

49 561

113 330

33 270

111 145

100 384

6 082

2 198

4 679

23 951

7 121

614

8 833

d) odniesione na kapita³ w³asny w zwi¹zku z ujemnymi ró¿nicami przejœciowymi (z tytu³u)

e) odniesione na kapita³ w³asny w zwi¹zku ze strat¹ podatkow¹ (z tytu³u)

f) odniesione na wartoœæ firmy lub ujemn¹ wartoœæ firmy w zwi¹zku z ujemnymi ró¿nicami przejœciowymi (z tytu³u)

g) odniesione na kapita³ w³asny w zwi¹zku ze zmniejszeniem dodatnich ró¿nic przejœciowymi z tytu³u wyceny papierów wartoœciowych 3. Zmniejszenia a) odniesione na wynik finansowy okresu w zwi¹zku z ujemnymi i dodatnimi ró¿nicami przejœciowymi (z tytu³u) - wyceny instrumentów finansowych i papierów wartoœciowych - odsetek memoria³owych - kosztów do zap³acenia - przychodów pobranych z góry

7 458

1 571

(160 324)

(57 516)

(146 107)

(57 516)

(46 984)

(24 382)

(622)

(5 461)

(3 257)

- rezerw celowych i trwa³ej utraty wartoœci udzia³ów

(71 357)

- zmiany stawki podatku z 27% na 19% w 2003 roku i z 28% na 27% w 2002 roku

(49 746)

(1 814)

b) odniesione na wynik finansowy okresu w zwi¹zku ze strat¹ podatkow¹ (z tytu³u)

c) odniesione na kapita³ w³asny w zwi¹zku z ujemnymi ró¿nicami przejœciowymi (z tytu³u)

d) odniesione na kapita³ w³asny w zwi¹zku ze strat¹ podatkow¹ (z tytu³u)

e) odniesione na wartoœæ firmy lub ujemn¹ wartoœæ firmy w zwi¹zku z ujemnymi ró¿nicami przejœciowymi (z tytu³u)

(5 384)

f) odniesione na wynik finansowy okresu w zwi¹zku z podatkiem z tytu³u bie¿¹cej wyceny udzia³ów metod¹ praw w³asnoœci g) odniesione na zobowi¹zania z tytu³u podatku dochodowego

h) odniesione na kapita³ w³asny zwi¹zku ze zmniejszeniem dodatnich ró¿nic przejœciowych z tytu³u wyceny papierów wartoœciowych

i) przeniesienia z wyniku lat ubieg³ych na kapita³ rezerwowy, bez wp³ywu na wynik bie¿¹cego okresu

(8 833)

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

2003 rok

w tys. z³ 4. Stan aktywów z tytu³u odroczonego podatku dochodowego na koniec okresu, razem, w tym: a) odniesionych na wynik finansowy

2002 rok

218 555

329 318

216 782

326 170

1 773

3 148

c) odniesionych na wartoœæ firmy lub ujemn¹ wartoœæ firmy

d) odniesionych na zobowi¹zania z tytu³u podatku dochodowego

b) odniesionych na kapita³ w³asny

* W powy¿szej nocie zosta³y ³¹cznie zaprezentowane dodatnie i ujemne ró¿nice przejœciowe, przyjête do wyliczenia odroczonego podatku dochodowego.

Nota 17C Pozosta³e rozliczenia miêdzyokresowe 2003 rok

w tys. z³ a) czynne rozliczenia miêdzyokresowe kosztów, w tym:

61 993

38 358

802

61 191

37 556

61 993

38 358

- odsetki zap³acone z góry - inne koszty zap³acone z góry b) inne rozliczenia miêdzyokresowe, w tym: Pozosta³e rozliczenia miêdzyokresowe, razem

2002 rok

Nota 18 Po¿yczki podporz¹dkowane Nazwa jednostki

Wartoœæ po¿yczki wg walut w tys. z³

Warunki oprocentowania

Termin wymagalnoœci

1. Handlowy Investments S.A.

PLN

38 174

WIBOR 3M PLN +1% p.a.

30.09.2004

2. Handlowy Investments S.A.

PLN

33 210

WIBOR 3M PLN +1% p.a.

30.09.2004

3. Handlowy Investments S.A.

PLN

25 308

WIBOR 3M PLN +0,5% p.a.

30.09.2004

4. Handlowy Investments II S.a.r.l.

PLN

16 168

WIBOR 3M PLN +1% p.a.

30.09.2004

Po¿yczki podporz¹dkowane razem Odsetki nale¿ne Po¿yczki podporz¹dkowane (brutto) razem Rezerwa utworzona Po¿yczki podporz¹dkowane (netto) razem

112 860 31 041 143 901 (102 860) 41 041

145

146

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 19 Odpisy/odwrócenia odpisów aktualizuj¹cych (netto) z tytu³u trwa³ej utraty wartoœci aktywów finansowych w tys. z³

2003 rok

Odniesione do rachunku zysków i strat

2002 rok

13 521

(75 747)

1. Akcje, udzia³y w jednostkach podporz¹dkowanych, akcje i udzia³y w innych jednostkach - odpisy (netto) z tytu³u trwa³ej utraty wartoœci

(75 084)

8 981

- odpisy (netto) z tytu³u trwa³ej utraty wartoœci

(1 824)

- odwrócone odpisy (netto) z tytu³u trwa³ej utraty wartoœci

- odwrócone odpisy (netto) z tytu³u trwa³ej utraty wartoœci 2. D³u¿ne papiery wartoœciowe utrzymane do terminu zapadalnoœci

3. D³u¿ne papiery wartoœciowe przeznaczone do obrotu - odpisy (netto) z tytu³u trwa³ej utraty wartoœci

4 540

1 161

(22 932)

(15 946)

(22 932)

(4 046)

- odwrócone odpisy (netto) z tytu³u trwa³ej utraty wartoœci

- dodatnia wycena (netto) na dzieñ 1 stycznia 2002 roku (zmiana przyjêtych zasad rachunkowoœci)

19 418

(31 318)

(9 411)

(91 693)

- odwrócone odpisy (netto) z tytu³u trwa³ej utraty wartoœci Odniesione na kapita³ w³asny* 1. D³u¿ne papiery wartoœciowe dostêpne do sprzeda¿y - odpisy (netto) z tytu³u trwa³ej utraty wartoœci

2. Akcje i udzia³y w jednostkach podporz¹dkowanych wycenianych metod¹ praw w³asnoœci - odpisy (netto) z tytu³u trwa³ej utraty wartoœci na dzieñ 1 stycznia 2002 roku (zmiana przyjêtych zasad rachunkowoœci) Odpisy/odwrócenia odpisów aktualizuj¹cych (netto) z tytu³u trwa³ej utraty wartoœci aktywów finansowych, razem */ z uwzglêdnieniem efektu podatkowego z wyceny

Nota 20A Zobowi¹zania wobec sektora finansowego (wg struktury rodzajowej) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) œrodki na rachunkach i depozyty, w tym:

3 233 270

2 862 841

902 892

1 002 480

545 332

522 103

- depozyty banków i innych podmiotów finansowych b) kredyty i po¿yczki otrzymane c) weksle w³asne

27 401

45 771

- przejœciowej ewidencji zobowi¹zañ

16 186

30 256

- zabezpieczeñ pieniê¿nych

11 215

15 515

d) w³asna emisja papierów wartoœciowych e) inne zobowi¹zania (z tytu³u)

f) odsetki Zobowi¹zania wobec sektora finansowego, razem

20 079

17 479

3 826 082

3 448 194

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 20B Zobowi¹zania wobec sektora finansowego (wg terminów wymagalnoœci) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) zobowi¹zania bie¿¹ce

2 343 320

1 886 237

b) zobowi¹zania terminowe, o pozosta³ym od dnia bilansowego okresie sp³aty:

1 462 683

1 544 478

312 388

931 135

46 129

79 292

- do 1 miesi¹ca - powy¿ej 1 miesi¹ca do 3 miesiêcy - powy¿ej 3 miesiêcy do 1 roku

564 864

41 763

- powy¿ej 1 roku do 5 lat

494 190

457 443

- powy¿ej 5 lat do 10 lat

45 112

34 845

- powy¿ej 10 lat do 20 lat

- powy¿ej 20 lat

- dla których termin wymagalnoœci up³yn¹³

c) odsetki Zobowi¹zania wobec sektora finansowego, razem

20 079

17 479

3 826 082

3 448 194

Nota 20C Zobowi¹zania wobec sektora finansowego (wg pierwotnych terminów wymagalnoœci) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) zobowi¹zania bie¿¹ce

2 343 320

1 886 237

b) zobowi¹zania terminowe, o okresie sp³aty:

1 462 683

1 544 478

- do 1 miesi¹ca

204 265

530 011

- powy¿ej 1 miesi¹ca do 3 miesiêcy

104 272

399 677

- powy¿ej 3 miesiêcy do 1 roku

153 517

87 906

- powy¿ej 1 roku do 5 lat

571 404

162 397

- powy¿ej 5 lat do 10 lat

421 762

364 487

- powy¿ej 10 lat do 20 lat - powy¿ej 20 lat - dla których termin wymagalnoœci up³yn¹³ c) odsetki Zobowi¹zania wobec sektora finansowego, razem

7 463

20 079

17 479

3 826 082

3 448 194

147

148

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 20D Zobowi¹zania wobec sektora finansowego (wg struktury walutowej) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a. w walucie polskiej

2 917 049

2 463 451

b. w walutach obcych (wg walut i po przeliczeniu na z³)

909 033

984 743

b1. jednostka/waluta tys. EUR

115 787

109 039

546 168

438 359

86 223

133 174

322 517

511 229

tys. z³ b2. jednostka/waluta tys. USD tys. z³ b3. pozosta³e waluty (w tys. z³) Zobowi¹zania wobec sektora finansowego, razem

40 348

35 155

3 826 082

3 448 194

Odsetki od zobowi¹zañ wobec sektora finansowego zaliczone zosta³y w bilansie do zobowi¹zañ terminowych.

Nota 21A Zobowi¹zania wobec sektora niefinansowego (wg struktury rodzajowej) w tys. z³ a) œrodki na rachunkach i depozyty

2003 rok

2002 rok

17 569 386

15 705 688

b) kredyty i po¿yczki otrzymane

c) weksle w³asne

d) w³asna emisja papierów wartoœciowych

406 668

278 489

e) inne zobowi¹zania (z tytu³u) - przejœciowej ewidencji zobowi¹zañ - zabezpieczeñ pieniê¿nych f) odsetki Zobowi¹zania wobec sektora niefinansowego, razem

35 126

13 762

371 542

264 727

63 206

78 782

18 039 260

16 062 959

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 21B Zobowi¹zania wobec sektora niefinansowego - lokaty oszczêdnoœciowe (wg terminów wymagalnoœci) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) zobowi¹zania bie¿¹ce b) zobowi¹zania terminowe, o pozosta³ym od dnia bilansowego okresie sp³aty: - do 1 miesi¹ca - powy¿ej 1 miesi¹ca do 3 miesiêcy - powy¿ej 3 miesiêcy do 1 roku - powy¿ej 1 roku do 5 lat - powy¿ej 5 lat do 10 lat - powy¿ej 10 lat do 20 lat - powy¿ej 20 lat - dla których termin wymagalnoœci up³yn¹³ c) odsetki -

Zobowi¹zania wobec sektora niefinansowego - lokaty oszczêdnoœciowe, razem

Nota 21C Zobowi¹zania wobec sektora niefinansowego - lokaty oszczêdnoœciowe (wg pierwotnych terminów wymagalnoœci) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) zobowi¹zania bie¿¹ce b) zobowi¹zania terminowe, o okresie sp³aty: - do 1 miesi¹ca - powy¿ej 1 miesi¹ca do 3 miesiêcy - powy¿ej 3 miesiêcy do 1 roku - powy¿ej 1 roku do 5 lat - powy¿ej 5 lat do 10 lat - powy¿ej 10 lat do 20 lat - powy¿ej 20 lat - dla których termin wymagalnoœci up³yn¹³ c) odsetki Zobowi¹zania wobec sektora niefinansowego - lokaty oszczêdnoœciowe, razem

149

150

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 21D Zobowi¹zania wobec sektora niefinansowego - pozosta³e (wg terminów wymagalnoœci) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) zobowi¹zania bie¿¹ce

8 877 277

7 548 770

b) zobowi¹zania terminowe, o pozosta³ym od dnia bilansowego okresie sp³aty:

9 098 777

8 435 407

- do 1 miesi¹ca

5 229 253

3 918 001

- powy¿ej 1 miesi¹ca do 3 miesiêcy

1 649 915

1 877 066

- powy¿ej 3 miesiêcy do 1 roku

1 540 772

1 598 520

- powy¿ej 1 roku do 5 lat

678 743

1 038 592

- powy¿ej 5 lat do 10 lat

449

- powy¿ej 10 lat do 20 lat

- powy¿ej 20 lat

2 779

- dla których termin wymagalnoœci up³yn¹³

c) odsetki Zobowi¹zania wobec sektora niefinansowego - pozosta³e, razem

63 206

78 782

18 039 260

16 062 959

Nota 21E Zobowi¹zania wobec sektora niefinansowego - pozosta³e (wg pierwotnych terminów wymagalnoœci) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) zobowi¹zania bie¿¹ce

8 877 277

7 548 770

b) zobowi¹zania terminowe, o okresie sp³aty:

9 098 777

8 435 407

- do 1 miesi¹ca

4 166 019

2 503 296

- powy¿ej 1 miesi¹ca do 3 miesiêcy

1 823 583

2 132 037

- powy¿ej 3 miesiêcy do 1 roku

1 957 901

2 383 139

- powy¿ej 1 roku do 5 lat

1 149 419

1 413 478

- powy¿ej 5 lat do 10 lat

325

678

1 530

2 779

- powy¿ej 10 lat do 20 lat - powy¿ej 20 lat - dla których termin wymagalnoœci up³yn¹³ c) odsetki Zobowi¹zania wobec sektora niefinansowego - pozosta³e, razem

63 206

78 782

18 039 260

16 062 959

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 21F Zobowi¹zania wobec sektora niefinansowego (wg struktury walutowej) w tys. z³ a. w walucie polskiej b. w walutach obcych (wg walut i po przeliczeniu na z³) b1. jednostka/waluta tys. EUR tys. z³ b2. jednostka/waluta tys. USD tys. z³ b3. jednostka/waluta tys. dolarów kliringowych tys. z³ b4. pozosta³e waluty (w tys. z³) Zobowi¹zania wobec sektora niefinansowego, razem

2003 rok

2002 rok

13 030 206

11 255 852

5 009 054

4 807 107

408 593

427 533

1 927 331

1 718 770

708 424

690 761

2 649 860

2 651 692

50 332

189 269

198 459

242 594

238 186

18 039 260

16 062 959

Odsetki od zobowi¹zañ wobec sektora niefinansowego zaliczone zosta³y w bilansie do zobowi¹zañ terminowych.

Nota 22A Zobowi¹zania wobec sektora bud¿etowego (wg struktury rodzajowej) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

464 655

634 673

b) kredyty i po¿yczki otrzymane

c) weksle w³asne

d) w³asna emisja papierów wartoœciowych

146

120

a) œrodki na rachunkach i depozyty

e) inne zobowi¹zania (z tytu³u) - przejœciowej ewidencji zobowi¹zañ - zabezpieczeñ pieniê¿nych f) odsetki Zobowi¹zania wobec sektora bud¿etowego, razem

144

119

344

1 501

465 145

636 294

151

152

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 22B Zobowi¹zania wobec sektora bud¿etowego - lokaty oszczêdnoœciowe (wg terminów wymagalnoœci) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

Zobowi¹zania wobec sektora bud¿etowego - lokaty oszczêdnoœciowe, razem

Nota 22C Zobowi¹zania wobec sektora bud¿etowego - lokaty oszczêdnoœciowe (wg pierwotnych terminów wymagalnoœci) w tys. z³

2002 rok

2003 rok

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 22D Zobowi¹zania wobec sektora bud¿etowego - pozosta³e (wg terminów wymagalnoœci) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) zobowi¹zania bie¿¹ce

304 107

410 686

b) zobowi¹zania terminowe, o pozosta³ym od dnia bilansowego okresie sp³aty:

160 694

224 107

110 155

203 724

- powy¿ej 1 miesi¹ca do 3 miesiêcy

22 640

19 471

- powy¿ej 3 miesiêcy do 1 roku

27 877

902

- powy¿ej 1 roku do 5 lat

- powy¿ej 5 lat do 10 lat

- powy¿ej 10 lat do 20 lat

- powy¿ej 20 lat

- dla których termin wymagalnoœci up³yn¹³

- do 1 miesi¹ca

c) odsetki Zobowi¹zania wobec sektora bud¿etowego - pozosta³e, razem

344

1 501

465 145

636 294

Nota 22E Zobowi¹zania wobec sektora bud¿etowego - pozosta³e (wg pierwotnych terminów wymagalnoœci) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) zobowi¹zania bie¿¹ce

304 107

410 686

b) zobowi¹zania terminowe, o okresie sp³aty:

160 694

224 107

- do 1 miesi¹ca

90 631

123 938

- powy¿ej 1 miesi¹ca do 3 miesiêcy

25 292

94 632

- powy¿ej 3 miesiêcy do 1 roku

43 865

5 235

- powy¿ej 1 roku do 5 lat

906

302

- powy¿ej 5 lat do 10 lat

- powy¿ej 10 lat do 20 lat

- powy¿ej 20 lat

- dla których termin wymagalnoœci up³yn¹³ c) odsetki Zobowi¹zania wobec sektora bud¿etowego - pozosta³e, razem

344

1 501

465 145

636 294

153

154

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 22F Zobowi¹zania wobec sektora bud¿etowego (wg struktury walutowej) w tys. z³ a. w walucie polskiej b. w walutach obcych (wg walut i po przeliczeniu na z³) b1. jednostka/waluta tys. EUR tys. z³ b2. jednostka/waluta tys. USD tys. z³

2003 rok 399 100

576 255

66 045

60 039

8 201

11 276

38 686

45 333

7 314

3 831

27 359

14 706

465 145

636 294

b3. pozosta³e waluty (w tys. z³) Zobowi¹zania wobec sektora bud¿etowego, razem

2002 rok

Odsetki od zobowi¹zañ wobec sektora bud¿etowego zaliczone zosta³y w bilansie do zobowi¹zañ terminowych.

Nota 23 Zobowi¹zania z tytu³u sprzedanych papierów wartoœciowych z udzielonym przyrzeczeniem odkupu w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) wobec sektora finansowego b) wobec sektora niefinansowego i sektora bud¿etowego c) odsetki Zobowi¹zania z tytu³u sprzedanych papierów wartoœciowych z udzielonym przyrzeczeniem odkupu, razem

Nota 24A Zobowi¹zania z tytu³u emisji d³u¿nych papierów wartoœciowych w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) obligacji b) certyfikatów c) pozosta³ych (wg rodzaju) d) odsetki Zobowi¹zania z tytu³u emisji d³u¿nych papierów wartoœciowych, razem

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 24B Zmiana stanu zobowi¹zañ z tytu³u emisji d³u¿nych papierów wartoœciowych 2003 rok

w tys. z³ Stan na pocz¹tek okresu

2002 rok -

a) zwiêkszenia (z tytu³u) b) zmniejszenia (z tytu³u) Stan zobowi¹zañ z tytu³u emisji d³u¿nych papierów wartoœciowych na koniec okresu

Nota 24C Zobowi¹zania d³ugoterminowe z tyt. wyemitowanych d³u¿nych instr. finansowych d³u¿ne instrumenty finansowe wg rodzaju

wartoœæ nominalna

warunki oprocentowania

termin wykupu

gwarancje/ zabezpieczenia

dodatkowe prawa

rynek notowañ

inne

Zobowi¹zania zabezpieczone na maj¹tku Na dzieñ 31 grudnia 2003 roku oraz 31 grudnia 2002 roku Bank nie posiada³ zobowi¹zañ zabezpieczonych na jego maj¹tku.

Nota 25 Fundusze specjalne i inne zobowi¹zania w tys. z³ a) fundusze specjalne (z tytu³u) - funduszu œwiadczeñ socjalnych b) inne zobowi¹zania (z tytu³u) - rozrachunków miêdzybankowych - rozrachunków miêdzyoddzia³owych - rozliczeñ z tytu³u operacji instrumentami pochodnymi - rozliczeñ z Urzêdem Skarbowym i ZUS - wierzycieli ró¿nych Fundusze specjalne i inne zobowi¹zania, razem

2003 rok

2002 rok

80 208

82 045

80 208

82 045

141 912

342 777

37 753

263 077

1 398

2 812

5 175

3 841

97 586

73 047

222 120

424 822

155

156

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 26A Rozliczenia miêdzyokresowe kosztów w tys. z³ a) krótkoterminowe, w tym: - koszty do zap³acenia z tytu³u zobowi¹zañ wobec pracowników - rezerwa na koszty restrukturyzacji

2003 rok 96 470

115 564

73 597

32 417

7 221

59 369

29 332

7 221

30 037

15 652

23 778

25 000

- na koszty osobowe - na koszty rzeczowe i pozosta³e - inne koszty do zap³acenia b) d³ugoterminowe, w tym: - rezerwa na odprawy emerytalne i nagrody za wieloletni¹ pracê Rozliczenia miêdzyokresowe kosztów, razem

2002 rok

25 000

121 470

140 564

Nota 26B Zmiana stanu ujemnej wartoœci firmy w tys. z³

2002 rok

2003 rok

Stan na pocz¹tek okresu a) zwiêkszenia (z tytu³u) b) zmniejszenia (z tytu³u) Stan ujemnej wartoœci firmy na koniec okresu

Nota 26C Pozosta³e przychody przysz³ych okresów oraz zastrze¿one w tys. z³ a) krótkoterminowe, w tym:

2003 rok

2002 rok

249 906

321 542

77 692

144 804

- odsetki pobrane z góry

5 897

32 024

- prowizje pobrane z góry

16 964

6 116

- inne przychody pobrane z góry

54 831

106 664

- przychody przysz³ych okresów

- przychody zastrze¿one (z tytu³u)

172 214

176 738

- odsetek zastrze¿onych

98 153

134 822

- innych przychodów do rozliczenia

49 089

32 281

- odsetek kapitalizowanych

24 972

9 635

546 829

428 210

546 829

428 210

796 735

749 752

b) d³ugoterminowe, w tym: - odsetki zastrze¿one Pozosta³e przychody przysz³ych okresów oraz zastrze¿one, razem

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 27A Zmiana stanu rezerwy z tytu³u odroczonego podatku dochodowego w tys. z³

2003 rok

1. Stan rezerwy z tytu³u odroczonego podatku dochodowego na pocz¹tek okresu, w tym:

2002 rok -

a) odniesionej na wynik finansowy b) odniesionej na kapita³ w³asny c) odniesionej na wartoœæ firmy lub ujemn¹ wartoœæ firmy 2. Zwiêkszenia a) odniesione na wynik finansowy okresu z tytu³u dodatnich ró¿nic przejœciowych (z tytu³u) b) odniesione na kapita³ w³asny w zwi¹zku z dodatnimi ró¿nicami przejœciowymi (z tytu³u) c) odniesione na wartoœæ firmy lub ujemn¹ wartoœæ firmy w zwi¹zku z dodatnimi ró¿nicami przejœciowymi (z tytu³u) 3. Zmniejszenia a) odniesione na wynik finansowy okresu w zwi¹zku z dodatnimi ró¿nicami przejœciowymi (z tytu³u) b) odniesione na kapita³ w³asny w zwi¹zku z dodatnimi ró¿nicami przejœciowymi (z tytu³u) c) odniesione na wartoœæ firmy lub ujemn¹ wartoœæ firmy w zwi¹zku z dodatnimi ró¿nicami przejœciowymi (z tytu³u) Stan rezerwy z tytu³u odroczonego podatku dochodowego na koniec okresu, razem, w tym: a) odniesionych na wynik finansowy b) odniesionych na kapita³ w³asny c) odniesionych na wartoœæ firmy lub ujemn¹ wartoœæ firmy

W Nocie 17B zosta³y ³¹cznie zaprezentowane, dodatnie i ujemne ró¿nice przejœciowe przyjête do wyliczenia odroczonego podatku dochodowego.

Nota 27B Rezerwa z tytu³u odroczonego podatku dochodowego (struktura walutowa) w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a. w walucie polskiej b. w walutach obcych (wg walut i po przeliczeniu na z³) b1. jednostka/waluta tys. tys. z³ b2. pozosta³e waluty (w tys. z³) Rezerwa z tytu³u odroczonego podatku dochodowego, razem

157

158

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 27C Pozosta³e rezerwy (wg tytu³ów), w tym: w tys. z³

2003 rok

2002 rok

- na pozabilansowe zobowi¹zania warunkowe

145 019

145 307

- na ryzyko ogólne

300 000

2 312

447 331

445 395

- inne Pozosta³e rezerwy, razem

Nota 27D Pozosta³e rezerwy w tys. z³ a) krótkoterminowe (wg tytu³ów): - na zobowi¹zania pozabilansowe - inne b) d³ugoterminowe (wg tytu³ów): - na zobowi¹zania pozabilansowe - na ryzyko ogólne Pozosta³e rezerwy, razem

2003 rok

2002 rok

96 558

52 419

94 246

52 331

2 312

350 773

392 976

50 773

92 976

300 000

447 331

445 395

Nota 27E Pozosta³e rezerwy (struktura walutowa) w tys. z³ a. w walucie polskiej b. w walutach obcych (wg walut i po przeliczeniu na z³) b1. jednostka/waluta tys. EUR tys. z³ b2. jednostka/waluta tys. USD tys. z³ b3. pozosta³e waluty (w tys. z³) Pozosta³e rezerwy, razem

2003 rok

2002 rok

403 683

390 562

43 648

54 833

4 682

10 344

22 085

41 583

5 272

3 192

19 720

12 252

1 843

998

447 331

445 395

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 27F Zmiana stanu pozosta³ych rezerw krótkoterminowych w tys. z³

2003 rok

2002 rok

Stan na pocz¹tek okresu (wg tytu³ów)

52 419

74 464

- na zobowi¹zania pozabilansowe

52 331

74 376

213 313

107 017

210 642

99 585

- inne a) zwiêkszenia (z tytu³u) - odpisów na rezerwy na zobowi¹zania pozabilansowe

2 671

- przeniesienia z innej grupy

4 652

- ró¿nic kursowych

2 780

- odpisów na rezerwy na przysz³e zobowi¹zania

(169 174)

(129 062)

(168 727)

(124 164)

b) wykorzystanie (z tytu³u) c) rozwi¹zanie (z tytu³u) - rozwi¹zania rezerw na zobowi¹zania pozabilansowe - rozwi¹zania rezerw na przysz³e zobowi¹zania

(447)

(4 777)

- przeniesienia do innej grupy

(121)

Stan pozosta³ych rezerw krótkoterminowych na koniec okresu (wg tytu³ów)

96 558

52 419

- na zobowi¹zania pozabilansowe

94 246

52 331

2 312

96 558

52 419

- ró¿nic kursowych

- inne Stan pozosta³ych rezerw krótkoterminowych na koniec okresu, razem

Nota 27G Zmiana stanu pozosta³ych rezerw d³ugoterminowych w tys. z³ Stan na pocz¹tek okresu (wg tytu³ów) - na zobowi¹zania pozabilansowe

2002 rok

2003 rok 392 976

351 449

92 976

51 449

300 000

86 455

129 307

86 455

124 171

- przeniesienia z innej grupy

2 913

- ró¿nic kursowych

2 223

(128 658)

(87 780)

(127 058)

(84 544)

(1 600)

(3 214)

(22)

350 773

392 976

- na ryzyko ogólne a) zwiêkszenia (z tytu³u) - odpisów na rezerwy na zobowi¹zania pozabilansowe

b) wykorzystanie (z tytu³u) c) rozwi¹zanie (z tytu³u) - rozwi¹zania rezerw na zobowi¹zania pozabilansowe - przeniesienia do innej grupy - ró¿nic kursowych Stan pozosta³ych rezerw d³ugoterminowych na koniec okresu (wg tytu³ów) - na zobowi¹zania pozabilansowe

50 773

92 976

- na ryzyko ogólne

300 000

Stan pozosta³ych rezerw d³ugoterminowych na koniec okresu, razem

350 773

392 976

159

160

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 28A Zobowi¹zania podporz¹dkowane Wartoœæ po¿yczki wg walut w tys. z³

Nazwa podmiotu

Warunki oprocentowania

Termin wymagalnoœci

Stan zobowi¹zañ podporz¹dkowanych

Odsetki

Nota 28B Zmiana stanu zobowi¹zañ podporz¹dkowanych 2003 rok

w tys. z³

2002 rok

Stan na pocz¹tek okresu a) zwiêkszenia (z tytu³u) b) zmniejszenia (z tytu³u) Stan zobowi¹zañ podporz¹dkowanych na koniec okresu

Nota 29 Kapita³ zak³adowy (struktura) Rodzaj akcji

Rodzaj uprzywilejowania akcji

Rodzaj ograniczenia praw do akcji

Liczba akcji

Wartoœæ serii/emisji wg wartoœci nominalnej (w tys. z³)

Sposób pokrycia kapita³u

Data rejestracji

Prawo do dywidendy (od daty)

na okaziciela

akcje zwyk³e

65 000 000

260 000

w ca³oœci op³acony

27.03.97r.

01.01.97r.

na okaziciela

akcje zwyk³e

1 120 000

4 480

w ca³oœci op³acony

27.10.98r.

01.01.97r.

na okaziciela

akcje zwyk³e

1 557 500

6 230

w ca³oœci op³acony

25.06.99r.

01.01.97r.

na okaziciela

akcje zwyk³e

2 240 000

8 960

w ca³oœci op³acony

16.11.99r.

01.01.97r.

na okaziciela

akcje zwyk³e

17 648 500

70 594

w ca³oœci op³acony

24.05.02r.

01.01.97r.

na okaziciela

akcje zwyk³e

5 434 000

21 736

w ca³oœci op³acony

16.06.03r.

01.01.97r.

na okaziciela

akcje zwyk³e

37 659 600

150 638

przeniesienie maj¹tku CPSA na Bank

28.02.01r.

01.01.00r.

Seria/ emisja

Liczba akcji razem Kapita³ zak³adowy razem Wartoœæ nominalna jednej akcji = 4,00 z³

130 659 600 522 638

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Zmiany w kapitale zak³adowym Na dzieñ 31 grudnia 2002 roku kapita³ zak³adowy Banku wynosi³ 500 902 400 z³ i podzielony by³ na 125 225 600 akcji zwyk³ych na okaziciela o wartoœci nominalnej 4 z³ ka¿da. Na dzieñ 31 grudnia 2003 roku kapita³ zak³adowy Banku wynosi³ 522 638 400 z³ i podzielony by³ na 130 659 600 akcji zwyk³ych na okaziciela o wartoœci nominalnej 4 z³ ka¿da. Zwiêkszenie kapita³u o kwotê 21 736 000 z³ by³o wynikiem zamiany 5 434 000 Specjalnych Partycypacyjnych Obligacji Zamiennych na akcje serii B o wartoœci nominalnej 4 z³ ka¿da przez Powszechny Zak³ad Ubezpieczeñ S.A., Warszawa. Zmiana w strukturze w³asnoœci znacznych pakietów akcji Banku w okresie od 31 grudnia 2002 roku do 31 grudnia 2003 roku dotyczy³a udzia³u akcji bêd¹cych w posiadaniu Citibank Overseas Investment Corporation USA (podmiot zale¿ny od Citibank N.A.), który zmniejszy³ siê z 93,20% kapita³u zak³adowego do 89,33%.

Lista akcjonariuszy Akcjonariuszy posiadaj¹cych na dzieñ 31 grudnia 2003 roku co najmniej 5% ogólnej liczby g³osów na Walnym Zgromadzeniu lub co najmniej 5% kapita³u zak³adowego Banku przedstawia poni¿sza tabela. W pozycji „Pozostali akcjonariusze” podano sumaryczne dane dotycz¹ce akcjonariuszy posiadaj¹cych pakiet akcji daj¹cych prawo do mniej ni¿ 5% g³osów na Walnym Zgromadzeniu.

w tys. z³

Wartoœæ akcji (w tys. z³)

Liczba akcji

Akcje %

Liczba g³osów na WZ

466 873

116 717 574

89,33

116 717 574

55 765

13 942 026

10,67

13 942 026

10,67

522 638

130 659 600

100,00

130 659 600

100,00

Citibank Overseas Investment Corporation, USA Pozostali akcjonariusze Razem

G³osy w WZ %

89,33

Bank nie emitowa³ akcji uprzywilejowanych.

Nota 30A Akcje w³asne liczba

wartoœæ wg ceny nabycia

wartoœæ bilansowa

cel nabycia

przeznaczenie

Nota 30B Akcje emitenta bêd¹ce w³asnoœci¹ jednostek podporz¹dkowanych nazwa (firma) jednostki, siedziba

liczba akcji

wartoœæ wg ceny nabycia

wartoœæ bilansowa

161

162

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 31 Kapita³ zapasowy w tys. z³

2003 rok

2002 rok -

a) ze sprzeda¿y akcji powy¿ej ich wartoœci nominalnej

166 967

2 877 618

d) z dop³at akcjonariuszy

e) inny (wg rodzaju)

3 044 585

2003 rok

2002 rok

b) utworzony ustawowo c) utworzony zgodnie ze statutem ponad wymagan¹ ustawowo (minimaln¹) wartoœæ

Kapita³ zapasowy, razem

Nota 32 Kapita³ z aktualizacji wyceny w tys. z³ a) z tytu³u aktualizacji wyceny œrodków trwa³ych

29 520

30 595

b) z tytu³u odroczonego podatku odroczonego

c) ró¿nice kursowe z przeliczenia oddzia³ów zagranicznych d) inny (wg rodzajów) - z tytu³u aktualizacji wyceny aktywów finansowych Kapita³ z aktualizacji wyceny, razem

(7 559)

15 373

(7 559)

15 373

21 961

45 968

Nota 33 Pozosta³e kapita³y rezerwowe (wg celu przeznaczenia), w tym: w tys. z³ - fundusz ogólnego ryzyka bankowego - kapita³ rezerwowy - Specjalne Partycypacyjne Obligacje Zamienne Pozosta³e kapita³y rezerwowe, razem

2003 rok

2002 rok

390 000

1 725 273

1 754 547

21 736

2 115 273

2 166 283

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Specjalne Partycypacyjne Obligacje Zamienne Na dzieñ 31 grudnia 2003 roku nie by³o w obiegu Specjalnych Partycypacyjnych Obligacji Zamiennych. Na dzieñ 31 grudnia 2002 roku jedynym posiadaczem Specjalnych Partycypacyjnych Obligacji Zamiennych w liczbie 5 434 000 sztuk by³ Powszechny Zak³ad Ubezpieczeñ S.A.

Nota 34 Dane liczbowe do wyliczenia wspó³czynnika wyp³acalnoœci Wspó³czynnik wyp³acalnoœci wyliczony zosta³ wed³ug zasad okreœlonych w uchwale nr 5/2001 Komisji Nadzoru Bankowego z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie zakresu i szczegó³owych zasad wyznaczania wymogów kapita³owych z tytu³u poszczególnych rodzajów ryzyka, w tym z tytu³u przekroczenia limitów koncentracji wierzytelnoœci, sposobu i szczegó³owych zasad obliczania wspó³czynnika wyp³acalnoœci banku, (...) (Dz. Urz. NBP Nr 22, poz. 43).

31.12.2003 rok

31.12.2002 rok

Ca³kowity wymóg kapita³owy

2 289 828

2 134 678

Fundusze w³asne, z tego:

4 590 465

4 945 735

Fundusze podstawowe (z uwzglêdnieniem pomniejszeñ)

4 905 489

5 245 474

29 520

52 331

344 544

352 070

16,04

18,53

w tys. z³

Fundusze uzupe³niaj¹ce Pomniejszenia sumy funduszy podstawowych i uzupe³niaj¹cych Wspó³czynnik wyp³acalnoœci

163

164

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 35 Dane liczbowe do wyliczenia wartoœci ksiêgowej na jedn¹ akcjê w tys. z³

2003 rok

2002 rok

Fundusze w³asne podstawowe

5 682 496

5 690 034

Kapita³ zak³adowy

522 638

500 902

Kapita³ zapasowy

3 044 585

Kapita³ rezerwowy

1 725 273

1 754 547

390 000

21 961

45 968

Fundusz ogólnego ryzyka bankowego Fundusze uzupe³niaj¹ce Fundusz z aktualizacji wyceny Zysk (strata) z lat ubieg³ych (korekta) Zysk netto Wartoœæ ksiêgowa bez Specjalnych Partycypacyjnych Obligacji Zamiennych Liczba akcji Wartoœæ ksiêgowa na jedn¹ akcjê (w z³) Fundusze uzupe³niaj¹ce

21 961

45 968

(31 318)

242 510

242 689

5 946 967

5 947 373

130 659 600

125 225 600

45,51

47,49

21 736

Wartoœæ ksiêgowa z uwzglêdnieniem Specjalnych Partycypacyjnych Obligacji Zamiennych

5 969 109

Rozwodniona liczba akcji*

130 659 600

Rozwodniona wartoœæ ksiêgowa na jedn¹ akcjê (w z³)

45,68

Inne fundusze (Specjalne Partycypacyjne Obligacje Zamienne)

* Rozwodniona liczba akcji obejmuje, oprócz akcji zwyk³ych, Specjalne Partycypacyjne Obligacje Zamienne. Obligacje te daj¹ prawo do dywidendy na tej samej zasadzie, co akcje zwyk³e.

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 36 Zobowi¹zania warunkowe na rzecz jednostek powi¹zanych (z tytu³u) w tys. z³ a) udzielonych gwarancji i porêczeñ, w tym: - jednostkom zale¿nym - jednostkom wspó³zale¿nym

2003 rok

2002 rok

60 987

84 553

1 500

347

1 089

59 140

81 964

- znacz¹cemu inwestorowi

- jednostce dominuj¹cej

134 837

268 237

4 620

12 265

- jednostkom stowarzyszonym

b) pozosta³e (z tytu³u) - akredytyw importowych

4 620

12 265

- w tym: na rzecz jednostek wspó³zale¿nych

- w tym: na rzecz jednostek stowarzyszonych

- w tym: na rzecz znacz¹cego inwestora

- w tym: na rzecz jednostki dominuj¹cej

130 217

255 972

- w tym: na rzecz jednostek zale¿nych

90 056

254 692

- w tym: na rzecz jednostek wspó³zale¿nych

38 503

- w tym: na rzecz jednostek stowarzyszonych

- w tym: na rzecz jednostek zale¿nych

- linii przyrzeczonych kredytów

1 658

1 280

- w tym: na rzecz znacz¹cego inwestora

- w tym: na rzecz jednostki dominuj¹cej

195 824

352 790

Zobowi¹zania warunkowe na rzecz jednostek powi¹zanych, razem

Nota 37 Zobowi¹zania warunkowe od jednostek powi¹zanych (z tytu³u) w tys. z³ a) otrzymanych gwarancji i porêczeñ, w tym: - od jednostek zale¿nych

2003 rok

2002 rok

13 484

10 855

748

12 736

10 855

- od znacz¹cego inwestora

- od jednostki dominuj¹cej

13 484

10 855

- od jednostek wspó³zale¿nych - od jednostek stowarzyszonych

b) pozosta³e (z tytu³u) Zobowi¹zania warunkowe od jednostek powi¹zanych, razem

165

166

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Noty objaœniaj¹ce do rachunku zysków i strat Nota 38 Przychody z tytu³u odsetek w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) od sektora finansowego

121 548

240 548

b) od sektora niefinansowego

981 912

1 272 635

4 794

3 003

265 389

264 612

c) od sektora bud¿etowego d) od papierów wartoœciowych o sta³ej kwocie dochodu

1 373 643

1 780 798

2003 rok

2002 rok

e) pozosta³e Przychody z tytu³u odsetek razem

Nota 39 Koszty odsetek w tys. z³ a) od sektora finansowego

129 812

276 230

b) od sektora niefinansowego

476 225

750 209

22 407

68 589

628 444

1 095 028

c) od sektora bud¿etowego d) pozosta³e Koszty odsetek razem

Nota 40 Przychody z tytu³u prowizji w tys. z³ a) prowizje z tytu³u dzia³alnoœci bankowej b) prowizje z tytu³u dzia³alnoœci maklerskiej Przychody z tytu³u prowizji razem

2003 rok

2002 rok

570 945

530 357

570 945

530 357

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 41 Przychody z udzia³ów lub akcji, pozosta³ych papierów wartoœciowych i innych instrumentów finansowych, o zmiennej kwocie dochodu w tys. z³ a) od jednostek zale¿nych b) od jednostek wspó³zale¿nych c) od jednostek stowarzyszonych d) od pozosta³ych jednostek Przychody z udzia³ów lub akcji, pozosta³ych papierów wartoœciowych i innych instrumentów finansowych, o zmiennej kwocie dochodu, razem

2003 rok

2002 rok

500

7 933

59 530

4 697

64 750

7 933

W 2003 roku przychody z udzia³ów lub akcji, pozosta³ych papierów wartoœciowych innych instrumentów finansowych, o zmiennej kwocie dochodu obejmuj¹ dochód ze sprzeda¿y akcji i udzia³ów spó³ek PKO/Handlowy Powwszechnego Towarzystwa Emerytalnego S.A., Bytom Collection Sp. z o.o. i ZO Bytom S.A. oraz przychody z tytu³u dywidend od udzia³ów w jednostkach mniejszoœciowych. W 2002 roku przychody z udzia³ów lub akcji, pozosta³ych papierów wartoœciowych i innych instrumentów finansowych, o zmiennej kwocie dochodu obejmuj¹ dochód ze sprzeda¿y wszystkich posiadanych akcji jednostki Cuprum Bank S.A.

Nota 42 Wynik operacji finansowych w tys. z³ a) papierami wartoœciowymi i innymi instrumentami finansowymi

2002 rok

2003 rok 77 566

388 393

- przychody z operacji papierami wartoœciowymi i innymi instrumentami finansowymi

3 331 293

5 509 415

- koszty operacji papierami wartoœciowymi i innymi instrumentami finansowymi

3 253 727

5 121 022

b) pozosta³ych Wynik operacji finansowych razem

506

77 566

388 899

167

168

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 43 Pozosta³e przychody operacyjne w tys. z³

2003 rok

2002 rok -

b) z tytu³u sprzeda¿y lub likwidacji œrodków trwa³ych, wartoœci niematerialnych i prawnych oraz aktywów do zbycia

1 147

10 839

c) z tytu³u odzyskanych nale¿noœci przedawnionych, umorzonych i nieœci¹galnych

8 737

7 190

253

a) z tytu³u dzia³alnoœci zarz¹dzania maj¹tkiem osób trzecich

d) otrzymane odszkodowania, kary i grzywny

67 981

49 761

- zwrotu kosztów BFG

3 957

3 893

- przychodów ubocznych

3 121

4 611

- sprzeda¿y towarów i us³ug

8 543

8 023

- rozwi¹zañ rezerw celowych na nale¿noœci od d³u¿ników ró¿nych

3 509

3 881

e) otrzymane darowizny f) inne (z tytu³u)

- rozwi¹zañ rezerw na przysz³e zobowi¹zania - rozliczenia prawa wieczystego u¿ytkowaniu gruntów - nieruchomoœci przejêtych za d³ugi - przychodów za dzier¿awê i pozosta³ych przychodów Pozosta³e przychody operacyjne razem

447

6 389

7 261

7 554

2 149

34 461

19 943

77 865

68 043

Nota 44 Pozosta³e koszty operacyjne w tys. z³ a) z tytu³u dzia³alnoœci zarz¹dzania maj¹tkiem osób trzecich b) z tytu³u sprzeda¿y lub likwidacji œrodków trwa³ych, wartoœci niematerialnych i prawnych oraz aktywów do zbycia c) z tytu³u odpisanych nale¿noœci d) zap³acone odszkodowania, kary i grzywny e) przekazane darowizny

2003 rok

2002 rok -

2 744

17 345

326

2 907

1 586

108 107

92 236

- kosztów ubocznych

3 632

3 751

- utworzenia rezerw celowych na nale¿noœci od d³u¿ników ró¿nych

3 609

2 378

72 445

f) inne (z tytu³u)

- amortyzacji wartoœci firmy - utworzenia rezerw na przysz³e zobowi¹zania

2 671

- nieruchomoœci przejêtych za d³ugi

5 382

2 132

- trwa³ej utraty wartoœci aktywów do zbycia - pozosta³ych kosztów Pozosta³e koszty operacyjne razem

4 652

15 716

11 511

113 759

111 493

W 2003 roku i 2002 roku Bank dokona³ odpisu amortyzacyjnego wartoœci firmy powsta³ej w wyniku po³¹czenia z dniem 28 lutego 2001 roku Banku z Citibank (Poland) S.A.

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 45 Koszty dzia³ania Banku w tys. z³ a) wynagrodzenia b) ubezpieczenia i inne œwiadczenia c) koszty rzeczowe d) podatki i op³aty e) sk³adka i wp³aty na Bankowy Fundusz Gwarancyjny

2003 rok

2002 rok

448 760

399 473

82 907

80 155

568 963

538 603

8 060

8 845

11 089

8 638

52 459

f) pozosta³e (z tytu³u) - rezerwy na restrukturyzacjê - na koszty osobowe

29 332

- rezerwy na restrukturyzacjê - na koszty rzeczowe i pozosta³e

23 127 1 119 779

1 088 173

w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) odpisy na rezerwy na:

1 124 969

- nale¿noœci normalne

- nale¿noœci pod obserwacj¹

350

745 040

728 910

78 961

10 410

297 097

223 756

3 871

23 909

91 308

23 909

91 308

Koszty dzia³ania banku razem

Nota 46 Odpisy na rezerwy i aktualizacja wartoœci

- nale¿noœci zagro¿one - nale¿noœci z tytu³u po¿yczek podporz¹dkowanych - ogólne ryzyko bankowe - zobowi¹zania pozabilansowe - inne b) aktualizacja wartoœci: - aktywów finansowych - inne Odpisy na rezerwy i aktualizacja wartoœci razem

963 426

1 148 878

1 054 734

W 2003 roku aktualizacja wartoœci aktywów finansowych obejmuje odpisy z tytu³u trwa³ej utraty wartoœci udzia³ów w jednostce zale¿nej PPU Spomasz Sp. z o.o. w likwidacji, w jednostce stowarzyszonej Mostostal Zabrze Holding S.A. oraz w jednostkach mniejszoœciowych. W 2002 roku aktualizacja wartoœci aktywów finansowych obejmuje w g³ównej mierze odpisy z tytu³u trwa³ej utraty wartoœci udzia³ów w jednostkach stowarzyszonych PIA Piasecki S.A., Mostostal Zabrze Holding S.A. i Elektromonta¿ – Poznañ S.A.

169

170

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 47 Rozwi¹zanie rezerw i aktualizacja wartoœci w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) rozwi¹zanie rezerw na:

956 619

- nale¿noœci normalne

- nale¿noœci pod obserwacj¹

2 577

649 906

392 438

10 000

295 786

208 708

927

4 551

6 990

4 551

6 990

- nale¿noœci zagro¿one - nale¿noœci z tytu³u po¿yczek podporz¹dkowanych - ogólne ryzyko bankowe - zobowi¹zania pozabilansowe - inne b) aktualizacja wartoœci: - aktywów finansowych

961 170

610 713

- inne Rozwi¹zanie rezerw i aktualizacja wartoœci razem

603 723

Nota 49 Zyski nadzwyczajne w tys. z³

2002 rok

2003 rok

a) losowe

b) pozosta³e (z tytu³u)

- niepowtarzalnych zdarzeñ Zyski nadzwyczajne razem

Nota 50 Straty nadzwyczajne w tys. z³

2003 rok

2002 rok

a) losowe b) pozosta³e (z tytu³u) Straty nadzwyczajne razem

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 51A Podatek dochodowy bie¿¹cy w tys. z³

2003 rok

2002 rok

420 541

368 269

2. Ró¿nice pomiêdzy zyskiem brutto a podstaw¹ opodatkowania podatkiem dochodowym (wg tytu³ów)

(199 036)

272 566

a) trwa³ych ró¿nic pomiêdzy zyskiem brutto a dochodem do opodatkowania podatkiem dochodowym

142 901

106 771

(341 937)

165 795

221 505

640 835

59 806

179 434

(984)

(2 155)

58 822

177 279

58 822

177 279

1. Zysk (strata) brutto

b) przejœciowych ró¿nic pomiêdzy zyskiem brutto a dochodem do opodatkowania podatkiem dochodowym 3. Podstawa opodatkowania podatkiem dochodowym 4. Podatek dochodowy wed³ug stawki 27%/28% 5. Zwiêkszenia, zaniechania, zwolnienia, odliczenia i obni¿ki podatku 6. Podatek dochodowy bie¿¹cy ujêty (wykazany) w deklaracji podatkowej okresu, w tym: - wykazany w rachunku zysków i strat - dotycz¹cy pozycji, które zmniejszy³y lub zwiêkszy³y kapita³ w³asny

- dotycz¹cy pozycji, które zmniejszy³y lub zwiêkszy³y wartoœæ firmy lub ujemn¹ wartoœæ firmy

7. Podatek dochodowy wykazany w rachunku zysków i strat (³¹cznie z podatkiem zap³aconym od udzia³ów w zyskach osób prawnych)

59 808

179 823

Nota 51B Podatek dochodowy odroczony, wykazany w rachunku zysków i strat w tys. z³

2003 rok

2002 rok

zmniejszenie (zwiêkszenie) z tytu³u powstania i odwrócenia siê ró¿nic przejœciowych

(68 476)

35 785

zmniejszenie (zwiêkszenie) z tytu³u zmiany stawek podatkowych

(49 746)

(1 814)

zmniejszenie (zwiêkszenie) z tytu³u poprzednio nieujêtej straty podatkowej, ulgi podatkowej lub ró¿nicy przejœciowej poprzedniego okresu

19 658

zmniejszenie (zwiêkszenie) z tytu³u odpisania aktywów z tytu³u odroczonego podatku dochodowego lub braku mo¿liwoœci wykorzystania rezerwy na odroczony podatek dochodowy

614

inne sk³adniki podatku odroczonego (wg tytu³ów) Podatek dochodowy odroczony, razem

(118 222)

54 243

Nota 51C £¹czna kwota podatku odroczonego w tys. z³ - ujêtego w kapitale w³asnym - ujêtego w wartoœci firmy lub ujemnej wartoœci firmy

2003 rok 1 773 -

2002 rok 3 148 -

171

172

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 51D Podatek dochodowy wykazany w rachunku zysków i strat dotycz¹cy 2003 rok

w tys. z³

2002 rok

- dzia³alnoœci zaniechanej

- wyniku na operacjach nadzwyczajnych

Nota 52 Pozosta³e obowi¹zkowe zmniejszenia zysku (zwiêkszenia straty), z tytu³u: 2003 rok

w tys. z³

2002 rok

pozosta³e obowi¹zkowe zmniejszenia zysku (zwiêkszenia straty), z tytu³u:

pozosta³e obowi¹zkowe zmniejszenia zysku (zwiêkszenia straty), razem

Nota 53 Udzia³ w zyskach (stratach) netto jednostek podporz¹dkowanych wycenianych metod¹ praw w³asnoœci, w tym: 2003 rok

w tys. z³

2002 rok -

- odpis wartoœci firmy jednostek podporz¹dkowanych

- odpis ujemnej wartoœci firmy jednostek podporz¹dkowanych

28 339

7 292

- odpis ró¿nicy w wycenie aktywów netto

Nota 54 Propozycja podzia³u zysku netto za 2003 rok oraz sposób podzia³u zysku netto za 2002 rok przedstawia poni¿sza tabela:

Propozycja podzia³u zysku za 2003 rok w z³ w%

Podzia³ zysku za 2002 rok w z³ w%

Zysk do podzia³u

242 510 335,70

100,0%

242 688 826,90

100,0%

- Dywidenda

241 720 260,00

99,7%

241 720 260,00

99,6%

790 075,70

0,3%

968 566,90

0,4%

- Kapita³ rezerwowy

Zgodnie z uchwa³¹ nr 7 Walnego Zgromadzenia Banku z dnia 25 czerwca 2003 roku dokonano pokrycia z kapita³ów rezerwowych straty w kwocie 31 318 tys. z³ wynikaj¹cej z zastosowania po raz pierwszy na dzieñ 1 stycznia 2002 roku wyceny udzia³ów w jednostkach podporz¹dkowanych metod¹ praw w³asnoœci, która w sprawozdaniu finansowym Banku na dzieñ 31 grudnia 2002 roku zosta³a odniesiona na stratê z lat ubieg³ych.

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 55 Dane liczbowe do wyliczenia zysku na jedn¹ akcjê 12 miesiêcy do 31 grudnia 2003 rok 2002 rok

w tys. z³

242 510 335,70

242 688 826,90

130 659 600

125 225 600

1,86

1,94

Œrednia wa¿ona rozwodniona liczba akcji zwyk³ych**

130 659 600

Rozwodniony zysk (strata) na jedn¹ akcjê zwyk³¹ (w PLN)**

1,86

Zysk (strata) netto (w PLN) Œrednia wa¿ona liczba akcji zwyk³ych* Zysk (strata) netto na jedn¹ akcjê zwyk³¹ (w PLN)*

* Liczba ta obejmuje œredni¹ wa¿on¹ liczbê akcji zwyk³ych pozostaj¹cych w posiadaniu akcjonariuszy Banku w danym okresie. Wagê stanowi d³ugoœæ okresu (ca³oœæ lub czêœæ roku obrotowego), w którym akcje zwyk³e mia³y prawo do udzia³u w dochodzie. Jednoczeœnie w tym okresie prawo do udzia³u w dochodzie mia³y Specjalne Partycypacyjne Obligacje Zamienne, które nie s¹ w powy¿szym wskaŸniku uwzglêdnione. ** Œrednia wa¿ona rozwodniona liczba akcji zwyk³ych obejmuje wszystkie tytu³y do udzia³u w dochodzie tj. œredni¹ wa¿on¹ liczbê akcji zwyk³ych oraz œredni¹ wa¿on¹ liczbê Specjalnych Partycypacyjnych Obligacji Zamiennych. Obligacje te maj¹ prawo do uczestniczenia w zyskach na tej samej zasadzie, co akcje zwyk³e.

Noty objaœniaj¹ce do rachunku przep³ywów pieniê¿nych Struktura œrodków pieniê¿nych w rachunku przep³ywów pieniê¿nych Struktura œrodków pieniê¿nych

w tys. z³

na pocz¹tek okresu sprawozdawczego:

12 miesiêcy do 31 grudnia 2003 rok 2002 rok 1 008 564

2 726 299

- œrodki pieniê¿ne w kasie

326 960

295 691

- rachunek bie¿¹cy nostro w banku centralnym

652 348

2 026 751

- rachunki bie¿¹ce w innych bankach (nostro) i przekroczenia sald na rachunkach loro

29 256

403 857

1 211 860

1 008 564

- œrodki pieniê¿ne w kasie

321 536

326 960

- rachunek bie¿¹cy nostro w banku centralnym

864 977

652 348

25 347

29 256

na koniec okresu sprawozdawczego:

- rachunki bie¿¹ce w innych bankach (nostro) i przekroczenia sald na rachunkach loro

173

174

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Przyczyny wystêpowania ró¿nic pomiêdzy bilansowymi zmianami stanu niektórych pozycji oraz zmianami stanu tych pozycji wykazanymi w rachunku przep³ywów pieniê¿nych w tys. z³

12 miesiêcy do 31 grudnia 2003 rok 2002 rok

Rachunek przep³ywów pieniê¿nych A-II-7. Zmiana stanu d³u¿nych papierów wartoœciowych

678 779

(2 305 607)

- zmiana stanu d³u¿nych papierów wartoœciowych utrzymywanych do terminu wykupu netto (wp³ywy i wydatki z tytu³u d³u¿nych papierów wartoœciowych utrzymywanych do terminu wykupu s¹ zaprezentowane w czêœci inwestycyjnej rachunku przep³ywów pieniê¿nych)

235 549

411 912

914 328

(1 893 695)

(3 229 192)

1 244 458

3 908

374 600

(3 225 284)

1 619 058

899 012

(1 142 827)

3 880

50 377

902 892

(1 092 450)

241 780

(639 892)

- zmiana stanu zobowi¹zañ z tytu³u operacji z NBP

80 795

90 546

- zobowi¹zania z tytu³u d³ugoterminowych (powy¿ej 1 roku) œrodków otrzymanych od instytucji finansowych (wykazane w czêœci dotycz¹cej dzia³alnoœci finansowej) oraz odsetek do zap³acenia (pozycja A-II-19), a tak¿e zmiana z tytu³u ró¿nic kursowych od po¿yczek otrzymanych w okresach poprzednich (w ramach pozycji A-II-3)

55 313

(907 913)

377 888

(1 457 259)

68 032

(55 841)

19 096

4 839

87 128

(51 002)

Zmiana stanu w bilansie VII. D³u¿ne papiery wartoœciowe Rachunek przep³ywów pieniê¿nych A-II-8. Zmiana stanu nale¿noœci od sektora finansowego - zmiana stanu œrodków na rachunkach bie¿¹cych (nostro, przekroczenia loro) zaprezentowana w pozycji D. Przep³ywy pieniê¿ne netto, razem (zmiana stanu œrodków pieniê¿nych) Zmiana stanu w bilansie III. Nale¿noœci od sektora finansowego Rachunek przep³ywów pieniê¿nych A-II-11. Zmiana stanu udzia³ów lub akcji, pozosta³ych papierów wartoœciowych i innych aktywów finansowych - zmiana stanu akcji, udzia³ów i innych papierów wartoœciowych dostêpnych do sprzeda¿y (wp³ywy i wydatki z tytu³u akcji, udzia³ów i innych papierów wartoœciowych dostêpnych do sprzeda¿y s¹ zaprezentowane w czêœci inwestycyjnej rachunku przep³ywów pieniê¿nych) Zmiana stanu w bilansie XI. Udzia³y lub akcje w innych jednostkach oraz XII. Pozosta³e papiery wartoœciowe i inne aktywa finansowe Rachunek przep³ywów pieniê¿nych A-II-12. Zmiana stanu zobowi¹zañ wobec sektora finansowego

Zmiana stanu w bilansie II. Zobowi¹zania wobec sektora finansowego Rachunek przep³ywów pieniê¿nych A-II-17. Zmiana stanu rozliczeñ miêdzyokresowych (wykazywana jako saldo zmian rozliczeñ miêdzyokresowych czynnych i biernych) - zmiana stanu rozliczeñ miêdzyokresowych biernych Zmiana stanu w bilansie XVI. Rozliczenia miêdzyokresowe

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Objaœnienia do pozycji rachunku przep³ywów pieniê¿nych: „Inne korekty”, „Inne wp³ywy”, „Inne wydatki” Przep³ywy pieniê¿ne netto z dzia³alnoœci operacyjnej Inne korekty

w tys. z³

Zmiana stanu nale¿noœci/zobowi¹zañ z tytu³u kont koryguj¹cych dotycz¹cych papierów wartoœciowych (trwa³a utrata wartoœci, wycena udzia³ów i akcji metod¹ praw w³asnoœci, dyskonto, premia, odsetki) oraz zmiany nie powoduj¹ce przep³ywu pieni¹dza

12 miesiêcy do 31 grudnia 2003 rok 2002 rok

(102 456)

125 764

Zmiana stanu zobowi¹zañ z tytu³u naliczonych odsetek od zaci¹gniêtych d³ugoterminowych kredytów od banków i instytucji finansowych

13 981

13 458

Zmiana stanu pozosta³ych aktywów

13 532

150 460

Zmiana stanu pozosta³ych pasywów

(1 048 040)

1 034 936

Inne pozycje dotycz¹ce zmian maj¹tku trwa³ego i wartoœci niematerialnych i prawnych, nie powoduj¹ce przep³ywu pieni¹dza Korekta wyniku z lat ubieg³ych z tytu³u wyceny udzia³ów metod¹ praw w³asnoœci Zmiana stanu kapita³ów Banku i aktualizacji wyceny aktywów finansowych Udzia³ w (zyskach) stratach netto jednostek podporz¹dkowanych wycenianych metod¹ praw w³asnoœci Zmiana stanu aktywów do zbycia Inne korekty razem

78 183

69 651

(31 319)

(22 931)

15 372

28 339

7 292

4 651

(17 981)

(1 034 741)

1 367 633

Przep³ywy pieniê¿ne netto z dzia³alnoœci inwestycyjnej Inne wp³ywy inwestycyjne

w tys. z³

12 miesiêcy do 31 grudnia 2003 rok 2002 rok

Dywidendy od akcji i udzia³ów dostêpnych do sprzeda¿y

4 696

3 493

Wartoœæ odsetek otrzymanych od papierów wartoœciowych zwi¹zanych z dzia³alnoœci¹ inwestycyjn¹

2 724

10 817

Zwrot dop³aty do spó³ki Handlowy Inwestycje Sp. z o.o. Zrealizowane ró¿nice kursowe zwi¹zane z dzia³alnoœci¹ inwestycyjn¹ Inne wp³ywy inwestycyjne razem

42 000

24 688

49 432

38 998

Przep³ywy pieniê¿ne netto z dzia³alnoœci finansowej Inne wp³ywy finansowe

w tys. z³

12 miesiêcy do 31 grudnia 2003 rok 2002 rok

Zrealizowane ró¿nice kursowe zwi¹zane z dzia³alnoœci¹ finansow¹

11 854

Inne wp³ywy finansowe razem

11 854

Inne wydatki finansowe Sp³ata odsetek od zaci¹gniêtych d³ugoterminowych kredytów od banków i instytucji finansowych Zrealizowane ró¿nice kursowe zwi¹zane z dzia³alnoœci¹ finansow¹ Inne wydatki finansowe razem

w tys. z³

12 miesiêcy do 31 grudnia 2003 rok 2002 rok (30 773)

(54 783)

(661)

(17 801)

(31 434)

(72 584)

175

176

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Dodatkowe noty objaœniaj¹ce Nota 1 Koncentracja zaanga¿owania Limity zaanga¿owania Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z póŸniejszymi zmianami), oraz wydane na jej podstawie akty wykonawcze Komisji Nadzoru Bankowego okreœlaj¹ limity maksymalnego zaanga¿owania Banku. Zgodnie z obowi¹zuj¹cymi od 1 stycznia 2002 roku przepisami art. 71 ust. 1 wspomnianej ustawy, suma wierzytelnoœci Banku oraz udzielonych przez Bank zobowi¹zañ pozabilansowych w stosunku do jednego podmiotu lub podmiotów powi¹zanych kapita³owo lub organizacyjnie nie mo¿e przekraczaæ odpowiednio 20% funduszy w³asnych Banku w przypadku, gdy którykolwiek z tych podmiotów jest w stosunku do Banku podmiotem dominuj¹cym lub zale¿nym albo jest zale¿ny od podmiotu dominuj¹cego wobec Banku oraz 25% w przypadku, gdy podmioty te nie s¹ w ten sposób podmiotami powi¹zanymi z Bankiem. Przy zachowaniu warunków okreœlonych przepisami uchwa³y nr 5/2001 Komisji Nadzoru Bankowego z dnia 12 grudnia 2001 roku w sprawie zakresu i szczegó³owych zasad wyznaczania wymogów kapita³owych z tytu³u poszczególnych rodzajów ryzyka, w tym z tytu³u przekroczenia limitów koncentracji wierzytelnoœci, sposobu i szczegó³owych zasad obliczania wspó³czynnika wyp³acalnoœci banku, (...) (Dz. Urz. NBP Nr 22, poz. 43) dopuszcza siê utrzymywanie przez Bank przekroczenia limitów koncentracji wierzytelnoœci ponad limity okreœlone w art. 71 ust. 1 ustawy - Prawo bankowe, wy³¹cznie w zakresie wierzytelnoœci wynikaj¹cych z operacji zaliczanych do portfela handlowego. Fundusze w³asne dla celów wyznaczania limitów zaanga¿owania okreœlonych w ustawie Prawo Bankowe ustalone zosta³y zgodnie z uchwa³¹ nr 6/2001 Komisji Nadzoru Bankowego z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie okreœlenia szczegó³owych zasad ustalania wysokoœci funduszy w³asnych banków (...) (Dz. Urz. NBP Nr 22, poz. 44). Wed³ug stanu na dzieñ 31 grudnia 2003 roku Bank posiada³ zaanga¿owanie wobec podmiotu powi¹zanego z sektora bankowego przekraczaj¹ce ustawowe limity koncentracji wierzytelnoœci. Przekroczenie limitu dotyczy³o wierzytelnoœci wynikaj¹cych z transakcji instrumentami pochodnymi. Z tytu³u przekroczenia limitu koncentracji wierzytelnoœci wyznaczony zosta³ dodatkowy wymóg kapita³owy, który w³¹czony zosta³ do rachunku ca³kowitego wymogu kapita³owego na dzieñ 31 grudnia 2003 roku. Bank d¹¿y do ograniczenia koncentracji zaanga¿owania wobec pojedynczych klientów. W prezentowanych okresach sprawozdawczych Bank nie posiada³ zaanga¿owania przekraczaj¹cego ustawowe limity koncentracji wierzytelnoœci w zakresie operacji dotycz¹cych portfela bankowego w stosunku do jednego podmiotu lub podmiotów powi¹zanych kapita³owo lub organizacyjnie, jak równie¿ nie przekracza³ pozosta³ych limitów koncentracji okreœlonych w ustawie Prawo bankowe. Wed³ug danych z dnia 31 grudnia 2003 roku zaanga¿owanie Banku w transakcje z klientami, dotycz¹ce portfela bankowego, wobec których zaanga¿owanie przekracza 10% funduszy w³asnych Banku, wynosi 762 565 tys. z³, czyli 16,6% tych funduszy (31 grudnia 2002 roku: 935 499 tys. z³, tj. 18,9%).

Koncentracja zaanga¿owania w sektorach gospodarki W celu unikniêcia nadmiernej koncentracji ryzyka kredytowego Bank na bie¿¹co monitoruje zaanga¿owania w poszczególnych sektorach gospodarki, okreœlaj¹c po¿¹dane kierunki, w których zaanga¿owanie Banku powinno siê zwiê-

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

kszaæ, oraz sektory o niekorzystnych perspektywach rozwojowych, w których zaanga¿owanie powinno byæ zmniejszane. Polityka zaanga¿owania Banku wobec klientów nale¿¹cych do poszczególnych sektorów prowadzona jest odrêbnie wobec klientów korporacyjnych w ramach Pionów Bankowoœci Korporacyjnej i Komercyjnej oraz wobec ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw w ramach Pionu Bankowoœci Przedsiêbiorstw. Polityka zaanga¿owania Banku wobec klientów korporacyjnych nale¿¹cych do poszczególnych sektorów prowadzona jest poprzez definiowanie rynków docelowych. Jednym z kluczowych elementów uwzglêdnianych przy definiowaniu rynków jest ocena ryzyka bran¿owego. Analizy sektorowe wykonywane s¹ przez specjalistów bran¿owych. W ramach okreœlonych rynków docelowych definiowane s¹ programy kredytowe o udokumentowanych wymaganiach dotycz¹cych zatwierdzania ryzyka dla specyficznych rodzajów dzia³alnoœci. Im wy¿sze ryzyko sektorowe, tym ostrzejsze s¹ kryteria akceptacji ryzyka. Ocena sytuacji finansowej bran¿ oraz perspektyw rozwojowych jest istotnym elementem wp³ywaj¹cym na rating klienta. Polityka zaanga¿owania Banku wobec ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw prowadzona jest w drodze okreœlenia rynku docelowego poprzez negatywn¹ selekcjê bran¿, polegaj¹c¹ na wyeliminowaniu z rynku docelowego tych bran¿, z którymi ryzyko wspó³pracy uznawane jest za zbyt wysokie jak na standardy obowi¹zuj¹ce w Banku. W polityce wyró¿niono nastêpuj¹ce kryteria, bêd¹ce podstaw¹ negatywnej selekcji: A/ bran¿e wykluczone ze wzglêdu na niezgodnoœæ z charakterem ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw, B/ bran¿e wykluczone ze wzglêdu na ich wra¿liwoœæ na czynniki rynkowe i niestabilnoœæ wyników finansowych, C/ bran¿e wykluczone ze wzglêdu na tendencje spadkowe. Rynek docelowy okreœlany jest jako wszystkie inne bran¿e, które nie znalaz³y siê na liœcie negatywnej. Wobec wybranych bran¿ wykluczonych ze wzglêdu na ich wra¿liwoœæ i niestabilnoœæ oraz wykluczonych ze wzglêdu na tendencje spadkowe mo¿na stosowaæ podejœcie selektywne, co oznacza, ¿e nie eliminuje siê klientów z najwy¿szymi ratingami. Ze wzglêdu na du¿e zró¿nicowanie klientów reprezentuj¹cych poszczególne sektory gospodarki, w poni¿szej tabeli przedstawiono zagregowane dane w zakresie zaanga¿owania Banku w sektory skupione w najwiêkszych 20 bran¿ach gospodarki wed³ug stanu na koniec okresów porównawczych. Bran¿a gospodarki wed³ug PKD

31 grudnia 2003 roku

31 grudnia 2002 roku

20,84

21,17

Poœrednictwo finansowe z wyj¹tkiem ubezpieczeñ i funduszów emerytalno - rentowych

7,41

8,79

Produkcja artyku³ów spo¿ywczych i napojów

7,25

6,26

Zaopatrywanie w energiê elektryczn¹, gaz, parê wodn¹ i gor¹c¹ wodê

6,80

6,46

Budownictwo

4,07

5,55

Produkcja wyrobów chemicznych

3,80

3,34

Produkcja maszyn i urz¹dzeñ, gdzie indziej nie sklasyfikowana

3,67

3,83

Sprzeda¿, obs³uga i naprawa pojazdów mechanicznych i motocykli, sprzeda¿ detaliczna paliw do pojazdów samochodowych

3,61

2,94

Produkcja pozosta³ego sprzêtu transportowego

3,29

1,59

Handel hurtowy i komisowy, z wyj¹tkiem handlu pojazdami mechanicznymi i motocyklami

Poczta i telekomunikacja Pierwsze „10” bran¿ gospodarki

3,03

2,85

63,77

62,78

177

178

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Bran¿a gospodarki wed³ug PKD

31 grudnia 2003 roku

31 grudnia 2002 roku

Pozosta³e us³ugi zwi¹zane z prowadzeniem dzia³alnoœci gospodarczej

2,39

2,99%

Produkcja maszyn i aparatury elektronicznej, gdzie indziej nie sklasyfikowana

2,36

2,36%

Produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych

2,36

1,97%

Handel detaliczny z wyj¹tkiem sprzeda¿y pojazdów mechanicznych i motocykli; naprawa artyku³ów u¿ytku osobistego i domowego

2,23

1,60%

Produkcja wyrobów z pozosta³ych surowców niemetalicznych

1,75

2,13%

Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyj¹tkiem maszyn i urz¹dzeñ

1,75

1,75%

Produkcja mebli; dzia³alnoœæ produkcyjna gdzie indziej nie sklasyfikowana

1,70

1,77%

Produkcja sprzêtu i urz¹dzeñ radiowych, telewizyjnych i komunikacyjnych

1,70

1,51%

Wytwarzanie koksu, produktów rafinacji ropy naftowej i paliw j¹drowych

1,64

1,10%

Pierwsze „20” bran¿ gospodarki

81,65

79,96

Pozosta³e bran¿e

18,35

20,04

100,00

Razem Bank

Nota 2 •ród³a pozyskiwania funduszy i ich wykorzystanie Fundusze pozyskane w tys. z³ Fundusze banków Fundusze klientów i sektora bud¿etowego Pozosta³e fundusze zewnêtrzne Fundusze w³asne ³¹cznie z wynikiem finansowym Ogó³em fundusze pozyskane

31 grudnia 2003 roku

31 grudnia 2002 roku

1 868 837

2 072 447

20 502 794

18 196 940

4 949 989

5 943 111

5 946 967

5 969 109

33 268 587

32 181 607

31 grudnia 2003 roku

31 grudnia 2002 roku

Wykorzystanie funduszy w tys. z³ Lokaty w bankach* Nale¿noœci od klientów i sektora bud¿etowego Papiery wartoœciowe, udzia³y i inne aktywa finansowe Pozosta³e wykorzystanie Razem wykorzystanie funduszy * ³¹cznie z lokatami jednodniowymi typu „overnight”, „tom/next”, „spot/next”.

7 283 176

3 948 642

14 388 879

14 747 583

7 445 864

9 318 440

4 150 668

4 166 942

33 268 587

32 181 607

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Poni¿ej przedstawiono fundusze klientów i sektora bud¿etowego oraz nale¿noœci od klientów i sektora bud¿etowego na dzieñ 31 grudnia 2003 roku, które zwi¹zane s¹ z operacjami realizowanymi przez oddzia³y Banku. Ich strukturê ujêto wed³ug Regionów, w ramach których zgrupowane s¹ oddzia³y Banku.

Nazwa regionu / Zakres geograficzny dzia³alnoœci wed³ug województw - powiatów

Region Bydgoszcz

w tys. z³

Fundusze klientów i sektora bud¿etowego

Nale¿noœci od klientów i sektora bud¿etowego

825 853

1 619 226

840 373

1 186 376

557 055

897 936

1 195 108

2 001 309

10 613 343

6 756 397

418 867

594 558

6 052 195

1 333 077

20 502 794

14 388 879

województwa: kujawsko-pomorskie, pomorskie, warmiñsko-mazurskie oraz powiaty z woj. zachodniopomorskiego: s³awieñski, koszaliñski, ko³obrzeski, bia³ogardzki, œwidwiñski, szczecinecki, drawski, grodzki Koszalin. Region Katowice województwa: œl¹skie, opolskie oraz z woj. ma³opolskiego powiaty: chrzanowski, oœwiêcimski. Region Kraków województwa: podkarpackie, œwiêtokrzyskie, ma³opolskie bez powiatów przypisanych do Regionu Katowice Region Poznañ województwa: lubuskie, wielkopolskie, zachodniopomorskie bez powiatów przypisanych Regionowi Bydgoszcz Region Warszawski miasto Warszawa, województwa: mazowieckie, lubelskie, ³ódzkie, podlaskie. Region Wroc³aw województwo: dolnoœl¹skie. Sektor Bankowoœci Detalicznej CITIBANK HANDLOWY Razem

179

180

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Poni¿ej przedstawiono fundusze klientów i sektora bud¿etowego oraz nale¿noœci od klientów i sektora bud¿etowego na dzieñ 31 grudnia 2002 roku, które zwi¹zane s¹ z operacjami realizowanymi przez oddzia³y Banku. Ich strukturê ujêto wed³ug Regionów, w ramach których zgrupowane s¹ oddzia³y Banku.

Nazwa regionu / Zakres geograficzny dzia³alnoœci wed³ug województw - powiatów

w tys. z³

Region Bydgoszcz

Fundusze klientów i sektora bud¿etowego

Nale¿noœci od klientów i sektora bud¿etowego

685 087

1 674 596

886 872

1 351 368

601 081

934 399

868 273

1 773 216

8 911 762

7 196 096

154 494

645 661

6 089 371

1 172 247

18 196 940

14 747 583

Nota 3 Dotacje dla oddzia³ów zagranicznych Bank nie prowadzi dzia³alnoœci za poœrednictwem oddzia³ów zagranicznych.

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 4 Instrumenty finansowe Instrumenty finansowe z podzia³em na poszczególne kategorie aktywów i zobowi¹zañ finansowych w tys. z³

31 grudnia 2003 roku

31 grudnia 2002 roku

Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu

4 561 122

6 080 900

Zobowi¹zania finansowe przeznaczone do obrotu

3 362 332

4 182 578

13 813 988

14 163 390

Kredyty i po¿yczki udzielone i nale¿noœci w³asne

70 159

305 707

2 458 648

2 520 153

24 266 249

27 252 728

Aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalnoœci Aktywa finansowe dostêpne do sprzeda¿y Instrumenty finansowe razem

Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu z podzia³em na poszczególne grupy aktywów: w tys. z³ D³u¿ne papiery wartoœciowe

31 grudnia 2003 roku

31 grudnia 2002 roku

936 685

1 557 450

Nale¿noœci do otrzymania z tytu³u wyceny operacji instrumentami pochodnymi

3 624 437

4 523 450

Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu razem

4 561 122

6 080 900

Zmiana stanu aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu: w tys. z³ Stan na pocz¹tek okresu zwiêkszenia (z tytu³u) - zakupów - aktualizacji wyceny - inne (rozliczenie dyskonta, premii, odsetek) zmniejszenia (z tytu³u) - sprzeda¿y - aktualizacji wyceny - inne (rozliczenie dyskonta, premii, odsetek) Stan aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu na koniec okresu

31 grudnia 2003 roku

31 grudnia 2002 roku

6 080 900

3 612 461

103 638 171

62 445 747

103 604 492

61 268 042

5 189

1 169 064

28 490

8 641

(105 157 949)

(59 977 308)

(104 227 593)

(59 976 765)

(899 662) (30 694)

(543)

4 561 122

6 080 900

181

182

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

D³u¿ne papiery wartoœciowe przeznaczone do obrotu D³u¿ne papiery wartoœciowe przeznaczone do obrotu to papiery wartoœciowe, które nabyto w celu uzyskania korzyœci w wyniku krótkoterminowych wahañ cen. D³u¿ne papiery wartoœciowe przeznaczone do obrotu wycenia siê wed³ug wartoœci godziwej, a efekt wyceny zalicza siê odpowiednio do przychodów lub kosztów finansowych. Odsetki, dyskonto lub premiê od tych papierów wartoœciowych rozlicza siê do rachunku zysków i strat metod¹ liniow¹.

Nale¿noœci do otrzymania z tytu³u wyceny operacji instrumentami pochodnymi W pozycji „nale¿noœci do otrzymania z tytu³u wyceny operacji instrumentami pochodnymi” prezentowana jest dodatnia wycena instrumentów pochodnych, to jest terminowych transakcji walutowych, instrumentów na stopê procentow¹ oraz transakcji opcyjnych. Bank zawiera transakcje instrumentami pochodnymi w celach spekulacyjnych oraz w celach zarz¹dzania ryzykiem walutowym i ryzykiem stopy procentowej. Terminy rozliczenia p³atnoœci z tytu³u otwartych pozycji dotycz¹cych operacji na instrumentach pochodnych uzale¿nione s¹ w g³ównej mierze od charakteru instrumentu. W odniesieniu do prezentowanych transakcji oprocentowanie zmienne oparte jest na oprocentowaniu z rynku miêdzybankowego obowi¹zuj¹cego wed³ug stanu na pocz¹tek okresu odsetkowego, zaœ oprocentowanie sta³e jest uzale¿nione od charakteru instrumentu i celu, dla którego instrument zosta³ zawarty. Wed³ug stanu na dzieñ 31 grudnia 2003 roku Bank z³o¿y³ w innych instytucjach lokaty pod zabezpieczenie transakcji instrumentami pochodnymi na ³¹czn¹ kwotê 8 117 tys. z³ (31 grudnia 2002 roku: 149 789 tys. z³), natomiast z tytu³u transakcji instrumentami pochodnymi Bank otrzyma³ zabezpieczenia w kwocie 4 270 tys. z³ (31 grudnia 2002 roku: 1 225 tys. z³). Terminowe transakcje walutowe Transakcje forward stanowi¹ umowy kupna lub sprzeda¿y walut po z góry ustalonym kursie, z dat¹ rozliczenia inn¹ ni¿ dwa dni robocze od daty zawarcia transakcji. Transakcje typu swap s¹ kombinacj¹ transakcji walutowej spot (rozliczenie nastêpuje drugiego dnia roboczego przypadaj¹cego po dniu zawarcia transakcji) i transakcji forward, tzn. okreœlona kwota waluty wymieniana jest wed³ug kursu bie¿¹cego na datê spot oraz ta sama kwota waluty jest wymieniana z powrotem wed³ug kursu forward w okreœlonym dniu w przysz³oœci. Wartoœæ nominalna transakcji walutowych oznacza kwotê waluty zakupion¹ lub sprzedan¹ i nie przedstawia rzeczywistego rynkowego czy kredytowego ryzyka zwi¹zanego z tymi transakcjami. Terminowe transakcje walutowe zawierane s¹ w celu zamykania otwartych dziennych pozycji walutowych oraz w celach spekulacyjnych. Transakcje typu swap walutowy wykorzystywane s¹ g³ównie do zarz¹dzania p³ynnoœci¹ Banku i œrodkami na rachunkach nostro. Terminowe transakcje walutowe s¹ wyceniane i wykazywane w rachunku zysków i strat wed³ug ich wartoœci rynkowej. Do wyceny terminowych transakcji walutowych stosuje siê model zdyskontowanych przep³ywów pieniê¿nych. Niezrealizowane zyski i straty z tytu³u wyceny terminowych transakcji walutowych wykazywane s¹ w bilansie w pozycji „Pozosta³e papiery wartoœciowe i inne aktywa finansowe” lub „Inne zobowi¹zania z tytu³u instrumentów finansowych” w ich wartoœci brutto, to jest bez kompensowania. Walutowe transakcje opcyjne Przedmiotem walutowych transakcji opcyjnych jest sprzeda¿ lub kupno przez Bank prawa do dokonania w okreœlonym momencie w przysz³oœci wymiany jednej waluty na drug¹ po ustalonym kursie wymiany i w ustalonym dniu lub

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

okresie rozliczenia, przy czym realizacja opcji mo¿e nast¹piæ przez dokonanie fizycznej transakcji wymiany z dostaw¹ waluty albo poprzez rozliczenie ró¿nicy miêdzy kursem realizacji opcji, a obowi¹zuj¹cym w dniu realizacji opcji rynkowym kursem referencyjnym. Wyró¿nia siê dwa rodzaje opcji: opcje typu call - daj¹ jej posiadaczowi prawo do zakupu okreœlonej umow¹ iloœci waluty zagranicznej za okreœlon¹ kursem realizacji opcji iloœæ waluty krajowej lub innej zagranicznej oraz opcje typu put - daj¹ jej posiadaczowi prawo do sprzeda¿y okreœlonej umow¹ iloœci waluty zagranicznej za okreœlon¹ kursem realizacji opcji iloœæ waluty krajowej lub innej zagranicznej. Nabywca opcji p³aci wystawcy opcji premiê za nabyte prawo do zakupu lub sprzeda¿y waluty. Opcje walutowe wyceniane s¹ i wykazywane w rachunku zysków i strat wed³ug ich wartoœci rynkowej. Do wyceny walutowych transakcji opcyjnych stosuje siê model wyceny Garmana-Kohlhagena. Niezrealizowane zyski i straty z tytu³u wyceny opcji wykazywane s¹ w bilansie w pozycji „Pozosta³e papiery wartoœciowe i inne aktywa finansowe” lub „Inne zobowi¹zania z tytu³u instrumentów finansowych” w ich wartoœci brutto, to jest bez kompensowania. Premie otrzymane z tytu³u wystawionych opcji wykazywane s¹ w pozycji „Inne zobowi¹zania z tytu³u instrumentów finansowych”, natomiast premie zap³acone z tytu³u zakupionych opcji wykazywane s¹ w pozycji „Pozosta³e papiery wartoœciowe i inne aktywa finansowe” i zaliczane do rachunku zysków i strat w momencie zakoñczenia transakcji. Transakcje na stopy procentowe W ramach transakcji na stopy procentowe Bank zawiera³ transakcje typu swap na stopach procentowych (IRS) i swap procentowo - walutowy (CIRS) oraz transakcje typu forward rate agreement (FRA). Przedmiotem transakcji IRS jest zamiana oprocentowania zobowi¹zania. W dniu p³atnoœci odsetek na Banku i na kontrahencie ci¹¿y zobowi¹zanie do wymiany p³atnoœci odsetkowych, opartych na ró¿nych stopach, uzgodnionych w umowie o transakcje IRS. Zaœ przedmiotem transakcji CIRS, zawieranych w dwóch ró¿nych walutach, jest zamiana zobowi¹zania kontrahenta wyra¿onego w walucie pierwszej na zobowi¹zanie w walucie drugiej, w wyniku której w dniu p³atnoœci odsetkowych na Banku i na kontrahencie ci¹¿y zobowi¹zanie do wymiany p³atnoœci odsetkowych uzgodnionych w umowie o transakcje CIRS. Dodatkowo strony mog¹ wymieniaæ miêdzy sob¹ kwoty nominalne zobowi¹zañ. Bank zawiera transakcje IRS oraz CIRS na rynku miêdzybankowym oraz z klientami. Przedmiotem transakcji FRA jest ustalenie wysokoœci stopy procentowej dla nale¿noœci kontrahenta, które powsta³y lub powstan¹ w okreœlonych terminach w przysz³oœci lub ustalenie wysokoœci stopy procentowej dla zobowi¹zañ kontrahenta, które powsta³y lub powstan¹ w okreœlonych terminach w przysz³oœci. Bank zawiera transakcje FRA na rynku miêdzybankowym oraz z klientami. Instrumenty na stopê procentow¹ wyceniane s¹ i wykazywane w rachunku zysków i strat wed³ug ich wartoœci rynkowej. Do wyceny transakcji na stopy procentowe stosuje siê model zdyskontowanych przep³ywów pieniê¿nych. Niezrealizowane zyski i straty z tytu³u wyceny tych instrumentów wykazywane s¹ w bilansie w pozycji „Pozosta³e papiery wartoœciowe i inne aktywa finansowe” lub „Inne zobowi¹zania z tytu³u instrumentów finansowych” w ich wartoœci brutto, to jest bez kompensowania. Opcje na stopy procentowe Przedmiotem transakcji typu opcja na stopê procentow¹ jest prawo do otrzymania w okreœlonych momentach w przysz³oœci kwoty kompensacyjnej, która uzale¿niona jest od ukszta³towania siê stóp procentowych w przysz³oœci. Rozró¿nia siê dwa rodzaje opcji na stopê procentow¹: opcje typu cap - gdzie sprzedawca zgadza siê p³aciæ nabywcy ró¿nicê pomiêdzy stop¹ referencyjn¹ (zwykle 3 lub 6-miesiêczny LIBOR) a uzgodnion¹ stop¹ realizacji - kiedy

183

184

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

stopa referencyjna przewy¿sza stopê realizacji, opcje typu floor - gdzie sprzedawca zgadza siê p³aciæ nabywcy ró¿nicê pomiêdzy stop¹ referencyjn¹, a uzgodnion¹ stop¹ realizacji - kiedy stopa realizacji przewy¿sza stopê referencyjn¹. W obu przypadkach w zamian sprzedawca otrzymuje premiê p³atn¹ z góry. Opcje na stopy procentowe s¹ wyceniane i wykazywane w rachunku zysków i strat wed³ug ich wartoœci rynkowej. Niezrealizowane zyski i straty z tytu³u wyceny opcji wykazywane s¹ w bilansie w pozycji „Pozosta³e papiery wartoœciowe i inne aktywa finansowe” lub „Inne zobowi¹zania z tytu³u instrumentów finansowych” w ich wartoœci brutto, to jest bez kompensowania. Premie otrzymane z tytu³u wystawionych opcji wykazywane s¹ w pozycji „Inne zobowi¹zania z tytu³u instrumentów finansowych”, natomiast premie zap³acone z tytu³u zakupionych opcji wykazywane s¹ w pozycji „Pozosta³e papiery wartoœciowe i inne aktywa finansowe” i zaliczane do rachunku zysków i strat w momencie zakoñczenia transakcji. Transakcje na papierach wartoœciowych Bank zawiera transakcje zakupu oraz sprzeda¿y d³u¿nych papierów wartoœciowych po z góry ustalonym kursie, z dat¹ rozliczenia póŸniejsz¹ ni¿ dwa dni robocze od daty zawarcia transakcji (transakcje typu forward). Transakcje te wyceniane s¹ wed³ug wartoœci rynkowej, zaœ niezrealizowane zyski i straty z tytu³u wyceny wykazywane s¹ w bilansie w pozycji „Pozosta³e papiery wartoœciowe i inne aktywa finansowe” lub „Inne zobowi¹zania z tytu³u instrumentów finansowych”. Opcje na akcje Opcje na akcje daj¹ nabywcy prawo do otrzymania ró¿nicy pomiêdzy cen¹ akcji lub wartoœci¹ indeksu akcji z umowy opcji, a wartoœci¹ instrumentu bazowego w dniu realizacji opcji, w zale¿noœci od rodzaju opcji call lub opcji put odpowiednio w przypadku wzrostu lub spadku ceny instrumentu bazowego. W zamian za otrzymane prawa nabywca opcji p³aci wystawcy opcji premiê. Opcje s¹ wyceniane i wykazywane w rachunku zysków i strat wed³ug ich wartoœci rynkowej. Niezrealizowane zyski i straty z tytu³u wyceny opcji wykazywane s¹ w bilansie w pozycji „Pozosta³e papiery wartoœciowe i inne aktywa finansowe" lub „Inne zobowi¹zania z tytu³u instrumentów finansowych½ w ich wartoœci brutto, to jest bez kompensowania. Premie otrzymane z tytu³u wystawionych opcji wykazywane s¹ w pozycji „Inne zobowi¹zania z tytu³u instrumentów finansowych”, natomiast premie zap³acone z tytu³u zakupionych opcji wykazywane s¹ w pozycji „Pozosta³e papiery wartoœciowe i inne aktywa finansowe” i zaliczane do rachunku zysków i strat w momencie zakoñczenia transakcji.

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Charakterystyka instrumentów pochodnych Instrument

FX forward

FX swap

Opis instrumentu

Polega na terminowym kupnie/sprzeda¿y waluty po kursie ustalonym w dniu zawarcia transakcji.

Polega na równoczesnym natychmiastowym kupnie/sprzeda¿y waluty oraz jej terminowym odkupie/odsprzeda¿y po kursie ustalonym w dniu zawarcia transakcji.

Stosowane metody wyceny

model zdyskontowanych przep³ywów pieniê¿nych

model wyceny opcji (Garman - Kohlhagen)

model zdyskontowanych przep³ywów pieniê¿nych

Cel zawarcia kontraktu

do obrotu

1 638

348

6 790

1 485

zmienne

2004.01.02 2007.09.28

2004.01.02 2006.07.17

2004.01.06 2005.08.01

2004.01.12 2018.09.04

2004.01.21 2013.05.27

brak

zmienne

brak

Iloœæ niezapad³ych transakcji Przysz³e przychody/p³atnoœci Zapadalnoœæ

Mo¿liwoœæ wymiany lub zamiany na inny sk³adnik aktywów/ pasywów Ustalone stopy/ kwoty przychodów oraz terminy p³atnoœci Inne warunki Rodzaj ryzyka

Opcje walutowe

IRS

CIRS

Polega na Polega na Polegaj¹ na nabyciu terminowej przez nabywaj¹cego wymianie p³atnoœci sprzeda¿y lub kupnie odsetkowych kontrakt opcyjny papierów w tej samej walucie, prawa (ale nie wartoœciowych opartych o ró¿ne obowi¹zku) do kupna lub sprzeda¿y stopy procentowe. po cenie ustalonej w dacie zawarcia waluty po ustalonym transakcji. kursie w ustalonym terminie.

walutowe, p³ynnoœci, stopy procentowej, walutowe, p³ynnoœci, stopy procentowej, kontrahenta, kontrahenta i stopy walutowe, p³ynnoœci, stopy procentowej, walutowe dla ryzyko zmiennoœci procentowej kontrahenta IRS w walucie cen (vega), kontrahenta - dla opcji kupionych

walutowe, stopy procentowej, p³ynnoœci, kontrahenta

185

186

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Charakterystyka instrumentów pochodnych - c.d. Instrument

Opis instrumentu

FRA

Terminowe operacje papierami wartoœciowymi

Opcje na papierach wartoœciowych

Polegaj¹ na nabyciu przez Polega na Polega na ulokowaniu/przyjêciu nabywaj¹cego kontrakt terminowej hipotetycznego kontraktu depoopcyjny prawa (ale nie sprzeda¿y lub zytowego na okreœlony termin obowi¹zku) do w przysz³oœci. Rozliczany jest kwot¹ kupnie papierów otrzymania ró¿nicy zdyskontowanej ró¿nicy pomiêdzy wartoœciowych pomiêdzy cen¹ akcji po cenie odsetkami naliczonymi za okres ustalon¹ w kontrakcie ustalonej kontraktu wed³ug stopy kontraktu a odsetkami naliczonymi wed³ug w dacie zawarcia a wartoœci¹ instrumentu w dniu realizacji opcji. transakcji. tzw. stopy referencyjnej, któr¹ jest najczêœciej stopa miedzybankowego rynku pieniê¿nego.

Opcje na stopê procentow¹

Polegaj¹ na nabyciu przez nabywaj¹cego kontrakt opcyjny prawa (ale nie obowi¹zku) do zamiany kwoty odsetek naliczonych od kwoty transakcji wed³ug stawki realizacji na kwotê odsetek naliczonych od kwoty transakcji wed³ug stawki referencyjnej.

Stosowane metody wyceny

model zdyskontowanych przep³ywów pieniê¿nych

model wyceny opcji (Black Scholes)

model wyceny opcji (Black 76)

Cel zawarcia kontraktu

do obrotu

256

zmienne

2004.01.02 2004.12.27

2004.01.02 2004.01.15

2004.01.22 2008.10.16

2005.02.28 2006.06.01

brak

zmienne

Inne warunki

brak

Rodzaj ryzyka

stopy procentowej, kontrahenta, walutowe dla FRA w walucie

stopy procentowej, p³ynnoœci, kontrahenta,

stopy procentowej, emitenta, kursu papieru, ryzyko zmiennoœci cen (vega)

stopy procentowej, p³ynnoœci, kontrahenta, ryzyko zmiennoœci cen (vega)

Iloœæ niezapad³ych transakcji Przysz³e przychody/p³atnoœci Zapadalnoœæ

Mo¿liwoœæ wymiany lub zamiany na inny sk³adnik aktywów/ pasywów Ustalone stopy/ kwoty przychodów oraz terminy p³atnoœci

W wiêkszoœci przypadków istnieje mozliwoœæ wczeœniejszego zamkniêcia zawartych instrumentów pochodnych, wed³ug ich wartoœci rynkowej. Wszystkie transakcje pochodne zawierane z klientami niebankowymi, przeprowadzane s¹ w oparciu o przyznawane indywidualnie limity transakcyjne. W niektórych przypadkach w celu przyznania limitu wymagane jest przedstawienie zabezpieczenia. Najczêœciej stosowanymi rodzajami zabezpieczeñ s¹: kaucja, weksel, cesja, oœwiadczenie o poddaniu siê egzekucji.

- 9 908 051

4 326 700

- swapy odsetkowe (IRS)

1 215 811 1 242 565

646 148 -

836 179

- opcje walutowe sprzedane

1 480 -

564

98 498

99 062

2 434

832 325

946 686

690 000

98 498

564

99 062

2 434

741 748

609 494

1 055

191 517

192 572

224

236 224

12 600

28 414

191 517

1 055

192 572

251 809

236

20 820

456 275

729 140

680 000

323 872

237 722

46 474 987 4 122 588 46 594 457 2 833 468 54 028 785 4 871 717 8 292 182

409 871

Instrumenty pochodne ogó³em

- papiery wartoœciowe sprzedane do wydania

464 109

61 694

32 114

- opcje na akcje sprzedane

148 275

32 114

61 694

- papiery wartoœciowe zakupione do otrzymania

559 397

651 954

- opcje na akcje zakupione

Transakcje na papierach wartoœciowych

- pozosta³e

593 195

879 561

18 823

499 992 1 125 049

22 463 261 1 011 003 7 357 194

- opcje walutowe zakupione

- FX swap

- FX forward

333 872

204 023 2 295 503 1 888 508

277 462

Banki

8 455 000

8 550 000

551 567

1 184 030

2 947 398

2 048 884

411 351

612 384

385 442

1 794 619

4 868

3 308 433

3 265 396

55 016

4 560

2 986

377 963

440 525

2 239 616

1 957 920

30 883 701 33 408 729

4 568 106

42 030 504 39 655 149

1 013 872

5 722 990

74 099 628 44 906 448

20 769 000

21 254 280

8 455 000

8 550 000

1 735 597

4 799 229

3 902 358

13 981

236 989

377 963

2 986

631 919

883 885

1 102 838

68 997

241 549

380 949

1 072 444

3 123 501

3 060 758

853 570 34 262 299

1 853 474

4 693 767 44 348 916

1 184 030

551 567

1 851 831

1 128 910 46 035 358

4 716 338 71 310 781

480 581 167 698 765 106 690 117 10 042 024 116 732 141

480 581

Pozosta³e

Ogó³em

Stan na 31.12.2002

480 581 123 873 642 66 594 443

Pozosta³e

Powy¿ej 5 lat Banki

32 835 50 239 376 1 057 625 8 054 460

Pozosta³e

1 - 5 lat

Ogó³em

Stan na 31.12.2003

Wartoœæ nominalna

236 858 53 558 751 3 950 005 8 292 182

Pozosta³e

25 394 812 3 492 911 9 638 631 2 497 548

- opcje na stopê procentow¹ sprzedane

Instrumenty walutowe

- opcje na stopê procentow¹ zakupione

- swapy odsetkowo - walutowe (CIRS) 343 713

- 13 300 000

7 469 000

- FRA - sprzeda¿

70 280 13 305 000

753 521

70 280 36 856 764

Instrumenty stopy procentowej

7 879 000

Banki

Zapadalnoœæ 3 miesi¹ce - 1 rok

20 428 221

Pozosta³e

Do 3 miesiêcy

Banki

- FRA - kupno

w tys. z³

Rodzaj instrumentu

Niezapad³e instrumenty pochodne na dzieñ 31 grudnia 2003 roku

Sprawozdanie finansowe

Raport Roczny 2003

187

w tys. z³

177

- operacje terminowe 1 005 917

151

10 729

4 485 008

175

12 583

12 758

22 425

59 191

1 071 876

39 097

1 192 589

675

12 007

182 227

3 069 553

15 199

3 279 661

2 684 451

10 729

10 803

177

79 857

8 677

146 803

103 772

339 286

4 817

297

150 108

2 144 182

34 958

2 334 362

639 472

1 512

1 527

14 612

466

434 327

13 413

462 818

134 321

40 644

162

175 127

4 117 756

12 583

12 658

50 402

8 668

1 002 607

80 362

1 142 039

10 787

565

258 369

2 676 837

16 501

2 963 059

1 176 485

14 671

16 708

143 353

63 804

223 962

1 416

84 569

824 516

27 351

937 852

701 630

360 808

6 167 701

6 167

701

20 018

78 560

54 308 42 094

54 995

24 478

152 886

121 567

12 204 -

186 980

338 243

5 150

542 577

5 391

117 454

115 519

176

238 540

Pozosta³e

Stan na Banki

31.12.2002

Pozosta³e

31.12.2002

Banki

31.12.2002

* wycena nie obejmuje premii otrzymanych i zap³aconych z tytu³u wystawionych i zakupionych opcji. ** kolumna ekwiwalenty pozabilansowe przedstawia wartoœæ tzw. równowa¿ników kredytowych instrumentów pochodnych obliczonych wed³ug zasad okreœlonych w uchwale nr 5/2001 Komisji Nadzoru Bankowego z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie zakresu i szczegó³owych zasad wyznaczania wymogów kapita³owych z tytu³u poszczególnych rodzajów ryzyka, w tym z tytu³u przekroczenia limitów koncentracji wierzytelnoœci, sposobu i szczegó³owych zasad obliczania wspó³czynnika wyp³acalnoœci banku, (...) (Dz. Urz. NBP Nr 22, poz. 43). Ekwiwalenty kredytowe u¿ywane s¹ jako miara ryzyka kontrahenta instrumentów pochodnych w rachunku adekwatnoœci kapita³owej oraz rachunku koncentracji wierzytelnoœci.

2 585 791

- opcje na akcje sprzedane*

Instrumenty pochodne ogó³em

1 512

- opcje na akcje zakupione*

10 880

1 609

Transakcje na papierach wartoœciowych

- pozosta³e

1 893

5 191

- opcje walutowe sprzedane*

69 470

36 193

654 502

53 907

779 949

407

5 304

37 926

171 451

215 088

Pozosta³e

- opcje walutowe zakupione*

326

49 096

- FX forward

- FX swap

90 806

Instrumenty walutowe

- opcje na stopê procentow¹ sprzedane*

175 057

2 279 670

38 636

2 493 376

Banki

Ekwiwalenty kredytowe**

Stan na

Ujemna wartoœæ rynkowa

Stan na

Dodatnia wartoœæ rynkowa Stan na 31.12.2003

- opcje na stopê procentow¹ zakupione*

- swapy odsetkowo - walutowe (CIRS)

- swapy odsetkowe (IRS)

- FRA

Instrumenty stopy procentowej

Rodzaj instrumentu

Zestawienie wartoœci rynkowych niezapad³ych instrumentów pochodnych na dzieñ 31 grudnia 2003 roku przedstawia siê nastêpuj¹co:

188 Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Zobowi¹zania finansowe przeznaczone do obrotu Zobowi¹zania finansowe przeznaczone do obrotu z podzia³em na poszczególne grupy zobowi¹zañ: w tys. z³

31 grudnia 2003 roku

31 grudnia 2002 roku

Zobowi¹zania do uregulowania z tytu³u wyceny operacji instrumentami pochodnymi

3 362 332

4 182 578

Zobowi¹zania finansowe przeznaczone do obrotu razem

3 362 332

4 182 578

w tys. z³

2003 rok

2002 rok

Stan na pocz¹tek okresu

4 182 578

3 175 314

1 007 264

Zmiana stanu zobowi¹zañ finansowych przeznaczonych do obrotu:

zwiêkszenia (z tytu³u) - aktualizacji wyceny

1 007 264

zmniejszenia (z tytu³u)

(820 246)

- aktualizacji wyceny

(820 246)

Stan zobowi¹zañ finansowych przeznaczonych do obrotu na koniec okresu

3 362 332

4 182 578

W pozycji „zobowi¹zania do uregulowania z tytu³u wyceny operacji instrumentami pochodnymi” prezentowana jest ujemna wycena instrumentów pochodnych. Rodzaje transakcji instrumentami pochodnymi, które przeprowadza Bank oraz zasady ich wyceny zosta³y zaprezentowane w punkcie „Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu”.

Kredyty i po¿yczki udzielone i nale¿noœci w³asne Kredyty i po¿yczki udzielone i nale¿noœci w³asne z podzia³em na rodzaje nale¿noœci: w tys. z³

31 grudnia 2003 roku

31 grudnia 2002 roku

Kredyty i po¿yczki

14 421 371

14 599 260

267 456

463 310

74 646

20 973

Skupione wierzytelnoœci Zrealizowane gwarancje i porêczenia

671 501

596 700

Kredyty i po¿yczki udzielone i nale¿noœci w³asne (brutto) razem

15 434 974

15 680 243

Rezerwa utworzona

(1 620 986)

(1 516 853)

Kredyty i po¿yczki udzielone i nale¿noœci w³asne (netto) razem

13 813 988

14 163 390

Odsetki nale¿ne

189

190

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Zmiana stanu kredytów i po¿yczek udzielonych i nale¿noœci w³asnych: w tys. z³

2003 rok

2002 rok

Stan na pocz¹tek okresu

15 680 243

16 496 744

zwiêkszenia (z tytu³u)

28 064 959

27 927 377

27 990 158

27 730 803

- odsetek nale¿nych

74 801

196 574

zmniejszenia (z tytu³u)

(28 310 228)

(28 743 878)

- sp³aty nale¿noœci*

(28 310 228)

(28 743 878)

15 434 974

15 680 243

2003 rok

2002 rok

- realizacji nowych transakcji*

Stan kredytów i po¿yczek udzielonych i nale¿noœci w³asnych (brutto) na koniec okresu * z uwzglêdnieniem krótkoterminowych kredytów odnawialnych

Zmiana stanu rezerw na kredyty i po¿yczki udzielone i nale¿noœci w³asne: w tys. z³ Stan na pocz¹tek okresu zwiêkszenia (z tytu³u) - odpisów na rezerwy - ró¿nic kursowych

1 516 853

1 230 372

824 084

784 793

824 001

763 159

6 152

15 482

zmniejszenia (z tytu³u)

(719 951)

(498 312)

- rozwi¹zania rezerw

(659 906)

(435 308)

(54 755)

(46 170)

(5 233)

(12 120)

- przeniesienia z innej grupy aktywów

- wykorzystania rezerw (spisanie nale¿noœci) - przeniesienia do innej grupy aktywów - ró¿nic kursowych Stan rezerw na kredyty i po¿yczki udzielone i nale¿noœci w³asne na koniec okresu

(57)

(4 714)

1 620 986

1 516 853

Kredyty konsumpcyjne oraz kredyty zwi¹zane z funkcjonowaniem kart kredytowych wydanych osobom fizycznym wyceniane s¹ wed³ug zamortyzowanego kosztu, z uwzglêdnieniem efektywnej stopy procentowej, po pomniejszeniu o utworzone rezerwy celowe. Nale¿noœci od instytucji finansowych, niefinansowych oraz sektora bud¿etowego wykazywane s¹ w bilansie jako ró¿nica miêdzy ich wartoœci¹ nominaln¹, powiêkszon¹ o odsetki nale¿ne, a wartoœci¹ rezerw celowych utworzonych na pokrycie ryzyka kredytowego.

Aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalnoœci Aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalnoœci z podzia³em na poszczególne grupy aktywów: w tys. z³

31 grudnia 2003 roku

31 grudnia 2002 roku

D³u¿ne papiery wartoœciowe

70 159

305 707

Aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalnoœci razem

70 159

305 707

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Zmiana stanu aktywów finansowych utrzymywanych do terminu zapadalnoœci: w tys. z³

2003 rok

Stan na pocz¹tek okresu zwiêkszenia (z tytu³u)

2002 rok

305 707

717 618

10 364

259 486

238 575

10 364

9 374

- aktualizacji wyceny

11 402

- inne

135

(245 912)

(671 397)

(244 443)

(657 648)

(6 807)

- zakupów - ró¿nic kursowych

zmniejszenia (z tytu³u) - sprzeda¿y - aktualizacji wyceny - inne (rozliczenie dyskonta, premii, odsetek) Stan aktywów finansowych utrzymywanych do terminu zapadalnoœci na koniec okresu

(1 469)

(6 942)

70 159

305 707

D³u¿ne papiery wartoœciowe utrzymywane do terminu zapadalnoœci wycenia siê wed³ug cen nabycia pomniejszonych o odpisy z tytu³u trwa³ej utraty wartoœci. Odsetki oraz dyskonto od tych papierów wartoœciowych rozlicza siê do rachunku zysków i strat metod¹ liniow¹. Na dzieñ 31 grudnia 2002 roku d³u¿ne papiery wartoœciowe utrzymywane do terminu zapadalnoœci obejmowa³y w szczególnoœci obligacje Narodowego Banku Polskiego wyemitowane w wyniku zmniejszenia stopy rezerwy obowi¹zkowej. Zgodnie z Uchwa³¹ Nr 1/9/OK/2003 Zarz¹du NBP z dnia 4 marca 2003 r. w sprawie wczeœniejszego wykupu przez NBP obligacji przeznaczonych dla banków w zwi¹zku z obni¿eniem stóp rezerwy obowi¹zkowej, w dniu 3 kwietnia 2003 roku Narodowy Bank Polski dokona³ wczeœniejszego wykupu obligacji znajduj¹cych siê w portfelu Banku na ³¹czn¹ kwotê 244 443 tys. z³.

Aktywa finansowe dostêpne do sprzeda¿y Aktywa finansowe dostêpne do sprzeda¿y z podzia³em na poszczególne grupy aktywów: w tys. z³ D³u¿ne papiery wartoœciowe Akcje w innych jednostkach ni¿ podporz¹dkowane Jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych Aktywa finansowe dostêpne do sprzeda¿y razem

31 grudnia 2003 roku

31 grudnia 2002 roku

2 435 021

2 493 036

23 627

23 117

4 000

2 458 648

2 520 153

191

192

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Zmiana stanu aktywów finansowych dostêpnych do sprzeda¿y: w tys. z³

2003 rok

Stan na pocz¹tek okresu

2 520 153

1 565 507

25 913

- zmiana przyjêtych zasad rachunkowoœci Stan na pocz¹tek okresu po uzgodnieniu do danych porównywalnych zwiêkszenia (z tytu³u) - zakupów - ró¿nic kursowych

2002 rok

2 520 153

1 591 420

19 910 619

21 489 900

19 729 484

21 463 278

96 021

5 419

2 879

74 394

21 193

7 841

(19 972 124)

(20 561 167)

(19 834 551)

(20 553 617)

- aktualizacji wyceny

(47 467)

(5 368)

- rozliczenia dyskonta, premii i odsetek

(89 815)

(2 174)

- aktualizacji wyceny - rozliczenia dyskonta, premii i odsetek - inne zmniejszenia (z tytu³u) - sprzeda¿y

- inne Stan aktywów finansowych dostêpnych do sprzeda¿y na koniec okresu

(291)

(8)

2 458 648

2 520 153

Jako d³u¿ne papiery wartoœciowe dostêpne do sprzeda¿y klasyfikowane s¹ d³u¿ne papiery nie zaliczone do kategorii „przeznaczone do obrotu” lub „utrzymywane do terminu zapadalnoœci”. D³u¿ne papiery wartoœciowe dostêpne do sprzeda¿y wyceniane s¹ wed³ug wartoœci godziwej. Skutki zmiany wartoœci godziwej tych papierów wartoœciowych s¹ odnoszone na kapita³ z aktualizacji wyceny. Akcje i udzia³y w innych jednostkach ni¿ jednostki podporz¹dkowane oraz posiadane przez Bank w 2002 roku jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych zaliczane s¹ do kategorii aktywów finansowych dostêpnych do sprzeda¿y. Wykazywane s¹ w bilansie wed³ug ceny nabycia, z uwzglêdnieniem odpisów z tytu³u trwa³ej utraty wartoœci.

Przychody z tytu³u odsetek od d³u¿nych instrumentów finansowych, po¿yczek udzielonych i nale¿noœci w³asnych Kategoria aktywu / przychody z tytu³u odsetek

w tys. z³

31 grudnia 2003 roku

31 grudnia 2002 roku

Kredyty i po¿yczki udzielone i nale¿noœci w³asne odsetki naliczone zrealizowane odsetki naliczone niezrealizowane, w tym: odsetki niezapad³e odsetki zapad³e

1 033 308

1 373 396

671 501

596 700

175 049 496 452

66 552 530 148

86 099 5 884

49 216 5 683

2 724

14 511 1 469

176 248 48 079

185 240 46 493

Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu* odsetki naliczone zrealizowane odsetki naliczone niezrealizowane Aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalnoœci* odsetki naliczone zrealizowane odsetki naliczone niezrealizowane Aktywa finansowe dostêpne do sprzeda¿y* odsetki naliczone zrealizowane odsetki naliczone niezrealizowane * D³u¿ne papiery wartoœciowe

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Zarz¹dzanie ryzykiem Zarz¹dzanie ryzykiem rynkowym Zarz¹dzanie ryzykiem rynkowym w Banku odbywa siê w ramach zasad i procedur zatwierdzonych przez Komitet Aktywów i Pasywów Banku oraz Zarz¹d Banku i bêd¹cych odzwierciedleniem wymogów polskich organów nadzorczych oraz odpowiadaj¹cym zasadom obowi¹zuj¹cym w ramach Citigroup. Zarz¹dzanie ryzykiem rynkowym obejmuje dwa podstawowe obszary ryzyka: ryzyko p³ynnoœci finansowej oraz ryzyko cenowe. Ryzyko p³ynnoœci jest definiowane jako niebezpieczeñstwo niewywi¹zania siê Banku z wykonania wymagalnych zobowi¹zañ finansowych wobec klientów i partnerów. Ryzyko cenowe okreœlane jest jako ryzyko negatywnego wp³ywu na wynik Banku zmiany rynkowych stóp procentowych, kursów walutowych, kursów akcji oraz wszelkich parametrów zmiennoœci tych stóp, kursów i cen.

Zarz¹dzanie ryzykiem p³ynnoœci Pomiar i limitowanie ryzyka p³ynnoœci Podstawowym miernikiem ryzyka p³ynnoœci finansowej Banku jest raport niedopasowania przep³ywów finansowych w poszczególnych przedzia³ach czasowych, obrazuj¹cy potencjaln¹ koniecznoœæ znalezienia dodatkowych Ÿróde³ finansowania na rynku pieniê¿nym - Market Access Report („MAR”). Raport MAR zawiera wszystkie przep³ywy finansowe zwi¹zane z transakcjami bilansowymi i pozabilansowymi. Zarz¹dzanie p³ynnoœci¹ obejmuje wszystkie zobowi¹zania i nale¿noœci Banku. Raport sporz¹dzany jest codziennie i obejmuje bilans Banku ogó³em (universal currency) oraz bilanse w PLN, USD, EUR i CHF. Limity luki ustalone przez Komitet Aktywów i Pasywów, aprobowane przez Regionalnego Mened¿era Ryzyka Rynkowego oraz Dyrektora Ryzyka Skarbu Citigroup, obowi¹zuj¹ dla przedzia³ów czasowych O/N, 2-7 dni, 8-15 dni, 1 miesi¹c, 2 miesi¹ce, 3 miesi¹ce, 6 miesiêcy oraz 1 rok. Luka p³ynnoœci powy¿ej roku nie jest limitowana, ale podlega obserwacji. W obliczaniu luki uwzglêdniane s¹ badania statystyczne, dotycz¹ce miêdzy innymi stabilnoœci bazy depozytowej, oraz za³o¿enia dotycz¹ce udzia³u poszczególnych grup produktów w strukturze bilansu Banku. Raport przygotowywany jest codziennie. Tak¿e w cyklu dziennym wykonywane s¹ analizy sytuacji skrajnych (stress test), uwzglêdniaj¹ce potencjalne zagro¿enia wynikaj¹ce przyk³adowo z kryzysu systemu bankowego i zwi¹zanego z tym ograniczenia p³ynnoœci rynku. Dodatkowo dla oceny ryzyka p³ynnoœci Departament Ryzyka Rynkowego monitoruje podstawowe relacje struktury bilansu Banku oraz analizuje zmiany tych relacji w czasie.

Zarz¹dzanie ryzykiem cenowym Zakres ryzyka Zarz¹dzanie ryzykiem cenowym dotyczy wszystkich portfeli, z których dochody nara¿one s¹ na negatywny wp³yw czynników rynkowych, takich jak stopy procentowe, kursy walutowe, ceny towarów oraz parametrów zmiennoœci tych czynników. W zarz¹dzaniu ryzykiem cenowym wyodrêbniono dwa rodzaje portfeli: handlowe i bankowe. Portfele handlowe obejmuj¹ transakcje na instrumentach finansowych (bilansowych i pozabilansowych), których celem jest osi¹gniêcie dochodu zwi¹zanego ze zmian¹ parametrów rynkowych w krótkim okresie czasu. Wycena portfeli handlowych dokonywana jest wed³ug cen rynkowych. Dzia³alnoœæ na portfelach handlowych prowadzona jest przez Departament Skarbu w zakresie portfeli obejmuj¹cych ryzyko stopy procentowej oraz ryzyko kursu walutowego.

193

194

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Dzia³alnoœæ handlowa w zakresie portfeli akcji i instrumentów pochodnych na akcje prowadzona jest przez Dom Maklerski Banku Handlowego S.A. („DMBH”). Portfele bankowe obejmuj¹ wszystkie pozosta³e, niezaliczone do portfeli handlowych, pozycje bilansowe oraz pozabilansowe. Celem zawierania tych transakcji jest realizacja wyniku w ca³ym kontraktowym okresie transakcji. Departament Skarbu przejmuje pozycje ryzyka stóp procentowych z portfeli bankowych Sektora Bankowoœci Komercyjnej i Inwestycyjnej, Sektora Bankowoœci Detalicznej, spó³ek leasingowych i DMBH. Mechanizm przekazywania pozycji ryzyka stóp procentowych opiera siê na systemie transferowej ceny funduszy. Kalkulacja wyniku z portfeli bankowych odbywa siê zgodnie z metod¹ memoria³ow¹ - kumulacji odsetek. Pomiar ryzyka cenowego portfeli bankowych Bank stosuje dwie metody pomiaru ryzyka cenowego portfeli bankowych: - metodê dochodów odsetkowych nara¿onych na ryzyko (Interest Rate Exposure), - metodê kosztów zamkniêcia otwartych pozycji odsetkowych (Value at Close). Limity ryzyka na³o¿one s¹ na potencjaln¹ zmianê dochodów odsetkowych na skutek przesuniêcia krzywych stóp procentowych o 100 punktów bazowych dla podstawowych walut (PLN, USD, EUR), w których denominowane s¹ aktywa i pasywa Banku, w horyzoncie 1 roku oraz 5 i 10 lat. Wykorzystanie limitów monitorowane jest w cyklu dziennym. Na bazie dziennej monitorowane s¹ równie¿ zmiany kosztów zamkniêcia otwartych pozycji odsetkowych. Dla tych zmian ustalone s¹ progi graniczne, których przekroczenie powoduje przekazanie informacji na wy¿sze szczeble zarz¹dzania oraz koniecznoœæ okreœlenia przez zarz¹dzaj¹cych dalszego planu dzia³ania. Pomiar ryzyka cenowego portfeli handlowych Podstawow¹ miar¹ operacyjn¹ ryzyka cenowego portfeli handlowych zarówno na poziomie jednostek organizacyjnych, jak i ca³ego Banku, jest wspó³czynnik wra¿liwoœci zmiany wyniku finansowego na zmiany rynkowych czynników ryzyka (stóp procentowych, kursów walutowych, cen akcji, mar¿ ryzyka kredytowego d³u¿nych papierów handlowych). Z zastosowaniem wspó³czynników wra¿liwoœci, przy przyjêciu wielkoœci jednostkowej zmiany czynnika ryzyka (zmiana ogólnego poziomu stóp procentowych oraz mar¿y ryzyka kredytowego o 1 punkt bazowy, zmiana kursów walutowych oraz cen akcji o 1 procent), ustalane s¹ limity pozycji ryzyka w podziale na waluty i poszczególne jednostki organizacyjne. W przypadku ryzyka stóp procentowych stosowane s¹ dodatkowo wartoœci graniczne dla pozycji ryzyka na poszczególnych odcinkach krzywych stóp procentowych oraz ryzyka bazowego. Limity ryzyka ustalane s¹ dla pozycji na koniec dnia i monitorowane w cyklu dziennym. Na poziomie ca³ego Banku stosowany jest pomiar wartoœci zagro¿onej (Value-at-Risk), przy zak³adanym horyzoncie czasowym zamkniêcia pozycji równym 1 dzieñ oraz wspó³czynniku ufnoœci 99%. Limity wartoœci zagro¿onej ustalane s¹ zarówno dla ryzyka kursu walutowego i stopy procentowej osobno, jak i dla sumy tych ryzyk. W cyklu dziennym dokonywana jest analiza scenariuszy warunków skrajnych (stress test) przy za³o¿eniu wiêkszych ni¿ przyjête w pomiarze wartoœci zagro¿onej zmian czynników ryzyka oraz pominiêciu historycznie obserwowalnych korelacji pomiêdzy tymi czynnikami. Bank dokonuje pomiaru ryzyka w warunkach skrajnych dla trzech podstawowych scenariuszy: najbardziej prawdopodobnego, opartego na historycznej zmiennoœci czynników ryzyka, kryzysu finansowego oraz bardzo powa¿nego kryzysu gospodarczego.

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Dwie powy¿sze metody monitoringu ryzyka uzupe³nione s¹ ograniczeniami dotycz¹cymi: granicznej, skumulowanej w okresie miesi¹ca, straty na portfelu, udzia³u w rynku na dany instrument finansowy (Aggregate Contracts Limit), terminu do zapadalnoœci danego instrumentu (Max Tenor), limitów koncentracji w przypadku d³u¿nych i w³aœcicielskich papierów wartoœciowych.

Zarz¹dzanie ryzykiem kredytowym Komitet polityki kredytowej Banku ustali³ g³ówne zasady zarz¹dzania ryzykiem kredytowym, które s¹ udokumentowane w „Instrukcji polityki kredytowej”. Dodatkowe regulacje s¹ uwzglêdnione w Instrukcjach Kredytowych dla Banków i Instytucji Finansowych oraz w licznych Programach Kredytowych. Elementy kluczowe zarz¹dzania ryzykiem kredytowym prezentujemy poni¿ej: - podczas gdy mened¿erowie odpowiadaj¹ za zarz¹dzanie ryzykiem w zakresie ich odpowiedzialnoœci i kompetencji, Bank dodatkowo posiada system kontroli, w sk³ad którego wchodz¹: - niezale¿ne stanowisko zarz¹dzaj¹cego ryzykiem; - ka¿da decyzja kredytowa musi byæ podjêta przez przynajmniej dwie upowa¿nione osoby. Kredyty opiewaj¹ce na wy¿sz¹ kwotê, z którymi zwi¹zane jest wiêksze ryzyko, wymagaj¹ odpowiednio zatwierdzenia przez bardziej kompetentne i upowa¿nione do tego osoby na wy¿szych stanowiskach; - niezale¿ny Departament Audytu, sprawdzaj¹cy tak¿e wszelkie dzia³ania dotycz¹ce zarz¹dzania ryzykiem; - ka¿dy kredytobiorca jest przypisany do odpowiedniej skali ryzyka, posiadaj¹c swój rating, oparty zarówno na kryteriach finansowych, jak i jakoœciowych. Ratingi ryzyka pozwalaj¹ Bankowi zapewniæ, ¿e ca³oœciowy portfel pozostaje w ramach dopuszczalnego ryzyka; - ka¿demu klientowi Banku przypisana jest jednostka kontrolna zarz¹dzaj¹ca relacjami z danym klientem. Powy¿sze rozwi¹zania, dotycz¹ce klientów wchodz¹cych w sk³ad grup kapita³owych, s¹ ³¹czone w celu zarz¹dzania ca³oœciowym ryzykiem danej grupy i zapewnienia nieprzekraczalnoœci koncentracji wierzytelnoœci; - osoby kompetentne do zatwierdzania kredytów s¹ wyznaczane przez Komitet Polityki Kredytowej na podstawie ich doœwiadczenia i umiejêtnoœci; - Bank musi ograniczaæ koncentracje, aby utrzymaæ zró¿nicowany portfel aktywów obci¹¿onych ryzykiem, jak równie¿, aby spe³niaæ wymogi kapita³owe odnoœnie do odpowiedniego portfela. Ryzyko kredytowe mo¿e zawieraæ ograniczenia dla klientów, bran¿ czy regionów; - Bank ustali³ wytyczne dla okresowego monitorowania wyników z dzia³alnoœci klientów oraz rozpoznawania wszelkich niekorzystnych zmian w ich sytuacji finansowej, które musz¹ byæ od razu zakomunikowane wy¿szemu lub œredniemu szczeblowi zarz¹dzaj¹cemu, a które dodatkowo zawieraj¹ opinie specjalistycznych jednostek do spraw restrukturyzacji;

195

196

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

- w pierwszym kwartale 2003 roku Departament Ryzyka Ma³ych i Œrednich Przedsiêbiorstw zosta³ formalnie podporz¹dkowany Pionowi Ryzyka przy jednoczesnym raportowaniu do Szefa Ryzyka Ma³ych i Œrednich Przedsiêbiorstw oraz do Dyrektorów Regionów. Szef Ryzyka Ma³ych i Œrednich Przedsiêbiorstw podlega obecnie Krajowemu Szefowi Pionu Ryzyka. Dodatkowo w Pionie Ma³ych i Œrednich Przedsiêbiorstw utworzono stanowiska Regionalnych Dyrektorów ds. Ryzyka, na które wyznaczono odpowiednie osoby dla regionów Warszawa, Poznañ, Bydgoszcz, Katowice i Kraków.

Zarz¹dzanie ryzykiem operacyjnym Ryzyko operacyjne obejmuje zagro¿enie stratami wynikaj¹cymi z b³êdów operacyjnych oraz b³êdów przetwarzania i procesowania danych i informacji, powsta³ych zarówno z pomy³ki pracowników Banku jak równie¿ na skutek niew³aœciwego dzia³ania systemów teleinformatycznych, a tak¿e na skutek wp³ywu wydarzeñ zewnêtrznych. Szczególnymi aspektami ryzyka operacyjnego s¹ straty z tytu³u malwersacji i sprzeniewierzeñ. Szczegó³owa analiza ryzyka, w tym ryzyka operacyjnego jest nieroz³¹czn¹ czêœci¹ ka¿dego programu produktu, który zawiera miêdzy innymi opis funkcji kontrolnych wprowadzonych w celu zminimalizowania zidentyfikowanych ryzyk. Istotne funkcje kontrolne zawarte w programach poszczególnych produktów oraz w procedurach operacyjnych s¹ odzwierciedlane na listach kontrolnych jednostek organizacyjnych Banku. Jednostki organizacyjne Banku wykonuj¹ wstêpne, bie¿¹ce i nastêpne funkcje kontrolne, w zale¿noœci od wymagañ, z czêstotliwoœci¹ dzienn¹, tygodniow¹, miesiêczn¹, kwartaln¹, pó³roczn¹ i roczn¹. Wykonanie funkcji kontrolnych potwierdzone jest b¹dŸ stosown¹ dokumentacj¹ b¹dŸ podpisami na listach funkcji kontrolnych. Ponadto funkcje kontrolne w zakresie ryzyka operacyjnego wykonywane s¹ przez wyspecjalizowane jednostki kontrolne Banku. Istotne miejsce w procesie zarz¹dzania ryzykiem operacyjnym zajmuje proces samooceny. Proces ten ma na celu dokonywanie regularnej weryfikacji jakoœci i adekwatnoœci procesów kontrolnych, identyfikacji i monitorowania ryzyk oraz monitorowanie planów naprawczych, wdra¿anych w obszarach podwy¿szonego ryzyka. Proces kwartalnej samooceny nadzorowany jest przez Komitet, w sk³ad którego wchodz¹ cz³onkowie Zarz¹du Banku. Bank posiada procedury dotycz¹ce zasad i trybu rozliczania strat operacyjnych, okreœlaj¹ce szczegó³owo kompetencje do podejmowania decyzji w zakresie akceptacji odpisów z tytu³u strat operacyjnych, ich ujmowania w ksiêgach rachunkowych oraz trybu raportowania i sporz¹dzania sprawozdañ dotycz¹cych strat operacyjnych. Bank redukuje ryzyko operacyjne poprzez procesy kontrolne, plany awaryjne, ubezpieczenie oraz transfer ryzyka.

Rachunkowoœæ zabezpieczeñ Bank nie stosowa³ dotychczas rachunkowoœci zabezpieczeñ.

Nota 5 Dane o zawartych kontraktach opcji subskrypcji lub sprzeda¿y akcji zwyk³ych Na dzieñ 31 grudnia 2003 roku oraz 31 grudnia 2002 roku Bank nie posiada³ zawartych kontraktów opcji subskrypcji lub sprzeda¿y akcji zwyk³ych.

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 6 Dane o aktywach stanowi¹cych zabezpieczenie zobowi¹zañ w³asnych Banku oraz zobowi¹zañ strony trzeciej Aktywa stanowi¹ce zabezpieczenie zobowi¹zañ w³asnych Banku oraz zobowi¹zañ strony trzeciej na dzieñ 31 grudnia 2003 roku oraz 31 grudnia 2002 roku przedstawione zosta³y w informacjach pod notami objaœniaj¹cymi do bilansu 1, 2 i 6.

Nota 7 Informacje na temat nie ujêtych w bilansie transakcji z przyrzeczeniem odkupu Na dzieñ 31 grudnia 2003 roku nie ujête w bilansie transakcje z przyrzeczeniem odkupu przedstawiaj¹ poni¿sze tabele:

Transakcje Sell-buy-back wed³ug terminów zapadalnoœci do 3 miesiêcy

od 3 miesiêcy do 1 roku

od 1 roku do 5 lat

powy¿ej 5 lat

Razem

Obligacje Skarbu Pañstwa

(283 020)

Obligacje przedsiêbiorstw

(183 430)

Razem

(466 450)

rodzaj papieru w tys. z³

Transakcje Buy-sell-back wed³ug terminów zapadalnoœci do 3 miesiêcy

od 3 miesiêcy do 1 roku

od 1 roku do 5 lat

powy¿ej 5 lat

Razem

Obligacje Skarbu Pañstwa

(283 020)

Razem

(283 020)

rodzaj papieru w tys. z³

Na dzieñ 31 grudnia 2002 roku nie ujête w bilansie transakcje z przyrzeczeniem odkupu przedstawiaj¹ poni¿sze tabele:

Transakcje Sell-buy-back wed³ug terminów zapadalnoœci do 3 miesiêcy

rodzaj papieru w tys. z³

od 3 miesiêcy do 1 roku

od 1 roku do 5 lat

powy¿ej 5 lat

Razem

Obligacje Skarbu Pañstwa

22 816

43 018

63 834

Obligacje przedsiêbiorstw

176 090

3 040

201 946

43 018

244 964

Bony handlowe Razem

197

198

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Transakcje Buy-sell-back wed³ug terminów zapadalnoœci do 3 miesiêcy

od 3 miesiêcy do 1 roku

od 1 roku do 5 lat

powy¿ej 5 lat

Razem

Obligacje Skarbu Pañstwa

(5 000)

Obligacje przedsiêbiorstw

(14 000)

(19 000)

rodzaj papieru w tys. z³

Bony handlowe Razem

Nota 8 Udzielone zobowi¹zania finansowe Udzielone zobowi¹zania finansowe obejmuj¹ niewykorzystane linie kredytowe, otwarte akredytywy importowe, zobowi¹zania z tytu³u zawartych umów depozytowych (lokaty do wydania), dla których termin realizacji zwi¹zany jest jedynie z czasem niezbêdnym do technicznego przygotowania przep³ywu œrodków oraz inne zobowi¹zania pozabilansowe o charakterze finansowym. Dane dotycz¹ce wymienionych udzielonych zobowi¹zañ finansowych wed³ug stanu na dzieñ 31 grudnia 2003 roku oraz 31 grudnia 2002 roku przedstawione s¹ w Dodatkowej Nocie Objaœniaj¹cej 9. Udzielone zobowi¹zania finansowe Banku maj¹ charakter nieodwo³alny, za wyj¹tkiem linii kredytowych, które w kwocie 38 013 tys. z³ na dzieñ 31 grudnia 2003 roku stanowi¹ zobowi¹zania o charakterze warunkowym.

Nota 9 Zobowi¹zania pozabilansowe warunkowe Zobowi¹zania warunkowe udzielone Zobowi¹zania warunkowe udzielone wed³ug poszczególnych kategorii pozabilansowych prezentowa³y siê nastêpuj¹co: w tys. z³ Akredytywy w tym na rzecz jednostek powi¹zanych Gwarancje udzielone w tym na rzecz jednostek powi¹zanych Linie kredytowe udzielone w tym na rzecz jednostek powi¹zanych Lokaty do wydania Pozosta³e zobowi¹zania o charakterze finansowym Zobowi¹zania warunkowe udzielone razem

31 grudnia 2003 roku

31 grudnia 2002 roku

177 306

199 130

4 620

12 265

3 020 936

2 738 719

60 987

84 553

8 034 233

6 662 409

130 217

255 972

3 179 425

646 991

15 058 891

9 600 258

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Akredytywy wed³ug kategorii przedstawia³y siê nastêpuj¹co: 31 grudnia 2003 roku

w tys. z³ Akredytywy importowe wystawione w tym na rzecz jednostek powi¹zanych Akredytywy eksportowe potwierdzone Akredytywy razem

31 grudnia 2002 roku

160 337

187 117

4 620

12 265

16 969

12 013

177 306

199 130

Gwarancje udzielone obejmuj¹ gwarancje sp³aty kredytu za zleceniodawcê, inne gwarancje zap³aty, gwarancje zwrotu zaliczki, gwarancje nale¿ytego wykonania kontraktu, gwarancje przetargowe oraz porêczenia wekslowe. Na zobowi¹zania pozabilansowe utworzone s¹ rezerwy celowe zgodnie z Rozporz¹dzeniem Ministra Finansów z dnia 10 grudnia 2001 r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko zwi¹zane z dzia³alnoœci¹ banków. Na dzieñ 31 grudnia 2003 roku kwota utworzonych rezerw na zobowi¹zania pozabilansowe wynios³a 145 019 tys. z³, w tym na zobowi¹zania pozabilansowe na rzecz jednostek powi¹zanych - 8 496 tys. z³ (31 grudnia 2002 roku: 145 307 tys. z³, w tym na zobowi¹zania pozabilansowe na rzecz jednostek powi¹zanych - 21 405 tys. z³).

Zobowi¹zania warunkowe otrzymane Na dzieñ 31 grudnia 2003 roku kwota zobowi¹zañ warunkowych otrzymanych wynios³a 3 297 354 tys. z³, z tego kwota 2 817 354 tys. z³ dotyczy³a zobowi¹zañ o charakterze gwarancyjnym (31 grudnia 2002 roku: 2 757 436 tys. z³, z tego 2 213 436 tys. z³ zobowi¹zania o charakterze gwarancyjnym). Na dzieñ 31 grudnia 2003 roku Bank posiada³ zobowi¹zania warunkowe o charakterze gwarancyjnym otrzymane od jednostek podporz¹dkowanych w kwocie 13 484 tys. z³ (31 grudnia 2002 roku: 10 855 tys. z³).

Gwarancje i porêczenia emisji papierów wartoœciowych udzielone innym emitentom Umowy gwarancyjne zawarte przez Bank obowi¹zuj¹ce na dzieñ 31 grudnia 2003 roku przedstawia poni¿sza tabela: Nazwa Emitenta - siedziba

Can Pack SA - Kraków

Urtica Finanse SA - Wroc³aw Razem

Rodzaj zawartej umowy

Okres Wynagrodzenie obowi¹zywania Banku umowy

Rodzaj papieru

Zbywalnoœæ papieru

Pierwotna kwota umowna gwarancji do jakiej Bank zobowi¹za³ siê zaanga¿owaæ (w tys. z³)

Zobowi¹zanie gwarancyjne Banku istniej¹ce na dzieñ 31.12.2003 roku (w tys. z³)

10.07.2002 10.10.2004

prowizja

obligacje

na rynku wtórnym, sprzeda¿ niepubliczna

30 000

emisji obligacji 23.01.2001 w ramach Programu 23.01.2004 Sekurytyzacji

prowizja

obligacje

na rynku wtórnym, sprzeda¿ niepubliczna

10 000

nabywania obligacji

40 000

199

200

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Umowy gwarancyjne zawarte przez Bank obowi¹zuj¹ce na dzieñ 31 grudnia 2002 roku przedstawia poni¿sza tabela: Nazwa Emitenta - siedziba

Rodzaj zawartej umowy

Okres Wynagrodzenie obowi¹zywania Banku umowy

Rodzaj papieru

Zbywalnoœæ papieru

Pierwotna kwota umowna gwarancji do jakiej Bank zobowi¹za³ siê zaanga¿owaæ (w tys. z³)

Zobowi¹zanie gwarancyjne Banku istniej¹ce na dzieñ 31.12.2002 roku (w tys. z³)

Can Pack SA - Kraków

nabywania obligacji

10.07.2002 dyskonto lub zysk na ró¿nicy 10.07.2003 kursowej, prowizja dealerska

obligacje

na rynku wtórnym, sprzeda¿ niepubliczna

30 000

7 000

Polski Koncern Naftowy Orlen SA - P³ock

nabywania obligacji

06.07.2001 dyskonto lub zysk na ró¿nicy 21.11.2003 kursowej, prowizja dealerska

obligacje

na rynku wtórnym, sprzeda¿ niepubliczna

50 000

30 310

kupon odsetkowy, prowizja

obligacje

na rynku wtórnym, sprzeda¿ niepubliczna

10 000

3 800

kupon odsetkowy

obligacje komunalne

na rynku wtórnym, sprzeda¿ niepubliczna

33 100

Urtica Finanse SA - Wroc³aw Miasto Gdañsk

emisji obligacji 25.08.2002 w ramach Programu 24.08.2003 Sekurytyzacji agencyjna

31.10.1996 26.06.2003

Razem

41 110

Nota 10 Wyp³ata dywidendy W dniu 23 marca 2004 roku Zarz¹d Banku podj¹³ uchwa³ê w sprawie proponowanego podzia³u zysku za 2003 rok. Zarz¹d Banku zaproponowa³ przeznaczyæ na wyp³atê dywidendy kwotê 241 720 260,00 z³. Powy¿sza propozycja oznacza, ¿e dywidenda przypadaj¹ca na jedn¹ akcjê wynosi 1 z³oty 85 groszy. Zarz¹d Banku zaproponowa³ termin ustalenia prawa do dywidendy na dzieñ 26 lipca 2004 roku oraz termin wyp³aty dywidendy na dzieñ 1 wrzeœnia 2004 roku. Powy¿sza propozycja Zarz¹du Banku zostanie przed³o¿ona Radzie Nadzorczej do zaopiniowania, a nastêpnie Walnemu Zgromadzeniu do zatwierdzenia. Bank nie emitowa³ akcji uprzywilejowanych.

Nota 11 Zobowi¹zania z tytu³u zatwierdzonej do wyp³aty dywidendy Na dzieñ 31 grudnia 2003 roku Bank nie posiada³ zobowi¹zañ z tytu³u zatwierdzonej do wyp³aty dywidendy z podzia³u zysku za lata ubieg³e.

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 12 Zobowi¹zania wobec bud¿etu pañstwa lub gminy Na dzieñ 31 grudnia 2003 roku oraz 31 grudnia 2002 roku Bank nie posiada³ zobowi¹zañ wobec bud¿etu pañstwa lub gminy z tytu³u uzyskania prawa w³asnoœci budynków i budowli.

Nota 13 Dzia³alnoœæ zaniechana W 2003 roku Bank nie zaniecha³ ¿adnej formy dzia³alnoœci i nie przewiduje zaniechañ ¿adnej formy dzia³alnoœci w 2004 roku.

Nota 14 Koszt wytworzenia œrodków trwa³ych w budowie, œrodków trwa³ych na w³asne potrzeby W 2003 oraz w 2002 roku Bank nie ponosi³ kosztów wytworzenia œrodków trwa³ych w budowie oraz œrodków trwa³ych na w³asne potrzeby.

Nota 15 Poniesione oraz planowane nak³ady inwestycyjne Nak³ady poniesione na œrodki trwa³e w budowie oraz na wartoœci niematerialne i prawne na dzieñ 31 grudnia 2003 roku wynosi³y 18 489 tys. z³ (31 grudnia 2002 roku kwota: 15 588 tys. z³). Nak³ady inwestycyjne w okresie najbli¿szych 12 miesiêcy planowane s¹ w wysokoœci 60 917 tys. z³ i dotycz¹ w g³ównej mierze nak³adów z zakresu technologii informatycznych oraz wydatków na rzecz modernizacji i wyposa¿enia budynków.

Nota 16 Transakcje z podmiotami powi¹zanymi Transakcje z akcjonariuszami Banku posiadaj¹cymi co najmniej 20% g³osów na Walnym Zgromadzeniu Na dzieñ 31 grudnia 2003 roku akcjonariuszem Banku posiadaj¹cym bezpoœrednio lub poœrednio poprzez podmioty

201

202

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

zale¿ne co najmniej 20% g³osów na Walnym Zgromadzeniu Banku by³ jeden podmiot tj. Citibank Overseas Investment Corporation (COIC) podmiot zale¿ny od Citibank N.A. posiadaj¹cy 89,33% g³osów na Walnym Zgromadzeniu Banku. Liczba posiadanych przez COIC akcji wynosi³a 116 717 574 co stanowi³o 89,33% kapita³u zak³adowego Banku. Liczba g³osów wynikaj¹cych z posiadanych przez COIC akcji wynosi³a 116 717 574, co stanowi³o 89,33% ogólnej liczby g³osów na Walnym Zgromadzeniu Banku. W 2003 roku zmianie uleg³a struktura w³asnoœci znacznych pakietów akcji. Postanowieniem z dnia 16 czerwca 2003 roku S¹d zarejestrowa³ podwy¿szenie kapita³u zak³adowego Banku z kwoty 500 902 400 z³otych do kwoty 522 638 400 z³otych na skutek zamiany przez Powszechny Zak³ad Ubezpieczeñ S.A., kolejnych obligacji zamiennych emisji I na akcje Banku w iloœci 5 434 000 o wartoœci nominalnej 4 z³ote ka¿da, o ³¹cznej wartoœci 21 736 000 z³otych. Na skutek podwy¿szenia kapita³u zak³adowego udzia³ COIC w kapitale zak³adowym Banku zmniejszy³ siê z 93,2% do 89,33% ogólnej liczby posiadanych akcji w kapitale zak³adowym Banku. COIC wraz z innymi podmiotami wchodz¹cymi w sk³ad Citigroup Inc. realizuje z Bankiem szereg transakcji. Nale¿noœci i zobowi¹zania bilansowe (bez odsetek) i pozabilansowe wobec jednostek Citigroup Inc. przedstawiaj¹ siê nastêpuj¹co: w tys. z³

31 grudnia 2003 roku

31 grudnia 2002 roku

5 501 845

2 185 108

5 485 132

2 183 036

479 118

509 628

Depozyty

263 010

292 046

Kredyty otrzymane

216 108

217 582

3 258 637

50 308

Nale¿noœci, w tym: Lokaty Zobowi¹zania, w tym:

Pozabilansowe zobowi¹zania udzielone Pozabilansowe zobowi¹zania otrzymane Transakcje pochodnymi instrumentami finansowymi

555 471

468 933

97 279 361

64 062 560

W dniu 3 czerwca 2003 roku spó³ka zale¿na Handlowy-Leasing S.A. zawar³a umowê o kredyt d³ugoterminowy z Citibank N.A., Bahrain Branch celem finansowania transakcji leasingowych. Zgodnie z umow¹ kredytow¹, Citibank N.A., Bahrain Branch udostêpni³ spó³ce kredyt o równowartoœci 100 mln USD, oprocentowany wed³ug stawki LIBOR 1M dla EUR plus 5 punktów bazowych w skali roku. Ostateczny termin wykorzystania kredytu up³ywa z dniem 31 grudnia 2004 roku, natomiast termin sp³aty kredytu up³ywa z dniem 31 grudnia 2006 roku. W dniu 31 grudnia 2003 roku Bank zawar³ z Citibank N.A., jedynym akcjonariuszem Citibank Overseas Investment Corporation, która jest wiêkszoœciowym akcjonariuszem Banku nastêpuj¹ce umowy: - umowê o œwiadczenie us³ugi CitiDirect, której przedmiotem jest œwiadczenie przez Citibank N.A. (jako us³ugodawcê) na rzecz Banku (jako us³ugobiorcê) us³ug zwi¹zanych z korzystaniem przez Bank i jego klientów z internetowego serwisu obs³ugi transakcyjnej CitiDirect; - umowê o œwiadczenie us³ugi systemów informatycznych, której przedmiotem jest œwiadczenie przez Citibank N.A. (jako us³ugodawcê) na rzecz Banku (jako us³ugobiorcê) us³ug zwi¹zanych z korzystaniem przez Bank lub jego klientów z szeregu systemów informatycznych do obs³ugi dzia³alnoœci operacyjnej Banku;

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

- umowê dotycz¹c¹ uczestnictwa w programach motywacyjnych Citigroup Inc okreœlaj¹c¹ ogólne zasady realizacji programów motywacyjnych dla pracowników Banku oraz refundacji przez Bank na rzecz Citigroup kosztów realizacji tych programów, których wysokoœæ bêdzie uzale¿niona od wyników realizacji.

Transakcje z jednostkami podporz¹dkowanymi Nale¿noœci wed³ug wartoœci bilansowej (bez odsetek) oraz uzyskane przychody od jednostek zale¿nych, wspó³zale¿nych i stowarzyszonych na dzieñ 31 grudnia 2003 roku przedstawiaj¹ siê nastêpuj¹co: Zale¿ne

Wspó³zale¿ne

- rachunków bie¿¹cych

637 777

21 274

659 051

- kredytów udzielonych

95 840

- po¿yczek podporz¹dkowanych

10 000

- obligacji zamiennych na akcje

70 159

- rachunków bie¿¹cych

3 694

- kredytów udzielonych

813 776

21 274

5 323

9 017

844 067

24 639

700

2 451

27 790

w tys. z³

Stowarzyszone

Razem

Nale¿noœci netto: od jednostek finansowych - z tytu³u

od pozosta³ych jednostek - z tytu³u

Nale¿noœci razem Przychody z tytu³u odsetek i prowizji

W ogólnej kwocie przychodów z tytu³u odsetek i prowizji znajduje siê kwota 5 441 tys. z³ dotycz¹ca otrzymanych odsetek od po¿yczek podporz¹dkowanych udzielonych jednostkom zale¿nym. Na dzieñ 31 grudnia 2003 roku kwota utworzonych rezerw na nale¿noœci od jednostek zale¿nych, wspó³zale¿nych i stowarzyszonych wynosi³a 141 453 tys. z³. Zobowi¹zania (bez odsetek) oraz poniesione koszty wobec jednostek zale¿nych, wspó³zale¿nych i stowarzyszonych na 31 grudnia 2003 roku przedstawiaj¹ siê nastêpuj¹co: Zale¿ne

Wspó³zale¿ne

- rachunków bie¿¹cych

229 187

229 278

- depozytów przyjêtych

84 767

- rachunków bie¿¹cych

9 589

- depozytów przyjêtych

16 207

313 954

25 813

339 841

13 219

1 603

14 837

w tys. z³

Stowarzyszone

Razem

Zobowi¹zania: wobec jednostek finansowych - z tytu³u

wobec pozosta³ych jednostek - z tytu³u

Zobowi¹zania razem Poniesione koszty z tytu³u odsetek i prowizji

203

204

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

W 2003 roku mia³y miejsce nastêpuj¹ce transakcje dotycz¹ce jednostek podporz¹dkowanych: - Bank wraz ze swoim podmiotem zale¿nym Handlowy Inwestycje II Sp. z o.o. dokona³ sprzeda¿y ca³ego posiadanego pakietu akcji jednostki stowarzyszonej ZO Bytom S.A. z siedzib¹ w Bytomiu. Sprzedany pakiet akcji stanowi³ ³¹cznie 27,64% (odpowiednio przez Bank -18,46%, przez Handlowy Inwestycje II Sp. z o.o. - 9,18%) udzia³u w kapitale zak³adowym i tyle samo g³osów na walnym zgromadzeniu tej jednostki. - sprzeda¿ ca³ego posiadanego pakietu udzia³ów jednostki zale¿nej „Bytom Collection” Sp. z o.o. z siedzib¹ w Radzionkowie, reprezentuj¹cych 100% udzia³u w kapitale i tyle¿ samo g³osów na zgromadzeniu wspólników tej jednostki; - sprzeda¿ wszystkich posiadanych akcji jednostki zale¿nej Handlowy Leasing S.A. z siedzib¹ w Warszawie w ramach Grupy Kapita³owej Banku na rzecz jednostki zale¿nej Handlowy Inwestycje Sp. z o.o.. Sprzedany przez Bank pakiet akcji stanowi³ 0,01% udzia³u w kapitale tej jednostki. W wyniku tej transakcji jednostka Handlowy Inwestycje Sp. z o.o. posiada³a 100% udzia³u w kapitale i tyle¿ samo g³osów na walnym zgromadzeniu jednostki Handlowy Leasing S.A; - objêcie przez jednostkê Handlowy Inwestycje Sp. z o.o. udzia³ów w podwy¿szonym kapitale zak³adowym jednostki Citileasing Sp. z o.o. Objêcie udzia³ów pokryte zosta³o aportem stanowi¹cym akcje jednostki Handlowy Leasing S.A. W wyniku tej transakcji jednostka Handlowy Inwestycje Sp. z o.o. posiada 2,53% udzia³u w kapitale Citileasing Sp. z o.o. i tyle¿ samo g³osów na zgromadzeniu wspólników tej jednostki, zaœ jednostka Citileasing Sp. z o.o. posiada 100% udzia³u w kapitale Handlowy Leasing S.A. i tyle¿ samo g³osów na walnym zgromadzeniu tej jednostki; - przejêcie przez Bank maj¹tku z tytu³u likwidacji jednostki zale¿nej Budowa Centrum Plac Teatralny Sp. z o.o. w likwidacji, w której Bank posiada³ 61,25% udzia³u w kapitale i tyle¿ samo g³osów na zgromadzeniu wspólników spó³ki; - zwrot dop³aty na rzecz Banku, wniesionej przez Bank do jednostki zale¿nej Handlowy Inwestycje Sp. z o.o., w ³¹cznej kwocie 27 000 tys. z³, zgodnie z uchwa³¹ Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników spó³ki Handlowy Inwestycje Sp. z o.o. z dnia 2 kwietnia 2003 roku; - zwrot dop³aty na rzecz Banku, wniesionej przez Bank do jednostki zale¿nej Handlowy Inwestycje II Sp. z o.o., w ³¹cznej kwocie 15 000 tys. z³, zgodnie z uchwa³¹ Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników spó³ki Handlowy Inwestycje Sp. z o.o. z dnia 2 kwietnia 2003 roku. - sprzeda¿ ca³ego posiadanego pakietu akcji jednostki wspó³zale¿nej PKO/Handlowy Powszechne Towarzystwo Emerytalne S.A. z siedzib¹ w Warszawie, w której Bank posiada³ 50% udzia³u w kapitale i tyle¿ samo g³osów na walnym zgromadzeniu spó³ki.

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nale¿noœci wed³ug wartoœci bilansowej (bez odsetek) oraz uzyskane przychody od jednostek zale¿nych, wspó³zale¿nych i stowarzyszonych na dzieñ 31 grudnia 2002 roku przedstawiaj¹ siê nastêpuj¹co: Zale¿ne

Wspó³zale¿ne

Stowarzyszone

Razem

Nale¿noœci netto: od jednostek finansowych - z tytu³u - rachunków bie¿¹cych

666 746

666 755

- kredytów udzielonych

165 977

- po¿yczek podporz¹dkowanych

99 572 59 795

99 572

- obligacji zamiennych na akcje

59 795

od pozosta³ych jednostek - z tytu³u - kredytów udzielonych Nale¿noœci razem Przychody z tytu³u odsetek i prowizji

2 255

24 994

27 249

994 345

24 994

1 019 348

33 401

250

6 980

40 631

W ogólnej kwocie przychodów z tytu³u odsetek i prowizji znajduje siê kwota 5 418 tys. z³ dotycz¹ca otrzymanych odsetek od po¿yczek podporz¹dkowanych udzielonych jednostkom zale¿nym. Na dzieñ 31 grudnia 2002 roku kwota utworzonych rezerw na nale¿noœci od jednostek zale¿nych, wspó³zale¿nych i stowarzyszonych wynosi³a 77 137 tys. z³. Zobowi¹zania (bez odsetek) oraz poniesione koszty wobec jednostek zale¿nych, wspó³zale¿nych i stowarzyszonych na dzieñ 31 grudnia 2002 roku przedstawiaj¹ siê nastêpuj¹co: Zale¿ne

Wspó³zale¿ne

Stowarzyszone

Razem

- rachunków bie¿¹cych

248 141

9 756

257 918

- depozytów przyjêtych

110 399

110 420

- rachunków bie¿¹cych

7 380

- depozytów przyjêtych

19 254

358 540

9 777

26 655

394 972

19 600

167

2 840

22 607

Zobowi¹zania: wobec jednostek finansowych - z tytu³u

wobec pozosta³ych jednostek - z tytu³u

Zobowi¹zania razem Poniesione koszty z tytu³u odsetek i prowizji

W 2002 roku mia³y miejsce nastêpuj¹ce transakcje dotycz¹ce jednostek podporz¹dkowanych: - nabycie dodatkowych akcji jednostki Bank Rozwoju Cukrownictwa S.A. W wyniku tej transakcji Bank posiada 100% udzia³u w kapitale i tyle¿ samo g³osów na walnym zgromadzeniu tej jednostki. Nabycie tej jednostki ma na celu wy³¹cznie jej odsprzeda¿ (likwidacjê); - sprzeda¿ wszystkich posiadanych akcji spó³ki Cuprum Bank S.A., reprezentuj¹cych 55,26 % udzia³u w kapitale i 50,20% w g³osach na walnym zgromadzeniu tej jednostki;

205

206

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

- sprzeda¿ ca³ego pakietu udzia³ów w spó³ce Tower Service Sp. z o.o., w której Bank posiada³ 50,30% udzia³u w kapitale i tyle¿ samo g³osów na zgromadzeniu wspólników tej jednostki; - sprzeda¿ wszystkich posiadanych akcji jednostki Bank Handlowy International S.A. z siedzib¹ w Luksemburgu reprezentuj¹cych 73,12% udzia³u w kapitale i tyle¿ samo g³osów na walnym zgromadzeniu tej jednostki; - nabycie udzia³ów jednostki „Bytom Collection” Sp. z o.o. z siedzib¹ w Radzionkowie w drodze restrukturyzacji zad³u¿enia. W wyniku tej transakcji Bank posiada³ 100% udzia³u w kapitale i tyle¿ samo g³osów na zgromadzeniu wspólników tej jednostki. Nabycie tej jednostki mia³o na celu jej odsprzeda¿; - sprzeda¿ wszystkich udzia³ów posiadanych w spó³ce Obs³uga Funduszy Inwestycyjnych Sp. z o.o., które uprawnia³y do 50,00% udzia³u w kapitale spó³ki i g³osach na zgromadzeniu wspólników tej jednostki; - sprzeda¿ ca³ego pakietu akcji w spó³ce Polska Gie³da Finansowa S.A., w której Bank posiada³ 22,90% udzia³u w kapitale i tyle¿ samo g³osów na walnym zgromadzeniu tej jednostki; - sprzeda¿ ca³ego posiadanego pakietu akcji jednostki stowarzyszonej Hortex Holding S.A. z siedzib¹ w P³oñsku, w której Bank posiada³ 31,09% udzia³u w kapitale i tyle¿ samo g³osów na walnym zgromadzeniu tej jednostki.

Bank nie zawiera³ ¿adnych znacz¹cych transakcji z podmiotami powi¹zanymi, tj. przeniesienia praw i zobowi¹zañ z: - osobami zarz¹dzaj¹cymi i nadzoruj¹cymi Bank, - ma³¿onkami, rodzeñstwem lub wstêpnymi i zstêpnymi osób zarz¹dzaj¹cych i nadzoruj¹cych Bank, innymi osobami bliskimi osób zarz¹dzaj¹cych i nadzoruj¹cych Bank.

Procentowy udzia³ transakcji z podmiotami powi¹zanymi w poszczególnych kategoriach transakcji ogó³em realizowanych przez Bank Na dzieñ 31 grudnia 2003 roku udzia³ procentowy przypadaj¹cy na transakcje z podmiotami powi¹zanymi przedstawia poni¿sza tabela: Kategorie transakcji w tys. z³

Nale¿noœci D³u¿ne papiery wartoœciowe Zobowi¹zania Pozabilansowe zobowi¹zania udzielone Pozabilansowe zobowi¹zania otrzymane Transakcje pochodnymi instrumentami finansowymi

Transakcje z jednostkami Citigroup Inc.

Transakcje z jednostkami podporz¹dkowanymi

5 501 845

773 908

6 275 753

29,44

70 159

2,04

Razem transakcje z podmiotami powi¹zanymi

Udzia³ %

479 118

339 841

818 959

3,68

3 258 637

195 824

3 454 461

22,94

555 471

13 484

568 955

17,25

97 279 361

57,99

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

207

Na dzieñ 31 grudnia 2003 roku udzia³ procentowy przypadaj¹cy na transakcje z podmiotami powi¹zanymi przedstawia poni¿sza tabela: Kategorie transakcji w tys. z³

Nale¿noœci

Transakcje z jednostkami Citigroup Inc.

Transakcje z jednostkami podporz¹dkowanymi

Razem transakcje z podmiotami powi¹zanymi

Udzia³ %

2 185 108

959 553

3 144 661

17,05

59 795

1,37

509 628

394 972

904 600

4,51

50 308

352 790

403 098

4,20

468 933

10 855

479 788

17,40

64 062 560

54,86

D³u¿ne papiery wartoœciowe Zobowi¹zania Pozabilansowe zobowi¹zania udzielone Pozabilansowe zobowi¹zania otrzymane Transakcje pochodnymi instrumentami finansowymi

Zaanga¿owanie kredytowe Banku wobec podmiotów powi¹zanych dotyczy³o kredytów i po¿yczek udzielonych jednostkom Grupy Kapita³owej Banku. Zasady kredytowania przez Bank jednostek Grupy Kapita³owej Banku s¹ identyczne, jak dla klientów zewnêtrznych.

Nota 17 Informacja o wspólnych przedsiêwziêciach, które nie podlegaj¹ konsolidacji W 2003 oraz w 2002 roku Bank nie prowadzi³ wspólnych przedsiêwziêæ z podmiotami powi¹zanymi.

Nota 18 Przychody i koszty prowadzenia dzia³alnoœci maklerskiej Bank nie prowadzi dzia³alnoœci maklerskiej w ramach swojej struktury. Dzia³alnoœæ maklerska realizowana jest za poœrednictwem spó³ki zale¿nej Dom Maklerski Banku Handlowego S.A., w której Bank posiada 100% udzia³ów.

Nota 19 Odpisy nale¿noœci nieœci¹galnych Na dzieñ 31 grudnia 2003 roku kwota nale¿noœci nieœci¹galnych odpisanych w ciê¿ar utworzonych rezerw wynosi³a 55 011 tys. z³ (31grudnia 2002 roku: 46 594 tys. z³).

208

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 20 Rezerwy na zobowi¹zania wobec pracowników Na dzieñ 31 grudnia 2003 roku kwota rezerw na przysz³e zobowi¹zania wobec pracowników wynosi³a 98 597 tys. z³ (31 grudnia 2002 roku: 86 749 tys. z³), z tego: - rezerwa na wynagrodzenia i koszty pochodne od wynagrodzeñ w kwocie 73 597 tys. z³ (31 grudnia 2002 roku: 32 417 tys. z³), - rezerwa na osobowe koszty restrukturyzacji utworzona w zwi¹zku z po³¹czeniem Banku z Citibankiem (Poland) S.A. w kwocie 29 332 tys. z³ na dzieñ 31 grudnia 2002 roku, - rezerwa na odprawy emerytalne i nagrody za wieloletni¹ pracê w kwocie 25 000 tys. z³ (31 grudnia 2002 roku: 25 000 tys. z³).

Nota 21 Finansowanie Pracowniczych Programów Emerytalnych Bank dla swoich pracowników utworzy³ Pracowniczy Program Emerytalny („Program”), którego celem jest gromadzenie oraz pomna¿anie poprzez inwestowanie przez Polski Pracowniczy Fundusz Emerytalny DIAMENT („PPFE”) œrodków finansowych pochodz¹cych ze sk³adek wp³acanych w ramach Programu na indywidualny rachunek uczestnika PPFE, dla zapewnienia wyp³aty œwiadczenia w wieku emerytalnym lub w przypadku uzyskania przez uczestnika uprawnieñ do œwiadczeñ rentowych z tytu³u niezdolnoœci do pracy. Sk³adki op³acane przez Bank dla uczestników programu sk³adaj¹ siê ze sk³adki podstawowej w wysokoœci 3% indywidualnego wynagrodzenia pracownika oraz dodatku emerytalnego stanowi¹cego uzupe³nienie sk³adki podstawowej do wysokoœci 7 lub 8% wynagrodzenia zasadniczego pracownika. Ka¿dy pracownik - uczestnik Programu mo¿e równie¿ dop³acaæ z w³asnych œrodków sk³adkê dodatkow¹. Aktywami PPFE zarz¹dza Polskie Pracownicze Towarzystwo Emerytalne DIAMENT S.A.(„PPTE”) Sk³adki wp³acane do PPFE s¹ w ca³oœci inwestowane w jednostki uczestnictwa Specjalistycznego Otwartego Funduszu Inwestycyjnego Kapita³ Handlowy Senior, zarz¹dzanego przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Banku Handlowego S.A. („TFI BH”). Z uwagi na niezrealizowanie za³o¿eñ trzyletniej strategii przyjêtej dla PPTE oraz uwzglêdniaj¹c brak perspektyw na ich realizacje w przysz³oœci, Zarz¹d Banku, maj¹c na wzglêdzie interes pracowników Banku bêd¹cych uczestnikami Programu w formie PPFE podj¹³ decyzjê o zmianie formy pracowniczego programu emerytalnego w drodze przeniesienia z PPFE aktywów wniesionych na rzecz uczestników bêd¹cych pracownikami Banku, do Pracowniczego Programu Emerytalnego w formie umowy z CitiSenior SFIO („PPE CitiSenior”) zarz¹dzanym przez TFI BH. Zgodnie z Uchwa³¹ nr 25 Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia PPTE z dnia 23 czerwca 2003 roku podjêta zosta³a decyzja o rozwi¹zaniu Spó³ki i z tym dniem nast¹pi³o otwarcie jej likwidacji.

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 22 Us³ugi powiernictwa papierów wartoœciowych Departament Powiernictwa Papierów Wartoœciowych prowadzi dzia³alnoœæ na podstawie przepisów prawa polskiego i zgodnie z miêdzynarodowymi standardami us³ug powiernictwa papierów wartoœciowych. Dziêki temu potrafi sprostaæ wymogom najwiêkszych i najbardziej wymagaj¹cych klientów instytucjonalnych. Departament stanowi integraln¹ czêœæ globalnej struktury Citigroup, dzia³aj¹cej pod nazw¹ Global Transaction Services, która oferuje us³ugi zwi¹zane z bankowoœci¹ transakcyjn¹, równie¿ w obrocie papierami wartoœciowymi. Bank jest liderem na rynku banków depozytariuszy w Polsce. Oferuje us³ugi w zakresie powiernictwa papierów wartoœciowych tak zagranicznym inwestorom instytucjonalnym, jak i krajowym podmiotom finansowym, szczególnie funduszom inwestycyjnym i emerytalnym. W ramach regulaminowej dzia³alnoœci, na podstawie zezwolenia Komisji Papierów Wartoœciowych i Gie³d, Departament prowadzi rachunki papierów wartoœciowych, rozlicza transakcje w obrocie papierami wartoœciowymi, zapewnia obs³ugê wyp³at dywidend i odsetek, wycenê portfela aktywów, indywidualne raporty, a tak¿e aran¿uje reprezentowanie klientów w walnych zgromadzeniach akcjonariuszy spó³ek publicznych. Ponadto, Departament œwiadczy us³ugi prowadzenia rejestru zagranicznych papierów wartoœciowych, w ramach których poœredniczy w rozliczaniu transakcji klientów krajowych na rynkach zagranicznych. Bank aktywnie dzia³a na rzecz doskonalenia regulacji prawnych rynku papierów wartoœciowych, uczestnicz¹c poprzez delegowanych przedstawicieli w pracach Rady Banków Depozytariuszy przy Zwi¹zku Banków Polskich. Silna pozycja Banku uzasadnia przedstawianie w³asnych propozycji zmian w przepisach prawnych oraz kreowania praktyk przybli¿aj¹cych nasz rynek do standardów miêdzynarodowych. Wykorzystuj¹c w³asne zasoby, doœwiadczenie i kompetencje, pracownicy Banku wspó³pracuj¹ z Komisj¹ Papierów Wartoœciowych i Gie³d, Krajowym Depozytem Papierów Wartoœciowych S.A., Gie³d¹ Papierów Wartoœciowych w Warszawie S.A. oraz Komisj¹ Nadzoru Ubezpieczeñ i Funduszy Emerytalnych przy wprowadzaniu nowych rozwi¹zañ systemowych. W okresie minionego roku Bank zakoñczy³ wdra¿anie zmian w procesie obs³ugi zagranicznych poœredników finansowych. Nowy proces rozliczeñ transakcji, oparty na zasadach art. 34a Ustawy o publicznym obrocie papierami wartoœciowymi, przyczyni³ siê do wzrostu bezpieczeñstwa aktywów rejestrowanych przez Bank na rachunkach papierów wartoœciowych.

Liczba rachunków papierów wartoœciowych W dniu 31 grudnia 2003 roku Bank prowadzi³ 5 287 rachunków papierów wartoœciowych.

Depozytariusz dla otwartych funduszy emerytalnych Commercial Union OFE BPH CU WBK AIG OFE SAMPO OFE OFE Pocztylion Pekao OFE Generali OFE ING Nationale Nederlanden Polska OFE

209

210

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Depozytariusz dla funduszy inwestycyjnych Bank pe³ni³ obowi¹zki depozytariusza dla dziewiêtnastu funduszy inwestycyjnych, zarz¹dzanych przez nastêpuj¹ce Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych: SKARBIEC TFI S.A. BZ WBK AIB TFI S.A. SEB TFI S.A. PIONEER PEKAO TFI S.A. DWS Polska TFI S.A.

Nota 23 Sekurytyzacja aktywów Na dzieñ 31 grudnia 2003 roku oraz 31 grudnia 2002 roku Bank nie posiada³ wierzytelnoœci objêtych sekurytyzacj¹.

Nota 24 Informacja o zatrudnieniu W 2003 roku przeciêtne zatrudnienie Banku wynosi³o 4 822 etatów, w tym na stanowiskach robotniczych 44 (w 2002 roku: 4 882 etaty, w tym na stanowiskach robotniczych 44).

Nota 25 Wynagrodzenia i nagrody (w pieni¹dzu i w naturze), ³¹cznie z wynagrodzeniami z zysku, wyp³acone lub nale¿ne osobom zarz¹dzaj¹cym i nadzoruj¹cym Bank Wynagrodzenia osób pe³ni¹cych funkcjê zarz¹dzaj¹cych Bankiem (cz³onków Zarz¹du i Dyrektorów Zarz¹dzaj¹cych), w tym by³ych cz³onków Zarz¹du Banku nie pe³ni¹cych funkcji na dzieñ 31 grudnia 2003 roku wynios³y w 2003 roku 23 542 tys. z³ (w 2002 roku: 8 598 tys. z³*). W ogólnej kwocie wynagrodzenia cz³onków Zarz¹du w 2003 roku kwota 4 114 tys. z³ dotyczy³a wynagrodzenia zasadniczego, kwota 1 368 tys. z³ nagród i premii, kwota 577 tys. z³ - op³aconych sk³adek z tytu³u polis ubezpieczeniowych, zaœ kwota 15 608 tys. z³. dotyczy³a nale¿nych œwiadczeñ z tytu³u odpraw, odszkodowañ i opcji mened¿erskich. Wynagrodzenia osób zarz¹dzaj¹cych Bankiem z tytu³u pe³nienia przez nich funkcji w organach jednostek zale¿nych i wspó³zale¿nych od Banku oraz z Bankiem stowarzyszonych w 2003 roku wynios³y ³¹cznie 8 tys. z³ (w 2002 roku: 11 tys. z³*).

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Wynagrodzenia osób pe³ni¹cych funkcjê nadzoruj¹cych Bank w 2003 roku wynios³y ³¹cznie 426 tys. z³ (w 2002 roku: 314 tys. z³*). Osoby nadzoruj¹ce Bank nie otrzymywa³y w powy¿szych okresach wynagrodzeñ z tytu³u pe³nienia przez nich funkcji w organach jednostek zale¿nych i wspó³zale¿nych od Banku oraz z Bankiem stowarzyszonych. * Dane dotycz¹ce 2002 roku obejmuj¹ dane osób pe³ni¹cych funkcjê zarz¹dzaj¹cych Bankiem i nadzoruj¹cych Bank na dzieñ 31 grudnia 2002 roku.

Nota 26 Zaliczki, po¿yczki, kredyty, gwarancje i porêczenia udzielone pracownikom, osobom zarz¹dzaj¹cym i nadzoruj¹cym Bank Zaanga¿owanie Banku z tytu³u zaliczek, po¿yczek, kredytów, gwarancji i porêczeñ udzielonych pracownikom, osobom zarz¹dzaj¹cym i nadzoruj¹cym Bank na dzieñ 31 grudnia 2003 roku przedstawia siê nastêpuj¹co: Zaliczki

Gwarancje i porêczenia

Po¿yczki i kredyty bankowe*

138

1 327

69 126

45 135

Osoby zarz¹dzaj¹ce

331

650

Osoby nadzoruj¹ce

Osoby osobiœcie powi¹zane z osobami zarz¹dzaj¹cymi i nadzoruj¹cymi

138

1 658

69 776

45 135

w tys. z³

Pracownicy

Razem:

Po¿yczki z Zak³adowego Funduszu Œwiadczeñ Socjalnych

* Oprocentowanie oraz harmonogram sp³at po¿yczek i kredytów bankowych ustalane s¹ na warunkach rynkowych.

Na dzieñ 31 grudnia 2003 roku pracownicy, osoby zarz¹dzaj¹ce i nadzoruj¹ce Bank oraz osoby osobiœcie powi¹zane z osobami zarz¹dzaj¹cymi i nadzoruj¹cymi Bank nie korzysta³y z zaliczek, po¿yczek, kredytów, gwarancji i porêczeñ udzielonych przez jednostki zale¿ne i wspó³zale¿ne od Banku oraz z Bankiem stowarzyszone. Zaanga¿owanie Banku z tytu³u zaliczek, po¿yczek, kredytów, gwarancji i porêczeñ udzielonych pracownikom, osobom zarz¹dzaj¹cym i nadzoruj¹cym Bank na dzieñ 31 grudnia 2002 roku przedstawia siê nastêpuj¹co: Zaliczki

Gwarancje i porêczenia

Po¿yczki i kredyty bankowe*

w tys. z³

Pracownicy

Po¿yczki z Zak³adowego Funduszu Œwiadczeñ Socjalnych

1 466

1 780

47 920

47 123

Osoby zarz¹dzaj¹ce

677

545

Osoby nadzoruj¹ce

Osoby osobiœcie powi¹zane z osobami zarz¹dzaj¹cymi i nadzoruj¹cymi

1 466

2 457

47 465

47 123

Razem:

* Oprocentowanie oraz harmonogram sp³at po¿yczek i kredytów bankowych ustalane s¹ na warunkach rynkowych.

211

212

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Na dzieñ 31 grudnia 2002 roku pracownicy, osoby zarz¹dzaj¹ce i nadzoruj¹ce Bank oraz osoby osobiœcie powi¹zane z osobami zarz¹dzaj¹cymi i nadzoruj¹cymi Bank nie korzysta³y z zaliczek, po¿yczek, kredytów, gwarancji i porêczeñ udzielonych przez jednostki zale¿ne i wspó³zale¿ne od Banku oraz z Bankiem stowarzyszone.

Nota 27 Znacz¹ce zdarzenia dotycz¹ce lat ubieg³ych ujête w sprawozdaniu finansowym za 2003 rok W 2003 roku nie wyst¹pi³y w Banku znacz¹ce zdarzenia dotycz¹ce lat ubieg³ych, które mia³yby istotny wp³yw na sprawozdanie finansowe Banku za 2003 rok.

Nota 28 Znacz¹ce zdarzenia po dniu bilansowym, które nie zosta³y uwzglêdnione w sprawozdaniu finansowym za 2003 rok Po dniu 31 grudnia 2003 roku nie wyst¹pi³y zdarzenia, nie ujête w sprawozdaniu finansowym za 2003 rok, mog¹ce w znacz¹cy sposób wp³yn¹æ na wyniki Banku.

Nota 29 Znacz¹ce zdarzenia dotycz¹ce bie¿¹cego okresu, maj¹ce wp³yw na istotn¹ zmianê struktury pozycji bilansowych oraz wyniku finansowego Zwyczajne Walne Zgromadzenie Banku z dnia 25 czerwca 2003 roku podjê³o uchwa³y, w tym miêdzy innymi uchwa³ê w sprawie podzia³u zysku za 2002 rok oraz okreœlenia dnia dywidendy i terminu wyp³aty dywidendy. Zwyczajne Walne Zgromadzenie postanowi³o: 1) zysk za 2002 rok w kwocie: 242 688 826 z³otych 90 groszy podzieliæ w sposób nastêpuj¹cy: a) dywidenda dla akcjonariuszy i obligatariuszy posiadaj¹cych obligacje zamienne emisji I - 241 720 260 z³otych co oznacza, i¿ kwota dywidendy przypadaj¹ca zarówno na jedn¹ akcjê jak i na obligacjê wynosi 1 z³oty 85 groszy, b) odpis na kapita³ rezerwowy - 968 566 z³otych 90 groszy, 2) okreœliæ dzieñ dywidendy na dzieñ 25 lipca 2003 roku, 3) okreœliæ termin wyp³aty dywidendy na dzieñ 1 wrzeœnia 2003 roku. W dniu 2 lipca 2003 roku Bank otrzyma³ Postanowienie S¹du Rejonowego dla m.st. Warszawy XIX Wydzia³ Gospodarczy Krajowego Rejestru S¹dowego z dnia 16 czerwca 2003 r. sygn. akt WA XIX NS-REJ KRS/8701/3/685,

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

którym to postanowieniem S¹d Rejonowy dla m.st. Warszawy XIX Wydzia³ Gospodarczy Rejestrowy dokona³ rejestracji podwy¿szenia kapita³u zak³adowego Banku z kwoty 500 902 400 z³otych do kwoty 522 638 400 z³otych poprzez emisjê 5 434 000 akcji na okaziciela serii B o wartoœci nominalnej 4 z³ote ka¿da akcja. W zamian za z³o¿one do zamiany obligacje zamienne na akcje Banku emisji I przez Powszechny Zak³ad Ubezpieczeñ S.A. zosta³o wydanych 5 434 000 akcji Banku na okaziciela serii B o wartoœci nominalnej 4 z³ote ka¿da akcja, których udzia³ w kapitale zak³adowym Banku wyniesie 4,15% i bêdzie uprawnia³ do 5 434 000 g³osów na Walnym Zgromadzeniu Banku, co stanowiæ bêdzie 4,15% g³osów na Walnym Zgromadzeniu Banku. Po powy¿szej zamianie obligacji w obiegu nie pozosta³y ju¿ ¿adne obligacje zamienne na akcje Banku emisji I. Na dzieñ 30 czerwca 2003 roku struktura akcjonariatu Banku po zarejestrowaniu podwy¿szenia kapita³u zak³adowego przedstawia siê nastêpuj¹co: Liczba akcji Citibank Overseas Investment Corporation, podmiot zale¿ny od Citibank N.A. Pozosta³e akcje Ogólna liczba akcji Banku

116 717 574

% kapita³u zak³adowego

89,33%

13 942 026

10,67%

130 659 600

100,00%

W dniach 19 i 29 sierpnia 2003 roku zawarto umowy subskrypcyjne z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym („EBI”) dotycz¹ce objêcia pi¹tej i szóstej transzy obligacji 5-letnich wyemitowanych przez EBI w ramach Programu Emisji Obligacji o ³¹cznej wartoœci 3 mld z³ uruchomionego w 2001 roku. W myœl zawartych umów obligacje zosta³y wyemitowane w dniach 29 sierpnia (pi¹ta transza o wartoœci 180 mln z³otych) i 15 wrzeœnia (szósta transza o wartoœci 110 mln z³otych). W ca³ym okresie trwania Programu Emisji Obligacji EBI pozyska³ za poœrednictwem Banku finansowanie œrednio- i d³ugoterminowe o ³¹cznej wartoœci 820 mln z³. W dniu 25 wrzeœnia 2003 roku Bank dokona³ sprzeda¿y ca³ego posiadanego pakietu akcji jednostki Globe Trade Center S.A. z siedzib¹ w Warszawie, reprezentuj¹cych 7,79% udzia³u w kapitale zak³adowym i tyle¿ samo g³osów na na walnym zgromadzeniu spó³ki; W dniu 30 paŸdziernika 2003 roku zosta³a wykonana zawarta w dniu 11 wrzeœnia 2003 roku umowa sprzeda¿y przez Bank na rzecz Powszechnej Kasy Oszczêdnoœci Bank Polski S.A. 13 000 akcji zwyk³ych imiennych o wartoœci nominalnej 10 000,00 z³otych ka¿da reprezentuj¹cych 50% kapita³u zak³adowego oraz tyle¿ samo g³osów na walnym zgromadzeniu spó³ki PKO/Handlowy Powszechne Towarzystwo Emerytalne S.A. („PTE”). Umowa zosta³a wykonana w zwi¹zku ze spe³nieniem siê wszystkich warunków zawieszaj¹cych okreœlonych w tej umowie. W wyniku realizacji tej umowy Bank sprzeda³ wszystkie posiadane przez siebie akcje PTE reprezentuj¹ce 50,00% kapita³u zak³adowego PTE i tyle¿ samo g³osów na walnym zgromadzeniu spó³ki; W dniu 31 grudnia 2003 roku Bank zawar³ z Citibank N.A., jedynym akcjonariuszem spó³ki Citibank Overseas Investment Corporation, która jest wiêkszoœciowym akcjonariuszem Banku nastêpuj¹ce umowy: - umowê o œwiadczenie us³ugi CitiDirect, której przedmiotem jest œwiadczenie przez Citibank N.A. (jako us³ugodawcê) na rzecz Banku (jako us³ugobiorcê) us³ug zwi¹zanych z korzystaniem przez Bank i jego klientów z internetowego serwisu obs³ugi transakcyjnej CitiDirect;

213

214

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

- umowê o œwiadczenie us³ugi systemów informatycznych, której przedmiotem jest œwiadczenie przez Citibank N.A. (jako us³ugodawcê) na rzecz Banku (jako us³ugobiorcê) us³ug zwi¹zanych z korzystaniem przez Bank lub jego klientów z szeregu systemów informatycznych do obs³ugi dzia³alnoœci operacyjnej Banku; - umowê dotycz¹c¹ uczestnictwa w programach motywacyjnych Citigroup Inc okreœlaj¹c¹ ogólne zasady realizacji programów motywacyjnych dla pracowników Banku oraz refundacji przez Bank na rzecz Citigroup kosztów realizacji tych programów, których wysokoœæ bêdzie uzale¿niona od wyników realizacji.

Nota 30 Informacja o relacjach miêdzy Bankiem a jego prawnym poprzednikiem Bank nie posiada prawnego poprzednika

Nota 31 Podstawowe pozycje bilansu oraz rachunku zysków i strat skorygowane wskaŸnikiem inflacji Dane finansowe w niniejszym sprawozdaniu nie zosta³y skorygowane wskaŸnikiem inflacji. W ci¹gu dwunastu miesiêcy koñcz¹cych siê 31 grudnia: 2003, 2002 i 2001 roku, stopa inflacji mierzona wskaŸnikiem wzrostu cen, dóbr i us³ug konsumpcyjnych (grudzieñ do grudnia) nie przekracza³a 100% i wynosi³a w kolejnych okresach odpowiednio 1,7%, 0,8% i 3,6%. •ród³em wskaŸników inflacji jest Biuletyn Statystyczny wydawany przez G³ówny Urz¹d Statystyczny.

Nota 32 Objaœnienie ró¿nic pomiêdzy danymi ujawnionymi w sprawozdaniu finansowym i porównawczych danych finansowych, a uprzednio sporz¹dzonymi i opublikowanymi sprawozdaniami finansowymi Dane finansowe za 2002 rok przedstawione w niniejszym sprawozdaniu finansowym nie podlega³y przekszta³ceniom i s¹ zgodne z danymi przedstawionymi w uprzednio opublikowanym sprawozdaniu finansowym za 2002 rok, za wyj¹tkiem zmian w prezentacji danych w nastêpuj¹cych notach objaœniaj¹cych do bilansu i rachunku zysków i strat: nr 12C, 13A, 13B, 14C, 20A, 27F, 37, 38, 43 i 44. Zmiany te wprowadzone zosta³y w celu zachowania porównywalnoœci w sposobie prezentowania danych z ujêciem bie¿¹cego okresu. W rocznym sprawozdaniu finansowym za 2003 rok nast¹pi³y zmiany w stosunku do wczeœniej publikowanego raportu kwartalnego za IV kwarta³ 2003 roku w zakresie danych bilansowych, rachunku zysków i strat oraz rachunku przep³ywu œrodków pieniê¿nych, wynikaj¹ce z weryfikacji danych finansowych. W wyniku tych zmian suma bilansowa

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

uleg³a zmniejszeniu o kwotê 57 731 tys. z³, kapita³y w³asne zwiêkszeniu o kwotê 7 992 tys. z³ i o tê sam¹ kwotê uleg³ zwiêkszeniu zysk netto.

Nota 33 Zmiany stosowanych zasad (polityki) rachunkowoœci w 2003 roku W 2003 roku zasady rachunkowoœci nie uleg³y zmianie.

Nota 34 Korekty b³êdów podstawowych W rocznym sprawozdaniu finansowym za 2003 rok Bank nie dokonywa³ korekt b³êdów podstawowych.

Nota 35 Kontynuacja dzia³alnoœci przez Bank Nie zachodzi w¹tpliwoœæ co do zdolnoœci kontynuowania dzia³alnoœci przez Bank.

Nota 36 Dane o walutowej strukturze aktywów i pasywów Pozycja walutowa Banku zosta³a wyliczona wed³ug zasad okreœlonych w uchwale nr 5/2001 Komisji Nadzoru Bankowego z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie zakresu i szczegó³owych zasad wyznaczania wymogów kapita³owych z tytu³u poszczególnych rodzajów ryzyka, w tym z tytu³u przekroczenia limitów koncentracji wierzytelnoœci, sposobu i szczegó³owych zasad obliczania wspó³czynnika wyp³acalnoœci banku, (...) (Dz. Urz. NBP Nr 22, poz. 43).

215

216

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Pozycja walutowa dla podstawowych walut na dzieñ 31 grudnia 2003 roku przedstawia³a siê nastêpuj¹co: Kraj

Waluta

Aktywa

Pasywa

Aktywa pozabilansowe

Pasywa pozabilansowe

Aktywa/ Pasywa indeksowane

w tys. z³

Pozycja d³uga (krótka)

USA

USD

7 225 183

3 288 618

13 371 422

17 261 664

46 323

Unia Europejska

EUR

4 444 012

2 668 552

4 508 454

6 284 990

(1 076)

Wielka Brytania

GBP

137 535

184 545

133 858

85 498

1 350

Szwajcaria

CHF

960 562

72 605

1 109 431

2 030 298

(32 910)

Szwecja

SEK

26 070

15 587

11 920

(1 437)

Dania

DKK

9 962

12 493

4 465

2 269

(335)

Australia

AUD

195

1 404

(149)

Norwegia

NOK

5 492

3 556

1 646

4 203

(621)

Kanada

CAD

9 788

7 859

1 929

Japonia

JPY

30 048

8 794

31 244

(9 990)

Czechy

CZK

150 167

10 910

47 958

188 082

(867)

Wêgry

HUF

163

271

1 178

989

S³owacja

SKK

409

RPA

ZAR

Waluty niewymienialne razem Razem Pozycja walutowa ca³kowita

463

189 211

189 268

(57)

13 189 111

6 463 253

19 179 816

25 902 561

50 555

Na dzieñ 31 grudnia 2003 roku wymóg kapita³owy z tytu³u ryzyka walutowego zosta³ ustalony w zerowej wysokoœci. Do obliczenia wymogu kapita³owego z tytu³u ryzyka walutowego na dzieñ 31 grudnia 2003 roku Bank stosuje metodê podstawow¹ okreœlon¹ przepisami uchwa³y 5/2001 Komisji Nadzoru Bankowego z dnia 12 grudnia 2001 roku.

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Pozycja walutowa dla podstawowych walut na dzieñ 31 grudnia 2002 roku przedstawia³a siê nastêpuj¹co: Kraj

Waluta

Aktywa

Pasywa

Aktywa pozabilansowe

Pasywa pozabilansowe

Aktywa/ Pasywa indeksowane

Pozycja d³uga (krótka)

w tys. z³

USA

USD

4 243 063

3 422 375

17 264 587

17 880 297

204 977

Unia Europejska

EUR

2 919 732

2 250 121

2 971 558

3 158 178

482 991

Wielka Brytania

GBP

189 084

143 246

100 442

141 499

4 781

Szwajcaria

CHF

1 026 176

41 948

33 310

1 019 956

(2 418)

Szwecja

SEK

13 353

9 924

2 689

5 164

954

Dania

DKK

4 869

2 620

417

1 832

Australia

AUD

2 751

198

2 171

382

Norwegia

NOK

8 307

3 287

4 202

818

Kanada

CAD

5 488

2 263

2 435

790

Japonia

JPY

35 724

71 017

74 708

39 109

306

Czechy

CZK

186 990

3 191

172 826

358 329

(1 704)

Wêgry

HUF

Waluty niewymienialne razem Razem Pozycja walutowa ca³kowita

485

292

931

852

272

198 459

198 519

(60)

8 834 480

6 149 002

20 621 051

22 612 608

698 103

Na dzieñ 31 grudnia 2002 roku wymóg kapita³owy z tytu³u ryzyka walutowego zosta³ ustalony w wysokoœci 71 903 tys. z³. Do obliczenia wymogu kapita³owego z tytu³u ryzyka walutowego na dzieñ 31 grudnia 2002 roku Bank stosuje metodê podstawow¹ okreœlon¹ przepisami uchwa³y 5/2001 Komisji Nadzoru Bankowego z dnia 12 grudnia 2001 roku.

Nota 37 Podstawowe pozycje bilansu, rachunku zysków i strat oraz rachunku przep³ywów pieniê¿nych bez stosowania zaokr¹gleñ 1. Bilans sporz¹dzony na dzieñ 31 grudnia 2003 roku po stronie aktywów i pasywów wykazuje sumê 33 268 587 477,06 z³; 2. Pozycje pozabilansowe wykazuj¹ na dzieñ 31 grudnia 2003 roku sumê 192 359 604 242,91z³, w tym zobowi¹zania pozabilansowe udzielone 15 058 890 627,38 z³; 3. Rachunek zysków i strat za okres od 1 stycznia 2003 roku do 31 grudnia 2003 roku wykazuje zysk netto w wysokoœci 242 510 335,70 z³; 4. Rachunek przep³ywów pieniê¿nych za okres od 1 stycznia 2003 roku do 31 grudnia 2003 roku wykazuje zwiêkszenie stanu œrodków pieniê¿nych netto na sumê 203 296 375,89 z³.

217

218

Raport Roczny 2003

Sprawozdanie finansowe

Nota 38 Raport roczny za 2003 rok bĂŞdzie udostĂŞpniony na stronie internetowej Banku Handlowego w Warszawie SA: www.citibankhandlowy.pl.

Raport Roczny 2003

Opinia Niezale¿nego Bieg³ego Rewidenta

Opinia Niezaleznego Bieglego Rewidenta Dla Akcjonariuszy Banku Handlowego w Warszawie SA Przeprowadziliœmy badanie za³¹czonego sprawozdania finansowego Banku Handlowego w Warszawie Spó³ka Akcyjna z siedzib¹ w Warszawie, ul. Senatorska 16, na które sk³ada siê: wprowadzenie do sprawozdania finansowego, bilans sporz¹dzony na dzieñ 31 grudnia 2003 r., który po stronie aktywów i pasywów wykazuje sumê 33 268 587 tysiêcy z³otych, wspó³czynnik wyp³acalnoœci, zestawienie pozycji pozabilansowych udzielonych wykazuj¹ce na dzieñ 31 grudnia 2003 r. kwotê 15 058 891 tysiêcy z³otych, rachunek zysków i strat za rok obrotowy koñcz¹cy siê 31 grudnia 2003 r. wykazuj¹cy zysk netto w kwocie 242 510 tysiêcy z³otych, zestawienie zmian w kapitale w³asnym za rok obrotowy koñcz¹cy siê tego dnia wykazuj¹ce zmniejszenie kapita³u w³asnego o kwotê 22 142 tysi¹ce z³otych, rachunek przep³ywów pieniê¿nych za rok obrotowy koñcz¹cy siê tego dnia wykazuj¹cy zwiêkszenie stanu œrodków pieniê¿nych netto o kwotê 203 296 tysiêcy z³otych oraz dodatkowe informacje i objaœnienia. Za sporz¹dzenie sprawozdania finansowego odpowiedzialny jest Zarz¹d Banku. Naszym zadaniem by³o zbadanie i wyra¿enie opinii o rzetelnoœci, prawid³owoœci i jasnoœci tego sprawozdania finansowego oraz prawid³owoœci ksi¹g rachunkowych stanowi¹cych podstawê jego sporz¹dzenia. Badanie sprawozdania finansowego przeprowadziliœmy stosownie do postanowieñ Miêdzynarodowych Standardów Rewizji Sprawozdañ Finansowych wydanych przez Miêdzynarodow¹ Federacjê Ksiêgowych, rozdzia³u 7 ustawy z dnia 29 wrzeœnia 1994 r. o rachunkowoœci (Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z póŸniejszymi zmianami) oraz norm wykonywania zawodu bieg³ego rewidenta, wydanych przez Krajow¹ Radê Bieg³ych Rewidentów w Polsce. Przepisy te wymagaj¹, aby badanie zosta³o zaplanowane i przeprowadzone w taki sposób, aby uzyskaæ racjonaln¹ pewnoœæ, pozwalaj¹c¹ na wyra¿enie opinii o sprawozdaniu finansowym. Badanie obejmuje sprawdzenie w oparciu o metodê wyrywkow¹ dowodów i zapisów ksiêgowych, z których wynikaj¹ kwoty i informacje zawarte w sprawozdaniu finansowym. Badanie obejmuje równie¿ ocenê poprawnoœci stosowanych zasad rachunkowoœci, znacz¹cych szacunków dokonanych przez Zarz¹d Banku oraz ocenê ogólnej prezentacji sprawozdania finansowego. Wyra¿amy przekonanie, ¿e przeprowadzone przez nas badanie stanowi wystarczaj¹c¹ podstawê dla naszej opinii. Naszym zdaniem, zbadane sprawozdanie finansowe Banku Handlowego w Warszawie SA zosta³o sporz¹dzone na podstawie prawid³owo prowadzonych ksi¹g rachunkowych i przedstawia w sposób rzetelny, we wszystkich istotnych aspektach, sytuacjê maj¹tkow¹ i finansow¹ Banku na dzieñ 31 grudnia 2003 r., wynik finansowy oraz przep³ywy œrodków pieniê¿nych za rok obrotowy koñcz¹cy siê tego dnia, zgodnie z zasadami rachunkowoœci stosowanymi w Polsce, okreœlonymi w ustawie z dnia 29 wrzeœnia 1994 r. o rachunkowoœci, rozporz¹dzeniem Ministra Finansów z dnia 10 grudnia 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowoœci banków (Dz. U. z 2001 r. nr 149, poz. 1673 z póŸniejszymi zmianami), jak równie¿ wymogami dotycz¹cymi sprawozdañ finansowych emitentów papierów wartoœciowych dopuszczonych do publicznego obrotu oraz jest zgodne z wp³ywaj¹cymi na treœæ sprawozdania finansowego przepisami prawa i postanowieniami statutu Banku.

219

220

Raport Roczny 2003

Opinia Niezale¿nego Bieg³ego Rewidenta

Ponadto, zgodnie z wymaganiami ustawy z dnia 29 wrzeœnia 1994 r. o rachunkowoœci, stwierdzamy, ¿e sprawozdanie z dzia³alnoœci Banku uwzglêdnia informacje, o których mowa w art. 49 ust. 2 ustawy o rachunkowoœci i s¹ one zgodne z informacjami zawartymi w sprawozdaniu finansowym.

Bieg³y rewident nr 3683/5018 Janina Skwarka

Warszawa, 25 marca 2004 roku

Za KPMG Polska Audyt Sp. z o.o. ul. Ch³odna 51, 00-867 Warszawa Bieg³y rewident nr 9941/7390 Bo¿ena Graczyk, Cz³onek Zarz¹du

Za KPMG Polska Audyt Sp. z o.o. ul. Ch³odna 51, 00-867 Warszawa Robert J. Widdowson, Pe³nomocnik

Bank Handlowy w Warszawie SA ul. Senatorska 16, 00-923 Warszawa tel. (22) 657 72 00, 690 40 00, fax (22) 692 50 23 www.citibankhandlowy.pl, e-mail: listybh@citicorp.com Opracowanie graficzne: Viva Plus tel. (32) 288 13 66