ULUSLARARASI KURULUŞLAR ve İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
1
Konunun genel amacı Katılımcıların, iş sağlığı ve güvenliği alanında devlet, işçi, işveren taraflarının yeri ve önemini, faaliyet gösteren ulusal ve uluslararası kuruluşlar ile bu alanda hazırlanmış sözleşmeleri öğrenmelerini sağlamaktır.
2
Öğrenme hedefleri Bu dersin sonunda katılımcılar; İş sağlığı ve güvenliği alanında devlet, işçi, işveren taraflarının yeri ve önemini ifade eder. Ülkemizde iş sağlığı ve güvenliği alanında sorumluluğu bulunan kurum ve kuruluşlar ile iş sağlığı ve güvenliği alanında faaliyet gösteren ILO, WHO, OSHA gibi uluslararası kurum ve kuruluşları tanımlar. Uluslararası iş sağlığı ve güvenliği sözleşmeleri ve bu sözleşmelerin ulusal mevzuattaki yerini açıklar.
3
Konunun alt başlıkları İş sağlığı ve güvenliği alanında devlet, işçi, işveren taraflarının yeri ve önemi Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İSGGM, İSGÜM İş Teftiş Kurulu Başkanlığı ÇASGEM SGK Sağlık Bakanlığı İşçi ve işveren kuruluşları Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve sözleşmeleri Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı (OSHA) AB direktifleri 4
ULUSAL KURULUŞLAR ULUSAL İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONSEYİ ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İSGGM, İSGÜM, ÇASGEM İŞ TEFTİŞ KURULU BAŞKANLIĞI SGK SAĞLIK BAKANLIĞI İŞÇİ VE İŞVEREN KURULUŞLARI KAMU KURUMU NİTELİĞİNDEKİ MESLEK KURULUŞLARI 5
ULUSLAR ARASI KURULUŞLAR BİRLEŞMİŞ MİLLETLER •ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ (ILO) •DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ (WHO) •AVRUPA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ AJANSI(OSHA) •AVRUPA BİRLİĞİ DİREKTİFLERİ •BM ÇEVRE PROGRAMI •ULUSLARARSI ATOM ENERJİSİ AJANSI •BM KALKINMA PROGRAMI •ULUSLARARSI DENİZCİLİK ÖRGÜTÜ •BM BESİN VE TARIM ÖRGÜTÜ •BM SANAYİİ GELİŞTİRME ÖRGÜTÜ •BM EKONMİ KOMİSYONLARI •BM TİCARET VE KALKINMA KONFERANSI
6
ULUSLAR ARASI KURULUŞLAR Uluslararası Standartlaştırma Örgütü (ISO) Uluslararası Sosyal Güvenlik Örgütü (ISSA) Uluslararası İş Sağlığı Komisyonu (ICOH) Uluslararası İş Denetimi Örgütü (IALI)
7
ÖNCELİKLİ RİSKLER Son on yıl Kimyasal etkenler (14) Güvenlik (13) Fiziksel etkenler (12) Ergonomik riskler (11) Psikososyal riskler (10) Biyolojik etkenler (7) Örgüt/yönet riskler(6) Alerjiler (4)
Sonraki beş yıl Kimyasal etkenler
(14)
Güvenlik Psikososyal riskler Örgüt/yönet riskler Fiziksel etkenler Ergonomik riskler Biyolojik etkenler Alerjiler
(12) (11) (11) (10) (9) (7) (4) 8
Üç günden çok işgünü kaybına yol açan iş kazaları • 1996’da 4.757.611 kaza
• • • • • • •
Son iki yılda %3.3 azalma %29 imalat, %18 inşaat Çoğunluğu 50 ve daha az işçi çalışan işyerlerinde Kazaya uğrayanların %75’i erkek, %25’i kadın Kaza hızı 18-24 yaş grubunda en yüksek Kayıp işgünü:14 günden az %47, 14gün-üç ay %48 9 ülkede azalma, 6 ülkede artma eğiliminde 9
Kaza nedenleri • Kayma, takılma, düşme • Elle taşıma kaldırma • Hareketli nesne çarpması • Sert nesne çarpması • Aletler • İşletmedeki taşıma etkinlikleri • Düşen nesne çarpması • Çalışma çevresi • Makineler
(7) (5) (5) (4) (4) (4) (4) (3) (3) 10
Ölümlü iş kazaları • 1996’da 5549 ölümlü iş kazası • Son iki yılda %13 azalma • %24 inşaat, %20 imalat • Çoğunluğu 50 ve daha az işçi çalıştıran işyerleri • Kazaya uğrayanların %95’i erkek, %5’i kadın • Ölümlü kaza hızları yaşla birlikte artıyor • Kazaların %50’sinden çoğu taşıma ile ilgili • 7 ülkede azalma, 2 ülkede artma eğiliminde, 6 ülkede değişiklik yok 11
Ölümlü iş kazalarının nedenleri • Taşıt kazaları • Platformdan kayma, düşme • Nesne düşmesi, çarpması • Kayma, takılma ve düşme • Trafik yolları • Tehlikeli makineler • Kaptırma, sıkıştırma • Elektrik çarpması 12
13
Meslek hastalıkları • İnşaat (11), sağlık (5), Metalden mamul eşya (5), Metal üretimi, besin üretimi, tarım, hayvancılık • Erkeklerde yaygın • 55 yaşından sonra artıyor • 3 ülkede artış, 7’sinde azalma, 2’sinde aynı • 7 ülkede ek önlem gerekli görülüyor • İşçilerin %23’ü bu nedenle işten kalmış 14