Yinboek dehaalbareutopie20 bladz

de haalbare utopie

Yin Boek-Utopie_BW.indd 1

30/05/13 10:43

Yin Boek-Utopie_BW.indd 2

30/05/13 10:43

de haalbare utopie

Ongewone tijden vragen ongewone antwoorden

Jan Bossuyt

Yin Boek-Utopie_BW.indd 3

30/05/13 10:43

“Je kan nooit problemen oplossen op hetzelfde niveau van bewustzijn waarop ze zijn ontstaan.”

Albert Einstein

Yin Boek-Utopie_BW.indd 4

30/05/13 10:43

Dankwoord Allereerst bedank ik mijn echtgenote Kaat omdat ze mij de ruimte geeft die ik nodig heb om intens bezig te zijn met het schrijven van mijn boeken. Haar ondersteuning apprecieer ik ten zeerste.

Over Laurence Verwee van Yin Books kan ik alleen het goede bevestigen van mijn dankwoord voor ‘De Magie na Overgave’.

Professionaliteit, toewijding, beschikbaarheid, zorg voor vooruitgang, meedenken, aanmoedigen zonder mij te sparen … Al de troeven en het persoonlijke van een kleinschalige uitgever.

Hans Housen ben ik om te beginnen zeer dankbaar dat hij bereid was om de redactie van dit niet evidente boek op zich te nemen. Het werd een boeiende, nieuwe ervaring. Kwaliteiten die ik daarbij bij Hans leerde waarderen waren : zijn ingesteldheid om mee te denken en mee te voelen met mijn met volle respect voor de auteur, de zoektocht die we delen naar de essentie, het wezenlijke, met bij hem het zoeken naar de rode draad in mijn verhaal.

Ik koester een herinnering van dankbaarheid jegens de groep ‘Van crisis naar utopie’ van enkele jaren terug bij het uitstelling en veel zoeken en tasten. Naast de inbreng van iedereen, zijn mij vooral de oefeningen van An Baert bijgebleven, die voor mij de doorbraak waren voor het schrijven van dit boek, en de inspirerende verkenningsgesprekken met Wilfried Coene en Tony Janssens over de droom van de utopie.

5

Yin Boek-Utopie_BW.indd 5

30/05/13 10:43

Onze West-Vlaamse ondernemersgroep die nu al meer dan twee jaar bijeenkomt rond het zoeken naar een zinvolle toekomst en zinvol ondernemen, vormt voor mij een onverhoopte ontwikkeling en een sterke steun die mij zeer dankbaar stemt. Het was een bijzondere ervaring dat andere ondernemers zo enthousiast de boodschappen omarmen van zowel het geloof in een betere toekomst als de bijhorende aanpak van het omgaan met eigen angsten.

Ik dank enkele mensen die zich de moeite getroost hebben om mijn manuscript door te nemen en me waardevolle terugkoppeling te bezorgen : Simonne Vermeylen van wie ik altijd de vruchtbare combinatie van een kritische maar fundamenteel constructieve houding gewaardeerd heb; Frans De Clerck ondernemerservaring bij Triodos Bank ; en Dirk Vyncke als maatschappelijke roeping gezien heeft .

Aan de marketeers Annemie Lemahieu en Erik Van Vooren heb ik heel veel steun door hun geloof, aanmoediging, mee-

Aan alle anderen die een bijdrage leverden, maar die ik hier vergeet, vraag ik dat ze mij vergeven hen over het hoofd te hebben gezien.

6

Yin Boek-Utopie_BW.indd 6

30/05/13 10:43

Vooraf Mogen dromen, vind ik een wezenlijk iets. Organisaties waar mensen niet mogen dromen functioneren niet goed. Het is pas als mensen mogen dromen dat hun creativiteit en energie vrij komt.

Ik droom van meer dan technologie. Ik droom van het overspannende, van verbondenheid, schoonheid en bevrijding.

Verbondenheid is een belangrijke. In de natuur en dus ook en vooral bij de mens levert het de opstap naar de creatie van wijsheid, inzichten en intuïtie. Verbondenheid is een ervaring ; het voelt aan als opgaan in een groter geheel. De nieuwe inzichten, inspiratie en intuïtie vormen de basis voor het scheppen van een betere wereld. Ze vormen de voedingsbodem om te kunnen dromen.

Ik zie dromen bestaan uit twee lagen. Een eerste laag maakt altijd deel uit van een allesomvattend geheel, een eenheid. Die laag legt het fundament. Een tweede laag die daarop bouwt, is de unieke bijdrage van ieder individu of iedere groep.

Dromen zijn de basis van een nieuwe wereld. Wat vroeger onmogelijk werd gedacht, is vandaag in veel gevallen toch werkelijkheid. Als we een nieuwe wereld willen bouwen, mogen we ons dus niet laten afschrikken door beperkingen die we onszelf onbewust aandoen. We mogen blijven dromen en hopen dat we die dromen kunnen realiseren.

“Trust in dreams, for in them is hidden the gate to eternity.”

Khalil Gibran

7

Yin Boek-Utopie_BW.indd 7

30/05/13 10:43

Yin Boek-Utopie_BW.indd 8

30/05/13 10:43

Inhoud Inleiding Aan de lezer Hoe vrij zijn we?

Over het ideaal

13 19 21 25

deel 1 Elk systeem heeft een grens

35

De groei loopt ten einde

36 36 40 42 43 45 47 51 54 56 59

Het omslagpunt voorbij De markt is verzadigd Onze natuurlijke hulpbronnen raken uitgeput Kosten van vervuiling en afval Groeiende schaarste aan open ruimte Het wetgevingsmoeras De mens in zijn comfortzone Het ontbreken van vertrouwen Gebrekkige en misleidende maatstaven

De risico’s worden alsmaar groter Risico’s door specialisatie Altijd maar meer willen We schieten als mensen tekort

62 63 66 67

deel 2 Het vinden van de juiste sleutel Eigenbelang versus algemeen belang Onzichtbare hand

69 70 70

9

Yin Boek-Utopie_BW.indd 9

30/05/13 10:43

Dominantie van huidige denkkader De dagelijkse regen van impulsen Slaven van het bestaande Beperkende overtuigingen

Sleutelen aan de mens als last frontier

72 72 75 78

Sleutel ligt in bewustzijn

80 80 83 86

Time out

87

Groeiend globaal bewustzijn Onze wereld is vroeger gedroomd

deel 3 De menselijke oplossing We kunnen alles zelf Mogelijkheden ontdekken Transformatie in ons binnenste

De aanloop naar transformatie Een leven van evenwicht tussen eb en vloed Overgave voor wat zich aandient

Transformatiemethodieken

89 90 90 95 97 97 98 101

Schets van een transformatieproces

104 104 106 108 109

Time-out

112

Als eenling, proactief en reactief Als groep Als katalysator

10

Yin Boek-Utopie_BW.indd 10

30/05/13 10:43

deel 4 Over doorbraken Nooit meer hetzelfde

115

De bron vanuit de kwantumfysica bekeken

116 116 117 119 127 131

Time out

134

Er is geen toverspreuk Afrekenen met onbewuste beperkende overtuigingen Wat transformerende doorbraken kunnen teweeg brengen Toegang tot de universele bron

deel 5 Nieuwe start Echte vooruitgang

137

Iedereen wordt ondernemer, van het eigen leven

138 138 140 142 143 144 146 150

Time out

152

Epiloog Wat brengt de toekomst?

155 155

Eindnoten

157

Flow-economie Zelf een crisis uitlokken Revolutie of evolutie?

De dragers van de strategie Het belang van de kritische massa

11

Yin Boek-Utopie_BW.indd 11

30/05/13 10:43

Yin Boek-Utopie_BW.indd 12

30/05/13 10:43

INLEIDING Wisselvallig en nat, zo zou je de zomer van 2008 best kunnen beschrijven. In augustus sloeg de crisis toe : banken dreigden te kapseizen, regeringen sloegen in paniek, de economie kelderde. Verwarring en onzekerheid alom. Ik voelde de reacties bij de mensen eerst aan als angst, na verloop van tijd gevolgd door gelatenheid en moedeloosheid ; woede ook bij wie getroffen werd en onverschilligheid bij wie buiten schot bleef.

De voorbije vijf jaar is de wereld veranderd. En de onrustige tijden zijn nog niet ten einde. Verstandige mensen voorspellen nu dat onze welvaart nog verder achteruit zal gaan. Ik hoor en lees regelmatig ‘dat het er niet goed uitziet en dat het nog erger wordt.’ Pessimistische voorspellingen zijn natuurlijk vaak zelf vervullend.

Persoonlijk ervaar ik de crisis als een keerpunt in onze moderne geschiedenis. We bevinden ons in een echte systeemcrisis. Ik geloof dat het nooit meer wordt zoals voorheen. Maar ik blijf geloven in een hoopvolle toekomst.

De crisis heeft me aan het schrijven gebracht. Ik wou een analyse maken die dieper graaft dan de media. Daarvoor verzamelde ik groepjes mensen bijeen die ik vatbaar achtte voor het ontwikkelen van een positief verhaal. Het leverde een reeks denksessies op, met diverse werkgroepjes, wisselende deelnemers, en een kern die zorgde voor de continuïteit. Het onderwerp was steeds ‘van crisis naar gedroomde utopie’.

13

Yin Boek-Utopie_BW.indd 13

30/05/13 10:43

In het hedendaagse taalgebruik betekent het woord utopie veelal een onbereikbare droom of ideaal. Oorspronkelijk betekende het : een ideaal maatschappijbeeld, al dan niet bereikbaar.

“Als de utopische oases uitdrogen, blijft er alleen banaliteit en radeloosheid.”

Jürgen Habermas Is mijn stelling dat het beste antwoord op de huidige crisissen en bedreigingen erin bestaat om samen betere mensen te worden, een onbereikbare utopie ? Volgens mij niet. Het mensheid op een hoger niveau te tillen.

verstand aan bod komen, maar ook onze intuïtie, ons buikgevoel … Heel die tijd weerhield ik me er bewust van om de verrassing kreeg ik op het einde een opdracht mee : om zelf de handvatten aan te leveren, waarmee iedereen aan de slag kon gaan om de stenen te leggen voor het nieuwe gebouw.

Handvatten, daar gaat het om in dit boek. Wegwijzers voor al diegenen die hopen op een betere toekomst. Deze handvatten zijn bedoeld als een hulpmiddel om de onvoorstelbare uitdagingen waar we voor staan aan te kunnen, door het helpen wakker schudden van innerlijke bronnen waarover we allemaal beschikken. Niets verplicht je deze wegwijzers te volgen. Je kan er wel zelf voor kiezen.

Verwacht geen handleiding met concrete praktische richtlijnen. Met een handleiding in de hand kan je wel een toestel

14

Yin Boek-Utopie_BW.indd 14

30/05/13 10:43

leren bedienen, of een taak aanleren, maar je kan er nooit aangaan als deze waar we als samenleving, als mensen, nu voor staan. Bovendien zou een handleiding je van je eigen verantwoordelijkheid ontslaan. Het is zo gemakkelijk om in de behaaglijkheid van de comfortzone te blijven, waarin je afhankelijk blijft van anderen.

Handleidingen dicteren wat je moet doen. Ze inspireren niet.

Handleidingen horen bij leiderschap uit het verleden. En net dat hebben we nu niet nodig, leiderschap dat zich onder de druk van de situatie legitimeert om overleg en participatie van de hand te doen. Onze nieuwe toekomst gaan we niet organiseren met wat meer wetten en procedures, wat gekeuvel binnen de bekende en vertrouwde kaders en verder nog wat meer van dit en wat minder van dat.

De tijd dat anderen voor jou de te volgen weg in detail uitstippelden, is voorbij. Gelukkig maar. Het geeft veel meer voldoening om zelf nieuwe keuzes te maken en bewust bezig te zijn. Al is het maar omdat ieders situatie verschillend is, en er dus geen standaardrecepten mogelijk zijn die daar op passen. Daarom kies ik voor het aanbieden van handvatten : iedereen kan zo de eigen innerlijke hulpbronnen aanboren

Het oplossen van de crisis kan enkel lukken als we buiten het systeem durven denken. De situatie is dermate kritisch dat we alle talenten en inzet van iedereen nodig hebben. Het is dus nodig dat iedereen wordt ge誰nspireerd en zich ten volle kan ontwikkelen. Dat kan alleen maar in een klimaat van vrijheid, geloof en vertrouwen.

15

Yin Boek-Utopie_BW.indd 15

30/05/13 10:43

Hoewel de talrijke oproepen voor het opnemen van de eigen verantwoordelijkheid, voor plichtsbesef, voor een andere manier van leven, allemaal het gelijk aan hun kant hebben, zullen ze niet voor de nodige energie kunnen zorgen. Ik ben tot de conclusie gekomen dat de enige zinvolle houding er een is van inspireren, uitnodigen, aanmoedigen, zelfs uitdagen, maar dan zonder enige druk. De ervaringen in het bedrijfsleven tonen aan dat organisaties waar mensen ge誰nspireerd en gemotiveerd zijn voor een hoger doel, tot tienmaal productiever en doeltreffender zijn dan organisaties waar mensen gedomineerd worden en alleen hun opgelegd werk doen.

De weg uit de systeemcrisis vereist een integrale en dus veelzijdige aanpak: een samenspel tussen wat uiterlijk waarneembaar is en wat zich binnenin de geesten afspeelt, tussen het individu enerzijds en het collectieve van groepen en gemeenschappen anderzijds. Evenwicht tussen het fysieke, het mentale, het psychische en het spirituele, tussen actie en inspiratie.

In ieder van ons is er een persoon aanwezig die heel goed weet dat er best iets fundamenteels verandert, omdat er zoveel misloopt en we tegelijk ook aanvoelen dat er zoveel meer mogelijk is. En er zit in ieder van ons ook een deel dat net bij zijn huidige levenswijze wil blijven en er zich zelfs aan vastklampt. Als mens verenigen we twee deelpersonen.

We bevinden ons in een schizofrene toestand. Die twee deelpersonen binnen onszelf kennen mekaar niet en spreken zelfs niet met mekaar. Sterker nog, dat deel van ons dat voor het comfort kiest, wil het andere wakkere deel niet kennen noch aanvaarden, uit vrees om overweldigd te worden door de bedreiging en de pijn dat comfort te verliezen. Laat ons dus werk maken van het bij mekaar brengen van de tegengestelde

16

Yin Boek-Utopie_BW.indd 16

30/05/13 10:43

ingesteldheden, deze van het wakkere en deze van het ingedommelde, door ze in dialoog te laten gaan, ze als team te laten samenwerken en niet als tegenstanders.

Ik ben altijd gepassioneerd op zoek gegaan naar bredere verbanden, de grotere samenhang tussen al die schijnbaar ontelbare losse impulsen die het leven en de mensheid beïnvloeden en in een bepaalde richting sturen.

Ook de crisis intrigeert mij. Ik ben er in mijn hoofd mee bezig.

Volgens mijn inzicht ligt er aan de basis van al onze crisissen en problemen een falend bewustzijn. Ik ben ervan overtuigd dat de uiterlijke wereld, de wereld zoals we hem kennen, steeds een gevolg is van wat in de geesten van de mensen eerst werd voorbedacht. De buitenkant volgt altijd de binnenkant. Daardoor ben ik er ook van overtuigd dat als de binnenkant rijpt, als we als mensen bewuster in het leven gaan staan, ook de buitenkant zal aanrijpen.

“Het belangrijkste is er achter te komen wat het belangrijkste is.”

Shunryu Suzuki-roshi, Japans zen meester Misschien zijn we dat vermogen om bewust te leven in onze ‘verzorgende’ samenleving wat kwijtgespeeld. Misschien zijn we door onze welstand wat in slaap gewiegd. Misschien is het tijd om daar nu iets aan te veranderen.

We beschikken over alle moderne technologie. Maar als mens zijn we achterwege gebleven. Sleutelen aan de mens wordt the last frontier.

17

Yin Boek-Utopie_BW.indd 17

30/05/13 10:43

Als iedereen een beter en dieper inzicht verwerft in de wereld rond zich en een groter verantwoordelijkheidsgevoel ontwikkelt, kunnen we als mens beter worden. Dat is volgens mij de hefboom naar een betere toekomst : ons vermogen aanscherpen om bewust bezig te zijn. Dat is ook de rode draad die je in dit boek zal aantreffen en die volgens mij in het publieke debat te weinig aan bod komt: het levende bewustzijn als de kritische succesfactor voor een betere toekomst.

18

Yin Boek-Utopie_BW.indd 18

30/05/13 10:43

AAN DE LEZER De mens is een leerling-tovenaar. Onze ontwikkeling danken we aan de kennis die we doorheen onze geschiedenis hebben vergaard. Maar de fysieke bronnen waarop we onze ontwikkeling hebben gebouwd, raken stilaan uitgeput of oververhit.

We zien, maar zijn tegelijkertijd ook blind. We zijn slim, maar tegelijk ook dom. We missen blijkbaar de moraal en de inzichten om met de vooruitgang om te gaan. Daardoor hebben we onze eigen toekomst in gevaar gebracht. Ergens hebben we ons vergist.

Het grote systeem waaraan onze vooruitgang is opgehangen, systeem van communicerende vaten, waar het oplossen van het ene probleem een ander probleem veroorzaakt. Het onevenwicht daarin wordt almaar groter en moeilijker te controleren.

Crisissen worden onze new normal.

Steeds meer mensen dromen van een nieuwe, betere, zelfs ideale wereld. Steeds meer stemmen zijn er zich van bewust dat het tijd is voor nieuwe keuzes en nieuwe ontwikkelingspaden. De crisissen waarmee de mensheid geconfronteerd wordt, zijn het signaal om een nieuwe andere weg in te slaan.

Zo’n ideale wereld is bereikbaar. Tenminste, als we onszelf fundamenteel transformeren. We zijn als mens immers nog niet volleerd, en dus beschikken we allemaal over een vermogen : we kunnen nog bijleren. En de cruciale transformaties horen in onze geest plaats te vinden, in de manier waarop

19

Yin Boek-Utopie_BW.indd 19

30/05/13 10:43

we naar onszelf en de anderen kijken, in de manier waarop we met onszelf en de anderen omgaan.

De leidende beginselen achter het streven naar de ideale wereld zijn de volgende : ✤ van gefragmenteerde beleving naar integrale beleving van alles ; ✤ de innerlijke wereld stuurt de uiterlijke wereld ; ✤ het materiële dient het geestelijke ; ✤ van afstand naar nabijheid ; ✤ van sturing naar zelfsturing ; ✤ van autoritair leiderschap naar gedeeld leiderschap ; ✤ schoonheid en duurzaamheid primeert boven gemak en comfort.

Het toepassen van deze beginselen zal niet gaan zonder moeite, zonder durf, moed en volharding. Maar het is mogelijk.

20

Yin Boek-Utopie_BW.indd 20

30/05/13 10:43