TRUDNE LITERY B, D, G, P – Zeszyt ćwiczeń dla klas 0 i I–III by Grupa Wydawnicza Harmonia

Redakcja: Karina Kosicka Ilustracje: Krystyna Ozimowska-Pawłowicz, Gill Elliott Projekt okładki: Donat Supiński

Redakcja i Biuro Handlowe: 80-283 Gdańsk, ul. Szczodra 6 tel. 58 348 09 50 fax 58 348 09 00 e-mail: harmonia@harmonia.edu.pl www.harmonia.edu.pl

Wszelkie prawa zastrzeżone. Zarówno cała publikacja, jak i jakakolwiek jej część nie może być przedrukowywana ani reprodukowana – mechanicznie, elektronicznie lub w jakikolwiek inny sposób, z kserokopiowaniem i odtwarzaniem w środkach masowego przekazu włącznie – bez pisemnej zgody Wydawnictwa Harmonia.

ISBN 978-83-7134-147-2 Gdańsk 2012 – Wydanie VI

Skład i łamanie: Usługi Informatyczne KELO, Gdańsk

Wskazówki dla rodziców i nauczycieli Rozróżnianie liter: b, d, g, p to prawdziwy kłopot nie tylko dla dzieci uczących się czytać i pisać w języku polskim. Dotyczy on również dzieci nabywających te umiejętności w języku czeskim, angielskim, norweskim – sygnalizują to choćby publikacje wymienione w bibliografii. Prawdopodobnie problem ten może dotyczyć wszystkich uczniów, którzy posługują się alfabetem wywodzącym się z języka łacińskiego. Trudności z prawidłowym spostrzeganiem, zapamiętywaniem i rozpoznawaniem wymienionych wyżej liter wynikają z tego, że są one do siebie podobne pod względem kształtu, natomiast inaczej ułożone w przestrzeni. Zaproponowane w tej książce zadania mają na celu zapobieganie wskazanym trudnościom. Jest to możliwe, jeżeli dziecko odpowiednio wcześnie zacznie poznawać litery b, d, g, p. Niektóre zaprezentowane tu zadania mogą wykonywać już dzieci w wieku przedszkolnym. Istotne jest polisensoryczne zapamiętywanie liter, czyli uczenie się ich za pomocą różnych zmysłów jednocześnie. Posługując się wzrokiem i słuchem, dziecko odszukuje litery, nazywa je i porównuje ich kształty, określa ich ułożenie w przestrzeni, kojarzy z odpowiadającymi im głoskami. Poprzez dotyk i ruch dziecko uczy się liter, wodząc po nich palcem, wycinając je, malując, na różne sposoby układając ich szablony, wykreślając wskazane w zadaniu elementy itp. Podczas nauki można wprowadzać takie techniki jak pisanie liter palcem na plecach dziecka lub na jego ręce przy jednoczesnej prośbie o odgadywanie, co to za litera. Dziecko zapamiętuje litery, wodząc palcem po szablonie lub po powierzchni litery wyciętej z materiału o wyraźnej fakturze, np. papieru ściernego, pisząc palcem na tacce z kaszą (piaskiem), deseczce pokrytej pianką do golenia, kreśląc je różnymi narzędziami, takim jak pędzel, kreda, węgiel rysunkowy, mazaki, kredki, ołówek i długopis. W nauce przydatne są zatem techniki z Metody Dobrego Startu (Bogdanowicz, 1989) oraz materiały zawarte w programach do tej metody: Od piosenki do literki (Bogdanowicz, Barańska, Jakacka) i Piosenki na literki (Bogdanowicz, Tomaszewska). Ćwiczenia zebrane w tym zeszycie, pogrupowane w trzech zestawach: I – litery drukowane małe, II – litery drukowane wielkie i małe, III – litery pisane; dostarczają dorosłym i dzieciom okazji do wspólnej zabawy. Dorosły głośno czyta dziecku instrukcję. Pomaga mu, gdy napotyka ono na trudności, których nie potrafi samodzielnie przezwyciężyć, ale w żadnym razie nie wyręcza go. Zadania powinny być dostosowane do możliwości dziecka. Trzeba wybierać takie, które nie będą zbyt łatwe i nie znudzą go, ani za trudne, by nie utwierdzały go w przekonaniu o własnej nieudolności. Każdy wysiłek dziecka dostrzegamy i doceniamy. Nagradzamy raczej za wysiłki, a nie tylko za efekty pracy. 3

Zajęcia w żadnym wypadku nie mogą przypominać lekcji, być długie i męczące. Należy je prowadzić w pogodnej atmosferze humoru i akceptacji; stosować jako metody aktywizujące dziecko do wysiłku wyłącznie zachęty i pochwały. Najlepiej proponować mu jedno lub dwa zadania dziennie, ale za to kilka razy w tygodniu. Lepiej nie zostawiać zeszytu ćwiczeń dziecku, tylko dawać mu książkę na czas wspólnych 10–15 minut zajęć – z pewnością podniesie to ich atrakcyjność. Zabawa lepiej się uda, jeżeli dorosły będzie w niej towarzyszyć dziecku. Autorka

Publikacje wykorzystane przy opracowaniu książki: Bogdanowicz M. (1992). Leworęczność u dzieci. Warszawa: WSiP. Bogdanowicz M. (1989). Metoda Dobrego Startu w pracy z dzieckiem od 5 do 10 lat. Warszawa: WSiP. Bogdanowicz M., Tomaszewska M. (1993). Piosenki na literki. Gdynia: Elfax. Bogdanowicz M., Barańska M., Jakacka E. Od piosenki do literki. Cz.1 i 2. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia. Gulseth I. M. (1980). Les og skriv rett. Ovingar i lyndanalyse. Oslo: Det Norske Samlaget. Kapica G. (1990). Rozrywki umysłowe w nauczaniu początkowym. Warszawa: WSiP. (wg tej pozycji zad. 49) Kobylańska A., Woliński I. (1990). Kolorowe abecadło. Poznań: Podsiedlik-Raniowski i S-ka. Liro M. (1992). Kurs ładnego pisania dla dzieci od 5 lat. Gdańsk: Andromeda-Speed. „Płomyczek”, nr 13-14/84. (wg tej pozycji zad. 26) Potiphar P. M. H. (1992). Book 1a b/p/d. London: Phonic Pack One. Rocławski B. (1989). Słownik ortograficzno-ortofoniczny. Gdańsk: UG. Staes L., Hancisse J. (1990). Avec Picpuce. Exercices psychomoteurs. Bruxelles: De Boeck – Wesmael s.a. (wg tej pozycji zad. 61). Tymichova H.(1985). Nauč me čist a psát. Praha: SPN. Waszkiewicz E. (1991). Obserwuję, mówię i rysuję. Warszawa: WSiP. (wg tej pozycji zad. 14, 35) Wesoły Ołówek. (1991). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie. Young P., Tyre C. (1985). Teach Your Child to Read. Glasgow: Collins Sons and Co. Ltd. Zakrzewska B. (1976). Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu. Warszawa: WSiP. (wg tej pozycji zad. 21, 22, 23, 28, 54, 57) Zelinkova O. (1995) Rozlišowáni b-d-p (cvičeni pro dyslektiky IV). Praha: Pražska pedagogicko-psychologicka poradna. (wg tej pozycji zad. 30, 31, 33, 44, 47, 53, 55, 59)

Zestaw I LITERY DRUKOWANE MAŁE

Pociągnij palcem po literze b, zaczynając od największej. Napisz ją w powietrzu. Zamaluj każdą b kolorem brązowym. Wyjaśnij, dlaczego wybraliśmy kolor brązowy. Dlaczego w literze znajduje się rysunek przedstawiający buraka? Wyklej litery plasteliną, kolorowym papierem lub według własnego pomysłu.

Pociągnij palcem po literze d, zaczynając od największej. Napisz ją w powietrzu. Zamaluj każdą d dowolnym kolorem. Wyjaśnij, dlaczego w literze znajduje się obrazek domku. Wyklej litery plasteliną, kolorowym papierem lub według własnego pomysłu.

Pociągnij palcem po literze g, zaczynając od największej. Napisz ją w powietrzu. Zamaluj każdą g kolorem granatowym. Wyjaśnij, dlaczego wybraliśmy kolor granatowy. Dlaczego w literze znajduje się rysunek przedstawiający grzyb? Wyklej litery plasteliną, kolorowym papierem lub według własnego pomysłu.

Pociągnij palcem po literze p, zaczynając od największej. Napisz ją w powietrzu. Zamaluj każdą p kolorem pomarańczowym. Wyjaśnij, dlaczego wybraliśmy kolor pomarańczowy. Dlaczego w literze narysowano papugę? Wyklej litery plasteliną, kolorowym papierem lub według własnego pomysłu.

Wytnij kartkę i naklej ją na karton. Wytnij literę p. Przykładaj ją do czystej kartki – za każdym razem inaczej – i obrysowuj, tak aby powstały litery p, b, d. Określaj położenie „brzuszka” litery względem „laseczki”, na przykład: p – „brzuszek” na górze po prawej stronie, b – „brzuszek” na dole po prawej stronie.

KARTKA DO WYCIĘCIA

Wytnij części ilustracji, następnie złóż je tak, by tworzyły jeden obrazek. Naklej je na kartkę z bloku – obrazek pokoloruj. Podaj nazwy zwierząt przedstawionych na kolejnych obrazkach. Wymień głoski, którymi zaczynają się te nazwy.

KARTKA DO WYCIĘCIA

ROZWIĄZANIA STRONY: 11, 13, 15, 17 – baran, paw, dudek, gęś STRONA 19 – dom, drogowskaz, dym, deszcz, drzewo, droga STRONA 20 – grabie, garnek, gazeta, grzebień, góra STRONA 21 – podarunek, parasol, palec, płot, piłka, pióro STRONA 22 – balon, beczka, babka, banan, broda, bałwan STRONA 23 –

P – płot, parapet, półka, porzeczka, pióro, para, por D – drzewo, doniczka, dynia, deszcz, droga, dom G – guzik, gruszka, groszek B – but, bąk, banan, balon

STRONA 52 – ZADANIE 1 – bal, pal, dal, żal

SPIS TREŚCI Wskazówki dla rodziców i nauczycieli............................................................................. 3 Zestaw I – LITERY DRUKOWANE MAŁE....................................................................... 5 Zestaw II – LITERY DRUKOWANE WIELKIE I MAŁE.................................................. 55 Zestaw III – LITERY PISANE........................................................................................ 70

100