1 Korintiërs by Boekencentrum Uitgevers

Paulus, apostel in de vroege christelijke kerk, schreef deze brief

luisterend

aan de gemeente te Korinte. Vier jaar eerder had hij anderhalf jaar in deze stad gewoond en gewerkt. In die periode was er een

leven

christelijke gemeente gegroeid. Die gemeente gaf, evenals de Grieken, Joden, Romeinen, rijken en armen, slaven en vrijen. In Paulus’ afwezigheid waren er geleidelijk spanningen en stevige meningsverschillen ontstaan. De pastor Paulus stelt in deze brief orde op zaken. Aan de orde komen kwesties als seksualiteit, onderlinge verhoudingen en avondmaal, maar ook de betekenis van de

1Korintiërs

stad, een multicultureel en sociaal uiteenlopend beeld te zien:

opstanding. Het gaat steeds om de praktijk van relaties: onder(geloofs)relatie met God. Een achttal gedeelten uit deze brief wordt in dit boek toegelicht voor persoonlijke meditatie en gezamenlijke bijbelstudie. Als een uitnodiging om in onze dagelijkse levenspraktijk de liefde en genade van God gestalte te geven, als gemeente en ook persoonlijk. Drs. J.L. van der Wolf is theoloog en contextueel pastor. Hij is als directeur verbonden geweest aan de huidige Christelijke hogeschool De Wittenberg. Hij werkte tot voor kort als docent (pastoraat en ethiek) en als studentenpastor aan de Christelijke Hogeschool Ede. Momenteel

Jan van der Wolf

ling, met andersdenkenden, in het huwelijk en uiteraard de

1Korintiërs Liefde leren leven

is hij verbonden aan een diaconaal woonproject van Stichting Timon in Amsterdam-Centrum. Daarnaast is hij als pastor werkzaam in een groepspraktijk voor onder andere contextuele hulpverlening.

Jan van d er Wolf ‘Luisterend leven’ is een reeks bijbelstudieboeken voor zowel persoonlijke stille tijd als voor gebruik in de bijbelkring en staat onder redactie van drs. A. Romkes en ds.ir. N.M. Tramper.

NUR 707

www.uitgeverijboekencentrum.nl

LL-Korinthiers.indd 1

09-09-2009 17:01:16

Luisterend leven De reeks ‘Luisterend leven’ brengt mediteren over en bestuderen van de Schrift bij elkaar. De serie begeeft zich in het spoor van het belijden van de kerk-der-eeuwen. In de gekozen opzet is aansluiting gezocht bij de Apostolische Geloofsbelijdenis. Zo komen de hoofdthema’s aan de orde, waarin het hart van het christelijk geloof klopt. De studies zijn eerst toegespitst op de persoonlijke overdenking en vervolgens op het gebruik in bijbelkringen. Ook bij de voorbereiding van preken bieden deze studies veel aanknopingspunten. ‘Luisterend leven’ staat onder redactie van drs. A. Romkes en ds.ir. N.M. Tramper. Reeds verschenen: Niek Tramper, Psalmen. Dicht bij God wonen (3e druk) Age Romkes, Matteüs. Thuiskomen in het Rijk van God (2e druk) Bernhard Reitsma, Romeinen. De kracht van Gods genade (2e druk) drs. Pieter L. de Jong, Genesis. Het begin van alles Harald Overeem, Kolossenzen. Met Christus geborgen in God Hetty Lalleman-De Winkel, Ezechiël. Van dood naar opstanding

Jan L. van der Wolf

1 KorintiĂŤrs Liefde leren leven

Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer

www.uitgeverijboekencentrum.nl

Ontwerp omslag: Oblong ISBN 978 90 239 2319 0 NUR 707 ÂŠ 2009 Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieĂŤn, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Inhoud Woord vooraf

I. Aanwijzingen voor ‘luisterend leven’

II. Inleiding op de eerste brief aan de Korintiërs

1. Bij verdeeldheid: terug naar de basis! 1 Korintiërs 1 (1:4-31)

2. Oorzaken van verdeeldheid 1 Korintiërs 3-4 (3:1-4:5)

3. Over de vrijheid in Christus 1 Korintiërs 5-6 (5 en 6)

4. Leven naar je roeping 1 Korintiërs 7 (7:1-9, 17-40)

5. Omgaan met onderlinge verschillen 1 Korintiërs 8-11 (8:1-13; 10:23-33; 11:17-34)

6. Lichaam, gaven, Geest 1 Korintiërs 12 (12:1-31)

7. Liefde leren leven! 1 Korintiërs 13 (13:1-14:1)

8. De betekenis van Christus’ opstanding 1 Korintiërs 15 (15:1-34, 50-58)

104

Literatuur

116

Ik geloof in God de Vader, de Almachtige, Schepper van hemel en aarde; En in Jezus Christus, Zijn eniggeboren Zoon, onze Here, die ontvangen is van de Heilige Geest, geboren uit de maagd Maria, die geleden heeft, onder Pontius Pilatus is gekruisigd, gestorven en begraven, nedergedaald ter helle, die op de derde dag is opgestaan van de doden, die is opgevaren naar de hemel en zit aan de rechterhand van God, de almachtige Vader, vanwaar Hij komen zal om te oordelen de levenden en de doden. Ik geloof in de Heilige Geest; ik geloof de heilige, algemene kerk, de gemeenschap der heiligen, de vergeving van de zonden, de wederopstanding van het vlees en het eeuwige leven.

Woord vooraf ‘Als ik Paulus hoor voorlezen, dan herken ik een bevriende stem. Niet allen kennen deze man zoals ze hem zouden moeten kennen. De oorzaak van hun onwetendheid is niet dat deze mensen niet verstandig zijn, maar dat ze er niet op uit zijn gestadig met deze heilige om te gaan. Het weinige dat wijzelf van hem kennen, danken we niet aan onze uitleg of onze schranderheid, maar aan onze voortdurende omgang met hem en onze genegenheid voor hem…’ Johannes Chrysostomus, 4 e eeuw (Benedictijns Tijdschrift 2009/1, pag. 41) De reden waarom ik aan dit boekje begon, was eenvoudig. Die kwam voort uit de behoefte om weer eens een heel bijbelboek zorgvuldig achter elkaar te lezen. Bijbellezen en teksten bestuderen, dat gebeurde met een zekere regelmaat wel. Maar diepgaand een hele brief doorspitten, daar kwam het meestal niet van. Benedictijns timemanagement (een volle agenda, maar nooit druk) is niet mijn sterkste kant. Daarom heb ik mezelf de opdracht gesteld de brief grondig door te nemen, in al z’n verbanden. Met alle ups en downs, waar ik schrijvend doorheen moest. Dat het ook nog om 1 Korintiërs ging, vond ik een uitdaging. Het was in ieder geval een interessante gemeente. Er gebeurde daar van alles. Met mij gaandeweg overigens ook. Met mijn oorspronkelijke perceptie van Paulus en van de Korintiërs bedoel ik dan vooral. Mijn visie op Paulus is veranderd. Ik ben hem anders gaan waarderen. Dat is misschien zelfs te weinig gezegd. In het verleden heb ik me al wel in hem verdiept. Maar ik had lange tijd zo mijn vooroordelen over hem. Al lezend groeide mijn bewondering voor zijn persoon, voor zijn bijzonder volwassen geestelijk leven, voor de enorme diepgang van zijn theologisch denken, voor zijn geweldige drive om Christus te doen kennen. En nu, last but not least, voor zijn pastorale kwaliteiten. Ik heb meer dan vroeger, 7

in Paulus de pastor leren kennen. En ik hoop uiteraard dat u als lezer diezelfde ervaring zult hebben. Ik heb een fijngevoelige en tegelijk stevige pastor ontmoet. Stellig maar ook genuanceerd. Een theologisch zwaargewicht, maar ook een praktisch man. Met een hart, bewogen en meevoelend. Maar waar nodig is hij ook de heldere tegenstem. Hij is niet zuinig als het er om gaat anderen de waarheid te zeggen. Een bijzonder moedig en volhardend pastor. Bovendien heeft hij het vermogen bewaard om op integere wijze ook zijn eigen gevoelens te uiten. En hij werkte in uiterst moeilijke omstandigheden. Achter zijn rug om zwaar bekritiseerd, voortdurend teruggeworpen op zich zelf, of beter gezegd, op de Heer. Het heeft zijn verbondenheid met God waarschijnlijk alleen maar versterkt. Ook heb ik bewondering gekregen voor de gelovigen in de gemeente van Korinte. Dat is misschien vreemd, als je bedenkt wat er zich allemaal in die gemeente afspeelde. We krijgen een beeld van een vrij chaotische situatie. Hun geloofsleven, hun moraal en hun relaties onderling, het rammelde aan alle kanten. Ik had zo mijn vooroordelen over hen. Maar het wás natuurlijk ook allemaal wel erg anders: geloven in Jezus Christus en de daarbij horende levensstijl! Zo anders dan ze gewend waren. Een wereld van verschil met het leven dat ze tot dan toe geleefd hadden. Regelmatig kwam deze gedachte bij mij op: als ík, met twintig eeuwen theologie achter mij, na veel lezen en bijbelstudie, al zoveel moeite heb om Paulus te begrijpen en zijn gedachten te volgen, hoe moet het hen dan zijn vergaan? Met zo’n enorme diepgraver als Paulus? Want hij bracht het zoals hij was, vanuit zijn diep doorleefd geloof, met zijn onvoorstelbaar rijke kennis van wat het evangelie teweeg had gebracht in deze wereld. Petrus had ook al een dergelijke ervaring met de brieven van Paulus. Daarin, zegt hij, komt één en ander voor wat moeilijk te begrijpen is (2 Petr. 3:15-16). Nog zacht uitgedrukt naar mijn mening! De combinatie van deze twee, Paulus en de Korintiërs, blijkt een bijzondere bron van inspiratie en liefde. Het gemeenteleven lijkt een puinhoop. Ruziënd, onbetrouwbaar, eigenwijs, arrogant zelfs, zo leren we hen kennen. Maar het kan zo erg niet zijn of daar is 8

altijd die vasthoudende pastor, die hen met beide benen steeds weer op de grond zet. De stevige grond van Christusâ&#x20AC;&#x2122; liefde. Het maakt je zachtmoedig en mild te midden van alle tekorten van onze eigen gemeenten. En het doet je verlangen naar weer diepere ervaringen van zo grote liefde. Kortom, het was een enerverende en bijzonder leerzame ervaring. Maar is dat niet wat ieder gebeurt, die in het bijbelwoord gaat schatgraven? Redactielid Age Romkes dank ik voor het doorspitten van mijn eerste haperende concepten. En vooral voor zijn waardevolle opmerkingen en adequate adviezen. Omwille van de leesbaarheid wordt meestal hij of zijn gebruikt, waarmee eveneens zij of haar bedoeld wordt. In de suggesties voor het overdenken van een tekstgedeelte, wordt meestal jij of jullie gebruikt. Hierbij is er van uitgegaan dat er in de bijbelstudiekring ook zo met elkaar gesproken wordt. Het is zinvol om tekstverwijzingen in de aantekeningen voor de bijbelstudie op te zoeken. Ze verrijken het begrijpen van de tekst. Amsterdam, april 2009 Jan L. van der Wolf

I Aanwijzingen voor ‘luisterend leven’

God kennen God is hoorbaar en zichtbaar in de wereld om ons heen. In de natuur heeft Hij zijn handtekening gezet (Ps. 8). Het kleine insect onthult de ragfijne precisie van de Instrumentmaker. Sneeuwtoppen reflecteren zijn grootheid en zuiverheid. Storm en bliksem herinneren aan zijn verwoestende kracht. In de natuur zien we God als in een gebroken spiegel. We weten nog niet wie Hij werkelijk is. Is Hij een mystieke gloed die door alles heen gloeit, de hemel, de aarde, de mensen en de bomen? Of is Hij de oneindig verre en ondoorgrondelijke, die op afstand zijn wil aan mensen oplegt? Niet alleen de natuur, ook de geschiedenis laat ons iets van God zien. Maar wat in de geschiedenisboekjes staat is lang niet altijd het spoor dat Gods vinger door de tijd trekt. De geschiedenis onthult niet alleen Góds daden, maar ook de hoogte en diepte van de mens en de afgronden van demonische machten. In wat wij persoonlijk ervaren, mogen we vaak de hand van God zien. Maar er is geen isgelijkteken tussen onze levensgeschiedenis, onze ervaringen en gevoelens en Gods hand. God spreekt God laat zich vooral kennen in wat Hij zegt. Hij spreekt nog steeds tot ons in wat Hij vroeger heeft gesproken. Hij heeft zich in de loop van de geschiedenis geopenbaard aan mensen, tot hun verbazing en soms verbijstering. Hij kwam het leven van mensen binnen, zoals bij Abraham, Mozes, David, Jesaja, Matteüs, Paulus en veel andere profeten en apostelen. Zij zijn getuige geweest van Gods stem en zijn er diep door geraakt. Onder de leiding van de Heilige Geest is de openbaring van God door de eeuwen heen opgeschreven. De verzameling boeken die zo is ontstaan noemen wij de Bijbel. In de Bijbel ontmoeten we God zoals Hij werkelijk is, hoewel we Hem ten diepste niet kunnen begrijpen. We kunnen Hem loven en 10

tot Hem bidden, of over Hem nadenken. Maar God is veel groter dan wij met ons verstand of gevoel kunnen bevatten. Naarmate Hij zich meer laat kennen, zal het ontzag voor Hem groeien. Dit boekje is een handreiking voor luisterend leven, leven met een open oor voor wat God ons te zeggen heeft. Dit wordt in elk hoofdstuk telkens op twee manieren uitgewerkt: eerst voor persoonlijke overdenking en daarna voor een bijbelkring. Deze twee delen vullen elkaar aan. Het persoonlijk luisteren vormt een goede voorbereiding op de bijbelkring. Omgekeerd zal bij de kringstudie ieders persoonlijke voorbereiding meeklinken, zonder dat alles wat ieder in zijn of haar ‘stille tijd’ ontdekt heeft uitvoerig besproken wordt. Persoonlijk luisteren Elk hoofdstuk begint met een paar gedeelten voor persoonlijke ‘stille tijd’, dat is tijd die je vrijmaakt om op een stille plek God te laten spreken door zijn Woord, om te bidden en na te denken. Het is niet altijd eenvoudig om los te komen van de dagelijkse beslommeringen, om de stroom van gedachten in te dammen. Gebedshouding Het gebed is niet het gemakkelijkste onderdeel van de ‘stille tijd’. Vaak worden onze gedachten afgeleid. Een goede lichaamshouding bevordert de concentratie; rustig zitten of staan, eventueel de handen gevouwen. Open handen, met de handpalmen naar boven zijn een teken van afhankelijkheid en verwachting. Het is goed om van te voren kort over ons gebed na te denken. Waarvoor willen we danken of bidden? Een goed middel om geconcentreerd te bidden, is het gebed opschrijven. De eeuwen door hebben mensen dit gedaan. We kunnen nog steeds veel van hen leren. Elk stil moment van Woord en gebed is een aangename rust in de drukte van de week, een oase in de wildernis van verantwoorde11

lijkheden die soms zwaar op ons drukken. Er wordt tijd uitgetrokken om na te denken over het leven, om te horen wat God van ons vraagt, om te belijden wat scheefgetrokken is in ons bestaan. Het is goed om iets van wat we beluisteren en belijden op te schrijven. Augustinus, die leefde rond het jaar 400, heeft al schrijvend zijn omgang met God onder woorden gebracht. Daaruit zijn de Belijdenissen voortgekomen, die tot op de dag van vandaag voor veel mensen een bron van troost zijn. Voor elk meditatief moment worden enkele aanwijzingen gegeven. Voor elke aangegeven ‘dag’ van het eerste deel van een bijbelstudie kun je een half uur of drie kwartier uittrekken, en dat bijvoorbeeld driemaal per week. Of je kunt gedurende een week dagelijks aandacht geven aan één van de vragen of gebedspunten behorende bij één dag. Het is belangrijk om een goed plan te ontwikkelen met vaste momenten in de week en je er dan ook aan te houden. De meditatieve momenten vormen de stille, persoonlijke voorbereiding op het samen luisteren in de kring. Overdenking en studie sluiten op elkaar aan. Persoonlijke overdenking effent de weg naar meer intensieve studie. In beide wil God zijn stem laten horen. De gezamenlijke studie hóeft niet te volgen op de persoonlijke meditatie, maar dit is wel aan te bevelen. Leren mediteren Mediteren of overdenken betekent dat we onze gedachten laten gaan over een woord of een bepaalde tekst. Associaties worden opgeroepen; beelden, gevoelens, situaties in ons leven. Hebben we er moeite mee? Worden we er blij van? Hoe klinkt Gods stem erin door? a. mediteren over een woord of een bepaalde tekst Laten we als voorbeeld nemen een zin uit Matteüs 1:21, ‘Want Hij is het, die zijn volk zal redden van hun zonden’. Bij elk woord kunnen we even stilstaan. Waarom moet ik voor mijn redding bij Jezus zijn? Hoe kom ik bij Hem terecht, hoe wil Hij mij ontmoeten? Behoor ik tot zijn 12

volk? Waaruit blijkt dat? Kunnen andere mensen dat aan mij merken? Wat houdt zijn redding in? Hoe ervaar ik dat? Van welke zonden wil Hij mij redden? Kan ik die zonden ook aan Hem overgeven en loslaten? Enzovoort. Het kan helpen om je gedachten voor jezelf op te schrijven. b. mediteren door vragen te stellen over een langer gedeelte We kunnen ook mediteren door onszelf vragen te stellen bij een bijbelgedeelte. Bijvoorbeeld: hoe komt God in dit gedeelte naar voren? Of: welke gedachten en gevoelens van de schrijver kan ik ook op mezelf toepassen? In elk bijbelgedeelte kunnen we als het ware God ontmoeten en twee dingen aan Hem vragen: ‘Wie bent U?’ En ‘Wat wilt U dat ik doen zal?’ (vgl. Hand. 22:8, 10). c. bidden of zingen Een andere vorm van mediteren is een bepaalde tekst in eigen woorden opschrijven. Zo kunnen we een gedeelte uit de Bijbel gebruiken om onze gedachten en gevoelens voor God neer te leggen. Door te schrijven kunnen we ook bidden of zingen! Samen luisteren In het tweede deel van elke studie wordt een handvat gegeven voor het samen luisteren naar het Woord van God, in het verband van een bijbelstudiekring. Een verhaal of een korte bezinning vormt de introductie. De aantekeningen bij de verzen helpen bij de voorbereiding van de kringstudie en de vragen dienen om het gesprek op gang te brengen. In het luisteren naar de Bijbel en naar elkaar ontdekken we de stem van God. De vragen zijn telkens in twee groepen ingedeeld onder de kopjes ‘luisteren naar de tekst’ en ‘luisteren en horen’. Bij de eerste reeks van vragen gaat het vooral om een grondig lezen van de tekst. Begrijpen we wat er staat? Wat is de boodschap van het gedeelte? Wat heeft de schrijver, en daar13

achter, de Heilige Geest er in díe omstandigheden mee willen zeggen? Bij de tweede groep vragen maken we de vertaalslag naar vandaag. Wat is de blijvende betekenis van dit gedeelte? Wat is de relevantie voor ons leven? Wat zou het effect van deze bijbelstudie kunnen zijn op mijn beleving, denken, spreken en handelen? Het zal duidelijk zijn dat er op veel vragen meer dan één antwoord mogelijk is, afhankelijk van de persoonlijke omstandigheden. Het gaat – zeker bij de tweede reeks van vragen – dan ook niet om het vinden van het ‘juiste’ antwoord, maar om het uitwisselen van gedachten om elkaar te helpen groeien in geloof en gehoorzaamheid. De vragen willen stimuleren tot zelfstandig bijbelonderzoek en tot een goed gesprek rondom de Bijbel. Zie voor meer aanwijzingen bij het lezen en bestuderen van de Bijbel in kringverband: N.M. Tramper, Het Woord in ons Midden. In de werkplaats van de Heilige Geest De studies zijn ook geschikt als voorbereiding op een preek, een meditatie of een bijbelstudie voor een grote groep. Al mediterend en studerend komt de voorganger de werkplaats van de Heilige Geest binnen en vindt er het nodige gereedschap om zich voor te bereiden op de verkondiging. Want zelf intens luisteren gaat aan het spreken vooraf.

II Inleiding op de eerste brief aan de Korintiërs

De stad Korinte Korinte lag op een landengte, die Midden-Griekenland met de Peloponnesus verbond. De stad vormde een schakel niet alleen tussen Noord en Zuid, maar ook tussen de Egeïsche Zee in het Oosten en de Korintische Golf in het Westen. Die gunstige ligging maakte de stad tot een belangrijke doorvoerhaven voor het scheepsverkeer in de Middellandse Zee. Om de gevaarlijke route rond het zuiden van Griekenland te vermijden, werden goederen in Korinte overgeladen en over land naar de andere kust vervoerd. Strategisch gezien was het dan ook een geweldige plek voor de verkondiging van het evangelie en de verspreiding ervan vandaar uit. De stad had al een veelbewogen geschiedenis. In 146 voor Christus was zij door de Romeinen verwoest, alle inwoners waren gedood of als slaaf verkocht. In 44 voor Christus werd zij door Julius Caesar weer opgebouwd en bevolkt met vrijgelaten slaven. Dit nieuwe Korinte groeide snel uit tot een welvarende, kosmopolitische stad: Grieken, Romeinen, Joden en vele andere Oosterse volken maakten de stad tot een godsdienstige en culturele smeltkroes. Oost en West ontmoetten elkaar hier. Deze zeer multiculturele stad vormde ook een centrum van commercie. De industrie produceerde aardewerk, kleding, purper en tapijten. Daarnaast was er veel financieel verkeer (bankiers) en doorvoerhandel. Zij had een slechte reputatie. Maar het was in moreel opzicht waarschijnlijk niet anders dan in elke andere havenstad. Er woonden in Paulus’ tijd bijna een kwart miljoen mensen in een relatief klein gebied. Het was tot dan toe de grootste stad die hij had bezocht. Hoe zeer hij ook op de kracht van het evangelie vertrouwde, het is begrijpelijk dat hij hierheen kwam ‘in zwakheid, met veel vrezen en beven’. Zeker na de tegenwerking in Macedonië en recenter zijn ervaringen in Athene (Hand. 17).

Paulus’ contacten met de gemeente Paulus bezocht Korinte waarschijnlijk in de herfst van het jaar 50 na Christus, tijdens zijn tweede zendingsreis. Hij bleef er ruim achttien maanden (Hand. 18:11, 18). Deze brief schreef hij waarschijnlijk in de lente van het jaar 54 vanuit Efeze. Wij kennen van Paulus maar twee brieven aan de gemeente van Korinte. In deze brieven zijn aanwijzingen die erop duiden dat hij minstens nog twee andere brieven aan deze gemeente schreef. Eén voorafgaand aan 1 Korinte; (‘in mijn brief schreef ik al’, 1 Kor. 5:9) en één meestal de ‘strenge’, ‘pijnlijke’ of ‘tranenbrief’ genoemd (zie 2 Kor. 2: 3-4), die niet dezelfde kan zijn als de eerste brief aan de Korintiërs. Een reconstructie van Paulus’ contacten met de gemeente ziet er vermoedelijk zo uit : Eerste verblijf (omstreeks 50-51 na Chr.) De zogenaamde ‘voorafgaande’ brief (53 na Chr.) 1 Korinte (lente 54 na Chr.; zie 16:8) Tweede, korte en pijnlijke verblijf (54 na Chr.) De zogenaamde ‘tranenbrief’ (54 na Chr.) 2 Korinte (herfst 54 na Chr.) Derde verblijf, van mogelijk 3 maanden (54-55 na Chr.) De gemeente in Korinte Aanvankelijk werkte Paulus, samen met Aquila en Priscilla, als tentenmaker en leerde hij met de Joden in de synagoge. Toen de tegenwerking van de Joden groeide, zette hij zijn werk voort vanuit het huis van Titius Justus, die naast de synagoge woonde. Het was vermoedelijk een relatief grote gemeente met een paar honderd leden. We moeten ons het functioneren van de gemeente toén waarschijnlijk zo voorstellen dat men elkaar groepsgewijs ontmoette in de grotere huizen van gemeenteleden. Onder andere in dat van Titius Justus. Of deze verschillende huisgroepen veel contact met elkaar hadden en hoe het daar dan toeging, blijft onduidelijk. 16

Wel is duidelijk dat de gemeente niet alleen in etnisch opzicht multicultureel was. Ook onderging zij de invloed van allerlei godsdienstige en filosofische stromingen. Joodse, meestal wettische leefwijzen, Grieks-Romeinse filosofische denkbeelden, invloeden vanuit vruchtbaarheidreligies, vrijdenkers, voor wie alles geoorloofd was, etcetera. Je ziet ze terug in de thema’s en discussies in de brief: al of niet je houden aan Joodse rituelen en wetten, verschillende interpretaties van geloofsthema’s als kruis en opstanding, problemen in onderlinge verhoudingen, het onderen overwaarderen van de lichamelijkheid met als gevolg bijvoorbeeld het afwijzen van lichamelijke opstanding, uiteenlopende levensstijlen met tegengestelde voorkeuren, bijvoorbeeld voor ascetisch leven of extatische uitingen. Het moet een verwarrende situatie in de gemeente geweest zijn. En daarbij een voedingsbodem voor spanningen, verdeeldheid en allerlei partijvorming. Opvallend is hoe Paulus meer dan in enig andere van zijn brieven nadrukkelijk een beroep doet op zijn gezag als apostel. Soms, midden in een argumentatie, kan hij heftig en defensief uiting geven aan zijn frustratie hierover. De relatie van Paulus met de gemeente lijkt behoorlijk verziekt. Er wordt flink getwijfeld of hij wel ‘een profeet’ is en zelfs of hij wel geestelijk genoeg is (14:37). Nu, in onze oren, klinkt hij regelmatig klaaglijk en verongelijkt. Maar je kunt dat gemakkelijk misverstaan. Het gaat Paulus om meer dan zijn autoriteit. Ten diepste is daarbij zijn boodschap, het evangelie zoals hij dit gebracht heeft, in het geding. Al die dingen samen verklaren het sterk argumenterende karakter van de brief en de soms heftige toon ervan. Toch blijven er veel vragen over. Bijvoorbeeld: hoe breed verspreid waren de leerstellige misvattingen of de misbruiken in de gemeente? Of: in welke mate houden de eerder genoemde meningsverschillen – aan de orde vanaf hoofdstuk 5 – verband met de onderlinge verdeeldheid en de ruziënde partijen? Aanleiding, karakter en opbouw Er waren waarschijnlijk meerdere redenen voor Paulus om deze brief te schrijven. Allereerst brachten leden van de gemeente bij een bezoek aan Paulus in Efeze negatieve berichten mee. ‘Ik heb van Chloë’s huisgenoten gehoord dat er onenigheid onder u heerst…’ 17

(1:11). Ook hebben nog andere, met name genoemde christenen uit Korinte hem opgezocht: Stefanas, Fortunatus en Archaïcus. En bekender nog: Apollos, een christenjood uit Alexandrië, die in Korinte had gewerkt (16:17-18). Daarnaast blijkt hij vanuit de gemeente een brief ontvangen te hebben (‘In antwoord op wat u geschreven hebt…’ 7:1). Het is onmiskenbaar dat de door de gemeente gestelde vragen, plus de zorgelijke berichten van al die bezoekers de thematiek van de brief bepaald hebben. Wat voor de lezer nu misschien wat uit de lucht lijkt te komen vallen, moet de Korintiërs zeker bekend voorgekomen zijn. Paulus lijkt als het ware allerlei uiteenlopende onderwerpen te bespreken, vaak zonder deze in een logische orde met elkaar te verbinden. Maar in deze ogenschijnlijk wat chaotische bespreking van thema’s doet hij voortdurend hetzelfde. Welk onderwerp, welk terrein van hun levenspraktijk of gemeentepraktijk ook aan de orde is, de boodschap luidt: ‘back to the basics’! Of het nu gaat om onderlinge verdeeldheid, om morele issues als immoraliteit rond prostitutie en seksualiteit, om geloofsleer, om de betekenis van christelijke vrijheid, of het omgaan met gaven van de Geest, elk ingebracht onderwerp verbindt hij met Christus en de betekenis die Hij en zijn liefde daarin heeft. Het gaat erom zijn liefde in de dagelijkse praktijk, persoonlijk en met elkaar als gemeente te ervaren! De brief is thematisch als volgt opgebouwd: 1:1-9 : begroeting en dankwoorden 1:10-4:21 : verdeeldheid, onenigheid en de eenheid van de gemeente 5 en 6 : ontucht en rechtszaken onderling 7 : vragen, dilemma’s rond gehuwd en ongehuwd zijn 8:1-11:1 : de vrijheid van de christen (naar aanleiding van vragen over het al of niet eten van aan afgoden geofferd vlees) 11:2-34 : ongeregeldheden in de eredienst en bij de maaltijd van de Heer 12-14 : diversiteit en doel van geestesgaven 15 : de opstanding 16 : collecte, mededelingen en reisplannen

Uit het totaal aantal hoofdstukken is een aantal typerende gedeelten voor bijbelstudie gekozen. Maar het is aan te raden om de betreffende hoofdstukken eerst helemaal te lezen voor men aan de bijbelstudie begint. Overigens begint elke bijbelstudie met een â&#x20AC;&#x2DC;Voorafâ&#x20AC;&#x2122;, waarin de grote lijn en de context worden weergegeven.