Straffe Koffie by Eline George

STRAFFE KOFFIE OP GESPREK BIJ VRIJWILLIGERSORGANISATIES

{1}

{2}

______________ VOORWOORD ______________ Vrijwilligers zijn de basisingrediënten in een recept. Behandel ze met respect en in hun eigenheid. Doseer hun krachten, soigneer hun kwaliteiten. Kruid ze waar nodig, verwarm ze en je krijgt gegarandeerd een resultaat om de vingers van af te likken. Veel verenigingen draaien volledig op vrijwilligers voor hun werking of de succesvolle opzet van projecten. Met de uitreiking van de Prijs voor het Vrijwilligerswerk wensen ‘de Verenigde Verenigingen’ en de Vlaamse Gemeenschap vernieuwende, opvallende of inspirerende vrijwilligerswerkingen in verenigingen en projecten te belonen. Zo willen we de dynamiek die vrijwilligers in een organisatie of project brengen promoten en ondersteunen. De voorbije drie jaar werden dertig organisaties en projecten genomineerd door een jury van deskundige fijnproevers. In een kasteel in Lommel, aan een keukentafel in Herent, een zolderkamer in Leuven, kraaknieuwe bureaus in Brussel, een ondergrondse kantine in Gent, tijdens een autorit, een terras in Tervuren,... ‘de Verenigde Verenigingen’ ging op visite bij vrijwilligers. Met een dampende kop koffie in de hand vertelden ze ons hun recept voor een voortreffelijke vrijwilligerswerking. Straffe koffie, die vrijwilligers! Wat doen vrijwilligers? Welke taken nemen ze op zich? Hoe organiseren verenigingen hun vrijwilligerswerking? De dertig organisaties en projecten, die in deze publicatie hun vrijwilligerswerking voorstellen, staan symbool voor de belangeloze inzet van alle vrijwilligers. We hopen dat dit werkboek u kan inspireren tot antwoorden of nieuwe ingrediënten voor uw eigen vereniging. Of misschien vindt u wel een organisatie waar u als vrijwilliger aan de slag wilt gaan? Smul maar lekker van deze heerlijke menukaart!

Ann Demeulemeester ‘de Verenigde Verenigingen’

{3}

Ze genieten mijn diepste respect al die onbezoldigde voorzitters, ondervoorzitters, penningmeesters, werkende bestuurs- en andere leden van al die lokale afdelingen. Meer nog dan voor al die kleine, bedrijvige cellen die vrijwillig hun boodschap brengen en hun ding doen, gaat mijn bewondering uit naar het onzichtbare netwerk dat ze vormen, en dat volgens mij meer dan welke politieke partij of vakbond ook de samenleving bij elkaar houdt en haar tot gemeenschap maakt. Probeer je eens een wereld voor te stellen waaruit elke artistieke ingreep is geweerd. Laat ik het simpel houden: trek eens een keukenkast open en bekijk vervolgens alles met de grootst mogelijke aandacht: een pepermolen, een soepterrine, of zelfs een onnozel eierdopje. Bekijk het en bekijk het nog eens, en je zal tot de conclusie komen dat over de vorm van al die dingen is nagedacht. Vrijwilligers allerhande, blijft verenigd, want u vormt allemaal samen de opmaat van wat ooit “de samenleving met het menselijk gezicht” moet worden. U weet beter dan wie ook dat er nog heel veel werk aan de winkel is, morgen nog meer dan vandaag. ©Walter van den Broeck in opdracht van Socius, Steunpunt voor sociaal-cultureel volwassenenwerk vzw

{4}

____________________________

À LA CARTE 2009: Artsen zonder Vakantie: “Vrijwilligers zijn een stuk van ons DNA geworden”............................ 8 Bizon vzw: “BIZON-dere groeten!”....................................................................................... 12 Rode Kruis-Hasselt: “Vrijwillig, maar niet vrijblijvend”.......................................................... 14 Dokters van de Wereld: “Gratis medische zorgen”.................................................................. 16 De musical van KVG Hoeselt-Bilzen: “Het onzichtbare zichtbaar maken”.............................. 18 TRAM 41: “Vuurwerk in het museum”................................................................................... 20 De ‘meesters’ van de Klimaatwijken: “Het jachtseizoen is voor open verklaard”..................... 22 vzw Saenhoeve: “Een spelende leerschool”............................................................................ 24 Pallium vzw: “Een luisterend oor bij een stervend mens”....................................................... 26 Permanent Welzijnsoverleg: “Een lach en een traan, een kwinkslag en een schouderklop”...... 28

____________________________ 2010: Somival vzw: “Een medaille voor iedereen”........................................................................... TEJO vzw: “Een warme plek voor jongeren”......................................................................... VeBeS vzw: “Hoe het donker je de ogen kan openen”............................................................. Kameno vzw: “Injectie in het wijkleven”................................................................................. CFP: “Duurzame steun aan het Zuiden”................................................................................ StampMedia: “Pers voor en door jongeren”............................................................................ 1000-Soortendag: “Vakbond voor de natuur”........................................................................ Velt – Bewegingcoaches: “Experts in ‘gezond verenigingsleven’”............................................ De Lage Drempel vzw: “Hier leren ze kracht ontwikkelen”....................................................

32 34 36 38 40 42 44 46 48

____________________________ 2011 CGG Ahasverus vzw: “Een sociaal weefsel geneest”............................................................... 52 Villa Pace: “Een duobaan voor de vrijwilligers”...................................................................... 54 Akindo vzw: “Een onvergetelijke herinnering”........................................................................ 56 vzw De Tinten: “We zorgen voor een laatste vangnet”............................................................ 58 Lidoa vzw: “Steun aan huis”.................................................................................................. 60 Mixed-ID: “Kleur’rijke jongeren”............................................................................................ 62 vzw DOMO: “Een welgekomen rustpunt”.............................................................................. 64 De hART-musical: “We wilden samen eens iets groots doen”................................................... 66 ’T SAS: “Een leerrijke omgeving”........................................................................................... 68 Cosaf vzw: “Iemand helpen is een mooi geschenk”................................................................. 72

____________________________ {5}

{6}

____________________________ DEEL 1

2009

____________________________

{7}

____________________________

VRIJWILLIGERS ZIJN EEN STUK VAN ONS DNA GEWORDEN

ARTSEN ZONDER VAKANTIE Rode Kruisplein 16 2800 Mechelen 015 – 400 888 info@azv.be www.azv.be

A R T S E N Z O N D E R V A KA N T I E ____________________________ Dokters en verplegers die tijdens hun vakanties collega’s in Afrika opleiden en bijscholen? Een bewonderenswaardig engagement. Artsen zonder Vakantie is een sterk uitgebouwde organisatie met een solide vrijwilligerswerking. Er werken niet enkel dokters. De vrijwilligers die in België instaan voor logistiek, fondsenwerving, website en boekhouding zijn de drijvende krachten achter de organisatie. “Samen zetten onze vrijwilligers zich ongeveer 45.000 uur per jaar in, goed voor een waarde van 3,3 miljoen euro per jaar” zegt Erwin Reynaert, hoofd fondsenwerving.

ranten op. In Afrika zijn het merendeel van de artsen huisarts en geen specialist. Van zodra een probleem complexer wordt, zoals bij een appendicitis, kan men niet meer helpen. Afrikaanse artsen die in het buitenland gaan studeren, komen meestal niet terug. Begrijpelijk, maar net daarom verzorgen wij opleidingen in de lokale ziekenhuizen.” Artsen zonder Vakantie telt 9 vaste medewerkers en 650 vrijwilligers op het terrein. Een 40-tal vrijwilligers in België zorgen voor de boekhouding, onthaal, inpakken, visa. Ze zijn net zo essentieel voor de werking als de vaste medewerkers.

-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-

Stevige screening én erkenning

Een Vlaamse dokter die een kijkje ging nemen in Afrikaanse klinieken lag aan de basis van Artsen zonder Vakantie. Hij schrok erg van de beperkte deskundigheid van de lokale artsen - die het op hun beurt maar vreemd vonden dat er zoiets bestaat als ‘vakantie’ voor een Vlaamse arts.

“Belangrijk is dat onze medische vrijwilligers een langdurig engagement willen aan gaan. Ter plaatse moeten we immers kunnen rekenen op mensen voor levensbelangrijke ingrepen. De vrijwilligers moeten sterke en goede leermeesters zijn. Dat erkennen is van essentieel belang: de mensen doen dit vrijwilligerswerk immers gratis! Weet je: vrijwilligers vormen het DNA van onze werking. Daarom zijn er ook de uitstapjes: naar een toneelstuk of een museum. Dat creëert een groepsgevoel.”

Ter plaatse artsen opleiden Erwin: “Wij zijn geen noodhulp-ngo: we leiden ter plaatse artsen, verplegers en labo-

{8}

Wij ‘geven’ geen les, we noemen het ‘bedside teaching’. “Onze vrijwilligers hebben verschillende achtergronden. De chirurgen zijn over het algemeen mannen, de verpleegsters vrouwen. Er werken hier ook vrijwillig vroedvrouwen, kinesisten, psychiatrisch verpleegkundigen, orthopedisten, gynaecologen en anesthesisten. Er zijn ook enkele Afrikaanse verplegers die al lang in België wonen, maar jaarlijks terugkeren naar Afrika. Samenwerking met andere culturen is hier heel evident.”

Bedside teaching “De lokale meerwaarde die wij toevoegen is enorm. Wat wij inbrengen, verdwijnt niet bij het vertrek van onze vrijwilliger. Er ontstaat een dynamiek die op langere termijn zichzelf versterkt wanneer onze trainees op hun beurt kennis doorgeven. Ik vind dat onze vrijwilligers een voorbeeldfunctie vervullen. Er komen voorlopig weinig jonge mensen bij: het is dus belangrijk om wat wij doen meer weerklank te geven. We kunnen ook positieve resultaten voorleggen. In één ziekenhuis, met vroeger slechts 60 operaties per jaar, vinden er nu een kleine 700 plaats. Niet door ons: de locals nemen zelf het heft in handen.”

“Een echte opleiding voor onze vrijwilligers hebben wij niet. We brengen hen wel de protocollen bij: de manier van werken en de procedures bij elke behandeling.”

Knelpunten en dromen “Vrijwilligers vinden voor gespecialiseerd werk zoals boekhouding en medische expertise is niet eenvoudig. Onze droom? We maken ons idealiter overbodig. Dat klinkt als een cliché, maar we zijn pas écht tevreden wanneer we merken dat we niet meer nodig zijn in een ziekenhuis. Maar tegelijk blijven er nog honderden anderen over die ons wel nodig hebben. En meteen ‘ja’ kunnen zeggen tegen iedereen die ons nodig heeft: dat zou ook mooi zijn.”

“Wij geven geen les, wel ‘bedside teaching’: ter plekke, aan het ziekenhuisbed, tonen hoe het kan en moet. De lokale arts of verpleger kijkt naar behandelingen, leert hoe je een materniteit moet leiden zodat moeders met hun éigen kinderen naar huis gaan,... heel basic allemaal.”

{9}

Het vaste team is het skelet van de organisatie, de vrijwilligers het vlees, de spieren en de organen. -_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-

{ 10 }

Artsen Zonder

{ 11 }

Vakantie

____________________________

BIZON-DERE GROETEN!

BIZON VZW Dapperheidstraat 2a 9000 Gent tel. 09 236 30 09 email: info@bizonvzw.be www.bizonvzw.be

BIZON VZW ____________________________ Veel geven en veel terugkrijgen, dat is de kick voor de BIZON-vrijwilliger. En ze zijn met velen om hun schouders te zetten onder de BIZONdere Jeugdvakanties voor kinderen en jongeren in kwetsbare situaties. Opvallend, als je bedenkt hoe moeilijk andere organisaties doorgaans jongeren-vrijwilligers vinden. BIZON is een sterke organisatie met een grote impact. Hun aanpak en werking inspireert andere organisaties om ook hun kampen toegankelijker te maken voor kwetsbare jongeren. En het allerbelangrijkste: “De kinderen zijn heel enthousiast over onze kampen, ze leven er echt naar toe”, vertellen Lore Galloo en Piet Renard, vrijwilligers bij BIZON. -_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-

“BIZON organiseert vakantiekampen en activiteiten voor maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren. De vzw bestaat nu zeven jaar, en elk jaar organiseren we 12 kampen. Het secretariaat regelt de administratie. Een 200-tal jonge vrijwilligers zorgen voor een onvergetelijke herinnering in het leven van deze kinderen. We trekken de Ardennen door, houden tentenkampen in de bossen, verblijven in een kamphuis,... Een paar weken lang zijn de kinderen volledig weg uit hun gewone omgeving.”

“BIZON is eigenlijk heel bijzonder. Het is tof samenwerken: we zien elkaar erg veel, de verstandhouding is geweldig. Een vrijwilliger wordt meteen actief betrokken. De hele sfeer en het gevoel met iets belangrijks bezig te zijn, zorgt voor gemotiveerde vrijwilligers. Het is een combinatie van veel geven én veel terugkrijgen. Velen onder hen offeren zelfs hun hele vakantie op om mee op kamp te gaan. We zitten allemaal op dezelfde golflengte. En: we kunnen ook goed onnozel doen!”

Maandenlang uitkijken “Steeds meer kinderen komen terecht in instellingen - ook kinderen van asielzoekers in opvangcentra. Daarnaast groeien veel kinderen en jongeren op in een kansarm milieu met weinig ontspanningsmogelijkheden. Dan eens je vleugels uitslaan, is erg belangrijk. Het doet hen echt iets: we krijgen emotionele reacties, hoor. We horen van mensen dat hun kinderen maandenlang uitkijken naar een kamp. Jongeren vertellen dat ze de tien beste dagen van hun leven beleefden. Het afscheid is telkens intens, ze vliegen je om je nek. Dat zegt genoeg. Dan weet je wel waarom je het doet.”

Het BIZON-boek “De meeste vrijwilligers zijn tussen de 18 en 25 jaar, studeren nog of werken al. Sommigen zijn op één of meerdere kampen ‘moni’ (monitor),

{ 12 }

anderen helpen in de keuken, troosten bij grote of kleine pijntjes of zijn verantwoordelijk voor de boekhouding en het kampmateriaal. Vrijwilligers zijn ook actief in werkgroepen: werving en public relations, fondsenwerving, vorming, ‘ontmoeting’ (het feestcomité), Ze kiezen zelf waar ze hun steentje willen bijdragen.” “BIZON vindt het belangrijk om vrijwilligers voldoende vorming te geven. We moeten blijven nadenken over hoe je omgaat met kinderen en jongeren uit probleemsituaties. Onze pedagogische aanpak vinden we erg belangrijk. Alle vrijwilligers krijgen het BIZON-boek: een handleiding voor hoe je omgaat met jongeren met gedragsproblemen. Twee-drie dagen vóór het kamp komen we samen om afspraken en regels te maken over het kampverloop zodat iedereen op dezelfde lijn zit.” “We worden uitgedaagd om onszelf te blijven vernieuwen. Asielzoekers of anderstalige jongeren uit een vreemde cultuur zijn nieuw voor ons: ze kunnen niet fietsen, kennen geen tenten, hebben nog nooit een hudo (outdoortoilet) van dichtbij gezien,... Sinds dit jaar werken we speciaal voor deze jongeren aan een presentatie van onze kampen.”

Iedereen aan mouw trekken “De meeste vrijwilligers blijven hangen. Er is een harde kern die het al enkele jaren doet. Vooral de mond-tot-mondreclame doet zijn werk. We delen folders uit aan het station, mailen naar en gaan spreken in scholen. En vooral: we blijven vrienden aan hun mouw trekken.” “Ons droomproject? Nog meer kampen organiseren! Want de vraag is nog steeds groter dan het aanbod. En ook: kampen in het buitenland organiseren. Daar kijken onze vrijwilligers en onze jongeren héél erg naar uit.”

Bij onze vrijwilligers is vaak een serieuze ‘hoek af ’: ze hebben gevoel voor humor, kunnen heel hard relativeren en nog harder ‘onnozel’ doen.

{ 13 }

-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-

____________________________ RODE KRUIS-HASSELT

VRIJWILLIG, MAAR NIET VRIJBLIJVEND

Boomkensstraat 303 3500 Hasselt 011/28.09.40 rodekruishasselt@gmail.com

R O D E K R U I S - H A S S E LT ____________________________ Dertien vrijwilligers van het Rode Kruis Hasselt helpen kinderen na school bij hun huiswerk. Dit ‘Brugfigurenproject’ is vooral bedoeld voor maatschappelijk kwetsbare kinderen, maar ook voor ouders die niet altijd weten wat ‘helpen met schoolwerk’ precies inhoudt. “Onze vrijwilligers zijn een belangrijke schakel tussen school en ouders”, zeggen Gilbert Nuyten (voorzitter Rode Kruis Hasselt) en Reina Geens (verantwoordelijke Brugfigurenproject).

de begeleiding. Wij zorgen vooral dat de kinderen hun huiswerk maken. Maar we leren hen ook zelfstandig werken. Niet dat we de les opnieuw uitleggen: in het vaarwater van de leerkracht komen, is niet de bedoeling.” “We willen vooral stimuleren en aanmoedigen. Via persoonlijke aandacht hopen we dat de kinderen de juiste attitudes verwerven om van hun schoolloopbaan een succes te maken.

-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_“Het Brugfigurenproject is één van de vele activiteiten van het Rode Kruis. Het werd opgestart voor kinderen van wie de ouders om allerlei redenen niet de kans hebben om hen goed te begeleiden bij hun huiswerk. Enkele vrijwilligers van de lokale afdeling van het Rode Kruis in Hasselt besloten drie jaar geleden om dit project op te starten. Intussen werken we samen met het Steunpunt Onderwijs en Opvoeding van de stad Hasselt.” “Onze vrijwilligers begeleiden de kinderen op drie verschillende plaatsen: op de school zelf, aan huis en in de jeugdlokalen van het Rode Kruis. Leerkrachten en zorgleerkrachten uit de scholen bekijken samen voor welke kinderen extra ondersteuning nuttig kan zijn. Geven de ouders groen licht, dan starten we { 14 }

Daar trachten we de ouders zoveel mogelijk bij te betrekken.”

Simpele dingen bieden structuur

Feedback

“Begeleiden we de kinderen thuis, dan vragen we dat één van de ouders erbij komt zitten. Zo zien zij ook hoe het werkt. Ouders zijn zich er vaak niet van bewust dat ze wél kunnen helpen met huiswerk. Daarom willen we de thuisbegeleiding nog meer uitbouwen. Randvoorwaarden aanpassen is daarbij erg belangrijk: zet je tv uit, zorg voor een geschikt hoekje om huiswerk te maken, bied structuur aan. Een vaste routine creëren kan met simpele ingrepen. Maar voor mensen die zelf een laag onderwijsniveau hebben, zijn dat echt nieuwe dingen.”

“Onze vrijwilligers rekruteren we via affiches, flyers en internet. Kandidaten vragen we wel om zich minstens een jaar regelmatig te engageren. De opdracht is immers vrijwillig maar niet vrijblijvend. We hebben zowel studenten als ouderen, van een vicerector aan de universiteit tot een gewone huismoeder. De hoofdzetel van het Rode Kruis Hasselt biedt een algemene en specifieke vorming aan, bijvoorbeeld over de verschillende leesniveaus, de plaatsen waar je materiaal kunt vinden, wat een spel-o-theek is,... We stellen ook onze lokalen ter beschikking.” “Met de vrijwilligers komen we enkele keren per jaar samen. Op die momenten hoor je de ervaringen, de verzuchtingen, de vragen. Zo bleek dat er te weinig reactie vanuit de scholen kwam. Maar onze vrijwilligers willen wéten of ze het goed doen. Intussen hebben we een afspraak met de scholen om op geregelde basis feedback te geven.”

“Voor begeleiding in de lokalen van het Rode Kruis vragen we dat ouders hun kinderen brengen en afhalen. Zo hebben onze vrijwilligers contact met de ouders.” “De leraren op school vertellen dat deze kinderen zonder huiswerkbegeleiding minder kans hadden om over te gaan naar de volgende klas. Een mooi signaal dat ons werk belangrijk is en gewaardeerd wordt.”

eleiders g e b k r e w is u h r e d “Zon der kans in m n e r e d in k e z e hadden d ende klas.” lg o v e d r a a n n a om over te ga { 15 }

____________________________

GRATIS MEDISCHE ZORGEN

DOKTERS VAN DE WERELD Eclipsstraat, 6 1000 Brussel tel. +32 (0)2 648 69 99 fax +32 (0)2 648 26 96 info@doktersvandewereld.be

D O KT E R S V A N D E W E R E L D ____________________________ Ieder mens heeft recht op gezondheidszorg, maar in de praktijk glippen er al eens mensen door de mazen van het net. Ook in België is toegang tot goede zorg niet voor iedereen weggelegd. Je zult maar geen dak boven je hoofd hebben, of niet over de juiste papieren beschikken. De vrijwilligers van Dokters van de Wereld proberen iedereen weer aan boord te trekken. Ze behandelen gratis en verwijzen door naar het reguliere zorgcircuit. Dokters van de Wereld is een sterk uitgebouwde organisatie die steunt op vrijwilligers die ook instaan voor fondsenwerving, website en de boekhouding. Stephane Heymans, verantwoordelijke voor de missies in België, licht toe. -_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-

Stephane: “Dokters van de Wereld is een medische, internationale humanitaire organisatie. Het uitgangspunt van onze werking is: ieder mens heeft recht op gezondheidszorg. Heel wat mensen worden uitgesloten. Hen proberen we te bereiken en door te verwijzen naar de reguliere gezondheidszorg.”

“In Brussel en Antwerpen werken we met zowel mobiele consultaties als met een vaste structuur: het ‘cozo’ – ons centrum voor onthaal, zorg en oriëntatie. Van onze mobiele consultaties, meestal ‘s avonds tussen 8 en 12 uur, maken veel daklozen gebruik - zeker ‘s winters. Alle consultaties zijn gratis, ook onze medicijnen, dat is niet vanzelfsprekend. We beschikken over een klein fonds met middelen van het RIZIV en privébronnen. De toegang tot zorg ligt vast in allerlei regels. Administratief is dat niet eenvoudig.” “Voor onze Belgische projecten tellen we 80 vrijwilligers. Die hebben doorgaans een medische functie – arts of verpleger. De leeftijden variëren: we hebben zowel gepensioneerde artsen als jongeren die ervaring willen opdoen. Sommige artsen nemen patiënten ook mee naar hun eigen praktijk, bijvoorbeeld in het wijkgezondheidscentrum. Alleen onze mensen aan het onthaal hebben geen medisch profiel.”

Mee nadenken over de koers “We zijn, denk ik, de enigen in België die gratis medische zorg bieden waar de drempel zo laag is. Onze meerwaarde is duidelijk: we garanderen de toegang tot zorg. Die toegang is ook duurzaam: we plannen telkens de

{ 16 }

doorverwijzing naar de reguliere zorg, zodat de mensen hier maar één of twee keer moeten komen.” “Vrijwilligers krijgen een opleiding van twee maanden. Samen met een arts leren ze onze manier van werken kennen. We vragen hen om zich één jaar lang te engageren. Onze opleiding neemt dan ook veel tijd in beslag. We krijgen spontane kandidaturen binnen en we werven via advertenties in ziekenhuizen, beroepstijdschriften, artsenkranten,... Stagiairs zijn ook welkom, maar dat vraagt veel tijd. Het moeilijkst te vinden zijn tandarts-vrijwilligers. Ons grootste knelpunt.” “We zetten onze vrijwilligers regelmatig in de bloemetjes met een feestje om ze te bedanken. Mensen krijgen ook veel vrijheid om mee na te denken over doelstellingen en missie: een duidelijke blijk van erkenning. Zo houden we elk jaar een zomeruniversiteit. Dat biedt ruimte om na te denken over toekomst en visie.”

Grenzen en dromen “Steeds meer mensen hebben maar beperkt toegang tot zorg. De papiermolen zorgt ook voor een drempel. Nog een probleem is dat ook wij een grens hebben aan onze mogelijkheden. Klopt hier op vrijdagavond iemand aan, zonder dak boven het hoofd, dan is het hard om die de nacht weer in te moeten sturen. Maar dat zijn grenzen die we moeten leren aanvaarden.” “Het einddoel is natuurlijk: onszelf overbodig maken. Toegang tot zorg zou geen probleem mogen zijn. Voorlopig is dat een utopie. Een meer realistische toekomstwens is dan: meer mobiele consultaties, ook in andere organisaties en in andere sectoren – voor prostituées bijvoorbeeld. Een tiental van dergelijke consultaties per stad, dat zou mooi zijn.”

We zetten onze vrijwilligers regelmatig in de bloemetjes, met een feestje en bedankingen.

{ 17 }

____________________________

HET ONZICHTBARE ZICHTBAAR MAKEN

KATHOLIEKE VERENIGING VAN GEHANDICAPTEN (KVG) KVG Hoeselt - Bilzen Romershovenstraat 187 3730 Hoeselt 0473 24 03 49

DE MUSICAL VAN KVG H O E S E LT- B I L Z E N ____________________________ Al vijf keer maakte de KVG HoeseltBilzen samen met meer dan honderd vrijwilligers een succesvolle musical. De vijfde, ‘Gemeen Goed’, leverde de nominatie voor de Prijs voor het Vrijwilligerswerk 2009 op. Het unieke van dit initiatief: valide en gehandicapte acteurs, dansers, zangers werken een jaar lang samen toe naar een concreet doel, waarbij de onderlinge verschillen vervagen. De musical is het doel. Een schitterend voorbeeld van inclusie, dat gehandicapten én de buitenwereld bewust maakt van hun kunnen. “Tijdens de repetities voelen onze mensen zich de koning te rijk”, zegt voorzitter Maria Bollen. “Ze overstijgen zichzelf.” -_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-

De musicaltraditie bij de KVG is begonnen met het stuk ‘Meer-Min’. Alle musicals worden geschreven door Rudy Thys, een dokter. Omdat hij de mensen intussen door en door kent, weet hij ook precies wie voor welke rol in aanmerking komt. En zo zijn we nu al aan de vijfde musical toe. Er werken een honderdtal vrijwilligers aan mee. We doen een beroep op vaste vrijwilligers, op bestuursleden en familieleden of kennissen/vrienden. Maar we vinden ook andere mensen bereid om mee te helpen. Die brengen dan op hun beurt kennissen mee. Onze vrijwilligers zijn vooral oudere mensen en gepensioneerde leerkrachten en bedienden, maar er zijn ook werkende mensen bij. Veel jongeren hebben we niet. Jammer, want er is werk genoeg. We organiseren regelmatig feesten en daar zijn toch wat helpende handen voor nodig: voor de financiën, het gebak, de uitnodigingen, het boekje met aankondigingen,...

Naar buiten treden We maken de musicals om mensen met een handicap te helpen integreren in het ‘gewone’ sociale leven. Door samen te creëren en te werken met een groot respect voor hun mogelijkheden en beperkingen. Iederéén kan acteer-, zang- en danstalent volop tot ontwikkeling brengen.

De musical ‘Gemeen Goed’ was de aanleiding voor de nominatie in 2009. Het is een verhaal over tegengestelden: plus en min, man en vrouw, gemeen en goed. Er ging een jaar voorbereiding aan vooraf. Muziek, zang, dans en gesproken tekst versmolten door een vierstemmig gelegenheidskoor, geschoolde

{ 18 }

Een hechte familie

zangers, ervaren acteurs en dansers en een muziekcombo. We doen het vooral omdat onze mensen met een handicap kansen moeten krijgen om naar buiten te komen. Sommigen werken in beschermde werkplaatsen, anderen zitten in een instelling of blijven thuis... Hier worden ze ‘zichtbaar’ en laten ze zien wat ze kunnen. Deze mensen zijn zó blij dat ze naar de repetities kunnen komen: ze kijken er echt naar uit. Met de nodige aanwijzingen, begeleiding en oefening groeien ze vaak boven hun beperkingen uit. Bovendien is een optreden voor een groot publiek een unieke en verrijkende ervaring.

Er wordt wel naar ons opgekeken omdat we dit met zo’n grote groep tot stand brengen. Dat maakt het ook makkelijker om sponsors te vinden. Nu, we organiseren niet enkel musicals. We geven ook feesten: telkens goed voor tweehonderd man. Dat zijn hoogtepunten. Onze kracht? Dat je je hier mag inzetten met je eigen draagkracht: als in een hechte familie. Onze droom is dat we op deze manier blijven bestaan: valide en mindervalide mensen die echt samenwerken. Nieuwe vrijwilligers vinden blijft een knelpunt. Ik hoop dat we deze familiale sfeer kunnen vasthouden.

{ 19 }

____________________________

VUURWERK IN HET MUSEUM

TRAM 41

Stad Turnhout Grote Markt 1 2300 Turnhout 014 41 56 21 tram41@turnhout.be

____________________________ Wie zei er dat jongeren geen initiatief meer nemen? Een saaie museumrondleiding inspireerde 15 jongeren, laaiend enthousiast en popelend om originele projecten op te zetten in Turnhoutse musea: “wat we zelf doen, doen we beter.” Filip Cremers, verantwoordelijke publiekswerking bij TRAM 41, glundert: “Ze zijn een goudmijn voor onze musea. De museumploeg leert zelf heel wat bij over interactie met het publiek. En we slagen er nu ook in om jongeren tussen 13 en 16 aan te trekken voor een museumbezoek: wat je noemt een verbrede publieksparticipatie.” -_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_“Het project rond jongerengidsen werd door hen zelf opgestart na een in hun ogen oersaaie rondleiding. Dat kunnen we beter, dachten ze. Ze trokken hun stoute schoenen aan en trokken naar TRAM 41. TRAM staat voor Turnhoutse Route Archief en Musea, en is een initiatief van de stedelijke musea en het stadsarchief. Wij gingen graag in op hun idee en boden de jongeren de kans om enkele rondleidingen op te zetten en uit te testen. De formule bleek aan te slaan! De vrijwilligers geven rondleidingen in musea en tijdens tentoonstellingen, maar ze experimenteerden ook al met een groep volwassenen en een gemengd publiek van kinderen en ouderen. Een groot succes was de rondleiding

voor de senioren: beide partijen waren echt in de wolken. De groep bestaat uit 10 à 15 jongeren met een drukke agenda: ze lopen school, doen aan sport, volgen muziekschool, zijn actief in de jeugdbeweging.”

Eigen-zinnig “Bij het begin van een nieuw schooljaar leggen we samen een programma vast. De jongeren hebben al in alle Turnhoutse musea gegidst en ook tijdens tentoonstellingen. Ze begeleiden ook workshops en tijdelijke projecten, zoals op de archeologische site aan de Grote Markt. Daarbij zorgen ze ook nog eens voor de promotie.” “Hoe ze tewerk gaan? Criteria opstellen voor een goede rondleiding, en dan sparringpartner spelen voor elkaar, bijvoorbeeld om te leren omgaan met storend gedrag. Goed voorbereid en gewapend aan een opdracht beginnen, is het halve succes. Verder werken ze ook aan projecten die niet meteen te maken hebben met tentoonstellingen of musea. Er zit iets in de pijplijn rond rariteiten, geloof ik. Pas als zoiets helemaal goed zit, komen ze ermee naar buiten.” “Veel ondersteuning krijgen ze nochtans niet van ons. Een kop koffie, een frisdrankje, een verzekering ook, maar dat is het zowat. Het is een intens project dat meer middelen en

{ 20 }

personeel best kan gebruiken, maar die zijn er voorlopig niet. Maar het is leerrijk. Die jongeren krijgen een cultuur- en museumbad van jewelste, worden assertiever, beleven dingen die hun leeftijdgenoten niet meemaken,... En ook wij als museumpersoneel worden bewust en onbewust gedwongen om uit onze routine te komen en rekening te houden met andere soorten publiek.”

Door de bril van jongeren “De drive is onvoorstelbaar. Ze vinden het werk geweldig en creëren een hechte vriendengroep. En dan te bedenken dat de meesten elkaar vooraf niet eens kenden! Ze komen uit verschillende gemeenten en scholen. Sommigen zouden het graag nóg intenser willen: als een jeugdbeweging met bijbehorende reisjes, uitstappen, barbecues,...” “Het unieke aan dit project is dat we nu een publiek aanboren dat we anders moeilijk bereiken. Jongeren tussen 13 tot 16 jaar lopen niet gauw warm voor een museumbezoek. Dat merk je ook aan hun gedrag. Met de jongerengidsen krijg je een heel ander soort interactie tussen museum en publiek. Hun aanpak levert een originelere kijk op wat een museum kan betekenen. Echt waar, die jongerengidsen zijn voor ons een kleine goudmijn!”

-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-

De drive is onvoorstelbaar. Ze zijn erg tevreden, vinden het aangenaam, creëren een hechte vriendengroep. { 21 }

____________________________

HET JACHTSEIZOEN IS VOOR OPEN VERKLAARD!

BOND BETER LEEFMILIEU Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02 282 17 33 www.energiejacht.be

DE ‘MEESTERS’ VAN DE KLIMAATWIJKEN ____________________________ Wanneer het jachtseizoen open is, sluipen de energiemeesters met hun volgelingen door het Vlaamse land op zoek naar ...energievreters! De ‘Energiejacht’ vroeger ‘de klimaatwijken’ genoemd - laat groepen mensen samen nadenken hoe ze energie kunnen besparen. De ‘energiemeesters’ helpen hen daarbij. Het sociale aan het duurzame gelinkt. Dat was ook de reden om deze campagne te nomineren voor de Prijs voor het Vrijwilligerswerk 2009. “Vorig jaar hebben alle deelnemers samen bijna 1000 ton CO2-uitstoot bespaard,” zeggen Bernard Govaert en Marc Steens, bezielers van de campagne en werkzaam bij de Bond Beter Leefmilieu (BBL). “De energiemeesters zijn een nieuw soort vrijwilliger, sterk geëngageerd en wijkgericht. En: ze kennen navolging in het buitenland!” -_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_De campagne is acht jaar geleden opgestart. Sindsdien doen al 100 van de 300 Vlaamse gemeenten mee. De BBL leidde in samenwerking met vzw Dialoog al zo’n 5 à 6.000

energiemeesters op. Die krijgen vorming over alle mogelijke energietips en over methodes om gedragsverandering te verwezenlijken. We merken dat een degelijke opleiding voor sterk geëngageerde vrijwilligers zorgt. Ze voelen zich erg au sérieux genomen en dat motiveert enorm. Dat heeft zelfs gevolgen voor de campagne: hoe gemotiveerder ze zijn, des te groter de besparingen. Jaarlijks zijn 100 à 200 energiemeesters actief. Zij zijn in feite de ambassadeurs van het project. Onze aanpak op zich is niet nieuw: het lijkt sterk op de gekende Tupperware-parties! Buren vrienden, collega’s zetten zich in groep samen om energie te besparen tijdens het stookseizoen (1 september tot 31 maart ). De energiemeesters helpen hen daarbij. Dat er na verloop van tijd een heel concreet resultaat is, maakt het ook zo fijn. De campagne koppelt het eigenbelang aan het sociale aspect: mensen komen samen, maken er een gezellige avond van én voelen het later aan de eigen portemonnee. We hebben ook energiemeesters voor kansarme groepen. Hier nemen OCMW-medewerkers die taak op zich. Bij deze groepen merken we dat de campagne de mensen weerbaarder maakt. Ze leren nieuwe mensen kennen en ze beginnen zich samen vragen te stellen bij hun energiefactuur.

{ 22 }

Nieuwe uitdagingen zorgen voor een nieuw elan, ook belangrijk voor een duurzame vrijwilligerswerking.

Energiemeester voor het leven De energiemeesters zijn dus vrijwilligers met heel bijzondere gaven: ze geven technische tips én ze weten een groep te enthousiasmeren. Het is een vrij zwaar engagement: je wordt niet zomaar ‘energiemeester’, dit moet je verdienen. Eenmaal energiemeester, blijf je dit voor de rest van je leven. En de meesten doen dat jaren na elkaar. Het zijn heel gemotiveerde mensen. Eén van de krachtpunten van onze vrijwilligerswerking is dat we veel verantwoordelijkheid bij de vrijwilligers zelf leggen. Dan ben je zeker dat de campagne gedragen wordt. De organisatie zorgt voor een goede ondersteuning zodat de vrijwilligers die taken goed kunnen uitvoeren. Niet betuttelen en veel verantwoordelijkheid geven, dat zorgt voor geëngageerde vrijwilligers. Wanneer je je vrijwilligers op die manier bij een project betrekt, krijg je veel terug! Elk jaar organiseren we voor hen een ‘verwendag’, met een hapje en een drankje, of een bezoek dat hen kan interesseren. Tussendoor proberen we voeling te houden met wat er bij hen leeft. Zij zijn echt de sleutel van de campagne.

Europa lonkt We ontwikkelden een module die het voor de deelnemers mogelijk maakt hun meterstanden bij te houden en met elkaar te vergelijken. De manier waarop we met deze meters werken, is vrij uniek en baanbrekend. Regelmatig

verfijnen we deze ‘energie-meters’ en vragen we aan de energiemeesters om deel te nemen aan tests. Hun feedback is immers cruciaal. Dat we hen hier om vragen, is ook een vorm van waardering voor hun inzet. Op Europees niveau namen al 12 landen de hele campagne met succes over. We worden regelmatig gevraagd om training te geven. We zijn zelfs al in de Europese prijzen gevallen: the Energy Award!

Nieuwe projecten Na enkele jaren kunnen we de energiemeesters nog weinig nieuws vertellen. En dan beginnen zij naar andere engagementen uit te kijken. Daarom denken we aan een vervolg-project: de energie-consulent. Die heeft het over nieuwe stappen in de gedragsverandering en over extra technische thema’s zoals isolatie, besparende ketels, duurzame ramen,... Het biedt aan de energiemeesters de kans verder te groei-en in hun engagement. Die nieuwe uitdaging zorgt voor een nieuw elan, ook belangrijk voor een duurzame vrijwilligerswerking. Bovendien overwegen we om nieuwe media in te zetten voor een betere uitwisseling van informatie en ervaringen. We blijven na al die jaren versteld staan dat mensen dit blijven doen, dat ze zoveel tijd en energie - jawel! - steken in het enthousiasmeren van groepen. Het zou voor hen een mooie erkenning zijn mocht de term ‘energiemeester’ ooit een merknaam worden...

{ 23 }

LAUREAAT 2009 ____________________________

EEN SPELENDE LEERSCHOOL

VZW SAENHOEVE

Ringlaan 402 3630 Limburg 0475 67 90 36 www.saenhoeve.be

____________________________ Een uit de kluiten gewassen speelpleinwerking en een reeks leerrijke projecten met een sterke maatschappelijke meerwaarde. Speelpleinwerking De Saenhoeve in Maasmechelen biedt kinderen twee maanden lang spel, plezier en een creatieve leerschool. De unieke vrijwilligerswerking leverde hen de Prijs van het Vrijwilligerswerk 2009 op. Een honderdtal jonge animatoren vormen de kern. Zij worden op hun beurt ondersteund door een honderdtal volwassen vrijwilligers die het schip op koers houden. Jean Weustenraad en Josiane Vranken (verantwoordelijken) vertellen over zot geweld met een rijke creatieve visie.

‘Zomerscholen’. “Via dit project leren kinderen beter Nederlands”, verduidelijkt Josiane. Dan is er het ‘Actiess light’-project, een actieve en creatieve communicatievorm op maat van tieners. “En ten slotte werken we via ‘Lifeskills’ aan de sociale basisvaardigheden van kinderen en jongeren – leefsleutels, noemen we die. Daarmee krijgen ze als het ware toegang tot juiste keuzes op cruciale momenten in hun leven.”

-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_De jonge vrijwilligers worden ondersteund door even zoveel volwassen vrijwilligers die instaan voor pedagogisch beleid, projecten, financieel beleid, beheer, keuken, administratie, uitbouw van het speelterrein en onderhoud. “Dagelijks komen er 400 kinderen naar het speelplein, tijdens de hele vakantie komen we uit op zeker 2000 kinderen”, rekent Jean uit. Een speelplein-Plus Maar dat is niet alles. De Saenhoeve biedt ook een stevige meerwaarde bovenop de ‘traditionele’ speelpleinwerking. Zo is er het project { 24 }

“Het kan altijd nog beter”, vult Jean aan. “Op dit moment hopen we het speelplein ook beter toegankelijk te maken voor andersvaliden en ontwikkelen we een eigentijds openluchtamfitheater.” Instructeurs en rioolcleaners Speelpleinwerking De Saenhoeve is trots dat ze voor honderd procent op vrijwilligers draait. “Onze ingrediënten voor een goede vrijwilligerswerking? Teveel om op te noemen”, lacht Josiane. “Laten we beginnen met respect voor ieders inbreng. Dan oog hebben, opkomen en zorg dragen voor elkaar, originaliteit, ‘power’, krachtig enthousiasme, een hechte teamgeest,... En natuurlijk helpen een goede materiële omkadering, infrastructuur en middelen. In je werking moet je ook zorgen dat iedereen zijn of haar talent kan ontplooien. En de volwassen vrijwilligers zorgen voor een breed en gezond draagvlak.”

Taken genoeg op het speelplein: van kok tot boekhouder, van magazijnier tot secretaris, van speler tot coach, van begeleider tot instructeur, van verzorger tot chauffeur, van rioolcleaner tot werfleider, van architect tot schrijnwerker, van acteur tot muzikant, van uitvoerder tot bezieler,... Vakantie te kort “We organiseren ook regelmatig weekends voor en door vrijwilligers”, zegt Jean. “Dat is onze teambuilding. Eigenlijk is het een rode draad in onze werking: blijken van waardering geven en interesse tonen voor de andere.” Eén knelpunt wil Josiane toch nog graag aankaarten. “De vrijwilligers zouden graag meer vakantie willen om hun inzet op het speelplein te kunnen vergroten!” Waarvan akte.

Blijken van waardering geven, interesse tonen in de ander,…

{ 25 }

____________________________

EEN LUISTEREND OOR BIJ EEN STERVEND MENS

PALLIUM VZW Waversebaan 220 3001 Heverlee 0476 41 73 58 016/ 23 81 73 info@pallium.be

PA L L I U M V Z W ____________________________ Enkele uren per week tijd nemen voor een stervende mens: dat is de essentie van wat Pallium vzw doet. Heel bijzonder vrijwilligerswerk: “Je stapt in een delicate relatie met de patiënt en de mantelzorger”, zegt Gard Vermeulen, zelf ook vrijwilliger. “En nog iets unieks: bij Pallium doen ook de mensen in de stuurgroep die instaat voor juridische en financiële aspecten, en selectie en begeleiding, aan palliatieve begeleiding.” De 37 vrijwilligers staan patiënten in hun laatste weken of maanden bij. Mensen met een sterke motivatie, die een enorme dankbaarheid ervaren. “Voor dit soort vertrouwensrelaties is een langdurig engagement nodig”. -_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_De vrijwilligers van Pallium begeleiden palliatieve patiënten en leggen ook contact met de mantelzorger. Er enkele uren verblijven, luisteren, eventueel raad geven: dat zijn de belangrijkste taken. De mantelzorger krijgt op die manier de kans om te rusten, er even uit te kunnen. Zeven dagen op zeven voor een doodziek familielid zorgen, vergt inspanning.

Minstens één jaar Pallium heeft op dit moment 37 vrijwilligers, waarvan een deel ook ’s nachts bij de patiënt

blijft. Er zijn veel gediplomeerde ex-verplegers bij. Wij selecteren heel gericht, want aan zorgtaken als deze begin je niet zomaar. We bieden vrijwilligers een duidelijke opdracht, een grondige beginopleiding en vormingstrajecten, zeer persoonlijke ondersteuning en aanmoediging. Sommige situaties kunnen immers heel zwaar wegen, zeker als er spanningen in de familie van de zieke zijn. We vragen een engagement van minstens een jaar. Iedereen mag ook weigeren of stoppen wanneer hij of zij dat wil, zonder een reden te moeten opgeven. Al zal een bestuurslid in een exitgesprek toch peilen naar wat er misschien kan verbeteren aan de werking van Pallium. Een mens begeleiden aan het eind van zijn leven is maatschappelijk relevant. De kranten staan vol van artikels over palliatieve zorg en euthanasie. De nood is groot. Nogal wat patiënten zeggen dat al hun vrienden wegvallen. Mensen voelen een zekere schroom: “wat moet ik daar gaan zeggen?”, “ik kan dat niet aan”,... Onze meerwaarde ligt dus in het versterken van het “ik ben nog bij de levenden” gevoel. Alvast de familie waardeert die inzet enorm. Soms zijn onze vrijwilligers ook een klankbord voor patiënt en familie om zich geleidelijk een mening te vormen over wat er verder kan, moet en niet mag gebeuren na het levenseinde.

{ 26 }

Intensieve opleiding Het bestuur van Pallium wordt gekozen uit de actieve vrijwilligers. Dat is ook beter zo. Zij kunnen zich beter inleven in wat een vrijwilliger nodig heeft. Misschien hebben we op dit vlak een voorbeeldfunctie: probeer een vrijwilligersorganisatie te laten leiden door vrijwilligers. Ons bestuur beheert de financiën, toetst de werking af aan de wettelijke voorschriften, organiseert vorming, voert promotie, coördineert tussen vrijwilligers en patiënten, selecteert en vormt kandidaten,... We houden eerst een diepte-interview met de kandidaat-vrijwilliger. Het focuspunt is:

waarom doe je dit? Heb je zelf verlieservaringen, heb je die verwerkt, hoe ging je daar mee om? Sta je open voor nieuwe impulsen? Na een eerste bezoek verwachten we ook dat de vrijwilliger komt vertellen hoe het ging. Elke maand plannen we een vergadering waar de vrijwilligers ervaringen uitwisselen. Twintig jaar geleden bestond dit soort werk niet. In die zin was Pallium baanbrekend. Het blijft ook nu geen gemakkelijk werk. Daarom zijn die constante zorg en opleiding wel nodig. De vrijwilligers verdienen alle zorg en aandacht die we hen kunnen geven. Dit werk doet iets met je: je verandert als mens.

Twintig jaar geleden bestond dit soort werk niet. In die zin is Pallium toen baanbrekend geweest.

{ 27 }

____________________________

EEN LACH EN EEN TRAAN, EEN KWINKSLAG EN EEN SCHOUDERKLOP

PWO WETTEREN Stooktewegel 17 9230 Wetteren 0494 219 213 info@pwo-wetteren.be www.pwo-wetteren.be

PERMANENT WELZIJNSOVERLEG ____________________________ Mensen in armoede samenbrengen, hen bemoedigen en uit het isolement halen, armoede aan de kaak stellen. Dat is waarom de 45 vrijwilligers van het Permanent Welzijnsoverleg (PWO) van Wetteren genomineerd zijn voor de Prijs voor het Vrijwilligerswerk 2009. De werking straalt een heel sterke dynamiek uit. De vrijwilligers zijn erg begaan met de armen en steken hen een riem onder het hart. Het PWO biedt bovendien een hele waaier aan activiteiten aan: voedselbedeling, het sociaal restaurant, de tweedehandswinkel, ... “We willen een spreekbuis voor de armen zijn en tegelijk hen weerbaarder maken”, zeggen Lucia De Dycker (voorzitter), Sabine De Wandel en André Desmet (vrijwilligers).”We willen de samenleving én de politici tonen dat er nog steeds armoede bestaat.” -_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_Dertien jaar geleden is het PWO gestart vanuit het OCMW, nu is het een zelfstandige vzw. Het PWO bezit een kleine ruimte waar alle acti-

viteiten plaatsvinden: de voedselbedeling, de sociale kruidenier en het sociaal restaurant. Op zaterdag is er een tweedehandswinkeltje. Samen met de vrijwilligers zetten we alles op en breken het daarna weer af, om plaats te maken voor de volgende activiteit. Eens in het jaar maken we onze straat verkeersvrij voor een groot feest. Wetteren wéét dat we veel mensen kunnen mobiliseren. Ook de pers volgt ons goed op.

Vrijheid en structuur Het PWO is erkend als vereniging waar armen het woord nemen en telt meer dan 400 leden. We zijn een spreekbuis voor de armen. In onze ontmoetingsruimte vinden de mensen elkaar. Je mag dat niet onderschatten: mensen in armoede moeten heel wat schaamte overwinnen om hier binnen te komen. Die eerste stap is enorm groot. Maar eens ze komen, blijven ze komen. Onze vrijwilligers komen ook uit de doelgroep van de werking. Hun inzet begint meestal met kleine zaken, stapje voor stapje. Niets moet bij ons, ‘er zijn’ is al voldoende. Tegelijk bieden we ook een vaste structuur aan, en dat is voor veel mensen erg aantrekkelijk. Dat zorgt voor houvast. We stellen een afsprakennota op. Zo is alcohol verboden, moet men verwittigen wanneer je niet kunt komen, enzovoort… We zoeken een evenwicht tussen ruimte en vrijheid geven, voldoende de grenzen trekken

{ 28 }

en eigen verantwoordelijkheid geven. Ieder heeft zijn eigen ding waar hij goed in is. Zo komen er verschillende werkgroepen tot stand die aansluiten bij de interesses van de vrijwilligers.

Knokken voor je rechten We merken dat de mensen zich hier goed voelen, ook onze vrijwilligers. Ze trekken zich aan elkaar op. Als er iemand in de miserie zit, krijgt die veel warmte en ondersteuning. Ieder weet immers heel goed waarover het gaat. Dat ze iets voor de ander kunnen betekenen, geeft onze vrijwilligers veel voldoening. Hier werken ook rijke en arme mensen met elkaar. Het zorgt voor een heel eigen sfeer én voor een apart soort humor. Het gaat hier met een lach en een traan, een kwinkslag en een schouderklop. Wij weten hoe snel het kan gaan: je kunt van de ene op de andere dag in de armoede belanden. Je hebt dan een organisatie nodig die voor je opkomt, die voldoende slagkracht biedt, ook politiek. Daarom willen we ook mensen

bewust maken: wees kritisch ten aanzien van politieke beloftes. Samen staan we sterk. Voor alles moeten we vechten. We kregen bijvoorbeeld de vrijetijdspas - die vermindering geeft bij sport, opera- en toneelvoorstellingen - niet in onze schoot geworpen.

Laat de verhalen komen Vrijwilligers gaan ook mee op huisbezoek met maatschappelijke werkers. Soms komen ook leerlingen en studenten een handje helpen, zo leren ze deze wereld kennen. We willen graag nog een stap verder gaan: zélf drama en toneel maken, zélf verhalen ontwikkelen vanuit hún leefwereld. Dat kan deze mensen een enorme kick geven. Zo veranderen mensen ook, daar geloven we rotsvast in. Onze droom is simpel: een eigen lokaal! En ooit samen op reis gaan met alle vrijwilligers, om hen in de bloemetjes te zetten. Bedanking is de olie van onze machine.

Een goed evenwicht tussen vrijheid en structuur is voor de vrijwilliger erg aantrekkelijk.

{ 29 }

{ 30 }

____________________________ DEEL 2

2010

____________________________

{ 31 }

____________________________

EEN MEDAILLE VOOR IEDEREEN

SOMIVAL VZW Aangesloten bij de Vlaamse Liga Gehandicaptensport Maatschappelijke zetel: Meersstraat 5, 8790 Waregem 056/60.42.64 of 0475/87.40.52 contact@somival.be www.somival.be

SOMIVAL VZW g es p r ek m et K a tri e n T h y s, J e a n Pier r e Im b o, C a rl o s Va n L a u w e

____________________________ Tot welke prestaties mensen in staat zijn in een enthousiaste omgeving: je staat er van te kijken. Somival - Sport en Ontspanning voor MInderVALiden richt zich tot mensen met een handicap of functiebeperking en is de grootste multisportclub van België voor deze doelgroep. Mensen kracht doen putten uit zichzelf leidt zelfs tot deelnames aan nationale en internationale sportwedstrijden. Deze organisatie werd genomineerd voor de Prijs voor het Vrijwilligerswerk 2010 omdat ze vanuit de krachten van de mensen aan inclusie werken. Het recept: een betrokken begeleiding door vrijwilligers, die zelfwaarde en betrokkenheid van de leden enorm doet toenemen. “Jezelf wegcijferen en zoveel terugkrijgen, daar doen we het voor”, zeggen de vrijwilligers. -_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-

“Somival begon 30 jaar geleden met zwemactiviteiten, maar bood vrij snel ook andere

sporttakken aan: atletiek, hockey, boccia, paardrijden: noem maar op. Somival is de grootste Belgische club in zijn soort. We tellen 300 leden en doorgaans mogen we rekenen op 60 vrijwilligers. Elke activiteit, of het nu om een zwem- of bocciawedstrijd gaat, vraagt immers veel begeleiding bij de mensen met een beperking.” “Onze vrijwilligers zijn tussen de 18 en 75 jaar, maar de meesten zijn wel gepensioneerde mannen en vrouwen. Wij spreken familie en kennissen van onze leden aan om een handje te helpen. Soms lanceren we een oproep of komen er stagiairs van de hogeschool meewerken. Sommigen blijven dan daarna ‘plakken’. We krijgen ook veel steun van het stadsbestuur, dat altijd wel iemand afvaardigt naar onze activiteiten. Dat waarderen we erg. Eén keer per jaar komt onze burgemeester zelfs meezwemmen.”

Een medaille voor iedereen “In Waregem en omgeving zijn we een begrip. De meeste mensen met een beperking kennen ons. Voor hen is de sociale integratie die we hen bieden erg belangrijk: dankzij de recreatie en de competitie voelen ze zich deel van de samenleving. Laatst brachten we 23 zwemmers naar het recreatief zwembad van Koksijde, met 16 vrijwilligers als begeleider.”

{ 32 }

Onze club is een vriendengroep, we staan bij wijze van spreken soms meer te babbelen dan te zwemmen! “Deelnemen is belangrijk. Niet de prestatie op zich. Hier wordt niemand weggelachen, ook de laatste in het zwembad krijgt aanmoedigingen tot aan de finish. En iedereen krijgt een medaille - óók die hekkensluiter. Die houding vind je niet bij elke sportclub. Een nieuw zelfvertrouwen leidt soms tot ongelooflijke prestaties. Drie leden van onze club komen in aanmerking voor de Paralympics 2012. Dat is toch vrij uniek. En: het zijn hún verdiensten, niet die van de club.”

Geen uitdaging te veel “Om wedstrijden te organiseren, stelden we een draaiboek op waarin alle begeleidingstaken tot in het kleinste detail staan toegelicht. Voor het zwemmen bijvoorbeeld: zorgen dat iedereen op tijd is, het onthaal, de mensen inschrijven, begeleiden van de wachtkamer naar de startbaan, na de zwempartij uit het zwembad begeleiden,...”

“Zowel bestuur als vrijwilligers zijn bijzonder gedreven. Daardoor zien we nieuwe uitdagingen altijd wel zitten, zoals een minder bekende sport introduceren. We krijgen voortdurend aanvragen voor sporten als basketbal of pingpong, maar boccia in competitieverband is iets waar wij echt onze schouders onder gezet hebben. Boccia – verwand aan pétanque - is oorspronkelijk bedoeld voor mensen met een motorische handicap. Wij organiseren het ook voor mensen met een mentale handicap. Voor die doelgroep baanbrekend, hoor. We hebben een aparte competitie opgezet, tot in Nederland toe.” “Onze club is een vriendengroep: sociaal contact is enorm belangrijk. We vragen ons weleens af of we het allemaal blijven volhouden en waarmaken. Maar onze leden kijken zó uit naar die activiteiten en wedstrijden. Zij komen op de eerste plaats.”

{ 33 }

____________________________

EEN WARME PLEK VOOR JONGEREN

TEJO VZW JEUGTHERAPEUTEN ZONDER GRENZEN Bredestraat 2 2000 Antwerpen 03/283.83.80 www.tejo.be

TEJO VZW g es p r ek m et I n gri d De J o n gh e , D a n iëlle De J o n gh e en G w en d y M o e n t j e n s

____________________________ TEJO is de ‘missing link’ in de jongerenhulpverlening. Meer dan 45 jeugdtherapeuten staan klaar voor kinderen en jongeren met psychische problemen, voor pubers die even de weg kwijt zijn. Zonder administratie of formaliteiten, maar mét de drive van een vrijwilligersorganisatie die het verschil wil maken. TEJO staat voor ‘therapeuten voor jongeren’ en werd opgericht in 2009 als antwoord op de lange wachtlijsten en vanuit de overtuiging dat problemen minder escaleren wanneer je er vroeg bij bent. Een korte therapie is vaak voldoende. De meerwaarde is groot, en dat erkennen ook JAC, CLB en CAW, die dankbaar zijn dat TEJO bestaat en jongeren zelfs doorsturen. “Een hechte sfeer, gerichte vorming en een warme, gezellige ruimte om jongeren te ontvangen, weerspiegelen ons engagement”, zegt voorzitster Ingrid De Jonghe. -_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-

“TEJO biedt jongeren in de regio Antwerpen wekelijks een uurtje therapeutische ondersteuning. We willen zo open en laagdrempelig mogelijk zijn. Een minimum aan administratie en anonimiteit. We vragen enkel voornaam en geboortejaar, of ze school lopen en uit welke gezinssituatie ze komen. De intake gebeurt tijdens het eerste gesprek en duurt maximaal 10 minuten, waarna we onmiddellijk de therapeutische begeleiding starten.” “Jongeren raken soms ingesneeuwd, weten door allerlei gebeurtenissen niet meer wat hun eigen ik en zielskracht is. Onze vrijwilligerstherapeuten leggen de jongeren uit dat we niet alle problemen kunnen oplossen, maar dat we hen uit hun persoonlijke kracht willen laten putten. Wij focussen op oplossingsstrategieën: assertiever leren zijn, werken aan je eigen ontwikkeling, je niet laten intimideren door je omgeving.”

Zorgzame omkadering “In totaal werkt TEJO met een 70-tal vrijwilligers. Naast de jeugdtherapeuten hebben we ook vrijwilligers die zich inzetten voor andere taken, zoals interieurontwerp. Psychologen en therapeuten in spe zorgen voor een warm onthaal en krijgen zo voeling met de jongeren en hun leefwereld. Vorming van onze jeugdtherapeuten is ook heel belangrijk, bijvoorbeeld rond oplossingsgerichte en narratieve thera-

{ 34 }

pieën. Nieuwe therapeuten die zich vrijwillig opgeven, krijgen een peter of meter.” “De diverse taken binnen de vzw worden opgenomen door mensen met héél verschillende achtergronden. Hier werken economen, germanisten en romanisten, juristen en komen veel psychologen, pedagogen met therapieopleidingen uit verschillende stromingen,... We hebben ook een psychologe bij TEJO die in Afrika met kindsoldaten en misbruikte jongeren werkt. Zo ontstaat er een rijke mix van ervaringen en kennis.” “Elke vrijwilliger tekent een vrijwilligerscontract om de goede continuïteit te waarborgen. Al is dat niet juridisch bindend, toch verzekert dat het engagement. Maar vooral de goede omkadering maakt dat de meeste mensen zich hier graag een hele poos willen inzetten.”

Vertrouwen winnen “Directe, kwaliteitsvolle hulpverlening is onze meerwaarde. We werken aan onze netwerken om vertrouwen op te bouwen - en die groeien snel. Nu al wordt TEJO onmisbaar bij het lokaal welzijnsoverleg. Dat is al een vorm van erkenning. Verder denkt de uitgeverij Lannoo Campus aan een publicatie over onze werking. Stad en provincie Antwerpen staan achter ons.”

“Onze droom is uiteraard dat we nóg meer erkenning krijgen, zodat we ook in andere grote steden TEJO’s kunnen oprichten. We willen graag ook meer aanbieden dan therapeutische hulpverlening: doorverwijzen naar jeugdadvocatuur of ons meer richten op een preventieve aanpak. Binnenkort starten we praatgroepen voor jongeren op, rond verschillende thema’s. Maar het leukste blijft toch: werken met mensen die zich engageren, het beste van zichzelf geven, hun verantwoordelijkheid opnemen. Dan creëer je een harmonische werking. Het spreekt echt niet vanzelf dat je hier bent: dát gevoel krijg je bij TEJO.”

Een ‘Toverstok’ Hiermee kunnen jongeren dromen en een veranderingswens uiten waar we dan als therapeuten mee aan de slag gaan!

{ 35 }

-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-

____________________________

HOE HET DONKER JE DE OGEN KAN OPENEN

VERENIGING VAN BLINDEN EN SLECHTZIENDEN LICHT EN LIEFDE (VEBES) VZW Hoofdzetel vlaamsoogpunt Oudenburgweg 40, 8490 Varsenare VeBeS-lijn: 02-212 11 10 e-mail: info@VeBeS.be www.vebes.be

VEBES VZW ____________________________ Ook wanneer het licht schaduw wordt, of zelfs duisternis, kun je maatschappelijk blijven functioneren: de boodschap van VeBeS. Het unieke aan deze organisatie is dat zij vrijwilligers met en zonder functiebeperkingen bij elkaar brengt. “We gebruiken de ogen van onze ziende vrijwilligers om onze taak uit te voeren”, zegt bestuurslid Christa De Schepper. “De verscheidenheid aan taken is groot: voorlezen, begeleiden, logistiek, chauffeur zijn, administratie, verzendingen… Iedereen helpt elkaar.” VeBeS sensibiliseert het publiek en verdedigt de belangen van slechtzienden door hen zélf in te zetten in de vrijwilligerswerking: een mooier voorbeeld van inclusie als streefdoel is nauwelijks denkbaar. -_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_“VebeS behoort tot het netwerk Licht en Liefde, waarvan Blindenzorg Licht en Liefde vzw als dienstverlenende partner het bekendst is. De vereniging telt in heel Vlaanderen ongeveer 700 vrijwilligers. “We hebben drie ‘categorieën’ vrijwilligers”, vertelt Christa. “Normaal zienden, de slechtziende bestuursvrijwilligers van de vereniging en de slechtzienden die we

onze ervaringsdeskundigen noemen. Die laatste groep gaat op pad om over onze ideeën, voorstellen, problemen en aanpak te vertellen. De ziende vrijwilligers ondersteunen de anderen.” “De vereniging zet heel wat activiteiten op: ledenbijeenkomsten, ontmoetingsdagen, hobbynamiddagen, praatcafés met uitwisseling van ervaringen, vorming, wandelen en pétanque, museumbezoekjes,... “Het lotgenotencontact is eigenlijk de kern van onze werking”, zegt Christa. “Het is belangrijk dat mensen weten dat er, ondanks hun handicap, nog heel wat mogelijk is “.

Ogen nodig voor de uitvoering “De bestuursleden nemen de werking van de vzw op zich: de jaarkalender maken, artikels voor het tijdschriftje schrijven en activiteiten organiseren. Bij elke activiteit laten ze zich bijstaan door vrijwilligers die wel perfect zien. “Ik kan wel een deelnemerslijst in braille uitprinten, maar wanneer een activiteit start, kan ik niet zien wie er aankomt en of de bus klaar staat. Daar helpt die vrijwilliger dan bij. Ik doe eigenlijk een beroep op haar of zijn ogen om mijn taak uit te voeren.” Sommige zaken lukken immers niet zo goed. “Rondlopen met

{ 36 }

een dienblad vol drankjes, zie je me niet gauw doen”, lacht Christa. VeBeS kan altijd vrijwilligers met diverse interesses gebruiken. Je kunt boeken inlezen in de inleesstudio’s van Licht en Liefde, helpen bedienen, chauffeur zijn, iemand begeleiden op vakanties en activiteiten, ... “We hebben een ruime pool vrijwilligers”, vertelt Christa, “al zijn de meesten wel een dagje ouder. Onze oudste vrijwilliger is 90. Zolang ze hun taak maar aankunnen…” Er is ook een jongerenkamp, dat samen met slechtziende jonge vrijwilligers wordt georganiseerd. “We hebben enkele jongere begeleiders, maar het mogen er gerust wat meer zijn.”

De maatschappelijke meerwaarde Voor Christa is het belangrijk om zelfredzaamheid en empowerment uit te stralen. “Onze boodschap moet zijn: wij zijn niet zo afhankelijk en hulpbehoevend als je wel denkt. Als slechtziende vrijwilliger haal je daar veel voldoening uit. Je betekent iets.” Een vernieuwend project van Blindenzorg Licht en Liefde is Diners in het donker. Het idee is simpel: 60 mensen worden net als in een echt restaurant bediend – maar dan wel

in het pikdonker door onze slechtziende ervaringsdeskundigen. “Een enorm succes”, glimlacht Christa. “En het staat voor iedereen open. In Varsenare hebben we daar nu een vaste locatie voor. Maar het kan ook op verplaatsing, al is het niet eenvoudig om een zaal helemaal te verduisteren. Alles gebeurt in het donker. Dat opent heel wat ogen!”

Juist ondersteunen De ervaringsdeskundigen worden grondig opgeleid. VeBeS organiseert een achtdelige initiatiecursus over organisatie, projecten en de samenwerking met andere partners. “We gaan ook in op de verschillende soorten slechtziendheid. Dat helpt mensen om hun eigen handicap te overstijgen bij het getuigen en presentaties geven voor een publiek.” Christa’s droom? Dat VeBeS op een dag “zo bekend wordt als Coca-Cola”. “Het zou fijn zijn dat slechtzienden meteen aan ons zouden denken. Dat de drempelvrees verdwijnt. Nu is er nog heel wat weerstand: ik wil niet tussen die mensen gaan zitten, zo slecht zie ik nu ook weer niet. Inclusie blijft nog een droom. Dat de samenleving zélf je niet meer het gevoel zou geven dat je afhankelijk bent: dat zou mooi zijn ...”

{ 37 }

____________________________

INJECTIE IN HET WIJKLEVEN

KAMENO VZW Tiensestraat 124 B-3000 Leuven +32 (0) 496/79.66.86 info@kameno.be

KA M E N O V Z W ____________________________ De kinderen van de sociale woonwijk Hoogland in Kessel-Lo kijken er naar uit. Om de twee weken op woensdagnamiddag zetten 15 vrijwilligers-studenten leuke activiteiten voor hen op. Jongeren voor kinderen, als het ware. Kameno werd genomineerd omdat haar werking bruggen slaat tussen de wijkbewoners en de universitaire studentenwereld. “Onze vrijwilligers hebben een belangrijk aandeel in de goede sfeer die er in de wijk heerst,” zegt Laura Deferm, eerst animator en nu voorzitter van de vzw. -_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_Kameno is enkele jaren geleden opgericht door jongeren die van een kamp terugkeerden. Zij vonden dat er nood was aan gelijkaardige kinderactiviteiten tijdens het schooljaar. Ze sloegen de handen in elkaar, zorgden voor een goede omkadering en vlogen erin. Om de twee weken heeft Kameno voor de kinderen spelactiviteiten in petto. Regelmatig gaan ze samen op uitstap, zwemmen, bowlen of schaatsen, naar de zoo, zee of pretpark. “Gemiddeld tellen we een 20-tal kinderen”, zegt Laura, “voor de uitstappen is dat al snel het dubbele.” De avond vóór de activiteit krijgen de kinderen een kattebelletje in de bus: ‘Kameno is

er morgen weer!’. Dat blijkt goed te werken. “Die kinderen zijn zeer aanhankelijk, heel tof om hen bezig te zien,” zegt Laura. “Ze kijken echt naar die woensdagen uit. In mei sluiten we het jaar af met een heel groot wijkfeest. Daar komt elk jaar steeds meer veel volk op af.”

Werven is een werkwoord Het bestuur bestaat uit 3 à 4 vrijwilligers. Er zijn vaste en occasionele begeleiders, en dat blijkt voor de nodige vernieuwing en verfrissing te zorgen. Voor de woensdagen zoekt Laura nog meer monitoren. “We rekruteren vooral vrijwilligers bij studenten”, zegt ze, “in hogescholen en aan de universiteit. Vorig jaar konden we in enkele lessen gaan spreken. Van die 3 à 4.000 studenten mailde slechts één persoon. We zoeken via Facebook, onze website, we delen flyers uit, .... Ondanks deze pogingen stelt het resultaat vaak teleur.”

Als een lopend vuurtje “Het is echt van nul gestart”, zegt Laura. “Deze studenten willen iets betekenen voor hun buurt. En het is eens iets anders dan studeren. Hun inzet is een mooi voorbeeld van solidariteit. Onze werking heeft een belangrijk sociaal effect. Zo leren de kinderen

{ 38 }

De dankbaarheid van de kinderen motiveert de vrijwilligers enorm. elkaar kennen en via hen komen hun ouders met elkaar in contact. Dit versterkt het sociaal weefsel in de wijk.” De vrijwilligers zijn onderling een hechte groep. “We komen veel samen, we gaan iets eten of drinken. We zijn trots op wat we doen. Die kinderen kijken uit naar onze komst. Twintig kinderen tussen 6 en 12 jaar entertainen, is soms wel zwaar. Maar de dankbaarheid van de kinderen motiveert de vrijwilligers enorm. Je merkt snel dat je die kinderen een goed gevoel geeft. Dat ze je graag hebben en het leuk vinden wanneer je er weer bent.”

Evident is het niet. Er mogen gerust vrijwilligers bijkomen. De combinatie studeren - Kameno is niet altijd makkelijk. “We willen er graag élke woensdagnamiddag staan en de buurtwerking verder uitbreiden. Ouders vragen ons ook voor huiswerkbegeleiding. Daarvoor zoeken we nieuwe vrijwilligers”, zegt Laura. “We roepen op via het Steunpunt voor vrijwilligers en op andere sites. Een geïntegreerd project van en voor de buurt, dat is onze wens met Kameno. Plannen genoeg!”

{ 39 }

____________________________

DUURZAME STEUN AAN HET ZUIDEN

CORPORATE FUNDING PROGRAMME inge.overmeer@cfp.be, contact@cfp.be Minderbroedersstraat 12 3000 Leuven 016 33 27 20 www.cfp.be

CFP ges p r ek m et Ja a p K o e m a n , Ro n y Insleg er s , Ja cq u es De R a e y m a e ke r, Ma rcel U m a n s e n E ri c Be e l

____________________________ Als bedrijf bijdragen aan ontwikkeling en zelfredzaamheid door een duurzame ondersteuning? Voor minder gaat het Corporate Funding Programme (CFP) niet. De organisatie wil bijdragen tot een evenwichtiger Noord-Zuidrelatie. Op een unieke manier: door kennis en expertise van bedrijven en banken in te zetten voor projecten van ngo’s in het Zuiden. De vrijwilligers annex consulenten, vaak gepensioneerde kaderleden, vertellen over het wel en wee van een organisatie die de Noord-Zuidverhouding in een economisch perspectief plaatst. -_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_De motor van CFP is duurzaamheid. “Je zou het maatschappelijk verantwoord ondernemen zonder grenzen kunnen noemen”, zegt Jaap. “Heel wat bedrijven zijn begaan met hun onmiddellijke omgeving, zoals bijvoorbeeld steun aan de lokale voetbalclub. Het idee ‘zonder grenzen’ moet hen aanzetten om ook internationaal te denken. Om betrokken te zijn bij wat er in het Zuiden gebeurt.” De vrijwilligers van CFP bemiddelen tussen twee partijen: ondernemingen en ngo’s. Wat

hen een nominatie voor de Prijs voor het Vrijwilligerswerk 2010 opleverde. “Wij prikkelen de bedrijven om termen als duurzaam ondernemen te vertalen in concrete en zichtbare engagementen”, legt Marcel uit. “Dat kan op verschillende manieren: een bedrijf steunt door lid te zijn, door een project expertise en knowhow aan te bieden, of financieel. We brachten een bedrijf gespecialiseerd in prothesen in contact met een ontwikkelingsorganisatie en een universiteit in Benin. Het bedrijf betaalt de opleiding, organiseert de softwaresessies en installeert de protheseoperatiezalen.”

Mobiliseren van kennis en knowhow Er zijn op dit moment 35 vrijwilligers actief: waarvan 10 consulenten – vrijwilligers bedrijven bezoeken en sponsoring en cofinanciering organiseren. “Wij komen allemaal uit het bedrijfsleven”, vertelt Rony. “Als industrieel of bankier kunnen we nog steeds een beroep doen op onze netwerken en contacten. De meesten van ons hebben ook in het buitenland gereisd en gewerkt. Daar merkten we dat veel dingen beter konden. Nu zetten we onze kennis en ervaringen daarvoor in.” “Er zijn gespecialiseerde opdrachten bij, waarbij de nodige expertise vereist is”, zegt Jacques. “Daarnaast is er publicitaire ondersteuning nodig: we doen regelmatig een be-

{ 40 }

roep op communicatiebedrijven en vertaalbureaus. Die stellen dan vrijwillig personeel ter beschikking.”

Er tegenaan gaan Er komen maanden van voorbereiding aan te pas voor bedrijven willen meewerken. “Die bedrijven zitten niet op ons te wachten!”, lacht Jaap. “Je moet er tegenaan gaan, verkoperstalent bezitten, blijven telefoneren, blijven langsgaan. Soms duurt het maanden voor je resultaat boekt. Dat vraagt toch een zeker doorzettingsvermogen van onze vrijwilligers. Een bestendige relatie met een bedrijf opbouwen, vergt tijd. Maar doe je het goed, dan leidt dat tot iets duurzaams.” Ons motto is dan ook: luctor et emergo, ik worstel en kom boven.

Betrokkenheid “We willen dus meer dan enkel een cheque,” benadrukt Marcel. “We willen dat naast de manager ook het personeel betrokken wordt.” Daarom organiseert CFP om de twee jaar ook een inleefreis. “De controle en uitvoering van de projecten zelf blijft in handen van de ngo’s.” Dat CFP volledig draait op vrijwilligers, maakt dat alle beschikbare middelen en financiën rechtstreeks in het Zuiden besteed kunnen worden. “Geen euro gaat naar werkingskosten,” zegt Jaap. “Daarmee zijn we waarschijnlijk uniek in Europa.”

Je zou het maatschappelijk verantwoord ondernemen zonder grenzen kunnen noemen.

CFP werkt nu met acht erkende ngo’s waarvan de projecten vooral gericht zijn op het bevorderen van ondernemerschap. “Wij selecteren ngo-projecten die relevant kunnen zijn voor bepaalde bedrijven”, zegt Rony. “Daarmee trekken we dan naar de bedrijven. En met resultaat. Banken worden bereid gevonden om hun experten risicobeheer of interne controle auditoren mee te sturen naar een project en partners in het Zuiden te helpen bij

het opzetten van werkbare microkredietsystemen.”

{ 41 }

____________________________

PERS VOOR EN DOOR JONGEREN

STAMPMEDIA ANTWERPEN “MEDIAHUIS VOOR JONGEREN” Prekerstraat 25 - 2000 Antwerpen 03/294 68 38 StampMedia Limburg p/a Oud Gemeentehuis Hoogstraat 2 - 3600 Genk 089/65 56 31 www.stampmedia.be

STAMPMEDIA ____________________________ Het persagentschap StampMedia werkt met 600 vrijwilligers. Die grote groep zorgt voor nieuwsberichten op de site en videoreportages. Een stem geven over jongerenthema’s door jongeren, is de reden voor hun nominatie voor de Prijs voor het Vrijwilligerswerk 2010. Uniek is dat jongeren met een heel uiteenlopende achtergrond samenwerken. “We willen het beeld over en door jongeren corrigeren”, zegt coördinator Stefan Kolgen. “Ze krijgen de kans hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen.” -_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_StampMedia is het eerste persagentschap in Vlaanderen dat een stem geeft aan alle jongeren in de media. Het wil de berichtgeving over jongeren bijschaven door hen vooral zelf aan het woord laten.

De vrijwilligers brengen nieuws over wat hen zelf boeit. Ze krijgen de kans om hun stempel te drukken via de heel diverse media waarmee ze bij Stampmedia werken. “We willen hen vooral niet dicteren”, zegt Stefan, “ze moeten hun eigen ding kunnen doen. We zijn steeds op zoek naar jongeren van allerlei slag, met een diverse afkomst en verschillende overtuigingen. Al wie tussen zestien en zesentwintig jaar is, kan in dit unieke persagentschap meewerken.”

Talent en passie Het agentschap heeft twee teams, één in Antwerpen en één in Limburg. “De taken die de jongeren opnemen, zijn zeer verscheiden. Eigenlijk is het maatwerk. We

Je talenten en je passie mogen ontdekken: een betere motivatie voor vrijwilligers kun je nauwelijks bedenken. { 42 }

zoeken voor elke opdracht naar het juiste talent. Voor sommigen is dat foto’s nemen, anderen werken aan een zoetgevooisde stem of het opbouwen van videoskills. Je talenten en je passie mogen ontdekken, een betere motivatie voor vrijwilligers kun je nauwelijks bedenken,” zegt Stefan.

Gevarieerde opleiding Naast de wekelijkse redactievergadering op woensdagavond organiseert StampMedia workshops, masterclasses of bezoeken die te maken hebben met media en journalistiek. Ervaren professionele begeleiders zorgen ervoor dat iedereen vorderingen kan maken. Stefan: “Zo zijn er workshops over journalistieke deontologie, leren korte teksten schrijven, fotografie, videoreportages en montage, leren een tijdschrift maken,...”

StampMedia werkt hiervoor samen met hogescholen en mediapartners. “Deze inhoudelijke ondersteuning maakt dat we over heel diverse thema’s kunnen berichten”, verduidelijkt Stefan. “We wisselen ook berichten uit met tijdschriften zoals MO*.” Het is niet altijd eenvoudig om met een dergelijk grote groep vrijwilligers te werken. “Het ontbreekt ook aan tijd om echt individuele contacten met de vrijwilligers te leggen en te onderhouden. We hebben eigenlijk meer personeel nodig om dit te kunnen doen.” Het droomproject? “Een betere wereld en meer begrip voor elkaar natuurlijk”, lacht Stefan. “En verder: we hopen dat wat wij binnen deze vier muren op poten zetten, ook ver daarbuiten weerklank vindt.”

{ 43 }

____________________________

VAKBOND VOOR DE NATUUR VZW NATUUR.KOEPEL

1000-SOORTENDAG

Watermolenstraat 69B 8500 Kortrijk 056/36 28 04 - 0479/514317 www.natuurkoepel.be www.waarnemingen.be

____________________________ Start! De 24 uren ‘natuur ontdekken’ zijn begonnen! De uitdaging: zoveel mogelijk natuursoorten - planten, dieren, micro-organismen, ... - in je eigen omgeving tellen. En je resultaten doorgeven aan vzw Natuur.Koepel. Deze 1000-soortendag was leerrijk en tegelijk een zeer plezierige wervingsactiviteit. De organisatie werd genomineerd omdat ze er in slaagt een heel brede werking uit te bouwen en tegelijk een signaal aan de samenleving te geven. “Het signaal is: wat je niet kent, daar kun je ook geen goede maatregelen voor nemen,” zegt voorzitter Kristina Naeyaert. “Het unieke bij ons is dat de vrijwilligers passie, beleving en kennisopbouw kunnen combineren met een grote verantwoordelijkheid.”

aandacht aan besteedt. Doel was om op 24 uur tijd zoveel mogelijk soorten te determineren, onder de slogan ‘als het leeft, dan telt het!’. Tegelijk wilden we ook onze vrijwilligers enthousiasmeren door samen met de bezoekers aan de slag te gaan.” Aan die dag hebben een 80 vrijwilligers meegeholpen om het publiek te begeleiden.

Signaalfunctie

-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_Natuur.koepel is een samenwerking tussen 10 Natuurpunt- en Veltafdelingen in Zuid-WestVlaanderen. Vrijwilligers leiden de thematische werkgroepen rond vogels, zoogdieren en amfibieën. Via natuurstudie bouwen ze hun eigen kennis en enthousiasme voor de natuur verder uit. “De 1000-soortendag vond plaats in mei 2010 “, zegt Kristina, “en was bedoeld om onze werking aan het publiek voor te stellen. We willen verwondering opwekken over de vele soorten organismen die in onze eigen omgeving voorkomen en waar men zelden

Volgens Kristina combineren de vrijwilligers passie met bezorgdheid. “Zij leren dat de natuur een enorme rijkdom heeft. Of je nu arm of rijk bent, de natuur biedt iedereen een gratis beleving. Maar tegelijk zijn we ook bezorgd: soorten verdwijnen, nieuwe vreemde soorten worden dominant. Wist je dat bijvoorbeeld de exotische brulkikker een bedreiging vormt voor onze inheemse kikkers? We hebben ook een signaalfunctie naar onze samenleving: draag zorg voor onze natuur! De natuur diepgaand leren kennen, ze beleven en er verantwoordelijkheid voor opnemen, dat zijn de drijfveren van onze vrijwilligers.” De passie voor de natuur is wat de vrijwilligers bindt. Jong en oud, met of zonder opleiding, van allerlei beroepen en standen. “Mensen zonder vooropleiding overstijgen hier zichzelf en worden echte experts. Daar sta ik altijd

{ 44 }

versteld van”, zegt Kristina. “Je moet echt geen bioloog zijn! Wij zorgen voor een goede sfeer. We organiseren leuke activiteiten en geven veel verantwoordelijkheid aan onze vrijwilligers.” Beleving is een andere troef. “Je kunt beestjes vangen, in het water duiken, echt iets voor speurneuzen”, lacht Kristina. “Onze vrijwilligers leren opnieuw al hun zintuigen gebruiken. Ze leren opnieuw ‘kijken’ om zo de natuur te leren kennen. Zij geven dat op hun beurt door aan weer nieuwe mensen. Zo voelen de vrijwilligers zich een belangrijke schakel in de bewustwording van mensen. We willen ook een knipoog geven aan het onderwijs: doe het eens op een andere manier, breng het boeiend!”

De vrijwilligers krijgen stevige opleidingen, kunnen zelf verantwoordelijkheden opnemen en zelf initiatieven uitwerken. “Aan ons om dan tools te ontwikkelen om die mensen ook geëngageerd te houden”, besluit Kristina. “Plezierige evenementen zoals die 1000-soortendag helpen daarbij. Die dag duurt 24 uur, je brengt je slaapzak mee, je kletst honderduit,... Zo creëer je een sfeer van verbondenheid onder de vrijwilligers. Dit soort initiatieven versterken de groepsband.”

Vakbond voor de natuur “De Natuurpuntvrijwilligers zitten in milieuraden, in commissies ruimtelijke ordening, spelen gids, doen aan natuureducatie en -studie, zijn mee verantwoordelijk voor aankoop en beheer van natuur, verzorgen de communicatie, zamelen geld in om natuur aan te kopen en beheerswerken uit te voeren, ...” Natuurpunt voelt zich de vakbond voor de natuur. “We doen dit zeker niet alleen uit eigenbelang maar vooral voor de samenleving. De kracht van onze vrijwilligerswerking is de bezorgdheid om het behoud van wat nog aan natuur rest.”

Brede verantwoordelijkheid Het vraagt tijd om je in te werken in de natuur met al haar soorten en varianten. Bovendien is een goed beheer van een natuurdomein een werk van lange adem. “Daarom zijn we voortdurend op zoek naar jonge mensen, in de hoop dat ze gebeten raken door wat ze zoal ontdekken”, zegt Kristina. “Gelet op onze brede verantwoordelijkheid inzake beheer hebben we immers mensen nodig die een langdurig engagement willen opnemen, die het geheel overzien. En dat is niet eenvoudig.” Haar droom is dan ook dat er voldoende versterking komt opdagen, vooral jongeren dan. “Daarom blijven we nadenken over de manier waarop we nieuwe mensen kunnen aanspreken.” { 45 }

LAUREAAT 2010 ____________________________

EXPERTS IN “GEZOND VERENIGINGSLEVEN”

VELT VZW Uitbreidinstraat 392 c 2600 Berchem 03 281 74 75 www.velt.be

V E LT- B E W E G I N G S C O A C H E S ____________________________ Velt vzw wil het gezonde, ecologische leven bevorderen in huis, tuin en keuken. De organisatie telt ruim 100 lokale groepen, goed voor 13.000 leden in Vlaanderen en Nederland. Het project bewegingscoaches won in 2010 de Prijs voor het Vrijwilligerswerk omwille van de vernieuwende methodiek. In dit project coachen vrijwilligers ... vrijwilligers. “Het werkt”, zegt Jan Vannopppen (directeur), “nieuwe vrijwilligers sluiten zich aan. In een jaar tijd kwamen er 8 Velt-groepen bij”. In dat vernieuwingsproces spelen de bewegingscoaches een belangrijke rol. -_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_Een bewegingscoach is een vrijwilliger die lokale afdelingen en werkgroepen ondersteunt om hun engagement met goesting en voldoening vorm te geven. Een coach helpt groepen bij uitdagingen of problemen: beter vergaderen, nieuwe vrijwilligers vinden, aansluiting vinden bij andere eco-initiatieven,... Ze maken nieuwe vrijwilligers binnen Velt wegwijs in de werking. De motivatie van de coaches is groot omdat ze mensen inzicht geven in hun situatie en omdat het heel boeiend is om met verschillende mensen in contact te komen.

Eén van de aanleidingen tot het project is een probleem waarmee veel vrijwilligersorganisaties kampen: vergrijzing, leegloop van de afdelingen. Door de rol van coach grijpen vrijwilligers de kans om zichzelf te ontplooien. De taken bestaan bijvoorbeeld uit opstarten van een groep, trajectbegeleiding bij het zoeken naar nieuwe vrijwilligers, conflictbemiddeling, zoeken naar nieuwe vormen van verenigen, beleidsmatige input leveren,... Door de instapcompetenties van de kandidaten zo laag mogelijk te houden, en zelf in een degelijke opleiding en stage te voorzien, is de coaches-groep zeer gevarieerd qua vooropleiding en achtergrond. De coaches zijn gesterkt in hun competenties en smeden tegelijk stevige onderlinge banden. Een investering die haar vruchten afwerpt!

Experimenten We proberen met Velt en de vrijwilligers veerkrachtig te zijn. We willen snel en adequaat kunnen reageren op eco-evoluties in de maatschappij. Daarom experimenteert Velt ook bij het samenwerken met andere groepen. Zo proberen we samen te werken met maatschappelijk kwetsbare groepen via buurt-, school- of ouderenmoestuinen. Mensen kunnen er zelf groenten en kruiden kweken of ecologisch koken.

{ 46 }

Nieuwe fenomenen komen op ons af: mensen verenigen zich in kleine samenwerkingsverbanden zoals een permacultuurtuin, ecologisch kweken van groenten en kruiden in potten in de stad, een volkstuintje met allochtonen uit de buurt of een schoolmoestuin met inbreng van de ouders. Al deze projecten krijgen met de coaches een extra steun in de rug. En een actief netwerk van kennisuitwisseling met oudere en zeer beslagen vrijwilligers helpt. Volgend jaar zullen we daarom specifiek begeleiders opleiden voor “samentuin”-projecten.

Een nieuwe wind De Prijs heeft er voor gezorgd dat er in onze vereniging veel interesse en draagvlak is voor de bewegingscoaches. Met dit model komt er eigenlijk een heel nieuwe specialisatie bij. We hebben al de voedings-, moestuin- en siertuinlesgevers. Nu bouwen we dus ook expertise op inzake een ‘gezond’ verenigingsleven.

Vanuit de coaches krijgen we de boodschap dat ze dit nog lang willen doen. En we hopen ook dat ze ‘blijven’. De hechte groep die ze onderling vormen, en de betrokkenheid op de noden en kansen die zich aandienen vanuit de beweging versterkt het engagement.

De diversiteit is zo groot... Toch lijken handen me het meest geschikte symbool. Velters zijn stuk voor stuk ‘doeners’. In hun engagement voor de vereniging – niet te veel bla bla, veel boem boem! Én in hun dagelijkse leven.

{ 47 }

____________________________

HIER LEREN ZE KRACHT ONTWIKKELEN

DE LAGE DREMPEL vzw delagedrempel@telenet.be 015 34 43 77 O L Vrouwstraat 43 2800 Mechelen www.delagedrempel.be

DE LAGE DREMPEL VZW ____________________________ Mensen terug kracht geven, een luisterend oor aanbieden, kwaliteitsvolle activiteiten organiseren. Dat is wat De Lage Drempel doet. Deze gemeenschap van “armen en niet-armen”, zoals de site het omschrijft, telt 25 vrijwilligers. Mensen uit ‘de doelgroep’ kunnen zelf vrijwilliger worden en opnieuw aansluiting vinden bij de samenleving, perspectief krijgen. De lage Drempel wil een duidelijk signaal geven aan de samenleving. Om deze redenen is De Lage Drempel ook genomineerd voor de Prijs voor het Vrijwilligerswerk 2010. “Zonder compassie, maar met een groot hart. En de juiste vrijwilligers op het juiste moment voor de juiste babbel”, zo omschrijven Bernard Defossez, Maries Robijns en Nelly Willems hun vrijwilligerswerk. -_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_De Lage Drempel is een gemeenschap van mensen uit Mechelen en is aangesloten bij het netwerk van verenigingen waar armen het woord nemen. We hebben een ontmoetingsruimte waar iedereen welkom is voor een babbel en een kopje koffie. We brengen mensen samen en we luisteren naar hen. De vrijwilligers komen deels ook uit de doelgroep die De Lage Drempel beoogt. Het is dus een plek voor en met hen. Taken genoeg!

We moeten de bar openhouden, we hebben folders met ons programma, een tijdschrift en website, we gaan spreken en debatteren met politici, we organiseren culturele activiteiten,... Ongeveer 200 verschillende mensen komen hier jaarlijks over de vloer. Onze visie is duidelijk: mensen in kwetsbare situaties moeten antwoorden vinden vanuit hun eigen mogelijkheden. Wij kunnen dat niet in hun plaats doen. We geven zorg, we helpen, maar we hebben - om het zo te zeggen - geen “compassie”. Die kracht leren ze hier dan ontwikkelen. Ze beseffen dat ze niet alleen staan, dat ook wij soms problemen hebben met onze kinderen en facturen.

Er zijn Als je de juiste vrijwilligers wilt vinden, moet je eerst nagaan wat je precies nodig hebt. Wil je mensen leren lezen en schrijven? Dan moet je daar de gepaste personen voor vinden. In de grootstad merken we vooral eenzaamheid. Mensen voelen zich uitgesloten. Daarom heb je vrijwilligers nodig die verbindingen leggen: die mensen in armoede samenbrengen met mensen die niet in armoede leven. Je moet als vrijwilliger wel gedreven en stabiel zijn. Je hebt ruimte in je hoofd nodig voor de zware problemen waar mensen soms mee zitten: “Ik word uit mijn huis gezet”, “Het is

{ 48 }

weekend, ik heb een kind en ik heb geen dak boven mijn hoofd”,... En je moet je grenzen kunnen bewaken: dat je niet alles kunt oplossen, dat je soms machteloos staat. Luisteren en aandacht geven is het belangrijkste. Actief luisteren is meegaan in hun verhaal, en proberen samen een weg te zoeken. Je moet dus ook veel geduld hebben, in hun plaats kunnen denken. En daarom is het goed om in een groep te werken, dan kun je dit ook met elkaar bespreken. Je kunt elkaar adviseren.

Een goede sfeer, een stevig netwerk We hechten veel belang aan de verbondenheid onder de vrijwilligers. We willen samen met de mensen die naar onze vereniging komen de strijd aangaan tegen armoede, vanuit ieders mogelijkheden. De vrijwilligers werken hier vanuit de buik. Het gevoel mensen te willen helpen drijft hen. Ze vinden het fantastisch om al die mensen en hun verhalen te leren kennen. Hun band met de doelgroep is heel sterk. En dat zorgt voor een speciale warme sfeer. Onze vrijwilligers zijn vooral oudere mensen, want niet iedereen kan zich overdag vrijmaken. Diversiteit is belangrijk voor onze werking. Als vrijwilliger hebben we allemaal onze tentakels, onze achterban. Via kennissen van vrijwilligers vinden we altijd nieuwe mensen voor bepaalde projecten. Die kunnen we inzetten voor een specifieke vraag of taak. We zoeken naar kwaliteit, ook bij de activiteiten.

Signaal Vrijwilligers en mensen in armoede zorgen samen dat we sterker worden. We hebben immers een maatschappelijk doel: de samenleving sensibiliseren! In debat gaan: “Jullie hebben ook een verantwoordelijkheid om dit te veranderen, om hen meer kansen te geven!” In Mechelen beginnen ze ons goed te kennen. Het OCMW vraagt ons bijvoorbeeld om teksten na te lezen, of ze wel leesbaar zijn voor onze doelgroep. We halen ook mensen naar hier, tandartsen, diensten, politie,… We vragen hen om bij de mensen te komen zitten. Ons werk heeft resultaat. Je ziet hier mensen binnenkomen, zeer gelaten, of in paniek, niet in staat om veel te doen. En je begint met hen te praten, ze gaan weg en komen terug. En op een bepaald moment happen ze toe, beginnen ze zelf te vragen of ze iets kunnen doen. Je ziet het ook als we buiten komen, als we onze mensen tegenkomen op de Grote Markt. Dan slaan we een babbeltje, dat doet hen zo’n deugd. En ons als vrijwilliger ook uiteraard. Het resultaat van je werk zit in kleine dingen, maar dat zorgt voor een geweldig gevoel. Daarom blijf je het ook graag doen. Onze droom? De Lage Drempel afschaffen, dat het overbodig wordt! Zodat we onze hobby’s terug kunnen opnemen. Op korte termijn zou het fijn zijn dat onze ‘doelgroep’ gewoon onze vrijwilligers worden, dat ze zelf taken opnemen, initiatief nemen. Dat zou een mooi teken zijn dat ze sterker staan.

Het resultaat van je werk zit in kleine dingen, maar dat zorgt voor een geweldig gevoel. { 49 }

{ 50 }

____________________________ DEEL 3

2011

____________________________

{ 51 }

____________________________

EEN SOCIAAL WEEFSEL GENEEST

CGG AHASVERUS VZW Dagactiviteitencentrum Atelier St Amandsplein 11 1853 Strombeek bever www.ahasverus.be 0494 28 18 19 Ria.fastenaekels@ahasverus.be

CGG AHASVERUS VZW ____________________________ Ahasverus is een Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg waar iedereen terecht kan voor gesprekstherapie en activiteiten in een periode van zware psychische of psychiatrische belasting. Het centrum doet beroep op een 20-tal vrijwilligers. De goede wisselwerking tussen begeleiders en vrijwilligers leverde hen de nominatie op voor de Prijs 2011. Ria Fastenaekels, coördinator van het dagactiviteitencentrum, vertelt over de werveling van energie en enthousiasme die de vrijwilligers binnenbrengen.

Onze vrijwilligers hebben we hard nodig, en zij komen naar ons omdat ze naar een zinvolle invulling van vrije tijd zoeken. De kruisbestuiving van diverse achtergronden is ook heerlijk meegenomen: we hebben mensen uit de bedrijfswereld naast huisvrouwen en arbeiders. Vrijwilligers geven voor onze groepen kookles of gaan met patiënten naar het museum. Sommigen hebben als ‘buddy’ meer individueel contact en gaan eens iemand uit huis halen om samen een film te kijken.

Aan den lijve ondervonden

-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_Ahasverus biedt gesprekstherapie aan voor kinderen, jongeren en volwassenen. Maar we doen meer dan dat. We geloven immers dat een behandeling enkel werkt als mensen ingebed zijn in hun omgeving, het sociaal weefsel om en rond mensen: een warme plek vinden, zinvol bezig zijn, deel uitmaken van een groep, ergens welkom zijn en verwacht worden. Met ons centrum willen we een ‘thuis’ zijn in het midden van de stad. Mensen die een moeilijke periode doormaken kunnen hier terug een sociaal netwerk opbouwen, deelnemen aan kookgroepen of computerlessen, een uitstap maken,...

Eén van de kernpunten van onze werking is het zoeken naar mogelijkheden om onze patiënten - kwetsbare mensen met psychiatrische of psychologische problemen - te laten proeven van wat er zoal is aan vrijetijdsactiteiten en verenigingsleven in hun omgeving. Onze vrijwilligers helpen ons die weg vrij te maken en zijn daarin cruciaal. Wat ons immers zo uniek maakt, is het feit dat de meesten ervaringsdeskundige zijn. Ze hebben zelf in hun leven een lastig parcours doorlopen, een psychose, een zware depressie, een burnout,... Deelnemers krijgen met dit contact een belangrijk verhaal van hoop mee: de vrijwilligers staan al een stap verder, ze geven een kijk op herstel. Zo hebben we iemand die computerspecialist is, met een pijnlijke ervaring rond pesten.

{ 52 }

Moesten we Jefke niet hebben,... we zaten al lang in de patatten!!!

Hij heeft onze pc-netwerken op punt gesteld. Mochten we hem niet hebben, we zaten in de ‘pattatten’. Met het vrijwilligerswerk is hij helemaal opengebloeid.

In de bloemen! Vier maal per jaar doen we iets met en voor al onze vrijwilligers. Dan koken we voor hen, geven we een bloemetje of cadeautje. Er is kans tot uitwisselen en netwerken, er wordt een thema belicht, of iemand geeft een korte vorming. Zij krijgen kansen om vorming of bijscholing te volgen rond iets wat hun boeit en hen een stapje verder helpt in hun vrijwilligers-

werk. We stimuleren dat ook, we geven foldertjes door met toffe initiatieven. Ze waarderen dat enorm! Zowel bij vormingsmomenten als op feestjes met het personeel horen zij er bij. Eigenlijk stoppen we niet met voortdurend zichtbaar maken van wat zij bijdragen: berekenen en tonen aan de vzw hoeveel uren zij per maand inbrengen aan begeleidingscapaciteit. Onze droom? Valt best mee! We zijn 10 jaar geleden gestart, met een zeer kleinschalige setting. Als we nu zien met welk enthousiasme deze dienst draait, hoe wij én onze vrijwilligers elke dag fluitend naar ons werk stappen!

{ 53 }

LAUREAAT 2011 ____________________________

EEN DUOBAAN VOOR DE VRIJWILLIGERS

VILLA PACE Grote Markt 1 9100 Sint-Niklaas info@sint-niklaas.be Tel.: +32 (0)3 760 91 00 www.villapace.be

V I L L A PA C E ____________________________ Achthonderd vrijwilligers brengt Villa Pace elk jaar op de been. Het vraagt een gezonde alertheid om die elk jaar te motiveren voor het grootste stadsfestival van Sint-Niklaas. De jury lauwerde het groot aantal samenwerkingsverbanden die tijdens deze feesten tot stand komen. Wat is de geheime formule? Wat maakt dat het festival gratis en kwaliteitsvol kan blijven? Hoe zorg je ervoor dat een evenement van deze omvang een groot draagvlak heeft? Enkele medewerkers (Jurgen Naudts, Jan Thuy, Tijl Wymeersch, Els Cant) lichten toe.

vrijwilligers zijn tijdens het weekend verdeeld over de verschillende pleinen en podia en staan ook in voor opbouw en afbraak. Elk van die groepen heeft een kern van ongeveer 15 à 30 mensen die aan de kar trekken. Het is onmogelijk om daar één hechte groep van te maken, daarvoor is het aantal te groot. Wat je wél kunt doen, is die mensen een duidelijk kader geven waarbinnen ze de

-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_Villa Pace organiseert concerten op drie podia, een wereldmarkt, kinderwerelddorp, wereldkeuken, expo’s,...in de stadskern van SintNiklaas. Villa Pace brengt de Sint-Niklase verenigingen actief op vlak van milieu, ontwikkelingssamenwerking, jeugd, sport, onderwijs, cultuur en sociale zaken samen in een groot stadsfestival, dat telkens begin september plaatsvindt. Jaar na jaar steeg het bezoekersaantal, van gemiddeld 50.000 naar nu bijna dubbel zoveel. Van de coördinatoren tot de mensen van de verenigingen zelf: het zijn allemaal vrijwilligers. De stuurgroepen en de meeste werkgroepen vergaderen het hele jaar rond. De 800

{ 54 }

vrijheid krijgen om zelfstandig het programma uit te werken. Dat kader omhelst zaken als de financiën, de promotie, de logistieke afspraken en de veiligheid.

Kritieken au sérieux nemen Bovendien zorgen wij voor een overlegcultuur en inspraak. Wij leggen nooit dingen op, we gaan altijd in dialoog. Dat vergt gezond verstand en een neus voor een goed evenwicht: niet iedereen kan mee discussiëren over de kleur van een t-shirt, maar iedereen moet zich wel vinden in de gemeenschappelijke promotiecampagne. En dat lukt: we zien die t-shirts - met als slogan “dankzij vrijwilligers als ik is Villa Pace gratis” - het hele jaar door opduiken, op de gekste plekken. Een ander aandachtspunt voor een goede vrijwilligerswerking op deze schaal is dat de coördinatoren heel dicht bij de verenigingen en de vrijwilligers blijven staan. We denken dat deze manier van werken - omkadering, inspraak, overleg, veel zelfstandigheid - wel veel potentieel heeft. Inbreng en samenhorigheid zijn dus erg belangrijk om ook de kwaliteit van het festival te waarborgen.

Niet bedoeld, mooi meegenomen Opmerkelijk is dat uit dit festival ook nieuwe ideeën ontstaan. Verenigingen leren elkaar kennen en slaan de handen in elkaar voor nieuwe initiatieven. Dat is een van de multiplicatoreffecten. Voor vrijwilligers is dit een bijkomende incentive om mee te werken. Ze hebben er achteraf ook iets aan, zij varen er wel mee. Ze werven nieuwe leden, ze verkopen producten waarmee ze hun hele jaarwerking kunnen financieren. We kiezen elk jaar een thema: kinderrechten, waardig werk, duurzame landbouw,… Het is dus een evenement met een boodschap. Vrede, solidariteit en duurzaamheid zijn de rode draden. Met deze formule en omvang bereik je dus méér dan enkel de ‘reeds overtuigden’. Villa Pace wordt gedragen door het middenveld, is van onderuit gegroeid. Hier is iedereen bij betrokken. Voor vele vrijwilligers is dit een duobaan: ze zijn actief in hun eigen vereniging én ze trekken ook Villa Pace. Dat is indrukwekkend.

{ 55 }

____________________________

EEN ONVERGETELIJKE HERINNERING

AKINDO VZW Werkplaatsen 65, 3920 Lommel Tel: 011/54 48 87 Fax: 011/54 75 98

AKINDO VZW

info@akindo.be www.akindo.be

____________________________ Iedereen heeft recht op vakantie, toch? Dat lijkt zo evident, maar we vergeten soms dat niet iedereen daar de middelen voor heeft. Vzw Akindo organiseert al sinds 1966 betaalbare vakantiekampen voor kwetsbare gezinnen. De nominatie in 2011 kwam er omdat Akindo een duidelijke meerwaarde heeft in een samenleving die steeds meer minderbedeelden telt. De organisatie weet jongeren te bezielen om zich in te zetten voor kinderen wiens toekomst niet altijd even rooskleurig lijkt. Liset Hamblok is al 25 jaar actief in Akindo, dat nu 250 vrijwilligers telt. “De mensen met respect behandelen zodat ze opnieuw fier worden, dat is erg belangrijk”, beklemtoont ze. -_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_Tijdens de zomermaanden organiseren we vakantiekampen voor kinderen van 4 tot 12 en voor jongeren vanaf 13 jaar. De jonge kinderen zijn ook tijdens de kerstvakantie te gast in Akindo. In de verlengde weekends en de verlofperiodes in het schooljaar nodigen we het hele gezin uit. We proberen hen met veel zorg te ontvangen, net als in een écht hotel. We voorzien animatie voor de kinderen in de ‘kids club’ en er is een programma voor de volwassenen, zoals bloemschikken, make-up

of schoonheidszorg. Ook daar hebben we vrijwilligers voor. Ze krijgen een welkomstpakket, strandzakken met daarin het weerbericht, het huisreglement, een strandbal en tips voor een fijne vakantie. We doen er alles aan opdat ze zich welkom zouden voelen. Onze vzw organiseert ook kledingbedeling. Er worden kleren gebracht en wij stellen pakketten samen die mensen komen afhalen. Ook de kinderen die hier op vakantie komen - doorgaans met weinig kleren in de koffer – kunnen in de kasten kleren uitzoeken.

Steeds complimentjes geven We hebben 250 vrijwilligers om de hele werking draaiende te houden. Het werven gebeurt het hele jaar door want vrijwilligers komen niet vanzelf! We hebben hen nodig voor heel diverse opdrachten: animatie, koken, poetshulp, permanentie,... Werven is één ding, ze goed verwelkomen en motiveren is ook belangrijk. Dat doen we door gratis vormingssessies en leuke activiteiten aan te bieden. Maar de rode draad is toch: permanent feedback en complimentjes geven, over het eten, over hun capaciteiten als animator,... Je ziet hen dan openbloeien. Ze moeten zich thuis voelen in Akindo en in de ploeg en zich gesteund weten door de hoof-

{ 56 }

Zelfvertrouwen en fierheid

danimators. Dàt is volgens mij het recept om vrijwilligers te behouden.

Solidariteit groeit Ik merk dat ons werk op lange termijn effect heeft. Zo zie ik jongeren die hier ooit als kind op vakantie kwamen zelf ook een animatorcursus volgen, of een opleiding starten om makkelijker werk te vinden. Deze jongeren hebben een goede herinnering aan deze vakanties overgehouden. Zij hebben als kind gezien en gevoeld dat het ook ànders kan. Maar er is ook een meerwaarde voor onze vrijwilligers. Voor nogal wat jonge mensen gaan de ogen open, want ze worden geconfronteerd met ernstige verhalen over armoede en miserie. “En ik zou thuis nog durven klagen”, zeggen ze dan. Zo groeit solidariteit. “Het is bijna een plicht om hier te helpen”, zei er iemand. Vaak zie ik ook dat deze ervaringen hun verdere studiekeuze bepalen. Je zou hier eens een afscheid na een vakantiekamp moeten meemaken. Het kan er emotioneel aan toegaan. Zowel de animatoren en de kinderen pinken wel eens een traantje weg. Dan merk je hoeveel deugd het hen allen heeft gedaan.

We hebben weer nieuwe initiatieven op stapel staan. Het project “Weer stralen” biedt mensen die zich niet goed in hun vel voelen de kans om uit de armoede te geraken, werk te zoeken. Het wordt elk jaar wat moeilijker om vrijwilligers te vinden. Wij hebben hier mensen die al 10-15 jaar komen helpen. Maar de vrijwilliger van vandaag is meer afgemeten: ik heb zoveel tijd en dit wil ik doen maar dat niet,... We moeten meer dan vroeger hun inzet afwegen tegenover de minimale voorwaarden voor een goede werking. Wij hebben deze zomer 700 telefoontjes gedaan om ervoor te zorgen dat we geen kamp moesten aflasten. We blijven mensen persoonlijk aanspreken. Zo laat je hen voelen: ‘ik heb u nodig’, ‘ik zie in u iemand die dit of dat kan doen’. Want het blijft altijd opnieuw vechten voor ons voortbestaan, voor de noodzakelijke middelen om ons huis gerenoveerd te krijgen, enzovoort. Maar dat staat dromen niet in de weg! Als ik op pensioen ben, zou ik graag een bed&breakfast aan zee beginnen, voor mensen met weinig middelen. Plannen genoeg!

{ 57 }

____________________________

WE ZORGEN VOOR EEN LAATSTE VANGNET

VZW DE TINTEN Nederpolder 6A 9000 Gent www.detinten.be

VZW DE TINTEN ____________________________ De Tinten zorgt voor ondersteuning, opvang en voeding voor vluchtelingen, daklozen en mensen in een illegaal statuut. Geen eenvoudige doelgroep voor deze vzw met 55 vrijwilligers: een bont gezelschap van studenten, anderstalige vluchtelingen, mensen met eigen maatschappelijke kwetsbaarheden, geestelijken,... “Dat maakt het leerrijk voor elkaar en het doet mensen de dingen relativeren”, zegt coördinator Henri Hemelsoet. “Er is een gedeelde verantwoordelijkheid waardoor iedereen zich betrokken voelt.” Dat deze organisatie anderen inspireert, bewijst hun nominatie.

ten. Maar we proberen ook een goed gesprek met hen aan te knopen: je moet proberen om zoveel mogelijk informatie te krijgen, om zo gericht mogelijk te kunnen helpen.” “We krijgen geen subsidies en halen onze inkomsten uit eigen werking en giften. Met twaalf andere diensten maken we deel uit van de vzw KRAS, een overkoepelend orgaan dat in Gent kansarmoede bestrijdt. Wij spelen de rol van laatste vangnet, want de meeste van deze mensen kunnen door hun verblijfsstatuut niet door de officiële sociale diensten geholpen worden. In dat opzicht hebben we wel een signaalfunctie naar het stadsbestuur. Je kan mensen toch niet laten creperen?”

-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-

Gedeelde verantwoordelijkheid

Henri: “Wij zijn een organisatie van christelijke signatuur. Samen met een 55-tal vrijwilligers zetten we ons in voor mensen in precaire leefomstandigheden, vluchtelingen, mensen zonder papieren, daklozen, Roma. Mensen hebben recht op een minimaal waardig verblijf. In de winter leveren wij matrassen, tapijten en dekens en we hebben winkeltjes met voedingspakketten en hygiëneproduc-

“Vrijwilligers brengen altijd een positieve dynamiek in je organisatie. Ze mogen in ruil voor hun werk voor deze doelgroep geen dankbaarheid verwachten: daar moet je wel mee leren omgaan.” “Ik ben de betaalde kracht, maar daarom ben ik niet ‘de baas’. Iedereen draagt hier verantwoordelijkheid. Suggesties om de werking te verbeteren, passen we onmiddellijk toe waar dat mogelijk is. Zo verstar je niet.”

{ 58 }

Divers vrijwilligers “Onze vrijwilligers komen uit alle lagen van de bevolking. Soms zijn het zelf ook mensen die het niet gemakkelijk hebben, in schuldbemiddeling zitten, drugsproblemen hebben. Komen die hier tot bloei, dan is dat mooi om te zien. Zet die naast onze twee zusterkes die al wat slecht te been zijn, en je merkt dat het publiek wel héél divers is. Dat is het mooie en het relativerende - aan dit soort werk. Nu tellen we 55 vrijwilligers, meer mensen kunnen we binnen de reguliere werking geen werk geven. Maar we houden namen bij, voor als er iemand wegvalt. Of we verwijzen door naar andere KRAS-diensten.”

deropvang willen organiseren op woensdagmiddag en tijdens de vakanties. Kinderen zitten ook ‘s zomers maandenlang thuis in erbarmelijke omstandigheden…”

Ons symbool: vijf handen, vijf verschillende tinten: de vijf continenten van de wereld. Wij staan open voor iedereen. En we hebben een hart voor de wereld.

“Onze droom? Wij zouden graag veel meer huisbezoeken doen. We zouden ook een kin-

{ 59 }

-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-

____________________________

STEUN AAN HUIS

LIDOA vzw Schoolstraat 40 3500 Hasselt tel. 011 28 57 40

LIDOA VZW ____________________________ Mensen met een handicap, of hun ouders, blijven vaak thuis. Doorgaans zijn zij afhankelijk van externe hulp om op stap te gaan en/of specifieke oppas te vinden. De Limburgse Dienst voor Oppas en Assistentie (Lidoa) probeert de vraag naar die hulp in te vullen door vrijwilligers in te schakelen. “Hoe beter het klikt met de vrijwilliger, hoe meer elke betrokkene daar deugd van heeft”, zegt coördinator Annemie Cuppens. Men besteedt veel aandacht aan de juiste opvolging van de vraag met de ‘gepaste’ vrijwilliger. Die aandacht leverde deze organisatie met 140 vrijwilligers een nominatie op voor de Prijs voor het Vrijwilligerswerk 2011. Ondertussen kent de hele provincie Limburg Lidoa!

Lidoa krijgt elk jaar een honderdtal nieuwe vragen van mensen met een handicap en ouders. De vrijwilliger krijgt altijd begeleiding bij het eerste huisbezoek. “Tijdens dat eerste gesprek moeten alle betrokkenen nagaan of het gaat lukken, of het kan klikken tussen de vrijwilliger en de persoon of de familie. Het gebeurt dat een vrijwilliger zegt, ‘dit is te zwaar voor mij’, of de familie denkt dat het niet zal gaan. Maar doorgaans gaat het goed. Als ik van beide kanten de reactie krijg dat het klikt, ben ik tevreden.”

-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-

Facebook

Het initiatief is gegroeid vanuit de werking van de Katholieke Vereniging Gehandicapten (KVG). Annemie zetelt in een stuurgroep van KVG en had zelf een zoon met een handicap. Zij had net zoals haar collega’s soms problemen met de kinderopvang om de vergaderingen te volgen. “We zagen dat sommige bestuursleden afwezig bleven omdat die niet altijd een oplossing vonden”, zegt ze. “Dus dachten we op een bepaald moment: we organiseren dat zelf! En nu zijn we al een 12tal jaren bezig.”

Annemie vraagt aan de vrijwilligers om zich minstens voor een jaar te engageren. “Maar het wordt wel moeilijker om ze te vinden”, merkt ze op. “De minimumleeftijd is 18 jaar. Aanvankelijk ging ik spreken voor de opleidingen verpleegkunde en opvoedkunde, maar dat rendeerde niet echt.” Nu legt ze zich toe op het internet, vooral dan via oppassites. “Dat lukt beter, ik bekijk de profielen van de mensen, ik mail hen met meer uitleg over onze dienst. En zo komt het vaak tot een ontmoeting. Soms melden mensen zich spontaan. Die vinden ons toevallig op het internet en denken, ‘da’s precies iets voor mij’.”

Een goede ‘match’

{ 60 }

Annemie haar droom is duidelijk: voor àlle aanvragen een vrijwilliger vinden. “Weet je, het is erg belangrijk voor die mensen om uit hun isolement te komen, zowel voor de ouders als voor de kinderen. Het gaat dus niet alleen om het organiseren van oppas, maar ook: ervoor zorgen dat mensen met een be-

perking kunnen gaan winkelen, op vakantie kunnen gaan, enzovoort. Dat doet hen enorm deugd.”

Voor alle aanvragen een vrijwilliger vinden, dat is mijn droom! { 61 }

____________________________

KLEUR’RIJKE’ JONGEREN

KAV KLEUR-RIJK Nationalestraat 111, 2000 Antwerpen T. +32 (0)477 84 71 52 www.kleur-rijk.be kleurrijk@hotmail.com info@kleur-rijk.be

MIXED-ID ____________________________ Hoe is het om op te groeien met ouders uit twee verschillende culturen? Wat is de rijkdom en het potentieel van ‘een mixed’ te zijn? Wat is een meervoudige identiteit? Op deze vragen wil KAV Kleur-rijk een antwoord. Uniek is dat deze groep KAV-vrouwen in maart 2011 voor het eerst een groepje Mixed-ID-ers tussen 15 en 25 jaar samen bracht voor een themadag. “Nooit eerder kreeg deze groeiende groep van kinderen en jongeren een forum”, vertellen vrijwilligers Brigit Kennis en Kristien Renckens. Sprekers, workshops, documentaires, muziek door Ronny Mosuse vulden deze themadag. KAV Kleur-rijk legde hiermee een mooie basis voor nieuwe themadagen waar veel MIXED-ID-ers alweer naar uitkijken.

je ziet weinig mensen uit andere culturen en achtergronden in openbare of administratieve functies.”

Willens nillens anders De jongeren maken een wat andere identiteitsontwikkeling door. “De omgeving ziet hen vaak als net dat tikkeltje exotisch of anders”,

-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_Bij KAV-Kleurrijk is ‘ontmoeten’ erg belangrijk. “We komen niet samen om problemen te bespreken”, zegt Kristien, “maar we delen gelijkaardige ervaringen.” Ook hun jonge adolescenten hadden nood aan een dergelijke herkenning, een aanbod dat hen in staat stelt hun kleine en grote verhalen uit te wisselen. “We organiseerden samen een themadag waarin het thema ‘opgroeien met twee culturen’ centraal staat.” Doorgaans gaat het over ‘wij’ de Belgen en ‘zij’ de allochtonen. Maar onze kinderen zijn ‘wij’. Veel rolmodellen hebben ze niet:

{ 62 }

zegt Kristien. “Het zijn geen probleemjongeren, ze studeren, zijn actief in de jeugdbeweging, gaan sporten. Ze beseffen pas bij hun puberteit dat ze zogezegd ‘anders’ zijn. Dan merken ze dat ze bijvoorbeeld aangesproken worden op hun huidskleur: ‘Zijt gij geadopteerd?’” Mixed-ID staat nog in de kinderschoenen. De bedoeling is dat de jongeren voor zichzelf een aanbod uitwerken. “We zijn heel blij dat ze zelf initiatief nemen”, zegt Brigit. “Zij regelen de logistiek, de receptie, de perscampagne voor hun themadag.” Kristien vult aan: “Die combinatie jong-oud zorgt voor een vernieuwing in onze werking. De jonge vrijwilligers komen inhoudelijk en organisatorisch met goede ideeën: ‘Er is geen kinderopvang voorzien. Ouderopvang hebben we wel. Uw ouders zijn dus ook welkom’, schreven de jongeren op de flyer.”

Van en voor jongeren Net zoals bij elke andere organisatie heeft Mixed-ID een bezieler, een ‘trekker’ nodig. “En ook dat nemen ze ter harte”, vertelt Brigit. “Het kleinschalige karakter maakt dat veel jongeren durven komen. Als het initiatief groter wordt, voelt men zich misschien minder snel thuis. Al zou het uiteraard fijn zijn mocht die Mixed-groep blijven groeien. Dat zou een positieve uitstraling geven, zo van: het is tof om hier bij te horen”. “Het project moet uit de sfeer van de ‘problemen’ blijven”, vult Kristien aan. “Want dat is vaak het eerste waar mensen aan denken als ze over MixedID horen: jongeren die samenkomen om over hun problemen te praten. Dat is het niet. De jongeren voelen zich hier - zonder op vragen te moeten antwoorden - thuis, omdat ze iets gemeenschappelijks hebben: ouders uit twee culturen.”

Jongeren voelen zich thuis omdat ze iets gemeenschappelijks hebben: ouders uit twee culturen.

{ 63 }

____________________________

EEN WELGEKOMEN RUSTPUNT

VZW DOMO Naamsestraat 153 3000 Leuven www.domovlaanderen.be info@domoleuven.be gsm: 0498/57 00 36 tel+fax: 016/89 04 69

VZW DOMO g es p r ek m et My ri a m Ru e l e n s e n A g n es Va n de sse l

____________________________ Eens per week komt een vrijwilliger langs bij een gezin in een kwetsbare situatie, dat is het hoofddoel van vzw Domo (“door ondersteuning mee opvoeden”). Op dit moment zijn er in het Leuvense vijftig vrijwilligers actief. Ze zorgen ervoor dat de ouder even kan rusten, ze spelen met de kinderen, staan open voor een babbel. “Domo bestaat al 20 jaar, en de werking voor de vrijwilligers breidt verder uit”, zegt coördinator Myriam Ruelens, “we beantwoorden echt aan een behoefte, een leemte in de opvoedingsondersteuning.” Reden genoeg om hen te nomineren voor de Prijs voor het Vrijwilligerswerk 2011. -_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-

liger gaat in twee richtingen: ondersteuning voor de ouder(s) en activiteiten met de kinderen. De gelijkwaardigheid is belangrijk. De vrijwilliger stelt zich niet boven de ouder, hij of zij is een ‘vriend aan huis’. Die gezinnen komen bij vzw Domo terecht via allerlei instanties - een CLB, een sociale dienst van een ziekenhuis, ... “Ik ga eerst samen met de vrijwilliger op huisbezoek voor een korte kennismaking. Daarna maken zij onderling verdere afspraken. De noden van het gezin moeten wel matchen met wat de vrijwilliger kan en wil doen. Iemand die graag kookt, kun je inzetten om met de kinderen lekker te koken. Anderen willen liever boekjes voorlezen. Iedereen neemt zijn/haar eigen achtergrond mee. Daarom vragen wij heel precies naar wat het gezin wil, hoe oud de kinderen zijn, ...”

Vertrouwensrelatie

Onze vrijwilligers gaan eens per week langs bij een gezin dat ondersteuning nodig heeft. Dat zijn jonge moeders van 19 met een baby, of gezinnen met 6 kinderen, het is heel uiteenlopend. Vaak zijn het alleenstaande ouders, sociaal geïsoleerd, in financiële moeilijkheden, door een bepaald verleden getekend, of die gewoon tijdelijk de draagkracht niet hebben om de nodige ondersteuning aan hun kinderen te geven. Het engagement van de vrijwil-

“Met een nieuwe vrijwilliger voer ik eerst een aanmeldingsgesprek. Als dat positief is, volgt er een vormingsavond en het ondertekenen van de afsprakennota. We hebben voor hen ook een peter of meter die hen begeleidt in de eerste weken”, zegt Myriam. “We hebben een grote diversiteit aan vrijwilligers nodig. En omdat het om een vertrouwensrelatie gaat, is het de bedoeling dat ze

{ 64 }

zich voor minstens een jaar engageren. De leeftijd van de vrijwilligers is heel divers, van 20 tot 75 jaar. Het gaat zowel om mensen met een lage als een hoge opleiding. De meesten hebben de capaciteiten in zich om ondersteuning te geven of goed met kinderen om te gaan. Wie sociaal contact zoekt of in een groep wil werken, zal hier zijn gading niet vinden. De werving loopt eigenlijk vanzelf, via vrijwilligerssites, flyers in bib’s en restaurants,... Soms draaien studenten maatschappelijk werk mee omdat dat een module is in hun opleiding.”

Werkgroepen “Eens per maand komen we samen om ervaringen uit te wisselen. Op die manier ontstaat toch een band met de organisatie, een groepsgevoel. Die intervisie is een goede zaak. Zo kunnen ze hun verhaal en ervaringen aan elkaar kwijt, geven ze elkaar adviezen en steun. Ze lanceren ook zelf ideeën voor een mogelijke vorming: rond ADHD, andere culturen, opvoedkundige aanpak, enz. We zorgen dus eigenlijk voor een groot pakket aan mogelijkheden die ze in de gezinnen kunnen gebruiken. De vrijwilligers vinden dat fijn, ze zeggen dat ze hier goed omkaderd zijn. En we bouwen dat verder uit. Zo kunnen ze in de werkgroep ‘vrije tijd’ de spel-o-theek uitbouwen. Ze gaan op zoek naar vakanties, sportkampen en andere vrijetijdsbestedingen die ze aan de gezinnen kunnen voorleggen. We hebben ook een werkgroepje dat voor fondsenwerving, communicatie, dossiers en etentjes zorgt. Ook onze Raad van Beheer bestaat uit vrijwilligers.” “Onze droom is dat we onze werking ook in de andere provincies kunnen uitbouwen. En dat we de véle uren die we nu in fondsenwerving steken, aan andere zaken kunnen spenderen.”

{ 65 }

____________________________

WE WILDEN SAMEN EENS IETS GROOTS DOEN!

hART Rijweg 75 3020 Herent tel. 0474 371043 info@hart-podium.be www.hart-podium.be

D E h A R T- M U S I C A L ____________________________ Het samenwerkingsverband Herent ARTistiek - kortweg hART - is volop bezig met de voorbereidingen voor een musical. De bonte groep aan vrijwilligers van alle Herentse podiumverenigingen zetten er hun schouders onder. Fascinerend, vond de jury voor de Prijs van het Vrijwilligerswerk. Dit gemeenschappelijk project zorgt voor een enorme dynamiek in de gemeente. Al is het ook niet evident: je zult maar een kleine 1.000 vrijwilligers een begeesterende en zinvolle taak in het geheel geven! Maar projectleider Pieter Verboven ziet nu al de vruchten van de gezamenlijke opbouw. -_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_“Een viertal jaar geleden begonnen de dans, muziek- en toneelverenigingen van Herent elkaar te ontmoeten. We zochten een platform om de podiumkunsten bij elkaar te brengen en dat is hART geworden. We startten een rubriek in de Herentse infokrant en we werkten samen mee aan Herentse cultuuractiviteiten zoals ‘Zomer Op Straat’ en de ‘Kinderhoogdag’. Zo ontstond de idee om samen eens iets ‘groots’ op het getouw te zetten, zodat ook

de buitenwereld ons beter leert kennen. Dat is die musical geworden. We helpen elkaar nu ook logistiek (wie heeft wat in huis?) en organisatorisch (wie weet hoe je dit moet aanpakken?).”

Werk voor iedereen “De negen podiumverenigingen vormen de kern voor de musical, maar we hielden een speciale oproep voor extra medewerking. Verenigingen uit de cultuurraad en andere geledingen, maar ook uit verschillende dorpen en wijken zijn mee op de kar gesprongen. Voor dit soort initiatieven is een goede coördinatie nodig én een gemeenschappelijk doel. Ook het onderwerp is doelbewust gekozen: de musical is gebaseerd op een Herentse historische figuur (pastoor Van Bladel). Maar het grote voordeel is dat een dergelijk project héél verschillende taken en rollen vraagt. Er is werk voor acteurs, zangers, muzikanten en dansers, maar ook voor mensen achter de schermen zoals technici tot koks toe. Er worden nog wel musicals op poten gezet, maar onze insteek is nieuw: we hebben alles van begin tot einde van onderuit uitgewerkt en in handen gehouden: de verenigingen staan centraal.”

{ 66 }

Vrijwilligers van nature

Nà de musical

“Elke vereniging moet haar leden aansporen om aan zoveel mogelijk activiteiten deel te nemen, naar repetities te komen en nieuwe of andere dingen te leren. Die binding en openheid creëren vraagt continue aandacht. En ieder stelt daar zijn regels in op: als je bijvoorbeeld drie kwart van de repetities mist bij de harmonie, mag je niet optreden. Het blijven vrijwilligers maar je moet tegelijk een beetje bewustzijn en engagement kweken. Dat is in onze huidige zap-en shopcultuur niet altijd evident. Overigens vind ik dat vrijwilligers een specifiek type mensen zijn. Zij kunnen zich in een groter geheel inschakelen, ze doen het voor zichzelf én voor het plezier van anderen. Die houding moet er een beetje van nature inzitten.”

“Ik hoop dat de musical de banden onder de verenigingen nog versterkt. Ik zie dat nu al gebeuren. Mensen komen bij elkaars evenementen op bezoek, promoten ook zaken die niet direct met hun eigen vereniging te maken hebben.”

Vrijwilligers doen het voor zichzelf en voor het plezier van anderen. Die houding moet er een beetje van nature inzitten.

“De musical is eigenlijk slechts een middel. De hele opzet zal pas succesvol zijn als de verenigingen een jaar later kunnen zeggen: “toch ferm dat we dat gedaan hebben.” Dat ze zien dat hun werking er daardoor op vooruit ging, met nieuwe leden en een nieuwe dynamiek. Mooi zou zijn mochten we in de toekomst een centrale locatie hebben, waar we elkaar regelmatig blijven ontmoeten zonder dat er een groot project voor moet opgezet worden. Dat we binnen en buiten lopen en elkaar bij den toog, maar zeker ook op repetities, concerten en opvoeringen tegenkomen. En tot nader order: iedereen welkom het weekend van 27, 28 en 29 april 2012 voor onze musical!”

{ 67 }

____________________________

EEN LEERRIJKE OMGEVIING ’T SAS

‘T SAS

Prof. Dr. J. Sebrechtsstraat 2 8000 Brugge Tel: 050 32 76 70 Fax: 32 76 77 vrijwilligerswerk@sasbrugge.be

____________________________ Een douche is een basisrecht, toch? In ‘t Sas kunnen mensen in een maatschappelijk kwetsbare situatie zichzelf verzorgen, een wasje doen, een praatje slaan,... En voor ze het beseffen zijn ze er als vrijwilliger aan de slag. “Werken voor en met de doelgroep.” Maar ook mensen die geen armoedeervaringen hebben doen mee. “De mix van heel diverse achtergronden is het unieke aan ons vrijwilligerswerk”, zeggen onze gesprekspartners Tom Feys (vrijwilligerscoach), Elke Van Mieghem (coördinator ’t Sas) en Frank Vandevoorde (voorzitter). Op dit moment telt ‘t Sas 35 vrijwilligers. Mét een wachtlijst.

ken: met en zonder ervaring met armoede en uitsluiting, al komt het merendeel wel uit de doelgroep. Twee aspecten zijn uniek aan deze werking. Enerzijds werken de mensen samen en leren zo elkaars leefwereld kennen. Anderzijds kunnen mensen uit onze doelgroep evolueren tot vrijwilligers en taken opnemen, wat hen opnieuw structuur en routine geeft. Tegelijk leren onze ‘niet-doelgroepers’, om ze even zo te noemen, heel veel bij. Je moet weten, armoede in Brugge is zó onzichtbaar.”

Vrijwilligers bepalen mee de richting

-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_“‘t Sas is een samenwerkingsverband tussen de stad, het OCMW van Brugge en CAW Regio Brugge. Bij twee deelwerkingen - het inloophuis en de sociale kruidenier - zetten we vrijwilligers in. Het inloophuis is bedoeld voor mensen met minder kansen, die kunnen er overdag terecht. De mensen kunnen er de was komen doen, een douche nemen, op internet gaan, er zijn ontspanningsactiviteiten en de mogelijkheid om je verhaal te doen. De KABA, de sociale kruidenier, biedt gratis of tegen een lage prijs producten aan, zodat mensen hun basisvoeding kunnen inslaan.” “Het is een bewuste beleidskeuze van ‘t Sas om met twee ‘soorten’ vrijwilligers te wer-

“We laten onze vrijwilligers goed nadenken over hun motivatie, waarom ze in dit soort vrijwilligerswerk willen stappen. Noem het een filosofische kennismaking. Is het om er zelf veel uit te leren, ervaringen op te doen? Of vinden ze dat ze iets te bieden hebben aan anderen? Als mensen daar zicht op krijgen, helpt het henzelf én de hele werking. Om dat te schragen, bieden we een goede ondersteuning aan en maken we duidelijke afspraken. Met de inzet van vrijwilligers beogen we niet om tijd te besparen. Het coachen, ondersteunen, inwerken en begeleiden vraagt immers veel tijd. Het respect dat we voor onze vrijwilligers opbrengen, uit zich in de vormingen die we regelmatig organiseren: over hoe omgaan

{ 68 }

De vrijwilligers moeten voelen dat dit hún huis is, dat ze op hun eigen tempo en ritme kunnen groeien. met moeilijk gedrag, over voeding en hygiëne, over intervisie en uitwisseling van ervaringen,...”

De klussen klaren “Vrijwilligers kunnen kiezen uit een uitgebreid en divers takenaanbod. Sommigen doen elke week hetzelfde, bijvoorbeeld de bar op maandag. We werken ook met een pool van mensen die stand-by zijn. Dan bellen we of ze kunnen komen om een specifieke taak uit te voeren.” “Ons vrijwilligerswerk is baanbrekend omdat wij op een andere manier met mensen kunnen omgaan dan zij veelal ervaren. Je hoort binnen diensten: “Met sommige mensen valt

er echt niets aan te vangen”. Maar in ‘t Sas merken we dat dat wél lukt. Je stelt je verwachtingen bij naar wat de mogelijkheden van de mensen zijn. Blijken van waardering geven is uiteraard nodig. Een babbeltje, een attentie, feedback geven, nooit de verjaardagen vergeten, eens op bezoek gaan wanneer de vrijwilliger hier nood aan heeft. Dat doet deugd.” “Het is mooi om zien hoe mensen blijven evolueren, netwerken aan het vormen zijn. De vrijwilligers moeten voelen dat dit hún huis is, dat ze op hun eigen tempo en ritme kunnen groeien.”

{ 69 }

{ 70 }

{ 71 }

____________________________

IEMAND HELPEN IS EEN MOOI GESCHENK

COSAF VZW Predikherenlaan 37 bus 1A 2500 Lier 0473 310 681

COSAF VZW ____________________________ Hoe geraken kinderen met een handicap op het Marokkaanse platteland aan een goede en duurzame behandeling? Dat is de uitdaging die COSAF en haar Belgische en Marokkaanse vrijwilligers aangaan. Samen realiseren deze vrijwilligers baanbrekende projecten zoals bijvoorbeeld een revalidatiecentrum in Marokko. “Vooral voor kinderen met een handicap is er een schrijnend gebrek aan opvang”, zegt voorzitter Mohamed Ferroudji. “Inzicht en empathie zijn goede eigenschappen bij een vrijwilliger.” -_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-

“COSAF staat voor Connaissances Médicales sans Frontières / Medische Kennis zonder Grenzen. De vzw zet zich in voor het toegankelijk maken van gezondheidszorg voor minderbedeelden en mensen met een handicap. Een vaste kern van medewerkers, geholpen door een wisselend team van Belgische en Marokkaanse vrijwilligers, verzorgt de coördinatie van de projecten.” De projecten van COSAF mikken op een efficiëntere medische hulpverlening op het platteland in Marokko. “Zo werken we op

dit moment aan de bouw van een revalidatiecentrum voor gehandicapte kinderen”, zegt Mohamed, “en aan een sensibiliseringscampagne om de hoge mortaliteit bij zwangere vrouwen en hun baby’s te doen dalen.” De situatie op het platteland is niet rooskleurig. Voor de mensen is het te duur om bij ernstige en langdurige ziektes de privé-instellingen te bezoeken. “Momenteel is er in de rurale gebieden in Marokko een schrijnend gebrek aan gepaste opvang voor kinderen met een handicap”, zegt Mohamed.

Inzicht en empathie Volgens Mohamed is het niet zo moeilijk om vrijwilligers te vinden. “Wanneer je beseft dat een groot aantal van onze medemensen geen geneeskundige hulp kan krijgen wanneer ze die nodig hebben, dan vind je makkelijk de motivatie om een deel van je tijd, kennis of middelen met hen te delen.” Volgens hem zijn inzicht, bewustzijn, enthousiasme, empathie en de wil om te helpen de basisingrediënten voor de vrijwilligerswerking. “Onze rol bestaat erin al die krachten tot een sterk geheel van mensen en middelen te bundelen zodat we ons doel zullen bereiken.” De achtergrond van de vrijwilligers in België en in Marokko zijn heel divers qua nationaliteit, leeftijd, opleiding, beroep, sociaal-economische situatie,... “Er wordt van onze vrijwil-

{ 72 }

Ons basisrecept is er één uit grootmoeders tijd. ligers dan ook verwacht dat ze zich kunnen inleven in en samenwerken met mensen met een andere culturele en sociale achtergrond dan zijzelf,” zegt Mohamed, “wat enorm verrijkende ervaringen oplevert.” En er is werk voor ieders talenten: administratie (briefwisseling, website), fondsen werven, organisatie van en hulp bij infodagen, lezingen houden, organiseren van bijvoorbeeld couscousavonden om kleding, speelgoed te verzamelen, ophalen en klaarmaken van medisch materiaal, voorbereiding van de projecten in Marokko,... “Niet alleen de families in Marokko worden er beter van”, stelt Mohamed, “ook de vrijwilligers zelf. Ze krijgen immers de kans hun horizon te verruimen, nieuwe ervaringen op te doen, bij te leren.” “Ons basisrecept is er één uit grootmoeders tijd”, besluit Mohamed. “Maar waarom zouden we een goed recept veranderen? We kiezen bewust voor concrete hulp op het terrein aan mensen in nood. Uiteraard kruiden

we onze projecten en werking wel met nieuwe inzichten, strategieën en middelen maar altijd in functie van de eisen die een project stelt.”

Onze vrijwilligers zijn als neuronen in het zenuwstelsel. Ze zijn de functionele eenheden die informatie uitwisselen, verwerken, opslaan en de activiteit van andere neuronen kunnen beïnvloeden. In het logo van COSAF vinden we een afbeelding van de hersenen, een onderdeel van het centrale zenuwstelsel dat onder andere uit neuronen bestaat.

{ 73 }

-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-

_________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ { 74 }

______________ NAWOORD MINISTER-PRESIDENT KRIS PEETERS

______________

2011 is het Europees Jaar van de Vrijwilliger. Terecht zet Europa hiermee de kracht die van vrijwilligers uitgaat, in de kijker. Net als Europa, hecht de Vlaamse Regering hier veel belang aan. Uit onderzoek blijkt dat het verenigingsleven in Vlaanderen erg sterk staat. Het lidmaatschap bij verenigingen kent in de laatste decennia een noemenswaardige stijging. Dit zou niet mogelijk zijn zonder het, soms anonieme, vrijwilligerswerk van vele honderdduizenden Vlamingen. Vandaag engageert één op vijf Vlamingen zich in het vrijwilligerswerk. Daarmee staan we op de 4de plaats in Europa. Een bijzonder mooie prestatie dus. Dat zoveel mogelijk mensen participeren aan het vrijwilligerswerk, kan ik alleen maar toejuichen. Het zijn immers de vele vrijwilligers die onze samenleving maken en er kleur aan geven. Het is ook vanuit dit uitgangspunt, dat de Vlaamse Regering bij de opmaak van het Pact 2020, in het kader van Vlaanderen in Actie, bijzondere aandacht heeft besteed aan het belang van een solidaire en open regio. Tegen 2020 moet Vlaanderen een open en verdraagzame samenleving zijn waarin het sociaal kapitaal minstens op het niveau ligt van de top vijf van Europese landen. Hieronder verstaan we dat er actief wordt deelgenomen aan het verenigingsleven en aan het vrijwilligerswerk. Want hoe groter de sociale geëngageerdheid, hoe groter de kans dat elke Vlaming - zeker diegenen die dit het meest nodig hebben zoals armen, zieken en ouderen - ook effectief worden bereikt en gehoord. Dat sociaal contact kan gebeuren via een vereniging, een buurtwerking, een vrijwilligersorganisatie of door een betere samenlevingsopbouw. Tegen 2020 zijn verenigingen en vrijwilligersorganisaties de schakel tussen het beleid en diegenen die de weg naar dit beleid niet vinden. De jaarlijkse Prijs voor het Vrijwilligerswerk, die de Vlaamse Overheid in samenwerking met ‘de Verenigde Verenigingen’ organiseert, is bedoeld om het grote publiek een beeld te geven van de kracht en diversiteit die uitgaat van het vrijwilligerswerk, ongeacht de sector waarin dit plaats vindt. We willen hiermee het vrijwillige engagement promoten en zij die hieraan meewerken uitdrukkelijk bedanken. Laat de 30 genomineerden een inspiratiebron zijn om samen te werken aan een kleurrijk Vlaanderen waarbij participatie en betrokkenheid de motor zijn van een open en solidaire samenleving. Tot slot wil ik, aan het einde van dit Europees Jaar van de Vrijwilliger, opnieuw mijn expliciete dank uitdrukken voor de talloze vrijwilligers die dagelijks mee smaak geven aan de Vlaamse samenleving en op die manier meewerken aan de realisatie van Vlaanderen in Actie en de doelstellingen van het Pact 2020.

Kris Peeters Minister-president van de Vlaamse Regering

{ 77 }

Deze publicatie is een uitgave van ‘de Verenigde Verenigingen’. November 2011 Postbus 20 - 1031 Brussel www.deverenigdeverenigingen.be info@deverenigdeverenigingen.be Copyright en redactie: Jan De Mets, Wieland De Hoon, Eline George Eindredactie: Eline George, Karen Hiergens Grafische vormgeving: Sam De Buysscher Druk: Arteprint Verantwoordelijke uitgever: Ann Demeulemeester Overname van artikels wordt aangemoedigd mits bronvermelding.

‘de Verenigde Verenigingen’ is het samenwerkingsverband van middenveldorganisaties en bestaat uit 11.11.11, Vlaams ABVV, ACLVB, ACV, ACW, Bond Beter Leefmilieu, Minderhedenforum, Federatie van organisaties voor Volksontwikkelingswerk (FOV), Forum voor Amateurkunsten, Gezinsbond, Christelijke Mutualiteit (LCM), Socialistische Mutualiteit (NVSM), Vlaamse Jeugdraad, Vlaams Netwerk van verenigingen waar armen het woord nemen, Vlaamse Sportfederatie en honderden andere organisaties. Dit samenwerkingsverband werkt aan een verenigingsvriendelijk klimaat door verenigingen met raad en daad te ondersteunen, het beleid te beïnvloeden en verenigingen bij het grote publiek en doelgroepen te promoten. Van netwerkcampagnes en gezamenlijke actie tot visievorming en afstemming. { 78 }

{ 79 }

{ 80 }