sociale_maatregelen_gas_en_elektriciteit_2010 by Vlaanderen-be

Sociale maatregelen voor wie elektriciteit en aardgas koopt Wie heeft recht op de sociale maximumprijs voor elektriciteit en aardgas? Welke maatregelen beschermen je tegen afsluiting?

Sociale maatregelen voor wie elektriciteit en aardgas koopt Inhoud Bij wie kan je elektriciteit en aardgas kopen?..........................4 Kan je veranderen van leverancier?.............................................................. 5 Waarop moet je letten als je een leverancier kiest?..................................... 5 Hoe verander je van leverancier?................................................................... 5 Hoe lang duurt het om van leverancier te veranderen?............................. 6 Wat als je geen nieuwe leverancier vindt?.................................................... 7 Wat moet je doen als je verhuist?................................................................... 7

Sociale maatregelen voor wie gas en elektriciteit koopt........9 Een gratis hoeveelheid elektriciteit voor elk Vlaams gezin........................... 9 De sociale maximumprijs voor mensen met een laag inkomen............... 10 Hogere premies en kortingsbonnen.............................................................. 11

Wat gebeurt er als je de factuur niet kan betalen?................12 De procedure als je de leverancier niet kan betalen................................. 12 Geen extra kosten voor beschermde klanten............................................. 14 De procedure als je de netbeheerder niet kan betalen............................ 14 De budgetmeter.............................................................................................. 15 Acht gevallen waarin de netbeheerder elektriciteit of aardgas afsluit... 18 Hoe kan je elektriciteit en aardgas opnieuw laten aansluiten?................ 25 Wie betaalt de kosten om elektriciteit en aardgas af te sluiten en opnieuw aan te sluiten?................................................................................. 25

Waar kan je terecht als je vragen of klachten hebt?.............27 Tips om zuinig te zijn met energie.............................................28 Steun bij energiebesparende werken in je woning................30 Verantwoordelijke uitgever: Luc Peeters, wnd. administrateur-generaal, Vlaams Energieagentschap Samenstelling en redactie: Vlaams Energieagentschap Samenlevingsopbouw Antwerpen Provincie vzw K. H. Kempen Lay-out: Vlaams Energieagentschap Druk: EnschedĂŠ - Van Muysewinkel Depotnummer: D/2010/3241/067 Uitgave: februari 2010

3 2

Bij wie kan je elektriciteit en aardgas kopen?

Kan je veranderen van leverancier? Je kan altijd veranderen van leverancier, bijvoorbeeld als een andere leverancier goedkoper is. Vergelijk dus zeker het aanbod van verschillende leveranciers.

Vroeger kon je niet zelf een leverancier van elektriciteit en aardgas kiezen. De netbeheerder van jouw streek leverde bij jou. Nu kan je wel zelf kiezen welke leverancier bij jou elektriciteit of aardgas levert. Het is ook mogelijk om twee verschillende leveranciers te kiezen, een voor elektriciteit en een voor aardgas.

Waarop moet je letten als je een leverancier kiest?

Verschil netbeheerder en leverancier

Veranderen van leverancier is niet zo moeilijk, maar het is niet gemakkelijk om het aanbod van verschillende leveranciers te vergelijken. Je moet niet alleen op de prijs letten, maar ook op de duur van het contract en de opzegtermijn. Of heb je liever een milieuvriendelijke leverancier die groene stroom levert?

De netbeheerder is de eigenaar van het netwerk van kabels voor elektriciteit en leidingen voor aardgas. Hij onderhoudt het netwerk, hij sluit klanten aan op het netwerk en hij plaatst de meters. In Vlaanderen zijn er verschillende netbeheerders. Ze werken elk in hun eigen streek. Je netbeheerder kan je niet zelf kiezen. Je vindt de netbeheerder van jouw streek: - op de website van de VREGk: www.vreg.be; - of via het gratis nummer 1700.

Je kan aan verschillende leveranciers vragen hoeveel je bij hen zou moeten betalen voor zowel aardgas als voor elektriciteit. Zo kan je het best vergelijken. Je kan de prijzen van de verschillende leveranciers ook vergelijken door: - de V-test te doen op www.vreg.be; - te bellen naar het gratis nummer 1700, met je laatste eindfactuur bij de hand; - te kijken op www.test-aankoop.be, als je lid bent van Test-Aankoop.

De leveranciers gebruiken het netwerk van de netbeheerder om hun klanten elektriciteit en aardgas te leveren. Het is de leverancier die je de voorschot- en eindfacturen bezorgt. Je vindt een lijst van alle leveranciers in jouw streek: - op de website van de VREG: www.vreg.be; - of via het gratis nummer 1700.

Hoe verander je van leverancier?

Vlaamse Reguleringsinstantie voor de elektriciteits- en gasmarkt

Vind je een leverancier met een beter aanbod? Sluit dan een nieuw contract af met die leverancier. Dat kan op zijn website, maar je kan de leverancier ook vragen om een contract naar jou op te sturen. Vul het contract in en kijk goed na of alles klopt. Stuur het contract ondertekend terug naar de nieuwe leverancier. Die geeft je opzeg door aan de oude leverancier. Spreek wel met je nieuwe leverancier af wanneer het contract begint. Meestal is dat op de dag nadat je huidige contract afloopt. Als je een contract van bepaalde duur hebt, vind je die einddatum op je facturen. Je nieuwe leverancier zorgt ervoor dat je nieuwe contract niet begint voor die einddatum. Als je een contract van onbepaalde duur hebt, staat er geen einddatum op je facturen. Je hebt dan een opzegtermijn van maximaal twee maanden.

4 5

➠➠

Wat als je geen nieuwe leverancier vindt?

Wil je toch liever sneller weg bij je oude leverancier? Dat kan, maar dan moet je een verbrekingsvergoeding betalen.

Minstens één maand voor je overstap brengt je nieuwe leverancier de netbeheerder op de hoogte. Die stuurt je een kaart om je meterstand door te geven. De netbeheerder bezorgt de meterstand aan je oude leverancier. Op basis daarvan maakt die zijn eindfactuur voor jou. ➠➠

Niet iedereen die wil veranderen, vindt een nieuwe leverancier. Soms wil geen enkele leverancier met jou een contract sluiten. In dat geval levert de netbeheerder elektriciteit en gas bij jou.

Wat moet je doen als je verhuist?

Vergeet niet je meterstand door te geven aan de netbeheerder. Anders maakt hij zelf een schatting van je gebruik.

Verwittig je leverancier als je verhuist.

De netbeheerder bezorgt je nieuwe leverancier ook gegevens over je verbruik. Op basis daarvan bepaalt je nieuwe leverancier welk voorschot je het best kan betalen. Je mag zelf kiezen of je jouw voorschotten elke maand of om de twee of drie maanden wil betalen.

Je doet dat best al een maand op voorhand. Je neemt je contract dan mee en hebt dezelfde leverancier in je nieuwe woning. Zeg je het contract liever op? Dat kan, maar als je de opzegtermijn niet respecteert, dan zou de leverancier je een verbrekingsvergoeding kunnen aanrekenen. Als je verhuist naar een woning waarvoor al een contract is gesloten (bijvoorbeeld als je gaat samenwonen), kan je het contract wel zonder kosten opzeggen. Meld dat dan duidelijk aan je leverancier.

Hoe lang duurt het om van leverancier te veranderen?

Laat de nieuwe bewoner de meterstand ondertekenen.

Van leverancier veranderen duurt minstens één maand, maar het zal meestal wat langer duren. Het hangt af van de einddatum van je huidige contract.

Vergeet niet op de dag van je verhuizing de meterstand in je oude woning op te nemen. Die is heel belangrijk voor je eindafrekening. Je kan de meterstand noteren op de verhuisformulieren die je vindt op de website van de VREG: www.vreg.be. Je kan ze ook aanvragen op het gratis nummer 1700. Controleer de meterstand samen met de nieuwe bewoner. Zet er allebei je handtekening onder. Als je dat niet doet, blijf jij het verbruik van je oude huis betalen.

Je hebt een contract van onbepaalde duur.

Een contract van onbepaalde duur heeft geen einddatum. Je kan het op elk moment opzeggen, maar er is wel een opzegtermijn. Die is nooit langer dan twee maanden. Na het einde van je opzegtermijn start je nieuwe contract. Bijvoorbeeld: je hebt een contract van onbepaalde duur met een opzegtermijn van één maand. Als je dat contract opzegt op 15 september, gaat je opzegtermijn in op 1 oktober. Vanaf 1 november kan je nieuwe contract starten.

Bezorg de ingevulde verhuisformulieren aan je leverancier, maar hou zelf ook een kopie bij. Noteer in je nieuwe woning de meterstand.

Je hebt een contract van bepaalde duur.

Vanaf die meterstand moet jij het verbruik in je nieuwe huis betalen. Controleer de meterstand samen met de vorige bewoner. Zet er allebei je handtekening onder.

Een contract van bepaalde duur loopt meestal één of twee jaar. De einddatum staat in je contract. Wil je het contract na die datum niet verlengen, dan moet je het opzeggen. De opzegtermijn vind je in je contract. Die is nooit langer dan twee maanden. Bijvoorbeeld: je hebt een contract voor één jaar met als einddatum 31 oktober. Uiterlijk op 31 augustus moet je dat contract opzeggen. Als je dat niet doet, verlengt de leverancier het automatisch voor een jaar. ➠➠

De meter moet je niet mee verhuizen.

De meter blijft in je vorige huis. Als je een budgetmeter hebt, krijg je er ook een in je nieuwe huis. Je moet die budgetmeter wel aanvragen bij je netbeheerder.

Je kan ook sneller veranderen als je wil, maar dan zal je wel een verbrekingsvergoeding betalen.

6 7

Sociale maatregelen voor wie gas en elektriciteit koopt

De meter De meter meet je verbruik. Voor elektriciteit en gas zijn er aparte meters. Op basis van de meterstand maakt je leverancier elk jaar je eindfactuur. Het ene jaar moet je de meterstand zelf doorgeven. Het volgende jaar komt de netbeheerder daarvoor langs.

Ieder Vlaams gezin krijgt elk jaar een gratis hoeveelheid elektriciteit. Sommige mensen met een laag inkomen betalen een lagere prijs voor gas en elektriciteit. Ze krijgen ook een hogere premie als ze werken doen om energie te besparen, en een kortingsbon als ze een energiezuinige koelkast of wasmachine kopen.

De meter is eigendom van de netbeheerder. Hij blijft dus staan als je van leverancier verandert of verhuist.

Een gratis hoeveelheid elektriciteit voor elk Vlaams gezin Ieder Vlaams gezin krijgt per jaar 100 kWh gratis elektriciteit. Dat is voor ongeveer 18 euro (op basis van de prijs februari 2010). Voor ieder lid van het gezin komt daar nog 100 kWh bij. Enkele voorbeelden:

elektriciteitsmeter

➠➠

Een gezin met vijf personen krijgt voor ongeveer 108 euro elektriciteit gratis. 100 kWh voor het gezin + 5 personen x 100 kWh = 600 kWh 6 x 18 euro = 108 euro

➠➠

Als je alleen woont, krijg je 200 kWh. 100 kWh die ieder gezin krijgt + 100 kWh voor jezelf 2 x 18 euro = 36 euro

➠➠

Als je samenwoont, krijg je 300 kWh. 100 kWh die ieder gezin krijgt + 2 personen x 100 kWh = 300 kWh 3 x 18 euro = 54 euro

Je leverancier trekt het bedrag van de gratis elektriciteit af van je jaarlijkse eindfactuur.

gasmeter

8 9

De sociale maximumprijs voor mensen met een laag inkomen

Wat kan je doen als je recht hebt op de sociale maximumprijs en toch meer betaalt? Heb je recht op de sociale maximumprijs en rekent je leverancier toch meer aan? Bezorg dan het attest dat bewijst dat je aan de voorwaarden voldoet aan je leverancier.

Sommige mensen met een laag inkomen betalen minder dan andere voor hun elektriciteit en gas. Hun leverancier rekent hun de sociale maximumprijs aan.

Wie heeft recht op de sociale maximumprijs?

Wanneer krijg je de sociale maximumprijs niet?

cc huurders van een appartement van een sociale huisvestings- maatschappij die verwarmen op aardgas met een gemeenschappelijke ketel; dd iedereen die kan bewijzen dat hij (of iemand anders die onder zijn dak leeft) aan een van de volgende voorwaarden voldoet: • • • • • • • •

Je krijgt de sociale maximumprijs niet: - - - -

een leefloon krijgen (van het OCMW); bejaard zijn en een gewaarborgd inkomen hebben; bejaard zijn en een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden of hulp van derden krijgen; een handicap hebben, minstens 21 jaar zijn, en minstens 65 procent arbeidsongeschikt zijn; een handicap hebben, minstens 21 jaar zijn, en een inkomensvervangende tegemoetkoming krijgen; een handicap hebben, minstens 21 jaar zijn, en een integratie-tegemoetkoming krijgen van categorie II, III, IV of V; ingeschreven zijn in het vreemdelingenregister en een machtiging tot verblijf in ons land hebben voor onbepaalde duur, maar geen recht op een vergoeding voor maatschappelijke integratie; een tegemoetkoming krijgen van het OCMW in afwach- ting van een gewaarborgd inkomen voor bejaarden, een tegemoetkoming voor mensen met een handicap of een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden.

voor een tweede woning; voor een tijdelijke aansluiting (bv. een werfkast); voor de gemeenschappelijke delen van een appartement (bv. de gang); als je zelfstandige bent.

Hogere premies en kortingsbonnen De netbeheerder geeft premies aan mensen die investeren om energie te besparen, bijvoorbeeld je dak isoleren, een condensatieketel installeren of hoogrendementsglas plaatsen. Ook de Vlaamse overheid geeft rechtstreeks premies, bijvoorbeeld voor dakisolatie. Mensen die de sociale maximumprijs betalen, krijgen voor die investeringen een hogere premie. Ze hebben ook recht op een kortingbon van 150 euro voor een energiezuinige koelkast of wasmachine. Meer informatie over de premies vind je achteraan in de brochure.

Hoe kan je de sociale maximumprijs aanvragen? De leverancier rekent automatisch de sociale maximumprijs aan bij mensen die er recht op hebben. Vroeger moest je elk jaar een attest bezorgen aan je leverancier om de maximumprijs aan te vragen. Dat hoeft vanaf 1 juli 2009 niet meer.

10 11

Wat gebeurt er als je de factuur niet kan betalen?

-Heb je vijftien dagen na die herinnering nog niet betaald? Dan stuurt je leverancier je een aangetekende brief met een ingebrekestelling. Je hebt dan vijftien dagen om schriftelijk te laten weten hoe je de schuld zal regelen. Je kan er bijvoorbeeld voor kiezen om je schuld in schijven af te betalen. Daarvoor maak je een afbetalingsplan samen met je leverancier, het OCMW of een erkende schuldbemiddelaar. Als je leverancier dat plan aanvaardt, moet je daarna je schuld stipt afbetalen.

Facturen voor elektriciteit en gas moeten betaald worden. Als je niet betaalt, start de leverancier een procedure om je schulden te innen. Die procedure wordt hieronder voorgesteld en beschreven.

- ENERGIEFACTUUR

betalingstermijn: minstens 15 dagen

JE BETAALT NIET

JE REGELDE NIETS?

BRIEF MET HERINNERING

AANGETEKENDE BRIEF MET INGEBREKESTELLING

OPZEGBRIEF OM CONTRACT STOP TE ZETTEN

betalingstermijn: minstens 15 dagen

15 dagen om te laten weten hoe je de schuld zal regelen

je hebt minstens 60 dagen om een nieuwe leverancier te zoeken

JE VINDT GEEN NIEUWE LEVERANCIER

JE VINDT EEN NIEUWE LEVERANCIER

de netbeheerder levert energie en bezorgt je facturen

facturen van de nieuwe leverancier

• • •

je binnen vijftien dagen na de ingebrekestelling niet schriftelijk aan je leverancier laat weten hoe je de schuld zal regelen; je binnen vijftien dagen nadat je de leverancier hebt laten weten hoe je jouw schuld zal regelen, niet hebt betaald of geen betalingsplan hebt aanvaard; je na de aanvaarding van je afbetalingsplan niet stipt hebt betaald.

Je leverancier stuurt je dan een opzegbrief. Er is een opzegtermijn van zestig dagen. In de opzegbrief staat de einddatum van de opzegtermijn. Je leverancier brengt ook de netbeheerder op de hoogte van de opzegging.

of Je krijgt de kans om een afbetalingsplan op te stellen met het OCMW, een erkend schuldbemiddelaar of je leverancier

Je leverancier mag je contract opzeggen (= droppen) als:

-De netbeheerder stuurt je een brief, met de vermelding van de einddatum van de opzegtermijn. Er staat ook in dat je ten laatste acht dagen voor de einddatum een contract met een nieuwe leverancier moet ondertekenen. Je nieuwe contract begint onmiddellijk na afloop van de opzegtermijn. Je nieuwe leverancier bezorgt je vanaf dan voorschot facturen. Als je schulden hebt bij je vorige leverancier, moet je die natuurlijk nog betalen. -Heb je acht dagen voor de einddatum van je opzegtermijn nog geen contract met een nieuwe leverancier gesloten? Dan levert de netbeheerder je elektriciteit en/of aardgas na je opzegtermijn. Je krijgt dan facturen van de netbeheerder. -Ten laatste dertig dagen na het einde van de opzegtermijn wordt de meterstand opgenomen. De netbeheerder geeft de meterstand door aan je vorige leverancier. Die stuurt jou een eindafrekening.

De procedure als je de leverancier niet kan betalen -Je leverancier stuurt je een factuur, waarop de vervaldatum vermeld staat. Ten laatste op die datum moet je betalen. Je krijgt minstens vijftien dagen tijd om te betalen. -Heb je niet betaald op de vervaldatum? Dan stuurt je leverancier een brief om je eraan te herinneren dat je moet betalen.

12 13

Geen extra kosten voor beschermde klanten

De budgetmeter

Als je de factuur voor elektriciteit of gas niet kan betalen, kom je dus in een procedure terecht zoals op de vorige pagina’s is beschreven. Dat betekent vaak extra kosten (bijvoorbeeld voor de brief ter herinnering aan een onbetaalde factuur of een ingebrekestelling). Mensen die de sociale maximumprijs betalen, zijn echter beschermde klanten. De leverancier mag beschermde klanten geen extra kosten aanrekenen.

Wat is een budgetmeter?

Met een budgetmeter betaal je vooraf voor elektriciteit en gas. Zo kan je het verbruik beter in het oog houden. Er zijn aparte budgetmeters voor elektriciteit en gas. Budgetmeters voor elektriciteit bestaan al lang. Voor aardgas worden ze pas sinds het najaar van 2009 geplaatst.

De procedure als je de netbeheerder niet kan betalen

Een budgetmeter werkt met een kaart. Die moet je eerst gaan opladen. Dit betekent dat je vooraf ergens een bedrag gaat betalen. In elke gemeente is er minstens één plaats waar je de kaart kan opladen, meestal bij het OCMW. In grotere gemeenten kan je de kaart soms bij de netbeheerder opladen.

Als je leverancier je contract opzegt, vind je niet altijd een nieuwe leverancier. Je krijgt dan elektriciteit en aardgas van de netbeheerder. Als je zijn facturen niet betaalt voor de vervaldatum, kom je in de volgende procedure terecht:

Thuis steek je de kaart in de budgetmeter. Je krijgt elektriciteit of gas tot het bedrag van je kaart opgebruikt is. Daarna valt de elektriciteit of het aardgas niet onmiddellijk uit, maar je schakelt over op een noodkrediet. Dat laat je toe om nog 200 kWh elektriciteit te verbruiken (voor ongeveer 36 euro). Het noodkrediet voor aardgas is goed voor 1000 kWh of voor ongeveer 50 euro.

- - -

De netbeheerder stuurt je een herinnering om te betalen. Als je vijftien dagen na die herinnering niet betaald hebt, stuurt de netbeheerder je een aangetekende brief met een ingebrekestelling. Als je dan nog niet kunt betalen, plaatst de netbeheerder ten laatste zestig dagen na de ingebrekestelling (gratis) een buget meter voor elektriciteit en/of aardgas.

ENERGIEFACTUUR VAN DE NETBEHEERDER

betalingstermijn: minstens 15 dagen

JE BETAALT NIET

JE REGELDE NIETS?

BRIEF MET HERINNERING

AANGETEKENDE BRIEF MET INGEBREKESTELLING

DE NETBEHEERDER PLAATST TEN LAATSTE 60 DAGEN NA DE INGEBREKESTELLING EEN GRATIS BUDGETMETER

betalingstermijn: minstens 15 dagen

15 dagen om te laten weten hoe je de schuld zal regelen

gleuf voor het invoeren van de betaalkaart rode knop voor het inschakelen van 10 ampére elektriciteit blauwe knop voor het bediener van het informatiescherm (beschikbaar krediet, kostprijs kWh, ...)

budgetmeter

Na het noodkrediet voor elektriciteit val je terug op een minimale levering van 10 ampère elektriciteit

De budgetmeter geeft duidelijk aan dat je het noodkrediet aan het gebruiken bent. Je moet dan dringend je kaart gaan opladen. Als je op de rode knop van je budgetmeter voor elektriciteit drukt, krijg je wel nog 10 ampère elektriciteit. Bij de minimale levering van 10 ampère heb je nog stroom, maar op beperkt vermogen. Het gelijktijdig gebruik van meerdere toestellen wordt dan moeilijk.

Je krijgt de kans om een afbetalingsplan op te stellen met het OCMW, een erkend schuldbemiddelaar of de netbeheerder.

Heel soms kan om technische redenen geen budgetmeter voor elektriciteit geplaatst worden. Dan wordt alleen een stroombegrenzer geïnstalleerd, zodat je maar 10 ampère elektriciteit krijgt. Met 10 ampère kan je nog wel je huis verlichten en radio en tv gebruiken. Maar veel elektrische toestellen gelijktijdig gebruiken wordt moeilijk.

Als je noodkrediet voor gas op is en je de kaart niet opnieuw kan opladen, krijg je geen gas meer. Het is technisch onmogelijk om een beetje gas te krijgen. Het is alles of niets.

14 15

Noodkrediet en de 10 ampère zijn niet gratis

Ook met een budgetmeter krijg je nog een factuur

Het noodkrediet voor aardgas en elektriciteit en de 10 ampère elektriciteit zijn niet gratis. Je kan die schuld betalen met de kaart van je budgetmeter. Als je ze gaat opladen, wordt een deel van het bedrag afgehouden. Hoeveel dat is, hangt af van het bedrag dat je oplaadt. - Laad je de kaart voor minder dan 50 euro op? Dan wordt ten hoogste 35 procent (of iets meer dan een derde) afgehouden om je schuld af te lossen. - Laad je de kaart voor meer dan 50 euro op? Dan wordt 35 procent van 50 euro afgehouden + alles boven 50 euro om je schuld af te lossen.

Met de oplaadkaart betaal je voor je verbruik via de budgetmeter een geschatte prijs. Die kan verschillen van de juiste prijs voor elektriciteit, bijvoorbeeld als je recht hebt op de sociale maximumprijs. Het verschil wordt jaarlijks verrekend op de factuur. Als je het noodkrediet of de 10 ampère nog niet helemaal afbetaald hebt, vind je die schuld ook op de factuur terug.

Wanneer kan je de budgetmeter laten uitschakelen?

Je krijgt een budgetmeter als je geen nieuwe leverancier vindt, en je de rekening van de netbeheerder niet betaald hebt. Als je daarna een contract met een leverancier sluit en je schulden bij de netbeheerder hebt afbetaald, schakelt de netbeheerder de budgetmeter uit. Je kan de budgetmeter zelf uitschakelen met een kaart die je van de netbeheerder krijgt, of hij komt daarvoor langs. De budgetmeter blijft staan, maar hij werkt dan als een gewone meter.

Bijvoorbeeld: je hebt een schuld van 100 euro voor het noodkrediet en de 10 ampère.

Je laadt je kaart op voor 20 euro.

Je laadt je kaart op voor 80 euro.

Maximaal 7 euro wordt afgehouden om je schuld te betalen, namelijk 35 procent van 20 euro. Je kaart wordt voor 13 euro opgeladen. Je schuld bedraagt nog 93 euro (100 euro - 7 euro).

Er wordt 47,5 euro afgehouden om je schuld te betalen, namelijk 17,5 euro (35 procent van 50 euro) + 30 euro (alles boven 50 euro). Je kaart wordt geladen voor 32,5 euro (80 – 47,5 euro). Je schuld bedraagt nog 52,5 euro (100 – 47,5 euro).

Als je de kaart de volgende keer oplaadt, wordt opnieuw een deel afgehouden om je schuld af te lossen.

➠➠

Heb je nog andere schulden bij je netbeheerder? Is daarvoor geen afbetalingsplan opgemaakt? Dan kan voor die schuld op dezelfde manier geld afgehouden worden als je de kaart gaat opladen. (Dat geldt alleen voor schulden die je na 1 juli 2003 hebt gemaakt.)

Je kan je kaart van de budgetmeter niet gebruiken om: - schulden af te lossen bij vroegere leveranciers. Dat betekent niet dat je die schulden niet meer moet betalen. - de kabeldistributie te betalen.

budgetmeter voor aardgas

16 17

budgetmeter voor elektriciteit

Acht gevallen waarin de netbeheerder elektriciteit of aardgas afsluit

Geen afsluiting in de winter Tussen 1 december en 1 maart worden elektriciteit en aardgas alleen helemaal afgesloten in de eerste vier gevallen (zonder advies van de LAC). In gevallen waarin een advies van de LAC nodig is, worden in die periode elektriciteit en gas niet afgesloten. Als jouw elektriciteit en gas al voor die periode werd afgesloten, wordt je tijdens de winterperiode niet opnieuw aangesloten.

Normaal gezien sluit de netbeheerder elektriciteit en aardgas nooit helemaal af. In de volgende acht gevallen kan hij dat wel doen: - - - -

bij gevaar; als je jouw verhuis niet goed geregeld hebt; als hij vermoedt dat een woning leegstaat; bij fraude;

- - - -

als je weigert een budgetmeter of stroombegrenzer te laten plaatsen of aan te passen; als je weigert de stroombegrenzer in de budgetmeter te laten uitschakelen; als je weigert om een afbetalingsplan af te spreken of als je het afgesproken betaalplan niet naleeft; als je na de opzegging van je contract door je leverancier (om een andere reden dan wanbetaling) weigert een ander contract te sluiten, tenzij je geen andere leverancier vindt.

De Lokale Adviescommissie In elke gemeente is er een Lokale Adviescommissie (LAC). De netbeheerder kan in bepaalde gevallen advies vragen aan die commissie over de afsluiting van elektriciteit en aardgas bij een klant. De LAC heeft veertien dagen de tijd om dat advies te geven. De LAC vergadert regelmatig en bestaat uit drie of vier leden: - de hoofdmaatschappelijk werker van het OCMW (voorzitter); - een medewerker van het OCMW die lid is van het Bijzonder ComitĂŠ voor de Sociale Dienst; - een vertegenwoordiger van de netbeheerder; - (mogelijk) een vertegenwoordiger van de instelling voor schuldbemiddeling van de klant.

In de eerste vier gevallen kan de netbeheerder zelf beslissen om elektriciteit of gas af te sluiten. In de laatste vier gevallen moet hij eerst advies vragen aan de Lokale Adviescommissie (LAC).

Als de netbeheerder advies heeft gevraagd over de afsluiting van jouw elektriciteit en aardgas, krijg je een uitnodiging voor de vergadering van de LAC. Je hebt het recht om je mening te geven. Je mag iemand in jouw plaats sturen of iemand meenemen, bijvoorbeeld een buurman, een advocaat, een straathoekwerker, iemand van een vereniging waar armen het woord nemen, of een andere vertrouwenspersoon. Samen wordt naar de beste oplossing gezocht. Iedereen van de commissie moet akkoord gaan met het advies. Als dat niet zo is, is de beslissing altijd in het voordeel van de klant. Zo is het wettelijk vastgelegd.

18 19

Vier gevallen waarin afsluiten kan zonder advies van de LAC j

Bij gevaar

Als er gevaar is door technische problemen, sluit de netbeheerder de elektriciteit of het aardgas onmiddellijk af.

Als de eigenaar reageert, kan hij kiezen uit volgende twee mogelijkheden: - binnen dertig kalenderdagen sluit hij een contract; - hij laat de meters afsluiten.

Als je jouw verhuis niet goed geregeld hebt

Als de eigenaar niet reageert, gaat de netbeheerder langs om te kijken of er iemand woont. Bij leegstand sluit de netbeheerder alles af.

Bij een verhuizing moet je de leverancier verwittigen. Als je dat niet doet, weet de netbeheerder niet wie er in je nieuwe woning elektriciteit en aardgas verbruikt. Als je vergeet om je leverancier in te lichten, neemt de netbeheerder contact met je op. Je hebt dan drie mogelijkheden: - je brengt je leverancier op de hoogte van je verhuizing; - je sluit binnen tien dagen een contract met een nieuwe leverancier; - je laat zelf de elektriciteit of het aardgas afsluiten.

De netbeheerder vermoedt leegstand: DE NETBEHEERDER STUURT BRIEF NAAR DE EIGENAAR

Als je niets onderneemt, komt de netbeheerder langs met een document waarop je jouw keuze kan aangeven. Ben je niet thuis als de netbeheerder langskomt? Dan laat hij een bericht achter om binnen de twee weken een afspraak te maken.

10 dagen om te reageren

DE NETBEHEERDER GAAT TER PLAATSE MET REGULARISATIEDOCUMENT

DE NETBEHEERDER KOMT LANGS, OM VERMOEDEN VAN LEEGSTAND TE BEVESTIGEN

ALS JE NIET REAGEERT, MAG DE NETBEHEERDER ELEKTRICITEIT EN GAS AFSLUITEN

Bij fraude

Wie elektriciteit of aardgas aftapt of knoeit met de meter, pleegt fraude. Als de netbeheerder dat merkt, mag hij alles doen om de fraude stop te zetten. De klant moet alle kosten van de fraude betalen. De netbeheerder heeft het recht om elektriciteit en aardgas af te sluiten.

15 dagen om te reageren en nieuwe afspraak de te maken

DE NETBEHEERDER STELT FRAUDE VAST

3 mogelijkheden: - de nieuwe bewoner verwittigt de huidige leverancier van zijn verhuizing - leveringscontract sluiten met nieuwe leverancier - afsluiting

- ALS DE EIGENAAR LEEGSTAND BEVESTIGT - ALS DE EIGENAAR NIET REAGEERDE OP DE BRIEF EN UIT HET BEZOEK BLIJKT DAT DE WONING LEEGSTAAT

DE EIGENAAR REAGEERT: 2 mogelijkheden: - een contract sluiten, met onmiddellijke ingang - afsluiten door middel van verzegeling

Als er na de verhuisdatum van de oude bewoner geen nieuwe klant bekend is op het adres, volgt dus deze procedure: DE NETBEHEERDER NEEMT SCHRIFTELIJK CONTACT OP MET NIEUWE BEWONER OF EIGENAAR

NETBEHEERDER MAG AFSLUITEN:

GEEN REACTIE:

eigenaar heeft 15 dagen om contact te nemen

Als je weigert om één van de drie mogelijkheden te kiezen of om een afspraak te maken, sluit de netbeheerder alles af.

DE LEVERANCIER MELDT DE NETBEHEERDER DAT HIJ DE LEVERING WIL STOPZETTEN BINNEN DE DERTIG DAGEN

Als de netbeheerder vermoedt dat een woning leegstaat

Soms vermoedt de netbeheerder dat een woning leegstaat. Hij gaat dan op zoek naar de eigenaar via het kadaster. De netbeheerder stuurt een brief naar de eigenaar en vraagt of de woning leegstaat.

Als je thuis bent, 3 mogelijkheden: - de nieuwe bewoner laat het contract van zijn vorige adres op het nieuwe adres verder lopen - als er nog geen contract is, duidt de nieuwe bewoner (of eigenaar) de leverancier van de vorige bewoner aan - afsluiting

de netbeheerder neemt maatregelen om fraude te herstellen

20 21

JE VERZET JE HIERTEGEN? DE NETBEHEERDER SLUIT ONMIDDELLIJK GAS EN ELEKTRICITEIT AF

Vier gevallen waarin afsluiten kan na advies van de LAC j

Als de netbeheerder merkt dat je de kaart van je budgetmeter al zestig dagen niet hebt opgeladen, stuurt hij je een brief. Hij vermoedt dan dat je op de rode knop voor 10 ampère hebt gedrukt, en dat je jezelf in de schulden aan het steken bent. In zijn brief nodigt de netbeheerder je uit om binnen de vijftien dagen contact op te nemen. Als je niet reageert, stuurt hij je een aangetekende brief. Tref je binnen de vijftien dagen geen regeling voor de betaling van je elektriciteit geleverd door de netbeheerder, dan kan de netbeheerder vragen aan de LAC of hij de toevoer van 10 ampère mag afsluiten. Na het akkoord van de LAC komt de netbeheerder de toevoer van 10 ampère uitschakelen (= naakte budgetmeter – zie verder blz. 24). Als je hem niet binnenlaat, kan hij aan de LAC vragen of hij jouw elektriciteit helemaal mag afsluiten.

15 dagen om contact te nemen en je schuld te regelen

herinschakeling van de stroombegrenzer - op vraag van jou, als de openstaande rekeningen voor de helft betaald zijn - op vraag van jou en na overleg met de netbeheerder als er specifieke redenen zijn - de herinschakeling gebeurt 5 werkdagen na de aanvraag

Als je leverancier je contract heeft opgezegd om een andere reden dan wanbetaling, en je binnen negentig dagen geen contract met een andere leverancier sluit.

Als je leverancier je contract opzegt, hoewel je de factuur hebt betaald, moet je binnen negentig dagen een nieuwe leverancier zoeken. Als je dat niet doet,dan kan de netbeheerder vragen aan de LAC of hij elektriciteit en aardgas bij je mag afsluiten, tenzij je kan bewijzen dat je geen andere leverancier vindt.

Als je weigert de toevoer van 10 ampère in je budgetmeter voor elektriciteit te laten uitschakelen

JE LAADT DE BUDGETMETERKAART GEDURENDE 60 DAGEN NIET OP. DE NETBEHEERDER VERMOEDT EEN VERBRUIK VAN 10 AMPÈRE EN STUURT EEN BRIEF

Als je weigert om een afbetalingsplan af te spreken of als je het afbetalingsplan niet stipt volgt

Als je weigert om een afbetalingsplan af te spreken of als je niet stipt je afbetalingsplan volhoudt, kan de netbeheerder aan de LAC vragen of hij elektriciteit en gas bij je mag afsluiten.

Als je weigert een budgetmeter of stroombegrenzer te laten plaatsen of aan te passen

De netbeheerder wil soms tot bij je meter kunnen om: - een budgetmeter te plaatsen of in te schakelen; - de meterstand op te nemen. Als je hem niet binnenlaat, kan de netbeheerder aan de LAC vragen of hij elektriciteit en aardgas bij je mag afsluiten.

DE LEVERANCIER DROPT JE OMWILLE VAN EEN ANDERE REDEN DAN WANBETALING

DE NETBEHEERDER LEVERT GAS EN ELEKTRICITEIT je hebt vanaf dan 90 dagen om een nieuwe leverancier te zoeken

GEEN LEVERANCIER GEVONDEN? DE NETBEHEERDER DIENT DOSSIER IN BIJ DE LOKALE ADVIESCOMMISSIE

De netbeheerder brengt je schriftelijk op de hoogte van de opzeg en het feit dat je een andere leverancier moet zoeken (binnen de 30 dagen na het einde van de opzegtermijn van het leveringscontract)

ALS JE NIET REAGEERT, STUURT DE NETBEHEERDER EEN AANGETEKENDE BRIEF

15 dagen om contact te nemen en je schuld te regelen

ALS JE GEEN REGELING TREFT: - BIJ NORMALE TOEGANG VRAAGT DE NETBEHEERDER AAN DE LAC OM DE STROOMBEGRENZER UIT TE SCHAKELEN, - ALS JE GEEN TOEGANG GEEFT, VRAAGT DE NETBEHEERDER AAN DE LAC OM EEN VOLLEDIGE AFSLUITING

22 23

Hoe kan je elektriciteit en aardgas opnieuw laten aansluiten?

De naakte budgetmeter Als de netbeheerder merkt dat je de kaart van je budgetmeter al zestig dagen niet hebt opgeladen, stuurt hij je een brief. Hij vermoedt dan dat je op de rode knop voor 10 ampère hebt gedrukt, en dat je jezelf in schulden aan het steken bent. In zijn brief nodigt de netbeheerder je uit om binnen de vijftien dagen contact op te nemen. Als je niet reageert, stuurt hij je een aangetekende brief. Tref je binnen de vijftien dagen geen regeling voor de betaling van je elektriciteit geleverd door de netbeheerder, dan kan de netbeheerder vragen aan de LAC of hij de toevoer van 10 ampère mag afsluiten. Na het akkoord van de LAC schakelt de netbeheerder de toevoer van 10 ampère uit. Je hebt dan een ‘naakte budgetmeter’ en je kan alleen nog elektriciteit (vol vermogen) verbruiken als je de kaart hebt opgeladen. Maar je beschikt dan niet meer over de minimale levering van 10 ampère. Als je oplaadbedrag op is, val je zonder stroom.

Wie afgesloten is van gas en elektriciteit, kan vragen om opnieuw aangesloten te worden. Dat kan als aan een van de volgende voorwaarden voldaan is: - De reden waarom elektriciteit of aardgas afgesloten werd, is niet meer van toepassing. - De LAC heeft beslist dat elektriciteit of aardgas opnieuw aangesloten moeten worden. - Je hebt geen schulden meer bij de netbeheerder en je hebt een geldig contract gesloten met een leverancier. Om elektriciteit en aardgas opnieuw te laten aansluiten, volg je de onderstaande procedure: - - -

Je kan de netbeheerder vragen om de toevoer van 10 ampère opnieuw toe te laten. Als je een goede reden hebt, zal hij dat doen. Anders kent hij de toevoer van 10 ampère alleen toe als je de helft van je schuld bij hem hebt afgelost.

Stuur een brief naar de netbeheerder met de vraag om de elek triciteit of het aardgas terug aan te sluiten. De aansluiting vindt binnen de vijf werkdagen plaats. Als de netbeheerder niet reageert, kan je het advies van de LAC vragen. De LAC vergadert binnen 5 dagen en beslist of de aansluiting hersteld mag worden.

Wie betaalt de kosten om elektriciteit en aardgas af te sluiten en opnieuw aan te sluiten? De kosten van afsluiten en opnieuw aansluiten, moet je altijd zelf betalen. Alleen als er afgesloten is wegens gevaar, geldt een andere regel. Dan betaalt degene die het gevaar heeft veroorzaakt. Soms ben je dat zelf, soms is dat de netbeheerder, soms is het de huisbaas van de woning. De kosten voor afsluiting zijn zeer hoog. Ze verschillen per netbeheerder, maar je kan de volgende prijzen verwachten: - afsluiting aan de meter in de woning: van 0 tot 80 euro (alleen als de netbeheerder binnen kan); - afsluiting bovengronds: 150 euro; - afsluiting ondergronds: 800 euro. Na een afsluiting moet je ook betalen om opnieuw aangesloten te worden. Dat kost ongeveer evenveel. - Je kan de netbeheerder het best binnenlaten om elektriciteit en aardgas af te sluiten of opnieuw aan te sluiten. Je hoeft dan veel minder te betalen.

24 25

Goed om weten

Waar kan je terecht als je vragen of klachten hebt?

- Waarheen met je klachten?

- Tips om thuis eenvoudig minder energie te verbruiken.

Met klachten over zaken die op federaal niveau geregeld zijn zoals prijzen voor elektriciteit of aardgas, de sociale maximum- prijzen, facturen of de opzegging van een contract, kan je terecht bij de klantendienst van de leverancier. Het adres en het telefoonnummer staan op je factuur.

Als het probleem op die manier niet opgelost geraakt, kan je schriftelijk klacht indienen bij de:

- Welke steun kan je krijgen als je aan je huis energiebesparende werken doet?

Federale Ombudsdienst Energie Koningstraat 47 1000 Brussel Tel.: 02-211.10.60 Fax: 02-211.10.69 klacht@ombudsmanenergie.be www.ombudsmanenergie.be Je klacht indienen kan via de site, via een brief, per fax of ter plaatse. - Bij klachten over zaken die op Vlaams niveau geregeld zijn zoals aansluiting, afsluiting, meterstand, gratis hoeveelheid elektriciteit, budgetmeter, stroombegrenzers (10 ampère) of bij defecten, kan je contact opnemen met je netbeheerder. Je vindt de netbeheerder van jouw streek: - op de website van de VREG: www.vreg.be; - of via het gratis nummer 1700. Als het probleem daar geen oplossing vindt, kan je schriftelijk klacht indienen bij de: VREG Koning Albert II-laan 20 1000 Brussel Tel.: 1700 (gratis) www.vreg.be , rubriek “waarheen met uw klacht?” Een klacht moet schriftelijk worden ingediend bij de VREG, per brief of bij voorkeur per e-mail aan klachten@vreg.be. Je kan daarvoor best het modelklachtenformulier gebruiken dat je op de site vindt. De behandeling van je klacht is altijd gratis.

26 27

Tips om zuinig te zijn met energie

Wassen, drogen en strijken

Zet een halfuurtje voor je gaat slapen de verwarming al wat lager (bv. 15 °C).

Wassen op 90 °C verbruikt meer elektriciteit dan wassen op een lagere temperatuur. Doe alleen maar een kookwas als het echt nodig is. Doorgaans kunnen kleren even goed op 30 °C gewassen worden. Laat je was goed zwieren, voor je die in de droger stopt. Zo bespaar je 20 procent energie bij het drogen. Droog de was zo veel mogelijk op een rek of aan een waslijn. Strijk met stoom. Dat gaat sneller en vlotter en verbruikt dus minder elektriciteit.

Verlichting

Koelen en vriezen

Met de volgende eenvoudige tips bespaar je al snel 5 tot 10 procent energie én kosten.

Verwarming

Plaats de koelkast en de diepvriezer op een koele plek. Zet je koelkast ver van het fornuis en de verwarming en niet in de zon. Open de koelkast en de diepvriezer zo kort mogelijk en zet er geen warme gerechten in. Ontdooi de diepvriezer regelmatig.

Spaarlampen verbruiken vijf keer minder elektriciteit dan gloeilampen en gaan tien keer langer mee. Je kan gloeilampen dus het best vervangen door spaarlampen. Ook led-verlichting is een goed alternatief. Gloeilampen verdwijnen de komende jaren uit de handel.

Bespaar energie met een gratis energiescan

Warm water

Energie is duur, dat is duidelijk. Spaarzaam omgaan met energie is dus de boodschap. Energie besparen in jouw woning is makkelijker dan je denkt. Als je niet goed weet hoe te beginnen, kan je een gratis energiescan laten uitvoeren in je woning. Een energiescanner komt dan in je woning zoeken naar mogelijkheden om energie te besparen. Hij kijkt naar de hele woning, de isolatie, de ramen, de verwarmingsinstallatie, het waterverbruik, de verlichting, elektrische apparaten, ...

Een douche vraagt de helft minder water en energie dan een bad. Met een spaardouchekop bespaar je 40 procent water en energie.

Koken

Kook zo veel mogelijk met een deksel. Als je kookt zonder deksel verbruik je driemaal meer. Koken op aardgas is zuiniger dan koken op elektriciteit.

Op basis van deze doorlichting krijg je een verslag. Daarin vind je alle informatie en adviezen op maat over verbetering in of aan de woning. De energiescanner kan ook wijzen op bepaalde “slechte gewoontes” waardoor energie verloren gaat, zoals verlichting nodeloos laten branden of de verwarming ‘s nachts op laten staan.

Met een snelkookpan kook je sneller en bespaar je 40 tot 70 procent energie. Elektrische kookplaten blijven nog een tijdje warm nadat je ze hebt uitgeschakeld. Je kan ze dus het best uitschakelen even voor het eten klaar is. Zorg ervoor dat de kookpot even groot is als de kookplaat.

Maar er is meer. De energiescanner installeert meteen ook gratis spaarlampen of een spaardouchekop. Waar mogelijk plaatst hij tochtstrips, radiatorfolie of buisisolatie.

Gebruik de oven om grote hoeveelheden klaar te maken.

Sluipverbruik

Sluipverbruikers zijn de kleine lampjes op de toestellen in je woning. Ze verbruiken dag en nacht elektriciteit, bijvoorbeeld de tv, video, stereo-installatie en computer. Jaarlijks kan de kost van dat sluipverbruik oplopen tot meer dan 100 euro. Schakel die toestellen dus helemaal uit als je ze niet gebruikt.

Vanaf 2010 is ook een tweede bezoek mogelijk. Dan kan je samen met de energiescanner nagaan welke energiebesparing je gerealiseerd hebt en wat er verder nog kan gebeuren. En mocht je een energiebesparende investering overwegen zoals dakisolatie, hoogrendementsbeglazing, een condensatieketel,… dan geeft hij uitleg en schat hij de kosten in (als doe-het-zelf of met een aannemer). Hij legt je uit op welke premies je recht hebt en helpt je offertes van aannemers opvragen.

Hoe krijg je zo’n gratis energiescan ?

Als je een gratis energiescan wil, informeer dan bij je gemeentebestuur of contacteer je netbeheerder.

28 29

Steun bij energiebesparende werken in je woning

Als je niet beschikt over de middelen om de werken te financieren, kan je een voordelige groene lening afsluiten. Die betaal je dan terug met wat je uitspaart op je energiefacturen. De Vlaamse overheid koos er voor om de plaatsing van dakisolatie extra te stimuleren. In verhouding tot de investeringskost levert dit een grote energiebesparing op. Je kan de dakisolatie plaatsen als doe-het-zelver of laten uitvoeren door een geregistreerde aannemer. In beide gevallen zullen de verschillende tussenkomsten samen een groot deel van de kosten dekken.

De energiefacturen die op regelmatige tijdstippen in je brievenbus vallen, komen soms hard aan. Ten onrechte denken we vaak dat we er weinig aan kunnen doen. Het volgen van de eerder vermelde tips om energie te besparen of een bezoek van een energiescanner, zijn goede stappen naar minder verbruik en kosten.

Mensen die de sociale maximumprijs betalen, krijgen van de netbeheerders en van de Vlaamse overheid (voor dakisolatie) verhoogde premies (20% extra). Deze mensen hebben ook recht op 1 kortingsbon per jaar van 150 euro bij de aankoop van een energiezuinige koelkast (A+/A++) of energiezuinige wasmachine (AAA of beter). Vraag ernaar bij je netbeheerder. Vraag ook vooraf in de winkel of je er de kortingbon kan gebruiken.

Wie de middelen heeft om te investeren in een energiebesparende renovatie van de woning, kan zijn energiegebruik nog veel meer verlagen. Je investering verdient zichzelf terug via de lagere energiefacturen. Vooral het plaatsen van dakisolatie, de vervanging van een oude verwarmingsketel door een zuinige condensatieketel en het plaatsen van hoogrendementsglas zorgen voor aanzienlijke besparingen. Daarnaast komt energiebesparing ook het milieu ten goede.

Het is niet altijd eenvoudig om te weten te komen waarvoor nu juist een premie gegeven wordt en aan welke voorwaarden je moet voldoen. Mocht je erover denken energiebesparende werken uit te voeren, informeer je dan grondig! Wie internettoegang heeft, krijgt op www.energiesparen.be/subsidies een overzicht van welke premies in een bepaalde gemeente van toepassing zijn. Je kan ook bellen naar het gratis nummer 1700 voor alle informatie en brochures over energiebesparing en premies.

Om deze investeringen bij zoveel mogelijk mensen aan te moedigen, bestaan er heel wat premies en belastingverminderingen. Vaak heb je recht op verschillende tegemoetkomingen tegelijk. Zo zijn er premies en voordelen vanwege: - de fiscus: 40% belastingvoordeel voor energiebesparende werken uitgevoerd door een geregistreerde aannemer; - uw netbeheerder : voor isolatie, hoogrendementsglas, verwarmingsketel, thermostatische radiatorkranen; - de Vlaamse overheid: 500 â&#x201A;Ź voor dakisolatie (ook voor doe-het- zelvers) - sommige gemeenten; - sommige provincies. Tot voor kort was het belastingvoordeel een belastingvermindering. Hierdoor kwamen enkel mensen die belastingen betalen in aanmerking. Voortaan kunnen alle mensen, dus ook diegenen die geen of weinig belastingen betalen, toch genieten van een belastingvoordeel van 40% van het factuurbedrag van de werken die je aannemer uitvoerde in een bestaande woning. Dit belastingkrediet regel je via de belastingaangifte die je invult het jaar volgend op dat van de investering. Als je aangifte verwerkt is, krijg je 40% van je factuur (inclusief BTW) terug. Per inkomstenjaar is er wel een plafond per woning. In 2010 is dat 2770 euro. Als 40% van het investeringsbedrag hoger is dan dat plafond, kan je het overschot overdragen naar de volgende inkomstenjaren (maximum 3). Typisch aan alle premies is dat je eerst de factuur van de werken volledig betaalt. Daarna vraag je de premie(s) aan. De uitbetaling van de meeste premies zal binnen enkele maanden volgen. Enkel het belastingvoordeel duurt heel wat langer.

Surf naar www.energiesparen.be/subsidies voor een overzicht van alle energiepremies.

30 31

Vlaams Energieagentschap Contact: www.energiesparen.be/info Website: www.energiesparen.be