Øyhopping 2012
Solund-Bulandet-Værlandet
Norsk Sjøfuglsenter i Værlandet
Kystsafari til Gulen
Fyrsafari til Utvær
Gulatinget i Gulen
Kvernsteinsparken i Hyllestad
Jakob Sande-tunet i Dale
Kystarven 100 merka turstiar
Sagaøya Kinn – ei reise i tid
Naturperler i Sunnfjord
Fyrsafari i Flora
Foto: Gry Leite.
... våre små hemmelegheiter
Øyhopping Solund – Bulandet – Værlandet
Reis med postbåtruta mellom mylderet av øyar og tronge sund i Solund! Opplev idylliske Gåsvær og ta beina fatt i Bulandet der du kan vitje både temapark, utsiktspunkt og kunstutsal! Reis med buss over den nye vegen, Nordsjøporten, mellom Bulandet og Værlandet, der 6 bruer bind dei mange øyane saman. Ein rundtur for deg som vil ha med deg alt! Solund er øykommunen som ligg lengst vest i Noreg. Dette er også den einaste reine øykommunen i Sogn og Fjordane. Folketalet ligg i dag på rundt 900 og tyngda bur på hovudøyane Sula og Ytre Sula. Fiskeri er den største næringa i kommunen, medan Solund Verft er den største enkeltverksemda med sine 58 tilsette, inkludert leigearbeidarar og driv innan slippsetjing, vedlikehald, ombygging og reperasjon av skip. Solund er populær blant båtturistar med sin spanande skjærgard, og lokkar også mang ein friluftsglad og fiskeinteressert turist hit. Kommunen kan også skilte med dei vestlegaste øyane i Noreg, Utvær, eit populært dagsturmål i sommarsesongen.
Gåsvær er ei av dei ytste øyane i Nord-Solund, og ligg vest i havet mellom Lågøyfjorden og Gåsværosen. Gåsvær ligg lagleg til fiskefelta og har truleg hatt handel i lang tid tilbake. I 1767 var her både gjestgjeveri og skjenkestove. Det siste århundret har folket livnært seg med fiske og jordbruk, og i vår tid også skyssbåtdrift og turisme. Den eldste delen på det særmerkte hovudhuset er frå 1700-talet, medan ein annan del er bygd av tømmer frå ei forlist seglskute. Bulandet er eit av dei mest livskraftige fiskeværa i landet. I motsetnad til mange andre småsamfunn har folketalet her hatt ei positiv utvikling dei seinare åra. I dag er det om lag 270 fastbuande, som i hovudsak livnærer seg av ei moderne fiskerinæring. Bygda har mange servicetilbod, og kurs og samlingar i havkajakk. Sommarstid er Bulandet ein ynda stad for båtturistar og feriefolk i hytter og rorbuer. Namnet Bulandet kjem fra dei mange sjøbuene som var her. I Værlandet bur det ca. 200 innbyggjarar. Fiske og oppdrett er dei viktigaste næringsvegane, men reiseliv og eksport av høgkvalitets naturstein (grønsteinsbreksje) til Italia, er næringar i vekst. Nordsjøløypa er ei merka turløype tvers over øya. Sideløypa til utsiktspunktet Høgkletten er merka og sikra med kjetting. Værøyhamna er karakterisert ved sitt pittoreske sjøhusmiljø, og i Sørværet Naturreservat er det eit myldrande dyreliv der du på ein heldig dag kan sjå både sel, oter, nise, ørn og hjort. Likar du å vere aktiv er det fleire fine turstiar på Værlandet, og her er også vegen kort til den majestetiske Alden, også kalla den den norske hest, ein topptur midt i havgapet som gir deg eit fantastisk panoramautsyn. RUTETIDER: Sesong: Mandag – fredag: 18. JUNI – 31. AUGUST Askvoll 09.15 / 11.45 Ferje Værlandet 10.30 / 12.45 Buss Bulandet 10.55 / 13.10 Bulandet 15.30 Gåsvær 16.00 Hardbakke 17.20 Buss Krakhella 18.20 Ekspressbåt Askvoll 19.05
Bergen 08.00 Ekspressbåt Krakhella 10.20 Buss Hardbakke 10.50 Postbåt Gåsvær 12.30 Bulandet 13.30 Bulandet 15.50 Buss Værlandet 16.30 Ferje Askvoll 17.40 Ekspressbåt Bergen 20.40
Du kan også ta turen frå Nordfjord eller Sogn, med ekspressbåt via Askvoll og Rysjedalsvika. BILLETTPRISAR: Frå Askvoll: V: kr. 591 Frå Bergen: V: kr. 1.275
B: kr. 296 B: kr. 638
H: kr. 421 H: kr. 765
Påmelding: Stiftinga Jensbua, tlf. 57 73 90 20, eller MS «Stjernsund» tlf. 97 79 59 89. Meir informasjon på www.fjordkysten.no – stiftinga@jensbua.no
jorden
Askvoll Øyhopping Solund – Bulandet – Værlandet
Eidmind
Atløyna Høyvika
Tvibyrge
Hærlandsvatnet
Hærland
Gjerdvika
Vagsta
Søreidet
det esun Gran
Håsteinen
Ringstad Rivedal
Fristad
Askvoll Melen
Holmedal Vik
Fl
Skredvarden Laukland
Kumle
Den norske hest
7
Melværet
2
≈snes Helle
Grov
Aldefjorden
Bulandet
Aralden
Hellevika Fure
Eina
na
Lammetu Korssundet
Folkestad
Langesj¯en
Lutelandet
Leknessundet
Buskøyna Færøyna
3
Saltskåren
42
28
Hugøyna
Gåsværet
Lone Lo
Geita fyr
Eika Saga
Furset Våge
1 Lågøy (9 fastbuande), mekanisk verkstad 2 Litle Færøy (1 fastbuande), kystkultursenter 3 Tangenes (3 fastbuande) Buefjorden 4 Ytrøy (ca 75 fastbuande), fiskemottak, notverkstad 5 Storøy (1 fastbuande) 6 Indrøy (3 fastbuande) 7 Oddekalv (2 fastbuande) 8 Gåsvær (14 fastbuande) Ospa
8
Furnes Grytøyra
Vågen
Hersvik-
bygda
Hersvik
22
1
Vaulen
Håg-
69
60
Litle Færøyna Stokkevåg
3
Vardefjellet
Ytrøy
Veten
Leirvågen
7
12
und
Håfjellet
ins
Ste
31 34 26
Kråkeneset
Nesøyna 8
16
185
n
7
36
Ytre
Hjønnevåg
15 4
Solnes
Losnegard
Kråkevåg
26
9
Losnedalen
Sula
Eide
Pollen
20
163
Netteland
Nessa
Hop
Steinsund15
et
Krakhella
Vetefjellet
Hardbakke
nd
orde
18
20
606 29
Solund 4
25
Rånøyna 606
Ytre Sula
Lia
su
efj ss Ne
Liasundet
øyna
141
le
Losna
Dumba 48
Gylta
36
Tangenes Steinsund4
Pollatinden
77
To l
38
Hagen
Indrøyna
Sperrefjellet
606
Meinova
60
43
5
38
2
6
83
Heimdal
Oldra
Storøyna
75
Engevika
Eivika
2
øyna
Oddekalven 7
Grønevika
38
undet
Solund
64
36 24
fjorden
Stranda
Lågøyna
10
19
49
Krakhelles
Drengeneset
Dumbefjorden
Avløyp
Hage-
Kråkesteinen
en
fjord ums
Tungodden
Husøy
Rørdalen Kolgrov
Nåra
Trovågen
Kverhella
Solund rorbuferie AS
Hjønnevåg i Solund
6 Rorbuer, ca 90 m2. Fint uteområde med grillhytte, sløyebu m.m. for gjestane Havkroa cafe (åpningstider på oppslag). Konferansebygg/ utleigelokal. Båtutleige, 6 stk. Øyen 18 fots båt med 25 hk motor. Flytebrygge med vann og strøm uttak. Toalett/ dusj fasiliteter.
Storesvalene
SkySSbåtar
Organiserer turopplegg for deg i området Bergen – Florø
M/S «Stjernesund» 28 pass. M/S «Sulejet» 16 pass. Mobil 90 89 05 92 / 91 79 22 30 • Tlf. 57 78 67 90 www.solundferie.no • www.eurocamping.no
Tyss
Tysse vatne
Gj¯langer
Vågane
n
Vilnesfjorde
Kvitingane
Sørværet
Vardeheia
Kysneset
Raudøyna
Værlandet
Sandvika
Dorhella
Vilnes
Sandøyna
Tysse
Vårdal
Nes
Spor
Alden
Stra
evær
Folvåg
Raudøyna
Ryggsteinosen
Mob. 97 79 59 89 • www.visitgaasvaer.com
Gyttava
Øyhopping Solund – Bulandet – Værlandet
Velkommen til Norsk Sjøfuglsenter i Værlandet Gjestehamn
Vi er stolte av å kunne tilby ei heilt nye utstilling om sjøfugl. Designfirmaet Gagarin frå Reykjavik har skapt ei interaktiv oppleving heilt utanom det vanlege. Gjennom 12 ulike stasjonar kan du sjølv hente fram informasjon om historie, levekår og utbreiinga til sjøfuglen. Sjøfuglsenteret ligg vegg i vegg med Værlandet Gjestehamn som har kro, Tante Gry’s pub, gjestekai, sykkelutleige, overnatting og suvenirar. I kroa har vi også direktesending på storskjerm frå familielivet til havørnparet Aud og Nils. Frå 16. juni til 15. august har både Gjestehamna og Sjøfuglsenteret ope alle dagar frå kl. 10.30 – 18.00. For å avtale besøk utanom opningstida kan du ringe tlf. 95 77 80 71. Prisar Norsk Sjøfuglsenter: Vaksne............................................................ Kr. 100 Born.................................................................... kr. 50 Familie (2v+2b)................................. kr. 250
Sjå meir på www.norsksjofuglsenter.no eller www.vaerlandet.no
kystsafari i Gulen
...ei unik oppleving av natur og historie Opplev historiske Gulen, høyr om Gulatinget, demokratiets vogge, nyt atmosfæren på idylliske Skjerjehamn med kongestatuen av Kong Olav V, og fryd deg på ein fartsfylt båttur i Gulen sin vakre skjergard. Gulen kommune er ein vakker øykommune vest i havet. Eivindvik er kommunesenteret, og kommunen har omlag 2.300 innbyggjarar. Gulen har historisk sett vore ein landbruks og fiskeri kommune. Desse næringane er fortsatt viktige med ca. 170 gardsbruk i aktiv drift. Dei seinare åra har og havbruk blitt stadig viktigare og Gulen kommune er den største havbrukskommunen i Sogn og Fjordane med 20 laksekonsesjonar i drift.
EIVINDVIK er ei idyllisk lita fjordbygd, grøn og frodig, med gjestehamn, hotell, kafé, butikkar og ein roleg puls. To gamle steinkrossar i Eivindvik er sett opp i perioden 900–1100 og har nok opplevd både Gulatinget og innføringa av kristendommen. Den eine krossen har elegante, bogne armar i typisk anglisk stil og står i Krossteigen bak kommunehuset. Den andre har rette armar med typisk keltiske «armholer» og står ved porten til kyrkjegarden. Dei to krossane i Eivindvik er symbol i kommunevåpenet til Gulen kommune.
GULATINGET. På Flolid i Gulen er det reist ein skulpturpark som markerer at Gulatinget møtte ved Gulafjorden i fem hundre år. Frå år 1300 vart tinget flytta til Bergen og fortsatte som Gulating Lagmannsrett. Det var på tinget dei viktige politiske drøftingane gjekk føre seg, og avgjerdene blei tekne. Tingfolket var representantar for bøndene langs kysten frå Sunnmøre til Agderfylka, samt Setesdal, Hallingdal og Valdres. I tillegg gjaldt Gulatingslova på Færøyane. Gulatinget er såleis opphavet til dei representative institusjonane som vi har i dag som kommunestyre og Storting. Det gamle tinget vart og nytta som lovting, der det blei dømt både i sivile og straffesaker. Den norske bilethoggaren Bård Breivik er ansvarleg for dei kunstnarlege elementa på Gulatinget, med blant anna den majestetiske «Tingveggen». Gulatinget er tusenårsstad for Gulen kommune og Sogn og Fjordane fylke og vart opna i 2005. SKJERJEHAMN er ein gamal handelsstad frå midten av 1600, og eit viktig knutepunkt for skipstrafikken på Vestlandet. Her har det bl.a. vore pensjonat, slipp, trelastlager, fiskemottak, post, telegraf og butikk. I dag er Skjerjehamn igjen ei perle på kysten. Her står den mykje omtalte statuen av Kong Olav V, av kunstnaren Knut Steen, og vokter over både staden og leia. I Skjerjehamn er det og tilbod om overnatting, servering, gjestehamn, arrangement og sightseeingturar.
kystsafari i gulen
Dette opplever du. Turen går med RIB-båt med gode seter til alle, og med fokus på tryggleik og komfort. Ved starten av turen får alle utlevert overlevingsdrakter til å ha på seg. Desse er både vind- og vasstette. I tillegg får ein beskyttelsesbriller. Båten beveger seg raskt og behageleg gjennom skjergarden, og du kjem tett innpå naturen. Turen går mot vest, der hav treff fjell. Vi passerar 1 500 holmar og skjer, mellom Fensfjorden i sør og Sognefjorden i nord. Undervegs vert det fortalt historiar frå den vakre skjergarden, og er vi heldige får vi sjå både havørn, nise og kobbe! I Gulen er ein på historisk grunn, og på turen får du høyre om Gulatinget som møtte ved Gulafjorden i 500 år. Det vert også stopp med tid til både lunsj og ei vandring i historie på Skjerjehamn. Den gamle gjestgjevarstaden framstår i dag som ei revitalisert kystperle og treffpunkt. Her står og den omtalte statuen av Kong Olav V. Mellom dei gamle bygga, landhandelen og gjestehamna er det ei herleg nostalgisk atmosfære, som gjev deg den gode kjensla av sommar og ferie! Om du ynskjer å bli over ei natt, kan du bu godt i den gamle sveitservillaen, eller i romslege leilegheiter på Skjerjehamn, og så ta ekspressbåten heim igjen neste dag. Dette er Vestlandet på sitt beste, vakker kystnatur og storslagen historie – vi garanterar alle ein minnerik tur. Hugs kamera!
RUTETIDER. Sesong: 1. MAI – 1. SEPTEMBER Turen går dagleg ved påmelding av grupper på minimum 6 passasjerar. Påmelding skjer til FjordGuiding, tlf. 47 80 20 10, post@fjordguiding.com Du kan starte turen med Norled sine ekspressbåtar frå Bergen, Nordfjord eller Sogn, og gå av i Sollibotn/Eivindvik, eller du kan starte lokalt frå Eivindvik eller Skjerjehamn. Rutetider Kystsafari: Frå Bergen 08.00 Frå Florø 08.35 Frå Askvoll 09.15 Frå Sogndal 07.05 Eivindvik 10.00
Ekspressbåt Ank. Sollibotn Ekspressbåt Ank. Mjømna Ekspressbåt Ank. Mjømna Fjord1 Ekspressbåt Ank. Sollibotn Avgang frå Sandalskaia / RIBB-båt
09.25 10.15 10.15 10.05
Returavg. same dag: Avg. Eivindvik 12.40 Avg. Skjerjehamn 15.00 Avg. Sollibotn 18.00 Ekspressbåt tilbake til Nordfjord og Sogn Avg. Sollibotn 19.05 Ekspressbåt tilbake til Bergen ankomst Bergen 20.40 Billettprisar: 1. Vanleg ekspressbåtbillett tur /retur til Sollibotn 2. Kystsafari V: Kr. 695. H: Kr. 365. B: Kr. 365 (inkl. guiding, ekskl. mat og drikke) Meir informasjon: www.fjordkysten.no • www.fjordguiding.no
fyrsafari til utvær
Utvær, som ligg 8 km vest for Ytre Sula, er Norges vestlegaste øygruppe med det vestlegaste fyret i landet. Staden har både historisk sus og ein natur som fengjer. Kvar sundag i sommar kan du bli med på fyrsafari frå Hardbakke til Utvær. Turen tek 3,5 timar, med 1,5 times stopp på Utvær. Her blir det guida omvising og høve til å gå opp i det flotte fyret. Utvær er eit gamalt fiskevær. Det er ingen fastbuande der i dag, men om sommaren er det mykje feriefolk. Utsikta frå fyret er utruleg flott. Bli med på ei vandring på øya der du besøker Edens Hage, tufter etter kapellet som vart flytta i 1718 og merke etter sliping av sverd. Det mest fasinerande er likevel naturen og havet – lengst vest i Norge. Utvær er kjent frå historia heilt attende til vikingtida. I 1066 segla Harald Hardråde ut frå Solund då han skulle freiste å legge under seg England. 200 skip og dertil proviantskip og småskuter var samla. Soga seier at ein del av skipa gjekk utfrå Utvær. Slaget enda med fall ved Stamford Bridge. På austsida av vågen ved Likberget ser ein nokre spor i berget. Historia fortel at det er spor etter vikingane som slipte sverda sine før dei drog over havet på vikingferd. I alle år var fisket hovudnæringsveg på Utvær. Kort veg til fiskefelta gjorde været til eit senter i sesongbaserte fiskeri. Det var i året 1900 det monumentale fyrtårnet vart satt opp. Fyrtårnet i støypejern ragar 31 meter over berget og sender lyskjegla i 45 meters høgde over havflata. Lysblinken kvart 30. sekund når 35 km ut i Nordsjøen.
fyrsafari til utvær
Dette opplever du Turen startar med avgang frå Hardbakke, kommunesenteret i Solund. Avhengig av været vil turen gå nord eller sør for Ytre Sula og gjennom øyriket i Solund. Det vert ikkje lagt opp til stopp på turen til Utvær. På Utvær går du på Nordsjøløypa rundt øya, med båtføraren som guide. Det vert også høve til å gå ein tur opp i fyret for dei som ønskjer det. Returen til Hardbakke går via Notøy, Husøy og Indrevær til Kolgrov, og deretter videre til Hardbakke. Det er ingen servering på turen, så ta med niste etter eige ønskje, og hugs fotoapparat!
Rutetider: Sundag, 24. juni – 19. august. Avg. Hardbakke 16.15 Ank. Kolgrov 16.45 Ank. Utvær 17.15 Avg. Utvær 18.00 Ank. Kolgrov 18.30 Ank. Hardbakke 19.00 Billettprisar:
V / H: kr. 450,- B: kr. 225,-
Ruta er ei tingingsrute, og du må tinge turen seinast dagen før reisedagen. Vi må ta atterhald om at vêrforholda tillet at vi utfører turen. Påmelding: Stiftinga Jensbua, tlf. 57 73 90 20, eller Vidar Hop Skyssbåter, tlf. 97 52 46 16. Meir informasjon på www.fjordkysten.no E-post: stiftinga@jensbua.no
kvernsteinparken
«Kvernsteinsbrota i Hyllestad – eit landskap for undring og oppleving
Foto: Andrea Tebbenhof. ©
Eit autentisk produksjonslandskap .. syner spora etter tretten hundre år med kvernsteinsproduksjon. Arkeologar har datert aktivitet i brota frå 700-talet. Først tidleg på nittenhundretalet vart det siste steinparet hogge ut. I Sverige og Danmark er det funne stein frå Hyllestad i så store mengder at det er snakk om ein organisert handel som går attende til vikingtid.
Norsk kandidat til UNESCO si verdsarvliste Steinbrota ligg både i innmark og utmark, heilt frå fjæresteinane til inn på fjellet. I dette eineståande produksjonslandskapet finn ein spor etter steinar som er hogde ut, og ein finn steinar som aldri vart løyste frå hogstberga. Kvernsteinsbrota i Hyllestad vart hausten 2010 nominerte til UNESCO si verdsarvliste, saman med vikingskipsgravene i Vestfold. Foto: Andrea Tebbenhof. ©
KVERNSTEINPARKEN
Kvernsteinsparken er eit avgrensa område på om lag 15 mål, sentralt i Hyllestad, som er tilrettelagt for framvising av gruver og hogstberg. I tilknytning til det freda gruveområdet, er det tilrettelagt eit område for aktivitetar relatert til kvernsteinsdrifta. Her finn ein bygningar med opphaldsrom, smie, utstillingslokale for to forliste skipslaster, og anna informasjon. Kvernsteinsparken er open for publikum, og tilgjengelege informasjonstavler fortel om kvernsteinshistoria i Hyllestad. I perioden 23. juni – 19. august er det organisert omvisning i Kvernsteinsparken. Historisk vandring, suvenirbutikk og enkel servering. Du kan prøve deg som steinhoggar, og delta i andre aktivitetar. Ope tysdag – sundag, kl. 12 – 16 NB! Alle laurdagar ekstra spennande med fleire aktivitetar for både born og vaksne. Pris: Vaksne kr. 50,- / Barn kr. 30,-
Foto: Kim Søderstrøm, Jørgen Magnus© Riksantikvaren.
Foto: Kim Søderstrøm, Jørgen Magnus© Riksantikvaren.
GULATINGET
Guiding Vi oppmodar deg til å legge turen til Tusenårsstaden Gulatinget. Her finn du ein vakker park som innbyr både til ettertanke, til læring og til aktivitet – tett på kunst, kultur og natur. Parken er ope for publikum, og det er omsyning for grupper heile året etter avtale. Det er også omvisning for grupper på Tusenårsstaden og i Eivindvik etter avtale. På omvisning-ane får du ein innføring i historia om Gulatinget, om Gulatingslova og om Leidangen – vårt første organiserte forsvar. Vaksne kr. 50 Barn/honnør kr. 30 Kontakt: Tlf. 57 78 20 00 Epost: gulatinget@gulen.kommune.no Heimeside: www.gulatinget.no
Ein moderne tingstad Tusenårsstaden Gulatinget er ein moderne tingstad, med kraftfulle uttrykk, passande for ei ny tid. Parken er reist med monumentale kunstverk av skulptøren Bård Breivik. Dei majestetiske installasjonane «Tingveggen», «Tinghella» og «Eldsirkelen» ber bod om den innverknaden Gulatinget har hatt for Noreg som nasjon.
Gulatingsløypa Nordsjøløypa i Gulen er ein rundtur frå Sollibotn til Flolid og attende, ca. 14 km. Turen eignar seg både som fot- og sykkeltur. Frå Sollibotn kan du gå i terrenget og følgje godt merka løyper inn til Eivindvik. Frå Eivindvik til Flolid følgjer du vegen. Det er laga eigne Nordsjøløypeark med skildring av løypa, tilgjengelege på turistinformasjonar og Visitor Points. Sykkelutleige på Eivindvik Fjordhotell, tlf. 57 78 43 10.
GULATINGET
GULATINGET På Flolid i Gulen er det reist ein skulpturpark som markerer at Gulatinget møtte ved Gulafjorden i fem hundre år. Gulatinget var ei årleg tingsamling som fann stad i Gulen frå ca. 900–1300 e.Kr. Det var det eldste og største regionaltinget i Norge i mellomalderen, og Tusenårsstaden Gulatinget er ein markering av at den norske representative styringsforma har tradisjonar som går over tusen år attende i tid. Gulatinget danna utgangspunkt for at Noreg vart ein demokratisk rettsstat med eit styresett basert på representative samlingar. Bønder frå heile kysten samla seg i Gulen for å utforme lover og avseie dommar i saker i direkte forhandling med kongen. I byrjinga møttest bønder frå Vestlandet i Gulen for å drøfta politiske saker, slike som skattlegging, vegbygging, kyrkjebygging, militære plikter og ei rad andre spørsmål. I tillegg brukte dei tinget til dømma i sivile tvistemål og kriminalsaker. Til hjelp i drøftingane blei det utvikla ei eiga lov, Gulatingslova. Lova finst i dag i eit handskrive manuskript frå om lag 1250, men teksten er blitt til gjennom alle dei lovvedtak og revisjonar som tingbøndene var blitt einige om gjennom eit par hundreår. Tinget var etablert tidleg på 900-talet. Det eldste tingområdet omfatta Hordaland og Sogn og Fjordane. I byrjinga var tinget eit allting, det vil seia at alle frie bønder hadde rett til å møta. I Snorres sagaverk om dei norske kongane blir det fortalt at Håkon den gode (935–61) tok aktivt del i tingsamlingane i Gulen, og under hans styre vart Rogaland, Agder og Sunnmøre lagt inn under Gulatingsområdet. Seinare kom også Setesdal, Hallingdal og Valdres til. Arven frå Gulatinget finn vi att i vårt eige Storting, der representantar frå alle kantar av landet framleis sit fylkesvis på tinget. Gulatinget var som institusjon både, lovgjevande og dømmande organ. I vår moderne tid er makta delt mellom Storting, Regjering og Domstolane etter maktfordelingsprinsippet.
JAKOB SANDE-TUNET
Foto: Monica Johansen.
Den folkekjære diktaren Jakob Sande (1906-67) vart fødd og oppvaksen på Klokkargarden i Dale, i Sunnfjord. Her er fødestaua til diktaren, restaurert løe og våningshus. Staden kallast i dag Jakob Sande-tunet, og er eit flott grøntområde midt i Dale og ein del av Tusenårsstaden for Fjaler kommune. Frå 17. juni til 12. august er det sommarkafe og omvising kvar sundag. Her får du høyre om diktaren, hans liv og dikting og kulturhistoria knytt til Dale. «Lisa i Li – krambu og bakeri» serverer heimebakte kaker, nysteikte lappar, kaffi og kuleis. Opningstid: kl. 14–18. I Bestefarsstaua finn du Jakob Sande-samlinga – museumsgjenstandar som bestefarslampen, dei to luttane og førsteutgåvene til diktaren. I Krambua kan du kjøpe CD og bøker om diktaren og T-skjorter og kort.
Foto: Norvald Tveit, 1964.
JAKOB SANDE-TUNET
Utanom den faste opningstida er det mogleg å leige både Løa og Bestefarsstaua, til private arrangement. Ta kontakt for pris og tilrettelegging. Omvising og arrangement med kulturinnslag, for grupper og skuleklasser, kan tingast heile året. Foto: Jon Bleie, 1946.
Bli gjerne medlem i Jakob Sande-selskapet og støtt opp om arbeidet vårt! Send innmelding til e-post : selskap@jakobsande.no eller Jakob Sande-selskapet pb 68, 6961 Dale i Sunnfjord Kobbbeskjerkvelden på Haugland vert arrangert 10. august under Dalsfjordveka. Båtkonvoi til Kobbeskjeret og Jakob Sande si hytte, og seinare på kvelden med arrangement på Haugland. 10. og 11. august er det litteraturseminar på UWC kring Jakob Sande si dikting med framifrå førelesarar. Tema i år er «Mysteriet» Arrangement i tunet og opningstider finn du på: Facebook/Jakob Sande-tunet og på nettsida
Kontakt info telefon 57 73 77 75 / 99 54 87 67 e-post: tunet@jakobsande.no www.jakobsande.no
Kystarven – 100 merka turstiar
«Ta vare på Kystarven – opplev kysten av Sogn og Fjordane!
Stadig fleire reiser til kysten for å oppleve kontrastane og toppturane i kystlandskapet I kystarvprosjektet vil HAFS-kommunane legge til rette for meir aktiv og berekraftig bruk av dei unike naturkvalitetane våre. Vi rydder stiar og teiknar kart, skiltar turløyper og held verneområde søppelfrie. Vi kartlegg artsmangfaldet og skjøttar kulturlandskapet med beiting og lyngbrenning. Dette skjer gjennom den mest målretta tilrettelegginga for turgåarar noko sinne i regionen. I Fjaler og Hyllestad vil eit nytt turkart i målestokk 1–50.000 verte lagt ut for sal i midten av juni. Dei andre kommunane i HAFS vil få nye turkart ut over i 2012. 20 stiar i kvar kommune er rydda og merka, og vert no skilta og kartfesta både elektronisk og på papir. Vi trur at forsiktig bruk hjelper oss med å ta vare på dei unike kultur- og naturverdiane våre. Din innsats kan difor vere ein topptur på Alden eller Lihesten, fotosafari i ei blomstrande kystlynghei ytst i Gulen, havkajakkpadling mellom øyane i Solund, eller vandring i Nordsjøløypa ved Korssundet i Fjaler.
Velkommen til kysten! Kontakt turistinformasjonane for turkart og turtips. Sommaropne turistinformasjonar i Dale, Askvoll og Hardbakke. Visitor points i Gulen (Eivindvik Fjordhotell, Gulen Dive Resort, Dingja, Skjerjehamn).
Turistinfo tlf.: 57 73 90 20 stiftinga@jensbua.no www.fjordkysten.no
SAgaøya Kinn – ei reise i tida
Opplev Sagaøya Kinn og la deg bergta av øya, historia, middelalderkyrkja og den vakre naturen Heilt ute i havgapet vest for Florø ligg den irrgrøne, grasdekte øya Kinn. Områda rundt Kinn var det sentrale sildefeltet i Norge i store delar av 1800-talet. På det meste budde det ca. 15 000 menneske her og på omkringliggande øyar i sildesesongen. I dag er det 9 fastbuande på Kinn. Den sagnomsuste Kinnakyrkja er bygd i romansk byggjestil, og har vore i bruk sidan 1100-talet. Ho har seinare vore bygd på og restaurert, og framstår i dag så nær opp til det opprinnelege som mogleg. Kyrkja er den eldste i Sunnfjord. Kyrkja er frå gamalt av knytt til legenda om St. Sunniva og Seljumennene, men ein meiner i dag at ho vart sett opp av keltarar som gøymde seg frå religionsforfølgjarar.
Dette opplever du Frå kystbyen Florø seglar lokalbåten mellom øyar og skjer ut til sagaøya Kinn. Guiden møtar deg på kaia og tek deg med på ei stemningsfull vandring til middelalderkyrkja. Det er ikkje mange norske kyrkjer som ligg vakrare til enn steinkyrkja på Kinn. Turen til kyrkja tek om lag 40 minutt i roleg gange langs ein vel 1 km lang grusveg. Undervegs får du mellom anna høyre om dei store sildefiskeria ved Kinn. I kyrkja, som er ei av dei eldste i landet, får du ei spesiell stemningsoppleving. Omvisinga er ei tidsreise med tonefølgje, der ein får høyre om kyrkja si utvikling, frå 1100-talet og fram til i dag. Det vil vere mogleg å sjå seg om på øya på eiga hand etter omvisinga. Ein tur opp Kinnaklova, det karakteristiske fjellet og kjente seglingsmerket, er ei flott oppleving. Det er også mogleg å overnatte på øya. Rutetider: Onsdag, torsdag, fredag. 18. juni – 31. august Avgang Florø kl. 12.00 / Ankomst Kinn kl. 12.30 Retur med rutebåt kl. 15.05, 16.20 eller 20.30 Billettprisar: Vaksne: 285,- / Barn: 130,- / Student: 170,Familietilbod: 2 vaksne og 2 barn: 695,Prisen inkl. båttur Florø – Kinn og guida omvising på øya. Retur med rutebåt ikkje inkludert i prisen. Informasjon og påmelding: Flora Turistinformasjon, tlf 57 74 30 00. E-post: floraturistkontor@gmail.com Retur: Kinn – Florø: Vaksne kr. 63,- / Barn-Honnør kr. 32,-
Naturperler i Sunnfjord
Bli med på ei reise gjennom vakkert kyst- og fjordlandskap til naturperlene Svanøy og Ausevika. Lær om hjort på Norsk Hjortesenter og reis tilbake i tid på eit av dei største helleristningsfeltet i Norge. Dette opplever du Turen startar med båt frå Florø kl. 12.00, med retur til Florø kl. 17.00. Båtturen går gjennom det flotte kyst- og fjordlandskapet som omgir Florø. Vi stoppar på Svanøy der det blir guida omvising på Norsk Hjortesenter. Vidare går turen til Litle Høydal, der vi blir møtt av guide på kaia, som følgjer oss til Ausevika. Her blir det guida omvising og historieforteljing i eit av dei største helleristningsfelta i Norge. Enkel servering undervegs.
Svanøy, ofte omtalt som Sunnfjords perle, er den sørlegaste og frodigaste øya i Flora kommune. Øya si historie er mangfaldig og går langt tilbake i tida. I forrige århundre var øya det viktigaste senteret i regionen, med stor aktivitet på eksport og skipsfart. Over 100 mann arbeidde i kopargruvene, «haugianarane» var storprodusentar av salt, her vart det bygd skip og drive storgard. På øya ligg også Svanøy Hovedgård, som i si tid både var adelssete og bispegods. I dag bur det om lag 70 personar på øya og Svanøy er for mange kjent for produksjon av laks og hjortekjøt av høg kvalitet. Med sin vakre natur, fine badevikar og lune gjestehamner er Svanøy i dag eit ynda reisemål for turistar.
Norsk Hjortesenter er eit nasjonalt kunnskapssenter for viltlevande hjort og hjort i farm/oppdrett. Senteret ligg idyllisk til på Kvalstad Gard på sørsida av Svanøy og vart etablert 1. januar 2000. Før den tid hadde ein sida 1990 drive eit forskingsprosjekt på hjort som alternative husdyr. På hjortesenteret er det i dag 160 hjort og dåhjort, og ca 80–100 kalvar. Det er om lag 100 viltlevande hjort på øya. Norsk Hjortesenter er først og fremst eit forskingog kompetansesenter, og driv mellom anna opplæring av jegerar og kokkar. Her kan ein mellom anna lære å partere og tilberede kjøtet. Hjortesenteret produserer
Naturperler i Sunnfjord ca. 10 tonn hjortekjøt i året, noko som gjer hjortekjøtet frå Svanøy til ei eksklusiv vare. Senteret levere hjortekjøtt til dei beste restaurantane i Norge, og har også levert til Det kongelege slott i Oslo. Det er mogleg å kjøpe mellom anna hjortepølse når ein besøker hjortesenteret, og det er også mogleg å bestille kjøtt via nettbutikken til senteret.
Helleristningane i Ausevik er eit av dei største og mest merkverdige helleristningsfelta i Norge med om lag 365 forskjellige motiv. Bergkunsten i Ausevik er datert til ca. 4000 år f. Kr. og vart laga av steinalderfolket som levde her i det gamle kystlandskapet. På svaberga i Ausevik finn du utsøkte hjortefigurar dekorerte med forunderlege mønster. Sjamanen dansar på berget og like ved står ei hjortekolle med kalven sin. Over heile feltet ser du gåtefulle abstrakte og geometriske symbol som ofte har samanheng med dyrefigurane. Bergkunsten i Ausevik gir oss eit glimt av tankane og førestillingane til steinalderfolket som hogg dei mystiske symbola inn i berget her ved den vakre Høydalsfjorden for om lag 6000 år sidan.
Rutetider Sundag og tysdag, 5.juni – 2.september Billettprisar: Vaksne: 690,Born: 350,Familiepakke: 2 vaksne og 2 born: 1560,- (25% rabatt) Lett måltid inkludert. Påmelding innan kl 12.00 dagen før. Informasjon og påmelding: Flora Turistinformasjon, tlf 57 74 30 00. E-post: floraturistkontor@gmail.com
OBS! Store delar av turen føregår utandørs og det er difor viktig å kle seg etter vêret. Hugs gode sko. Det tek om lag 10 minutt å gå frå kaia på Svanøy til hjortesenteret og om lag 30 minutt tur/retur frå kaia til helleristningsfeltet i Ausevika. Det kan vere bratt av- og påstiging på båten. Det er lurt å ta med kontantar, då det vil vere mogleg å kjøpe m.a. hjortepølse og bøker på Svanøy.
Fyrsafari i Flora
Bli med på fartsfullt rundtur med RIB-båt til dei vakre fyra rundt Florø. Her får du lære om lokal historie og du kjem tett på natur og dyreliv.
Dette opplever du På denne turen set ein kursen vestover gjennom skjergarden som omgir Florø. Ein passerer fyra Stabben, Ytterøyane og Kvanhovden. Dette området byr også på eit rikt dyreliv. Bli ikkje overraska om du undervegs på turen ser kobbe og sel som kviler på skjera, nysgjerrige niser som dukkar opp like ved båten eller majestetiske havørner som sirklar i lufta. Turen går vidare mellom tronge sund, holmar og skjer i øygruppa Batalden. Her får ein høyre historier frå krigen, sildefisket og moderne tid. Ein stoppar på Fanøy for ein kaffipause på den lokale daglegvarehandelen før ein setter kursen tilbake mot Florø.
Fyrsafari i Flora
Om fyra Stabben fyr ligg på ein holme ved innseglinga til Florø. Fyret vart satt i drift i 1867 og vart bygd på grunn av det farlege, ureine og straumsterke farvatnet som førte til mange forlis og grunnstøytingar. Fyrstasjonen består av sjølve fyrbygninga, eit naust og ei landing som ligg tett samla på den vesle holmen. I 1975 vart fyret automatisert og avbemanna. Stabben fyrstasjon er ein av dei mest særprega fyrstasjonane i landet og har vore eit ynda motiv for kunstnarar og fotografar sidan det stod ferdig for meir enn 140 år sidan. Fyrstasjonen er i dag på Riksantikvaren sin nasjonale verneplan for fyrstasjonar. Ytterøyane fyr er det største fyret i Sunnfjord og vart bygd i 1881. Fyret har stått gjennom både orkanar og flyåtak. Sjølve fyrtårnet er 31 meter høgt. Området rundt fyret er kjenneteikna av ein fargesprakande blomsterflora og eit rikt dyreliv, og er i dag verna som naturreservat. Kvanhovden fyr står på ei klippe lengst vest på øya Hovden i Flora, 40 meter over havflata. Dette er eit av dei høgste plasserte fyrhusa i Norge. Fyret vart bygd i 1895 og automatisert i 1980. Fyret er i dag eit populært turmål, med Nordsjøløypa på øya som går til fyret. Det er mogleg å overnatte på fyrstasjonen, som er enkelt innreidd og har plass til 15 personar. Rutetider. Sesong: 14. juni – 31. august Turen går fast kvar torsdag med avgang frå Florø kl. 12.00 Varigheit om lag 3 timar Vi tek atterhald om at vêrforholda tillet at vi utfører turen Plass til 12 personar Billettprisar: Vaksen kr. 680, born kr. 350 Informasjon og påmelding: Flora Turistinformasjon, tlf 57 74 30 00 E-post: floraturistkontor@gmail.com
M
Ø M E R KE T ILJ
grafisk produksjon: e. natvik prenteverk as, florø Trykkeri
71
4
2
41
Turistinformasjon tlf. 57 73 90 20 stiftinga@jensbua.no www.fjordkysten.no