BRINK DORPEN brink d o r pe n
BrinkDorpen in nederland 2019
Ui tg el ic ht : • Rh ee ze De n ha m • or vo lt e • da le n • an ne n no rg • hi lv er su m o • m el de rs lo ze lh em • dw in ge lo
Orvelte een waar monumentendorp
acht brinkdorpen.nl
Hilversum van brinkdorp tot mediastad
achttien
Zelhem kreeg zijn eerste kerk van Karel de Grote
dertig
Losse verkoop
€ 5,95
BRINK DORPEN brink d o r pe n Colofon
Brinkdorpen in Nederland is een uitgave van: Villa5 Creatieve Doeners, in samenwerking met de stichting Brinkdorp Den Ham.
Online:
www.brinkdorpen.nl
Inhoud vier
B rin k d orpen
stammen uit de Middeleeuwen
zes
Den Ham
een plezierige ontdekking
Redactie:
acht
Geeke Snijders Willem Bakering Jante Oosting Suzan Grootens
Orve lt e
het 'oer' brinkdorp van Drenthe
Eindredactie:
elf
Marcel van Dijk marcel@villa5.nl
E ven em en ten
in de brinkdorpen
Redactieadres Brinkdorpen in Nederland Zeesserweg 5 7731 BG OMMEN 0529-712526 info@villa5.nl
twaalf
Rh e eze
verrassend mooi
veertien
Ontwerp: Esther Buitenhuis Daan Reinders
Acquisitie/relatiebeheer: MI-Communicatie 06-20715448 info@mi-communicatie.nl
Interesse in de uitgave van 2020? Neem contact op met MI-Communicatie
Copyright Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook openbaar worden gemaakt, zonder toestemming van de uitgever. Uitgever Villa 5 kan niet aansprakelijk worden gesteld of aansprakelijk worden gehouden voor eventuele fouten of onvolkomenheden.
N ORG
boermarkes zorgen in Norg voor onderhoud brinken
zeventien
E ven em en ten
in de brinkdorpen
achttien
H ilve rsum
van brinkdorp tot mediastad
b r i n k d o r p e n Brinkdorpen drieentwintig
E v e ne m e n te n
in de brinkdorpen
vierentwintig
da l e n
modern gezellig en hartelijk brinkdorp
zesentwintig
anne n
een dorp dat buiten haar brink treedt
negenentwintig
E v e ne me n te n
in de brinkdorpen
dertig
ze l he m
plunderende Franse troepen en 32 potten honing per jaar
tweeendertig
D w i ng e lo o
vijfendertig
E v e ne m e n te n
in de brinkdorpen
zesendertig
Me l d e r s l o
verdienen Reuring Brinkdorpen mogen zichzelf veel trotser profileren. Ze verdienen meer reuring. Zelf woon ik in het Overijsselse brinkdorp Den Ham en met ons bedrijf Villa 5 hebben we in maart een vestiging geopend in het Drentse brinkdorp Dalen. Van daaruit is het idee ontstaan om dit soort unieke dorpen meer aandacht te geven door er een speciaal magazine voor te ontwikkelen: brinkdorpen in Nederland. Daarbij hebben we met een schuin oog gekeken naar de Hanzesteden. Die pakken de promotie samen op, binnen het verbond van Hanzesteden. Hoe mooi zou het zijn als er in de toekomst ook zo’n verbond van brinkdorpen zou komen? We onderzoeken op dit moment de kansen. Er zijn maar liefst zeventig van dit soort mooie dorpen in Nederland. De meeste daarvan liggen in Drenthe en Overijssel, maar ook in andere provincies bevinden zich prachtige brinkdorpen.
zorgen. Dit is de eerste uitgave van ons magazine. U treft verhalen aan over een groot aantal brinkdorpen in Nederland. Wist u bijvoorbeeld dat mediastad Hilversum vroeger ook een brinkdorp was? En dat je in Orvelte het “oer-brinkdorp” kunt beleven? Verder hebben we een groot aantal leuke evenementen en uitjes voor jou op een rij gezet. Er is de komende maanden genoeg te doen in onze brinkdorpen.
Toekomst Karakter Elk brinkdorp heeft z’n eigen karakter. Maar er zijn ook veel gezamenlijke kenmerken. En juist daar moeten we als brinkdorpen veel trotser op zijn. Het uitgeven van dit magazine is één van de manieren om bijvoorbeeld bezoekers van het ene brinkdorp te verleiden om ook andere dorpen te bezoeken. Op deze manier willen we voor reuring en een olievlekwerking
Het oorspronkelijke initiatief komt van de stichting Brinkdorp Den Ham. Zij is al een aantal jaren bezig om hun brinkdorp te profileren. Het plan is om vanaf nu elk jaar een nieuwe editie te maken, die rond de paasdagen verschijnt. Ik wens u veel leesplezier met deze eerste editie!
landbouwdorp in Noord-Limburg
M ar c el van D ij k Eindredacteur
Brinkdorpen 4/5
B r i n k d o r p e n Stammen Stammen Brinkdorpen u i tde d emiddeleeuwen middeleeuwen uit De brinkdorpen in Nederland hebben allemaal hun eigen karakter en uitstraling. Toch zijn er ook veel overeenkomstige kenmerken: de brink, de es en water in de omgeving, zoals een beek. Vrijwel alle brinkdorpen zijn ontstaan in de late middeleeuwen. Om droge voeten te houden, bouwden de mensen hun huizen toen het liefst op een zandrug: een hoger gelegen deel.
De brink Oorspronkelijk lag de brink aan de rand van het dorp (vergelijk het Engelse brim = “rand”) waar de koeien en schapen ’s avonds en ’s ochtends bijeenkwamen. Een herder nam de schaapskudde overdag mee naar de heidevelden in de buurt, om te grazen. En de koeien gingen vaak naar de hooilanden, dichtbij een beek. Tegen de avond werden de kuddes teruggebracht naar de brink in het dorp. Daar haalde elke boer zijn dieren weer op. Op bijna elke middeleeuwse brink vond je wel een ‘dobbe’, een diepe kuil vol water. Het water van de dobbe werd gebruikt als drinkplaats voor het vee, om de was in te doen en als bluswater. Op de brink plantte men eiken of populieren om te gebruiken als bouwmaterialen. Om de brink werden boerderijen gebouwd. Deze boerderijen stonden allemaal met hun grote schuurdeuren, de baanderdeuren, naar de kant van de weg. Zo konden boeren makkelijker met hun karren de schuur in- en uitrijden.
De es Direct naast het brinkdorp lag een groot stuk land. Dit stuk land werd ‘de es’ genoemd. Meestal gaat het hier om hoger gelegen land, dat veelal in de ijstijd is ontstaan. Ook kwam dit land hoger te liggen door de manier van bemesting. Elke boer had op de es zijn eigen akkertje waarop hij rogge, gerst, haver of aardappelen verbouwde. Rondom de es stonden houtwallen. Die zorgden ervoor dat de herten, wilde zwijnen en konijnen de gewassen niet konden vertrappen of opeten. Achter de houtwallen vond je het bos. Hier hakten de boeren het hout dat ze gebruikten als brandstof of waarmee ze hun huizen of gereedschappen repareerden.
De Beek Langs het water van de beek lagen de madelanden (weilanden, zoals meadow in het Engels) en hooilanden. Deze werden gemeenschappelijk beweid door de koeien. En er werd hooi geteeld, dat diende als wintervoer voor het vee. Ze werden eens per jaar gemaaid.
Het Veld Op het veld werden de schapen van het dorp gehoed door de dorpsherder. Nog steeds verwijzen namen naar deze functie. Bijvoorbeeld het Dwingelerveld bij Dwingeloo. En het Orvelter veld bij Orvelte, dat nu een landbouwgebied is met nieuwe boederijen.
Middeleeuwse brinkdorpen Door de groei van de dorpen kwam de brink later vaak in het centrum van het dorp te liggen. Bovendien vonden op de brink markten plaats, waardoor het als vanzelf een centrale functie kreeg. Ook kwamen de bewoners er bij elkaar om vergaderingen te houden (markes). De aanwonenden of gelanders waren gezamenlijk eigenaar van de brink en van de es. Een groot dorp kon meerdere brinken hebben.
Resten van het oude brinkdorp In de brinkdorpen zijn vaak nog resten uit het verleden te vinden: oude boerderijen, zandpaden, de brink, de es en soms een dobbe. Brinkdorpen worden ook wel esdorpen genoemd.
Brinkdorpen
Den Ham
een plezierige ontdekking
6/7
Brinkdorp Den Ham ligt centraal op het “drielandenpunt” van Twente, Salland en het Vechtdal. Het dorp ligt aan de voet van de es, tussen de hooilanden en grenst aan het eeuwenoude landschap van het Eerder Achterbroek, wat onderdeel is van landgoed Eerde.
Dolle boel Rond 1830 was het in Den Ham een dolle boel. Het dorp was straatarm en was als laatste halte op de handelsroute naar Duitsland berucht om het gespuis dat er rondzwierf. Er werd gebrast dat het een lieve lust was (er waren acht herbergen) en er werd volop gesmokkeld. Uit die tijd stamt ook de in de regio bekende benaming “Goddenloz’n Ham”. Drielandenpunt In Den Ham komen Twente, Salland en het Vechtdal samen. Vanuit het dorp is het dan ook heel gemakkelijk “opstappen” op fietsroutes naar de mooiste plekken in de omgeving. Maar ook dichtbij is het genieten: als je ronddwaalt tussen de boerderijen en landerijen van het Eerder Achterbroek ervaar je de rust en schoonheid van een ver verleden. Nergens anders in Nederland is dit oorspronkelijke coulisselandschap van akkers, weilanden, houtwallen, bos en heideveldjes zo goed bewaard gebleven.
Muziektent Gelet op de ligging van De Brink, de muziektent, het café, de herberg, de fraaie bomen en de kerk heeft de Brink tegenwoordig een gezellige uitstraling die veel mensen inspireert tot rustpauzes, maar ook geschikt is voor het organiseren van activiteiten, evenementen en bijeenkomsten. Wie de tijd neemt om de Brink op zich in te laten werken ziet de historie voor zich: de klossende klompen van de kinderen die van school naar huis rennen. Of het geluid van de kippen van de aanwonenden, die vroeger vrij rondliepen, omdat het dorpscentrum nog een weide was.
De Kokhuusies en hooibergroute De kokhuusies en hooibergroute zijn twee prachtige fietsroutes van circa 30 kilometer rondom brinkdorp Den Ham. Je fietst langs de voor deze streek zo karakteristieke “kookhuisjes” en hooibergen, met de mogelijkheid om een aantal kookhuisjes te bezichtigen. Verder kan een kijkje worden genomen in een particulier museum met antieke handgereedschappen. Ook voert de route langs een ambachtelijke meubelmakerij, waar het meubelmakersmuseum, de werkplaats en de toonzaal bekeken kan worden. Ook de biologische ijsboerderij “De Meulenhorst” is een bezoek meer dan waard, aan de hand van het zogenaamde “koepad” kun je nader kennismaken met het boerenbedrijf. In het winkeltje op de boerderij zijn heerlijke ijsjes te koop. De route is verkrijgbaar bij de Touruist Info Den Ham in het Middendorpshuis, Grotestraat 4.
Herberg Swaen
Herberg Swaen aan de Brink is ook een plezierige ontdekking: sfeervol, gemoedelijk en eigentijds. De gastenkamers hebben elk een unieke stijl, met bijzondere namen: “Stieken Gypsy”, “Dromen naar Vroeger”, “Liefste Swaentje” en “Hollandse bonje”. Ze zijn met oog voor detail
H i s t o r i s c h S c h o u w sp el Elk jaar vindt in december in brinkdorp Den Ham een evenement plaats onder de naam “Historisch Schouwspel”. Op die dag wordt een gedeelte van de geschiedenis van dorp en streek uitgebeeld door 200 “Hammenaren” in historische kostuums. “Van Keezen en Ezels” is dit jaar het thema. Zaterdag 7 december 2019 wordt zichtbaar dat het Oranjegezinde Den Ham rond 1785 niets moest hebben van de patriotten (de Keezen). Met hooivorken en fakkels trekken de Hammenaren in protest naar huize Mennigjeshave en later ook naar Kasteel Eerde. De ongeregeldheden bereiken zelfs de landelijke dagbladen.
ingericht en van alle eigentijdse gemakken voorzien. Heerlijk om je ’s avonds in terug te trekken of misschien toch nog een drankje te doen bij de haard, of op het tuinterras. Het uitgebreide ontbijt wordt ‘s ochtends geserveerd in de ontbijtruimte of bij mooi weer buiten op het terras op de Brink.
Brinkdorpen 8/9
o r v e l t e Orvelte, het ‘oer’ brinkdorp van Drenthe Wanneer je door Orvelte slentert over de keien- en klinkerstraatjes voel je de unieke sfeer van het vroegere boerenleven in de brinkdorpen. Je wandelt langs prachtige authentieke Saksische boerderijen met de grote baanderdeuren, met rieten daken en omringd door hoge eiken. In je beleving zie je hier de boeren met hun paard en wagen het erf op rijden, met een vracht rogge of hooi, op een mooie zonnige dag. Oervelde Orvelte is ontstaan rondom de middeleeuwen. Boeren waren op zoek naar een betere plek om te wonen. Net als het ontstaan van alle andere Drentse brinkdorpen ontgonnen de boeren een stuk grond en bouwden er een boerderij. De naam ‘Oervelde’ duikt voor het eerst op in een oude oorkonde uit het jaar 1362. In dat jaar kreegt de bisschop van Utrecht het bericht dan Theodericus Rottinge uit ‘Oervelde” een schenking aan de kerk van Westerbork had gedaan.
De naam ‘Oervelde’ is een verwijzing naar ‘over het veld’. De naam ‘Oervelde’ is een verwijzing naar ‘over het veld’, toen boeren uit het oostelijker gelegen Wezup zich aan de overkant van hun heidevelden vestigden. Waarschijnlijk hebben deze boeren al in de tiende eeuw hun geboortedorp verlaten om een eind verderop een nieuw bestaan op te bouwen. In het middeleeuwse
Orvelte stonden in die tijd slechts vijf boerderijen. Veel bewaard Op een plattegrond van Orvelte uit het jaar 1832 zijn twaalf boerderijen en zes andere panden zichtbaar, waaronder het huisje van de scheper van Orvelte, een eindje buiten het dorp. Acht boerderijen uit die periode staan er nog steeds en ze zijn nog altijd grotendeels in authentieke staat. Dit maakt Orvelte tot een bijzonder dorp. Dat er nog zoveel bewaard is gebleven komt met name door het feit dat in Orvelte veel boerderijen werden gepacht. Voor zowel de pachter als de eigenaar was er niet veel reden om in de boerderijen te investeren, waardoor veel authentieke elementen bewaard zijn gebleven. Beschermd dorpsgezicht Gedurende de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw vonden er grote veranderingen in de landbouw plaats. Door deze veranderingen met onder andere de ruilverkavelingen, kregen het Drentse landschap en vele dorpen een ander karakter. Echter Orvelte werd hiervoor behoed met dank aan burgemeester Louis Lieve van de toenmalige gemeente
Westerbork. Het dorp bleef haar oorspronkelijke karakter behouden. Zo werd het brinkdorp Orvelte één van de eerste beschermde dorpsgezichten van Nederland. Vanaf 1968 werd door Stichting Orvelte een aantal oude boerderijen in het dorp aangekocht. Zo’n twintig monumentale panden werden eigendom van de stichting. En op open plekken in het dorp werden boerderijen en schuren herbouwd, die van elders kwamen. Waaronder de Bruntingerhof aan de Flintenweg. Deze enorme boerderij werd in de zeventiende eeuw gebouwd in het dorp Bruntinge, enkele kilometers verderop. Vanaf 1999 ontfermt Het Drentse Landschap zich over de monumenten. Wie nu een bezoek brengt aan Orvelte komt in een prachtig levendig dorp, in de sfeer van een Drents esdorp, waar mensen normaal wonen, leven en werken. Een gezellig dorp waar ook veel te beleven is in een mooie landelijke omgeving.
Leuk om te weten Nostalgie Orvelte is al een bezienswaardigheid op zich. Hier geniet je van zowel de bijzondere historie als het dagelijks leven. En achter bijna iedere deur is wel iets te beleven. En niet alleen in het dorp proef je de nostalgie, ook tijdens een wandeling over het Orvelterveld waan je je in vroegere tijden.
Ottenhoes Het is leuk om een bezoek te brengen aan het Ottenshoes. In het Ottenshoes kun je de authentieke vertrekken beleven waar de familie Ottens vroeger leefde. De prachtige stijlkamer, die bijna nooit gebruikt werd en alleen bedoeld was om mee te pronken. En de kamers waarin ze als hardwerkend boerengezin hun dagelijkse leven doorbrachten.
Natuur En wil je even lekker de natuur in? Dan kun je heerlijk fietsen of wandelen in de omgeving van Orvelte. Ook voor de kinderen is er een leuke wandelroute: Het Houten Pad van Theodoor. Dit is een wandeltocht over houten vlonders en bruggetjes, waar kinderen worden uitgedaagd om al hun zintuigen te gebruiken. Het pad slingert door de prachtige natuur, langs het water en door de bomen. Een mooie afsluiting van een leuk en leerzaam bezoek aan dit nostalgische monumentendorp.
e v e n e m e n t e n EVENEMENTEN In de brinkdorpen 7 juli Wolfestival Op de brink in Orvelte is deze dag een wolmarkt waar een uitgebreid assortiment aan materialen en producten wordt aangeboden op het gebied van spinnen, vilten, weven, breien, haken, wol en wolbewerking. Er wordt deze dag ook een demonstratie schapen drijven gegeven tegen over de schaapskooi door een herder.
11 augustus Dag van het Paard Door het hele dorp Orvelte zijn op de verschillende weilandjes activiteiten met paarden. Zo is op het hoofdveld de hele dag een doorlopende activiteit van shows en optredens. Op de brink staan rassen en standhouders die hun ras promoten. Natuurlijk zijn er ook nog extra activiteiten en shows.
#OerDrenthe
31 augustus en 1 september Brocante Herfstfair Sfeervolle fair in hartje Orvelte. De stands zijn smaakvol ingericht en in herfstsferen gedecoreerd. Vanaf het terras rondom de hooikiep kun je genieten van Ierse klanken van de band Unicorn. Er zijn zo’n 70 stands met onder andere brocante, landelijke huis en tuindecoratie, vachten, vintage kleding, handgemaakte accessoires.
Op brink in Orvelte wordt een dag georganiseerd met als thema “Oer”. Zo is er een biologische markt van allemaal regionale ondernemers, die trots zijn op hun streekproduct en het met liefde aan jou presenteren. Uiteraard kan er geproefd worden. Ook voor de kinderen zijn er diverse activiteiten, waaronder een verteller die terug gaat naar de steentijd. Daarnaast zal er in het dorp heerlijke akoestische muziek klinken.
15 september
12//13 3 B r i n k d o r p e n 12
Rheeze
R h e e z e Verrassend mooi
Op de brink in Rheeze (bij Hardenberg) is het verrassend mooi. Als je hier tijdens een wandeling of fietstocht langskomt, lijkt het of de tijd heeft stil gestaan. Hier kun je nog echt genieten van prachtige oude boerderijen, rust en ruimte. Astrid Fidder viel tien jaar geleden als een blok voor deze unieke plek.
“De allereerste keer dat we hier de brink opreden was in maart 2008. We waren direct verliefd op dit kleine dorpje midden in de natuur”, blikt Astrid terug. “De charme was onmiskenbaar. Wat een mogelijkheden! We waren al jaren op zoek naar een plek om te wonen met ons gezin, maar ook om een thee- of wijnhuis of een proeflokaal met Bed & Breakfast te realiseren.”
Potstal De voormalige boerderij van Astrid is flink verbouwd. “Wat we zelf konden doen, deden we. De potstal hebben we omgetoverd tot de Rheezer Kamer: een luxe Bed & Breakfast, maar dan net even anders.” Astrid heeft veel tijd gestoken in het selecteren van mooie en natuurlijke materialen en producten voor de inrichting. “Onze
gasten moeten een overnachting in de Rheezer Kamer als een ervaring beleven. Vanaf het terras van onze heerlijke theetuin kun je de Vecht al zien kronkelen door het landschap. Je krijgt meteen zin om je verder onder te dompelen in dit authentiek stukje Vechtdal.”
P o n tj e R h e ez e –
O ud Ber gent h eim Het pontje Rheeze Oud Bergentheim is een heerlijk pontje dat je echt in je fietsroute wilt hebben. Het is ĂŠĂŠn van de bekendste zogenoemde voetveren in het Overijsselse Vechtdal. De prachtige natuurgebieden rondom de Vecht worden dankzij dit pontje met elkaar verbonden, waardoor je heerlijke lange wandel- of fietstochten kunt maken aan beide zijden van de Vecht. Het voetveer in Rheeze werkt op zonne-energie. Je mag hem zelf bedienen. Snel is het pontje niet. Maar als je toch aan het onthaasten bent, dan kun je tijdens de oversteek optimaal genieten van het mooie uitzicht over de Vecht en de omringende polders.
Rheezerbrink De Rheezer Kamer ligt aan de karakteristieke Rheezerbrink. Deze stamt uit de vroege Middeleeuwen en is met de omringende rietgedekte boerderijen en schuren een beschermd dorpsgezicht. Het dorp zelf telt iets meer dan 300 inwoners en ligt op circa vijf kilometer van de stad Hardenberg. Natuurliefhebbers vallen hier van de ene in de andere verbazing. Grote zandverstuivingen, de Rheezerbelten, worden afgewisseld door bossen, prachtige heide en weilanden met grazende hooglanders en de mooiste wilde weidebloemen. Liever wandelen met wat hoogte en mooie uitzichten? Op een steenworp afstand zijn de natuurgebieden Lemelerberg, Archemerberg en Besthmenerberg te vinden. Pieterpad Rheeze ligt aan de Pieterpad-etappe van Hardenberg naar Ommen. Een mooi rondje van ongeveer 13 kilometer is de populaire Rondom Rheezewandeling. Ook de dichtbijgelegen recreatieplas de Oldemeyer is heerlijk voor een frisse neus.
NAtuurliefhebbers vallen hier van de ene in de andere verbazing
B r i n k d o r p e n 14 / 15
NORG
N o r g
Boermarkes zorgen in Norg voor onderhoud brinken “Het is mede aan de boermarkes te danken dat de Norger brinken er nog steeds zo fraai bij liggen.” Dat zegt Rudy Rijks, volmacht van Boermarke Oosteind in het Noord-Drentse dorp. De zes brinken in Norg worden nog steeds beheerd door de twee boermarkes (Oosteind
Paardenmarkt Norg was ooit groter dan de bekende Zuidlaardermarkt
en Westeind) die het dorp kent. “Het dorp heeft twee boermarkes, omdat het verdeeld was in twee kluften (wijken), met elk hun eigen gezamenlijke gronden. De kluften waren zelfvoorzienend, ze hadden hun eigen schoenmakers, timmerlieden, bakkers en kruideniers.”
Rijks gaat terug naar het jaar 1832 toen alle gronden in het Kadaster waren opgetekend en voor het eerst openbaar werden. “De toenmalige gemeente Norg beschikte over 11.000 hectare grond, waarvan een deel in bezit was van de Maatschappij van Weldadigheid (3000 hectare) en grotere boeren (1500 hectare).” “De boermarken binnen de grenzen van de oude gemeente Norg beschikten gezamenlijk ook over 5500 hectare, de helft van alle grond van de gemeente dus. De overige 1000 hectare behoorde toe aan zo’n 300 verschillende eigenaren. De gemeente bezat toen zelf slechts een halve hectare (de grond van de school en de begraafplaats). Hieruit blijkt dat het belang en invloed van de boermarken toen heel groot was.” Boer en burgers Dat grote belang is volgens Rijks, naast het beheer van de brinken, ook nog terug te zien in het onderhoud van maar liefst 32 kilometer aan zandwegen rondom Norg. Deze zijn in eigendom bij de twee boermarken. “Wij zorgen voor het onderhoud van deze wegen en de brinken, onder meer via inkomsten van de jachtgelden. Boeren en burgers hebben samen gezorgd voor het mooie esdorpenlandschap dat er nu is.” In 1500 (en waarschijnlijk al veel eerder) werden in Norg jaarlijks paardenmarkten gehouden. Alle brinken, de tussenliggende wegen en ook in de directe omgeving van het dorp stonden helemaal vol met vee en met wagens en karren, waar de dieren mee
Schrale grond “De brinken waren aanvankelijk kaal. De bomen zijn pas later aangeplant”, vertelt Rijks. In Norg waren dat oorspronkelijk eiken, die later vervangen zijn door lindes. Dat had te maken met de vele bijenhouders die het dorp kende. Lindebomen hebben een mooie bloesem in het voorjaar. Recentelijk is onderzoek gedaan naar de kwaliteit van de bomen op de brinken, conclusie: de kwaliteit van de bomen is matig tot slecht. “We hebben daarom besloten om op de Putbrink af en toe schapen te laten grazen om te kijken of we door natuurlijke bemesting een betere bodemstructuur kunnen krijgen. We gaan de brinken ook voorzien van bladgrond van het zogeheten Bokashi-project (speciale wijze van compostering), wat moet leiden tot meer bodemleven en een betere bodemstructuur. Over een slechte kwaliteit bomen moeten we ook niet te dramatisch doen. Als de groei eruit is moet je niet proberen ten koste van heel veel geld het leven van de bomen nog een aantal jaren te rekken. Bij tijdige vervanging kijk je een aantal jaren tegen een iets mindere brink aan, maar je krijgt er iets heel moois voor terug. Norg heeft hier een aantal mooie voorbeelden van.”
werden aangevoerd. De markt was zelfs bekender dan de Zuidlaardermarkt. Uit de wijde omgeving kwamen boeren, burgers en handelaren op deze markt af, door de gunstige ligging van Norg. Om een indruk van de grootte te geven en ter vergelijking: op de huidige Zuidlaardermarkt worden zo’n 1300 beesten aangevoerd, in Norg was de aanvoer in de jaren rond 1850 het zesvoudige. Vergunning Rijks citeert een artikeltje in de Leijdsche Courant van 23 september 1844. “Er werden op die markt 3440 paarden aangevoerd voor rijtuigen en 985 losse paarden. Ook stonden er 536 veulens, 784 stuks hoornvee, 214 varkens en 1232 schapen op de Norgermarkt.” Volgens Rijks hebben enkele brinken juist hun functie te danken aan de grootte van de markten. De meeste boerderijen rond die brinken hadden een vergunning om tijdens de markten als café te mogen dienen, wat een mooie bijverdienste kon opleveren.
“Het is mede aan de boermarkes te danken dat de Norger brinken er nog steeds zo fraai bij liggen.”
Sint Margriet De protestantse kerk van Norg dankt haar naam aan Sint Margaretha, die 20 juli als naamdag heeft. Zij was afkomstig uit Antiochië en leefde in de derde eeuw. De legende verhaalt dat ze, na door haar heidense vader te zijn verstoten, om haar geloof werd onthoofd. Gedurende de Middeleeuwen werd zij veel vereerd. Ze gold als beschermster van de landbouw, maar werd ook aangeroepen bij moeilijke bevallingen. Deze heilige heeft in Nederland de meeste bekendheid gekregen als Sint Margriet, de regendag. Daarom werd ze in Oost-Nederland ook wel Pisgriete genoemd.
B r i n k d o r p e n 16 / 17 Mede mogelijk gemaakt door:
Europees landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling Europa investeert in zijn platteland
NIEUW: 20 CAMPERPLAATSEN
BOERDERIJ-APPARTEMENTEN 2-4-8 persoons nabij Ommen, fietsen en wandelen met direct toegang tot zowel Salland, Twente als het Vechtdal. Tevens camping aanwezig. Week v.a. € 120,-; midweek v.a. € 80,-; weekend v.a. € 85,-
T. 0546 - 67 17 03 • WWW.DEREGGEVALLEI.NL
Gezellige camping voor jong en “oud” waar u uit bent en zich thuis voelt.
Boerderijcamping “De Kuupershoek” www.dekuupershoek.nl
Familie ten Brinke Nienenhoek 15 7683 SC Den Ham 0546-671900
DE NIEUWE SMEDERIJ VAKANTIEHUIS
BED & BREAKFAST
KASPER VAN DER LAAN/PETER FRANZEN Eemster 3 | 7991 PP Dwingeloo | 0521 - 78 50 03 of 06 - 33 89 88 28 info@denieuwesmederij.nl | www.denieuwesmederij.nl
e v e n e m e n t e n EVENEMENTEN In de brinkdorpen Orvelte
23 juni Jubileumfestival Ons Drenthe Op zondag 23 juni organiseert Stichting Het Drentse Landschap een gratis festival ter ere van haar 85-jarige bestaan. Orvelte is deze dag het bruisende centrum voor een informatief, actief en bovenal gezellig festival voor jong en oud! Kom kijken naar muzikale optredens, luister naar een interessant verhaal of ga met jouw (klein)kinderen terug in de tijd. Er zijn allerhande leuke activiteiten te doen en te beleven. Diverse verenigingen, organisaties en bedrijven die zich bezighouden met thema’s rond cultureel erfgoed, natuur en landschap zijn aanwezig en bieden je een heerlijk dagje uit! Van 11.00 tot 16.00 uur bent u welkom in Orvelte. Kijk op www.drentslandschap.nl
Worteldagen
31 augustus en 1 september Atelierroute Empel Op zaterdag 28 en zondag 29 september wordt in brinkdorp Empel (gemeente ’s Hertogenbosch) de atelierroute gehouden. Beide dagen van 11.00-17.00 uur. Met kunstenaars in verschillende disciplines zoals, schildertechniek, keramiek, beeldhouwwerk, mozaïek, fotografie, wandkleden, hoeden, sieraden en tassen. Een unieke mogelijkheid om een kijkje te nemen in de werkplekken van de kunstenaars en met hen in gesprek te gaan over hun werk en hun drijfveren.
Empel
Norg
Van 18 tot en met 21 mei worden in brinkdorp Norg de Worteldagen georganiseerd. Een kleinschalig theaterfestival, waarbij bezoekers in groepen van maximaal 20 personen, onder leiding van een gids, kleine voorstellingen op verschillende locaties bezoeken. Fietsend of wandelend duurt elke rondgang ongeveer een uur. Bijna vijftig theaterstudenten van kunstopleidingen in Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel en Utrecht geven hier verrassende theatervoorstellingen, die ze in de twee weken daarvoor op locatie hebben ontwikkeld. Het is verstandig om vooraf kaarten te reserveren. Kijk voor meer info op www.worteldagen.nl
15 september
B r i n k d o r p e n 18 / 19
hilversum
van brinkdorp tot mediastad
Als de huidige ‘hoofdplaats’ van het Gooi
De inwoners zeggen ook dat ze ‘naar het
heeft Hilversum zich ontwikkeld van een
dorp gaan’ als ze naar het centrum rijden
typisch agrarisch brinkdorp tot de plek
of lopen om te shoppen of voor andere
waar de Nederlandse radio en televisie
vertier. De Kerkbrink is vernoemd naar de
tot ontwikkeling is gekomen en de naam
kerk die aan deze straat ligt. Het is vandaag
mediastad heeft gekregen. Dat heeft alles te
de dag een straat met daaraan een aantal
maken met het feit dat de naam "mediadorp"
rijksmonumenten.
h i l v e r s u m
niet tot de verbeelding spreekt. Maar welke benaming Hilversum ook krijgt, het is en blijft een dorp.
Museum Eén van die monumenten is Museum Hilversum, dat deels is gevestigd in het oorspronkelijke raadhuis. De kern van het markante gebouw op de Kerkbrink is inmiddels al zo’n 250 jaar oud en daarmee één van de oudste gebouwen van Hilversum. Het gebouw werd gebouwd als ‘regthuis’ na de grote brand van 1766, die de toenmalige Hilversumse binnenstad nagenoeg geheel in de as legde. In 2005 werd het Museum Hilversum uitgebreid met een spectaculaire ronde uitbouw naar ontwerp van architect Hans Ruyssenaars.
Primitieve boeren bedrijfjes Hoe welvarend het Gooi vandaag de dag ook mag zijn, rond het jaar 1000 bestond het gebied uit wat kleine groepjes van primitieve boerenbedrijfjes, die naar alle waarschijnlijkheid toch het begin vormden van de latere dorpen. Toen de dorpen welvarender werden, in inwonertal groeiden, moesten de nieuw te bouwen boerderijen en huizen tussen de bestaande worden gebouwd. Het rommelige karakter en het kleinschalige stratenpatroon van de Hilversumse kern is daar nog een restant van. Overigens wordt dat nog steeds positief worden gewaardeerd.
Kerkbrink
Op mooie dagen is het op alle terrassen rond de Kerkbrink zoeken naar een plekje. Zand naar Amsterdam Van groot belang voor de ontwikkeling van Hilversum is de stichting van ‘s-Graveland in 1625. Amsterdamse heren kregen met medewerking van de hogere overheid een strook grond aan de westrand van het Gooi in bezit. Ondanks heftig verzet van de rechthebbende (Hilversumse) Erfgooiers groeven ze het zand af dat via de ‘s-Gravelandse Poldervaart en de Vecht en de Zuiderzee werd vervoerd en vervolgens gebruikt voor de uitbreiding van Amsterdam. Ook werd het kanaal van ‘s-Graveland doorgetrokken naar Hilversum. Het dorp kreeg hierdoor zijn aansluiting op het landelijke waternet en kon mede daardoor uitgroeien tot een industriedorp.
De Kerkbrink in Hilversum werd een steeds belangrijker knooppunt voor het verkeer in de regio. Aanvankelijk reden er diligences van de buitenplaatsen in ’s Graveland naar onder meer Baarn en Soestdijk. Ook vanaf de Kerkbrink vertrokken er paarden met rijtuigen in alle mogelijke richtingen. Later (tweede helft negentiende eeuw) was de Kerkbrink hèt wisselpunt voor de paardentram. Het was destijds een bijzonder gebeuren als deze tram met zijn ijzeren wielen langs denderde. In september 1923 was de laatste rit. Toen kwam de autobus. De Kerkbrink bleef lange tijd een verkeersknooppunt maar is nu al jaren afgesloten voor gemotoriseerd verkeer. Dat maakt de plek nu extra aantrekkelijk voor horecagelegenheden die er ruime terrassen vestigen. Meddens is bijvoorbeeld een nieuwe plek waar Hilversummers graag vertoeven. Het pand biedt - verdeeld over drie verdiepingen - eet- en drinkmogelijkheden en er is een terras van 250 vierkante meter. Op mooie dagen is het op alle terrassen rond de Kerkbrink zoeken naar een plekje. Ook voor de medewerkers van radio en televisie, die op zo’n drie kilometer afstand werkzaam zijn op het Mediapark.
B r i n k d o r p e n 20 / 21
Fietsroutes Drenthe! Fietsen met vijfsterren, dat doe je in Drenthe! De provincie die met sferen strooit. Een afwisselend landschap van bos, heide, vennetjes en zandverstuivingen. Voor toerfiets, e-bike, of mountainbike. We hebben een uitgebreid fietsnetwerk. Rijd van knooppunt naar knooppunt, volg een mooie vaste route of laat het aan het toeval over. Je komt hier altijd uit op een mooie plek.
Fietsroute door Drentse dorpjes 36.42 KM
Spier, Lhee, Holtien Van nostalgisch Lhee, naar de groen omzoomde visvijver in Holtien tot een stukje Nationaal Park Dwingelderveld met zijn ongekende uitzicht. Je pakt het allemaal mee op onze fietsroute langs deze karakteristieke Drentse dorpjes en natuur.
Fietsroute Gezwind naar Zwinderen 30.46 KM
Fietsroute Sleenerzand 29.58 KM
Zwinderen, Geesbrug, Dalerpeel
Sleen, Zweeloo, Aalden, Meppen, Wezup
Niet afgegraven hoogveen, heide en berken: dat is natuurgebied Zwinderseveld. Ook rondom Dalerpeel zijn een groot aantal hoogveengebieden te vinden. En dan pak je onderweg ook nog de De Verlengde Hoogeveense Vaart mee met zijn vele bruggen.
Deze fietsroute leidt je door een gebied met stuifzand afgewisseld met heidevelden en vennetjes. De fietsroute brengt je ook langs Oud-Aalden, een oud esdorp waarin prachtige Saksische boerderijen te vinden zijn. Stap op de fiets en ontdek een echt stukje Drenthe.
B r i n k d o r p e n 22 / 23
Passie voor drukwerk!
www.printregie.nl
e v e n e m e n t e n EVENEMENTEN In de brinkdorpen 25 tot en met 28 juni fietsvierdaagse Twenterand Vier dagen genieten van al het moois dat de omgeving van brinkdorp Den Ham te bieden heeft. Er zijn routes van 40 of 60 kilometer. U kunt overnachten bij één van de vele bed & breakfasts in Twenterand. Meer info? Kijk op www.puurtwenterand.nl
25 tot en met 26 mei Italië op kasteel De Haar In het Utrechtse brinkdorp Haarzuilens wordt van 25 tot en met 26 mei het Italië evenement gehouden. Het enige moment in het jaar dat Italië voelbaar aanwezig is in Nederland. Het door Nederlanders vaak bezochte vakantieland komt hier helemaal tot leven. Je ontdekt, proeft, hoort en beleeft het. Zo is er theater en muziek op drie podia. Schrijfster Inge Ipenburg (vooral bekend door haar rol als Martine Hafkamp in GTST)) vertelt over haar Italië. Liefhebbers kunnen meedoen aan de wedstrijd “De beste pasta en daarmee basta!” En wil je de bekende Nederlandse bewoners van het dorp Ollolai (gelijknamige serie van RTL4) ontmoeten? Dat kan: ze zijn tijdens dit event ook aanwezig voor een meet and greet. Voor de kinderen is er ook veel te doen, zoals ezels knuffelen, springen en speuren. En tot 12 jaar mogen gratis naar binnen. Het evenement vindt plaats in de kasteeltuinen van Kasteel De Haar, dagelijks van 10.00 tot 18.00 uur. Kijk voor meer info op www.italieevenement.nl
29 juni tot en met 4 juli Zomerkermis Laren met nostalgische attracties Vanaf 29 juni tot en met 4 juli staat het centrum van brinkdorp Laren (Noord-Holland) weer zes dagen op z’n kop! Bezoekers kunnen genieten van spectaculaire en nostalgische attracties op de grootste, gezelligste en goedkoopste kermis van het Gooi. Al meer dan 150 jaar.
B r i n k d o r p e n 24 / 25
dalen D a l e n
modern gezellig en hartelijk brinkdorp Dit oorspronkelijk brinkdorp heeft in de loop van de eeuwen een eigentijds karakter gekregen. Vanaf de jaren vijftig en zestig zijn hier nieuwbouwwijken gebouwd en werd het een gezellig forenzendorp tussen Emmen en Coevorden. Desondanks zijn er nog wel prachtige karakteristieke boerderijen en huizen in het dorp te vinden. En er heerst een enorme saamhorigheid, wat maakt dat Dalen een ontzettend gezellig dorps karakter heeft.
Het Drentse dorpje Dalen bij Coevorden is al vrij oud. Er zijn gegevens gevonden bij het kapittel in Utrecht uit het jaar 1225. Officieel bestaat het dorp sinds 1776. Dit werd dan ook gevierd in 1976 met een groots dorpsfeest. In die tijd was Ivo Opstelten burgemeester, nog maar 28 jaar oud en destijds de jongste burgermeester van Nederland. Tussen de molens Dalen staat ook bekend als het brinkdorp tussen de molens. Bij de school vind je de stellingmolen Jan Pol uit 1876 en in het zuidelijk deel van het dorp staat de stellingmolen De Bente uit 1814. Beide molens zijn nog in bedrijf en kunnen op gepaste tijden bezichtigd worden. In het dorp zijn ook veel karakteristieke panden te zien, waaronder Saksische boerderijen en herenhuizen.
In Dalen proef je de sfeer van naoberschap, gastvrijheid en gezelligheid.
Terrasje pakken Rondom het kerkplein met de Nederlandse Hervormde Kerk uit de veertiende eeuw tref je diverse leuke en gezellige restaurants aan waar je na een lange fietstocht of een wandeling heerlijk een terrasje kunt pakken. Ook voor een heerlijk diner word je hartelijk ontvangen en culinair verrast.
L e u k o m te w ete n Naast het vakantiepark de Huttenheugte in Dalen ligt Plopsaland, vooral voor kinderen is een bezoek aan Plopsaland een geweldige belevenis. In Plopsaland vind je o.a. Anubis, de Bumba show en de K3 disco. Plopsaland heeft meer dan 20 attracties.
Net buiten Dalen, op de Valsteeg, omgeven door boerderijen en landerijen, vind je B&B De Bedstay & Kookpub. Naast een Bed and Breakfast tref je hier ook een Kookstudio aan. Bij de Kookpub staat samen koken en gezelligheid centraal. Er wordt altijd met verse en veelal regionaal geproduceerde producten gekookt.
In het dorp staat de koren- en pelmolen Jan Pol. In de molen is een museum te vinden met de geschiedenis van Dalen. De hoge stellingmolen draait regelmatig en is meer dere dagen in de week open. Jan Pol is de hoogste molen van Drenthe en vroeger beeldbepalend voor het dorp.
Rond de kerk en het kerkplein zijn diverse gezellige restaurants met mooie terrassen te vinden waar je kunt genieten van een hapje een een drankje en een beeld krijgt van het gezellige dorpse leven in Dalen. Zo vindt je Restaurant ’t Oelnbret in een boerderij uit 1835. Maar ook restaurant de Baander, op de plek waar al sinds 1643 sprake is van een herberg. Restaurant Cornelis aan de andere kant van de kerk, was eeuwen terug ook een herberg.
Ben je een sportieve fietser? Kijk dan eens bij ScholtenCycling in Dalen. Hier runt Marthijs Wegdam samen met zijn team een winkel met sportfietsen. Zelf is hij afgelopen jaar voor de tweede keer wereldkampioen tijdrijden voor de Masters geworden.
delroutes uitgezet. Rondom Dalen zijn veel fiets- en wan Informeer hiernaar bij de VVV.
B r i n k d o r p e n 26 / 27
Annen
A nnen
Een dorp dat buiten haar brink treedt Waar vroeger de brink het dorp omringde, omringt het dorp nu de brink. Dat geldt voor veel brinken, maar het is zeker van toepassing op de grootste grasbrink van Europa in het op de Hondsrug gelegen Annen. De grasbrinken zijn kenmerkend voor de meeste dorpen in de omgeving. De brink ligt in het zuidoosten van het dorp en is regelmatig het toneel van uiteenlopende activiteiten en evenementen. Zeker in de zomermaanden. Ondanks dat de grote brink dus niet het geografische middelpunt van het dorp is, is deze nog steeds het kloppend hart.
De Historische Vereniging Annen verzamelde veel materiaal over de geschiedenis van het dorp bij de voorbereidingen van de Dorpsvisie een aantal jaren geleden. “De brink bestond uit gras en bomen en had als functie het leveren van timmer- en brandhout en het ‘luchten’ van het vee. Door de eeuwen heen verdween steeds meer van de originele rand, totdat alleen het gemeenschappelijke deel overbleef: de huidige brink. Op dit gemeenschappelijke deel stond de waterput en werden de markten van het dorp gehouden…” Vergaderlinde Rond de erven van de eerste boerderijen werd een strook van zo’n tweehonderd schreden uitgezet in het omringende bos. Die rand leverde timmerhout, brandhout, beschutting en varkensvoer in de vorm van eikels. Elk erf had in de boomgordel een eigen deel, met een onderhoudsplicht. Het gedeelte voor gemeenschappelijk gebruik was dus de brink. Daar werd ook een dobbe gegraven voor bluswater en voor
drinkwater voor het vee. Deze dobbe is in Annen allang verdwenen. Op de brink blies men de boerhoorn om de gemeenschap bijeen te roepen voor overleg en natuurlijk in geval van nood, brand, storm, enzovoort. Men kwam dan bijeen onder de grote ‘vergaderlinde’. Feestvieren Volgens de Drentsche Volksalmanakken werden er drie veemarkten per jaar op de brink in Annen gehouden: in mei en in de zomer een beestenjaarmarkt en eind oktober de varkensmarkt. Na de Franse tijd, vanaf 1830, werden de jaarmarkten ook aangegrepen als gelegenheid tot feestvieren en werden ze gecombineerd met een kermis. In groter verband werd de Oostermoer-tentoonstelling georganiseerd (Oostermoer: delen van de huidige gemeenten Tynaarlo, Aa en Hunze, Borger-Odoorn). Het is waarschijnlijk juist dankzij die grote evenementen dat de brink van Annen z’n huidige vorm en grootte behouden heeft.
Symbolisch Door de toenemende bebouwing rondom de brink ontstond een meer gesloten ruimte. Van oudsher was de brink eigendom van de boermarke. Pas omstreeks 1960 heeft de boermarke de brink voor een symbolisch bedrag overgedaan aan de gemeente. De grasvlakte van de brink werd door verschillende wegen doorkruist. “De grintweg van Groningen naar Coevorden snijdt de brink”, aldus de bekende Anner aardrijkskundeleraar Roelof Schuiling. En dat zorgde ervoor dat aan de brink de cafés als pleisterplaatsen verschenen.
Leukste dorp Tegenwoordig is de brink van Annen nog steeds één van de meest kenmerkende elementen van het dorp. Er worden (brink)markten gehouden en de brink is vaak de locatie van shows en festivals. Daarnaast is het ook nog eens een blik in het verleden; hoewel Annen erg veranderd is door de jaren heen, is de brink altijd gebleven. De brinkmarkten zijn bijvoorbeeld dusdanig in populariteit gestegen dat elke editie duizenden mensen naar Annen trekt. Maar er komen ook vele bezoekers naar Koningsdag, de befaamde Sport & Spelweek, het Vocaal Festival, het Rabo-concours, het Brinkfestijn, Rock op Brink en de grasbaanraces. Annen werd in 2013 – na een strijd met andere Drentse dorpen - uitgeroepen tot leukste dorp van Drenthe. Ook daarbij vonden vrijwel alle activiteiten plaats op de grasbrink.
B r i n k d o r p e n 28 / 29
Brinkdorpen op de Hondsrug De meest pittoreske brinkdorpen met authentieke boerderijen en gezelligheid rondom het dorpsplein vind je op de Drentse Hondsrug. NOORDELIJK SCHEEPVAART MUSEUM
GRONINGEN
HONDSRUG
HORTUS BOTANICUS HAREN
ZUIDLAARDERMEER MIDLAREN WATERPARK DE BLOEMERT
ZUIDLAREN
ZUIDLAREN
ANNEN
SPIJKERBOOR
ANLOO
INFOCENTRUM HOMANSHOF
GASTEREN
EEXT
ANNEN
DE HUNZE
ANLOO GASTEREN
GIETEN
EEXT GIETEN
BALLOO
ANDEREN
A
ASSEN
BALLOO
ANDEREN
ROLDE
ROLDE
GASSELTE
ROLDER RUG ELEVELD
ELEVELD
GASSELTE
HONDSRUG
DROUWEN
GROLLOO
EKEHAAR
GROLLOO
EKEHAAR
BOOMKROONPAD HUNEBEDCENTRUM BORGER
WESTDORP
WESTDORP
SCHOONLOO
SCHOONLOO
EXLOO
ROLDER RUG
HONDSRUG
VALTHE
ODOORN VALTHE
HONDSRUG
AALDEN
ROLDER RUG AALDEN
SLEEN
EMMEN SLEEN VEENPARK
KLAZIENAVEEN HET VAN GOGH HUIS
HONDSRUG
United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization
STEDELIJK MUSEUM COEVORDEN COEVORDEN
D
e Hondsrug is mooi, ruim en vol uitdaging. Het gebied is zelfs zo bijzonder, dat het de UNESCO status heeft gekregen. Er is hier een Nationaal Park en er zijn ruime natuurgebieden waarin altijd wel iets valt te
WEITEVEEN SCHOONEBEEK
ontdekken, maar wist je ook dat de Hondsrug vele Brinkdorpen kent? Brinkdorp Annen heeft zelfs de grootste grasbrink van Europa! Ga naar onze website voor een overzicht van alle Brinkdorpen op de Hondsrug Drenthe.
www.hondsrugdrenthe.nl
e v e n e m e n t e n EVENEMENTEN In de brinkdorpen
Wandelen in brinkdorp Hilversum Altijd al willen weten waar de naam ‘Erfgooier’ vandaan komt? Wat een fabrikeurswoning is? Waarom in Hilversum de ontwikkeling van radio en televisie-industrie zo’n vlucht nam? En waarom er zoveel fraaie villa’s in en rond Hilversum staan? In de boeiende wandelingen wordt verhaalt over de geschiedenis van het brinkdorp en de ontwikkeling van textiel industrie. Lopend langs kenmerkende punten in de stad hoor je over de geschiedenis. Er wordt stilgestaan staan bij de bijzondere kunst en architectuur. Wereldberoemd zijn de bouwwerken van Dudok en het door hem ontworpen raadhuis. De wandeling duurt zo’n anderhalf uur. Kijk voor meer wandelingen op www.vvvgooivecht.nl
17 en 31 juli & 14 augustus Hammer Brinkdagen In brinkdorp Den Ham worden elk jaar de Hammer Brinkdagen georganiseerd. In 2019 op de woensdagen 17 juli, 31 juli en 14 augustus. Op zaterdag 14 augustus is er een afsluitende feestavond. Rondom de gezellig brink beginnen de Brinkdagen om 9.00 uur met een rommelmarkt. Om 16.00 uur gaat de Braderie van start, met onder meer demonstraties van oude ambachten. Ook kunnen hier streekproducten worden geproefd en gekocht.
29 juni tot en met 4 juli Zes zomermarkten in Dalen Op zes woensdagavonden in de maanden juli en augustus worden in brinkdorp Dalen de traditionele zomermarkten gehouden. Een warenmarkt langs het dorpslint en een gezellig horecaterras in het centrum. Er staan zo’n 80 kramen en er is live muziek. De markten beginnen om 18.30 uur en duren tot 21.30 uur. De data voor 2019 zijn: 10, 17, 24, 31 juli. En 7 en 14 augustus. Kijk ook op www.dalen.nu
B r i n k d o r p e n 30 / 31
Zelhem Z el h e m
kre e g z ijn e e rste ke rk va n Kare l de Gro te
Plunderende Franse troepen en 32 potten honing per jaar Zelhem in de Achterhoek kent een lange geschiedenis. Het brinkdorp wordt voor het eerst vermeld in 801 met de naam Salehem. De uit Friesland afkomstige prediker Ludger kreeg toen via een schenkingsoorkonde een stuk grond in beheer, waarop een kapelletje werd gebouwd. Het dorp heeft meerdere brinken: de Buunkbrink, de Wassenbrink en de brink bij de Papenburg.
hart Groene
Groene Hart oor niets het v t ie n t rd o k van Zelhem w d. Noordelij em o en g ek o rh van de Achte ied ’t Zand et natuurgeb h t g li rp o d ied het brink bos. Dit geb 200 hectare n a d r ee el m met wand en en heden voor k ij el g o m p en biedt volo er meer word em kan ond h el Z In . n s: fietse wandelroute de volgende gekozen uit
) troute (7 km Um de Bel ) route (9 km Klaapsink m) enroute (9 k Lang Tieck (10 km) oute Zelhem R g in lk a W Nordic ute (11 km) poorbaanro S e ld o e d Um Pieterpad
Uit de schenkingsoorkonde blijkt dat de plek rond 800 na Christus Salehem wordt genoemd. Dit zou betekenen: huis of: plaats waar men zich thuis voelt (Sele of Sale is woning en “hem” staat voor heim). Dit dorpje heeft vermoedelijk bestaan uit drie boerderijen, die aan een brink lagen. Op de brink was plaats voor zogenoemde spiekers: schuurtjes met een verhoogd vloerniveau die bedoeld waren voor de opslag van landbouwproducten. Helaas hebben opgravingen nooit een compleet beeld kunnen geven van het leven uit die tijd.
Dit dorpje heeft vermoedelijk bestaan uit drie boerderijen, die aan een brink lagen. Schatplichtig Het eerste kapelletje werd in Zelhem gesticht door Ludger. Dit was een Friese prediker, die het volk van de Saksen wilde bekeren tot het Christendom. Daar kreeg hij alle ruimte voor van Karel de Grote, keizer der Franken. In de buurt van Zelhem stichtte hij ook een zogenoemde Koningshof. Dit was een grote hoeve, die onder leiding stond van een Frankische Hofmeijer, die verantwoording moest afleggen aan keizer Karel. Later kwam deze hof onder de invloedsfeer van het door Ludger gestichte klooster in het Duitse Werden.
De bestaande boerderijen werden toen schatplichtig aan het hof. Eén of twee keer per jaar kwamen de abt en de proost van de abdij langs om de zogenoemde cijnzen in ontvangst te nemen. De onderhorigen van de hof Zelhem moesten toen goederen leveren. Bijvoorbeeld 32 potten honing. Daaruit blijkt dat er veel heide moet zijn geweest met bijenhouderij. Na 1341 moesten de schatplichtige boeren het jaarlijkse bedrag in geld betalen. Buffer De graafschap, zoals de Achterhoek ook wordt genoemd, was altijd een soort van buffer tussen de rijke Nederlanden en Pruisen. Rampen zijn dit gebied dan ook niet bespaard gebleven.Tussen 1450 en 1500 kreeg de Lambertikerk van Zelhem zijn huidige vorm. Maar het onheil bleef niet uit. In 1572 werd de kerk en een deel van het dorp door plunderende troepen van graaf Willem van de Berg in brand gestoken. Ook hebben de inwoners van Zelhem te leiden gehad van de Franse overheersing. Zij plunderen de streek ook leeg. Na 1813 werd er opnieuw geplunderd, maar dan door de bevrijders: de Hannovenaren en Kozakken. Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog werd de kerk opnieuw grotendeels verwoest. Ze werd tussen 1946 en 1949 weer opgebouwd en vormt nog steeds het middelpunt van Zelhem.
t de papklok Elke dag luid klok. Dit 0 uur de pap .0 1 2 om d idt elke avon hem veelal op In Zelhem lu oners van Zel w be de at d k was het r de tijd d. De papklo verwijst naa tij st g oo de en kten, zeker in , pap te eten het land wer r huis te gaan aa n om d er et tijd w signaal dat h gaan slapen. vervolgens te
B r i n k d o r p e n 32 / 33
Dwingelo0 Dwingeloo
Dertiende generatie aan het roer bij hotel-restaurant Wesseling in Dwingeloo Wie een aantal Drentse brinkdorpen opsomt, komt daarbij welhaast automatisch uit op bekende namen als Zuidlaren, Norg, Annen, Eext, Diever, Gieten en Dwingeloo. Aan de fraaie brinken staan nog steeds veelal bekende horecagelegenheden, die kunnen bogen op een eeuwenoude traditie. Hotel-restaurant Wesseling in Dwingeloo is wat dat betreft geen uitzondering.
Hotel Wesseling is vanaf de oprichting in 1662 een familiebedrijf. En inmiddels al meer dan 350 jaar niet meer weg te denken uit Dwingeloo. Mark Bergmans is met zijn vrouw Annemarie eigenaar van het hotel-restaurant en van grandcafé De Brink, dat aan de overkant van de straat ligt. Hij vertelt dat zijn vrouw de dertiende generatie Wesseling is die het hotel bestiert. “We zijn – voor zover bekend – het op één na oudste familiebedrijf van Nederland. Familiebedrijven blijken zich over het algemeen te onderscheiden van hun concurrenten door de focus meer op continuïteit te leggen. Dat zie je terug in het personeelsbeleid, de investeringen en het onderhoud van de panden.”
Dat de brink in Dwingeloo het centrale punt is voor de gehele gemeenschap blijkt wel in het plaatselijke spraakgebruik: ‘Wij gaot en de Brink’, wat betekent: ‘Wij gaan naar Dwingeloo’
Onder een vergrootglas Dat de twee horecapanden van het echtpaar fraai gelegen zijn, is overduidelijk. Uitzicht op de brink en onder de rook van de fraaie kerk met z’n siepelvormige toren. “Maar dat betekent nog niet dat je automatisch succes hebt. Je moet je gasten wel bieden wat ze van je verwachten. De lat leggen we hoog. De plek springt natuurlijk enorm in het oog en ik zeg wel eens tegen onze medewerkers dat juist daarom alles wat wij doen onder een vergrootglas ligt. Wij willen onze gasten elke dag weer een topproduct aanbieden.” Mark Bergmans vertelt dat het pand aanvankelijk een brouwerij was en werd omgebouwd tot logement. “En in een nabijgelegen pand arriveerden en vertrokken ook de koetsen naar diverse plaatsen in Noord-Nederland.” Modern hotel-restaurant In 1957 nemen de vader en moeder van eigenaresse Annemarie Wesseling het roer over en bouwen de herberg gestaag uit tot een modern hotel-restaurant. Annemarie Wesseling en Mark Bergmans zetten vervolgens in 1995 samen de bedrijven voort. Naast een hotel met restaurant kent Hotel Wesseling inmiddels diverse extra’s als een vergaderaccommodatie, mooie terrassen, een kookstudio voor gezelschappen en cateringactiviteiten. Mark Bergmans: “In de zomer zijn er regelmatig activiteiten op de brink, zoals de keramiekmarkt, de Siepeldagen met allerlei thema’s en de Dwingelder markt. Dat geeft reuring en dat is natuurlijk mooi voor ons. Eigenlijk profiteert iedereen in Dwingeloo ervan als er veel publiek komt. Je ziet het ook als het mooi weer is. De gasten komen letterlijk uit alle hoeken en gaten naar onze terrassen.” Die gasten waarderen de ligging aan de brink overigens enorm, zo blijkt uit de recensies.
Niet uitbreiden Kent een plek aan de brink helemaal geen beperkingen? “Jawel”, stelt Bergmans direct. “Je kunt niet uitbreiden. “Er zijn geen mogelijkheden om extra hotelkamers te realiseren of het restaurant te vergroten. De panden rondom de brink zijn allemaal monument of beschermd dorpsgezicht. Bovendien zien we het niet zitten dat onze gasten buiten om naar hun hotelkamer zouden moeten gaan. Dat past niet in onze filosofie.”
B r i n k d o r p e n 34 / 35
Het Brinkgebied in Roden kenmerkt zich als een gebied waarin recreatie, groen en cultuur samen komen. Op de Brink vind je de eeuwenoude Catharinakerk, theater de Winsinghhof en vele terrasjes met uitzicht op Ot en Sien.
en op v e l e b f l t ze Kom he oden ! R n i k n de Bri
Camping & Kanoverhuur de Linderbeek
www.roden.nl
bezoek afspraken maken
Zomerweg 56 7683 PR Den Ham 0546-671422 info@linderbeek.nl www.linderbeek.nl
telemarketing
advertentie verkoop Miranda van der Vegt 06 - 207 15 448 w w w. m i - c o m m u n i c a t i e . n l
e v e n e m e n t e n EVENEMENTEN In de brinkdorpen 1 april tot 1 november Museum Smedekinck in Zelhem In het Achterhoekse brinkdorp Zelhem kun je een bezoek brengen aan Museum Smedekinck. Dit bestaat uit een ensemble van een boerderij, een grote schuur, een werktuigenloods, het Ludgerkerkje en een kruidentuin. Boerderij Smedekinck werd al in 1341 genoemd als leengoed van het door Ludger gestichte klooster in Werden (Duitsland). De prachtig gerestaureerde boerderij en haar schuren bieden sinds 2007 plaats aan de permanente collectie, voortdurend wisselende exposities en themadagen. Je krijgt inzicht in de ontstaansgeschiedenis en leefwijze van de Zelhemmers door de eeuwen heen. Van 1 april tot 1 november is het museum geopend op dinsdag- t/m zondagmiddag van 13.30 uur tot 17.00 uur. Kijk ook op www.museumsmedekinck.nl
Zondag 6 oktober 15e Smokshannerit Op 6 oktober vindt de jubileumeditie plaats van de Smokshannerit. Oldtimers, motoren en brommers rijden dan een route van 70 kilometer door het mooie landschap van de gemeente Bronckhorst, waar brinkdorp Zelhem onderdeel van is. Voor bromfietsen is er een aangepaste route van 45 kilometer. De start is tussen 9.00 en 11.00 uur. Na 12.00 uur staan de oldtimers verspreid in het centrum van brinkdorp Zelhem, waar ook van alles te doen is. De winkels zijn open, er is een modeshow en live-muziek.
Asperge- en champignonmuseum Melderslo Bij brinkdorp Melderslo in Limburg kun je een bezoek brengen aan het enige Nederlandse Asperge- en Champignonmuseum in Nederland. Dit is gevestigd in boerderij “De Locht”. Op de plek van het museum heeft al vijf eeuwen een boerderij gestaan met de naam “De Locht”. Het betekent: rustplaats, een open vlakte in een begroeiing, een toepasselijke naam voor een museum. Bijzondere aandacht wordt in het museum besteed aan het verzamelen, bewaren en archiveren van kennis over en het uitbeelden van vroegere leefwijzen, gebruiken, beroepen en ambachten en de volkscultuur, kortom het Noord-Limburg van vroeger. Kijk op www.delocht.nl
B r i n k d o r p e n 36 / 37
Melderslo Melderslo
Landbouwdorp in Noord-Limburg Brinkdorp Melderslo staat bekend als het Blauwe bessendorp van Nederland. Een kwart van de totale productie van blueberry’s wordt hier gekweekt en geoogst. Akkerbouw is een belangrijke pijler voor Melderslo. Want ook aspergers en champignons worden in de omgeving verbouwd. Het regionale openlucht Museum de Locht laat het belang van de landbouw prachtig zien.
De geschiedenis van brinkdorp Melderslo is vooral bepaald door de landbouw. En dat is eigenlijk opmerkelijk, want de natuurlijke omstandigheden voor het telen van gewassen waren helemaal niet goed. De omgeving bestond vooral uit arme zandgronden en grote heidevelden. De eerste bewoners vestigden zich aan de rand van het hoger gelegen gebied dat wel geschikt was voor akkerbouw. Eeuwenlang waren er slechts enkele tientallen boerderijen en woonden er niet meer dan een paar honderd mensen. De welvaart nam toe, toen de
boeren rond 1900 over kunstmest konden beschikken. Toen konden de heidegronden worden omgezet in akkerland. Het aantal bewoners groeide. Er kwam in 1916 zelfs een school. Er ontstond een dorp. Maar wat is een dorp zonder kerk? De inwoners van Melderslo zamelden veel geld in om de bouw van een kerk mogelijk te maken. Die kwam er in 1921. Tijdens de oorlogsjaren liep de kerk onherstelbare schade op. Pas in 1953 werd een nieuw kerkgebouw in gebruik genomen.
“E e uw e n l a n g wa r en er s l e c h t s e n k e l e t i enBallengooien is nog traditie in Melderslo Pasgetrouwde stellen, die op de eerste zondag na carnaval (eerste zondag van het vasten) vanaf de trappen van de kerk snoepgoed en fruit naar de kinderen gooien, die buiten staan te wachten en heel hard “Bal, bal, bal” roepen. Het is een eeuwenoude traditie in Melderslo, waarvan de oorsprong niet helemaal bekend is. De oudste melding over het ballengooien stamt uit 1836. Het gemeentebestuur maakte zich toen zorgen dat de bevolking tijdens het balgooien meer belangstelling voor alcohol had, dan voor het fruit. Het balgooien zou bedoeld zijn om jonggehuwden aan God te laten vragen om hun huwelijk met kinderen te zegenen. Een soort vruchtbaarheidsritueel dus. Dat zou ook het gooien van vruchten verklaren. Een andere verklaring voor het ontstaan is, dat het balgooien oorspronkelijk diende als compensatie voor de jeugd van het dorp, omdat er geen carnaval werd gevierd, terwijl dat in andere dorpen wel het geval was. De traditie is eigenlijk dat de kinderen hun gevangen snoepgoed bewaren tot na de vastentijd, in een blikken trommeltje. Echter tegenwoordig is het meestal al op, voordat ze thuis zijn.
ta l l e n b o e r d e r i j en en w o o n d e n e r n i e t meer da n e e n pa a r h o n der d m e n s e n . “
16 t/m 19 juli 2019
Zin in vier dagen fietsen langs mooie routes en leuke activiteiten onderweg? Dan is de 54ste RegioBank Drentse Fiets4Daagse, het gezelligste fietsevenement van Nederland, nét iets voor jou! Van 16 t/m 19 juli ontdek je wat de fietsprovincie van Nederland je allemaal voor moois te bieden heeft, zoals bossen, heidevelden, zandverstuivingen, schaapskuddes en ga zo maar door. Plaatselijke verenigingen organiseren voor de deelnemers verrassende optredens langs de fietsroutes. Kortom, tijdens de Fiets vierdaagse kun je lekker genieten! Je kunt kiezen uit de 7 verschillende startlocaties in Assen, Emmen, Diever, Meppel, Westerbork, Dalen en Norg. De routes variëren van 30, 40 tot 60 km per dag. Onderweg is er natuurlijk volop gelegenheid om van alles te ondernemen en te bekijken. En mocht 4 dagen fietsen niet lukken: je kunt ook 1, 2 of 3 dagen meedoen.
Volg ons! RegioBank Drentse Fiets4Daagse is het grootste fietsevenement van Nederland. Jaarlijks trekt het evenement ca. 12.000 mensen en biedt volop beleving in Drenthe. RegioBank Drentse Fiets4Daagse onderscheidt zich door de vele startlocaties en bijzondere routes, passend bij iedere deelnemer.
De Drentse Fiets4Daagse; verrassend, feestelijk, gastvrij, historisch, natuurlijk, leerzaam, spannend, uitdagend, cultureel… én altijd #oergezellig!
bureau van noord-oost nederland Hét
DALEN
noord OMMEN
midden oost
ENSCHEDE
info@comcept.nl
Ommen // Zeesserweg 5
enschede // M. H. Tromplaan 9
DALEN // Hoofdstraat 47
0529 - 71 25 25
053 - 206 86 70
0529 - 71 25 25
comcept.nl
Hét vertrouwde adres voor al uw modeinkopen! Mode voor de vrouw van nu in de maten 38 t/m 56. Onder het shoppen genieten van een Dekkers kopje koffie. Gehele winkel toegankelijk voor mindervaliden. Gratis parkeren. Ruime paskamers. GRAtis ophaalservice.
Van stijlvol tot jong, van maat 38 t/m maat 56 voor elke vrouw. “Gastvrij, servicegericht en eerlijk advies staan bij ons hoog in het vaandel. En de gemoedelijke sfeer die we uitstralen vinden we heel belangrijk”, daar zijn Henk en Hester eensgezind in. Wij willen de klant het gevoel geven dat ze behandeld worden zoals je zelf ook behandeld zou willen worden. Zo heeft Henk altijd wel een kopje koffie klaarstaan en tijd voor een praatje met de partners van de vrouwen die komen shoppen. We hebben een gezellig team, dat straal je uit en dat merkt een klant, aldus Henk. Hester en voelen elkaar goed aan. Sinds 2 jaar werkt dochter Rianne ook in de zaak en helpt mee bij de inkoop. Rianne richt zich met name op haar leeftijdsgenoten. Door gebruik te maken van social media willen wij ook een jongere doelgroep aanspreken, verteld Hester. Tegelijkertijd willen we niet uit het oog verliezen waar we groot mee zijn geworden. Hester en Henk merken dat hun klanten toe zijn aan wat meer kleur. Dan ie er goed nieuws, want kleur gaat het helemaal worden dit nieuwe modeseizoen. Er is een uitgebreid aanbod van diverse modemerken in verschillende stijlen, kleuren en maten beschikbaar. En voor bijpassende accessoires kun je zeker ook bij ons terecht, aldus Hester. Het afgelopen jaar vierde “Damesmode Dekker” haar 90 jarig bestaan. Dankzij onze medewerkers, contacten met diverse modemerken en onze trouwe klantenkring is onze zaak nog altijd succesvol, verteld Hester. We hopen u binnenkort te mogen begroeten in ons modehuis.
Hoofdstraat 53 - 7921 AC - Zuidwolde (Dr.) telefoon: 0528 37 32 88 info@damesmodedekker.nl - www.damesmodedekker.nl
Al sinds 1928 verrassend vernieuwend!
Openingstijden: ma. 13.00 tot 17.30 u di. t/m vrij. 09.30 tot 17.30 u - zat. 09.30 tot 17.00 u