V&D 2008

Viet & D~>e D~c San 2008

ViEft & DQc www .vietdoc.no

ThlfC hi~n Dinh Ngoc Can, Duong Kim, D~ng Bån, Thanh Hi~p, Phq.m Gia L<)c

G6p bai Hoai My, Tam Thanh, Khanh Ha,Uyen Giang, C6 Ngu, Dang Trlnh, Cung Vinh .Vi~n, Duong Kim, M~ch Nha, Doan Mai Tam, Duong Ki~n, Le Nguyen, Ph~m Tfn An Ninh, Blnh Sa, Nguy~ n Van Tha, Thi H~nh , Nguy~n Ng<;>cThu~n , Th~ch

Thu, Nguyen Tien Thanh Nguy~ n Ph~m ThY. Håo, Trån Th1,1y Minh.

Bla: Xuan Huyn h Trong Kim

lien l~c post@vietdoc.no bankkonto: 0539.50.49463

ho~c

Dinh Ngoc Can Utholtvn 46E 1053 Oslo, Norway D~c San Viet & Doc khong

phåi la tieng n6i cua doan th~ hay bat ky t6 chU"c nao. Moi chi phf an loat do Slf d6ng g6p cua cac than hliu va bq.n doc.

mue lue • • Ng6 Nam TY n6i chuyen .. . chuot!

Tha: Sai Gan , Hue, Ha Noi Mua Bong Gi fr LQ>a Chuc nhau Mot Ngay cu6i Nam Buon Tieu Tha Tha: Nh&, Mot Mlnh , M6n Qua Giang Sinh Tha: Rå Nhli, Mot Lån Hai Am Cu6i , Chqt Hieu Ha Noi, mua nU'&c c<;in Tha: Tien Ch i. Mot Ngay Skjetten , Dem C6 Mot Th6'i Tha GQi Mau Tha: Chuc mling em sau mU'ai , Qua T~ng Cho Em lthinin Qamaran Rat Nhieu - Så Mangt Tha: Ph6 toi chieu nay Ng$m Ngui Con D6 Tha: Sea dead , Chut dong di mong, Hanh trlnh doc d<;io Me Lo Tha: Con Tieng Dan , Beo May La ThU' Na Uy Tha: M&i Nh<;ic : Håy Cho Nhau Nl,J CU'O'i

a

a

Nh6m Thl,J'c Hi$n Hoai My Uyen Giang Tam Thanh Th<;ich Thu Nguyen Ph<;im Thy Hao Pham Tfn An Ninh Ng~yen Tien Thanh Doan Mai Tam

3 4 9 10 13 14 18 23 24

Thi Hanh Co NgU'

25 26

Cung Vinh Vien Bang Trlnh

32 34

Blnh Sa Nguyen Van Tha DU'ang Kim M<;ich Nha DU'ang Kien

36 38 46 47

Nguyen Ngoc Thu$n Nguyen van Tha Khanh Ha Le Nguyen Co NgU' Tran Thl,Jy Minh

50 52 58 59 60 66

44

NgO B~n than m~n!

Vao nhfrng ngay cu6i nåm, Nh6m ThlJc Hi~n Vi~t&D9c thu<mg nh~n duqc nhfrng e-mail tu cac b~n vi~t va b~n dQc khåp nai gåi v~ nhåc nhå, v6i n9i dung n~ån ~Qn nhu: Sao Vi~t&DQc!; Vi~t&D9c nåm nay th~ nao?; Vi~t&D9c nåm nay van ttep t\}C ch'? u . .. .

A

'A

Nhling e-mail tuy ngån, nhung n6 mang m9t suc m~nh. N6 lam cho Vi~t&DQc, m9t ta bao con con vån s6ng con. N6 dåy Vi~t&D9c di nguqc cac y nghT cho riing: bao giåy da d~n h6i cao chung, nhuang ch6 cho cac ta bao m~ng ; ho~c: cai thai cua nguai vi~t va nguai dQc ti~ng Vi~t å Hai Ngo~i da qua r6i , l6p nguai tre khong con tha thi~t nfra.

Så di nhfrng e-mail t~o suc m~nh cho Nh6m ThlJc Hi~n Vi~t&D9c d~n nhu v~y, vi n6 khong phåi la nhli"ng lai n6i suong, song kem theo d6 la nhli"ng sang tac th~t gia td. Va th~m chi con cå SlJ d6ng g6p tai chanh cho vi~c ån loåt nfra. Nh6m ThlJC Hi~n chung toi h~t lang cåm o-n da duqc SlJ c<)ng tac cua cac b~n hfru va nhfrng d6ng g6p v~t chåt eling nhu h6 trq tinh thån ttr nhi~u nåm qua.

Lån nay, Nh6m ThlJC Hi~n hån h~nh gi6i thi~u d~n b~n dQC Vi~t&DQC 2008 v6i nhfrng sang tae m6i toanh eua nhli"ng nhå van, nhå tha quen thu9e trong e<)ng d6ng nguai Vi~t eua ehung ta t~i Na Uy, eling dung dip mQi nhå dang ehuån bi d6n mung xuån M~u Ty. Chfm thanh cåu ehue qui vi d9e giå va thfm hfru xa gån eling gia quy~n vui huång m9t nåm m6i an khang, h~nh phue tran dåy.

Nh6m

Th~;~·c Hi~n

Vi ~t&DQc f)~c San 2008

3

Nam TY n6i

chuy~n ...

chuQt!

Hoai My

"~e lwt tieu": Trong 12 con Giap, chu(lt d(rng dau. Thånh tfch nåy khong do tåi nang bay s(rc ll,rc, nh~·ng chi nha, rnanh mung cua chu(lt må thoi. So lå khi muon chon 12 con våt d@ cai quån trån gi an, Ng9c H~ång da c ho. m(\t CUQC thi bo-i qua dong Thien giang. Tftt ca sinh v~t, bftt k@ ac thu hay gia SLIC ho~c sau bQ ... d~u du-qc tham dt,r. 12 con nåo v~ t6i di@m lwn tru6c se tr(mg tuy€n.

Bi~t minh nh6 be l~i y~u 6t, chu(lt ranh månh da lqi dt,mg lue trai con nhå nhem t6i, nhåy len nftp phfa sau tai cua trau v6n to xac nlmng nga ngh~ch. Trau khoe nen bo-i nhanh nhftt. Khi trau våo gån ba ben kia song, chu(lt ph6ng minh len tru6c, ch~y ba chan b6n cing d~n trinb dien Thien Loi. R6i lån luqt m6i t6i trau (Su-u), cQp (Dån), meo (Mao), r6ng (Thin), rån (TY.), ng~ra (Ng9), de (Mui), khi (Than), ga (D~u), ch6 (Tuat) va heo (Hqi). Ttr d6, chu(lt duqc gån bi~t danh Ty va duqc ph?ng lå thu quan cua t~p doån Th~p Nhi Giap dong thai con duqc ca ngqi lå "be lwt tieu", nghia lå con v~t tuy nho nhung c6 bån lånh, khon ngoan. Cung vi nhi~u muu m~o må ngay khi vtra xu6ng h~ gi6i, chu(lt da t~.o duqc ftn tuqng gay khi~p sq. Ch~ng th~ må co nhan ta ngåy xua, khong mfty ai dam loi ten tvc ct:~a con v~t nåy ra må gQi ho~c coi tlmang keu bang "con", trai l ~i ton låm "ong" va dung m(lt ten huy: "Chi". Ba mu6n doa chau me mu6n ran con ... d~u n6i: "Ong Chf ~i, t6i bit n6 di, nåy!" h?~c: "C6 nfn khong, ong Chf nghe thay thi khon!" ... T~i sao?- Xin tlma loåi chuot da bi~t t~n dt,~ng phep thu~t båm si~h hay co.n duve m~nh danh lå ",khftu quy~n" duy nhftt cua n6. D6 lå t~i ngh~ can. Chang nhfrng th~, rang ch~Q~ cfr moi ngåy m(lt dåi ra, nha v~y chu(lt c6 the can n~t ca m(lt tu sach, m(lt ruung quån ao, d~1c ca bo th6c, khoet ca vua lua hoac nha ca m(lt hu g~o. D~ nhu chui!. D6i v6i ·dan que, nhfrng nong sån vll"a k@ lå cå m(lt gia tåi, måt k€

ma

4

Vi~t&D9c D~c San 2008

nhu d6i, ch~t khong kjp ... nhan rang! Bai th~ nguai xua sq chu(lt thi eling hqp ly thoi!

Nhung ngåy nay van minh, nhan gian khong nl:u·ng da c6 cac phuung ti~n båo v~ hcru hi~u do d~c må con ch~ duqc nhi~u lo~i båy chu(lt di~n tu·, thu6c di~t chu(lt thån såu- v~y må thien h~, trong d6 g6m tuy~t d~i da s6 plw nu· vån rftt sq chu(lt. Hoi ly do, khong mfty ai trå lai duqc min!1 b~ch. C6 ba n6i t~i chu(\t c6 long. Kh6 tin!

Thieu gi thu· c6 long x6m xoåm vån låm nguai ta khoai . C6 co bao t~i chu(lt lay b~nh. Kh6 thuy~t pht,~c! Cum gå ti~p tvc de d9a, vån khong ha!n b6t n6i dam me an thit gia cåm. Cho r~ng tha.y chu(lt ... ghe ghe må sao nguai ta !~i cfr ch~ nhieu v~t dt,~ng mang hinh dang chu(\t, ch~ng h~n "con chu(lt" ct:m may vi tinh må tu· chuyen gia d~n ke lang nhång d~u t6i ngåy mfm me d~n ra rai cå tay. "Dua chu(\t" ch~ng lå th(r trai an ngon, '!låt, mi~ng lå gi va con duve phai d~p dung de dap len m~t cho da de them min mang!

Mikey Mouse khong con lå cua rieng h9a si Walt Disney ncra, nhu·ng da tro thånh thåntuqng-chu(lt bftt tlr qua bao th~ h~ cua hang tri~u tri~u tre em (va trong s6 d6 eling khong thi~u ong giå ba cå...) tren khip th~ gi6i. Ngoåi ra trong lanh vv·c hon nhan, nhi~u nguai thfch k~t duyen v6i nhu·ng ai m~ng tu6i Ty, bai vi bån tinh nh~·ng nguaj nåy von chiu kh6 låm lvng, ua "an chac m~c ben", khong thfch dua doi, khoe khoang, c6 cua ,nhu·ng kfn dao. Ong xa tu6i Ty, vq khong lo chong bay bu6m, bai vi chång chi me "cum nhå, "ct:m" vq", chu· ch~ng nuoi tham vQng ... giang h6 v~t tim cua l~ ho~c giao du be b~n. V 9' cåm tinh con chu(\t, tuy bån tfnh hui cl~~t che v~ ti~n b~c, nhung ch6ng du·qc tuung d?i a~ tam, vi chung di~n ho~c di "shopping" deu deu khong phai lå "ngh~ (chfnh) ct:m nång"!

Phan lol_li: Nlm båt c(r sinh v~t nao, chu<)t eling

chia låm "nam be båy m6i " theo thoi gian va bi anh hu·6ng b6i ... phong thuy ch(r khong con gili' duge thuån chung nhu ngåy m6i xu6ng th~ trån.

Tm6c h~t phai k~ th(r "chu<)t b~ch ", gi6ng ... quf tQC, b6i )o~i nay CO long mau trång, bi~t aanh vong lam xi~c, a~c bi~t OU'Q'C trQng dt,mg trong phong thi nghi~m. M9t s6 chu<)t b~ch "de bQc ai~u" thl OliQ'C nhli'ng ngtroi nhå giåu nuoi , cho leo len vai, ~m tren cånh tay, bo khåp ngQc th~ .

D6i thu cua chu<)t b~ch lå "chu<)t chu" hay "chu<)t x~"; gi6ng nåy ban ngåy khong thåy auong vå c6 mui hoi khi~n nhan gian c6 eau: "Hoi nlm chu<)t chu" - lam måt "thanh danh" hQ hang nhå Ty. "Chu<)t c6ng" b~r con, 6 bån vi tlmong chui rue trong c6ng ranh hay hang ngach du6'i aåt. Thi~t tu6ng cån phan bi~t gili'a danh tu· "chu<)t c6ng" vå danh hi~u "Ong C6ng". Nguoi xua ttrang truy~ n ring, vao nhC'rng nam c6 khoa thi, chu<)t tlmong vao l1,1c IQi nhling quy~n thi, g~m nat ca. Quan tmang vi sg c6 t<)i nen kieng kh6ng dam gQi ten n6, chång nhli·ng th~ con cho n6 a6 ngo~i ng~ch va phong cho b~c "Ong c6ng", atrng tren ong a6 th(r thi~t. Nguqc l~i , "chu<)t låt (nhåt)" thi nh6 con, chi nhinh han ng6n tay cai, nhu·ng sinh san nhanh, råt "gi6i" dn pha a6 a~c, quån ao khi~n ca dao phai c6 eau tru eo: "Cha aoi chu<)t låt nha bay - Tang da rai xu6ng thi måy gåy xu'<Jng". Khac v6'i cac gi6ng chu<)t k~ tren, lo<;~i "chuQt a6ng" tuy to xac, nlmng )~i thfch CUQC s6ng ngoai troi v6'i a6ng ru<)ng thenh thang, trang thanh gi6 mat va chi an nMu lua, ngo. B6i th~ gi6ng nåy duge "aanh gia" la s<;~ch se nen nguai nha que vån båy dem v~ lam thit, thui len tham phu·c a~ nåu gia cay ho~c ram m~n a~ an v6'i cå mu6i, dua ci1Ua hay nu·ac rau mu6ng lu<)c våt chanh ... Theo ong Nhåt Thanh va ong Vli Van Khi~u , "th6i an thit chu<)t c6 le do n~n a6i må ra". Hai tac gia nay da vi~t trong cu6n Dåt L~ Que Th6i nhu sau: "N u6'c ta da trai qua bao lån måt mua, n~n ch~t a6i tlmong khung khi~p .

Khi phai nhin a6i a~n såp ch~t thi an thit meo, thit chu<)t tu6ng kh6ng c6 gi l<;~.

Sach V li trung ru y but (cua Ph<;~m Dinh H6) c6 chep v~ m<)t n~n a6i ghe gam khoang nam Tan D~u (1741) nlm sau: "Nhli·ng ngu·ai dfm con s6ng s6t phai b6c v6 cay, båt chu<)t a6ng d~ an .. ." - Sau n~n d6i thoi Nh~t thu<)c nam 1945 6 xfr Båe c6 nhli·ng lang ch~t gån h~t nguoi, xem ra khong con s6t l<;~i m<)t con v~t nåo, k~ ca c6c, nhai , rån, chu<)t, n6i chi d~n ch6, meo .. ." (tr. 101-102).

Trong Jich Slr c~n d<;~i, cac Cl,l'U si quan Vi~t Nam C<)ng Hoa eling da tu·ng bi d6i tri~n mien, d6i "can kh6ng n6i" trong cac lao ru ng1,1y danh la " tr<;~i hQC t~p cåi t~o" cua dang C<)ng san

Båe vi~t nen v6' du'Q'c båt c(r "th(r gi d<)ng d~y" eling an d~ mi~n sao s6ng con. Cach rieng thit chu<)t thi vån luon du·gc ca t~mg la m6n cao luang my vi!

CHU<)T TRONG VÅN CHUONG TRUYEN KHÅU: v6n ban tfnh khep kfn a~n

dQ vi k:Y, chu<)t råt hi~m khi chiu chai. Trong s6 cac con v~t khac, a~c bi~t meo v6'i chu<)t khong bao gio c6 chuy~n d<)i troi chung. Cac "s~ c6" da di~n ti~n qua cac chuy~n c6 tfch nhu sau:

- M6i tii· thu: Ngåy xU'a ngåy xua, chu<)t v6n lå gi6ng linh thieng 6 tren h·oi. NgQc Hoang giao cho chu<)t chia kh6a d~ canh gi li· kho !(ta. Nhung chu<)t då lgi d1,1ng chu·c Yl,!, t~r do m6 kho ru nhau vao an ra rfch bi~t bao nhieu lua. NgQc Hoang bi~t duge, gi~n låm, mai day chu<)t xu6ng h<;~ gi6'i d~ coi låm th6c cho nhan gian.

Nlmng chu·ng nao t~t nåy, chu<)t l<;~i ru nhau vao låm th6c cua ngu·ai ma ti ti an ngay dem khi~n nguoi phai ca than: "Chu<)t kia xua 6 nai nao? Bay gia an lua nhå tao th~ nåy?". Qua chua x6t, ngu·ai mai keu v6'i vua B~p. D<)ng long tråe ån, vua B~p båt chu<)t dem len trå l~i cho NgQc Hoång, tau trinh "s1,1· th~t ph li phang": "Lua cua Troi nhi~u , lua c(ta nguai ft. Cua Troi n6 an kh6ng bao gio h~t n6i, nlmng cua nguoi n6 c(r an mai, åt c6 ngåy h~t ca, nguoi d~n ch~t a6i måt. V~y chung con thi~t nghT, bay gio l<;~i dem n6 v~ Trai vå cho 61uon tren day la phai ."

Nhung NgQc Hoång kh6ng chiu, phan ring: "Ta da du6i n6 ai cho xa, nen khong th~ cho n6 h6i w nli·a... Nhung thoi duge, ta chQ't nghT ra m<)t cach: Ta vån c6 s~n m<)t con meo, nay ta cho nguai dem xu6ng lw gi6'i. Khi nåo chu<)t an lua cua nhan gian thi ngu'<Ji tha meo ra d~ n6 gåm gu· må båt chu<)t xai tai, nhu·ng lue da chan thit chu<)t thi n6 chi dn keu "ngheo, ngheo, ngheo, ngheo" thi chu<)t eling du sg må ch~y tr6n".

Tuy v~y, NgQc Hoang eling lu·u y vua B~p ring du sao meo vån phai thinh thoang "lao d<)ng la vinh quang", n~u cu· "lang thang lå tieu aoi", nen: "Con meo, con meo con meo - Mu6n an thit chu<)t thi leo xa nha"!

Vua B ~ p l<;~y t<;~ r6i om meo xu6ng h~ gi6'i. Qua th~t tu· d6 khi nåo rirlh båt chu<)t, meo l<;~i cfr "gåm gU', gåm gu·"; nhung khi kh6ng v6 au·qc chu<)t, meo l<;~i keu: "Ngheo, ngheo, ngheo, ngheo ... ". Tuy v~y doi khi meo vå chu<)t eling ... dinh chi~n, chi "aåu khåu" thoi , chång h<;~n: "Meo khen ring meo dåi duoi - Chu<)t khoe chu<)t nh6 d~ chui d~ treo".

Vi~t&DQc D~c San 2008

5

- Giai phap ch6ng meo: Cung tu· sau ngay bi

chu<)t h<)i hQp, thåo lu~n tim phuang an "ch6ng meo cult mr&c". Nao ong C6ng, båe D6ng, nao anh Chu, chu Nhåt d~u c6 m~t dong du.

6ng c6ng n6i ti€ng la "ainh cao tri tu~", khai m(:lC O(:li h<)i: Cai gi6ng "d€ qu6c" quai ga kia sa di Chl,lp duqc anh em mlnh, eling bai Trai phu cho n6 cai tai rinh mo va kheo båt len må thoi. Bay gia "nhfm dan ta" mua m<)t cai chuong nho, bu<)c vao c6 n6 a€ khi n6 di ct€n dau, ti€ng nh(:lc phat ra t&i d6, nha th€ ta bi€t duang ... ch(:ly tm&c, thu hoi nhu v~y n6 lam gi n6i ta nfra."

Tu·c thi cå lang chu<)t qu~t duoi, keu chit chit vang d<)i d€ to ve khiim ph~tc cao ki€n cua ong C6ng. Khi da c6 m<)t chi€c chuong nho, chu<)t l(:li hQp thuqng dinh trong tu th€ "h6 hoi phån k.Mi" nhu da thåy duqc anh vinh quang cua "ngay giåi ph6ng" kh6i cai ach meo. Nlmng khi chu tich chu<)t hoi ke nao lanh vinh d~ deo chuong vao c6 meo thi toan b9 d(:li bi€u im thin thit; khong m<)t cai tai nao nhuc nhich, m<)t cai rang nao nhe ra. Mai sau t~p th€ d~u "nhåt tri" giao cong tac cho ong C6ng vi du sao d6 cung la "tu duy dåy chåt sang t(:lo" cua duung s~r.

Nlmng ong C6ng vi~n ly la minh thu<)c gi&i lanh t1,1, c6 dau l(:li di lam cai vi~c tåm thuang åy. Ong c6ng ben d~ Clr chu Nhit vi tin rång v&i khå nang nhanh nh~n l(:li lim m~o v~t h~n se thånh cong vi d(:li. Nhit v<)i vang "thanh khån khai bao" minh du sao cung thu<)c di~n "gia dinh li~t si'', do d6 mu6n ... nhuang "thanh tich cåch m(:lng" nay cho giai cåp "h(:l tång ca sa", t(rc anh Chu. Ong c6ng l~p t(rc cho bi€u quy€t d~ xuåt cua chu Nhit va suy them rång dong t<)c anh Chu v6n hoi ham nen khong du "chåt luqng" a€ meo them an.

Sau khi tå oan khong du-qc tlmqng cåp nghe, anh Chu danh vac chuong di tim meo du vån b!€t hånh d<)n~ nhu v~y la qua li~u linh, d(:li d<)t, day nguy hiem, khåc chi "chu<)t gam chan meo", nlmng vi sq bi gan t<)i "phån d<)ng", Chu ti€p t1,1c li~u m(:lng "sinh Bie, tlr Nam". M<)t !(te !au sau, Chu run Jåy båy nlmng vån mon men l(:li duqc gån meo. Quå th~t meo khong v6 Chu, nhu·ng vi k11ong chiu n6i mui hoi cua n6, meo m&i gåm gu·, nhe nanh, giuang vu6t c6 y mu6n du6i di. Hoång h6n, Chu eim dåu ch(:ly v~ t6ng hanh dinh. Vua nghe Chu bao cåo, h<)i a6ng trung uang chu<)t eling v<)i bo clwy tan lo(:ln; ch~ng ke nao hoi a€n cai chuong dau r6i ...

Va tLr d6, chu<)t v6n SQ" meo, vån hoan SQ" meo mai mai.

lt:ra, meo cång ciim thu qrc d<) loai chu<)t. Båt k€ ngay dem, meo gia tang chi€n dich can quet khi€n chu<)t m&i chao dai la da sq meo. Tm&c hoån cånh åy, hQ hang chu<)t vt:ra cåm thåy nh~tc, vt:ra soi mau gi~n dO'. M<)t hom toan th€

- ChuQt va c6c: Loai chu<)t, du thu<)c gi6ng nao thi t6m tit cung khong ngoai hai thai d9 nhu sau: "Låm let nlm chu<)t ngay - Ut rt:t nlm chu<)t chu phåi kh6i". Bai th€ chu<)t khong k€t b(:ln v&i

Nhfrng lue d6i bt,mg ho~c bu6n tai te, n~ng "tinh hoai huung", meo tlmang h6i tu&ng thu& vang son tren Trai; khi åy meo l(:li cåm thåy gi~n vua B€p kinh khung. Cung bai vua B€p, meo m&i phåi xu6ng duung gian. Nhu·ng t~r bi€t ch~ng th€ lam gi n6i vua B€p, meo chi con cach len vao ... i aa6ng tro b€p a€ trå thu.

- TQi me an cua l:;t: V&i thai gian, meo eling them l&n tu6i, trong khi hQ hang nha chu<)t ngay m<)t sinh sån dong. M<)t hom meo båt duqc m<)t con chu<)t nhåt, dinh an thit. Chu<)t nhåt v6n khon ngoan, van van l(:ly l(:ly: "Båm ngai, mai nhå con c6 gi6. Gia con phåi di chq dang xa mua tom, tep a€ v~ lam c6. Ngai sinh phuc tha cho con, r6i mai xin mai ngai l(:li xai ti~c".

Tinh meo tham an, vå l(:li cung da ngan thit chu<)t, nay vua nghe a€n tom, tep thi them nho rai, ben hoi: "Th€ nhå may cung gi6 a dau?

Chu<)t nhit v<)i thua: "Nha chung con cung gi6 a tren ngQn eau ngoai vuan. Xin ngai s&m mai quå b9 len chai u6ng nrqu, xai tom, tep cho vui."

Th€ la meo thu~n thå chu<)t ra. Sang hom sau, meo d~y th~t s&m, di~n b9 chinh t~ a€ di an gi6.

NhLr11g lue ra wan, treo len ngQn eau thi ch~ng thåy gi cå. Meo du·ng meo keu, meo gQi, meo gao a€n h€t hai, khån c6. Båy gia meo m&i chqt hi€u minh da "to dåu må d(:li", mic lua con chu<)tnhit.

Bai chuy~n tren må sau m&i thanh bai a6ng dao ch€ gi~u meo: Con meo may treo cay eau, Hoi thiim chu chu(Jt ai adu vdng nha?

Chu chu(Jt ai ch(l aang xa, Mua tom, mua tep gi6 cha con meo!

6

Vi€t&DQc D~c San 2008

sinh v~t khåc, tru m(\t lån duy nhåt v6i c6c; nhung sau d6 thåt b<:ti, chu(\t l<:ti hoån toån tra v~ v6i "th~ gi6i rieng" CLia n6. S~r th~ th~ nay: Ngåy xu·a chu(\t lien h~ than m~t v6i c6c. Chu(\t thucmg xu6ng nhå c6c chai, "lai rai ba sgi" cho b6t såu V<:tn c6 . Khi c6c duge tin vg chu(\t vtra sinh dan con dåu Jong nen eling mu6n d~n chia mCrng. Kyt m(\t di~u Ja chu(\t låm t6 a tren ng9n cay nen c6c kh6ng bi~t låm sao len duge.

Khoång thang sau, c6c g~p chu(\t cåi di chq, v(\i cai ma tam tLr v~ u6c nguy~n k~ tren. Chu(Jt cai cåm d(\ng trå loi: "Båe c6 Jong v6i gia dinh t6i nhu th~, th~t quf.

Nhan h6m nay vg ch6ng t6i tfnh Jam ti~c mCrng sinh nMt day thang cho cac chåu, v~y xin moi båe d~n chung vui".

C6c l<:ti trinh bay n6i kh6 khan cua minh, nhung chu(\t cai aa n6i ngay: "Chuy~n nho! T6i c6 cai du6i dai. Båe et! ng~m vao du6i nay, toi len duge thi båe eling len OU'Q'C." C6c cho d6 Ja di~u k~, chåp thu~n li~n. Chu(\t cai et! th~ dung du6i keo c6c len ng9n cay. Khi hai con vtra t6i gån cu·a, chu(\t d~rc ch<:ty ra v6n va: "Chao båe <:t! Bao !au r6i, nay m6i han Iwnh duge d6n ti~p bac t6i tham t~ xå! Welcome!

Moi bac våo chai xai nu·6c!"

Nghe v~y, c6c ma mi~ng tfnh dåp l<:ti, nlmng chua kip n6i thi da rai bich xu6ng dåt khi~n xuang hong gay va xu·ang Ju·ng cong l<:ti.

Bai ly do tren - va eling ter d6, c6c mang b~nh dau Ju·ng kinh nien. Cfr m6i khi tra troi, c6c l<:ti ng6i nghi~n rang than, keu ken kyt!

CHUQT TRONG VÅN CHliONG BÅC HQC: Du6i thoi nha Trån (1225-1400), n~n van h9c nu6c ta phat tri~n n,.rc ra, d~ l<:ti nhi~u tac phåm quf gia. Trong s6 nay cu6n Trinh Thfr do "Trån-tri~u xt:r-sT H6 Huy~n-Qui tien-sinh SO<:tn" ?~n~ ch~· Nom, g6m 850 eau tha LI,IC båt, eling råt n6i tieng.

"Trinh tht:r" c6 nghTa Ja con chu(Jt c6 Jong trinh ti ~t. Day Ja m(\t chuy~n ng1,1 ng6n - do ba con chu(\t d6ng vai chinh; nguai va m(Jt con ch6, m(\t con meo gift vai ph1,1. Tac giå mugn chu(\t d~ tan duung long trong s<:tch, d<:t thuy chung va chl trfch th6i dam ta cua nguoi doi. D<:ti y chuy~n k~ con chu(\t b<:tch g6a ch6ng m(Jt ham di ki~m m6i v~ nu6i con, ch()'t bi m(\t con ch6 du6i. "Nång" phåi ch<:ty våo "ti n<:tn" trong m(\t cåi hang. Kh6ng ngo nai day c6 ga chu(\t dt,~·c.

Lgi d1,1ng ca h(\i " ngan nåm m(Jt thua", nhåt la lue nå y VQ' l<:ti V~ng nha, chuQt OVC ben thå ... "de x6m" v6i nhu·ng Joi d~1 d6 ong bu6m:

... Thuong thay phrjn ga i m(jt minh lang aong! ... Kinh quy~n do i le la thuimg, fJU(YC no-i {lfQ ngpc nu·o-ng vang thi th6i.

Chcing lo m? g6a con c6i, S6m khuya loan phupng no do i nhuong new, Chcing lo liiu c(ft hoa chao, Bu&m gin ong gi il-lam sa o c ho tuy~n ? ...

Nhu·ng chu(\t b<:tch gi åy nåy c1,1· tuy~t, dQa t1,1· tfr d~ quy~t båo toan dt:rc h<:tnh: ... Tang nluit nhi chung, Gili hi~n th& chi m(jt ch6ng, kh6ng hai. ... M(jc ai ong bu6m x6n xao!

Mu&i phdn cung chcing chuyin giao m(jt phdn.

VCra khi åy chu(Jt cai v~, ngo ch6ng minh va chu(\t b<:tch dang di~n tu6ng "gian phu dam ph1,1" ben n6i can ghen. Chu(Jt b<:tch giai bay s~r ngay thiing cua minh r6i rav~, nlmng chu(\t cåi s(rc måy tin. Sau khi sl vå ch6ng tai boi hoa la, chu(\t cai con sang nhå chu(\t b<:tch gay sv c6t y beu xåu. B6ng m(Jt con meo thu(Jc lo<:ti "du con" xuåt hi~n; chu9t. cåi khi~p via, ch<:ty ... t6e kh6i nen nga tum xu6ng ao.

H6 Sinh, m(Jt ngu·oi th6ng th<:to ti~ng .. . loai v~t (!)da nghe duge dåu du6i eau chuy~n , Ji~n v6t chu(\t cai len va du6i meo "di ch6 khac chai".

Sau d6 6ng Jåy loi hay y dyp må ca nggi trinh ti~t cua chu(Jt b<:tch r6i khuyen ran chu(Jt cai v~ d<:tO CU' XU' trong gia dinh : Mulm cho yen cua yen nha, Chcing gi lwn (r thurjn hoa cung nhau. ... Ai an ta nghza n9ng thayt V(Y ch6ng hei p hai m(jt ngay dam quen ... .. . Ddu ch6n$ tram gi(m nghin l~&n, Ciing nen bdm b~mg m&i ran do danh.

M(jt cdu nhin, chin cdu lanh, Ch(r nen "ghen brjy ", crjy minh, crjy c6ng!.

CHUQT VÅ NHÅN THE: Trong Janh vt,~·c ai tinh cLJa nhan gian, chu(\t kh6ng duge may m~n nhu cac con Gi ap khac. Nguoi xu·a duong nlm kh6ng mu6n cho chu(\t dinh Jiu vao vi~c tinh cåm cua minh nen nay con chau chiing thåy c6 måy eau t1,1c ngu· hay ca dao mang 51,1' hi~n di~n cua chu(\t d~ di~n tå chuy~n trai gai . C6 th~ bai chu(Jt chl... pha dam chfr chång gi up ich gi: Chu(Jt keu rue rich trang nnmg, Em ai cha kheo, d~,ing giuimg m? hay.

Gia chu(Jt dtrng quen th6i "keu rue rich" ... v6 tr~t tv thi my da chim trong gifte di~p r6i, d6i ta tha h6 qua giuong nhau må may mua. Chi vi lo canh chu(\t dn quån ao må ba giå phåi thu·c thau dem khi~n doi ta bi "cån tra luu thong".

Vi~t&DQc f)~c San 2008

7

Hån phån d~ bao chO·a cho s~r vo t()i cua minh, phån aL. aanh l~c hl1ong vi~c a~ phong cua ngu·ai, chu()t da toa ri;ip v6'i cac a6i tuvng khac ma t~O nen Sl/ me tin di doan V~ nhQ·ng dåu hi~u tien doan s1,r may mån: ThU: nhdt dom d6m vao nhd, TMc hai chu(Jt nic, thU: ba hoa den.

Tuy nhien, xet V~ khia qnh Xlr th~, chu()t l~i c6 cong vi~n trq cho nhan gian nhi~u kinh nghi~m dang gia. Chång h~n d~ n6i v~ cac s~r ki~n båt kha ch6i cai a dai, ngu·ai xua da loi chu()t nhi;ip CUQC VaO nhQng th~c t~ ... OUUng nhien: Con meo, con chu(Jt c6 lang, Ciiy tre c6 mt'it, n6i d6ng c6 quai.

V6'i nhC'rng ke v6n t~ cao t~ d~i, chi "thåy h~t b\li trong måt ngltai khac, nhlf'ng l~i khong nhi;in ra cai råe trong mit minh", ta c6 man hai kjch giu·a chu()t va khi: Chu(Jt chu che khi riing hoi, Khi mai tra !Oi: Ca h9 may thom!

Va "chan dung" cua m()t con chau LLru Linh, m()t khi da "ngoåc cån eau", hån kh6ng con phan bi~t n6i nhu·ng gl tmoc mit k~ ca 16i v~ nha minh: TLi·u bdt hiy nhon nhon ti chu(Jt Udng ru(JU v6 r6i hit thu(Jc duimg di.

Nhåm che bai nhiing ke da xåu, kem nhung vån kieu ky, lam ra ve t6t d~p, ngu·ai xlf'a n6i: "Chu()t chu !~i c6 d~ huung". Tmang hqp nhu·ng tay gia nhan nghTa d~ b6c l()t ngu·ai, thanh ngii mo tå bång hinh ånh "chu()t d()i VO tr(rng" - d~n khi eau chuy~n va 16 m6i thåy ro tam dia cCm nhung ke giå danh d~o due åy, ta l~i co eau: "Chay nhå m6'i ra m~t chu()t". Nlmng voi nhiing ai OU'Q'C may mån, g~p nai sung suong, chång h~n du·qc lam r~ nha giau ho~c vao lam a m()t nai d€ tham nhung, c6 nhan so sanh v6'i cånh: "Chu()t sa chTnh ~~o (hay hu n~p ho~c IQ mo)". Tren coi dai "tran ai khoai cu" nay thai nao va a dau eling c6 låm ke nuoi åo tuong, åo m()ng ho~c thich "ba hoa chich choe" hay "dao to bua lon" nen h€ c(r d~ ra vi~c gi thåy d~u qui mo, vT d~i nhung r6i k~t cu()c råt tåm thuang, chång dang gi. Cånh tl1qng nay c6 nhan mia mai la "dåu voi dit chu()t"! ...

Va con nhi~u tmang hqp khåc nG'a, ngu·ai va chu()t vån c6 s~r hqp tåc ch~t che, theo d6 ngu·ai c(r quan sat dung nhan, dång di~u hay cCr chi cua chu()t d~ khong nhu·ng ta chan kheo leo "d6ng 8

Vi~t&DQc f)~c San 2008

lo~i " rna con l()t trån sau såc OU'Q'C tam ly thien h~. Bai th~ nay con chåu, chung ta nhi;in thåy

cac nhi;in xet d6 cua c6 nhan chång sai "m()t ly 6ng ql" nao!

TRANH TET: Vao m6i djp d6n xuan, nguai Vi~t thuang trang hoång nha cu·a. Trong s6 nhli'ng vi;it d\lng dung d~ to di~m gia thåt kh6ng th~ thi~u tranh T~t. N()i dung cua cac bu·c 11Qa dan gian nåy thuang nhåc d~n cåc di~n tich trong chuy~n c6 ho~c d~ ca~ luan thuang d~o ly gua glf'an& cåc bi;ic thånh bien. Nhu·ng tranh Tet ay con bieu l(} long khao khåt Clla nguai binh dan v~ m()t cu()c s6ng vinh than phi gia ho~c nhu·ng uoc ma con chåu du·qc m()t tuung lai xån l~n, theo d6 ngåy xua chi c6 m()t con du·ang duy nhåt d~ ti~n than, åy la thi d6 va ra lam quan.

Bue tranh chu()t "Vinh qui bai t6" la m()t thi d~1 di~n hlnh. HQa sT ve cånh chu()t sau khi di;iu Tr~ng Nguyen tro V~ que quan va duge c()ng d6ng chu()t cåm ca, go chieng tr6ng d6n moe linh dlnh. Di~m kh6i hai nlmng råt y nhi la tac giå nhan djp nay da t~o nen cånh hoa binh kh6ng chi giu·a chu()t v6'i chu()t rna cå voi meo, ke v6n la tu thtJ truy~n ki~p cua hQ hang nha Ty. Bai th~ ta thåy dam chu()t con mang chim, ca d~n bi~u chu meo. Tren bu·c tranh c6 d~ hai hang chii: "Thu· b6i d~ ngu: chi, chi chi", nghTa la dan chu()t dang ca: chit, chlt, chit. "Mieu nhi thu 1€: mu·u, muu, mLru", nghTa la chu meo giii I€: meo, meo meo. Tranh T~t dan gian nay con duve gQi lå tranh "Dam woi chu()t" - chic hån trong tranh co cånh " ng~ra anh di tm6'c, vong nång theo sau", nghe nlm con vang vång dau day lai d~1 khi dåy khieu khich: "Anh eima thi d6 thl chua d()ng phong". N6i cåch khac, n~u g6m ca hai ten gQi cua bu·c tranh l~i , ta phåt giåc ra du·qc giåc ma thåm kin cCm båt cu· thu sinh nåo ngåy xua, d6 lå: "f)~i dang khoa - ti~u dang kl1oa". Tham lam thi;it, nhung cCing ... håp dån låm thay!

Hoai My

tho· U yen Giang

SaiGon Xu nguai nhfrng SQ' gia bang, v€ que mot chuy~n nga rång kha han.

Nga dau vua d~n SaiGon, Nång loang loang do, tran tron m6 hoi.

Xa que, nh& dung, thuang ng6i v€, nghe than th~ ra rai nhu thieu.

Lang thang d~o ph6, bu6i chi€u, Nguai d6ng nghin nghit, d~p diu ban bu6n.

Nguqc xu6i, ai eling v<)i vang, Xe chen banh clwy, doc ngang lach bua.

Quen chan, ngang quan Cii Chua, Nh& ly tra sua, nh& mua la bay.

Sai Gon, ma b\li nhu may, Kh6i tung nåm m~t, nång xoay via he.

Ra duang, mi~ng bit, dfru che, Måt thao lao rna, coi xe thet gåm.

Gi~t minh ... nh& thua xa xam, Nh& eau m(( d~n: N6i nang h,ra lai!

Hud Truang Ti€n. Nui Ngv. S6ng Huang ...

Qua bao dau b~, tang thuang. vån con.

Can chi .. . Ta l~i thåy bu6n?!

Nåm m6 t~p th~ ... Bi~t ch6n nai nao?! o o

Hoi nguai. Nguai v<)i cui dfru, Hoi cay. Cay chilen cao: Hoi trai!

NghT gi? May l~ng la tr6i!

Nh& gi? Ta chqt nhu nguai .. . ngån nga!

(Ti €p theo trang 37)

Vi~t&DQc f)~c San 2008

9

Mua Dong Gi fr Lira (suy nghl vJ curc thiing trdm etla HØi Ngu·o·i Vift Tj Nftn)

Tam Thanh

Nam nao nguai dan Oslo cung cha dgi m(>t 'Gi ang Sinh triing', triing tuy~t. Nlmng nam nay chl c6 suang triing v€. Suang bang tr6 bong ph u kin rCrng nui va nhi:rng cay tung trong vuan nha.

Khoång tram nguai Vi~t Nam, gia nhåt c6 le la t6i, tre nhåt la m(>t chau gai chua dåy m(>t vong con giap, dung tru6c toa d<;ti su· Trung Qu6c.

V6i bi~u ngi:r phån d6i Vi~t c(>ng ban nu6c va Trung c(>ng cu6p nu6c. Ong gia nhåt hoi c6 be nhåt "Chau kh6ng di h<;>c a?" "Con duge nghl h6m nay." "L<;~nh nhl?! " "Chfn d(> trCr dåy, 6ng!"

"Chau di v6i ai?" "Ong n()i con, ba ma con!".

T6i quay sang 6ng gia du·ng c<;~nh dang t<;~m nghl h6 d~ theo d6i eau chuy~n. Doan chung 6ng chinh la 6ng n()i cua chau be, t6i n6i : "Chao anh, anh dua ca nhå di bi~u tinh. H~t y!" " Phåi v~y chu." China out of .. Vietnam!!! M()t c6 gai d6i tam dm Ca Vang ba SQC do vu·a nhåy nhip vu·a h6 l<;~c gi<;>ng. D6ng bao h6 theo, phun kh6i.

Ong n()i tum tlm cuai n6i "Anh ne, minh clm6i oan th~ng Tau c()ng." "Th~ nao, anh?" "Th~ng Tau c()ng lån nay n6 dau c6 an cu6p! N6 nh~n qua bi~u cua Vi~t c()ng th6i. Ngay xua Sa hoang ban Alaska cho My, kh6ng bi~t dån Nga c6 bi~u tinh phån d6i kh6ng? N~u c6, thi phån d6i ai?"

T6i ch6p ca h(>~: " Al,aska cung lå m(>t tron~ cac ly do chinh khien trieu d<;ti Sa hoang st,~p d6. Ke ban nu·6c tm6c sau cung tieu tUng, t<;~i sao anh vån dit con chau di bi~u tinh?" "D~ gii:r Ju·a ... " nguai b<;~n gia trå lai g<;>n, quay sang nhin h(>i tru·ang Nguy~n Minh Tuån dang dm xåp giåy in lai nh<;~c hat c(>ng d6ng, bån sao thu trå lai cua B(> Ngo<;~i giao Na Uy, va bån khang thu ...

Cau trå lai bf hi~m cua ngu·ai b<;~n gia va guung m~t måt ngu nhi€u dem cua h()i tru·ang Tuån k11i~n t6i suy nghl th~t nhi€u.

Giu·a tru-a m()t ngay lam vi~c cua m(>t thanh ph6 c6 5 ngan ngu·ai Vi~t må duge tram nguai di bi ~ u tinh lå qui r6i. NhLrng h6i tu6ng !<;ti nhu·ng nam xua, thåy hai ti~c. Anh Phi Ng<;>c Hai sang l ~p va lam h()i tru6ng ( 1979-1984 v6i danh IO

Vi~t&D<;>c D~c San 2008

xLmg H(>i Thån hu·u), c6 h()i quan, c6 bao Vu·qt S6ng, c6 chi h()i toån qu6c. Anh Ph<;tm Ninh Nhi~m (ky 85-87), cåi danh thanh H()i Nguai Vi~t Ti n<;~n t<;~i Na Uy, phat tri ~n sau r(>ng han, c6 nhi:rng cu()c t~p h<;>p ca ngån nguai, duge Qu6c Vuang ti~p ki~n. Anh Nguy~ n Van Dåm (nhi~m kY 88-90) gii:r duge w sinh d()ng d6 qua thai anh D6 Van Thånh (nhi~m ky 90-94) vån ti~p t~1c, c()ng them vi~c phat tri~n d6i ngo<;~i , nha m(>t ban chåp hånh da s6 trf th(rc tre. Nhi~m ky anh Låm Ba Thiing (95-97), nam dåu con sinh ho<;~t, sau d6 l ~ng le. Trong lue h()i ngu, thi ben ngoai c6 nhi€u bi~n c6 th6i thuc, nen c()ng d6ng cåm thåy s6t ru()t, aa tlf d(>ng tt,~ h<;>p va ph~1c ho<;~t. Nhån s6 trong d<;ti h()i kh6ng d6ng nhung thånh phån tham dlf toån nguai tfch ClfC, nhi~t tam, d~c bi~t c6 Slf hi~n di~n CLia håu h~t thanh vien ban chåp hånh tåt ca cac nhi~m ky tru6c va hai vi lanh d<;to t6n giao. D<;ti h()i båu anh Le Van Minh låm hQi tru·ang. H()i tru6ng du h(>i vao tinh tr<;~ng 'chi t giå - skinndød', trong 6 nam' "Gii:r Ju·a ... " t6i nhiic !<;ti lai nguai b<;tn gia, va nghl ti~p ... Cach nay ba b6n thang, Nguy~n Minh Tuån di~n thol;li cho t6i, n6i "A nh, minh phåi ph~1c hol;lt H()) N~uai Vi~t Ti Nl;J.n m6_i duge! " T6i cåm thåy tam long ngu()i l<;~nh ve chuy~n h()i he tang len them du·gc dam d() C. Nhung do kinh nghi~m , t6i kh6ng d~ cho long minh tang nhi~t d(> qua da, du la nhi~t d(> bi~u ki~n. Dang con nghi ho~c xen lån hy v<;>ng, thi ngåy 23.8.2007, m(>t gi<;>ng Il;! g<;>i di~n tho<;~i mai to i tham gia m{)t CUQC 'd6 i thOl;li '. d tu6i nåy toi qui nhåt cai tam binh yen. T6i dang tim cach thoai thac, thi nguai di~n tho<;~i n6i "Chau lå Trån Di~m Ki€u. Båe di d6i thol;li thi m(f chau nåu ph6 cho an." "Å, Trån Ki€u qu~y tren Qu6c H()i, dua 185 ngu·ai Vi~t sang Na Uy ...

Trån Ki€u bi c6ng an Vi~t c()ng låm vi~c ... va ngay t<;ti Na Uy u6ng ca-phe v6i ai, mua son phån 6 dau cung bi Vi~t c()ng theo d6i ... thi bac

sån sang g~p, " mi~ng toi n6i v~y, nhu·ng trong b1,mg chi nghT t6i ph&. Ki~u bao tin chu tich nu6c Yi~t Nam såp chfnh tht:rc vi~ng Na Uy. M(>t chfnh khach Na Uy hi~n di~n hoi "Nguoi Vi~t cac b~n c6 mu6n tay doi n6i chuy~n v6i Nguy~n Minh Tri~t hay kh6ng?" M~c du duqc an to ph& ngon han Ph& 14 a Paris, toi måc nght;n. H6m sau t6i bao cao l~i v6i Tuån, lue d6 la t6ng thu ky cua Lien h(>i Ngu·oi Yi~t T1,1· do (m(>t h(>i k~t hqp nhi~u h(>i doån , da s6 cua dång Vi~t Tån). Lien h(>i n6i 'NEI', dLtang nhien.

Nhung nhin toån b(>, Slf th~ kh6ng hoan toan ... 'duang nhien'. V6i uy tfn cua co trong chfnh gi6i Na Uy, n~u Di~m Ki~u g~t dåu n6i "T6i sån sang d6i tho~i v6i Chu Tich Nu·6c Vi~t Nam" thi Nghi quy~t 36 cua c(>ng sån da duqc th1,1·c hi~n duqc m(>t bLt6c dai t~i Na Uy. Vi v~y, vu·a bi~t an Di~m Ki~u da n6i kh6ng, t6i vl.ra cåm nghi~m duqc loi keu g9i cua Tuån th~t dung lue. Cåm nghi~m åy, chu vi thuqng t9a Thfch Tri Minh, linh m1,1c Huynh Tån Hai, Lien h(>i Nguoi Yi~t T~r do, Dång Yi~t Tån, H(>i Åi ho·u C1,1·u Quån nhån Quån ]!fe VNCH, H(>i Cao nien, H(>i Pl11,1 nC'r ... da thåy tl.r låu, va cung nghT nen ph1,1c ho~t H(>i NVTNNU d~ c6 m(>t h(>i doan qui t1,1 m9i nguoi, kh6ng phån bi~t tin nguang, chinh ki~n.

Chu nh~t ngay 30.9.2007, m(>t bu6i chi~u thu mu(>n, nång thu ng~p ngu·ng khong mu6n tu· gia d6i th6ng Mortensrud, cu(>c D~i h(>i Ngu·oi Yi~t Ti n~n Vung Dong Na Uy qui 11,1 nhfrng guang m~t cO va m6i. Cu(>c d~i h(>i nay khac nhOng cu(>c h9p khac a ch6 nhi~u ngu·oi tre nhi~t tårn, nhi~u phl,l no· m~nh d~n, va it ban cai quanh co.

Anh Binh ghe tai toi n6i "Lån nay h9p cai gi cOng ngån g9n, dut khoat ... Gi~c t6i nha r6i," anh woi them. M9i nguoi d6ng y r~ng d~ d6i ph6 v6i ' gi~c' lån nay chi c6 m(>t nguoi c6 khå nang lam tu l~nh, va phåi båu nguoi åy vao chfrc v1,1 h(>i truang H(>i NVNTNU/Yung D6ng: Nguy~n Minh Tuån. Anh la m(>t nguoi can dåm, m(>t g~ch n6i giO'a th~ h~ tre va th~ h~ gia, m(>t diy cåu giO'a Na Uy va Vi~t Nam, m(>t ki~n true su· bi~t st:r d~mg v~t li~u va len m6 hinh. Tuån la m(>t ki~n tru·c SU', trong khi nguoi d~i su· phi chinh thU·c cua c(>ng sån Yi~t Nam a Na Uy eling la m(>t ki~n true su. M(>t tinh co thu vi , t6i dang nghT nhu th~ va tUrn tim cuoi thi nghe ti ~ng th& dai thu·on thLrqt d~ng sau. T6i quay l~i xem ai vao gio phut nay må con kh6ng tin nhi~m Tuån, thi ra la Ky Lan, vq Tuån! Ky Lan n6i "Chi m6i 6m trang web VietNo th6i må anh åy chi ngt:1 m6i dem 2-3 ti~ng, båy gio 6m cai h(>i vao thi ... " Ky Lan bo lu·ng cåu n6i. Toi cOng tM dai th6ng cåm, r6i quay len låm båm "Tu·ang chi a Vi~t Nam m6i c6 v~1 om! " Toi

låm båm chua xong thi Tuån da thanh !~p xong 'n(>i cac' : ph6 n(>i v1,1 Låm Ba Thimg, ph6 ngo~i v~1 Huynh Thi~n Hai , t6ng thu ky Plwm Ba C6ng, thu quy To Thi Bay, t:1y vien xa h(>i Trån Thi Hi~u. Sau nay c6 chut lån cån trong vi~c thay d6i nhi~m Yl,l giO'a Huynh Thi~n Hai va Nguy~n Ng9c Kha,ng; nlmng chfnh cach gi,åi quyet em dt;p khien toi cåm phl,lC tinh thån khoang d~t cua Hai, Khang va Tuån, va t1,1· nhu n~u minh tre l~i 20 nam chua chic minh hånh xt:r dang hoang duqc nhu th~. Tinh thån dån than tr& l~i cua anh qru h(>i tru&ng Låm Ba Thång cOng lån1 nhi~ u nguoi cåm ph~1c. Toi cOng ån h~n vi nhOng loi trach m6c khi anh an binh båt d(>ng trong nhi~m ky thu· hai (nhi~m ky thlr nhåt anh da lam nhi~u vi~c t6t d~p , nhu· vån duy tri to Vuqt S6ng va h(>i quan, vån t6 chfrc d~i h(>i th~ thao båt dåu tl.r thoi anh Hai , anh Ninh .. ).

Vi thoi gian chuån bi ' d6n ti~p' Nguy~n Minh Tri~t qua gåp rut, ban chåp hanh va anh chi em thi~n nguy~n ban b~c v6i nhau toan b~ng i-meo.

Trong lue vi~t i-meo thi Nguy~n Minh Tri~t vi~t tit thanh NMT rna Nguy~n Minh Tuån cOng thånh NMT. C6 th~ d9c la ' Anh Em Ta', nhung troi kh6ng d(>i chung, lam sao c6 th~ lam anh em? M(>t anh d~ nghi g9i h(>i tru6'ng cua ta la NMT-kh6ng-ro, con chu tich c(>ng sån Yi~t Nam la NMT-ro. Trong nhO·ng vi~c ma phe NMT-ro chuån bi, cht:mg ta chi bi~t h9 moi cac doan th~ va doanh gia Vi~t Nam tham d1,1· ti~c ti~p tån. Trong s6 nhO·ng nguoi duqc moi rna tl.r ch6i, c6 Trung Tårn M1,1c Y1,1 Yi~t Nam, H(>i Ph~t Giao Y_i~t Nam Th6ng N,håt l':la uy, hai t? chu·c 16n nhåt, gian tiep bao gom håu het dån s6 Vi~t Nam t~i Na Uy. ~(>t t6 chu·c .ton ~iao khåc da nMn loi, chi bao gom m(>t thieu so, ft tham dlf vao sinh ho~t c(>ng d6ng Yi~t N,am. Tron~ Vi~c moi mQC nay, ta nh~n ra m(>t dieu - ban to chU·c va ki@u v~n cua c(>ng sån ho~c qua l~c quan, ho~c thå bong b6ng tham do. T6i cho la h9 l~c quan. S~r l~c quan dlfa tren bao cao lao cua 6ng ' d~i bi~u Yi ~t ki@u Båe Åu'. Ong nay (nhu tren da n6i, cOng la ki~n trt:1c su') da d9c m(>t bai tham lu~n v~ tinh hinh Vi~t ki~u Bie Åu tm6c D~i h(>i Dang, trong d6 n6i r~ng gi6i tre t~i Oslo Ga thip n~n hu6ng V~ que !mang va Dång, trong khi thlfc w bu6i thip n~n horn d6 nhim t6 cao c(>ng san VN vi ph~m nhån quy~n.

T6i it nghieng v~ giå thuy~t thå bong b6ng tham do, vi d6 la m(>t chieu nguy hi~m. Nu6c chu nhå, nhåt la chu nha dån chu van minh, se nhin vao thai d(> ti~p d6n ct:m ngu·oi dån (k~ ca ki@u dan) rna di~u chinh din luqng kfnh trQng d6i v6i khåch. N~u d~ cho nu·6c chu nha nghe thåy ti€ng 'NEI takk ' cua cac h(>i doan VN, 6ng chu Vi@t&DQc D~c San 2008

Il

t!ch NMT-ra se måt m~t. Hin ban ki~u v~n eling bi€t H<)i PGVNTN va Trung Tam MVVN la ai va dfrng v! trf nao, må hQ vån mai, c6 nghTa la hQ tin (ttr th6ng tin sa i lc;tc) se nh~n duve ti€ng 'ja takk' NhLrng Ph~t giao va C6ng giao 'Nei takk'. C<)ng d6ng eling gi an ti€p trå lai kh6ng d6i thoc;ti, va nha '6ng chfnh khach trung gian' nhiic nhå chfnh quy~n Yi~t Nam nen d6i thoc;ti v6'i d6ng bao va dan oan ben nha. Ban ki~u v~n l<;1i danh hai duqc cu<)c chuån b! kha qui mo, må b~ m~t lå khang ngh! tlm cua C<)ng d6ng gfri Qu6c h<)i va Chfnh ph u Na Uy. o

Gio·a hk khf th€ c<)ng d6ng dang len va san sang nghenh ti€p NMT-ra, thi B<) Ngoc;ti giao Na Uy th6ng bao chu t!ch Vi~t Nam huy b6 cu<)c vi€ng tham Na Uy dlf d!nh vao ngay 14.10, ly do 'tai nc;tn du Cån Tha'! C6' th~t hay c6' gi å? Cåu s~p ngay 26.9. Cho ring Ngai chu t!ch di t:1y lc;to m<)t bu6i, hoi 6ng thu tu·&ng Nguy~n Tån DOng vai eau, n6i di~n thoc;ti v6'i dc;ti sfr Nh~t (nu6'c vi~n trq xiiy cåu) ... mau me khac nO'a thi cung Iiim h€t l tuån. Con t6'i 18 ngay nO'a m6'i len duang, c6 dn hoån m<)t chuy€n c6ng du v6'i doan ruy tung 200 nguai, duqc chuån b! cå nam tm6'c kh6ng? Vi v~y, kh6ng phai thi€u can c6' må nhi~u ngLrai cho ring NMT-ra huy b6 chuy€n c6ng du vi thåi d<) quy€t li~t ch6ng d6i ct:1a c<)ng d6ng nguai Na Uy g6c Vi~t. D6 la hoa qua dåu mua cua toan th~ c<)ng d6ng, d~c bi~t cua H<)i NVTNNU m6'i ph1,1c sinh.

Sau 'tr~n' åy lc;ti t6'i nhi~u vi~c khåc khi€n cho ti€ng thå dai ct:m Ky Lan cång dai them, nhu·ng hai bån tay ch! vån d?t sau Iu·ng ch6ng. Ti~c Giang Sinh cua H<)i va cac H<)i bc;tn då tc;to nhO'ng gib phut thu giån, nlmng råt ti€c t6i kh6ng duqc huång båu kh6ng khf åy, chiic lå råt dåm åm. Chi bi€t ban chåp hånh cu6i eling duqc di~u chinh va b6 sung råt hung Mu: H<)i tmång Nguy~n Minh Tuån, h<)i ph6 ngoc;ti Yl,! kiem uy vien thanh nien Trån Th! Di~m Ki~u, h<)i ph6 ngoc;ti v~,~ Lam Ba Thång, t6ng thu ky Phc;tm Ba Cong, thu quy To Th! Bay, uy vien thong tin bao chi Phc;tm ST Vi~t, uy vien t6 chu·c Nguy~n Duy Hoan, ban xå h<)i: Nguy~n Ng<;>c Bfch, Trån Th! Hi€u, Nguy~n Van L<)c, Quach Olm Hoa. Ngoai ra, nho·ng nguai lue nao eling h€t long v6'i c<)ng d6ng nhu Phi Ng<;>c Hai , Phc;tm Ninh, D6 Duy Huynh, Nguy~n Van Quy, Doån Don, Nguy~n Dfrc ThQ, Nguy~n Ng<;>c Khung, Trån Khång v.v ... d~u theo lai d~ ngh!, h~u thuån cho BCH trong vai tro tham vån.

China out of Vietnam ... t6'i phien Hai va Cu·ang ho. Chau be gai vån du·ng cc;tnh toi ho theo. Trån Ki~u va my d(rng xa xa ben kia eling ho. Toi

nghT khi Tuån m~t moi , se c6 nguai da ganh khong? Phåi c6. Cfr xem m<)t tårn long nhu sau: Hu-&ng mlit tr6ng vd noi c6 hu·ong Lor;g aau mdt mr&c dc;z sdu v1,wn~ Dat dan nha nu&c toan xam chiem Liinh thJ lc;zi aem hdn ngoc;zi bang Ta nh& 6ng cha xua d1,mg nu&c BJn nghin n{un dy su con ghi Lam nguai dan Vi?t sao ta niJ Ngoånh m(lt tam nga nh1,1c thd ni

Tite gia lå Trån Th! Hi€u dang cåm bi~u ngO' 'Truang Sa Hoimg Sa thu(Jc Vi?t Nam ', co gai ttrng tuyen b6 "Cac båe cac chu di dau chau cOng theo, bao gi chau eling låm."

NhO'ng ng<;>n den Giang Sinh !ung linh trong khung CLI'a s6 nha va ph6 phu·ang, toi nghT t&i T€t Vi~t Nam. Que cli xa vai vqi. V~ tham thi råt phfrc tc:tp, chi ki€m m<)t ng1,1m nu6'c tinh khi€t må u6ng då kh6, lc;ti c6 th~ b! c6ng an theo doi nlm hQ c6ng khai d<;>a - "Cac anh dtrng tuång nha, cac anh lam cai gi ben dåy ch(mg t6i bi€t h€t" (theo bao Dagbladet). Gia dinh va h<)i doån kh6ng thay th€ du·qc que !mang to lon leia; tuy nhien, n€u HNVTNNU hoc;tt d<)ng duqc phån nao nlm c<)ng d6ng Vi~t Nam å Uc, Canada, My, thi n6 eling lå m<)t bu dåp, ft nhåt lå ngan ngCra duqc nhO'ng h<)i doan båt chfnh, mc;to danh ba con d~ ph1,1c Yl,! dång c<)ng sån. HNVTNNU ngay nay då sang m<)t giai doc;tn mai . N6 phåi lå nai giD' Iu·a. Ng<;>n lt:ra cua con tau vuqt bien tren Bi~n Dong. Ng<;>n lua cånh giac nha dm quy~n trong mr6'c khi luang tri hQ lu ma. M<)t hi~n tuqng ph6 c~p trong cac c<)ng d6ng t! nc;tn : cång ngay cåc h<)i ai hO'u cång mQC len nhi~u va sinh hoc;tt dåm åm, thiin tinh. Mc;tnh nhåt c6 le lå cåc h<)i ai hO'u hQC sinh, sinh vien va d6ng !mang.

Tc;ti sao? T6i nghT lå båi vi nai d6 chung ta cåm thåy tre lc;ti, nai d6 chung ta tim lc;ti g6c r~. R6i se d€n m<)t lue nhfrng ngu·ai t! nc;tn Vi~t Nam m<;>c r~ tc:ti Na Uy se nu6i ti€c nhli·ng ngay xa xua thiin ai må chi nguai Vi~t å Na Uy m6'i chia se v6'i nhau duqc. Tc:ti sao chung ta kh6ng chia se v6'i nhau ngay tu· biiy gib?

Nghe chau be ho då khan ti€ng, t6i du·a cho chau m<)t vien kyo Ricola: "Ong c6 m<)t giåc ma gi chau bi€t kh6ng?"

"Dc:t, 6ng ma trung lotto jackpot?"

"Khong, ti~n huu 6ng tc;tm du s6ng va di du l!ch r6i , kh6ng cån jackpot. 6ng ma muai nam sau n€u 6ng con s6ng, cåi H<)i nay vån con, va chau u·ng cu· h<)i tmång, 6ng båu cho chau .. .

Chau di dau 6ng eling theo."

Tam Thanh 12

Vi€t&D<;>c D?c San 2008

Tho·... chua Ngay T~t!

Chuc nhau Irn rna nghe, cåc bå chUc nhau : Ta nhåt, b6 nhi... vån tre la u!

Thoång nhin c(r nga con con gå i!

Ra ducmg ... Låm b6 ngång då u rau!

Irn rna nghe, dt,rc n,ra chuc nhau: Mi~n cån ti~n b~c vai nha låu, Chi mong va duge dam "b6 nhf".

V Q" minh rna thåy, "chåu" OU'Q"C mau !

Im rna nghe, quf Ct,l chuc nhau: H6i xuan lån nu·a cho b6t såu.

M(>t ph ut huy hoang r6i "ngoeo" s6m, Con hun xiu €n, chång tai dau!

Irn rna nghe, gi6"i tre chuc nhau: Nhftt tri an chui, chång bu6n dau, B6 bich, nhay nh6t, xe th(r xjn ...

Ai rna dt,tng d€n, oånh b€ dåu!

Irn rna nghe, chUng ta chuc nhau: Chång lo nhin tmac, ng6 dang sau, Khong sq kht:mg b6 hay d(>t tu ...

An vui - H~nh ph uc - Kh6e nhu trau!

Th~ch

Thu

Vi6t&D9c D~c San 2008

13

,

'

M(}t Ngay Cuoi Nam Buon

Hom nay co Yen dua tl,li h9c tro l&p hai v~ nha co c hai nhu· da h(ra tir tm6'c. Oi thoi! Tl,li n6 ch~y råm r~p trong nha, banh k(fo thi rai vai dåy san. Ciing hen la chl c6 måy co tro a nha, ch(r khong thi thåy Lan ciing phåi dien dåu v6'i tl,li n6. N6i thi n6i v~y thoi, ch(r n€u c6 ong thåy a nhå. thi chlic tl,li n6 kh6ng dam qu~y nhu v~y dau. Guang m~t nghiem nghi cua thåy Lån lam cho dam h9c tro dam ngan, cha th~t ra thl thåy ciing khong d@n n6i nao. Hom nay dung la viing chu nha, ga m9c duoi tom! Tl,li n6 dua gian, het ho vui nlm T@t.

Nan nl råt nhi~u lån v&i du ly do, hom nay chung mai thoa man nguy~n v9ng, ciing nho hai tuån tru6'c, co Yen da d~i d9t dua th~ng San v~ khi da man gio h9c ma thåy n6 lui thui ng6i m<?t minh ch~ng c6 d(ra b~n nao. Th~ng San mai tir Yi~t Nam duve båo lanh qua, m<)t chii' ti@ng Na Uy ciing khong bi@t nen n6 eima c6 dua b~n Na Uy nao, sau gio h9c co Yen thi n6 phåi ng6i cha ba n6 t&i ru&c. Thåy v~y nen co Yen mai g9i 14

Vi@t&E>Qc E>~c San 2008

di~n tho~i n6i ba th~ng San hom åy khong phåi t&i don, må. co se dua n6 v~ t~n nha sau khi cho no a nha CO chai dqi ba n6 di hQC V~. f>i~U nay lam cho nl1iing d(ra h9c tro 16'p hai mau mau nlim låy ca h<)i. Tl,li n6 ly s~r r~ng th~ng San con lon han t~1i n6, T~i sao th~ng San duve t&i nha co må. tvi n6 l~i khong ca ch(r? Chan tai vi nghe nhO·ng ti@ng dn nh~n må. dam h9c tro råt kien nhån ~~~ di l~p l~i , co Yen danh chiu thua du·a tvi n6 ve chai cho xong chuy~n.

Nhu·ng c6 m<)t d(ra trong b9n khong hoan toan boa nh~p vao cu<)c vui cua cac b~n , d6 la con Hoang Tram. N6 di vong vong h·ong nhå., tho dåu vo ngåm nghia tl.rng cai phong va cu· tåm tite khen sao må. nha co r<)ng qua! Khi da h@t gio phåi ra v~, ,Hoang Tram ng6i tron!); xe v6'i gu'O'ng m~t tram ngam ch(r khong ly lac n6i dt:1 th(r chuy~n nlm thu·ong ngay. M9i lån, n6 tia lia di mi~ng, cai gi ciing hoi, ciing k@. N6 n6i nhi~u qua, nhung vi cach n6i chuy~n cua n6 c6 duyen, n6 bi@t d~t nho·ng eau hoi råt kh6n ngoan

nen co Yen khong no la m~ng n6 bao gib.

Khi co Yen då du·a nhu·ng b~n h9c tmang khac ve, chi con l~i Hoang Tram va thing Ujnh. Ujnh quen nlm mQi khi, mo cll'a xe tfnh leo len ng6i bang tru·&c ben qnh co Yen, nhung Hoang Tram då dong d~c biio: Ujnh ng6i d6 di, bua nay Tram mu6n ng6i gån co Yen Thing Ujnh day l~i nhin Hoang Tram hai ng~c nhien, nhu·ng tanh tinh it n6i nen cGng ngoan ngoån ng6i tro l~i vi tri eG. N6 tho tay d6ng cll'a xe l~i d~ nhuang cho Hoang Tram leo len ng6i kS ben co giao. Co Yen im I~ng, cha dqi co i con nho nåy bom nay djnh gio tro gi.

Hoång Tram la m(it dua con gai c6 ca tfnh råt m~nh me, thfch chu d(lng trong mQi cong vi~c.

Nh6m hQC ti€ng Vi~t 16'p hai cua tl,li n6 g6m hQC sinh tll' måy tmang khac nhau, thu·ang thi h9c rieng tlJ'ng tru·ang nhung m6i thang co Yen l~i cho h9c chung mQt lån hQp l~i d~ chung n6 c6 ca h(ii chai dua v6'i nhau. Chi c6 m(it minh Hoang Tram la con gai, n6 l~i 6m ca tong ca teo, chi c6 m6i cai mi~ng la lanh khong ai bing.

KhOng bi€t t1,1i nho då ngåm thoa thu~n tu· bao gia må håu nhu· d~ cho con be Hoång Tram quy€t djnh m9i chuy~n. Nguai binh v1,1·c y ki€n cua Hoång Tram hang ha.i nhUt chfnh lå thing D!nh, hai d(ra chung n6 h9c cung 16'p, cung truang nen than v6'i nhau han la phiii. Va c6 le cung cåm d(ing vi vi~c nay nen Hoang Tram cung to ra quan tam t6'i thing Ujnh han nhfrng b~n khac, c6 chuy~n gi n6 cGng nh~c nho m9i ngLrai dung quen thing b~n cua n6 m~c du hom d6 thing Ujnh v~ng m~t. Ngoåi ra, bi€t thing Ujnh thfch ng6i bang gh€ tru·&c nen chfnh Hoang Tram de ngh! nhuang uu tien d6 cho Ujnh.

Xe vlJ'a ra kh6i san truang Oserød dS b~t vao con IQ chfnh thl Hoang Tram tim cach di vao vånde, Uåu tien, n6 khen n!nh: - Trai ai! Nha c6 Yen d~p ghe! 6 cai nha nhu v~y ch~c SLr6'ng du l~m ha c6!

Co Yen CU'Oi va ~m Lr, nh6' l~i h6i nåy n6 då VO tlJ'ng phong d~ quan sat. Hoang Tram nglJ'ng I~i m(it chut dS d~n do, r6i tro giQng than tho: Con nhå con thi .. .ch~t nfch kh6ng du ch6 må ngu nila. H6i d6 Ba Hung chua qua, c6 2 cai phong ngu thi chi Hai danh m(it cai, con duqc ngu chung v6'i Ma con chi Ba phai ngu ngoai phong khach. Bay gib c6 Ba Hung v6'i anh San ve nu·a cho nen måy du·a t1,1i con (g6m c6 Hoang

Tram, chi Ba ct:1a n6 va thing San) phåi tråi n~m ngu ngoai phong khach. Nhung må anh San ånh ngay th6i ... giflng y nhLr cai thung thi€c bS v~y! Con ngu h6ng duqc.

N6i r6i n6 tho dai. Co Yen cGng kfn dao tho dai, trong long co dåy len m(it n6i x6t thuang. Lam ngh@ giao vien ti€ng m~ de han hai ch1,1c nam qua, nhåt la c6 thai gian lam thong djch vien cho vung nay, co bi€t ro ve nhfrng hoån cånh trong cac gia dinh d6ng huang t~i day. Trong dam h9c tro cua co, c6 nhieu em då duqc co lo l~ng cho tu h6i con trong b1,1ng m~ cho t6'i khi ra dai con di kham suc khoe t;;ti cac tr;;tm y t€. C6 dt'ra ngac nga, kha kh~o duqc cha biio lanh tu· tr~i ty n<;tn ho~c tu Vi~t Nam. Cung c6 dua chinh ba må cua chung då tu·ng la h9c tro cua c6 ngay tru6'c. Vi hj~u ro hoån cånh tt:rng d(ra hQC tro, co Yen th6ng ciim v6'i nhl1'ng dua tre g~p tro ng;;ti ve m~t tinh thån, må chung khOng phåi lå it, m6i dua l~i c6 m(it hoan cånh kh6 khan, m(it tam s1,1· rieng. Nhung dt'ra tre nay tuy chai dua v6'i cac b~n. tlwc ra chung råt c6 dan, khong bi€t tam s1,1· cung ai nen thuang hay than tho v6'i co Yen . NhCl'ng lue d6, chung thu·ang duqc co an Lli, va dua y ki€n dS chung c6 thS thfch nghi v6'i hoån cånh s6ng må chung khOng thS tr6n tranh duqc.

NglJ'ng m(it lat, Hoang Tram rvt re len ti€ng: - Co ai! Co d6i nha cho con duqc h6n c6? C6 thåy d6! Nha con thi qua dong nguai må chi c6 hai cåi phong ngu, con nha co chi c6 c6 v6'i thåy må a sao h€t 7 cai phong ngu? V~y c6 d6i nha cho con nha co. Con n6i thi~t, co må chju d6i nha cho con thi m6i lån thåy c6, con d@u quy gfli xu6ng, l~y c6 mQt tram I~y dS t~ an c(ru n~n h€t a..

Tuy då doan tru6'c h6m nay c6 chuy~n gi d6 cån n6i cho nen n6 m6'i gianh ng6i bang gh€ tru·&c, nhung khi nghe n6 n6i , c6 Yen kh6ng khoi givt minh. Co cam thåy hai b6i r6i! A thi ra n6 hang hai nhut trong vi~c doi t6'i nha co chai la vi n6 sin c6 m(it y d6. H6i trua nay, khi vlJ'a t6'i nha thi n6 då xong ngay v6 phong t~m. Keu hoai n6 m6'i tro ra nlmng kh6ng nghe n6 gil,lt nu6'c toalette. Khi thing Phong che n6 a da, di toalette må sao kh6ng gil,lt nu·&c thi n6 n6i vo dS ng~m th6i ch6' n6 dau c6 lam gi må phåi gi~1t toalette.

Sau d6, khi cac b~n khac sang m~t len, vui ve an u6ng nhu·ng banh k~o va mr6'c ngQt c6 Yen dem ra thi n6 vån b~n r<,>n di h€t phong nQ t6'i phong kia, thi ra la n6 då c6 mvc dfch sin. M(it lat sau, co hoi: Vi€t&UQc U~c San 2008

l5

- B(l rna keu con hoi co hå?

Hoång Tdim v(li va trå lai: - Kh6ng dau! ... Ma con dau co bi€t chi dau! Co dtrng c6 k~ l1;1i chuy~n nåy voi Ma con. Voi l1;1i co eling dtrng k~ chuy~n nåy voi ai nha co. Co låm an lam phuoc gium con voi.

Co Yen nho toi nhiing lai phe blnh n?ng n~ cua nhiing nguai d6ng huang trong vung horn nQ khi noi v~ Hoå.ng Tram. H9 gQi n6 lå con nit ma, con nit quy. Con nft gl må bi€t h€t nhii"ng chuy~n bf m~t cua nguai lon. Co phåi c6 ging bi~n h(l cho dua hQc tro dang thuang cua minh.

N€u nguai lon du·ng qua vo tu, n6i nhli·ng chuy~n d6 tru·oc m?t dam con nft thl låm sao no bi€t duqc? Con vi~c n6 qua khon ngoan, ranh manh, theo co thl do chi lå do bån nang tv v~ cua m(lt du·a nho c6 qua nhi~u thi~t thoi trong cu(lc s6ng. N6 ra deri thi€u hoån toån tlnh thuung cua nguai cha khong ra gl. Khong hi~u t1;1i sao, nhung ba ru(lt cua n6 khong d€m xia gi toi n6 va chi Hai cua n6, tron& khi chi Ba cua Hoång Tram thl duqc wng chieu, !au !au ba n6 t6i t~n tru·ang hQc, giui cho Hoång Åi, chi Ba cua Hoång Tram s6 ti~n len toi b1;1c ngån m6i khi thing m(lt dem bai b1;1c, can d?n n6 phåi d~ dånh d~ xåi m(lt minh cho khong duve cho ai, r6i bo di bi~t d1;1ng. Con no va Hoång Nhung, chi hai cua n6 thl chiing duqc eie nåo. M(lt di~u råt dang ti€c lå tv nhien co s6 ti~n qua lon nhu v~y trong t(ti, Hoå.ng Åi tro nen co råt nhi~u b1;1n, va n6 thwJ'ng di chai toi khuya moi v~. Ma no la I6i gi eling m?c, n6 ct:r di chai khong ng6 ngång gi toi bai va h9c hånh. Chi Hai Hoång Nhung thi då qua chan ngan cai khong khi ng(lt ng(;lt trong gia dinh, nen Ytra di hQC, Ytra di låm v6i ao u6c ki€m du ti~n mLr6n can chung w nho, t1;1o l~p m(lt deri s6ng rieng. Ma cua Hoång Tram lå m(lt ngLrai dån ba con tre, vua khat tinh, vu·a dau tinh. Khong may cho chi ta, g?p nguai ch6ng tan nh~n va ngu xuån, dt:rng nui nåy trong nui nQ, cu6i eting r6i vi~c ly di då phåi xåy ra.

Thai gian dåu c6 m(lt vai ngu·ai xåm xi cho rång day lå m(lt vv ly di giå d~ an ti~n xa h(li, nhung co Yen tu·ng låm thong dich, co theo doi sv vi~c tu dåu t6i cu6i nen hi~u ro eau chuy~n. Ma cua Hoång Tram vua dau, vua h~n, nen nhut quy@t di tim cho mlnh m(lt h1;1nh pht:tc th~rc s~r. H1;1nh phuc do, khong bi€t då toi hay chua, nlmng dt:ra con gai ut ft, dang thuang phåi chiu cånh thui th(ti nhi~u dem cha dqi mce v~. R6i bay gia thi ngu·ai mce da yen tam d~ xay dip m(>t h1;1nh phuc gia dinh mai , eima bi€t r6i day se ra sao, nhung truoc tien lå Hoång Tram dang cåm thåy nghcet th<'Y voi can nhå qua cMt chQi. C6 ngu·ai che ma 16

Vi€t&UQc U?c San 2008

cua Hoång Tram ngu! Clr båo lånh gium d~ nh~n ti~n thu lao r6i bq s6 ti~n d6 v~, måy mce con tha h6 sung suong. Co Yen thi quan ni~m rång m6i nguai cån chQn cho minh m(lt cu(lc s6ng må minh uoc mu6n. Tu· h6i quen Ma cua Hoång Tram, co nMn thåy chi ta khong tha thi€t lim v~ ti~n b1;1c. Ngay khi ba Hoång Tram bi ng6i tu vi t(>i hånh hung ngu·ai, nhan vien phong xå h(li då t6i n6i voi chi ta rång hai nguai dang båt hoa, nhi~u lån doi bo nhau, nay chi ta nen nhan ca h(li nåy d~ xin ly di , nhu v~y s6 ti~n trq cåp hang thång cua chi se tang len råt nhi~u. Co Yen dinh ninh rång chi ta se vui mu·ng må ky vao dan xin ly di. Ai nga chi ta då khiing khai no i: Chi Yen ai, chi lam an n6i gium voi "ba xa h(li " lå em khong no låm chuy~n d6 trong lt:tc nåy.

Dåu sao thi eling tinh nghTa vq ch6ng. Tuy ånh khong thuang em, nhung hi~n nay ånh dang trong vong ru t(li, em låm sao bo ånh cho dånh.

Khi nåo ånh ra ru xong r6i em d~ cho ånh toån quy~n quy€t dinh. Con bay gia n€u em bo ånh thi dau co ai tham nuoi ånh dau. Thoi k~! Toi dau hay do con bay gia em phåi lo cho ånh.

Va chi ta råt cham chl di tham nuoi hang thang.

Khi man Iwn ru m(lt thai gian thi ngva l1;1i quen duang cli, hin ta J1;1i Je Ja CO bl;lC Va dånh d~p YQ' råt vli phu cho toi khi ma cua Hoang Tram kMng chiu n6i dånh phåi yeu cåu toa cho ly di.

Ba cua Hoång Tram co quan ni~m råt !1;1. Khi co Yen d?t cåu hoi t1;1i sao hin l1;1i chi thuung c6 m(lt minh con Hoång Åi? Hay lå hin tinh nghi hai dt:ra kia kh6ng phåi con minh thi hin dåp tinh queo: - Em bi€t tvi n6 lå con em cho sao. Nlmng trong ba dt:ra, c6 m(lt minh con Hoång Åi lå duqc em cham soc tu dåu nen em m€n chun m€n tay.

Con Hoång Nhung thi lue em di VLrQ't bien qua ngå Campuchea, rna n6 con dang co båu eima sanh. Con con Hoå.ng Tram thi v~ sau nåy, em ham CO bl;lC nen di t6i ngay, dau CO gån gui n6 dau må co tinh thuung.

Ba n6 an n6i ngang nguqc v~y d6, cho nen con nho Hoång Tram phåi cam chiu thi~t thoi. Cung da la sau khi co Yen han~ hai bi~n h(l cho n6, då co ngu·ai nghT l1;1i va thay co c6 ly . M(lt hom khi toi chai nha m(lt ngu·ai b1;1n råt thån thi€t, va lå m(lt trong s6 nguai da ttrng ghet cay ghet ding Hoång Tråm, co Yen g?p n6 dang chai dua voi con ch6 cua ba. Nhu v~y la ba da bm di thånh ki€n khong t6t v~ dt:ra nho dang thuang nay.

Co Yen thO tay qua vu6t t6c Hoang Tram, co n6i: - Con mu6n d6i nha thi phåi vS ban vai må, cha khOng le d6i r6i hai co tro minh bi m~t, ban dem dgi må cua Hoang Tram ngu, mlnh khieng må di qua nhå mai, gi6ng nlm lesper, Casper va Jonathan khieng Tanter Sophia hay sao.

Nghe co Yen khOi hai, ca hai d(ra nho eting phå len woi vai nhu·ng y tuong th~t ng(> nghTnh. T1,1i n6 tim ra nhiSu chuy~n d~ tu6ng tugng vS må cth Hoång Tram nåm ton ten tren m(>t cåi vong va ngåy khO kho. Hoång Tram t<;un quen di dtJ djnh d(>c dåo cua n6. R6i eau chuy~n xoay quanh m(>t dS tai khåc. Th~ng Djnh khoe: - T~t nam nay, ba ngo(;li con tCr Bergen qua g6i bånh tet gitim cho nhå con. f)~ con xin ngo(;li m(>t don, dem vo !ap cho co an vai nhe. Ba ngo(;li con g6i banh tet ngon der låm .

- ThOi con dting xin låm chi, ba ngo(;li g6i banh qrc kh6 la tl;li vi ba thuung måy d(ra chau. Con d~ ca nhå eting an cho ba n(>i vui. Nha co cung g6i banh, nhung må g6i bånh chung.

-Co Yen ai , th(r bay tuån tai c6 h(>i T~t 6 vting minh, co c6 di khong v~y?

- Co di cha! Tai d6 g~p dong du h~t mQi nguoi, vui låm! Chile cac con cCing di cha gi?

Hoang ~rfun dau dau net trting xuong:

m~t,

- Dinh dau c6 bi~t.

C6 le nh~n thåy minh då quå tran, net m~t cang th~ng cua con Hoang Tram tti· tCr diu IC;li . Co Yen an ui: - D~ co gQi di~n thol;li n6i chuy~n vai må. N~u må måc b~n thi co se tai nhå d6n con va Hoång Åi, r6 i co IC;li cha hai du·a vS t~n nha.

Hoang Tram sang måt len, n6 la len vai giQng phån chån han: DC;l, co gQi thi th~ nåo Må con cung cho di , cha ngåy h(>i T~t vui qua chCrng må con phai 6 nhå thi bu6n låm.

Thåy n6 vui tro IC;li, co Yen hoi nho: - V~y theo con, th~ nåo gQi lå m(>t gia dinh hl;lnh phuc?

Doi måt Hoång Tram IC;li tro nen xa xam. låm thinh m(>t h6i !au r6i mai trå lai:

6

M(>t gia dinh Iwnh ph(lc lå m(>t gia dinh cå nhå duge s6ng chung vai nhau . Ba må thuong nhau va thuong cac con, cac con ngoan ngoån va nghe Io·i ba må.

giQng n6 hoi N6 IC;li im l~ng m(>t hk nu·a r6i quay IC;li nhin co Yen n6i ti~p vai giQng thån tho:

- Con con thi må khOng cho di. TC;li chi Ba d6!

Chi Ba di choi vS tr~, khong c6 låm bai cho nen bi phl;lt, r6i må phl;lt luon con. Må con n6i bua hom d6 må di lam ca dem nen tvi con phai 6 nhå.

Co Yen eima kjp n6i gi thi thång Djnh ti~ng:

Khon& dung bi Hoång Trfln: hoi vai giQng phån n(>, thang Dinh co voi IC;li lien. N6 im l~ng nhln ra ngoåi cu·a ki~ng, m(>t lue sau n6 dåp nho :

aa len

- Con con thi Ba con h(ra T~t nam nay Ba se nghi m(>t tuån d~ cha måy m~ con vS tham n(>i, r6i tham ngol;li. Hoång Tråm que! H6ng duge di dau h~t.

- Co ai! Con eima bao gi o duge huong hl;lnh phuc d6 h~t.

Co Yen c6 cåm tuong nlm ru(>t minh bi thåt !<;li.

Co ran nu6t nhu·ng giQt nu·ac måt må vån nghe doi kh6e måt cay se. Khi da tha hai dua h9c tro be nh6 xu6ng khu chung w noi ca hai dang s6ng, co cho xe chl;ly tåp v6 m(>t bai dåt tr6ng.

Co kh6c ngon lanh nlm mu6n kh6c th~ cho du·a h9c tro båt hl;lnh cua minh.

f)~n lue nåy thl Hoång Tram khong chju n6i nu·a, n6 quay IC;li nhin th~ng Djnh va n6i bång

giQng hån hQc: Djnh im di! bi~t chi må n6i! Djnh du·gc nhu v~y lå tl;li vi gia dlnh Dinh c6 h(;lnh phuc. Må Djnh c6 bi~t hl;lnh phuc nghTa lå gl khOng? Ha? Vi~t&D9c f)~c San 2008

l7

?

Tieu Tha Ph~m

Råm!

Toi va hai thå~g b~n vl.ra ra thång xe d~p tm6c r~p Tan Tan de vao xem phim "Ba Chang Ng~ Lam Phåo Thu " thl bi mot chiSc Velo Solex hue tl.r dång sau t6i. Ca .ba thång nga xu6ng dåt.

Rieng toi con bi cai xe etla thång b~n de len bt,mg dau mu6n nfn th6. Moi loi ngoi bo d~y, chua kip phui b1,1i tren åo quån thl nghe tiSng quåt thåo: E! b9 ba "chang ng~ lam phao thu" mu ca ha.

Dl.rng ng~ra må chång coi chl.rng phfa dang sau !

Dång dai!

Yu·a nguqng vu·a ttrc gi~n b6i t~r dung bi hue te nhao giu·a thanh thien bach nhåt va tm6c bao nhieu nguai dyp, chua kip nåm . c6 ao cho mot tr~n, thl bi thu ph~m tiSp t1,1c tån cong phu då~.

Dung la ca ch6n. Nhung nhln len thl ... Å ... ca ba. thång kh~ng l~i: d6i phuang la m{)t co gåi, tuoi o mai , t6c con thåt bfm, ng6i tren Vel o, vong tay tm6c ng~c, tr~ moi, r6i trqn doi måt to nhu hai cai den "o to": - S6 con hen d6. Cåi Velo khong bi hu gl. Ti~u tha tha c ho d6 . Lån sau li~u h6n!

N6i xong co be nguyt m{)t cai r6i r6 ga ch~y måt tieu.

18

ViSt&DQc D~c San 2008

Tin An Ninh

Du eima bao gia bi thåy Bl.ru Can phan cho cai t()i "con nhå ~ h ong c6, lu !mang", bQn toi cCing phåi chu·i the ,mot tieng cho ~å gi~n. Thång Cuang, d(ra ~ien lånh it n6i nhåt trong bQn toi, xan tay åo, XO nho tm6c : D.m. con gåi nhå ai , trong dyp thS må danh då nhu ba chån. Phåi må con trai thi biSt tay tao .

Dung la co be khå xinh, nhåt la doi mat thåt to va doi _:noi m{)ng do, du so tr~ len ng~o ngh~, eling v,ån dang yeu ghe lam. Toi nghT vån va nhu the khi theo nguai soat ve dån t6i ch6 ng6i.

Trong r~p t6i mo. Ba thång chung toi vao tr~ .

Tr~n man ånh dang ch iSu phim thai s~r: T6ng thong Ngo Dlnh Di~m dang kinh ly Ban Me Thu{)t (nhu·ng khong thåy cånh ong bi am sat lwt).

Su6t bu6i hom åy, måt nhln len man anh må tam tri toi thl chi thåy c6 doi måt co be trl.r khi nåo c6 tiSng sung n6 ct:m ba chång ng1,1· 'tam, to i mai gi~t mlnh tro l~i v6i truy~n phim doi ba ph ut.

Cha t6i n6i dung, h6i m6i ba tu6i t6i da kh6c dSn ca thang trai khi my to i måt, o~g båo r6 i sau nay toi se lå m{)t thång da såu da cam. Vå h6m nay, du·ang nhu toi båt dåu biSt tuung tu dåy.

Nha Trang eling ching l&n han cai thånh ph6 nui Pleiku lå bao nhieu, d€ ong nhå tha nåo d6 "di dam phut tro v~ ch6n eG", v~y må ca måy thang rfli , toi chu·a g~p l~i CO be, lll~C du thai åy Nha Trang då c6 kM nhi~u Velo solex, du låm toi nhln theo mu6n ngo~o c6. Toi nghi chic la co be tCr dau d~n chai. Trang mr&c da tring hflng, c6 th€ lå tu Da L~t xu6ng tham ai d6 r6i l(:li bi~n måt nhu m()t nang tien trang c6 tich.

Que toi 6 ngoai V~n Giå. Våo Nha Trang hQc, a nhå ong chu, tru&c a gån r~p eine Moderne cua ong Båe Åi, sau nay dQn len gån Ty Thong Tin. Chu toi, ngoai lam chu ti~m ban mQi v~t dt,mg V~ di~n, con thåu cac cong trlnh di~n . Ong ba chi c6 m()t co con gai rugu, cung nhu trfrng mong, nen 111Qi th(r ngugc xuoi giao dich ong cån t&i toi. D€ toi len tinh thån , b6 b&t cai t~t ham chai va luai bi~ng c6 le tlr khi con trang b1,mg m~. ong tlmcmg båo: " chau con nh6 må coi b9 c6 khå nang tlmang m~i. c6 ging theo chu hQc hoi , sau nay dam qua m~t tao ni:ia d6 " .

(Di~u nay thl ong n6i tr~t låt. Vi sau nay toi tro thanh linh dånh gi~c, nen ca dai c6 buon ban duge cai gl dau).

Ca nam cfr mang t&i mua he la toi dQt v~ que tham cha toi va chai v&i måy thång b~n n6i kh6, ru nhau ra con song que, ngay bai l()i , t6i dm eau, ngu ngoai trai må dua nhau d~m th(r c6 bao nhieu vi sao, tlm dau lå dåi Ngan Ha c6 cai Cåu 6 Thu&c ct:1a Nguu Lang Chu·c Nil'. Coi b9 vui va lang m~n han 6 trang cai thanh ph6 Nha Trang nay nhi~u. V~y må mua he nåy toi bi ong chu toi gi li' l~i , sau khi thuy~t ph1,1c duge ong gia toi, båo la d€ cho t6i t~p lam quen v&i thuung tnrang(!). Toi nghe må phat sg, cu· nhu lå sip sua bi ong dåy toi ra giOa ch6n sa tru·ang !

Bai hQC dåu tay lå toi xach c~p theo ong, di dl/ m()t cu()c hQp v&i måy ong thåu khoan khac, trang m()t cong trlnh "hgp tac m6i ben eling c6 lgi" . Nai hQp la m()t ngoi bi~t thl,f kha d~p nåm tren con du·ang Duy Tan c6 gi6 reo s6ng v6 ..

Toi r1,1t re thea sau ong chu, bu&c vao phong khach . Nhi~u ngu·ai då c6 m~t. Ong nao trong c ung b~ v~, d~c bi~t c6 m()t 6ng m~c quan ph1,1c, oai phong cao l&n, må coi b9 mQi nguai ai cOng n€ trQng. Nghe n6i chuy~n m()t h6i toi m&i bi~t d6 lå ong d(:li ta D6 Cao Tri, chi huy quan truang D6ng D~. Lue åy toi con nh6, dau c6 bi~t gl nhi~u v~ linh trang, nlmng toi c6 nghe nhi~u ngu·ai k€ chuy~n tlnh ong d~i ta nay v&i m()t ba du·gc si nao d6 c6 ti~m thu6c tay tren du·ang D()c L~p. Ba nåy m&i vua ly than ong ch6ng du·gc si, c6 ong b6 lå d~i uy phi cong tre tu6i d~p trai thuang deo ba tren chi~c Vespa ch~y vong vong ngoai ba bi€n, m~c du ba c6 chi~c xe hai th~ thao trQc mui duy nhåt 6 thånh ph6 nay. T9i nghi~p ong phi cong, vu·a m&i bi

ong d~i ta nay n6i nho b~n be låm l&n ben Khong Quan cho bay ra t~n ngoai vling l xa tit mit mu. (Sau nay ong phi cong håo hoa låy m()t co ca si c6 giQng hat bu6n .. .vao h6n khong ten nåo d6) . Nghe måy ong ban b~c, toi m&i bi~t bu6i hQp nay lå d€ bån vi~c xay cåt va chinh trang l~i toan b9 doanh tr~i ct:1a quan truang D6ng D~. må chu t6i va måy ong b~n thåu khoan vCra m&i trung thåu .

Toi ng6i sau !ung ong chu, ghi ghi chep chep c(r nlm lå... ph6ng vien t~p S\.f. Nua bu6i thl ngu·ng hQp an cam. M()t bli'a an thinh so~n tu nhå hang mang t&i. Vi thu()c hang con nit, nen toi duge uu tien ra san sau ng6i chung v&i måy anh tai x~ va con chåu ong chu nha. Vu·a bu&c ra, eima kip tim ch6 ng6i , thl toi gi~t mlnh , sli'ng d~n måy phut. Co be, co ti€u tha ... Velo solex, tong bQn toi tru&c r~p Tan Tan gån ba thang tru&c, dang ng6i ch~m ch~ tl,l' lue nao trong cai gh~ bånh duy nhåt ben banan.

Låy l~i blnh tTnh , toi d~n keo chi~c gh~ ben qnh co be: Chåo ti€u tha, chång ngl,f lam phao thu bi xe tong .. . nga ng~,~·a c6 duge phep ng6i day khong

sa

~?

Co b6 nhln toi tron xoe doi mit Doi mit må toi då tlm ki~m han ba thang nay, cu· tu·&ng da bi~n måt kh6i Nha Trang, b6ng du·ng bay gia dang m& l&n h~t ca tru&c måt toi . Toi ng6i yen nhu bi thoi mien. Du·ang nhu vCra m&i nh& ra toi , co be nhoen mi~ng cuai: - Å, hli'u duyen thien ly nang tuang ng().! Vous c(r tl,f nhien .

Toi ng~c nhien, co be coi b9 tay nay con x6 ca ti~ng nom ti~ng han. Toi nht:1 long: Kh6ng phåi vCra dau nghe.

V~y må cai CUQC trung phung kha båt nga nay l~i dua dåy t6i d~n m()t nåe thang danh vQng: låm gia su cho co be. N6i gia su cho oai phong, chu· h6i d6 chl c6 m6 i cho· " d~y kem" thoi chu· sLr v&i si~c gl . s6 lå sau nay, khi tlwc hi~n cong trlnh, toi thuang theo chu toi d~ n day, eling c6 nhi~u lue toi d~n m()t mlnh d€ trao giåy ta va tham khåo y ki~n cua ong chu thåu, papa cua nang. Dån da toi quen than v&i ca nha. Gia dlnh tru&c s6ng 6 Da L~t, lam chu måy cai hote!. Ba vg bi ch~t bai m()t tai n~n giao thong ngay tren deo Ngo~n M1,1c, ong gia bu6n qua khong mu6n m6i ngay nhin thåy bong dang ba vg trang thanh ph6 suang mu , nen dQn xu6ng Nha Trang, tro l~i ngh~ thåu khoan gia truy~n tu· måy dai tru&c.

Ong ba chi c6 m6i m()t co con gai , nhu·ng trang nhå ong nuoi nhi~u chau va gia nhan. G~p toi nhi~u lån , va qua chU toi, ong gia co be nghe n6i toi eling g6c nha que , hi~n lanh cham chi, nen nha toi , c(r ba t6i m6i tuån ghe l~i nha kem co Vi~t&DQc D~c San 2008

19

con gai cung cua ong v~ mon toan va Vi~t van.

Co be vt:ra tu tnr<'Yng Dornaine de Marie a Da L:;tt chuy€n xu6ng 16p d~ ngu tnr<'Yng Nu· trung hQc Nha Trang, dQc tha Chinh Ph~1 Ngarn va Cung Oan Ngam Khuc ma khong hi€u ba Doan thi DiSrn va ong On Nhu Håu n6i cai gi trong d6.

Mon toån thi toi khong bi~t ve r6ng ve rån, ch(r cåi mon Vi~t van nay coi bi) bao la tr<'Yi bi€n quå, ve cåi gi ch~ng duge .

Hom dåu tien, ti€u tha vån con cao di~u, gQi toi la Thåy. Khong bi~t la do l~nh cua ong gia, vi d~ phong toi "tan b~y" con gai, nen phong cho toi cåi ch(rc "ban t~r vi su· nhåt t~r vi su" dS toi bi~t ph~n ma gifr rninh, hay la co be chQc que to i kMng bi~t.

Thåy "di~n nom diSn tich" rnåy eau tha trong Cung Oån Ngam Khuc coi bi) khong an khach, ch~ng håp dån n6i co be, toi quay sang dQc tha cho co be nghe. H6i d6 a Vo Tånh c6 hai nha tha råt s6rn n6i ti~ng, rna du lå ten th~t hay but hi~u gi nghe c ung dyp lam sao: Thanh Nhung va Cao Hoånh Nhan, Ton Nu· Nha Trang vå Bui Cao Hoanh gi d6. Khong bi~t c6 dung hay khong, nhung toi nghe b:;tn be theu d~t v~ cui)c tinh lang m:;tn cua hai nhå tha hQc tro vang bong mi)t th<'Yi nåy. Toi chQn rnåy bai tha u6t at nhåt cua hai ngu·ai dQc c ho co be nghe. Va c ung l:;t, khong cån di~n nom di~n nghTa gi cå, co be khong nhling hiSu råt nhanh må con cårn nh~n d~n di) lim dim doi måt. .. nhln xa xan1.

C6 mi)t di~u toi quen n6i: co be cung thui)c dong Ton Nli, cung c6 rni)t cai ten hay låm: Ton Nu· Giang Van. Nhung toi vån thich gQi co be lå TiSu Tha, cai ten må nång da t~ xung khi dt,~ng toi tm6c r:;tp Tan Tan. Han nu·a toi thåy cai ten nåy cung hqp v6i co be låm. Toi nghT thårn, c6 le nång Ton NCr x(r Hu~ nåo cung dyp vå ... lang m:;tn da tinh.

Cac tac phårn cua T~r L~c Van Doån, co be me nhåt lå H6n Blr6"rn Ma Tien, nen thu<'Yng båt toi kS l:;ti cho nång nghe. My nång v6n lå mi)t ph~t tt:r ngoan d:;to. Sau ngay ba ch~t, ba nång eling du<'Yng kha nhi~u ti~n dS chinh trang hai ngoi chua Tinh 1-li)i, Hai Due vå cung thinh them nhi~u tuqng Ph~t. Co be tlm<'Yng theo cha len chua Hai Due. Nång bao rn6i lån l~ Ph~t, nång cu tuang tuqng rninh lå "chu tiSu" Lan, nhung !:;ti råt SQ' va bjt kin tai khi nghe CO ti~ng d:;ti h6ng chung, nen chåc khong thS nåo gia trai len chua tu duge.

M9t horn, co be nhåt quy~t båt ong thåy phai låm cho co be mi)t bai tha. N~u khong thi khong chiu hQC. Cai nay thi dung lå ti€u tha rnu6n h:;ti "d<'Yi tu" cua toi day. Mang ti@ng lå hQC ban C nlmng h6i gi<'Y toi c6 tha v6i thån gi dau, chi lau lau eling v6i rnåy th~ng b:;tn trong 16p nghich 20

Vi~t&DQc f)~c San 2008

ngqrn bay ra tro chai n6i vån rni)t bai lt,~c båt con c6c dS ghyo co b:;tn nåo danh da trong 16p.

V~y må hom åy, khong bi@t con tirn n6 u6t at d@n ca nåo, toi ph6ng but låm xong rni)t bai tha eima dåy rnu<'Yi phut. DQc qua nghe c6 mui cåi luang khong chiu n6i, nhung toi cung t~ pht,~c minh. Toi dua bai tha cho nång dQc: Ngay tluing troi ddn theo nha thurrng I nhu duyen n(l dii vdn vuong Nen tinh miiy nuac cung triing gi6 H ?n a ngay mai m(jt neo du"img YEU vdng trang sang in canh la Va khuc nh9c lcmg diing din huong An ai gia aay ta mO" uac Ngi5" m(jt tam tinh m(jt vdn vuO"ng

Co be dQc xong khong bi@t c6 hiSu gi khong, (må th~c ra bai tha cQng c6 nghTa gi dau må hiS u v6i khong), g~t gil khen vå hoi: - Sao bai tha khong c6 ten ?

- C6 ten r6i d6 rna ti Su tha khong thåy a ?

Co be l~t qua l~t l:;ti rnanh giåy : - Ten v6i tt,~·a gi dau, kh6ng thåy, trå l:;ti thåy, khongthem.

Toi cu<'Yi, vu6t ve co hQc tro: - Thl Van cu· ghep tåt ca cac rnåu t~r dåu a rn6i eau !:;ti, se thåy cai tl,l"a li~n .

Kh6 th~t, toi con phåi giai nghTa them måu t~r la cåi gi, thi co ta mai tim duge cai tt,~·a bai tha. Co be do rn~t, våt rnånh giåy c6 bai tha xu6ng dåt: - Khong them chai v6i Thåy nu·a.

N6i lå khong thern chai, nhu·ng cung kS tu horn åy co be than thi~t vå gån gui v6i toi han. Ba nång cung thåy tin vå qui ong gia su nh6c ti nåy, vi thåy con gai cung cua rninh cham hQc, vui ve yeu d<'Yi han.

Mua he nam d6, co be theo toi v~ nhå que chai, nhfm ti~n c6 co con gai cua ong chu toi eling v~ tha.m que ni)i. Du<'Yng nlm d6 lå lån dåu tien co be ra mi)t vung que. Kh6ng bi~t lå gi6 ni)i huang d6ng håp dån co be, hay lå su6t ngåy dung dang dung de låm nung lam niu v6i "ong Thåy", co be ca hat lfu lo va bao lå yeu ... d6ng que ghe låm. Va d6 cung lå mi)t mua he dyp nhåt, c6 y nghTa nhåt trong d<'Yi hQc tro cua toi, du a que toi ch~ng c6 cay phu-qng vi va cung ch~ng nghe c6 ti@ng con ve såu nao ren ri.

Hai nam sau, toi r<'Yi Nha Trang vao Sai Gon hQc ti@p. Toi bu6n vå ti~c nu6i vi phåi chia tay cai ngh~ gia su v6i co hoc tro nhO nhu·ng c6 do i måt th~t to ... CLia mi~. Co be duge ong ~i å cha len ga Nha Trang tien toi di. Toi cung co lam ra ve "di lå ch@t a trong long mi)t ft", låm co be mui long mu6n kh6c. Ong gi å cu tuang lå nh<'Y an to i må co be vua d~u cai bing trung hQc ky r6i, nen cung nåm ch~t tay toi, li xi mot rn6 ti~n vå cå.m an r6i rit.

V~y rna cåi tinh yeu åy (khong bi@t c6 dung lå

tlnh yeu hay kh6ng, nlmng ct:r n6i nhu th€ cho n6 lang mc;tn va nguoi l&n m(>t chut) eling lam cho lcmg toi x6n xang m(>t d<:1o.

Sau d6 chi c6 vai lån toi nh~n duge thu co be, k~ chuy~n nhCing b<:1n be than quen cua co ben truong Nil , va chuy~n chi€c may bay phan ll,.rc rai xu6ng ben C<:lnh r<:1p Tan Tan, noi må lån dåu tien toi bi€t co be nho chi€c Velo cua co tong toi nga xu6ng ben l~ duong.Nimng lån nao eling kem theo m(>t bai tho tlnh ..con c6c.

Nam nam sau, khi co be da tro thanh nguoi 16n va quen "ong Thåy" thich dQC tho tlnh cho co h9c tro ... lim dim do i mitt, thl eling la lue to i hat kln1c Bi~t Kinh Ky, x€p but nghien theo vi~c ki€m cung.

Ra truong, toi duge b6 sung v~ m(>t don vi luu d(>ng tren vung Cao nguyen gi6 l<:1nh mua mt:m.

Nam 1972, toi bi thu-ong trong tr~n Mua He Do Ura o Kontum, duge dua v~ QYV Pleiku di~u tri. Khi v€t thuong vtra lanh, t6i nh~n S~r Vt,t L~nh cua don vi d~ ctr v~ Sai gon trong doan "chi€n si xuåt såc "duge T6ng Th6ng ti€p d6n t<:1i khu won Dinh D(>c L~p. Tht,t·c ra la t6i c6 xuåt v&i såc cai gl dfm. Khi con d(>c than thl hang måu lim, chfr da c6 vg r6i thl eling hoi l<:1nh cftng, ng<:1i cai cånh "anh tro v~ dang do dai em". Nhung chi€n tranh dang h6i ac li~t, n€u cfr chi€n si xuåt sic thu· thi~t di thl thi€u nguai danl1 gi~c gioi, må l<:1i hao ht,tt quan s6 tac chi€n, toi dang trong tlnh tr<:lng båt khi~n d~mg, nen cho toi di la nhåt cli lu5'ng ti~n . "Chi€n si xuåt såc" duge U"U ai di bang may bay dån SI,J. T<:ii phi truong Pleiku b~ti do, toi båt ngo g~p l<:1i Ti~u Tho khi t6i vtra ngo ngac bu·&c len may bay Air Vietnam va klwng l<:1i tru6c doi måt th~t to cua co hotesse de l 'air dang mim cuai chao kl1åch.

Trong chi€c ao dai mau thien thanl1, c6 theu hai con r6ng tren c6 ao, nang d~p nlm mot nang tien. Khi chi€c may bay DC 4 da Jåy l<:1i thang bang tren cao do, nang d€n ng6i chi€c gh€ tr6ng tru6c m~t toi, quay ra sau tro chuy~n. Trong ch6p nhoang, t6i bi€t la nang da c6 ch6ng. Anh ta la m(>t phi cong phån lt,t·c F5, thu(>c don vi Bien Hoa. Hai nguoi lam dam w&i hon m(>t nam. Toi nghi, con gai d~p thuang ch9n måy ong kh6ng quan, vCra duge ti€ng c6 ong xa håo hoa, di may V~ gi6, Ytra kh6 trO thanJ1 goa pht,t.

Anh phi cong nao phåi Ytra bo trai vu·a t6t s6 lim m6i l9t duge vao doi måt cua Ti~u Tho nay.

Toi nghi nlm th€ må long thl eling thåy m(>t chut bang klmang.

Chi n6i chuy~n duge vai eau, nang ghi dia chi cua toi o Sai gon, r6i h~n se eling du·c lang quan ghe don di Maxim nghe L~ Thu hat bai Ky Vt;it Cha Em . Toi woi, båo la råt sg bai hat nay, cåi bai hat må than~ linh nao nhåt gan nghe xong l_a khong con muon "dao nh~m " don vi nli·a. Cuoi

cung nang d€n c6 m(>t mlnh, "ong xa" vt:ra m6i bi~t phai ra Vung l. T6i d6 thay vi d€n nha hang Maxim, nång dua t6i ra Quan Cai Chua cho c6 ve ngh~ si mot chttt, mai "ong Thåy" u6ng cå phe c6 hu-ang vi Tung Da L<:1t - må chu nhan thuang pha ch€ d~c bi~t cho rieng nang - d~ nh& nhli·ng ngay co con o d6. Duang nhu· khi da 16n r6i , ngu·oi ta l<:1i mu6n tim v~ cai thoi di hQc. Hai du·a chi ng6i nhåc l<:1i chuy~n Nha Trang, chuy~n måy bai tho con c6c, r6i chia tay khong h~n ngay tåi ngo. Thoi chi€n tranh må , "c6 lai chinh chdn kf; nhan h6i " bi€t dau må h~n.

Thång 3 /1975, Nha Trang r6i cå Vung 2 måt.

Bao nhieu nam s6ng ch€t v&i nui rtrng Hoang Tri~u Cuong Th6, toi theo don vi chi con m(>t phån tu quan s6 "di tan" vao Viing Tau d~ tai b6 sung, r6i keo xu6ng tham di,J nhilng tran danh cu6i ct:mg co don va bu6n te o nhCing dia danh xa 1<:1; B€n Lu·c, Cån Giu(>c thu(>c tinh Long An, nham ngan Ch~n dich quan dang tran V~ vay ham va phao kich Sai Gon. Cling nlm nhi~u don vi khac, vao gio thu· 25, chung t6i dånh gi~c khong c6 "d<:1i bang". Lån cu6i eling t~p h9p anh em l<:1i ho "tan hang" må kl1ong con nghe "c6 gilng" nli·a ' thl toi m&i bi€t lå ong tu&ng tu· l~nh da c6 m~t tren d~ thåt h<:1m d(>i My tru&c d6 ba ngay r6i! Thoi tru, xu·a nay nguoi ta da n6i "nhdt tu6ng c6ng thanh w;m c6t kh6 " må. Cu6i eling thl mi~n Nam eling thåt thu. Dam tt,ti toi duge ngu-ai "anh em" chi€n thftng mai YO tr<:1i cåi t<:10 d~ dLrgc hu·ong "chinh såch k11oan h6ng cua kach m~nh " !

Tam nam lu·u day ttr nam ra bite, cu(>c doi thoi danh cfr nhu goi theo nhli·ng dåm may bay. Cai h~nh phuc bay ~io chi con la nl1li·ng phut giay hoi tLrong. Må hoi tuong eling phåi "cånh giac", chli' khong kheo eling bi cum vi cåi t(>i "luy€n ti€c qua kh(r". B<:in be eling cånh luy€n ti€c di~u gl thl toi kh6ng bi€t, nhLrng rieng toi l<:1i ti€c nh& cåi tu6i h9c tro, va cåi thai con tim m&i bi€t yeu. Toi l<:1i nh& d€n Ti~u Tho, d€n doi måt tron xoe cua co be, va nh6 t&i cai h<:inh phuc lam "gia su" cua toi con hon la nh& t&i nmoi måy nam lam b<:1n v&i ong Nguy~n Bie Son "ta v6n hidn kh6 - ta la lfnh C(iU, ai hanh qu[m rU'(JU ad v6n mang thea, man$ trang adu nhUng y nghi trang vea, xem chien cu(!c nhu tai trai ach nu'ilc ". To i hinl1 dung ba y gi a chic nang dang h<:inh phuc o mot ch6n thien du·ong nao ben nu&c My. Ong xa la kl1ong quån må, l<:1i d6ng o Bien Hoa nila. Chi dn m(>t lån dt canh nh~ nhång la thay d6i ca cuoc dai.

Ra ru, tro l<:1i thanh ph6 xua, toi c6 cåm giac Nha Trang sao bay gia xa 1<:1 qua, khong con la "hang d(>ng tu6i tho"cua b9n to i ngåy tru&c nila.

Nhung r6i toi eling dåu c6 du·gc phep o l<:1i cai thanh ph6 nay, må phåi y~ t?JTI tru o que toi Yi€t&D9c f)~c San 2008 21

ngoåi V~n Giå. d d6 toi chi con m()t ba co giå s6ng qu~nh hi u trong ng6i nha tir du·ang c6 mai ng6i am du-ang cua ong ba n()i. Cha toi thi eling då ch@t cach day sau nam trong tr~i cai t~o Da Bån. M6 ma con eima bi@t a dåu. Nhung r6i toi con c6 cåi may, la gån nhu m6i ngay toi d~u ghe l~i Nha Trang m9t lån, bai toi duge ong anh ba con cho toi låm tåi x@ ph~ kiem la xe cho chi@c xe do nho cua ong ch~y du·ang Nha Trang Tuy .Hoa. Xe ch~y b~n~ than va khåch håu h@t la may ba di buon chuyen.

M()t hom toi dan~ lui cui d(rng tren mui, m9t ba khåch keu toi nhåc h9 d9i thung cua ba len. Ba låy h@t su·c dua ttrng chi@c thung len, nhung r6i l~i b! sa xu6ng. Trong doi thung la nhu·ng thoi du·ang mau den khå n?ng. Toi phai dung m9t cay moe sitt dua xu6ng, bao ba moe vao d~ toi keo len. Khi låy s(rc keo doi thung len toi båt nga g?p doi måt th~t to va tron xoe. Doi måt nhin toi t~·a h6 nhu xoay vao long toi nhåt dao dau bu6t. Toi nhay xu6ng xe, niim ch?t doi vai gåy com cua ba khach: - Lå em, la Ti~u Tha dåy a?

Nang nhin toi, r6i nu&c milt dåm dia.

- Ti~u Tha, a quen ... Van, lam sao ma em l~i ra d@n n6i nay.

Nang cui xu6ng im l?ng, khong n6i m9t lai nåo.

Ra d@n Tuy Hoa, toi ganh h9 nang ganh duang giao cho m9t cai quan trong chg, r6i mai nang di an cam tma. Toi dang n6ng long duge bi@t v~ hoan canh cua nang : - 6ng xå em b! k~t ngoai Vung l r6i måt tich luon tu· d6 t&i båy gia. Em c6 di hoi m9t vai nguai b~n cung phi doån, thi hQ cho bi@t la anh åy b! bftn rai khi y~m trg cho anh em Thuy Quan L~c Chi@n rut v~ Da Nång. Em cha dgi xem anh c6 b! bitt dm ru a dåu kh6ng, nhung d@n båy gia thi chåc chiin la anh då ch@t th~t r6i.

- Con ba em dau ?

- Nha cLra ba em b! t!ch thu h@t. 6ng b! bitt di cai t~o v&i ly do tu·ng thåu xåy cåt doanh tr~i cho My trong phi tmang. Chi m9t nam lå ong ch@t.

- V~y båy gia Van a voi ai?

- Em a voi con gai em. N6 gån nmai tu6i r6i .

Khi g?p anh a Sai Gon la em vu·a mang thai n6 rna eima bi@t . M~ con em duge d~n bu m9t can nhå ton nhå cua thuung ph@ binh h6i tmoc, n~m sau ga xe lua.

Toi nhet våo tay Van tåt ca s6 ti~n må toi ki@m duge hom åy, bao nang mua h() toi qua cho chau ga i.

Sau do toi g?p l~i nang chi them hai lån nu·a, vi ong anh hQ toi då phai ban re cai xe hai cho nguai khac, bai kh6ng dt:1 ti~n sua chua må con cu· b! chfnh quy~n trung d~ng di cha lua cho hgp tac xå, khong trå m9t d6ng nåo. Cung dung 22

Vi@t&D<;>c D?c San 2008

våo lue nåy, toi tinh chuy~n vlr<;Yt bien.

Toi k~ chuy~n Ti~u Tha cho vg toi nghe. Båy gia toi thuang co nhu m9t nguai em gai. Vg toi t6t b~ng, thuung m~ con co eling nJm hoan canh cua chfnh minh, sån sang cung toi giup m~ con nång di cung chuy€n vuQ't bien, do chinh toi t6 chu·c.

M9t tuån truoc khi ra di, toi våo Nha Trang tim d@n nha nang. Can nha kMa kin cu·a. Toi cha d€n t6i ma ch~ng thåy m~ con co tro v~. Toi go cu·a can nhå ben c~nh. Chu nha l~i la m9t anh thuang ph€ binh, nha måt ca hai chån nen khong bi du6i khoi nhå. Anh cho bi€t lam~ con nång då d<;>n di dau ca måy tuån r6i, khong thåy v~ nha.

Trai thuang, chuy€n VUQ't bien eling d€n duge b€n ba, nha m9t chi€c tau cha dåu cua Vuang Qu6c Na Uy v6t tren bi~n, tmoc khi can båo ~p d€n. Voi ån tlnh nay, vg ch6ng toi ch<;>n Na Uy la nai d~ g&i gåm phån deri con l~i cua minh va vun dåp tuang lai cho måy d(ra con nho d~i.

Mua he nam 1989, vg ch6ng toi dua hai co con gai sang My h<;>c, nhån ti~n ghe tham va chia bu6n gia dinh ong anh hQ, di tu· nam 78, d!nh w a thånh ph6 Sacramento, båe Cali.Anh chi vua c6 th~ng con trai bi ch€t du6i khi theo cha di eau ngoai bi~n .

Bao nhieu nam g?p l~i nhau, anh chi ti€p d6n chung toi th~t ån d.n, nhung khong vui vi cåi ban tha du·a con trai con nghi ngut kh6i hu-ang.

Sang hom sau, anh chi dua toi d€n nghia trang tham m9 chau r6i cha chung toi d€n m9t ngoi chua Su Nu a gån d6, d~ bån vi~c låm l@ du sieu cho chåu. Anh cho bi€t anh chi råt thån quen voi Su Ba tru tri, Ba råt quf anh chi khong chi vi bi€t nhau tu lue con a Nha Trang rna vi anh lam ngh~ thåu sua chua nhå cu·a, nen ca ngoi chua nay phån lon lå do cong s(rc cua anh cung duang.

Ngoi chua kh6ng lon liim, khu chanh di~n con dang dang da, nhung wan kha r()ng va tr6ng nhi~u lo~i hoa. Trong chua ti€ng t~ng kinh, go mo cång dugm khong khf trang nghiem. Chung toi duge m()t co ph~t tt:r mai ng6i u6ng trå va xin cha chtrng nua ti@ng, vi Slr Ba dang cung ngQ. Khi ong anh ba chi d(rng b~t d~y, chung to i ch<;Yt nhin thåy Su Ba vua buoc ra. Toi ng~c nhien vi Su Ba con tre va trong råt phuang phi, nhåt la hai tai tMt to va dai xu6ng nhu· tai cac tugng PMt toi tlmang nhin thåy trong cac ngoi chua.

Di~u lam chung toi thu vi la ba råt vui ve c&i mo. Ba bao ba eling lå dan Nha Trang nen råt mu·ng khi ti€p OU"Q'C ngu·ai d6ng hu-ang tlr t~n Bile Åu d€n vi€ng.

Sau m9t l(lc han huyen , toi bi€t duge Su Ba la nguai c6 trinh d9 h<;>c vån cao. Ba co ct:r nhån

Van Khoa va dang hQC nåm cu6i cao hQC van clmang t<:ti d<:ti hQc V<;in H<;1nh thi mi~n Nam thåt thu.

Di~u ng<;1c nhien han la SLr Ba cho bi~t c6 kha nhi~u ni co g6c Nha Trang dang tu a chua nåy, tr?ng d6 c6 con gai cua ong chu ti~m ånh n6i tieng m9t thoi a duong Phan B9i Chau må ngay xua toi eling dam b<:tn be thw'mg d~n d~ ch1,1p ånh, con gai m9t ba chu ti~m vang tru6c Grande Pharmacie, va m9t vai ni co nO·a. Ba con båo th?t lå t9i nghi~p, c6 vai co da g~p bao nhieu ngl}ich cånh _thuung tam tren bi~n Bong, ch6ng chet con ,chet, chl con l<:ti m9t minh. Ban dåu Bå dLra v_e chua cull mang, r6i sau d6 cac co xin duge xuong t6c qui y luon. Su Ba moi chung toi a l<:ti dung cam chay cung v6i Ba, nhfm tien ba gi~i thi~u v6i måy ni co g6c Nha Trang cho biet, bai toi cOng lå m9t ph?t tu thuån thånh.

Toi theo ong anh ba chi xu6ng b~p ph1,1 dQn cam. Nlmng ong anh ngan l<;1i : - Chu la nguoi l<:t, khong neo våo b~p . Hom nay chu thim lå khåch cua Su· Ba må. g6i dQC theo chi€c bån dai, g6m cåc ni CO va m9t våi ph?t tlr, chi c6 cht:mg toi lå "dån s1,r''. Su Ba gi6i t~i~u chung t?i l~ d6ng huung, nhfrng ph~t tLr den tu· t?n Bac Au. Toi vira dfrng len chåp l;ai tay tm6c ng1,1·c, b6ng båt ngo bit g~p do i mat, th?t to, tron xoe cua m9t ni co ng6i o phia cuoi bån. Ni co cOng vtra nhin toi r6i cui xu6ng. Doi mit d6 v6i toi c6 m9t cai gi thån gi~o cach cåm. Dung. Tren th€ gian nay chl c6 Tieu Tha mai c6 doi mit åy må thoi.

Dung cam xong, la d€n gio nghl tru-a cua Su Ba. Chung toi c~m an Su ~å vå xin duge ctmg duong m9t so hi~n kim de trung tu chanh di~n.

To i, tlr gi a St; Ba, tron~ lue mit nhin quanh nhu muon tim kiem m9t dieu gi. Nhu·ng tåt cå chl c6 im_ l~ng, ngoåi ti€~g chuong chua ngan nga nhu chang bao gio muon tan di trong khong gian bao la vo t?n.

Toi bu6c ra khoi c6ng chua. Chua n~m tren mot khu dåt b~ng ph~ng, nhLrng sao toi c6 cåm giåc n~Lr minl1 dang lfrng thfrng bu6c xu6ng chån d~i. Toi hln~1 dun& d€n NgQc vu·a chia tay "chu tieu" La,n lån cuoi cung a chua Long Giang trong Hon Buam Ma Tien cua nha van Khai HLrn_g, må ngåy xua, Ti~u Tha da bit toi phåi k~ di ke l<:ti bao nhieu lån .

Ph~m

Tin An Ninh

(Vidt Lf!i nhiin Ngay H(Ji -Ng(J tru'img Vo-Tanh & Nfi: Trung H(Jc Nila Trang a Orlando, Florida 2007)

Tha N guy€n Ti€n Thanh

nh& Gi6 bu6n man mai t6c dåi buong xoa, Hu-ang trinh nguy~ n wa~g g6t bu-6c em qua, T~ung tu bu-6m trang chet l~ng ben nha, yeu di~u qua va tha ngay lå th€!

Ta run råy trong la vang dim du6i, Sg m9t ~ai doi se qua vi xuan, Sg ao trang w6ng gi6 b1,1i phong trån, Sg quy dO· buong hinh tren tlmgng gi6i .. .

Troi k:h6ng thuyng ta låm ngu·oi IC'r k:hach, Mua sa khai ve dau nai hu k:hong ...

Cho chai vai cho d6 bong co phong, Yeu du-ang chi ta lå nguoi 10· khach!

Co em nhO vån di v~ x6m ving, :t:J6i nh6 nhung da di€t ti€ng tieu ngan.

Ao thu- sinh ta da mac mot lån Kh6i tinh tha dong dåy t;ang ~iåy tring.

N~u nguoi di ch<;1nh long can gi6 l<;1nh,

Ng6' vong tay r6t nh~ bong dem thau.

Khan åm åy se mai ch~ng b<:tc måu; Hu-ang t6c tham thåm say duang khuya l<;1nh.

Sai Gon em c6 con trong tuang nh6, Dang mua bay thi thåm mai tranh xieu .. .

Trong la d6, sach va nho·ng bu6i chi~u; Trong em, ta soi minh ben n6i nh6.

mot minh • Men mgu ding va k:Mi thu6c cay, tim chfm nho mau, u6c la måy, bay len t?n coi troi cao th~m, l<;1nh bu6t cung tra ng, can dim say ...

Co d9c ra roi trong m<)ng tu-ang, sao rai ngu-oi d~n gifra vong tay ...

Hay dtrng tro i no·a thoi gian hoi ta mu6n la ta chl m9t ngay! '

Vi€t&DQc f)~c San 2008 23

Mon Qua Giang Sinh Doan Mai Tam

BC'ra cam ~hi~u ?a nåu xong tLr !au, nlmng ngueri dån ba van ngoi trong b~p nhln ra treri tuy~t.

C~ng lue tuy~t rai ~ang nhi~u nhu pht:t len m~t dat m()t 16'p thåm trang min mang.

Mau. trån& tinh khoi cua tuy~t vo tlnh låm tang Slf bon chon trong long ngueri dån ba. Vi ba vl!a d9c m()t m~u ti~ tren bao å så sang nay: Chi han m9t tuan le må xåy ra tam v1,1 hi~p dam qu~nh vung ba dang å. Va ba nhåm tinh gia h9c cuoi tr~;rac khi nghi l~ Giang Sinh cua d(ra con gåi chåm dm lue 2 gia nrai chi~u. Må bay ., gta ....l Ba rimg minh d(rng d~y nhin v~ hu·6'ng d6i dien, noi co con _?uan,g mon ngoån ngoeo d9c th.eo hang diy dan den tr~m xe lt:ra. Qua anh den du·ang, ba n~ln ro tung l9n tuy~t u6n cong cac nhå~~ diy _?o vao long duerng. Nhu d~n dåp cho s\r kten nhan cua ba, m()t cai bong nho ler mer tl! dang xa di d()ng. Va cai bong åy cu lam tang mat hy v9ng cua ba thanh slf th~t.

Ba von.g ra, må cu·a au·ng dqi . Nhin con gåi bu6'c han våo .trong nhå ba mu·ng, nlmng khong lam sao nen noi can gi~n, ba la len : "Con di dau 24

Vi~t&D9c D~c San 2008

~å gier nåy mai v~?". Con gai thåy my gi~n nen ap ung: "Con la xin lam . .. ". Can gi~n låm cho gi_Qng, nguai dån ba them cay dång: "Con dn tien lam hå? ... My da ct@ con thi~u th6n cåi gi?".

Våo thu båy tru6'c l~ Giang sinh, co gai thåp th?m cha ngueri , dua thu mang d~n cho co cai giay bao nh~n do å buu di~n . Cai phi~u da a~n dung nhu co dlf dinh, chi ng~t lå, no d~n våo lue co dang chuån bi d~n dlf bu6i tinh tam dånh cho gi6'i tre. Co mu6n ra buu di~n nh~n a6 tm6'c, vi b~·u di~n Se dong CLra lue mQt gia, va mai cho den sau Gian~ Sinh mai må cu·a I~i. NhLrng my co khong muo~ , vi ba sq :ång co se bo måt phån quan, trQng nhat trong buoi tinh tam - phån n~he thuyet giång - nen ba noi v6'i con gai: "Do å buu di~n nh~n lue nåo eling duqc, con tinh tam dau phåi lue nao eling co". Trong khi co con dang phån vån, thi my co da hanh d()ng cho a~ nghi cua ba them thuy~t plwc, bång cach chinh ba lai xe <'llra con gai d~n bu6i tinh tam.

Khong khi ngay d~i l~ m~·ng Chua Giang Sinh tung bCrng tCr nhu·ng biht tuqng du·qc trang ho.ang tren n6c cåc d~n dåi, dinh tlw cho d~n kieu cach, tmng bay ,tron~ cac ct:ra ti~m tren ayang pho.Va cang gan den gia CLr hanh thanh Je nLra dem, nguai ta cang nO nLrC ofl d6n V~ cac noi ton nghiem, cac ngoi thanh duerng. Gia dinh co c6 th6i quen tl! nhi~u nam Ml!ng Giang Sinh t~j nhå ther chfnh toa St. Olav, sau d6 v~ nhå an uong; di nhien khong thi~u m1,1c må quå va d9c cåc thi~p ~hue mu·ng tlr ngu·ai than, b~n be khåp nai gåi ?en. C~i giay phut håp dån ctåy y nghia, co da don nhieu thi gier va cong suc våo m6n qu~ Gi~g ~ Sinh ~ho my, nlmng ~ier day no kh~mg co de my mara ngay lue no can phåi må.

Niem vui tren net m~t co nhu vai di me co voi On: C? ~a' thi thftm ~a O ta i CO: aay a !~On q~a gta tq va y nghTa nhat.

i

Dem Giang Sinh qua, buu dien må lai nhu bao sinh ho~t kh~c, mon qua Giång Si~h cho my du·qc mang ve. M6n qua duqc chfnh tay my må ra. D9c la thu· co giao gåi cho con gai kem theo, ba biet aLrqc m~n qua do chinh tay con gåi lam sau gter h9c cuoi tm6'c khi nghi l~ Giang Sinh t~i _rhong thU cong cua truerng. Va vi phåi d€ I~i dq1 san kho, nen co giao da giup gåi v~ dia chi qua duerng bu·u di~n.

M6n qua la b_u·c hinh my au·ng nhin xu6ng con O~Crng mon Ve hu<Jng tr~m Xe lua m6i khi CO V~ tre1 å du·ai ghi hång chfr mau do: "Tin, C~y, Men, nhu:ng cao trQng han ca la f)(rc M~n " . Tåt cå GU'Q'C long trong ITIQt cai khung m~ vang.

.<

Tha Thi H(;lnh

Rå Nhir co nhU·ng cu()c tinh khong la tåt cå vi chua gi da h6i hå chia tay co nhu·ng nguai tinh ra di v()i va nhu thu lay m()t canh la be bai co nhfrng thang ngay dam me chåt ngåt va co ngay lay låt månh tinh nhau co nhu·ng bu6i chi~u mua roi roe rach va co khi tim ngiit m()t trai dau co nhu·ng vån tho d~t mau vi€t v()i d€ cu()c dai them m()t m6i tuong tu co nhu·ng cu6ng si khong gay l6i t9i nhung nghe dau khi tim oc ra nhu

,

Mot . Lan Hoi Am Cuoi Lang thang di tim hoi men åm Thuå nao (cåi thuo· åy con nhau? ... ) U nhi, da r6i , xa xoi låm Xanh xao tho ua canh, phai mau ...

Co phåi nguai v~ trong ti~m th(rc Tim l~i ngQt bui nha·ng cung tho Hay chi giå va nhu råt l~ D€ che con nu6'c ngå doi ba? ...

Må thoi dåu nguo·i quen hay l~ Thi vån tho åy vån nghe dau Ttr thuå do·i chia do i canh h~ Thu mua giang 16i månh trang såu N€u lå c6 nhån xin trao gåi M()t lån hoi åm cu6i cua tho D€ na·a dong deri chia hai 16i Vån con chUt m()ng d€ U'O'ITI mo ...

?

Cho1 . Hieu Dem di l~c giu·a dong tuon mua l~ Hoi l~ trai ha y l~ cua ai roi? ...

(Ta khe khe nh~t ni~m rieng dang do· Cåt våo trong hoi thå d€ ng?m ngui) ...

N6i ni~m åy nguai danh ro i m()t thuå D€ tuong tu theo gio ril quanh chi~u (Cilng nhu ta sao qua nhi~u bo· nga Tuy bi€t rång ngu·ai åy chång con yeu) ...

Ta trå l~i cai thuå li~u yeu v()i Nhung nguo·i oi chång ai v6'i nh?n dum D€ canh gio c(r l ~nh lung qua 16i Cu6n tu6i dai våo lån khoi menh mong Dem - bong t6i ch?p chung våy quanh g6i Len våo h·ong con 16i m()ng - kinh hoang Ta chqt hi€u tu· khi nguai ... khong t6'i Giåc m()ng då u la m()ng cu6i - tan hoang ...

Vi ~ t&DQc D~c San 2008

25

Ha N()i, mua

DU'&C c~n

Cå Ngrr

«Nhftt dinh anh phai dån em di H(li An dfty!».

Miehieo. no i v6i to i nhu v?y khi cftn th?n ghi l<;ti trong s6 tay doc;tn trfeh t(r gia pha, dinh r? vi trf ngoi nha ong e6 ngoc;ti rna hi~u buon gom sU', giu·a th~ ky rnu~i bay, rn~,t hu6ng ra song Hoai, gån sat Chua Cåu. Toi dong y ngay, kem theo di@u kien: Miehieo phåi theo toi tham Ha N(li tm6e ai. Chung toi rai Sai Gon hårn h~p n6ng bing rn(lt chuy~n bay dem. To_i v~n th!ch chQn nhu·ng chuy~n bay nhu v?y. Bat dau bang tung phi dc;to thång den tam tåp. R6i khi phi ca rai mat dftt b6c len, eanh nghieng, hi~n bay eå Vc;tt r(l~g hang tri~u a6rn sang !ung linh. M(lt ~ai sao nhi@u rnau xum xit, sinh d(lng. Bay tren bau trai Paris, toi nhanh ehOng dinh vi duqc thap ~iffel_, tlr d6 d~ dang nh~n ra dong anh sang khong lo hai ehi@u vang-do chårn ch?rn troi tren dc;ti 19 Champs-Elysees, song song v6i song Seine, vet eåt den, chia doi thu do nu·ac Phap thånh hai ban du 16ng lanh. Gia day, v6i Sai Gon, toi ehiu thua ehi con bi~t hai long dan måt vao o ki~h nho,' nhin thanh ph6 khoac ao dc;t h(li btr6c våo dem, u6n lugn theo g6c khuc xc;t tU:ng dqt khi nong g6i dåu nhau cu6n cu(ln boc len.

«Thånh ph6 nhin t(r tren eao, bao la nhu cå cu(lc dai ... », toi låm thårn hat theo rn(lt tU' nhc;tc vua thoang qua dåu, khong nh6 då nghe duqc adau, lue nåo, ehqt loang cai, ao d~n ,cung nhu·ng cam xue x6n xang. Ngay xua, c6 lån toi cung tu·ng nhin Sai Gon a do cao nhu th~ nay, va da bu(lt m6rn n6i lai vinh ·biet. Thånh ph6 horn åy chim dån du·ai tu·ng lap,' tu·ng 16p måy trång dun eu(ln. Måy khep lc;ti qua kM·, va khi toi lia ngang tårn nhin, ehi con thfty m(lt rnau da trai xanh bu6t måt.

26

Vi~t&BQc f)~c San 2008

Miehieo danh th(re toi d~y bing nhu·ng man tran dåu ngay. Chung toi nMp cu(lc chai khi aåu 6e eima hoan toan tinh tao. C_u'O'n~ dlfng trong mi~ng Michico, toi man me bau nan.tt'.t·ng måu thit da mLr6t min tu vai xuoi suot ca khoang ·lu·ng. Xu6ng. Len. Nhip nhang. Tho~g thå. Khi cåm thfty rnoi luoi då lam tron phån vi~c, Michico du6n ngu·ai, d6n h~t trQng h,rc, ng6i thång xu6ng toi. Xoåi !lgang hai chån, ngu·ai con ga i c6 lån da pMt hong rnau ~oa anh dao bftu hai tay xu6ng ng~rc toi lam diem tt,ra, aåy dQc ti~n lui: Khuo!l rn~it than~ tu,v6i m~i t6c bup-be xuoi thang chan che thoat gån thoat xa, nhu åo anh ån hien sau lån hai nu·ac rna ave.

Chi ch6c låt, Mi~hico då chuy€n ngay sang d(lng tac Iie nguO'! xoay hong tron quanh tr~1c.

Boi vu nho tang nay. Moi tran nu6c bQt he rna.

Måt khep ha, cung may nhiu, mi rung t(rng ch~p. chftp ch6i. Toi xi~t ch~t t~y quanh e~ Michico, ti~p sU'c cho can båo loe. T,han the chung toi båy gib thing g6c v,6i n~au, dong thai quån cu6n vao nhau. Toi nghen c_o, nhin khoanh r6n Michico ve vong tru6c mat. Vong quay cång lue cång nhanh, cång lue cang xoån lfty true chat han. Hai tha geip gap, doi lue t(rc tt:ri h~·c len. dlrt quång. Va khi duang xoay tron 6c tl~åt gut lc;ti atårn di€m, khi toi nåy len bung v,Qt, eung dung lue Michico c?ng nguqc nguai am a6 xu6ng, co gi?t, muai dau ng6n tay lun cU'ng vao m~t n~rn. Ch~t sC'rng.

Chung toi nirn irn h6i låu. Lue nhu·ng vu6t ve d@u d~n dQc theo s6ng ILrng x6a sc;tc~l chut xung d(lng cu6i c(mg, lue nhQ·ng giQt mo hoi U'a rin

tren co th~ bay b6c h@t theo tt'rng dqt hai lt,mh d~u d~n t6a ra tt'r may di~u hoa kh6ng khf, Michico ch6m d~y , cuai v6i t6i bång d6i m:it lwnh nhan n6ng min va an d.n cui xu6ng t~ng nt,t h6n dåu tien. Dåm th:im vi hoa trå håm ti@u.

Ngay thfr nhåt 6 Ha N()i cua chung toi b:it dåu nhu th@.

T6i ng6i nhin Michico nghieng nguai tnr6c guung, xoe tay vu6t xu6i chi~c robe thun den b6 sat. Cung cai dang nh6 nh:in åy da kien nhån su6t m()t tuån 6 Bau True d~ hQc cho bång duve cåch di xoay vong nguqc chi~u kim d6ng h6 cua pht,t nfr Cham trong vi~c n:in IQ g6m. Cung muai ng6n thu6n tr:ing kia da d~t trQn cå thu·6c våi th6 dm v6i nhu·ng hoa van, s:ic måu cua nguai K'ho L1;tch ven chan nui Langbian. Theo hQc ngånh my thu~t c6ng nghi~p 6 Paris, di;tt di~m cao v6i m()t s6 måu må d~c thu va b:it m:it, c6 tham VQng lån cå sang vi~c trang tri n()i thåt va thi@t k~ thai trang, åy th@ må t6i kh6ng hi~u n6i 6c thåm my cua Michico d~ dau khi chQn quån ao. Vu nh6, m6ng m6ng, d6i chån hai cong, khi bu6c di, dåu g6i lue nåo eling nhu mu6n g~p li;ti, khuY.u d6 nguai v~ phia tru6c, v~y må Michico chi thfch d()c nhftt lo1;ti våi thun den khit sat vao da, m~c kh6ng nit nglfc. «Con giun dåt», t6i vån gQi di~u nlm v~y. Li;tll1ng d@n th~ thi th6i! Li;t lt'mg nhu chfnh con nguai Michico. Hay vi, t6i sinh ra tren di;ti lt,tc, trong khi Michico chao deri ben m()t tri~n da chenh venh cua dåo nh6, åm ao song di;ti duung? Ho~c dan giån han, do Michico la dan ba Nh~t, con t6i, dan 6ng Vi~t?

Franck don chung t6i 6 c6ng Van Mi€u .

Michico thich thu khi Franck trinh trQng cui chåo dung cåch: «Michico-san» kem theo m()t trang ti@ng Nh~t hoa my. Michico tron them m:it nhln Franck va t6i thum tht,tp d~p vao vai nhau, tru·ng gian bång ti€ng Vi~t. Han ba nam giu· chfrc trq ly van h6a cua di;ti sfr Phap t1;ti Vi~t Nam, Franck co du thai gian, nang khi€u, du kien nhån va dam me d~ phat am dung giQng Ha N()i, Hu€ va SaiGon. H:in dLr su·c dån m()t thång s:ip måt g6c nhu t6i l~n l()i hang cung ngo hem, !ung cho ra m()t m6n an ngon hay u6ng cho dLrqc m()t cut mqu li;t. Franck thfch v6 ngt,t·c tlf nMn minh lå nguai Tåy, nlm ai d6 thuang phan bi~t ke B:ic, Trung, Nam, hay tum t1,11n d6ng !mang, cung xfr. Va nlm d~ chung minh di~u nay, Franck ranh re gi6i thi~u v6i chung t6i tu·ng bu·c tu·qng Kh6ng Tt'r, vua Ly vua Le, danh sach cåc ti€n sT, nhu·ng huy~n tho1;ti quanh day rua da d()i bia, cai tr6ng, chi~c chu6ng. Nhung chång hi~u sao, khi dung cht,tp chung m()t tåm hinh ky ni~m , t6i li;ti chu y d€n nhfrng canh hoa

sung ua vang va våi xac ca ph~nh b~mg n6i l~u b~u tren b~ nu6c Ci;ln giu·a Khue Van Cac va Di;ti Thånh Mon. N:ing tma xuyen qua nhfrng tang xoai nhQn la, rai lach cach xu6ng n~n g1;tch d6 bong. Michjco sa duqc tung hi;tt nu6c li ti tren dåu rua da ham håp s6t, trong khi Franck ban khoan chi cho t6i xem nhu·ng v~t nut con tuai hi~n ra day d6 tren day c()t nau b6ng, tam t:ip thång hang da nhi~u th€ k)'. T6i nhln len, thåy m~t trai, qua kh6i tråm !mang, qua ng6i, qua la, qua måy månh sqi, hinh nlm xanh måu ngQc lu·u ly, mng ru·c. Ån bun mang ngan 6 ngo Cåm Chi xong, chia tay Franck, dang dinh ru Michico di tim can nhå s6 14 ph6 Hang Can, nai ba n()i t6i då ng6i su6t cå thai con gai trang cu·a ti~m ban thu6c b:ic cho 6ng c6, nhung cåm thåy nht,t·a duang nhu· mu6n nhao ra du6i chån, t6i quy@t dinh quay v~ khåch Si;ln tr6n n6ng. Ngang qua ph6 Hang Bong, dang bu6c, b6ng Michico nhåo vao biu ch~t låy t6i, mi~ng luai lit:1 riu, tay cu6ng cu6ng quo chi. C1;tnh mi~ng c6ng IQ thien, m()t båy chu()t han ch~1c con tr6c triå, m:it d6 SQC, dang c:in xe, chf chft gianh gi~t nhau chut nu6c trong vung dQng. Toi keo s~t Michico sang l~ duang ben kia, bu6c v()i. Run tu·ng ch~p trong vong tay toi, nhu dang gifra con d()ng tlnh, Michico, m:it nh:im nghi~n, d~ m~c toi diu di, nguai dit,t nhiu.

V~ d~n khach Si;ln, con giun dåt lao ngay våo phong t:im, tu()t ao, xå nu6c, nhu c6 cha rt'ra cho tr6i Si;lCh di cai hinh ånh quai ga Vl.l"a nhin thåy.

T6i voi tay båm may li;tnh va truy~n hinh . Tin khf tLrqng cho bi~t, them m()t dqt khi n6ng vu·a tran v~ khu v~rc d6ng bång B:ic b(), rt'rng Tru·ang San lien tt,tc chay 16n, cac tinh mi~n d6ng va tay Nam b9 h1;tn han n~ng, nhi~t d() thåp nhåt tt'r 18 d€n 25 d(), nhi~t d() cao nhftt tt'r 35 d~n 42 d().

Nu6c m~n ngay cång lån sau vao, khi mt,t·c nu6c s6ng Cfru Long va D6ng Nai xu6ng thåp du6i mu·c bao d()ng. Cac h6 Tri An, Da Nhim, Su6i Vang, Dåu Ti~ng, Yaly, Thac Ma d6ng lo1;tt Ci;tn ki~t. B:it dåu tu· tuån sau, Såi Gon bi c:it di~n dinh ky theo tt'rn~ khu VlfC. T:it vt,tt TV. Michico m6 cu·a phong tam, nguai mu6t u6t. T6i nhåo d€n, tlm d6i m6i åm mQng, nlm vt,tc v()i m~t våo chut nu6c ngQt hi€m quy long 6c dåo, gifra hoang 111i;lC eat kh6.

Di~n tho1;ti di d()ng rung b~t. GiQng Franck h6i thuc, ra ngay d~n NgQc San, h6 Guum, ra ngay, bi~t duang di kh6ng, nh6 xach theo may ånh.

T6i xoay nhln, Michico ngu cong ngu·ai thai nhi. Cht,tp v()i tftm bån d6. Hang Non-Hang Qu1;tt-Luang Van Can. Ba h6 den nghit nguai.

Vua bang qua duang, Franck v()i lao ra, ngan: - Hi€n, trS qua r6i, kh6ng cht,tp duqc gi nfra dau, Vi€t&DQc D~c San 2008 27

dong låm!

- Må, c6 chuy~n gi v~y?

Franck eima kip trå lai, m()t ti~ng d1.,1c n6 b~1c m~it mr6c, du The Hue cong orm, xoån ngang, gay doi, do 6i. Dåu ngu·ai den d~c, nhåp nho.

Phiå gio·a h6, rua dtin nhau 16p 16p tran len dåo, vun Vl.,lt Ieo, båm kin ch6p thåp. Nu6c ting I.,IC su i bQt, qm dån tu·ng ph ut. Toi båm v()i våi pose hinh. Ngu·ai ngoi nuoc. Rua deo thåp. Toån cånh h6 Guam, tra ke, tr6c dåt. Franck gQi gi~t: -Di, Hi~n! N6ng qua, h~t chiu n6i r6i!

Toi theo Franck bu6c våo quån Rendez-vous, nåm xien theo ph6 Hang Tr6ng. Hai may lt;tnh quåt thång våo m~t. Quan viing hoe. Chic khåch hi~u ky da d6 h~t v€ ba h6. Ca nho·ng ngu-ai plwc v~1 cOng nh6ng m~t ra du-ang, xi xåo chi tro. Vua ng6i yen ch6, chu·a kip gQi mr6c, m()t thanh nien tu bån ben d(mg b~t len, bLr6c d~n than m~t d~t tay len vai Franck, ng6 toi, måt anh len ve thåch thuc. Toi nhln Franck. Hån nheo måt, nh~ch mep, nghieng dåu, v6 v6 tay mlnh len mu bån tay trång treo vån nåm chåc Iåy vai, n6i nhu reo: - Phuc, hom nay em ng6i cafe som th~! Bay lå Hi~n, bt;tn anh, mai tu Såi Gon ra, voi co b6 ngu·ai Nh~t. Ten gl nhi? Å... a... Michico.

Dung khong ong?

Tia nhln diu hån di. Phuc du·a tay cho toi båt.

Bån tay dåy, mum va åm. «Chåo anh!» PhUc vua n6i vua keo gh~ sang bån chung toi. «Th~, chi Michico dau?»

- 6 khåch st;tn. Chung toi dang ngu trua, Franck phone, gQi t6i ra ba 116 gåp d~ ... U, må d~ låm gi v~y Franck? D~ xem nguai chen nhau tren du The Hue hay xem rua de nhau ngoåi thåp? C6 chuy~n gl th~?

- T6i dang I~c le buoc, t~ nhien tnroc m~t, thien ht;t nh6n nhao dt;tt ca ra m()t ben. Cht;ty d~n gån, thåy m()t con rua to bing chi~c giuang d6i dang thoan thoåt bo våo d€n NgQc San, nu·ac dai va v~t chan ngu€u ngoåo um dåm ca du The Hue. MQi nguai con dang rum r6 SQ", t6i nhåo theo, nhln con quåi v~t ki€ng vai håt vang b() c6t rua to tu6ng trong d€n, r6i d()t ng()t bung ngu·ai nga ngua, b6n chan chi qua quao vai cåi xong du6i cu·ng. T6i Iao ra gQi 6ng, dung lue dam d6ng gi~t mlnh tinh giåc, trån våo. May må kip thoåt!

V~ du ~ay, nuoc rut. Nguai . Rua. T6i _cong chang hieu chuy~n gl dang xåy ra no·a. Diem gi v~y Hi~n , v~y Phuc?

Ti~ng coi xe cuu thuang vån IQt duge våo sau 16p kinh dåy. Phuc va tOi nhin nhau. Hai thång Vi~t kh6ng bi~t trå lai th~ nåo v6i thång Tay. Ngoåi tåm hi~u bi~t. Rieng toi, d()t nhien khåt, khåt dO· d()i, nlm c6 hQng dang bi nhilng ng6n tay nhQn m6ng v6 hinh cåo dQC, tua tai ttrng sgi. GQi ngay m()t ly cå-phe då, toi hoi : 28

Vi~t&DQc f)~c San 2008

- Pht:1c nguai Hå N()i ha? Nhcrng chuy~n quai dån nhu th~ nåy c6 bao gib xåy ra kh6ng?

- KhOng ... tu· be d~n gib ... Em chi nghe b6 k~, c6 nam c6c nhåi ttr dau v€ ng6i ch~t ca nho·ng cånh d6ng nam tån a Thåi Binh. Hlnh nlm nam 1975 thi phåi ...

1975. Nh6 nam åy, Såi Gon c6 m()t mua dong khac thuang. Trai cam lt;tnh va suung mu d~c qu~n , d~ !;;ti tren da nhCfng tinh th~ rin rit, 16ng lånh. Khi m~t trai chim, dai tUng dån tu chung vi~n thanh Giu-se, tu tu vi~n Saint Paul, tu tmang Lasan Taberd d6 v€, dai tu· thap chu6ng nhå thb Du·c Ba lao xu6ng, lugn quång quång tren dåu tuqng M~ Maria b~ Chua Hai D6ng, nghi~n rang ken ket m()t h6i r6i mai chia nhau toa ra mQi hu6ng, lån våo suang. Kh6ng con xe tmang dua d6n hQc sinh, thång be con xach c~p du·ng tra va tmoc nha sach Lien Chau, dgi cho dai tan h~t, dgi cho m~t d6ng h6 to cua Buu di~n ch~p kim vao nhau r6i mai Ieo len chi~c xe lam vu·a tro t6i, ng6i nh~p våo nhCfng m~t nguai nhin thång, Iåc Iu ct:mg m()t nhip, tanh lt;tnh am binh. H~t huyen nåo. Thånh ph6 im lim ch~t tu·ng dem. N6 da dem theo hinh ånh m()t Såi Gon u am nhu th~, I~ng nh~ng m()ng mi su6t hai muui måy nam trai, cho d~n t~n ngåy tra !;;ti ...

«Anh Hi~n la Vi~t ki€u Phap a?» Phuc hoi, ng6n tay cht;ty quanh mi~ng ly sera dau måu h6ng nht;tt.

- Toi ... å, chic Phuc nho tu6i han, d6i cach xung h6 nhe? Anh hQc chung tu tåi v6i cai anh chång Franck nåy nåy, len d~n dt;ti hQc, eling eting tmang, nlmng khåc khoa. H6i d6, t1.,1i anh lien !;;te v6i nhau thuang xuyen, vi Franck me A chau, me nguai da vang, å, må ... kh6ng c6 me anh dau dåy nhe!

Dang ngfra c6 tu Heineken, Franck suyt s~c, do m~t d~p våo dåu t6i m()t cai ro dau.

- Sao ong bi~t? Hi~n kh6ng me Franck thi c6!

Chång hi~u Phuc c6 quen v6i I6i dua bon nåy kh6ng. T6i va Franck thi hi~u nhau qua ro. Toi nhin Phuc ng~m 6ng hut, ch~m rai mut våo mi~ng chåt nu6c h6ng, khu6n m~t xuang xuung, m6i do, da trång va måt den Iay. M()t tay, Phuc ha hOng dm ly dau, con tay tråi cua Phuc va tay phåi cua Franck c6 le dang quån Iåy nhau du·oi m~t bån. T~ nhi en nh6 Michico.

Hom åy, chung t6i låm quen voi nhau trong CUQC tri~n lam ånh v€ H()i An a trl.,l sa Unesco.

Trua mua thu. Trai vu·a du lt;tnh d~ chi dn khoåc chi~c ao len mong hay quån m()t tåm fou/ard våi quanh c6 lå da c6 th~ yen tam lang thang hang gib tren via he vång lå. Toi m(Ji Michico tåch trå dåo cu()n kh6i. Clzocolat n6ng phån minh. Quån cafe g6c ph6 nhln ra Di~n Ph~ Binh, chenh ch~ch khu vuan tuqng cua båo tang Rodin . Michico k~ cho t6i nghe giåc ma ky lt;t

v€ nhfrng con ch6 då, khi då thu minh b~1i b~m trong XO t6i, chQt vung d~y, vut to(ft chi~c khan do trum dåu va du6i CO Chl;ty bang bang qua nhi€u con ph6 c6 ngo~n ngoeo, ving ngit, nhung l1;ti giang giang den 16ng n,rc ro. Gifte ma d~n dung vao nhfrng dem reim thång tam m6i nåm. Uoi gang den loi nmoi ng6n thu6n tring run råy xoay vong tach su· nhin nC'r tinh chi l1;t.

Toi im l~ng man me trong tay r6i cui xu6ng d~t m6i. Chung t6i hon nhau duoi båu troi trong vit, khong gqn may. Huang trå dao va vi chocolat ding quy~n tron, b~n thit chung toi l1;ti voi nhau, tll' dåy. V~y må då gån båy nam.

Michico gQi di~n tho1;ti, hoi anh å dau dåy, sao bo em mot minh trong khåch Sl;tn th~ nay, Va mu6n shopping. Toi l1;ti dang c6 nha·ng y khåc trong dåu. Thu nho va xem.

- Franck va Phuc c6 rånh khong? Lam tai x~ cho t1,1i nay duqc khong? Michico thich di xem quån ao, con Hi~n dinh ti~p t1,1c tham HaNoi. Nhin nhau. Franck hoi: - Michico bi~t n6i ti~ng Yi~t khong?

- KMng, chi bi~t vai chfr thoi. Ti~ng Anh cang chftng khå.

- Th6i, n~u v~y, Phuc dua Hi~n di luqn di. Toi se thåu Michico. Chic dua co åy di Trang Ti€n Plaza, ti~n th€ mai an kem. Hay la ra Yincom, thåp doi ...

H(fn nhau båy gio å ph6 Cha Ca. Franck mu6n dai chung toi an dia banh cu6n Tuy~t Nhung, voi chen mroc miim c6 dåm s~n mot nua con ca cu6ng kho. Sau d6, sang Lå YQng. Tmoc khi chia tay, Franck d~n v6i: - Phuc ngoan nhe! Chå anh Hi~n, phåi cån th~n, dll'ng ph6ng nhanh YU'Q't åu dåy!

Nhu d€ trå lai, chi~c Attila do båm mau mqu cua Ph(lc VQt nhu ng~a båt kham ra duong Ly Thai T6. N uoc h6 Guam, då c1;tn hin, phai tra råe måi , xåc ca tmang oan, xåc rua såp ngua.

Mun bun den quanh. Tanh. Vai cay li~u dung phll'ng phll'ng chåy. Nguoi dau ving. Uåu toi ong ong nhuc. Ning d6 hao quang. Hai l1;tnh mua thu Paris då bi nh6t kin l1;ti trong quån Rendez-vous. Toi bay vao gia·a hai lu6ng n6ng phl,lt nguqc chi€u. Ao Phuc phån ph~t duqc mot lue r6i b~t dinh vao tårn lu·ng be. Mui m6 hoi gay gay, non nao. Xe ngo~t vao duong Hoang Di~u. Troi t6i s~p l1;ti sau hai tang ciiy dan khit.

Toi d~p vai, båo Phuc du·ng l1;ti r6i nhao xu6ng ng6i b~t ben v~ duong. 0(! khan. Phuc d~ng d(rng xe, khong kip tit måy, ch1;ty vong ra om Jåy vai toi.

- C6 sao khong anh Hi~n ?

- Kh6ng ... kMng sao! Phuc d€ anh thå mot chut. Chic do nhi~t do thay d6i dot ngot quå, anh chua quen, bi ngqp!

Phuc ng6i xu6ng ben c1;tnh, nhin toi, ve lo lång IQ ra trong mit. Toi c6 ging hit tMt sau, phinh b~mg gifr hai , thå ra chåm ch~m. Can bu6n non bi~n dån.

- M~t anh bOt xanh r6i dfty! Anh lam em sq quå!

-Mot chut thoi rna Ph uc, khong sao dau!

Gi6 lu6t qua, phåt pha vai sqi t6c tmoc tran.

Ning loang tron, d~m nh1;tt tung d6m. Då d€u nhip thå, toi nhln xuoi theo con du·ong ving.

Hai hang c6 th1,1 gqi nhåc nhang Gia Long, Nguy~n Binh Khiem, Phung Khåc Khoan , Huy€n Tran Cong Chua ct:1a Sai Gon. U~c bi~t gi6ng do1;tn duong tmoc Dong kin nfr tu Cåtminh htrong v€ cong xuång Ba Son. Nhu·ng khoång thanh ca sau lung toi, nai Hoang Di~u thåt c6 t~,~· tu khi Ha Nl)i thåt thu thi quå th~t, chi thu do moi c6.

- Anh do m~t eima?

Toi g~t: «Minh di, Phuc! » - Å, ngay c1;tnh day c6 doi r6ng då doi Trån, anh CO muf>n Chl,lp ånh khong? Khåch du lich me lim dåy!

- U€ khi khåc v~y. Lue nåy, anh co ban voi Phllc r6i d6. Em cho anh di .. . Phue låy dum anh tåm bån d6. Merci Phuc.

Phuc d(rng d~y, tit måy, giå yen xe, l1,1c tlm.

- Xem nao. Bay nM. Minh dang å tren du·ang Hoang Di~LI. f)i thftng, qu(!O Trån va, qu(!O Thanh Nien, clwy dQc theo Nghi Tam. Phuc båo å Nh~t Tan, c6 duong ra bai song H6ng, dung khong?

Nhu gifr y, Phuc lai xe ch~m han lue nåy. Toi nhln thåy ml)t khoång trang nong choen choen, låp såp nu·oc. Tre con, va ca nguoi lon lup xup du6i theo chQp båt nhang con ca xanh thep vay do, lon b~ng ban tay dang quåy ll)n gifra bun.

- H6 True 81;tch dåy anh 1;tl Nuoc di dau h~t ca r6i!

Toi nh6 ngay d~n tårn anh den trång ria rang cua då ngå mau dua cåi må thinh thoång m(f vån låy ra ngåm nghiå va cho chung toi xem. Hai co be t6c dai, k(fp lu·ng, lai tay cheo tren chi~c xu6ng con lenh denh m~t h6. Dl H1;tnh Chau ch~t tre, m(f gia han tu6i, con nha·ng con tep b1;tc båu nguoi vao bo dåt chi cha v6t V\lt bi~n måt theo nu·oc h6 Tr(lc B1;tch. Toi chi con kip thåy, thoång qua nhu åo ånh theo t6c dl) xe lao, khung xuang cong ml)t xåc xu6ng con up såp, tra tho.

- Ben tay trai la chua Trån Qu6c. H6 Tåy binh thuong to v~t va, v~y må bay gio trong gi6ng nhu cåi ao lang!

Phuc vll'a n6i vll'a ti~p t~1c lai xe lu6t qua duong Thanh Nien . T6i nhln thåy bang hi~u «Bånh tom h6 Tåy», thåy ngQn thap do lt:ra nghiem trang chQc thftng len båu troi r~,~·c ning, thåy h6 Tay håp h6i. Toi nho trong ml)t lån vui chuy~n, Vi~t&UQc f)~c San 2008

29

b6 k@ v~ thanh tich låy ILrng thai sinh vien, bai m(>t mc;tch tLr Tht,Jy Khue ra d€n t~n Phu Tåy H6, toi nh6 d€n anh mitt ma mang cua b6 khi nhitc v~ nhli·ng bu6i chi~u thong tha dc;to bu·ac, nhin mi;it h6 titt nång. Ngu·ai yeu eG Clla b6 a lc;ti Ha N(>i, va ch€t vi b~nh ung thu cach dåy vai nam.

Vi sao tin tt:rc d€n duge t~n nai b6 dang s6ng, toi eling chång ro, chi bi€t, lue åy, b6 d(>t ng(>t quy€t dinh huy bo chuy€n v~ tham Vi~t Nam da duge chuån bi chu dao tLr nhi~u thang tru6c va Ji~n trong måy tuån 1€, ct:r om låy cåy hc;t uy dm, chai di chai lc;ti bai «Thu quy€n rli» cua Doan Chuån. Toi kh6ng hi@u mlnh da thua hu&ng duve gi tLr Slf lang mc;tn s6ng-v6-mc;tnthuy~n ct:1a mv, cua b6, chi thåy tru6c måt, nu6c h6 Tåy rung rung b6c hai nghi ngut va Ha N(>i dang nhao nhoet ra vi n6ng, ph6 xa chay m~m gifra lo lt:ra luy~n ngt,Jc. - Anh c6 bi€t tin måy horn nay nguai ta tim duge vo kh6i xuang nguai duai long h6 khong?

C6 truang hgp thån nhån nh~n dc;tng ra du·gc ngLrai måt tich tu ca cht,Jc nam r6i nt:i'a dåy.

Kinh chu·a?

NLr6'c vån lu6n che dåu nhi~u bf ån. Long ao h6, song su6i, bi@n khai. Tu· vien ngQc u6c d€n nhfrng låu dai thånh quach. Tu nåm xuang tan ke ch€t oan d€n ca kho bau cua b~c d€ vuang, tåt ca cung ru nhau chim vao quen lang. Nu6c phång mi;it phu len, yen tinh, khong chut xao d(>ng, xoa nhoa mQi tham kich, thåm li;ing tåy ru·a, khuåt vui, chon, låp. T6i b6ng them duge lao ngay vao nu6c, dåm minh, phinh tmang len, n6i khat khao cua ke dang teo t6p quåt queo tren chi€c yen xe r(>p bong, hay cua ke phut ch6c b6ng ng(> ra rång dinh m~nh cua minh r6i se gån chi;it vao mi;it nu6c li;ing la kia. Toi mu6n nhay ngay xu6ng, dåu dm vao bun eling duge, d@ se c6 chuy~n må k@ lc;ti cho b6 mv nghe, v~ m(>t Ha N(>i gili·a mua nu·ac cc;tn, v6i bao nhieu l& 16i dang dån dån phai IQ. - Minh tim quan, u6ng tf gi di Phuc.

- Gång them m(>t ti nli·a dLrgc kh6ng anh? Såp d€n Nh~t Tån r6i. Å, anh Hi€n c6 bi€t an thit ch6 khong nhi? Vung NMt Tan n6i ti€ng hai thtr, hoa dao thi mua nay kh6ng c6 r6i , con thit ch6 cu6i thang ... Hai bi ngon dåy!

- Anh chua an bao gib, cGng mu6n thu· m(>t lån cho bi€t. Nhung, Phuc du·ng c6 n6i lc;ti v6i Michico d6 , co åy gi€t anh ngay! O Paris, co åy cung con pekinois con han ca anh nfra. Di chai må ct:r than vån th& dai vi nl16' ch6!

Phuc du·ng xe. Chung toi bu6c vao quan. Ving nguai. it anh sang. Ti@ng may lc;tnh ri råm va giQng ken saxo keo hai theo m(>t di~u dai bi thi€t. Phttc chQn ban g6c khuåt, måt long lanh nhin toi.

30

Vi€t&DQc Di;ic San 2008

- Anh må xai thit ch6 thi chi Michico danh hai ra ngay dåy! Nhung em c6 cach d@ khu· mui ...

U6ng m(>t mc;tch gån cc;tn chai nu6c su6i, toi th& hitt nhu· vua tgp duve ng~tm l'll'Q'U ngon.

- Phuc dinh ru th~t a? Minl1 hvn nhau v6i Franck bay gib a ph6 Cha Ca dåy!

- V nhi, em quen khuåy di måt. . . Anh chitc la thfm v6i anh Franck låm, cu· nhin cach hai nguai dua v6i nhau thl ro ...

- Khong thån låm dau, Phuc. Lue sau nay, c6 khi ca nam cGng chång bu6n gui cho nhau m(>t cåi e-mail. Chi vi tt,Ji anh vån gifr th6i quen tlr thai con Ja sinh vien, nen Clr ha ha ho hf> th@ thoi. C6 th@ Phue thåy lc;t ...

Ban tay Phuc phm nhv len tay toi. Di~n gi~t tLrng lu6ng. c6 ra ve than nhien, toi thu xem Phuc mu6n gi.

-Em ... em yeu anh Franck låm!

- Bu6n cuai nhi! Sao Phuc lc;ti n6i v6i anh di~u d6?

-Vi ... vi ...

Bo !ung eau tra lai, Phuc rt:1t tay ve, buong th5ng, dåu hai cui.

- Khong c6 gi ca. Thoi, di, anh!

Toi nghi minh da 15' lai , nlmng khi thåy ve u@ oai lue Phuc mo gQng kfnh råm deo len mitt, toi bi€t khong phai v~y. C6 chuy~n chi d6 quan trQng han.

- Sao cu rG v~y? Phuc c6 di~u gi khong bång longa?

- Khong ... khong ... Må tlwc ra, anh cGng chång giup gi duge ... Em ng6 ngån ... Minl1 di, anl1 Hi€n, keo l;;ti tr€ hvn!

Chc;ty them m(>t quang ngån, Phuc cho xe quvo phai, YU'Q't qua khu chg nho va khoang nha cu·a lo xo, d6 vao con du·ang g6 gh~ da. Thoang cai, canh quang hin, song H6ng li;ing la ngay tru6c mi;it, kh6 nhQc xuoi theo duang ranh trilng, Ju·gn quanh c6n bai . C6 chi€c tau cha eat mile cc;tn, phai nghieng. NhGng vc;tt båp coi låt lay ven ba, la nåm nång. M(>t con bo bu6u lang thang di v~ hu6ng chung t6i, måt lc;tc thån mo to. Vai bong ngu·ai, quån xån qua dåu g6i, v(>i va bang ngang s6ng. Trong trf tu&ng tugng cua t6i , con-s6ngH6ng-ti@u-thuy€t-h6a lue nao eling phai s6i S\JC do s6ng, cu6n cu(>n xoay va de, cu6n tr6i nha, dim ch€t nguai va gia suc. Dong nu6c ri ra tru6c mi;it, c6 han gi cåi gQi la thåc Cam Ly? Dåt ne chån chim, hut ki~t h€t nu·ac cua Ha N(>i måt r6i!

- Da ra a€n t~n dåy, nhåt dinh anh Hi€n phai xu6ng nhung chån vao nu6c s6ng H6ng m(>t cai cho bi€t mui dåy!

Phuc vua n6i vu·a dåy t6i xu6ng bai. Long song tran nhgt. Nu6c nha nhg d\lc, n6ng nhu· cGng sitp st:ra b6c hai. D6i sandale toi mang xln ngay lc;ti nhu mi€ng thit bo nhUng dåm khi vLra rai

m~t nu6c. Khong chut ån tm;mg. Chi tieng ti~c.

Cho mau d6 huy~n tho~i da måt.

Di~n tho~i cua Phuc va toi gån nlm n~o vang eling lue. Phuc nhln t6i: «Franck!». Gi<.mg Michico h6t hoang dåu may ben kia: -Hi~n, em sq qua! Bang ng6i u6ng cafe Highlands Vincom v6i Franck, chim se tu dau hang doan lao Vt,tt VaO cu·a kinh ch~t va dftu.

Con dåy v~t mau ... Em nh6 m~ k~, h6i n(Ii lua dao Oshima s~p Slra ho~t d<)ng, chim ca båy cu· h6t hoang dåm xåm vao nha cu·a må ch~t, long cånh tai ta tren san. Phai lam gi bay gia, Hi~n?

Hå.. . anh dqi may... Ah, Franck mu6n n6i chuy~n v6i anh. Anh dang dau dåy, v~ ngay di, v~ v6i em!

- A}! o, Franck day. Michico, k~ r6i p hai 10on~?

Chac c6 chuy~n gi tMt dåy ong ~· Hoi dau thang, toi di Hu~, thåy xac bu6m phu dåy lang Tlf Du·c, con ve såu hang ngan con trong Thånh <)i hom å y, d6n~ lo~t rai ng~p do~n duang hu6ng ra The Mieu, canh cong venh. Hai con voi cQng bi xi~ng l~i, vi nghe dau tru6c d6 våi ngay, da n6i khung qu~t ch~t tay nai va ba nguai Du·c r6i cu6n voi nh6 b~t r€ ca hang su c6 tht,t, khi~n du khach bi m<)t phen khi~p via. Cho t6i hom nay, toi vån chi nghT dan gian lå trai n6ng qua, con trung, thu v~t chiu kh6ng du'Q'c, lån ra ch~t ho~c phat r6. Nhung vua r6i thåy rua, bay gi l~i lå chim ... Ch~c p hai ch~y vao Sai Gon, hay t~ch sang Thai Lan qua. Toi run r6i, ong ai!

- H~n nhau dau?

- Vu·a nhiin Phuc xong. Phong ve Vietnam Airlines, g6c Trang Thi-Quang Trung. D~n li~n nhe .

Michico mu6n v~ Paris ngay ngay hom nay ...

- V~y thi giCi' luon cho Hi~n m<)t ch6 nCi'a. Cam an Franck. Tt,ti nay t6i li~n.

a

a

a

a

a

Nguai den nghit tru6c Nha Hat L6n, m<)t mo ph6ng Opera de Garnier. Hang nghin tuqng, du·ng da, tay thong, m~t trqn tron, mi~ng ha h6c. Chi vang vang ti~ng loa. Ca b6n cu·a d~p tinh Van Nam vCra thao tran mr6c t6i hom qua.

Dong chay cua cu6ng luu da vu·qt Mi~n Di~n , Thåi Lan, dang 6 ~t tuon vao dia ph~n vuung qu6c Låo. Hinh anh duqc V~ tinh ghi nh~n ro.

Theo dt,t· bao, ch~m nhåt chi~u ngay mai, toan bQ khu VlfC Bi~n H6 va vung d6ng bång song Cuu Long se ng~p du6i hai tlm6c nu6c. Chinh phu da khån dp di~u d<)ng quån d<)i d~ th~rc hi~n ll1Qt CUQC di tan trong vong tr~t llf, c6 g~ng ctu·a tåt ca dan chung len nhu·ng vung cao et~ tranh lt,tt. Tin them cho bi~t, sang s6m ngay hom nay, ngoai khai vinh B~c b<), tau hai quan Trung Qu6c da khieu khich va b~n chim hai tau hai quan Vi~t Nam. D ~ trå dua, cac chi~n sT

canh giCi' vung bi~n cua ta da gay thi~t h~i n~ng cho m<)t chi~n h~m va hai tau hQ t6ng Trung Qu6c. Chinh phu nu6c C<)ng Hoa Nhan Dån Trung Hoa l~p tu·c tuyen chi~n va huyenh hoang se l~i d~y cho Vi~t Nam m<)t bai hc;>c m6i. D~ nghi toan dan, toan quån binh tTnh, sang su6t, doan k~t thanh m<)t kh6i d~ sån sang ch6ng gi~c ngo~i xåm. Mc;>i Sl/ hoang lo~n, xao tr<)n, gay r6i se chi ti~p tay gay lqi cho ke thu må thoi ...

NhCi'ng t~qng n~uai vån kh_ong nhuc . nhich.

Trong mat dao deu can len dong t~p the. Hang lo~t ng6n tay co gi~t, may d<)ng lien h6i nlm lii cang cua d<)ng kinh. Ti~ng da kho råo r~o CQ vao nhau, r9 ran tung ch~p. M6 hoi tuon nhu su6i tren khuon m~t d6 gay cua Franck. Michico nhoe nho~t son phån, rue dåu, qu~t tCrng quång mau tao lo~n len ngt,t·c ao polo tr~ng b(h nu·6c cua toi.

-Franck dua Michico v~ Phap ngay di. Tinh th~ nåy, t6i phai l~i dåy thoi. Chång bi~t se låm gi, nhung ...

T6i n6i bång hai tha m6ng, m~t t6i xåm l~i vi b6ng dai nam cQ vt,tt v~ choai canh giång den d6ng tu.

- Ngu·ai Vi~t g6c Tåy kh6ng di dau ca!

Cau n6i dua cua Franck khong låm toi nh~ch mep n6i , nlmng Phuc gi~t phang c~p kinh råm, m~t sang rt,t·c: - Anh l~i v6i Phuc, Phuc bi~t, r6i anh se mai mai thu<)c v~ Phuc. Anh chi lå cua m<)t minh Phuc må th6i.

HQ n~m ch~t tay nhau , om choang låy nhau, hut cu·ng vao nhau. Nhu·ng tu·qng nguai chung quanh d6ng lo~t va b~IC, tung tan tung månh, ti~ng di~c kho . Michico xi~t th~t toi: -Em yeu anh. S6ng ch~t v6i anh. Du·ng b~t em xa anh, nghe Hi~n!

Khi moi chUng toi vCra ch~m nhau, nt,t hon u6t mem vi can mua dåu mua d<)t ng<)t trut xu6ng, va nu6c b6c hai xeo x~t khi rai d(mg vao nhu·ng månh tuqng va, d6 mau ng6i vu·a nung. Tuai mau.

a

a

Cå Ngu SAIGON-HUE 04-05.2005

a

Vi~t&Dc;>c D~c San 2008

31

-

-

Thu Cung Vinh Vien

Tien Chi• Chi ~ chi~u nay em tr6 l~i nai g6c vubn xua 6 ch6n nå y tir thua chi em minh troi gi~t nåm thi muai hQa hyn nhau day nai can nha cua thång em k~ duqc måy lån vui måy tr~n say chi~u nay måy dua em bu6n låm thi eling ng6i quanh eling n6i cuai måt cu nhin hoai nai gh~ tr6ng xua kia gh~ d6 d€ danh ai nhåc chi chång dua nao dam nhåc sq ch~m long nhau n6i vån dai thoi thi eling r6t ly tao ng9 må thanh u6ng c~n chen ly boi chi ai ti~n chi di xa qua nhling m9t dan em lu6ng ng~m ngui.

Mpt Ngay u Skjetten Bu6i sang m9t minh ra ng6i quan chQn g6c ban nai ch6 19 thien nhin quanh khong thåy gian hoa tim c6 th~ må ta da phat phi~n.

Bu6i trua nåu d~i tO mi g6i cai mui vo vi båt bu6n non d6 di v~n nu6'c ra rua båt long båt long ta eling tr6ng tran.

Chi~u ra b~n vång nhin may nu6'c

tam tri la ma chuy~n c6 khong nem hon da xu6ng do sau tru6'c n6i bu6n den dua ca giong song.

32

Vi ~t&DQc f)~c San 2008

Bu6i t6i td.m ngam ly ruqu m~mh dinh tam lua giåc ngu cho yen khi keo tårn chan trum kin m~H m6i bi€t rång dem gil,lc nh6 em.

Dem u cho ta nhfrng u6c rna nhfrng di~u chua c6 th?t bao gia nhung di~u khong a tårn tay v6i nhu d6m than h6ng gifr lua kia.

Dem uam nhfrng m(>ng cay tinh ai gifra long me mån tu6i hoa nien v~ng trang cai thua em mu?i b6n van sang trong ta m(>t net ram.

Dem giåu gium ta dong l~ u6t nhfrng ngay hoang l~nh bu6i chia xa nhfrng ta thu chua chan su6t mu6t n6ng na bao nhieu y ht;n ho.

Dem låp gium ta nhfrng b€n ba d~ long khong ng~i n6i duong xa d~ tinh khong nh~t cung nam thang d~ bo cong nhau da dqi cha.

Dem ru6i cho ta nhfrng m~n n6ng b~nh b6ng trong h~nh phuc g6i chan mua dem dao d~t rai tren mai thu thi ben nhau nhfrng ti€ng thåm.

Dem se chia cung nhfrng x6t xa v€t nhan tren tran tu6i dang gia can dau nhåc nha rång ta se c6 ngay l~c neo giu·a bao la.

Dem d?y doi ta nhu van thien ti€ng dinh d6ng xu6ng vån vang r~n nåm trong b6n tårn trong long dåt ta nhu thåm ta vån c6 dem.

Vi ~t&U9c f)~c San 2008

33

Co Mot Thili Thu Goi Mau • •

Dang Trinh Tho xua nay la ti@ng ru em cua tam h6n, nhu·ng lai m~t ng9t ca ngqi tlnh yeu, cånh d~p thien nhien hay cay dång x6t xa cho thån pMn con ngu·ai. Ciing c6 khi tho la nhu·ng lai cåm than kl1ling khai cua thi nhån tru6'c nhu·ng cånh b~o tan ... Tho kh6ng la d6ng minh cua b~o h,rc, ct:m th6ng tri tan ac. Nhiing th@ ky thi ca ct:1a nhån lo~i ttr Tåy sang D6ng da cht:rng minh di~u d6.

6 Yi~t Nam ta thai ti~n chi@n (tm6'c 1945) trong van h9c c6 m9t th@ h~ nha tho tre s6ng h@t minh va say sua ngh~ thu~t ta hay nghe nhå tho Th@ u:r tam S\f trong bai tho Cåy dån mu6n di~u:

Vai nang Tha: toi c6 dan muon di?u, Vai nimg Tha: toi c6 bUt muon mau...

Vå Xuan Di~u duqc xem nhu 6ng vua cua tho tinh thai åy, da låm bai Cåm xuc t~ng l~i Th@ La· d~ to tinh d6ng di~u : låm thi si nghia lå ru v6'i gi6, mo theo trang vå va vån c ung may ...

Xuan Di~u ten th~t lå Ng6 Xuan Di~u, sinh nam 1916 t~i Blnh Dinh, h9c t~i Qui Nhon va Hu@, sau d6 ra Hå n9i h9c ti@p va t6t nghi~p ky su canh n6ng nåm 1943 . Ong låm vi~c t~i My Tho m9t thai gian r6i bo vi~c tro ra Hå NQi. Ong lå m9t nha tho m6'i tieu bi~u trong s6 nhu·ng nhå tho giai do~m 1930-45. Cac t~p tho Tho tho (1938) vå Goi huung cho gi6 ( 1945) c6 ånh huo·ng 16'n trong gi6'i thanh nien, h9c sinh, sinh vien. Ngay sau cu9c di cu· 1954, gi6'i thanh nien , sinh vien, hQC Sinh vftn COn me tho tinh Xuan Di~u. N6i t6'i Xuån Di~u ngu·ai ta kh6ng giåu duve tinh cåm ham mQ va m@n pht,~c, nhåt lå d6i v6'i gi6'i thanh nien. Ai må k116ng rung cåm tnr6'c nhung eau tho lang m~n tril tinh v6'i n6i bu6n v6 duyen c6' ct:1a tu6i hoa nien : Ham nay tr&i nh? len cao, Tai bu6n khong bdt vi sao tai bu6n.

34

Vi@t&DQc D~c San 2008

vå tha thi@t yeu duung: Anh nha ti ing. Anh nha hinh. Anh nha ånh, Anh nha em anh nha !bm! em ai.

Trong thai gian s6ng a Hå NQi 6ng tham gia M~t tr~n Yi~t Minh. Trong qua trinh theo dång, 6ng lå d~i bi~u qu6c hQi khoa l ( 1946) va da "phån dåu" tich C\J'C nen duqc dCmg våo hang lanh d~o van ngh~ trong dång sau b~c dån anh T6 Hu·u.

H6 Chf Minh ttrng chl thi cåc nha tho trong hang ngu Vi~t Minh ring: Nay a trang tha nen c6 thep, Nha tha cung phåi biit x ung phong .. .

Dung theo chu truang cua Yi~t Minh c9ng sån thi nay a trong tho nen c6 Mau. Qu6c ca cua Vi~t Nam dån chu c9ng hoa (VNDCCH) lå m9t båi nh1;1c khfch dQng v6'i hinh ånh mau me Vå cånh tu·qng gi@t ch6c man rq nlm a cac bQ tQc Phi chau thai trung c6: nåo lå ca pha mau, nåo phanh thay u6ng mau quån thu ... dung lå chu truong b~o l~rc nhu sqi chl do xuyen su6t ttr khi c9ng sån c6 m~t a Vi~t Nam d@n nay. Bai Ti@n quån ca ctm Van Cao da duve H6 Chf Minh duy~t vå qu6c h9i kh6a dåu tien 1946 cua VNDCCH chinh thU·c nhin nh~n låm qu6c ca.( l) Theo Vi~t Minh, 6ng vua tho tlnh Xuån Di~u da hoån toån 19t xac. Ttr m9t tam h6n chCra chan tinh cåm: Lam sao s6ng du(J'c ma kh6ng yeu, Kh6ng nha khong thuang m(Jt ke nao ...

(Bai tha tu6i nho) bi bua me thu6c lu gi d~ måt h@t nhån tfnh tro thanh ke da man ghe tom. D9c nhu·ng eau tha dåy slit mau sau day trong thai ky "cåi cach ru9ng dåt" theo dung khftu hi~u "trf, phu, dia, håo phåi dåo cho s~ch", nhC'rng ngu·ai s6ng a phia Na~n vi tuy@n 17 kh6n& ai tin duqc n6 da duqc viet bai nha tha tran dåy tinh yeu va tinh

nguoi tru6c 1945: Dia hao, a6i ltjp ra tro L ung chimg phån tl(mg adn gi a tan xuong.

Thiip tlu~c cha sang khiip tluimg Thap tlu6c cha sang khi'ip tlinh h6m nay.

L6i c6 bon n6 ra tlay Bilt quy gl,lc xu6ng tloc;z tlay c!dt th6i.

Bilt chung t/11ng, cdm cha ng6i, Bilt chung nguac m(lt vqch ngu'(}i chUng ra.

Hai phuimg phU, dia thu xua, Bdy choa quydt adu My chim mai th6i.

Nha tho T6 Hau (2) la Tru·6ng ban Tuyen huån Trung uong dang con bi~u 19 Sl,l' khat mau eling ct,rc trong nhung "bai gQi la tho" da ho håo chem gi~t: Gidt, gidt mra ban tay kh6ng phUt nghi C ho ru (ing a6ng hia t6t, thud mau xong Cha aång bdn !du r4p buac chung lang Tha Mao chu tjch, tha Sit-ta-lin bdt di?t.

Trong t~p Chan dung cac nha van, Xuan Sach da phac 11Qa T6 HiJ'u m9t cach thån tlnh må c ung tham hi~m bi St bao: NhQ c ang l(ing gi6 thO' cang nhqt, Mau a chiin tnrimg hoa a tldy. (3) Nhan tinh T6 HiJ'u ngoai st,r khat mau, con ninh bq hen h~ han båt c(r m9t b6i but m~t h~ng nao.

Bia mi~ng bao thS h~ se con luu truy~n nhung bai tho ninh bq Stalin - ten trum c9ng san tay våy mau ca 20 tri~u sinh m~ng d6ng chf va d6ng bao tninh- m9t cach hSt su·c tro tren vo li em si Stalin! Stalin!

Yeu bidt mdy khi con hoc n6i Tdng tldu lang con goi Stalin! hay bia d~t triing trqn: Lang tren x6m duai x6n xao, Hai 6ng, 6ng chit tidt trai bidt kh6n~?

ThLwng cha, thuong m?, thuong ch6ng Thuong minh thuong m(jt, thuO'ng 6ng thuong mum.

Phong cach "sang tac" cua T6 HiJ'u la thS. Cach day måy nam Trån Dang Khoa co bai phong vån T6 Hau in trong t~p Chan dung va d6i tho~i, T6 Ha·u tiSt 19 tho minh viSt v~ Di~n Bien Phu, nhu·ng dia danh Muong thanh, H6ng cum, Him Lam biSt 6 dau dau, tåt ca toan la phia khiSn ta duqc biSt ro them "tai" cua T6 Hfru. Trong bai a thu BSn Tre (1962), T6 Hfru da phja ra thS nay: Biit kh6ng anh? Gi6ng Keo, Gi6ng Tr6m Thåm !lim anh a. Lu ac on Gdt ca tram ngu&i trang m(jt sang Mau tuO'i lenh lang il6 iluimg th6n C6 nhimg 6ng gia n6 khåo tra

Chi!ing khai n6 chem ghra sdn nha C6 chj gdn sinh kh6ng chju nhl,lc Ldy v6 n6 tl4p vot thai ra ...

C6 em nhå nghjch ra xem gi(lc N6 bilt v6 vuim tr6i g6c eau N6 a6t, n6 cuai ... em nhå het: Ma O'i n6ng qua cuu con mau!

NhiJ'ng d9c gia nao 6 G i6ng Keo, Gi6ng Tr6m tinh KiSn Hoa thoi di ~ m åy co tu·ng nghe hay chu·ng kiSn nhu·ng canh hu du y nhu tMt cua thien tai T6 HO'u chua? Va cung dau xot cho con nai vang ngo ngac, nha tho Luu TrQng Lu kh6ng con ngo ngac nu·a, må da biSn thanh con da di~u, chui dåu xu6ng eat ti toe bitt chu6c dan anh T6 Hu·u tu6ng tLrqng ra cu9c s6ng e ch~ kh6 nh1,1c cua d6ng bao mi~n Nam d~ b~o quy~n c6 c6 du·a thanh nien mi~n Bite len du·ong di "giai phong mi~n Nam": Cai ao cai qudn Nh&p ai th6i thdn Cung kh6ng cha gi(lt gy,a Trang do trang bi M9t giot nuac cung kh6ng Sang n6 cdm sang Gidng kia n6 cdm giing Di rimg n6 c ung cdm Di chr; n6 cung xua Ra hin n6 tta kh6ng cho vd nha n6 cung au6i... d~ r6i keu gQi ... Mau: Dua nao re thuy c hia uyen Elin cha n6 con nguO'i, lai con milt Dua nao ml i ngan sang ciit Ch(ln ban tay tro i gitjt bizn tay ...

Va Xuan Di~u da hang say gao thet: Mau keu mau trå thu Sung aau, anh em aau Elin n6 thung yit hdu Elin tia, biin dai !au.

(Lu·a cua nguoi da den) D6i v6i con nguoi nhan ban, thl chiSn tranh, giSt ch6c chi la chuy~n båt ditc dT, chu· kh6ng phai nhu nha tho c9ng san Xuan Di~u han hoan sung su·ang: 6i em ai khi tay dm vu khi (Chuyen chinh v6 san) va Nem l~,iu ac;m cha nguai vui vtjt su6ng (Xuan Vi~t Nam). Bi~u 19 nhu· thS thi Xuan Di~u phai la m9t ke sa-dfch (sadique/sadist). Må kh6ng rieng Xuan Di~u, nhu·ng nha tho c9ng san håu nlm ai cung c6 b9c 19 trnh hung ac, hiSu sat cua minh ra d~ lam vua 1ong "Bac va Dang".

Nha tho ChS Lan Vien (4) n6i tiSng v6i t~p tho "Dieu tan" xuåt ban nam 6ng m6i 17 tu6i ( 1937) duqc gi6i yeu tho råt mSn mQ, da tr6 thanh m9t thu· hung thån khat mau , lu6n ho hao tan sat: ViSt&DQc D~c San 2008

35

Hiiy gdt sc;zch li1 hung thdn bong t6i Ng9n sung truong ta ai, ng9n sung reit nhan tinh!

(D6 qu6c My, ke thu rieng cua m6i tråi tim ta) ha y:

Hiiy gdt chUng nhu thien thdn gdt quy Tren m6i xac thu h9ng sung phai reo ca.

(0 dau? a dau? odåt anh hung)

va:

Gidt chung di: chi con mr)t con duimg th6i: gzit chung Oi h6m nay long ta nhu h9ng ning.

(Suy nghT) Thoi tha gQi mau da l~ng le di qua nhung con d~ l~i bi~t bao d6 va dau thuang cho ca nhan va ca mot dan toc. T6 HO"u, Xuan Di~u, Ch~ Lan Vien, Luu TrQng Lu... la nhO"ng ten tu6i mot thai lt:rng låy tren thi dån. HQ c6 con gl dau khi tl,f x6a bo mlnh d~ theo båy ac dång. Ti~ng Tha dich tlwc mu6n dai kh6ng phåi la nhO"ng lai keu gQi chem gi~t hay ltra mj, d6i trå, xu njnh. Tha lu6n d(rng v~ phfa trai tim va nu6c mit. Tha kh6ng cung phia v6i b~o l~rc va gian ta.

Tai

li~u

tham khiio:

- Nguy~n Hung Qu6c, Van hQc Vi~t Nam du&i ch~ di} ci}ng sån, Van ngh~ (My) 1991.

- Nguy~n Hung Qu6c, NghT v~ tha, Van ngh~ (My) 1989.- Vu NgQc Phan, Nhå van hi~n d~i , Thang long, Saigon 1959, f)~i Nam tåi bån a My. (l) Khång dinh lai trong bån Ti~n quiin ca nå y khong phåi cua Van Cao, må cua HCM , sau ngåy 30 thång 4 nam75 Van Cao c6 våo SG tham b~n be va da cho bi6t ly do t~i sao khong mu6n sang tåc "M~! ten thl cua mlnh må lai thl cua thång khåc, thien h~ chui mlnh chiu" . Van Cao n6i ciiu nåy v&i Nam Thuy (thg sua piano rfit gi6i) lå b~n cua Van Cao va v&i mi}t ten Chu Nhi~m båo SGGP, ten nåy bi min c6c c~,~t nua bån chiin.

(DuongDeCu @ yahoo .com <mailto:DuongDeCu @ yahoo.com>), July 14, 2004. ngu6n: www .greenspun .com/bboard/q-and-a-fetchmsg.tcl?msg_ id=OOCDXO (2) T6 Hiiu ten th~t lå Nguy~n Kim Thånh, bf danh lå Lånh, sinh nam 1920 Hi}i An , Quång Nam tung giii nhi~u chfrc VI,! quan trQng trong dång. Nam 1958 chu di}ng dånh nh6m "Nhiin van giai phåm". Måt nam 2002.

(3) Li}ng gi6, Måu va Hoa lå ten cåc thi t~p cua T6 Hiiu.

(4) Ch6 Lan Vien ten th~t lå Phan NgQc Hoan, sinh nam 1920 t~i Dong Hå, Quång Tri , tung låm d~i bi~u qu6c hqi lien ti~p 4 khoa Vå gifr chfrc VI,! quan trQng trong Hi}i nhå van, mfit nam 1989.

ta

a

36

Vi~t&DQc D~c San 2008

Thu Binh Sa Chile Mirng Em Sau Mu·o'i Ngay åy quen nhau tu6i d6i muui T6c xanh, måt bi€c, di~m m6i cuai Tuung lai r(>ng må, bao mu u6"c ....

Cung nåm tay nhau hyn m9t dai.

Ngåy thång tr6i qua th~t em d~m Nao nga s6ng d~y gii:i"a man dem Que Huung chim dåm trong tang t6c s6 ph~n minh day nåo duqc yen!

Chua My thuung tinh hai du·a minh Qua cun ho~n n~n - Thåy binh minh Cho thuy~n t6"i b€n bo· an l~c Bi~n l?ng, tro·i em. Cånh thai binh.

Thåm thoat em nay da sau mu-oi Chua thuung an thuo·ng m(>t dai nguai Tråi bao mua nång cung dau b~ C6 duqc h6m nay - Man nguy~n r6i.

Mu·ng chuc cho em, tu6i thQ trai Ben nhau h~nh phuc vån chung d6i Rang long, t6c b~c xua th~ hyn Ngay åy, h6m nay da d€n r6i.

Nhin !~i tho·i gian thoang ch6"p måt Con dan, chåu d6ng d€n mu·ng vui ChUc em them tu6i, them an khoe Cung v6"i anh di h€t quang dai

Qua T(mg Cho Em Anh mu6n t?ng em m(>t m6n qua K.h6ng ti~n, dau le n6i cho qua!

Giu tay hai tht:r sao cao ngåt Bu6"c xu6ng bi~n sau l~nh tim da Th6i nhe! Thi th6i, anh c6 m(>t Trai tim n6ng bong t?ng em nha T?ng lu6n thu-ong nh6", vui bu6n kh6 V6"i cå c han tinh anh thi€t tha (29.12.07)

HaNoi • H6 Guom gi a vfrn nhu xua, Vfrn ngoi d~n cu, Thåp Rua l~ng thinh .

Quanh h6, liSu ru bu6n tenh, Nguai ra mua deo, ke rinh buong eau.

Cåi noi Van Hoa dau?

Cåi h6n dan t()c, non cao .. . thfrn tha!

a

Ghe v6 khåch s~n , ngu nha, Cuai duyen, em hoi giåy ta ru y than.

Xem qua, giå b('> . .. ng~i ngån : - V i~t ki~u . . . gåp mai .. . nhan dan nu6'c nha.

D()ng lcmg thuang Mv Åu Ca, "Nghin xa khuc ru('>t" chi la th€ thoi!

Bu6n chan, xu6ng ph6, ng~m ngui, Gio Lao råt m~t. M6 hoi nång he.

Quan hang cQc dvng, b~t che, Kho khan g~o chq. Say nhe mi~ ng quan.

Xe qua .. . b1,1i, råe tran l an, Ke vui måy l~nh , nguai tan nåt dai!!!

Uyen Giang

-

~.

Vi ~t&DQc f) ~c San 2008

37

Ithinin Qamaran • • . "" .

,

•

l ~ Nguy~n Van Tha

Trang å Timbuktu

Nhu·ng TSt xua: Dem den th~t den voi nhfrng can gi6 båe b6ng dung hi~n kh6, hi~n dSn d9 chiu dLrng chan x6ng xi)c, chåm cMm dua lmang di nai nai; kien nhån cha huang wang cånh, Jjch Sl/ dgi ]mang hoa kinh voi mai vang sang trQng, Clk ao xuan moi då aanh, rna con cå voi bong v~n thQ que mua, chan chåt; den sang han qua cfra s6 ch6ng cao han, va cfra s6 tha tiSng wai dua vui han tLr long mai tranh, va ca tiSng ai d6 qua chen han thuang; båu trai them nhi~u giai ngan ha moi ; mui la chu6i lui)c tfr nhfrng thung banh tet nåu ngoai vuan , mui ram kh6 thoang thoang rui)ng wan s~ch se, kh6 rao; va cai khong khi nong n6ng d~ chiu so voi ben nay x(r tuySt, c(r nh6 xuyt xa nlm khi th~ng cu xu minh b6ng du·gc my mua cho m9t lugt ca Chi,IC cay ca rem. Va tSt nhåt kh6ng c6 ai gia ca, va ai eLing cåm thåy minh duge kfnh trQng han , va khong d~ gi tim duge tiSng khoc, ngo~i tru tiSng måy nh6c duge wng chi~u han tlmang, du-ge th€ doi du-ge wng them. Nguai xa xu nhi€m dich l~nh lung, ich ky cua ngu·ai, ngay 38

ViSt&DQc D~c San 2008

xuan que nha bang khang nh6 que nha, r6i b6ng gi~t minh , thåy minh ky q1c kh6ng gi6ng ai, thåy minh kem van minh han h6i ben nha biSt bao.

Va vao nhU·ng dem giao thu·a, tu· h6i hQc trung !wc, Nam tlmang kiSm mi)t danh tac a€ dQc su6t dem 6 nha sau, cha r~ng d6ng nguyen dan trong khi my Nam thåm thi dQc kinh nha tren.

Thinh thoang ba !~i di xu6ng nha duoi , tay vån lån h~t, mi~ng thåm thi eau kinh, nhin Nam, bo them m9t it mlrt vao c1Ta c~nh åm trå ben vong Nam. Cai nhin cua ba dåy mSn thu-ang han thuang ngay, danh cho Nam, va danh cho nhu·ng ngu·ai då klmåt dåm dia trong eau kinh.

Th6i quen dQc sach åy Nam vån con giu· duge toi ngay nay, kl1i då s6ng 6 xu nguai , nai må TSt Nguyen Dan dSn vao nhfrng ngay l~nh nhåt, tuy€t bang tran tr~ sang nu i.

"Con dQc cåy chi rua?"

"Con dQc v~ St,r Lanh, St/ Dfr my~!"

"Lr. Con nguai lam gi thl lam eling kh6ng qua hai s~,r åy. My eLing dang dQc kinh, lån h~t

d.u nguy~n cho nhC'rng nguai lam Sl! Lånh l~i bi S~r DC'r låmlwi, nhC'rng ngu·ai trong nhå minh."

"0~."

Giao thCra nam nay, a Na Uy, Nam cung d9c sach; dfa mut, chen trå cho m~ tren ban tha va cho mlnh nim vong. Nam d9c cu6n Voyage a Tombouctu de Rene Caillie (Du hGnh Timbuktu cua Rene Caillie ), ån ban 1989, (tlJa sach hai khåc,vå ngån gQn han ån ban dclu tien) må tinh ca Nam mua l~i duqc trong chq trai. N6i lå mua !~i du·qc la vi nhC'rng thang sau ngay 30/4/75, SaCh "di'Jj tr~y'' bån tran lan tren cac V~ dtrang Sai Gon: sach Vi~t, sach My, sach Phap ... , va m(lt ngay lang thang duang Ky D6ng, Nam mua duqc, v6i gi a nhu cho, cu6n La Bible de Jerusalem l ' con tham gi åy mai, va con d~c bi~t mua duqc ca cu6n sach n6i tren, nhung lå ån bån dåu tien, nam 1830, v6i tlJa d€: Journal d'un voyage a Tembocicu et Jenno dans l'Afrique Centrale, etc. (Nh4t kY du hanh Tembocicu va Jenno trang Trung Phi, vv.), va ca måy ch~c cu6n sach hi€m khac må nhu·ng ngay di h9c thåy clmng trong nhå sach Xuan Tim, nhln må them n6ng cå ngu·ai. Nam c6 gång du·a len ch(mg v€ que va c6 giu· t6i ngåy di vu·qt bien. Cu6n La Bible de Jerusalem, cha Long muqn; muqn lau thåy cha c6 ve dn, Nam chång doi !~i. Nhung cu6n phieu luu ky cua Rene Caillie, Nam giC'r gin cån th~n, c6 le vi d6 la ån ban c6; va l~i , Nam v6n råt thich d9c phieu luu ky, nhåt lå phieu luu a m(lt l~c dia xa 1~, dåy 16i cu6n nhu Phi Chåu, va t~i m()t thanh ph6 dåy bi ån nhu Timbuktu vao thai xa xua. NhLrng r6i, cu6n sach nay, cung nhu ca måy tu sach cua Nam, cung bi thåt tan m()t phån h6i c6 chi€n dich d6t sach, va måt s~ch sau ngay Nam vu·qt bien, vi kh6ng c6 ai trong nhå thich d9c sach ("d6i tr~y'') d€n d(l can dåm må giC'r sach, va cha m~ Nam thl kh6ng dam giC'r, nhåt la sach va vao bu6i åy lå gong giC'ra dang, må gong c(lng sån thi råt trai ai dåt hoi (hay ruy ti~n . n6i nhu måy 6ng c()ng sån) va råt n~ng (hay c~·c k)r phån d(lng, n6i nhu måy dan em cua Tau c(lng.)

Thai gian gein dåy, Nam kh6ng bi€t sao cu· hay hoi tham nhu·ng b~n cung sa, ngu·ai chåu Phi, v€ Timbuktu, d€n n6i c6 du·a g9i dua anh la Mr.Timbuktu. Måy anh Vi~t Nam bi€t duqc chuy~n, dua: B9 tinh kdm V9' m9i den hå? Anh cung ki€m tin t(rc Timbuktu cå trong m~ng.

C6 nhi€u giåi thich v€ dia danh Timbuktu nay.

Nlwng thuang nguai ta cho Timbuktu c6 nghTa la Ch6-cua-ba-Buktu, vi, theo ti€ng tamashek, m()t th6 ngQ· cua dån Tuareg, Tin: Ch6 cua; Buktu: ten cua nguai m()t nguai dan ba må nguai Tuareg giao cho nhi~m v~ coi d6 doan ct:m h9, trong khi h9 phai ti€p t~1c rong ru6i len phia båe sa m~c Sahara?

Cach nay khoang nam tram nam, khi Timbuktu duqc k~ d€n nhu m(lt tr~m giao thuang xuyen Sahara, tren con duang tai vang CLia vung Tay Phi t6i cåc tri€u dinh va cac nhå bang cua chåu Åu va cua cac nu·oc ven ba Dia Trung Hai, n6 con Ja trung tam cua CåC hQC giå t6n giåo, van chu·ang va khoa hQc. Hång nhi€u th€ ky, nguai chau Åu da c6 gång va khong ai d€n duqc thånh ph6 nay, va nhu th€, thanh ph6 duqc coi nhu m(lt nai hi~m tra, do d6 bi hi~m. Vao nam 1828, Rene Caillie, m(lt nha phieu luu Phap da toi du·qc va s6ng s6t tra v€ duqc chåu Åu va vi€t sach k~ l~i.

....·:: ·"'~

...- ~-.~~

Timbuktu, tranh minh h9a clia Remi Cai//ie, / 830

Ngoai ra con c6 nhC'rng bai bao n6i v€ SIJ su·u t~p nhu·ng van bån c6 Å R~p. Trong nhung van ban mong gion åy, bau v~t cua qua khfr dang nåm giåu trong hang ngan cu6n clwa duqc kham phå, SliU t~p; chung COn nim trong cåc tu, hom cua nhC'rng b9 t(lc nim xuyen ngang sa m~c Sahara. Chung chu·a tan huy la nha kh6ng khi kho a sa m~c, nhu·ng v~n bi con trung va hai åm hang nam tCr nhC'rng mua mua ngån de dQa. 6 Timbuktu c6 nhQ·ng nguai nhu gia dinh anh Haidara da suu t~p nhC'rng van ban nhu· th€, nhu·ng van bån v€ t6n giao, kh€ u6c tlwang mai, nha·ng quy€t dinh lu~t phap, va nhC'rng ghi chu ngo~i giao trao d6i giu·a cac nha lanh d~o t6n giao. Luon luon c6 nhu·ng nguai tri thu·c nhu th€ gi a· truy€n th6ng båo t6n n€n van hoa khi kh6ng c6 chinh phu mlo, ca sa nao dåm trach. H9 da lam cong vi~c nay tlr th€ kY thu· 16, nhung nay nha SlJ trq giup cua cac mr6c Å r~p va UNESCO, trung tam Alm1ed Baba- Iåy ten m(lt hQC gia cua Timbuktu s6ng vao th€ ky 15 -da du'()'C thånh l~p d~ SU'U tåm cåc van bån d6.

Trung tam hi~n gia luu giC'r khoång 14.000 cu6n, t~m an toan, nhung kh6ng c6 dLI tai chanh d€ båo t6n m(lt cach khoa hQC. Yi€t&D9c f)~c San 2008 39

Va sach cua Rene Caillie k~: Rene Caillie nha ngheo, nhung råt thfch phieu ILru m~o hi~m. Ong da ti~t ki~m ti~n b~c nhi~u na!11; sg 19 tung tfch la n~uai theo d~o Kito. se bi giet, ong chiu kh6 hQC tieng va phong t~IC A r~p, r6i gia d~ng la m()t ngu·ai A r~p; kien tri chiu d6i, nhåt la chiu khåt, b~nh t~t, chiu them mu6i; bi nguai Tuareg hånh xach trong sa m~c ... ; cu6i cung ong eling t&i duge Timbuktu. Chuy~n phieu ILru ru ba bi~n Tay Phi d~n Timbuktu måt ca m()t nam trai. "Cu6i eimg ehung toi may mdn ain au(Je Timbuktu, ngay khi m(lt trai vira eht;zm tai ehdn trai. To i dii thdy du(Je thu do eua Jenno nhu thi a6, cai n<Yi ma bao /du nay /a n11:le aich etla m9i ma uåc eua t6i. Khi toi vim d(lt ehdn vao thCmh ph6 bi hiim nay, v6n la a6i tu(Jng c ho Sl! tim kiim etia m(Jt ehdu Au van minh, t6i eåm thdy khoan khoai thoa miin khong tå xiit. Toi chua bao gia miin nguy?n nhu thi va toi vui suang 9ua strc. " Thoång !håy thi vui pgay ngåt nl1U' the, nhung khi vao han thanh pho thi: "Sau khi sång khoai m(Jt lue nhu thi, toi mai thdy ra rizng, nhiing gi hi?n ra truae mdt toi, chung lam tfåo f(Jn hit nhiing gi toi bitt au(JC tit truåe ain nay vd s~r vi dr;zi, giau c6 cua thanh ph6 nay. Ro rang la thanh ph6 ehdng gi han la m(Jt nai tl:l t(rp cua nhiing nha wich adt t6i tan, va b6n huang toan nhiing biii eat ehu6i menh mang...

Trai adt gi gi ci1ng buJn, m(Jt n6i l(lng thinh !an n~ tri, nguai ta chdng nghe du(Je eå m(Jt tiing chim. Ddu sao. eung th(rt nsr;zc nhien khi thdy cå m(Jt thanh ph6 fan nhu the au(Je dvrzg /en ngay giii'G biii eat, va nguai ta phåi båi phl:lC nguai sang lrjp.

Vu·a dQc sach, Nam vtra xem tranh minh hQa cua chfnh Rene Caillie. DQc xong sach, Nam l~i xem di xem l~i nhli·ng tranh ve thanh ph6 Timbuktu nho be, tra trQi gifra sa m~c menh mong va du·&i båu trai cang menh mong han; nhCi·ng nguai dan ba dång dåp nhån nh1,1c, doi måt u uån khon nguoi. Duang nhlf nhli·ng b(rc tranh d6 con låm xuc d()ng Nam han lai k~ trong sach.

Nam khong ngu duge, cll' di t&i di lui trong p hong.

"Hay la mlnh di Timbuktu m()t chuy~n, xem nguai, xem canh sa m~c, 6c dao ra sao, va ghe xem cåc van ban c6 A r~p. 6 day t~t nhåt l~nh leo, t6i tam, !~i a m()t minh nh& nha qua dam m~t!" - Nam låm båm.

Nam di may bay tll' Oslo d~n Bamako, thu do cua Mali. R6i Iåy may bay di Timbuktu, nhLrng chuy~n bay bi dinh chi båt thinh linh. Måy du khåch Tay tre n6i v&i Nam: "Cai gi a day eling thu·ang thåt thuang nl1U' th~, hu6ng h6 may bay.

Phai bi~t tm&c th~ d~ må li~u chu·ng." Dung d~ng cl1U'a bi~t tfnh sao, dem åy måy anh du khåch b1,1i ru Nam di chai. Va dem d6, trang fl

40

Vi~t&DQc D1;tc San 2008

thugng tuån, trang hilal, trang m&i cho thang m&i, cho ni~m hi VQng m&i, an sung m&i, nhu dan H6i giao a day vån n6i . Dam vi v~y cho nen, ng6i quån du·gc m()t lue, chuy~n tro linh tinh, anh b6i quan bi~t chuy~n k~t may bay nhu th~ , anh cho bi~t la c6 th~ d~n Timbuktu b~ng l~c da. Th~,~·c ra chuy~n di !~c da khong båt dåu tll' Bamako må tll' Doentza va phai di xe bus d~n d6.

6 dåy c6 anh chang ten Braham lo mQi thu t1,1c.

Anh ta chi bi~t n6i ti~ng Phap va th6 ngfr FuJani. Ti~ng Fulani dT nhien ch~ng ai bi~t n6i, må ti~ng Phap chi c6 Nam bi~t; måy anh kia toan la dan Båe Åu v6n khinh thuang, kh6ng ua nguai Phap kenh ki~u, nhan nh6, r6i khong ua luon ti~ng Phåp.

Cai anh chång Braham khi bi~t Nam la nguai Vi~t Nam, båt tay tMt ch1;tt, Iåc Iåc, v6 vai, wai sang khoai: " Vi~t Nam H6 Chf Minh." nhu da s6 dan H6i giao chau Phi, hoi[tc Trung Dong m6i khi bi~t duge ngu·ai d6i tho~i la ngu·ai Vi~t Nam. Nam b()p l~i li~n: "A nh coi chitng eai mi?ng eua anh. Cai liio H6 cua anh la m(Jt ten kh6n kiip (salaud) thu thi?t . ..

Anh chang Braham chLrng hli·ng: "Sao anh n6i l~ v~y?"

"N6i cho anh hi~u duge chåc phai måt nhi~u thai gib'. Nhung toi th~ c6 Dång Allah, lao ta lå nhu v~y d6."

"Con t1,1i My, bQn d6t nha, gi~t tre em, ham hi~p dan ba?" - Braham giQng v&t våt.

"Cai lao qui vuung Shaitan H6 v&i båy am binhjinn cua hån con d6t ca nu·&c, bån gi~t, gi~t min, chon s6ng tre em, dan ba du ca, må khong thåy ai a Phuung Tay du luang thi~n d~ t6 giac.

Va anh nen nh& la nguai My la nu·&c van minh b~rc nhåt, quan d()i My c6 ky lu~t, khong phåi di dau eling d6t nha, eling deo btra duge. Cu()c chi~n tranh nåo eling c6 nhCrng ca nhan vi ph~m ky lu~t. Dang le cac anh phåi cung chung toi lam jihad ch6ng l~i cai lao qui tu&ng lb/is H6 d6 v&i t1,1ijinn C()ng san cua lao m&i phai ."

"Anh n6i sao gi6ng m()t con nho toi gi[lp tm&c day måy nam. Co ta eling nguai Vi~t Nam. Nghe toi ho "Vi~t Nam H6 Chf Minh" la co ta n6i gi~n. Co ta eling di Timbuktu, nhLrng !~i chQn di xu6ng theo giong sang Niger, l~i la xu6ng ch6ng. 'Di v~y thi c6 le måt han, tuy råt !au. Toi c6 nhi~u thai gib'.' - Co ta n6i v~y. L~i con di m<)t mlnh m<)t xu6ng. Toi hoi: 'Co c6 dien khong v~y?' Con nho wo·i wai: 'Nguai Vi~t chung toi ai eling dien dien m()t cht:1t nhu th~." '

Van ha h6c: "Toi cu· tuang toi la nguai Vi~t Nam dåu tien,

duy nhåt di Timbuktu."

"Ch~c, con nho gan cung minh. Vi~t Nam thång My la phai."

"Nfra! Anh cho toi xin."

Braham wai kh@ kh@.

Chuy~n di våt va, nhung l~ va vui, vui vai l~c da ngåt ngu·ong, ngay n6ng mu&t nguai , dem dam dåp d6ng tr~i ben gi~ng nuac mat, hra dem, u6ng bia dång nghet må b6c ra ph~t, ngåu nghi~n th!t cl.ru låm eat, nuang båy b~y. Th~t kh6 tuang tuqng, chi mai tuån tru·ac, Nam con ng6i trong can h(> ch~t h~p ct:m minh, dQc sach, nhin va vån vao man ånh TV, ng6 vo h6n tuang tra, va ben ngoai trai t6i, tuy~t nhåo, bun s~t nai nai.

Låm , an, ngu, ngt:t, an, lam. Nhung nai day menh mong menh mong r6i menl1 mong; thai gian la m(>t khai ni~m c6 16 xi; va eling nai day m~t trai sa m~c du d(>i; da th!t r(>n rang, m~ch mau ng6 nguqc. Va trang nfra, trang no·a, trang kh6ng con hi@n lanh , e åp, må la trang th6ng t~i­ Ånh sang nMn chim con ngu·ai trong bien quang minh ngay, dem. Con nguai no ne s(rc n6ng, no ne anl1 sang. Tai , tai , tai , tai ... " Ngay råm , thang Ch~p, nh6m du khach b~ti nam nguai mai tai duqc Timbuktu. Tai khach s~n, ai v~ phong nåy.

Sau khi tåm m(>t phat, Nam ngu m(>t giåc me m~t. Khi thfrc d~y thi thåy trang sang chåy tran !an vao phong. Thånh ph6 khuya nhu m(>t khu ph6 ch~t. Chi con gi6 con s6ng va nl1frng chom sao con s6ng. Va trang nguyen tieu day la trang nguyen tieu bi~n eat meng mong, khåc hin nhOng nguyen tieu que nha, khåc hån nhfrng · vång trang ma h6 ti@n chi~n, trang say cua chang Tri thua nao . E>ay la vång trang vo thuy vo chung nhu lai Såm, uy nghi nlm Allah, hao hoa nhu E>ång Cfru Chu(>c va ngQt ngao, an cån nJm lån dåu Dominus te cum 3 . Nguai ta tronen tinh tuy~n , thanh s~ch nhu ti~ng chim vu·a no.

Tam tri tan vao than xac va than xac tan vao anl1 trang. Kh6ng con viing chiem bao, må la chan khong tht,rc t~i. Khong la nhiing mdng nhc;zc

a

say, nhiing la trang rai len xiem ao nhu nhiing mrinh nhc;zc vcml, må la nl1u·ng thanh ki~m såc ngQt chem så lap vo su si san si.

Thi ra trang bo dinh trai , xu6ng vai nguai nguai lwn h~p.

Thi ra khong con cha duqc nO·a, trang då ep duyen con nguai va om ri~t con nguai, khong ch!u buong. Nguai th~ nhin l~i minh va khong con thåy minh nfra, vi trong long trang, than xac nguai tronen linh h6n thanh khi~t.

Hay la chinh con nguai då tt,r nguy~n dt,.~c thung chiec thuy~n lang quang minh, be lai, cho chim

vao bi~n trang; hay la trang cåt day bu(>c thuy~n ly tri nguai, d6 dåy khoang mqu-trang?

Nam giang tay, ngtia m~t nhin trang, m(>t trang, hai trang, ba trang .. .vo s6 trang, va ll.rng IC'rng di ra kh6i thanl1 ph6, moi thåm thl lai lai bua chu: "Qamar, Qamar .. . Qamaran, Qamaran ... " Nam cu· di mai nhu th~ theo hu·ang song Niger, theo ti~ng tha ai d6 dang git,.~c giå trong trang, ti~ng tha dåy khong gian nhu an sung Allah bao bQc nguai th~ phat ra. tl.r nhfrng thap ,kinh. Ch~y, ch~y, ch~y, ch~y miet, va khi tai gan song Niger, anh thåy tmac m~t minh m(>t can l~u ghep bing s~y papyrus ven song. C6 nguai con gai d(rng tmac l~u nhu dang cha anh, ml.rng ro ti~ng mi@n Nam x(r Vi~t trong treo, ro rang, lam Nam tinh cå nguai: " Chao anh ." " Anh mai tai?"

"Vang. Mai tai sang nay. " " Sao anh bi~t toi day må tai?"

Nam mim cuai: "E>6ng thanh tuang frng. E>6ng khf tuang cåu."

Co gai li~c anh: "Nfra! Con toi, toi bi~t th~ nao anh eling tai day ... Anh ng6i day noi chuy~n cho mat."- Hai nguai ng6i xu6ng tri~n eat tmac l~u . - "Anl1 Haidara c6 cho toi bi~t dåu hom c6 m(>t nguai xu·ng lå nguai Vi~t mai gQi di~n tho~i cho anh ta, vå ngo y mu6n xem b(> suu t~p bån thåo. " "Co quen?"

"Tmac h~t vi ngh@ nghi~p , vi toi ky hqp d6ng låm trung tam SUll tåm van bån Timbuktu. Toi vl.ra cl11,1p microfilm, vl.ra xu· ly h6a chåt cac bån thåo c6 d~ båo quån, vl.ra dich. Anh bi~t khong, c6 khi dich m(>t ngay chi duqc m(>t eau. Phåi n6i cai chu· Å r~p th~t tham sau, vi di~ u. " "Co hQc Vi~t Nam?" "Kh6ng, toi hQC d~i hQC Alger. Toi duqc gai qua tu Algerie, va di hQc Alger, hQC xong toi xin l~i Algerie tu luon. Toi thfch x(r Algerie, dung ra toi thfch sa m~S· Sa~ toi cop qua Libanon nfra, hQc them mon tieng A r~p co.

H6i Libanon toi c6 g~p måy nguai Vi~t Nam cong nhan lao d(>ng nu·ac ngoai d6, hQ bi~t toi hQc m6n d6, hQ c6 ve ti~c cho toi. C6 con nho khå than vai toi con n6i: 'C6 ca h(>i må khong hQc m6n chi cho th~c dt,mg, d~ ki~m ra ti~n.

M6n d6 v~ Vi~t Nam , chi c6 ch~t d6i. N~heo d6i ca y qrc låm, chi a i ... C6 sa vao mai biet. . . ' COng may sau khi t6t nghi~p , nghe giao su do dåu cua toi cho toi bi~t la giao su Henry Louis Gates cua Andrew Mellon Foundation tuy~n nguai chuyen mon cho trung tam suu t~p bån thåo Å r~p Ahmed Baba, a Timbuktu. Toi duqc

a

a

a

a a

sa

a

a

a

a

a

Vi~t&E>Qc E>~c San 2008

4l

nh~n. Toi xin phep nhå dong di lam tht!. Nha d?ng cho phep di ngay. Ra day r6i, khong mu6n ve tu vi~n nu·a."

"U, å day dau khac gi trong tu vi~n!"

"Khac nhi~u ch(r anh. 6 tu vi~n coi v~y cCing ch~t ch()i, huyen nao l~m, y toi mu6n n6i cai tam tri cua minh. Toi cCing då c6 kinh k~, suy ni~m, nlmng r6i cCing chång di t6i dau. R6i nhCi"ng cai d~p trong nghi l~ ph1,mg v1,1, trong ti~ng nh;;tc, thanh ca hay, tråm huang tham ngat, n~n sang !ung linh, c6 lue låm cho t6i chåy nu6c m~t, ngåt ngåy tLrång nhu Chua dang chi~m long minh, nhung nghi cho cung, d6 chi lå nhu·ng phån u·ng mang tinh thåm my. 6 dåy giu·a sa m;;tc nay, nguai ta khong c6, khong con gi ca, hoan toån trån trl,li ... " "Vang. Co c6 nhCing suy nghT khac nguai. " Con nho cuai: "M~ toi n6i toi dien dien nhu cha toi ... Thich hQc, thich låm nhfrng chuy~n khong gi6ng ai."

"Vang. Må co låm å day låu chua va con lam dLrqc !au nfra khong?"

"Toi lam duge m()t nam r6i va hi VQng con duge lam !au. Giao su· Gates cho toi bi~t la hi~n gia Foundation c6 cho ong 48.000 do la d~ tai trq cho d1,1· an; khong bi~t khi h~t ti~n r6i, trung tam se ra sao. Nhung nghe anh Hairada n6i, nha Jo;;tt phim CUa giao SLT V~ bån thåo cf> cua trung tam du-ge chi~u tren TV, måy nu6c Å r~p c6 llfll tan1."

R6i co cåm tay Nam d~t v~ phia ba song, chi cho gian rau tham: hung, ram, tfa t6, så, qu~, 6t ... : "Anh Hairada h6i di dl,T h()i nghi å Paris, mua v~ lam qua cho toi d6. Anh chang c6 con m~t th~t tinh dai."

"Co å dåy v~ng ve nhu v~y khong SQ' a?"

"Y anh mu6n n6i la bQn dan ong?"

"Vang."

"Ngu·ai d;;to H6i n6i chung hQ tt! t~, va trQng cåi dung cåm, nghTa hi~p. 86i v6i hQ, chuy~n toi than gai å day m()t minh la dung cåm, va låm m()t cong vi~c nghTa hi~p, du rång d6i v6i toi chi la I6i s6ng toi thich. Khong ra ngoai cai toi ich ky. Va !;;ti, lue nao cung sq ch~t thi lam sao s6ng?"

"B6 m~ co thi sao?"

"M~ toi måt r6i. Con cha t6i , c6 må nhu kh6ng, m~ t6i khong h~ cho t6i bi~t. T6i t6n trQng s~r chQn ll,Ta cua ba. N6i th~t, c6 6ng d~n day, t6i råt vui."

"Cåm an c6. T6i cung v~y . T6i c(r nga dang å v6i gia dinh."

Co g~i cuai cang tuai: "T6i cung v~y." Va dua tay nam tay anh. Hai tay cung n~m ch~t.

*** 42

Vi~t&8Qc 8~c San 2008

Nam å Timbuktu m()t tuån. T6i chLra bao gia sung su6ng nhu· v~y, Nam n6i v6i anh Hai rada.

Anh Hairada cuai: " Vang. Ngu·ai d6ng huung g~p nhau å x(r ngu·ai då mu·ng, må !;;ti å sa m;;tc !;;ti cång mu·ng han, phåi kh6ng 6ng? Co lthinin Qamaran c6 bfra, khi t6i th~c m~c tai sao c6 ra lam viec å day, c6 åy båo: 'Phia be~ kia 6c dåo måt tri ia sa m;;tc n6ng nan. " "Ithinin Qamaran?"

"Co gai d6ng huang v&i anh do! " Nam gi~t minh: "Åy ch~t, chuy~n tro quen bi~t ca måy ngay nay må t6i nay chung t6i vån chua bi~t ten nhau."

"Nguai nu6c anh thi~t l;;t k)r! " Nam lam b() du·a tay vai: "Th6i, anh cho t6i xin ."

"Dua anh cho vui th6i. Quen v6i lthinin Qamaran !au, t6i hi~u nguai Vi~t nhi~u han.

Nguai Vi~t th~t dang yeu må cung kh6 hi~u . " "La sao?"

"Vi d1,1 , khi t6i hoi t;;ti sao c6 ta Iåy ten Å r~p Ithinin Qamaran. C6 ta kh6ng n6i , chi cuai cuai, r6i !;;ti bu6n bu6n. T6i doan la c6 ta c6 ky ni~m yeu dåu må bu6n gi d6 nai dåo Kamaran 5 , c6 ta mai Iåy ten nhu v~y ."

"LOng d;;t dån ba kh6 hi~u, long d;;t dan ba nu6c t6i con kh6 hi~u tram lån. " Anh Hai rada dLra hai tay len trai , cuai 16n: "Hoan toån d6ng y v6i 6ng."

Nam chia tay v6i lthinin Qamaran (Nam vån kh6ng hoi ten Vi~t cua c6 nho), sau bfra cam Vi~t Nam c6 nu6c m~m 6t, c6 canh chua ca d(ra s6ng Niger. C6 nang cåm tay Nam va h6n nh~ len må Nam. Nam chåy mr6c m~t l~ng le.

"Cåm an anh då d~n tham t6i. Anh v~ Na Uy binh yen!"

"T6i cung cåm an c6 då cho t6i nhUng ngay dang s6ng nhåt."

"Xin 6ng du·ng bi l1,1y. Nhu·ng r6i r~m dai nguai bi~n thanh cua bau. Nai sa m;;tc nay lue nao cung phång phdt nhilng thu·cmg nha xa xua. 6" "Mong duge nhu v~y."

"Mai mai se nhu v~y."

Chuy~n v~, Nam di ghe. NghT ngqi mien man nhu· song.

*** V~ d~n nha, å Na Uy, anh nh~n duge thu chuc Tet cua nhieu nguai tl.r Vi~t Nam , trong d6 c6 tlm chi Hai cua Nam. Ngoai tham hoi , chuc T~t, chi vi~t: "Liiu nay nu,~ cu trach chi kh6ng chuydn cai y cha Lang, br;m em, ,cha em. Cha nh&xin em giup tØ ait·a con gai rdt th6ng minh cua m(Jt nguai

dem ba ngheo kh6 ttdn xin cha gi up. Thl!c ra cht c6 gi;ip ngueri tlan ba ngheo kh6 tl6 va tltm con gai cua cht dy. Va cha Lang tta geri gdm iHm con gai nho tl6 vao er chung v&i nh6m nu tu tdu mu(Ji er Binh Tri?u ad tu ttjp va h9c kidm ba chU·.

Chi c6 !dy m(Jt phdn ti€n em g&i bdu chj, cht geri cha cac di b€ tren hang thlmg adph~ chi phi cha con nh6, Mi cht ci1ng lam iin kh6ng ttdn n6i nao, va giup nhiing ngueri c6 an thien tri?u la t!i€u titing qui tr9ng.

Sau nay chi aU'(J'C cha bik Con nho h9C gioi, nen v€ sau khi nha nu&c di diii, nhG. dong geri qua nhir. dong m? ben Phtip h9c, r6i sau a6 qua tu ben Phi Chdu. iJu(J'c m(Jt theri gian, nhG. dong sai tli & m(Jt nai khi ho co gay ben n& va va nghe n6i theri gian sau bi b?nh ngii nu&c ma chdt. M? n6 aii b?nh ttjt, 6m ydu, nghe tin du, dam b?nh nijng, ci1ng chi t theo lu6n.

Nghe cha Lang n6i la cht dy c6 ki hit cha cha la ngay xua ten cht dy la Hiing Nga, chu kh6ng phai ten Niim, va m(Jt theri la ngum yeu cua em tl6, Nam 9, va tlua con gai tl6 la con cua em, ten n6 la Minh Nguy?t. Chi dy c6 thai kh6ng !au tru&c khi em ai vu(J't bien; ngdn ngqi chua cha em bidt, thi em vu(J't bien. Cht ta sinh con, gitjn em bqc tinh, va vi l!! ai kh6ng mu6n liert h? v&i nha minh.

Cha Lang con n6i la con nho Minh Nguy?t a6 rdt thich s6 sach ma em bo lqi, ma sau tl6 m? bidu cha cha; n6 cu6n nao ciing tl9c; m(Jt phdn nhCr d6 ma n6 gi ai, va c6 chi hu6ng. Vtjy ma n6 h;li ph4n mang t~i nffhi?p..M? n6 t~6i la em lam sao ciing phai c6 gang kiem hai eat cua n6 aua v€ VietNam cha n6 au(J'c nlim ben m? n6, hay la em h6t aua v€ ben em ciing tlu(J'c, cha n6 gdn cha n6.

Mt:; minh , tru6'c khi måt eling råt h6i h~n , vl khi tru6'c em goi thu nho tlm co Hång Nga rna mt:; c(r cån, cå chi eling v~y, vi mu6n cho em yen tam hQc hanh, vå l ~i, sau nay khi thåy gai khong ch6ng må l~i c6 con, må chåc chi da la con cua em ... Trang xa h(>i minh, em hiSt d6, ai må coi h~ng nguoi d6 ra chi! Da Nga, r6i con Nguy~t, hai trang rna CUQC do·i t6i tam dSn nhu r(ra"

***

Sau nay, Nam c6 di~n tho~i cho co ga i Yi~t sa m~c, khong duqc, va cho cå anh Hairada, cGng khong duqc. C6 le nu6c Mali n6 th~, tht:1 do Bamako con kh6 lien !~c , n6i chi Kimbuktu. Yi@t thu cGng kh6ng thåy h6i am; chåc bu·u di~n Mali cGng båt thu·ang n6t. G6i e-mail eling v?y, eling khong thåy gi; chåc l~i bi tuang Ifra cua måy phe H6i giao cu6ng tfn.

Nhung mQt ngay anh nh?n duqc e-mail tu anh

Hai rada: "Nhdn c6 dtp ai Paris d~· h(Ji nght, t6i c6 gang g9i cha anh, ma may anh sao bi bqn hoai, t6i vidt g&i anh a6i leri. "Va sau khi thiim hOi thong thuang, thi t6i do~n: "C6 Ithinin Qamaran kh6ng con lam er vi?n va chung t6i tta kidm GU(J'C ngueri thay thi Giao su Gates rdt tide v€ Sl! ra ai cua c6 dy, m(Jt chuyen vien gioi va ttjn tam. C6 dy n6i c6 dy cdn ra tli, vi cåm thdy aii t&i lue cdn au·(J'c yen nghi ben m?, ben cha, vi tta xa qua !au. Giao su Gates, m(Jt ngum tru·&c aay aa ph~c V~ tau nam & Vi?t Nam, va am hdu phong t~c Vi?t Nam, n6i v&i t6i nhu vtjy, v&i ve cåm ph~c. "

Oslo, 30 XII 2007- Nguy~n Van Tha Chu thich: 1

La Bible de Jerusalem: Kinh thanh bån Jerusalem la bån dich Kinh thanh cong phu, du6i Sl/ hu6ng dån cua Tru·ang kinh thanh va khåo c6 Phap 6 Jerusalem (I'Ecole biblique et archeologique fran9aise de Jerusalem). Duqc tlwc hi~n b6i nhli·ng chuyen gia hang dåu, bån Kinh thanh n å~ thy·c s~~ tr6 thanh cu6n Kinh thanh duqc pho bien nhiit 6 Phap, va tr6 thånh m<)t cong trinh "c6 di @n". (Wikipidea) 2

Nha dong phuang h9c nguai Phåp, Rene Basset du·a ra m<)t lai dich khac khå dT chåp nh~n han: Trong ti~n g Beber, mot th6 ngo· khac cua nguai Tuareg, thi "tin" c6 nghTa la " nai " va "buqt" c6 nghTa ""xa xam", v~y "Tin-Buqt(u)" c6 nghTa la la mot nai t~ cung ben kia th~ gi6i, th ~ gi6i diiy la sa m~c Sahara. (Wikipedia) l Phåt am dung laTin chfr khong phai Tim. 3

Dominus te cum: Chua 6 c ung Ba (con nguai): Lai cua thien sfr Gabriel truy~n tin cho Du·c My Maria, trong kinh Kinh MLmg (Avemaria). Mai nghe Dolores O ' Riordan hat bai A vemaria trong YouTube; t~n c ung då u yeu!

5

Ten mot hon dåo 6 Dia Trung Hai. Khi trang sang, dåo nlm h6a thanh vång trang th(r hai , nen gQ i la (dåo) Kamaran : (dåo) Hai Trang. Åm Q, trong ti@ng Å r~ p, thanh am K khi dung lam dia danh; Qamaran thanh Kamaran.// Qamar: tran g (s6 it); qamaran: trang (s6 nhi ~ u) hoi;ic 2 trang må kh6ng cån dung s6 2; nhung dung Ithinin (2) tm6c qamaran cho ro nghia " hai trang" cGng duve.

Vi~t&D9c Di;ic San 2008

43

Anne-Cath Vestly Nlza van Anne Cath(arina) Vestly, sinh ngay 15 thcmg 2 nam 1920, su6t aai ai chai v&i tre con va vdt sach cho CQC em tha a9c, a å ki a (li khai nhu tren vd cu9c hanh trinh van chuong CUQ biz rang rå nua t/zi kf;. Tit nam 1953 cha t&i nam 2000, Anne-Cath Vestly vdt aur;c 60 t6c phdm, ba nh4n aur;c ba muai Giåi thu&ng Van h9c cita nhidu T6 chuc, Ca quan van h6a, van ngh? nhu B9 Van h6a, P hit Qu6c VlJ khanh Van h6a Na Uy ...

,

'

Råt Nhieu - Så Mangt Nguyen tac: Anne-Cath Vestly Bån Vi~t ngfr: Duang Kim 83. gi;lp nhau vai lån tnr6c, ba cGng chao hoi va tan gåu v6i 6ng trong cfra ti~m cung nhu o ngoai du·ang; nhung vao m9t h6m, ca hai cung ng6i trong phong m~ch dgi båe sT, lue åy 6ng nhln ba va noi chuy~n chan thånh

* T6i kh6ng mu6n tro thånh m9t 6ng gia eau co.

T6i da tinh di , tinh !~i nhu th~ r6i. Måy d(ra con trai t6i kh6ng thuerng d~n tham t6i; chung chång mu6n d~n , nhung khi nao lau qua chung l~i d~n; t6i cam thåy cay d~ng, t6n thu'O'ng va thåt v~mg.

Nhu cach day vai nam, co 6ng chfnh khåch noi th~; lue do, t6i tt,ra nhu va vao mlnh

Th(lt ra, h6i con tre, minh nhu thd nao nhi, adu 6c lue nao ciing ady nhung chuy?n aang lam, trang GOng vi?c ldn cY nha, VcYi V()' Va ba aLl'Q COn trai.

T6i co thuerng nghT d~n b6 m~ kh6ng? Co chfr, dT nhien la co, co b6 m~ d~ trang coi måy du·a tre cung t6t. N~u Astrid v6i t6i di chai t6i , hoi;tc khi måy dua tre duge nghT l~ må chung toi phåi di lam. Ch~c ch~n t6i thu'O'ng yeu b6 m~ r6i, nlmng vi con nhi~u chuy~n khac, va m6i lån hoi;tc c6 khi Astrid quen b~ng b6 m~ t6i vai tuån, hay c6 khi cung ca måy thång, nhung khi nh6 l~i b6 m~, co åy v9i di tham ngay; d~n lue ba m~ t6i phåi s6ng dan d9c, vai nam sau vao nha duang lao; lue åy, toi l~i ghe tham thuang, nlmng sao kh6 tlm duge chuy~n d~ n6i; r6i sau do t6i b6ng tro nen m~t m6i; nhung l~i vui khi mlnh co th~ s~p x~p duge chuy~n gl do cho m~, nhil'ng vi~c thl,l'c t~ nlm mua gl hay trå ti~n, chång lwn di;tc mua m9t b6 hoa ti;lng ai må m~ quen bi~t.

44

Yi~t&B9c Bi;tc San 2008

Gib' chinh toi, Hans Fredrik l~i giå, di~u l~ lung lå bay gib' t6i nghT d~n b6 m~ to i tung ngåy m9t, nlm th~ chung t6i c6 nhi~u chuy~n d~ n6i. T6i chång than van gi cå. S(rc kh6e c(r t6t lå em, nlmng n~u su·c kh6e bi suy nhugc, eling kh6ng phåi chuy~n se qua du·gc ngay.

Nguai ta phai tranh dåu m9t chut, cho s~r s6ng.

Gib' thi cå ba dua con trai cua toi lån luqt d~n tham. D6i ba lån chung d~n , dån theo vg, våi lån khåc mang theo con. Thinh thoång chung cung d~n m9t mlnh, cu· n6i chuy~n v~ xe hai, cong vi~c vå nhå cfra. Vang, du·a nåo co nhå, ~t nhi~u lo l~ng, t6i bi~t må. T6i nghe chung noi.

Song di~u t6i tr6ng ng6ng nhåt, trong anh m~t chung nhin ra sao, chung co kh6e hay chi loay hoay, r6i c6 bi ki~t qu~ khong; chung c6 tfr t~ v6i vg con kh6ng; ch~c eling tr6i, Sl,lt nhu t6i v6i Astrid v~y.

Thai ad yeu, la thd ady, va thai ad ghet.

Di~u sau, hai dau long m9t chut, nhung co le ai eling phåi tråi qua. N~u chuy~n chiing di d~n dau, m9t l(tc nao do, minh phåi dung d~n tri kh6n.

T6i va Astrid da låm th~, nhung chiic hai tr~; nhå t6i bi b~nh, t6i bi~t toi se måt bå. Lue åy chung toi chång con ghet nhau , nen da co m9t s~r k€t hgp chan th~t, va toi thuerng n6i chuy~n v6i nhau .

*

T6i t~,~· lo duge cho mlnh d6 an, quan ao, vå

hång ngay toi vån s6ng. M()t lån, c6 nguai chai duung dm gioi n6i voi toi: "Anh c6 bi€t khi t6i ng6i dqt dan, toi nghi m6i am la m()t thanh, t6i mu6n lam quen va yeu thich ."

H9c vui l~m, thai gib qua di nhu kh6i, r6i t6i di chq. d d6, c6 nho·ng c6 gai tre ben cå.c quåy thu ti~n , Lr, c6 vai c6 cOng tan thai l~m , nhu ba bi€t d6.

T6i thi kh6ng chai duang dm, cOng chång chai nh~c khf nao khac, nlmng t6i chia m()t ngay cua mlnh thanh ra nhO"ng thu luy~n c6 th~ luy~n t~p duge, nen vi~c gl t6i cOng låm xong; coi m6i vi~c nhu m()t thanh am nh6, måy ng6n tay va cå hai ban chan no-a, cOng lan1 vi~c, cung voi bao y nghi di theo t6i su6t ca ngay. Måy dua con trai t6i n6i:

H9 d~ chiu, d~u råt t6t, t6i g~p nhi~u nguai å tu6i cua t6i, am thåm hi~u nhau; trong m~t cua cac c6 gai, chua råt nhi~u ti€ng wai; con anh m~t cac 6ng, dåy tinh bång hO"u. Kh6ng phåi chung t6i tlmang xuyen n6i chuy~n voi nhau, chi qua l~i r6i bi€t v~ nhau th6i . Di ra ngoai chai quå la thu vi, cu· d()ng than th~, n6i chuy~n rna mang v~ m()t bo·a an rna minh se di dt,r.

Ho~c c6 le nen toi tham cai ba å tren Jåu ba, ba åy y€u l~m; n€u t6i toi tham m()t chut, ba ta vui va ni~m nå ngay. Con cai radio, c6 thi cOng t6t, bao chuy~n vui trong m()t v~t nho nhu· v~y. N6 c6 cå nh~c, giQng n6i ; n6 lam cho minh cung coi truoc khi minh nghe tin tu·c tren ti vi; beri lue åy minh ng6i m()t ch6 ma d6n cå th€ gioi vao minh, dau kh6 cho nhO"ng nguai c6 n6i dau bu6n; kh6c voi nho·ng nguai dang kh6c va la m~ng nhO"ng ngu·ai dang la m~ng.

-Dangle b6 phåi c6 m()t cai may video no·a.

- Khong, t6i !~c dåu, mim wai, nhung t6i kh6ng n6i cho chung bi€t t6i wai gi. Toi chi nghi a€n nhO"ng cu6n video ma t6i c6 trong dåu. Nlm m6i bu6i sang, khi lam xong vi~c nha, tråi giu·ang, rua chen an sang, va c6 le ca gi~c quån ao no·a, t6i tMt m~t nhLr; lue åy, t6i ng6i xu6ng coi phim video cua ngay-h6m-nay, kh6ng phåi la lo~i phim må nguai ta phai aut vao dåu may video.

Kh6ng dau, toi chi dn quy€t dinh la minh se di ngu-qc trer l~i bao xa, trer thanh m()t dua be nho; au·ng eau Ca ben su6i, ho~C g~p VQ' t6i Jån aåu; hay di theo dua con dåu long ct:m chung t6i khi n6 con nho; hai chung t6i lam vi~c chung voi nhau råt hqp, hay dua con giO"a !(te nao cOng chi tro, cho t6i m()t cai gi d6. Håu nhu cai gi n6 cOng chi tro, c6t cho t6i coi, vi n6 sg n6 bi quen lang gi o-a thång anh lon voi thång em (tt cua n6.

*

Cå thång ut cOng th€. Nh~y cåm l~m. Lån dåu n6 thåt tinh, xem chut nO·a W tt:r r6i; sau d6, n6 di bi€n dau måt vai nam d~ n6 tt,r tim l~i chfnh n6, n6 n6i th€ dåy.

T6i chång bi€t n6 tim thåy gi, nhung n6 l~i trer v~ s6ng voi chung t6i nhi~u nam r6i Jåy vq.

T6i cOng c6 th~ lt,ra ch9n å chung voi cac con, cung VOi nhQ-ng CUQC ai chai, ngt:ri thåy mui bi~n hay rung, nui; nghe nhC'rng ti€ng n6i lon len dån trong ky u·c. Nhung r6i ngay nlm th€ cOng chåm dlrt.

T6i la t6i, s6ng voi cu()c s6ng cua minh, m6i ngay OQC nhi~u , OQC h€t ta båo; gib thi toi hai long, d9c ti€ng Nga, vi toi thuang mu6n di Nga. Toi h9c chcr cai, kM l~m , lu6n ca nho·ng ten duang, du kh6ng hi~u nghia.

T6i cOng thfch cå kich nQ·a, khi n6i v~ chuy~n v~ nhO·ng nguai ma toi c6 th~ tin tuerng.

Nhung ngoai ra, t6i thfch d9c sach vao bu6i t6i hay l~ng yen chai bai m()t minh. Van bai n6 tt,r di theo måy mroc bai. Ho~c nghe tin n6i v~ thai ti€t.

Lue t6i di nåm, cOng chång coi video, chi d~ cho nhOng y nghi thoang nhanh qua råt nhi~u chuy~n , cung lue: con trai, dan ang va q.J gia.

Minh chi c6 th~ låm nhu th€, minh chi con m()t s6 nam sau Ju·ng.

6, gib hån la toi phien t6i r6i. Thu· xem giQng båe si n6i ra sao d~ båo t6i t~p duqt h6m nay aay?

-Th6i chao nh6, cu-ng. Ch~c se g~p l~i co trong ti~m m()t ngay nao d6.

*

Va c6-gai-åy, cOng chång phåi la lo~i tre trung gi, ng6i dåy, n6i rna mang rång ba se lam m()t bo-a cam chi~u håp dån, cho m()t 6ng gia nao d6, nguai må ba se k€t h6n, dang ng6i nha dqi ba di båe siv~. M()t bC'ra an ngon, lue åy ba cOng chång dn phåi n6i: "~()t thai d~ yeu, m()t thai d~ ghet va m()t thai

ae ... "

DuO'ng Kim Vi€t&D9c D~c San 2008 45

,

'

P ho to i u chieu nay Ph6 t6i 6 chi€u nay Co m(>t nguai gia bu6c ra duang v6i m,1 cuai bi hi~m Nhu la dåc y, la hanh di~n V€ quy€t djnh vua nh~n ra: qua dung: Ra ngoai Ph6 t6i 6 chi€u nay Co co gai b6ng hoa tuai tren tay, di cai di~u nhun nha nhun nhåy Cai di~u ba mt; tre b6ng con: Cua to i dåy!

Ph6 t6i 6 chi€u nay Co tham mui co h6t M6i me, hang hang, roi roi, nhung nhang Khoe phån tham dv vao cu(>c xuån sai nång Ph6 to i 6 chi€u nay Co mui banh mi nhu eling khac, nhu mu6n th6 19 di€u gi dåy Co th~ la, nv cuai nguai nhao b(>t chi€u nay råt 1~, banh vui låy Ph6 t6i 6 chi€u nay Co lu nit bang qua duang ma kh6ng Lam gi co soi tren dai nay!

Ni€m tin eve m~nh

SQ'

s6i

Ph6 t6i 6 chi€u nay Co rni~ng con h6n t6i ba cai Tay con hai nhanh b6 c6ng anh, r6i th6i Cho t6i hat: D~ gi6 cu6n di (*)

M{lch Nha (1910412007) Giri anh, Clmg em m{)t Itle nlur vui Ciim O'n anll clliu tr{jn nhu·ng ngizy...

(*) Trinh Cong So·n : S6ng trang aai s6ng, cdn c6 mØt tdm /(mg Di lam gi, em bidt khong ?

EJd giå cu6n tli. ..

46

Vi@t&DQc D;:tc San 2008

Ng~m

Ngui Con Do

Lo'i nguifi viit Trang m6i cw)c chdn ddu c6 nhiing huydn thor;zi. Tr(m Di~n Bien Phu nam 1954 la m9t huydn thor;zi quan Sl,( dua lai chdm dut chdn tranh Vi~t-Phap va hi~p dinh Geneve chia d6i dcit nuac. Nhung c6 le då di n lue kh6ng nen nhin huydn thor;zi ti< m9t phia ma trang m6i cu<)c chdn, mJi con ngu'ili la m6i ilau x6t va hdo himg cua chinh h9, du h9 la nguai chdn thimg hay ke chidn br;zi.

Tr4n ddi Him Lam la tdng sung khåi ddu cua Tr4n Di~n Bien Phu. Tidng sung thi ilå thu<)c hdn vd ltch su, nhung nhiing con ngu'ili du a liin ranh nao ciing ddu la nlnrng s6 ph4n dang thuong ma Slf ng4m ngui thi vdn con il6.

DrrO'ng Ki~n Dung 5 gia I 5 m()t lo~t tieng n6 ch6ng len nhau nlm xe to~c khong gian, m~t dåt rung len, bt,ti dåt roi nlm mua len nguai Paul va Phan. Trong våi giay dåi nhu ca tieng dflng h6 Phan kh6ng cam th:iy gi, khong sq, eling khong ng~c nhien, chi th:iy dåu vang veit nhu xe mang nhT. Tr~n chien da khåi St,t' nhl.l' the, dem §.y Clr di~m Him Lam t(rc Beatrice th:it thu, trung ta Gaucher bi phao chet, Langlais len thay va kh6ng con chuy~n Phan len may bay v~ Ha N()i . Chang da xa Khanh nhu the, hinh anh cu6i cung la m()t vi sao cu6i giai ngan ha trong m~t Khanh, sao Khanh ...

K.hi nhling qua d~n phao dåu tien roi xu6ng Beatrice va phan khu trung tam, Piroth tlwc St,t' sCi'ng sa. D~i bac cua Vi~t Minh khong d~t å ben kia dinh nui nhu Piroth qua quyet må å ngay ben nay tri~n a6i d6c, tren m()t cao d9 må (mg kh6ng cho Ja su·c nguai lam OU'CJC. 6 ben nay suan a6i, å d9 cao :iy h9 c6 th@ tr(lt d~n xu6ng då u 6ng nhu· tre con chai a6 li~ng da. Ong da qua chu quan khong cho dao håm bao v~ cac khåu phao I:iy co d~ d~ b~n v~ mQi hu6ng, kh6ng phu lu6i nguY. trang va suyt chut nCi'a con kh6ng chiu dung cac bao eat che ch~n r6i khi m()t ph6ng vien bao chi chång biet gi v~ quan st,t· eling phai thftc m~c hoi 6ng kh6ng sq Yi~t Minh quan sat th:iy ro phao cua 6ng sao thl 6ng nhUn vai trå lai gi6ng nlm da n6i v6i Phan: - H9 th:iy thl th:iy nhung låm sao h9 c6 th~ b~n t6i dåy?

Bay gia thi h9 da b~n toi day, vai m()t cu·ang d9 vad() chfnh xåc må 6ng kh6ng luang duqc. Hai

tai nha ngh~ cua 6ng cho 6ng u6c luqng khoang 20 khåu d~i båe l 05 ly må chung å dau, 6ng kh6ng biet. Khi cho phan phao våo nhCi'ng ch6 tieng n6 va tia sang leo len, 6ng vån nghe ro rang 20 khåu cua djch tiep tt,tc nha d~n , 6ng biet rång mlnh da b~n vao tr~n dia phao gia. Khi Langlais hoi: - Anh c6 biSt d~i båe cua Yi~t Minh å dau kh6ng?

6ng chilen m9t v-ung bån ct6 no i: - C6 th~ å day. Ho~c c6 th~ å day.

- Anh c6 th~ lam cåm l19ng ch(m~ khong? .

Piroth nhUn vai. Langlais nhin thay nu·oc mat u·a ra trong khoe m~t 6ng. D6i v6i 6ng, nhu 6ng aa tll'ng n6i voi Phan, the lå het. Beatrice måt lå 16i cua 6ng, Gaucher chet lå !fli cua 6ng. Ca Di~n Bien Phu eling aa måt r6i khi nhCi'ng trai d~n dåu tien cua dich pha hu y hai khåu l 05 ly, m()t khåu 155 Il' Cl!a 6ng. Du vån con l~i ba khåu 155, 22 khau 105 6ng eling kh6ng lam gl duqc 20 khåu cua djch OU'CJC båo V~ t6t aen the, nguY. trang kheo aen the.

Tlr khi Beatrice måt, r6i den horn sau khi Gabrielle håp h6i 6ng ch~y tll' chi huy så nay sang chi !my så khac kh6ng phai d~ phan trån må d~ tl,l' nh~n 6ng da sai, phåo binh cua 6ng da kh6ng th~ , nhu 6ng h(ra v6i Navarre: "Chi cån h9 b~n ba phat la t6i da kh6a hQng h9 r6i". Kh6ng, h9 da b~n sang hang ngan trai må 6ng kh6ng ra aLrqc m()t l~nh phån phao nåo chfnh xac, cac dai quan sat tren cac dinh dfli d~U bao V~ CaC ph6ng d6an rna h6, con sau chiec trinh sat thl ho~c kh6ng dt canh duqc ho~c duqc cac tr~n dia Yiet&DQc D~c San 2008 47

phao gia cua aich aanh ILra. TLr han m()t ngåy nay 6ng kh6ng an kh6ng ngu, ba pher, måt do ngftu, anh hftu c~n ngueri Senegal d6 th@ nåo 6ng cCing kh6ng chiu hup m()t mu6ng sup n6ng må kh6 khan låm anh m6'i nåu dugc vi chi@c b@p c6n då bi m()t manh h,ru phao pha nat, anh phai nhum Ifra bång måy que cui nhu m()t ba giå nha que. Chai cognac m6'i m6' vån con nguyen tren ban ben c~nh khåu sung h,1c chi huy må gier day 6ng kh6ng mang nua.

Ong, m()t quan nhan tr9ng danh dt,r, ngueri då hu·a v6'i tlmgng cåp lå kh6ng a~ phao binh dich dånh dugc uu th@ nåo. M~c du 6ng kh6ng phai lå ngueri duy nhåt anh hu·ang d@n vi~c thånh l~p t~p doån c(r di~m nhung cai g~t dftu cua 6ng ngåy nåo cCing g6p phftn dua len day hang v~n con ngu·ai. 6ng, ngueri chi huy phao binh må khi dich trut mua d~n våo Beatrice låm svp a6 m9i hy v9ng phong nglf, 6ng chi bi@t tran tran nhin V~ lm6'ng nhung tri~n nui den må 6' dcly phao thu dich dang bån nlm trong m()t bu6i di~n t~p.

Ta mer sang ngåy

15 thang 3 d~i ta Piroth lo~ng cho~ng v~ hftm cua minh. Håm t6i om nhung

Piroth biStro chi@c giuerng cua minh 6' g6c nåo.

Ong nåm len giuerng, dua tay tim trai llfll d~n trong thung d~n 6' dftu giuerng, dung rang cån ch6t an toån ap len ngvc. Y nghT cu6i cung cua 6ng låm 6ng ng~c nhien: sao trai l~ru d~n nhy thS! Ba ngåy sau Castries m6'i danh di~n tfn v~ Hå N()i bao tin Piroth tll' tr~n. M()t b(rc di~n tll' Hå N()i danh våo Såi Gon cho Navarre: "f)~i ta Piroth anh dCing hy sinh.". Navarre chuy~n b(rc di~n v~ Paris kh6ng m()t lai blnh lu~n trong khi d6 xac cua Piroth duge chon sa såi ngay ch6 giu·ang nåm cua 6ng.

Tin Piroth chSt truy~n di nhu·ng khong ai nhåc d@n chu "tlf sat". Khong ai bi@t ong duge chon celt nlm th@ nåo trong khi våo theri di~m åy, trung ta Gaucher vån con dugc dånh cho m()t nghi l~ nao d6. Nhung khong ai thåc måc vi nhCi'ng "tin xåu" d6n d~p: Beatrice khong låy l~i au·gc, CUQC phan kfch len Gabrielle bi ch~n dung, lfnh Thai 6' d6n Ban Keo dåo ngCi hang lo~t, chi ba ngåy sau khi cu()c tån cong båt dftu may bay khong dap xu6ng ban ngay duge nua, chi c6 cac phi cong li~u minh dåp xu6ng trong dem t6i mo nhu·ng dSn ngay 28 thang 3 thl chåm d(Jt hån, Di~n Bien Phu hoån toån bi co l~p v6'i th@ gi6'i ben ngoåi.

C6 ngueri c6 ly do d~ ch@t, nhu· Piroth, chSt vi 48

ViSt&D9c D~c San 2008

danh dl! m()t quån nhan, nhu Paul Pegaux, nlmng hoan toan vi m()t ly do khac. Pegaux lå thi@u ta chi huy c(r di~m Beatrice, nguyen lå li1' doån ph6 li1' doån le duang s6 13 d6ng 6' tr~i Arnault-Ville cach Såi Gon 30 cfty s6. Day lå nam cu6i cung nhi~m ky ph~1c vv t~i Bong Duung nen Pegaux mu6n vg con sang chai, ngueri vg må ong h@t long yeu tlmang du aoi khi ong cCing lang nhang nhu hftu h@t nhiing ngveri dån ong xa nhå.

V g Pe~aux khong da p may bay må cl19n tau thuy de duge hu·ang cu()c hånh trinh ghe qua nhi~u hai cang. TU· kenh Suez 6' Ai C~p ba g6'i thu cho bi@t da len ba tham cac Kim Tv· Thap.

Våi ngåy sau ong nh~n duge cong di~n m~t ghi: "f)~ nghi bao thi@u ta Pegaux, vg ong da måt tich ngoåi bi~n .". Khi tau c~p b@n cang Såi Gon 6ng len tau d~ hoi ro sv vi~c. Vien thuy~n tru·6'ng khong bi€t n6i gi han lå vg ong b6ng måt tich trong m()t dem tau dang di ngang Ån D() Duung, khong d~ l~i m()t dåu v€t nao, d6 d~c tu trang cua ba vån con nguyen, duge dt gi u, l~p bien ban va trao tra c ho ong. 6ng tra l~i tr~i Arnault-Ville, ther a v6'i cong vi~c hånh chanh v6n lå trach nhi~m cua minh. K.hi bi€t dang thi€u ti~u doån tru6'ng chi huy ti~u doån 3113 B.D.L.E trån giU c(r di~m Beatrice 6' Di~n Bien Ph u, ong tinh nguy~n va duge chåp nh~n.

K.hi Viet Minh n6 sung lue 17 gier l O ngåy 13 thang 3 tuy d~n ~hao c6 dC'r d()i th~t nhu·n~ Pegnaux tin 6' Slf bo trf phong thu vu·ng chac cua Beatrice va nhåt lå 6' ti~u doån le d uung 3/ 13 tu·ng lå ti~u doån thån tho~i mang la ca Bir Hakeim lå nai c6 chi@n aåu 6' Lybie v6'i quan ct:1a Romme! trong 16 ngåy bi vay ham må khong dåu hang. Nhvng chi sau nu·a gia khi tung cong Slf Sl,lp of> tan tanh du6'i O~n phao månh li~t va chinh xac kh6ng nger thi 6ng bi€t minh då lftm. Våo lue 18 gier 30 chi~u qua d~n bån trung ngay hftm chi huy cua Beatrice, gi€t ch@t Pegaux. Ong då ch€t nhu m()t quan nhan, nlmng khac v6'i Piroth, vi m()t ly do khac.

NhLrng .trun~ sT Neron ~~sen thi kh6ng c6 ly do gi de chet. Nguai Bac Au, ho~c n6i cho th~t d(mg la ngu·ai Na Uy, cao 16'n, måt trong xanh, t6c vang hoe, cå 16ng måy eling lå hai v~ch vang, då 26 tu6i nhvng net m~t vån c6 m()t ve gi nhu ngay tha. Neron gia nh~p doån quan le duung chi vi chång khong th~ 6' Na Uy va cCing c6 th~ chang, m<')t phån nåo d6, di mau phieu ILJ'U cua dan Viking.

Nam 1940 khi Du·c xam lang Na Uy, Neron m6'i 13 tu6i, 6' v6'i my 6' Tromsø, b6 di danh ca måt

a

tich tren bi€n nam Neron l O tu6i. Danh ca la cong vi~c cua håu h€t dan ong vi lue åy Tromsø con la m()t tinh nhO ngheo nan mi~n bie Na Uy, ru()ng aåt khong c6, khf h~u khåc nghi~t, rna bi€n Bie thl eling khic nghi~t khong kem , då nh~n chlm bao con tau danh ca nho be, trong d6 c6 con tau cua 6ng Ole Hansen. M~ cua Neron la co giao vucm tre m(Jt mlnh nuoi con, k€ ra eling khong a€n n6i nao n€u khong c6 chi€n tranh ...

a

Chi€n tranh lam cho Na Uy v6n la x(r ngheo nhåt chau Åu cang ngheo han. Ky ngh~ eo u(Jt cua Na Uy bi Dtrc tnmg dt,tng pht,tc vt,t chi€n tranh, danh ca xa bo bi cåm, tr6ng trQt thi dåt dai dn c6i, nho h~p , m()t s6 tr6n sang Tht,ty Di€n vån giC'r duqc qui ch€ trung l~p, m()t s6 theo vua Håkon ILru vong sang Anh khang chi€n. Cai d6i hi~n len khuan m~t h6c hac cua mQi ngLroi. May min m~ Neron vån duqc giC'r låriJ co ~iao, du~c phat phi€u et€ mua nhC'r~g khau phan lue dau eling kha nhtrng sau dan chång con gl då.ng k€ låm . Mua he da kh6 han mua dong, h;mh a€n tåt ca dong thanh da, voi nu6c trong nha khong chåy duve må måy ai c6 ti ~ n mua cui, ngoai ra nha nao c6 manh won nho thi tr6ng nhu·ng lu6ng khoai tuy eling chång cho duqc bao nhieu cu. Neron theo IQ b:;tn di eau ca, mo nhC'rng con so xanh, blåskell, bai thuy~n ra nhC'rng hon dåo trQc luqm trt:rng chim hai au, nhu·ng con måke, de nhi~u v6 k€. Them thit c6 khi bQn chung båy ca hai au, thit tanh nhung bi€t lam thl eling an duve.

R6i do daum~ Neron quen v6i Gunter thl Neron khong bi€t, c~u chi bi€t nguoi sT quan Du·c åy dån dån lui t6i nha Neron thu·ong han. Neron khong ua eling kh6ng ghet Gunter, chi thåy bCra an m6i ngay m()t kha han va khi Gunter dtti vao tay c~u måy thoi s6-co-la thi c~u khong tt! ch6i.

Khi c6 nguoi nt!a mia mai nu·a tu·c t6i hoi: " M~ may la tlnh nhan cua thång Dtrc kh6n ki€p åy hå?" thl Neron khong thåy xåu h6 hay tu·c gi~n, co le vi c~u chua hi€u nghTa chC'r "tinh nhan" eling nlm chua thåm thfa than ph~n cua m()t dan t()c du·6i ach xam lang.

Thoi gian aåu ba Kristine, ten con gai m~ Neron, con kin dao ti€p Gunter a nha, nhung r6i cai tinh nho åy chång gl dåu duve ai, ba cong khai di ra ngoai v6i Gunter. Mua he Tromsø nhu·ng ngay d~p troi m~t troi khong l~n , nt!a dem cai vong tron do rt,t·c Vlra xu6ng d€n chan troi thi !:;ti won len, toa sang. Nhcrng dem nhu th€ Gunter thuong ru m~ con Neron di choi då ngo:;ti, dem theo a6 an ra bo song c6 ca h6i, ca laks ti€ng Na Uy, vt!a eau vt!a an u6ng. Thfrc an

a

a

ngon må hi€m khi Neron au·qc an, c6 ca ruqu vang trång mi~n Alsac. Gunter l()i xa bo eau ca, con Neron ng6i tren bo nghe ti€ng ca l()i nguqc dong hay ch:;ty xu6ng dung vqt ph~1 Gunter keo len con ca h6i våy b:;tc 6ng anh.

Neron cåm thåy m~ c~u thanh tMt yeu Gunter.

Gunter khong co cai nghiem nghi khic kh6 cua ngtroi f)(rc må duong nhu con hoi eo lå va tuy ong kh6ng noi ra, Gunter cho thåy bång m()t cach nao do vi~c 6ng cåm sung la båt dåc dT. Ong khong bao gio n6i v~ chi€n tranh v6i ba Kristine, chi ng6i hång gio say sua bån v~ Henrik Ibsen, v~ Bjømsøn ... Co hom ong mang ct€n chi€c may hat, trinh trQng låy ra chi€c dia 70 vong, quay giay c6t, can phong vang len ti€ng nh:;tc Morgen Stemning cua Edvard Grieg.

Ba Kristine la nguoi dan ba cao 16n, khoe m:;tnh, toe vang måt xanh nhu da s6 dan ba Båe Åu khå.c, ma h6ng phon ph6t nhQ·ng sqi long mau b:;tc va tuy då ngoai ba muui, net m~t ba vån 19 ve tho ngay. D6 la net m~t Neron thLra htrong cua m~. Ba yeu Gunter, yeu c~i tam h6n nh:;t,Y cåm gan nhu· dang thuung ay. Ba chi biet Gunter la Gunter, ba bi€t Gunter lå ngu·oi Dfrc nhu·ng du6i måt ba chua bao gio Gunter la nu6c Du·c Qu6c Xå.

Khi Neron co au·a em cung m~ khac cha thi eling la lue Gunter bi thuyen chuy€n sang m~t tr~n M i~ n Dong noi guan Du·c dang sa låy nghiem trQng. Cu(Jc song tro !:;ti kh6 khan då danh , nguoi Na Uy quanh m~ con Neron to thai d() hån thu thåy ro. R6 i khi chi€n tranh chån dut thl ba Kristine chi con m()t con duong khong phåi cho ba må cho Neron. Ba sua so:;tn cho Neron vai b() quån ao, dui vao tay Neron m()t nåm ti~n, n6i: - Con di di , di båt cu· dau, au·ong tro v~ nu·a.

Ba hon len mai toe vang cua Neron, khong khoc, dåy c~u di. Neron chua bao gio thåy m~ cuong nghi nlm th€. Ba khong an h~n.

Neron di nho xe xuoi v~ Nam. Bay gi o chang då la m()t thanh nien 18 tu6i, hQc hånh do dang, tu· c6 v6 than, chang khong tinh Na Uy nC'ra.

Trong lich su· Na Uy s6 nguoi Na Uy tha phuung cåu tlwc bång cå dan s6 Na Uy va hinh nhu khong thi€u ngu·oi c6 s1,r nghi~p . Th€ la Neron vuqt bi€n qua Dan M:;tch, vt!a di vLra ki€m vi~c lam d(J nh~t, qua Du·c, Hoa Lan, Bi r6i d€n Phap. 6 Phap chang g~p Otto, nguoi d6ng huong han chang hai tu6i cung låm håu ban trong m()t ti~m an. M()t hom danh va m()t ch6ng dia, vt!a bi tru· luung vu·a bi mång nhi€c, Otto chlii a6ng:

a

Vi€t&DQc D~c San 2008

49

- M~ ki~p , thån tao v6i måy nhu th~ nåy må di håu bån mai a! Di, di v6i tao, dang lfnh le duang Neron tro thånh ngu·oi lfnh du le duung trung doan 13 danh ti~ng nhu· th~.

Thu nguyln ng{Jc thu(i.n

o

Lue 18 gia 30 ngay 13 thång 3 t6ng dai phån khu trung tam sau khi g9i lien tl,IC cho Beatrice kh6ng thåy trå lai, d<)t nhien nguai ta nghe m<)t giQng n6i h6n h~n: - Beatrice dåy! Toån th~ ban chi huy c(r di~m da tt:r tr~n ... M<)t quå d<;m l9t trung håm ... Tåt cå ... ch~t h~t. . .ch~t h~t ...

D6 la gi9ng trung sT Neron gib dåy tro thånh nguai chi huy duy nhåt cu<)c khang Clf chung quanh chi huy so, Beatrice kh6ng con s~r chi huy chung, cac d(:li d<)i tl,f ll,fc chi~n dåu må håu h~t kh6ng con sT quan chi huy nQ·a, chi con h':l sT quan nhu Neron. Må th~t ra cung ch~ng cån chi huy, m(:lnh ai låy lo nh~m bån tu·n~ dqt xung phong cua quån Yi~t, het dqt nay den dqt khac tr~mg kh6i lu·a mu mit. H9 nhu· ,kh6n~ b~o gib het quån, m9c ra o dau kh6ng biet tl! råt gån, ho het x6ng len. Sau 12 gib dem thi Neron , kh6ng c6 ly do d~ ch~t, et:mg m<)t nhum ngu·ai con l(:li quy~t djnh li~u minh ch(:ly xu6ng suan d6i phfa båe cua Beatrice l, nai con c6 bl,! i cåy r~m r(:lp clma kip khai quang. H9 g~p may, quån Yi~t kh6ng b6 tri huong d6 ho~c da x6ng h~t vao cu· di~m r6i. H9 n&m pht,1c trong bong dem nghe ti~ng d<;m n6 r~n cho d~n gån 2 gib sang m6i tlma dån r6i dut h~n. Ta ma sang, khi nh6m cua Neron va måy nh6m nho khac ch(:ly V~ t6i phong tuy~n Phap thi h9 con 95 nguai , d6 la tåt cå nhiing gi con l(:li CLla ti~u doån le duang 3/13 quån s6 500. La ca Bir Hakeim d~ l<:1i tren dinh d6i Him Lam.

o

DuO'ng Ki~n ( Trich truy~n dai" Cu6i Duang Chua D~n")

Sea dead V &i em n6i bflng b€nh Bi€n m~n trai mang menh Åm thanh tu bi€n chch Xo l~ch da g~p gh€nh Moi sinh nåm båt d(>ng M~t trai h6a di~m san Huang nflng mui thu6c sung Iao xao da s6i mon Thå hfln våo qua kM· H6n m~c khåi chong chenh Nguo·i deo mang th~p tl;l· Clma du cu·u oan khien

Nga tram ngån oan nghi~p Se quen h~n xoa thu Du nh6' lo·i tam huy€t Du lam m(>t chan tu Våy chåo doån du ml)c Khi binh minh hai suung Gi a tu lang bi€n ch€t V€ v&i giåc mien cuung.

50

Yi~t&D9c D~c San 2008

Chut åong dj mrng Khi tho·i ti~t nga våo dong Cay tang th~ch nhu , gi6 guom vån trai Dån ctlll th6 kh6i thånh thui Tuqng dflng c6 tfch ngåm phui do~n truang Duo·ng bang th~ch tr~n tu chu'O'ng May tråm nui såc dt,rng suo·n nguyen su Chi~u chen leo låt nång mo· Trang treo hfln kh6i b~p tru ltra tan Tråm tu khuc hat da vång Troi thea cånh h~c thenh thang båu trai H6n XU'a xuoi nguqc da dai Xac mang h~c tu6i 15' tho·i låm chim Qu6c keu tråm m~c hånh trinh Deo cao d6c thåm nui im trång dåy Hång cay tru nhu·ng cånh gåy Ki~m trong bao kh6c giu tay hang t~ Muqn than du mt,tc chan que Chut xua di m(>ng dång te con them.

Hanh trinh åoc åao • • My nfu yeu thuung v&i thång ngåy Con song ngåu d~IC coi phi~n vay Lån beo lån co tro i vo dinh Åm i trang tam v&i tu6i dåi Thång t~n ngåy qua my vån wai Lån theo nhang kh6i bi€n dau dai My nhu cånh h~c chi~u dun le Tråi dång theo håu su6t tu· tho·i Vån trå nq do·i cho tråi heo Om ttrng ky ni~m ch~t mang theo Tram nghin giQt l~ giu tay hu·ng Thå cå hflng nhan nh~n ki~p ngheo

-

Thu nguyen ng(Jc thu(in

My bo que trea dai ti n~n Nåm im b6 g6i m(>t minh khan Thång do·i khånh t~n t6c trång r6i Chång th€ ngo Io·i khong tråch than Non sang btrng tinh m(>t måu tuui Chi ch6c låt må thåy ngQt bui Chi ch6c låt r6i con nghT l~i Chuy~n gi minh sg nhåt trang dai?

My sang ngo·i v&i båy tre d~i ThU·c bao dem nh& chuy~n duang dåi CfJ rang CUQC dai khi lllll tho Mi,ic thåy båm d~p v6c hao gåy.

Viet&DQc D~c San 2008

51

MeLo• Nguy~n Va n Tha

N~u, 6 Tåy San Nha ho~c n6i r9ng ra cå th~

gioi, toi bu9c phai chQn m9t thanh ph6 må thoi, toi hån chQn Toledo. Ngay ttr giay ph(lt dåu c6 cai gi d6 nai thanh ph6 nay lam toi say dfun , cai gi d6 clwm ta h6n toi - bi~t dau chCrng tu ki~p tmoc.

Toledo cach thu do Marid khoång m9t gib lai xe, va nhi@u du khach ttr Marid d~n d6 d<;1o chai trong ngay. Toledo lå m9t thanh ph6 duge dan d~t bång l!ch Slr, c6 nhC'rng net quy~n ru d9c nhåt VO nhi , va ve cfJ kinh khai ngu6n mQi tri tu6ng. Bl;ln c~ th~ di ngUQ'C ll;li thai ~ia~ va d~m minh trong bau kbong khi Trung co, lang nghe l(Ji song Tajo eting ti~ng d6ng VQng CLia nhC'rng xa xua, hit dåy bu6ng ph6i khong khf kho åm da tCrng gqi h(rng cho hQa si El Greco, va di tren nhU·ng vien da lat duang van hao Cervantes da buoc len.

Toledo duge nguai Hi l<;1p d~t n@n m6ng, nguai La ma xay d1,rng va cac vua nguai Tåy Goths dung lam thu do, bi ,nguai Å r~p chinh ph1,1c, r6i ngu·ai Kito giao chiem d6ng, thånh pho nay voi hang ngån nam l!ch st! åy nåm tren m9t ngQn ngQn d6i r9ng c6 giong song Tajo bao quanh.

R6i nhC'rng ph~ tich La ma, dinh tlw Å r~p, cac nhå nguy~n H6i giao va hQi duang Do thai, nhung ngoi nha Trung c6, giao duang va tu vi~n. Th~t kh6 må n6i da c6 bao nhieu d6i thay ttr thai må nguai Tåy ban nha, nguai Å r~p , Do thai va nguai Kito giao s6ng chung an binh, than ai voi nhau. Chung ta c6 th~ cam cåm nhu·ng b6ng dang vo hinh cua hQ vå nghe hQ thi thåm dau day. Nhung con duang nh6, khuåt lanh. Cac ct!a hang båy ban dåy nhU·ng d6 ky ni~m , gi eling c6, ttr nhC'rng thanh ki~m Toledo, 52

Vi~t&DQc D?c San 2008

d6 trang su·c, cho d€n nhung måu tu·qng Don Quijote va nhu·ng bue tranh nhai El Greco. Vi~n båo tang, ti~m an, nguai nguai tåp n~p. Tuy nhien, du båu khong khf c6 mang tfnh thuung mai nlm th€, thånh ph6 vån giC'r duge ve quy~n ru, net d9c dao. NhC'rng con duang nh6, nhC'rng n~6 hem khuåt lanh. Ba~ derr~, k~i duang ph6 vang nguai, lå thai gian tot nhat de di kham pha nhu·ng bf m~t cua thanh ph6. Lue m?t tro·i da khuåt, anh sang bi~n måt, nguai ta li@n cåm thåy nlm minl1 dang tr6 l<;1i thai Trung c6, thai må f)u·c M~ Maria c6 th~ xu6ng voi trai dåt nay, thai må nl1C'rng phep l<;1 vån xåy ra nhu·ng khong.

N@u nhin vao ban d6 Toledo, nguai ta se thåy ngay du true cua thanh ph6 th~t r6i r~m. Tinl1 tr(;lng nay b~t dåu ttr thai ngttai Å r~p th6ng tri. f)uang h~p va thttbng la dLrang ngo Cl,lt lå m9t cach d~ bao v~ thanh ph6, bu9c nhu·ng ke xam nl1~p phåi sa vao m9t h~ th6ng me 19 khong eting. TMt ll;llå sau cå sau nhi@u tram nam, bay gib, khach du vån cåm thåy nlm bi rai IQt vao cåi thånl1 ph6 tlf phong thLI nhtt th@, ca'!! thåy ran rqn giC'r khuya, khi nguai nguai bien mat kh6i du·ang ph6, lue khong con m9t b6ng dang nåo, ngo<;1i tru· nhu·ng con meo hoang moi d6 an nai nha·n~ thung råe. Khach di, di tMt lau må khong biet minl1 dang 6 dau va minl1 dang doi theo huong nao. Trong tinl1 cånh vo VQng nhu th€, khach l<;1i duge m9t ca h9i tuy~t vai s6ng voi cai ca tfnh nguyen tuy@n cua thånh ph6. N€u b<;1n girr duge long yen, thånh ph6 se gian tråi ra nhC'rng bf m~t di u dang cho b<;1n, va chi rieng b<;1n må thoi.

(Trfch do~n tu m9t bai du

ky

v~ th ånh ph6 Toledo)

Va Van da d€n Toledo, va di loanh quanh loanh quanh, bu6n bu6n, ngåy ngay. Qua kh(r xa, gån, khi h~u B~c, Nam Åu tr9n lån trong tu·ng m(;lch mau, tren tu·ng phan da thit cua chang trai xa xfr.

B6ng Van nhac thåy m9t måu tuqng f)(rc M~ Maria g~n trong m9t 16 khoet tren m9t bue tuang nåu nåu ben duang, anh n€n !ung linh tren mau ao xanh xanh cua b(rc tLrqng CaO bång gang tay. NgQc, nguai yeu cua Van, cung c6 bu·c tuqng f)(rc M~ ao xanh gi6ng th~. Anh nhin ky bue tuqng, thåy khuon m?t tuqng la khuon m?t ngu·ai nC'r hi@n lanl1, cam chiu, va ban tay nu·a, ban tay vån uum m9ng dai nay, nhC'rng ng6n tay nga nu9t nå gieo huung vuung vuang t~n ngån sau. Tuqng 19ng ki€ng phfa tmoc va tren m?t ki€ng c6 nhu·ng 16 li ti må nhu·ng ke yeu, nhau nao d6, theo t~p t~1c , da dam nhC'rng chiec kim vao, nhC'rng chiec kim nhQn må hQ da dam vao da thit, th~m chf våo ng~,~·c mlnh, va qui l<;1y M~ tren trai sao cho con tdy dur;rc ngu&i con thuong.

***

Van va NgQc da s6ng nhu·ng ngay lwnh phLIC khong cclu vån duge, duge m()t cach tinh nhu bao nllieu di€u vT d;;ti tren tråi dåt nay.

Van g~p duge Ngoc trong m()t dam wai cua d(ra con trai c~u Van Trondheim. Chinh vi gia dinh c~u Van xa, nen anh chi em khong ai mu6n di . Van thåy khOng 6n, cho nen, tuy k~t, eling ran di cho phai phep. Horn åy, khi Vlra vao d~n hanh lang nha hang, Van thåy m()t nguai dån ba tre dang ng6i m()t mlnh d6 va dang cham chu doc bao. Nang m~c m()t chi~c ao dåm vai mousseline h6ng thåp thoang lån vai 16t trling, va m()t mang hoa nhi€u mau sic tuai tren vung ngt,rc khoe. Van lue d6 khong thåy ro m~t nang, nhung thåy ngay c~p dui thuon mu6t, non nå ngoc trling, khem khep duai lap vay h6ng tu-oi. Nang ng6i d6 nhu m()t vQ nO' bale dang cha mua khuc xuan xanh. Trong th~ giai ki~u caeh, ljch SIJ cua y pht,~c xam, den, ca nai nhfrng ngu·ai nO' trong ti~c wai , nang, nguai dan bå åy, hi~n ra nhu m()t ni€m vui. Da v~y, nling vang v6n hi~m hoi trai Trondheim horn åy l;;ti d() luqng quanh nang. Van loay hoay loay hoay mai. M()t lue sau mai rna mi~ng du·qc: - Chao co.

Nang nguac m~t len, nhin Van - Chao anh.

- Co doc bao gi d6?

Nang chia ta bao va chl: - Pht,~ ban th~ thao cua ta Dagbladet.

- Co thieh th~ thao lim?

- Chut chut, nhung ch6ng em thfch .

- 6!

- Thi~t ra anh hay mua båo nay h~ng ngay d~ xem ca d() cåc d()i banh. Ngay nao eling mua, s~n , em eling xem, må chi thfch nhin hinh cåc v~n d()ng vien, nhin hoai dåm nghi€n.

- 6! - Va Van khao sat dia hinh hanh quan Må ch6ng co dau r6i?

- Ånh tai day lue nay, r6i thåy cha lau, s6t ru()t, anh c6 chut cong chuy~n phai di. Må anl1 e6 thich th~ thao khong?

- Khong thfch, nhung l;;ti thfch mua båo th~ thao xem hinh cåc nC'r v~n d()ng vien.

Mai wai , nghieng: - Må e6 nhin co Marie Larsen khong v~y?

- A, a, con nh6 Na Uy do;;tt huy chu-ong vang truqt tuy~t l o ngan met d6 ha?

- Bao ehi n6i d~n thånl1 tich d6 thi it, må n6i d~n b(rc anh clwp co ta trong ta Nhin va Nghe thi nhi€u .

-Å, toi nl1a r6i. Con nh6 c6 than hinh tuy~t d~p , vt:ra d~p vll'a m;;tnh khoe.

-Em eling thfch nli·a.

Van dut di~m tr~n dånh m<)t cåch Ii€u ITnh: - Co eling dau c6 thua gi.

Nang li~c sic mim wai :

ca

a

a

a

- Anh ncly! ... Må e6 ve anh eling lå dån th~ thao.

Van eling wai: - Vang, m()t P,h ån nao. Tht,r_c ra t6i thfch d;;tp xe d;;tp. D<;tp xe bon mua. Di, ve_20 muai cay s6.

- d cåi Xlr Na Uy toån nui d6i , må mua dong thi dai må anh l;;ti d<;tp xe nhu v~y . . .

- D;;tp ri~t r6i quen, r6i thåy nguai kh6e h~n len, dåu 6c sang khoai. Dam nghi€n nO'a la khac.

- Anh n6i dam nghi€n la dung d6 . Em doc bao th~ thao, ho n6i la khi t~p th~ d~1c hay v~n d()ng, 6c ti~t ra chåt endophine, m()t lo;;ti n()i ti~t t6 h;;tnh phuc, th~m chf c6 ke con goi d6 la m()t lo;;ti rna tuy t6t.

-Co cho toi bi~t nhi€u chuy~n hay.

N guai dan ba wai wai: - Ch~t cha, chua quen bi~t chi må da chuy~n tro linl1 tinh . . . N6i dua v~y thoi, ch(r em eling bi~t kha nhi€u v€ anh, em råt thån vai gia dinh c~u anh. Anh la anl1 Van phåi khong?

-Vang.

-Em lå NgQc. C6 anh ti~p tan tu· trong phong ti~c di ra tuai wai, 1€ phep: - Tlma c hi ...

-Vang . . .

- Ch6ng chi goi di~n tho;;ti d~n båo la anh åy kh6ng d~n duge- Ngoc cui dåu, mim m6i. Anh ti~p tan wai nv - Ånh c6 le b~n c6ng chuy~n a nl1å ong Ky d6 chi ... Th6i, em eling mai anh c hi day vao d~ chung ta båt dåu, quan khåch eling d~n tu-ong d6i dcly du r6i .

- Vang - Van dåp Ngoc giong run run: - Vang .. . Ch~t cha, må p hong bi anh å y mang theo! Anh Van vao truac di, em vao sau.

Ngu·ai ti~p tan khep ctia vao trong. Van eling theo vao nhung r6i chcln chu· chan trong chån ngoai, tay giO' canh ct:ra, du·ng nhin Ngoc. Nång dang cui dåu, mlii gi ay di xu6ng n€n di di x6a x6a.

-Co Ngoc!

Ngoc vån cui dåu di di x6a x6a. Van cha. Van cha. R6i bu6ng eau sinh tti: - Toi yeu NgQc. Ngoc ngu·ac mit len nhin Van, sO'ng sa: - Anh n6i gi!?

- Toi yeu Ngoc. T6i mu6n chia se cu()c dai cua toi vai Ngoc. Ngoc hay n6i toi phai lam gi? Sau dam wai, t6i phåi len tau ngay -Van khån thi~t, d~p d6n, nJmng chic njch nhu m()t quy~t djnh da d6ng dåu thi hanh tll' lau.

Ngoc cui dåu khong n6i, vån cui dåu khong n6i , mlii giay l;;ti di xu6ng n€n di di di di.

R6i Van di vao phOng ti~c, lue åy Ngoc mai theo sau, r6i ch;;ty theo sau, nh~ niu 6ng tay åo Van thi thåo: Vi ~ t&Doc D~c San 2008

53

-Em theo anh, em theo anh ngay dem nay.

Hai nguai ke truac ngu·ai sau theo nhau vao phong ti~c wai. Khach kh(ra 6n ao. 86i ke nhin hai ngu·ai. C6 anh s(ra s(ra: "Thång cha Ti~n , me ca b~c han me vq." "C6 con vq ngon lanh nhu rfra, må c(r do den, bo be, coi cht!ng måt." C6 chi xi xåm: "Ba NgQc, ba chiu dt,rng gioi, cå nam, sau nam nay, g~p con nho khac, n6 bo ru !au r6i." "Toi nghi~p con nM h6ng nhan, da truan."

Va dem åy trang chuy~n tåu tro v~ nai Van o, toa tau dem d~p d~nh chan g6i, chai vai bi@n hoa, thenh thang thån tri, khi~n sau d6 NgQc phåi khuc khich: "Dam cuai cua con trai c~u anh vai con nho Loan h6a ra l~i lå dam wai cua t~ti minh."

Nhi:rng ngay sau d6 trong can phong cua Van la dem dong phong ky di~u åy n6i dai . Ån ai hai thftn th@ khoe, dyp; r~o chai rCrng tham h~ hoa; va om NgQc n6i chuy~n van chuang, tri~t ly, chuy~n Båt Nuac cua hai nguai.

Nang thich thu litng nghe, khao khat.

Nao la Chong Den: NM anh adu su6i! NhG. em cuJi dang/ SuJi co m(Jt lang/ Saa tinh aai nga/1 Kd ILl: mua hg/ Te tai ve sdu! Dem thlip tien ddu!

Chung minh ng6i h9cll Gia anh tli tltJu/ Chang aen, em kh6c.

R6i 86i Cu: Thå got gidy lång aiing ben h61 Tren a6i Cu th6ng nmg lå kha/ Con su·ong trling lua ta måi miitl Xu6ng ven ba phi hiiu phi va.

R6i Ng~rc Tråm Huang Åu Tha: Nii.m nii.m r6i, thaang chJcl Thuang ngum mai thanh tan/ Toe n6ng huang tre dgi/ Ngl!c trdm huong du thal Thea ta aai /[!dal Ng(lm tam trang m(J sau.

R6i Anh Bien: Anh niim ngaai Sl! thl!cl Em ng6i trang chiem baa/ Cach nhau xa bdt mdy! Nha thuong qua thi sao ?/1 Anh nu6t phut hang chu/ Anh clin va lai thal Anh clin cdn clin clin! Hai tha aL'rt Lam tu!. .. cua Ph~m Thien Tim, cua Du TCr Le, cua Han M~c TCr, va cua bi~t bao ngoi but tai hoa cua mot n~n van chuung hao hoa, hao sang mi~n Nam ngay åy.

R6i v~ nho·ng cay qrc cua Båt Nu·ac, v~ chi~n thitng bi bo la.

Th~ r6i nho·ng giong kinh V~ da: HOi thdn nu Visvedevas, ke cha che, ban thuong, va lam vui lang aan ang, håy aua kd mai ke thå ph~mg nimg tlay chen ru(JU cung./1 Hai nu thdn Sarasvati, giang Ui l"?! l uy nghi./1 Oi nu thdn Xinh D?p Vayu, xin adn u6ng nhfmg gi9t sam Soma chdm sJ.n cha nang. N11i:rng eau thi kinh dåy thånh kinh må mat me hoa vu, ham håp phallus-yoni .

Va nhO·ng giong Åo nghia thu vai vgi: Chi co Va Hr;~n la hgnh phUc. Trang hiiu hr;zn, kh6ng hd co hgnh p hue.

Nang mlm wai lång nghe, dgi cho Van n6i h~t, 54

Vi~t&89c f)~c San 2008

mai veo vao byn Van : - V~y thi em la hi:ru h~n , hay ca i V6 H~n dåy?

-Em la ca hai, nhung cOng qui v~ Mot M6i vi~t hoa. Ekam evadvitiyam: Chi la M(Jt, kh6ng cach m(Jt sat na: On/y the One, withaut a secand.

Ca hai c ung cuai , cuai sang khoai, - N~u kh6ng g~p duge nhau nai dam cuai åy, va anh kh6ng c6 quy~t dinh nhanh va tao b~o dung lue, em se båt h~nh bi~t bao, phåi kh6ng anh ?

- Anh cOng båt h~nh ni:ra. Trang chi~n tranh, cOng nhu trong tinh yeu, cån bi~t nguai, bi~t ta, må phåi bi~t nhanh.

- Va ra tay nhanh. Anh th~t b~o.

-U, d(mg qua cha con gl no·a! Må em cOng dau c6 thua gl anh.

NhOng ngay trang m~t tuang nhu båt t~n, nhung cOng d~n lue phåi chia tay. Ca hai d~u nghT nhu v~y , d@ NgQc tro l~i vai con. " R6i ch(mg mlnh tCr tLr thu x~p."

Va NgQc da thu x~p kh6ng d~n n6i kh6 khan låm, v~ phån 6ng ch6ng.

Nlmng mot thai gian kha låu, v~n chua thåy hQ v~ a chung hiin vai nhau. Nhi:rng nha thuung dån dån chen l~n trach m6c, r6i d6i khi trach m6c nhi~u han thuung nha. V~n tham nhau thang mot d6i lån, nhung Van c(r nhung nhång kl16ng quy~t, kh6ng nhanh ch6ng, tao b~o nhu quy~t dinh bom åy.

Th~ r6i nang b6ng xoay qua mo quan ca phe.

- Em tinh mo quan ca phe, ban them it m6n chay må ngu·ai Na Uy dang chuong. Anh suy nghi xem anh c6 nen bo vi~c tren d6 v~ ph1,1 quån vai em? C6 gl an nåy, trai sinh voi sinh co, mi~n du·gc gån anh la em mu·ng, ngoai ra anh c6 th@ hQc them nho·ng mon anh thich, vi quan em tinh mo gån khu d~i hQC. - Anh c6 dQc mot c6ng trinh nghien c(ru la dan Na Uy it ke thich ng6i quan, an quan, vi hQ la dan keo ki~t. HQ mai giau dåy th6i, tnrac hQ la dan ngheo, cåi tham can c6 d~ keo ki~t å.y chua got ru·a du-ge. Nhå.t la cåi dån nai tlnh em o, mai th~ ky truac, c6 nai phåi tron bot vo cåy vao bot m1 må lam banh må an.

- Anh sa o må cåi gl cOng bi~t!!

- Va anh khong mu6n bo c6ng vi~c chåc chitn cua anh. 8@ tCr tCr anh tinh. Vå l~i, anh såp xin cåi hQC b6ng Erasmus, xin t~m nghl sa, di nghien cu·u ti~ng Tåy Ban Nha, chuang trlnh h~u d~i hQc, it nhåt hai nam. Va em ai , em c6 bi~t kh6ng - Van n6i nlm reo - a tlm vi~n d~i hQc nai anh hQc h6i truac d6, thu· vi~n mai duge 6ng Shoeyen t~ng bo kinh Ph~t, 6ng ta mua du-ge tu· Afghanistan da låu, bo kinh t6i c6 nay chua ai c6, n6i chi djch, k@ ca 8uang tang Huy~n Trang, anh c6 dQc bån ch~1p , c6 le anh phåi danh it thai gia d@ on l~i ti~ng Pal i, d@ dQc cho da, Va ki~m gia djch l~i cho dån minh dQC,

chång c6 nhi~u thi gio må nhi~u chuy~n d.n lam qua!

- Th6i! Anh lam gi tuy anh.

Sau d6 Van lt;ti v~ tham Ng9c, thåy quan eling khå thanh ljch, khach kha d6ng, da s6 la sinh vien, nban vien dt;ti h9c va cac giao su. Ng9c c6 ve vui va hanh di~n. Kh6ng d~ c~p gl d~n chuy~n Van bo vi~c v~ ph1,1 quan.

Thang sau nli·a, Van lt;ti v~ tham. Lån nåy, nang thue ngu·oi coi quan va danh hin cu6i tuån åy cho Van. Lue ng6i an v6'i nhau, nang båo lån nay nang thich Van giång th~t h~ th6ng cho nang nhli·ng khai ni~m ca bån v~ tri~t h9c Ån D9 må anh da c6 djp n6i qua nhling lån v~ tham tru6'c. "D~ lam hanh trang nhCi'ng ngay s6ng xa anh."

Nhu nhling lån tru6'c, c6 khi tren nåm tren giu·ong, c6 khi nai banan, hay nhCi'ng lån di dt;to c6ng vien, anh trlnh bay cho nang nhCi'ng hi~u bi~t, nhli·ng cåm nh~n cua anh v~ m6n anh c6 nghien ct:ru tuong t~n d6, trlnh bay v6'i m()t ni~m say me nhu nhC'rng ngay lam thåy giao dt;ty mon Vi~t van, eima vao lfnh. Lån nay Van t6m lugc nhli·ng y ni~m chinh cua tri~t h9c Ån d9 qua cu6n Meditasjonens Filosofi (Tri~t ly chiem ni~m) duge trlnh bay m()t cach tha m()ng må d€ hi~u , cua Kjell Madsen.

Va h6m sau su6t m()t bu6i chi~u chu nh~t, tru6'c khi len duong, nang lt;ti doi djch va blnh cho nang t~p l 00 bai tha hai c u cua nha tha Oeystein Hauge, må nang n6i tlnh co mua duge a ti~m sach ban dt;ti ht;t gia. Van lt;ti sung su6'ng binh giång vi tha hay, va nhåt la vi thåy s~r say me van ChLI'O'ng CUa nang: Nhu·ng bai menh mang thi~n vj: chiic ao linh ln~/C CU, va tdng chid th€ rom rå, thflu thanh mai; chdn trdn, tång då nay tång da khac, con chiiu chdu trang tay; con ch6 gia, tim khong ra th€m cita, hoa hoa hoa; cu6n kinh thanh cil, g6i, trang gidy g6i d6 an; ngay xua, thung h"'ing ndy, ddy mau xanh; br;m c6 thdy, chidc bong, cu6i.

Va nhU·ng bai nhu nhCi'ng bt:rc tranh hi~n dt;ti: Hqt hqt hia vang, trang dem trtlng, va chao ai gi6; giu·a vqt hoa, m(Jt chu6i ang, gi6 m(lt tr&i; trang mua thu, doi tinh nhan gia, con ch6 ghe; dem trang dmg, tudn l(Jc xanh, ph6-nuit vang; bu6ng tau h'ra, ddy ntlng thu, va nhilng co gai t6c do; dem thu, canh eira d(lp, sau tdng hat nang; gio vo thanh, tren nhilng lu6ng, hoa xGI;h; sau nhilng ngay mua, gio tr& v€, tren d(lu trang.

Van con chi ra 16i dung anh sang, mau sile, hinh tu·gng, ngh~ thu~t x~p chCi', va th~m chi nhCi'ng c()ng am ggi y, d~ ggi len nhCi'ng r~m r~t, nhli·ng non nao tinh dvc trong m()t s6 bai khac: phia duai nuac v6, da d(Ji da; teit cå d€u mau do,

tach tra n6ng, vu cita nang; co gai tre thtlp den, trang dem xuiin, vi ca gi; thiu thiu giua, gi6 dm, va nhilng dl,ln eat; dem trtlng, tudn l(Jc nham hoa sung trtlng*, m(Jt hoa m(Jt hoa l(l.i m(Jt hoa; vu dm ntlng, bu6i t6i con lqi, gi6 trtlng; sdm d(Jng xa xa, bdy ang vdn vil, trang vimg sang u u; gio n6m tau linh, ndng vay mua h(l., v6 vao dui; co hq cao, chting co nai nao t6t han di cai tru6ng; nhu trang m(Jng, hai ngu&i dan ba trdn tru6ng, tidng-cu&i-anh-triing; trdn tru6ng, tu6i mu·&i chin, co gai d?p, cha en chao tren ddu.

"Cu()c th~ dyp bi~t bao, må thoi gian dang s6ng lt;ti qua mau, da th~ thiin th~ lt;ti mong gion va thien nhien con khiic nghi~t, va tren cung mQi khiic nghi~t la Thoi gian" - Van thi thao loi phu thuy. Nang !:ing nghe rung rung tin ncr, va thiin ng9c n6ng dån, nang ru6'n nguoi, båu vao ngt,rc, vao vai Van, nhu· båu vao Thoi gi an.

R6i h9 an ai v6'i nhau v()i va ma tran dåy thac d6.

Van hiu hiu sung su6'ng quay lt;ti v6'i c6ng vi~c.

Nang våy ta y chao, tau di.

V~ d~n nha, Van g9i di~n thot;ti ngay, va dång dåu ~iay bi b~n , cho cå ti~ng sau, may vån b~n.

"Chac Ng9c lt;ti gac may tr~ch!"

G9i hoai, g9i hoai, vån v~y. Måy ngay nlm th~.

M()t dem giu·a khuya, th~t khuya, anh nghe c6 ti~ng di~n thot;ti gQi. - Anh d6 hå?

Van cån nhån: - May em gac lam sao må anh g9i hoai kh6ng duge.

- Kh6ng, may kh6ng bj gi. Em b~n n6i chuy~n.

- Troi dåt, chic la n6i chuy~n v6'i måy nho bt;tn?

Gam, dung la dan ba liim chuy~n, 6ng ba n6i kh6ng sai .

- Kh6ng, em n6i chuy~n v6'i nguoi yeu em.

- Nu·a!

- Anh dLrng v~ diiy nu·a. Em da c6 nguoi yeu r6i.

Van woi h~ h~: - V~y hå! Ma khi nao dam w&i v~y?

- Thång sau, dau c6 nhu anh cu· r~ ra, nay n9, Van chlrr1g lt;ti: - Gian hoai. Bang nh6' em mu6n ch~t diiy.

Nang lt;tnh lung: - Em da quy~t djnh, tuy kh6ng nhanh nlm quy~t djnh ngay d6, nhu·ng em eling da quy~t djnh.

- Gian dai hoai! H6n anh di. An gi, må n6i chuy~n v6'i bt;tn gai em dai v~y?

- Em n6i tMt d6. Chung ta c6 nhu·ng con duong khåc nhau d.n phai di , du c6 yeu nhau.

- Gian dai hoai.

Anh k116ng tin. Mai mai kJ16ng tin.

*** Van dang cham chu nhin bt:rc tu-qng, c6 ba gia Vi~t&D9c f)~c San 2008

55

nha sat do m<'r ct:ra. Ba gia nhtr th~ kh6ng th~ gia han duge nCi"a, nhung lå giå t6 måu, gia c9i ngu6n s~r s6ng m~nh me g<'ri trung trung th~ h~ ngan sau, lao nhtr nhu·ng cay tråe ba d6i Libanon, d.y thien tu~ xt'r Chaldee, c9i dåu rai, g6c s~n d~i tht,J r(rng Nam x(r Vi~t. Ba co dang cao råo, toe nau nlwt, con day, u6n xoan xoan toe nC'r Trung d6ng, bu6ng lai xoi, loa xoa bom su tt:r quanh khu6n m~t d~p , hi~n tu, quy phai, nlmng nau don gio nång nhi~t dåi.

- Chao chang trai Vi~t Nam. - Chao ba, sao ba bi~t t6i la ngu·ai Vi~t Nam hay v~y?

- T6i lam~ cua mQi dån t9c.

Van cuoi khinh: - T6i th~t may mån duge d~n tham x(r m~ cua l~ h9i gia trang d~ duge håu chuy~n våi ba.

Ba ,gi a vån cuoi tuoi nhu kh6ng, r6i giQng trung xu6ng: - Lå m~, t6i thtrong nhCi"ng dån t9c kh6n kh6 vi n9i chi~n, ga cung m9t m~ må hoai da nhau.

Tåy Ban Nha, Vi~t Nam . .. Må t6i thuong d~c bi~t ngu·ai Vi~t Nam, m9t gi6ng nguoi må khi t~o d~rng co le f)(rc Chua Troi da cham soc, to di~m d~c bi~t.

Van nh~p giong giå trang: -Va co le lue fly Thugng D~ hoi nga nga nen co hoi qua tay.

- f)(mg r6i , y nhu dån Tåy Ban Nha, hung hung h6 h6 må eling am åp tinh, nghTa. Må anh bi~t khong?

-Vang ...

- Nam ngoåi eling c6 m9t nguoi dan ba tre Vi~t Nam di qua di l~i ngo ngo con du·ang truåc nha toi, chåc la ]~c du·ang vi cai h~ th6ng me 19 cua thanh ph6 Toledo nay co t(r thoi ngu·ai Å r~p d~n dåy. T6i thuong, toi keu våo nhå. Chung toi chuy~n tro, va dån dån tronen than m~t nhu hai ba chåu .

Co fly k~ la co fly co ngu·ai ch6ng la m9t giao Sti tre, tre han co mfty tu6i, d~p trai, va giåu, nhtrng tinh tinh tlwc t~ nhu nhu·ng nguoi dån ong noi xt'r, co .ta djnh c_u, nhu nhu·n~ ngu·ai giau phåi the, dieu nay ve sau måi biet, nhung lue måi g~p nhau, ong ta vån c6 m9t chut lang m~n d~ thich, r6i yeu me co ta, m9t nguoi dan ba co van hoa cao khåc h~n våi nhCi"ng ngu·oi nCi" ong ta giao du truåc, va dl nhien eling vi than th~ khoe, d~p, va nhan såc huy~n bi nao long phuang Bong cua co. Toi da noi Du·c Chua Troi da cham soc to di~m ky cho dan Vi~t Nam må!

Va co ta bi~t ti~ng Tåy Ban Nha råt kha. Co fly båo chi c6 tho Tåy Ban Nha lå dang dQc, vi tho dåy dam me, hay n6i nhu nguoi yeu cu cua co, dåy åt do, moi son, va m~t troi do. Co fly ti~c quay quåt da danh måt nhu·ng trai åt do lam n6ng moi co, nhCi"ng m~t troi do chi danh d~ d6t 56

Vi~t&D9c f)~c San 2008

chay co. Co fly c6 ghi cho toi bai tho khi tho thån trong nhu·ng con hem dem Toledo, b~ng ti~ng Tåy Ban Nha, m9t ngon ngQ· må co ta cho ]a khong kho hQC låm va rftt gån gui våi ti~ng Vi~t.

- Vang, toi eling nghT nhu v~y, va cai am thanh du duang, sang sang, dCi" d9i, n6ng bong n~m mai pht,Jc trong hai ngon ngu· d6.

- Må nay, anh Van, toi thfty co ta la m9t ngu·ai dan ba khong co h~nh phuc, hay dung ra khong COn h~nh phuc, Va CO chi~u tuy~t VQng, Cåi tuy~t vQng cua ngu·ai dan ba nguyen thuy. Toi nhå c6 m9t nCi" thi sT kiem nha van va la m9t nCi" chi~n sT thu9c phong trao khång chi~n Sandinismo må toi råt thuong, con nho n6i r~ng: "Toi da lao minh vao bom d~n, vao cai ch~t; toi da tåi ]~u vil khi, d9c di~n van, nh~n nha·ng giåi thu<'rng, va sinh con - bi~t bao nhieu chuy~n, nlmng m9t cu9c deri khong c6 dan ong, khong co tinh yeu, cu9c deri fly xa l~ d6i våi toi, toi cåm thfty r~ng toi khong cån phåi hi~n hCi"u, tru khi c6 giQng m9t nguoi dan ong keu ten toi va va tinh yeu ct:1a ngu·ai dan ong lam cho deri toi dang s6ng."

DT nhien, ngtroi dan ong a day lå nguoi dån ong bi~t yeu thuung tlwc st,~·.

B~ gia voi tay !fly ly nu·åc, chieu m9t ngt,~m , r6i tie p: - Va anh bi~t khong, khi co fly hoi v~ nhCi"ng chi~c kim dm noi cu·a ki~ng Due M~ ngoai kia, va khi toi cho bi~t lai ljch nhtr th~ nao, co fly (ra nuåc måt, va loi trong hQp b~ng b~c ra m9t cai kim may tho thåp, da ri set må co n6i lå nguoi yeu co nhCi"ng ngay tu cåi t~o da day cong mai, giua, d~ c6 ngay v~ t~ng vg anh ta, nlmng khi ra khoi tu, v~ nha, thi duve bi~t vg minh da theo nguoi dan ong khac wQ't bien d~n xt'r nguoi, må a d6 ngu·ai ta ch~ng con cån kim chi. Va khi anh g~p co, anh thuung co, anh t~ng co chi~c kim fly, Va CO da don nh~n nhu d6n nh~n cu9c deri rach nat cua anh. Co ap chi~c kim vao ng~c, va hon th~t lau, r6i dm vao cu·a ki~ng Du·c M~ cua co, r6i ra di. Toi nhCi"ng mong cho co ta thoåt duge khoi me 19 ...

-Vang!

- Bay gio anh ra våi toi xem chi~c kim c6 con do kh6ng.

Hai ngu·ai ra xem, va khong thfty cåi kim må ba gia noi, ba I~ng l~ng : - Nlm v~y Due M~ cua co fly da nh~m lai. Co fly da g~p du·gc ngu·ai yeu cu.

Van, v6n kh6ng tin nhu·ng chuy~n thanh måu, ba chua nhu th~, dåy dua dap lai: -Vang ... Va thua ba ...

-Gi do anh?

- Bay gio, xin ba cho toi du·gc xem bai tho må ba noi lue nay.

- Anh våo dåy, to i dua cho.

Ngu·ai dan ba dua bai tha vi~t voi tren chi~c khan an mau nga, vi~t bång but ni den, nhu·ng con chfr sic net trong nhfrng giong chfr ch~p chung, nhåp nh6, b~p bung gay va dia chån.

- Toi d€ anh d<;>c mot minh. Toi di ra ngoai mot chut. E><;>c xong, n~u anh mu6n di, må t6i chua v~ kip, anh chi vi~c khep ct:ra l;;ti. , Va ba gia ra di, got nh~ tenh, nhu sq khuay d()ng ta thu.

Yo, la que te quiere Yo soy tu ind6mita gacela, el trueno que rampe la luz sobre tu pecho.

Yo soy el viento desatado en la montaiia y el fulgor concentrado del fuego del ocote.

Yo caliento tus noches encendiendo volcanes en mis manos, mojandote los ojos con el humo de mis crateres.

Yo he llegado hasta vas vestida de lluvia y de recuerdo, riendo la risa inmutable de los aiios.

Yo soy el inexplorado camino, la claridad que rampe la tiniebla.

Yo pongo estrellas entre tu piel y la mia y te recorro entero, sendero tras sendero, descalzando mi amor, desnudando mi miedo.

Yo soy un nombre que can ta y te enamora desde el otro lada de la luna, soy la prolongaci6n de tu sonrisa y tu cuerpo.

Yo soy algo que crece, algo que rie y l!ora.

Yo, la que te quiere.

(Em, nguai yeu anh Em la con linh duang b6t tri, set dqp va imh sang Iren ngvc anh.

Em la ng0 n gi6 bung ra tren nu i ngan La lu6ng sang xoay clia ngon du6c ddu rai.

Em la hai dm nhfrng dem nia anh la nhfrng ngon nui li'ra chily r~rc trang ban tay em, lam uat anh nhfrng con mcit cung lim kh6i clia nhfrng vimg tning em.

Em då din vå'i anh chiic ao clia mua va clia n6i nha, cuai tiing cuåi kh6ng d6i thay qua nhfmg nam thang.

Em la con dLrang chua ai d(lt chdn tai, la anh sang dcjp va bong t6i Em di;t nhfrng vi sao tren fan da anh va em va phli hit anh, ngå ngach nay tai ngå ngach khac, cai tinh em, lot hit n6i sa clia em.

Em la m(Jt danh xung 1 hat ca va chiim tron anh tit m(lt ben kia clia vdng tt·ang, la nlJ cuåi anh n6i dai va thdn thi anh.

Em la m(JI cai gi do dang moe len,

m(Jt cai gi då dang cuai va dang kh6c.

Em, ngLrai yeu anh. 1)

E><;>c xong bai tha da lau må vån kh6ng thåy ba lao v~, Van khep ct:ra ra di. Khi di qua tru6c nai d~t tuqng f>u·c M~, anh thl thåm: "Quå th~t f>u·c M~ da nMm lai nang. Hai ngu·ai yeu nhau da g~p duve nhau.".

Nlmng, anh khong thåy tu·qng f>(rc M~ con du·ng d6 nC'ra, du canh cua con d6ng kin y nguyen.

(M9t trfch do\ln khåc tu m9t bai du ky v~ thanh ph6 Toledo) Cåu A lcan tara - A !can tara g6c tir ti~ng A r~p va c6 nghTa khong gi khiic han lå du. Då c6 nhi~u huy~n tho\li v~ nhiing cu9c tinh tuy~t vQng gi fra trai giii H6i giåo, Do thåi giåo, Kito giåo, va nhfrng s~c dan thi~u s6 khiic nfra, g~n li~n vai chi~c du; du da lå chung nhan cho nhi~u phån s6 bi thåm , nhiing giåc m9ng va tan vå nhiing dai ngua i bi danh måt.

Oslo 02/06/07 Cht'i thich: oai vo·i ngu·o·i Tiiy phu·o·ng danh xung eling la hi~n th~ . Trong Kinh Thånh Cvu u·ac, khi ong Moi Sen,

hoi ten Due Chua Trai Yave, DCT trå lai: "Ta c6 sao, ta c6 v~y." Cå day eling la hien hfru . Xem chu thich cua linh m1,1c dicl~ giå Nguy~n Th~ Thuån tron,g Kinh Thanh, sach Xuat Hanh, trang 124, bån xuat bån bai Yietnamese Redemptorist Fathers, 1980. Va xin xem 1\\i cå eau ba giå trich dån trong truy~n.

Tho· cua Gioconda Belli. Bå sinh nåm 1948, a Managua, Nicaragua, lå thi sT, nhå van, va chi~n si chi~n dåu trong phong tråo Sandinismo. Bå phat bi~u: "Chung toi , nhfrng nguai sandinista, mu6n thay d6i t~n g6c E>åt Nuac Nicaragua, nhung ch(mg toi khong phåi lå c9ng sån. Chung toi khong chåp nh~n nhiing han ch~ tu do ca nhan må cac nuac kh6i xå hoi chu nghTa, nu6c nåo eling ap d~t. Chung toi mu6n. c6 tv do bao chi, tv do di chuy~n va ton giao. V å chung toi då th~ hi~n duge nhfrng tv do d6. Chung toi då c6 nhfrng CUQC båu Clr Vå trao quy~n 1\\i cho Jvc Jugng dfli l~p nåm 1990, vai bå Yioleta Chomoro tro thånh t6ng th6ng cua chinh phu åy. E>ay lå lån dåu tien trong lich su Nicaragua må m9t dång trao quy~n 1\\i cho m9t dång khåc m9t cach on hoa." Xin xem them a http ://en.wikipedia.org/w iki/Sandinisrno. Ba cung vai linh m1,1c dong Ten, sau lå b9 tmang thong tin Ernesto Cardenal va Claribel Alegria khai dåu cho m9t cai nhin mai v~ ngh~ thu~t gay cåm cho thi ca va V~ låm mai cho van chuang cua nuac ba. Ba l~i dc;:p. Fidel Castro c6 lue tan bå. Tha bå vi~t d~ hi~u må håo hoa, dung nhi~u hlnh ånh 1\1, y tu tåo b~o.

Trong cac nhå tha n6i ti~ng Tay Ban Nha. Thå thich tha bå nhåt. Thå c6 dung m9t phåt bi~u cua ba trong måu d6i tho~i dåi gån cu6i truy~n. Ai mu6n xem tha ba them , xin våo trang web cua ba www.giocondabelli.com

Vi~t&E><;>c E>~c San 2008

57

Th<Y Khånh

Ha Beo miiy

,

Con tieng dan

KiSp sau anh lam beo B€nh b6ng tren song nu6c Theo s6ng h6 d<;to bu6c Ngåm trai dåt theng thang

Ng6i nha viing tdng Tciy ban cdm Du·a ta vJ vimg trai xa xam Can gac tr9 biti ngiti mua n&ng Mai ham qua hay aii nhiJu nam

KiSp sau em lam may Bay khåp neo dong tay Xa nhau ma khong cach Vån thåy nhau ngay ngay

Ngaai vuan xanh ncing tham aang aua La que nguai hay que ta xu·a , Ngacmh nhin l9i nica vang trai dat N6i bu6n naa bu6n aii quen chu·a

M(>t hom nao nu6c C<;tn Beo phai tren bai hoang May lam mua r6t xu6ng Xanh l<;ti trai tim chang

Tidng ai:m di thea ta nhiJu nam Dua ta qua baa mua gia bang Di?u classique r9n rang dm ap Fiir Elise tha thidt n6ng nan

Tram nam lai hvn u6c Hai ta kiSp beo may Co nhau hay khong co Tinh xua vån con day

Nguai gåy dan nay toe b9c pha Ban tay run tim cung dan xu·a Thai gian hlin ddu chcin nghi?t ngii Con tdng dan vdn chu·a gia nua Mai con ai dan cha em nghe Tidng la rai khe khe ben he Tidng canh kh6 ch9m vaa cti·a kinh Ma h6 nhu bu·ac chcin ai vJ

~" .

l/

'-,

( ..'-i·/ .~. -- )

.. ·. ~. '; \,

..\. ,.. . .l l'

l l

)" 1 ..

,·':7~

:.\

..;._,

~· 58

Vi~t&8Qc 8~c San 2008

La ThuNa Uy

Le Nguyen B<:m m~n , nam 2007 duge danh gia la mot nam xal' ra nhi~~ bi~n dong, gay bao dau thuang, mat måt nhieu ca nhan lon cho nhan lo~i tren toån cåu. Trong lue ngubi vi~t dang chuån bi tåt b~t s~p x~p l~i nhctng Sl! ki~n dang ghi nh& cho la thu Na Uy, thi mot tin bang hoang xuc dong duge ch~y tit hang dåu tren cac ban tin bao chi: qru Thu tu&ng Pakistan luu vong, nhå Hinh d~o d6i l~p ba Benazir Bhutto vl.ra mai bi am sat h6m th(r nam 27-12-2007. Canh sat va mot s6 nhan chting cho hay, ke am sat da b~n vao ba Bhutto trong lue ba dang v~n dong cuoc tranh cti t~i que nhå. Chi sau vai giay ten sat nhfm da tt,r sat n6 bom lam it nhåt 16 nguai khac eling thi~t m~ng.

Doi dong v~ "tri~u d~i" Bhutto Benazir Bhutto chao dbi ngay 21.06.1953 t~i thanh ph6 Karachi trong m9t gia dinh quy~n th~. Tuung t1,r nhu gia dinh Nehru-Gandhi a Ån Do, hay dong h9 Kennedy a My, gia dinh Bhutto a Pakistan la mot trong nhu·ng gia toe giau c6 quy~n th~, san sinh ra nhC'rng ngubi lam chinh tri n6i ti~ng tren th~ gi&i. Di€n hinh la cmg Shahnawaz Bhutto: ong c6 cua ba Benazir Bhutto Ja mot nha lanh d~o cao cåp cua dang Lien minh H6i giao Pakistan. Dang nay da giup Pakistan tach khoi Ån Do gianh doc l~p nam 1947.

Cha cua bå, ong Zulfikar Ali Bhutto la ngubi sang !~p dang Nhan Dan Pakistan People's Partys (PPP) v&i phuung cham: "Nha a, luung th1,rc, no cam åm ao cho m9i ngubi". Ong tro thanh thu tu&ng nam 1971 va bi hanh quy~t nam 1979 bai chfnh quy~n quan w do Mohammed Zia-ul Haq lanh d~o. Ong bi an treo c6 vi bi cao bUOC da S~p X~p Yl,! am Sat mot chfnh tri gia d6i l ~p. Nusrat Bhutto, m<e CLia Benazir Bhutto cQng la mot chfnh khach. Sau khi ch6ng måt, ba len n ~ m quy~n lanh d~o dang nhan dan PPP. Ngu·ai em trai cua ba la Shahnawaz Bhutto bi am sat t~i tu gia a Phap nam 1985. Anh trai ca Murtaza Bhutto bi sat h~i chung v&i sau ngu·ai khac

trong m9t cuoc ch~m sung v&i canh sat t1;1i Karachi vao nåm 1996.

Benazir Bhutto nåm nay 53 tu6i, tro v~ Pakistan sau han l O nam s6ng lu·u vong. Ba da qua hai lån lam thU tu&ng tl.r nam 1988-1990 va 19931996. Ba du·qc ca ngqi la bi~u tu·qng cua Sl! hi~n d~i va dan chu. V&i ngo~i hlnh quy phai, tre, d<ep, h9c th(rc cao, ba Bhutto d~n nhu mot lu6ng gi6 mai trong th~ gi&i H6i giao phån lon do dan ong chi ph6i. V~y må khi bi cach ch(rc lån th(r nhi vao nåm 1996, hå va ch6ng phai d6i di~n v&i vo s6 cao giac tham nhling. Nam 1998 ba tl! minh ra nu&c ngoai s6ng luu vong.

Benazir Bhutto duve båu gict chu·c thu tu&ng Pakistan khi mai 35 tu6i va eling la nct thu tu&ng dåu tien cua mot qu6c gia H6i giao. Tuy nhien, ba bi cach chtic 20 thang sau d6. Nam 1993, ba trung cti lån hai nhu·ng nhi~m ky lån nay eling chi keo dåi ba nam. Han mot th~p nien sau, thang l Onåm 2007 ba quay l~ i Pakistan sau khi duge mi@n truy t6 toi tham nhung va hy v9ng tranh duge chu·c thu tu·&ng lån thti ba. Lån tro V~ nay khQng may ba da bi bi am sat 11\,lt trong mot Yl,! n6 bom khi~n cho han 150 nguai khac thi~t m~ng. C hi ft la u sau, horn 27 .12.2007 ba da bi sat h~i trong khi dang v~n dong tranh cLr d€ c6 th€ tro thanh thLI tu·&ng Pakistan lån th0· ba. Gi&i phuung :ray h~ v9ng ba Bhutto c6 the chia quyen v&i tong thong, tu·&ng Musharraf, nlmng sau khi ong ban l ~nh khån cåp, ba n6i kh6ng mu6n du·ng chung v&i nha Janh d~o quan nhan nay nli·a. Ba Bhutto c6 mot ky u·c khong måy t6t d<ep V~ quan doi. Ba bi cåm tU va sau d6 phai ra nu·&c ngoai cho d~n khi tu&ng Zia ch~t mot cach bf ån vao nåm 1988 ba mai thl,fC Sl,!' tro ve.

Tin Benazir Bhutto bi sat h~i, da dem l~i cho dan toe Pakistan m9t n6i måt måt lon cho cong cuoc dåu tranh cho mot n~n dan chLI tlwc Sl,!' må nhi~u nu&c tren th~ gi&i dang mong dqi. N6i Yi~t&D9c f)~c San 2008

59

dau ~p d~n cho nhO·ng con ngu·ai dang trong cha m(>t lu6ng gi6 mai d~n v6i Pakistan duong nlm vt,It t<it. St,I· du· luon th~ng th~, ba Benazir Bhutto ra di trong khi tinh hinh chinh tri t<;~i que !mang cua ba vån con r6i ren, den t6i.

Bilawal Zardari nguoi con trai ut Clla Benazir Bhutto nam nay mai 19 tu6i. C~u la ngu·ai se k~ tt,Ic st,r nghi~p ct:1a nguoi m~ n6i ti~ng. lfac mo m(>t dåt nu6c thanh binh, dan chu th~t st,I· cua ba nlm la m(>t th6ng di~p bao tm6c g6'i d~n ki€u dan Pakistan nhan chuy~n c6ng du Na Uy cua ba våo thang 5 nam 2007. Ong Mirza Zulfirkar nguyen la t6ng thu ky dang nhiin dan PPP t<;ti Na Uy cho bi~t, qua cuoc g?p ga v6i Brutto t<;ti Oslo, ba luon khuy~n khfch ngu·ai Pakistan v€ vi~c hQc vån thånh d<;tt, tuiin thu theo lu~t phap bån xu· va a6ng thoi luon hu·&ng v€ que huong cua minh.

Giai Nobel Hoa Binh 2007 Hång nam våo khoang trung tucln thang l O lå thoi di~m mQi nguoi tren toån th~ gi6i a€u tr6ng dqi xem ai se la nguoi xu·ng dang nh~n giai Nobel Hoa Binh nam nay. Nhi€u nhiin v~t dåu tranh dan chLI tren toan th~ gi6i OU'Q'C a€ cu·, trong d6 s~r a€ cu· hai nhå dåu tranh dan chu n6i ti~ng t<;ti Vi~t Nam hi~n nay lå hoa tlmqng Thfch Quang DQ va linh mt,Ic Nguy~n Van Ly eling duge gi6i bao chf danh gia cao. Ngåy 12.10.2007, Uy Ban Nobel Hoa Blnh Na Uy cong b6: Giai thu6'ng nam nay se trao v€ tay ong Al Gore 59 tu6i ct,ru ph6 t6ng th6ng My va h9i d6ng v~ thay d6i khf h~u cua Lien Hi~p Qu6c (IPCC) do ong Rajendra Pachauris d<;ti di~n.

St,I· c6ng b6 nay khi~n cho nhi€u ngu·ai tr6ng dqi phai thåt vQng, le råt tt,r nhien ter tm6c d~n nay Uy Ban Nobel Hoa Blnh luon trao giai cho nhU·ng ngu·ai c6 c6ng d6ng g6p cho n€n hoa binh qua st,r dåu tranh dan chu, ch6ng chi~n tranh, dån ap, ngheo d6i, båt c6ng V.V. Tl,!' dung nam nay l<;ti trao cho ngu·ai dåu tranh bao v~ moi tmong? L<;t nhi, c6 nguai nghT bao v~ m6i tmong s6ng a6ng nghia v6i bao v~ hoa binh sao? Viing, tlma b<;tn! Uy Ban Nobel Hoa Blnh da c6 ly khi dua d~n quy~t dinh t6i h~u nay.

Trai dåt cht:mg ta dang d(mg tm6c m6i de dQa lon nhåt trong trong lich su· nhiin lo<;ti d6 lå m?t dia du ngay cang trO' nen n6ng han .... Thien tai, s6ng thån, l~1t 19i, h<;tn han. Phai chang d6 lå k~t qua COn nguoi giiy ra bai Sl,!' sa thåi khf C02 (karbondioksid) tri€n mien, n<;~n khai thac tåi nguyen bu·a bai, pha ru·ng da t<;~o nen s~r måt quiin blnh sinh thai trong nhu·ng th~p nien gån diiy. Viing, chfnh vl nhCi·ng ly do tren Uy Ban Nobel Hoa Blnh 2007 ghi nMn thånh qua d6ng 60

Vi~t&DQc D?c San 2008

g6p

ngu·ai

th~ng

giåi

nhu

sau:

- "A l Gare va IPCC eta c6 nhimg n6 !~re t6t trang vi?c tqa dvng va truydn b6 kidn thuc vd tinh trqng thay et6i khi h(lu hi?n nay ".

- "Chinh h9 eta et(zt ndn m6ng cha ccic bi?n phap cdn thidt et6i ph6 m6i ete d9a Sl/ ham n6ng qua etdt"

B<;tn se tht,rc Sl,!' lo SQ' cho tuong lai cua th~ h~ mai sau n~u nhu da xem qua do<;~n phim tai li~u v€ thay d6i khf h~u mang ten "An Inconvenient Truth" cua Al Gore.

Tir cuqc hQp Bali d~n cuqc chi~n bao v~ dja du

Nhic d~n giai Nobel Hoa Binh 2007 må kh6ng neu ra di~n ti~n CUQC hQp thuqng dinh v€ moi tmong nh6m hQp t<;ti dao Bali Indonesia keo dåi trong 2 tuån 1~, ter 03-14.2007 thi quå la m(>t di€u thi~u s6t.

Uy ban d~c nhi~m nghien CLJ'U moi sinh (FN klimapanel) da len ti6ng: ":Da d6n lue nhån lo1;1i tren toan cåu han bao gia h6t dn y tht:rc trach nhi~m chung båo v~ trai dåt". :Dåy lå lån thtr 13 uy ban tai h9p m~t k€ tLr ngåy thånh l~p 1988. M1,1c tieu chinh cua h()i nghi lå tim m9t giåi phåp chung cho cac wcmg qu6c cong nghi~p tu thoa u6c "Kyoto" t?i

Mui Tuy~t u cay su6t d6ng Birng måm ngay xuan t6i Hoa r9 canh phai ph6i Dfrt tr6 minh sinh s6i.

T6i nghe xuan cåt lai Tir khi chim k~t ti~ng Toi nhin xuan rna I6i Lue em vira hi~n hi~n.

cå NgU'

l

Japan rna kh6i lien minh nay da ky k~t v~·i nhau . Theo d6 m6i nu6c c6 trach nhi~m dit giam khf thai 5 phån tram tir nan,11979 cho d~n h~t 2012. Uc va My khong d6ng y thoa u6c.

Tren 190 thånh vien d~i di~n tir cac nu6c cung v6i tren 2500 ph6ng vien nhå båo, da c6 m~t trong t~i Bali. Ten Bali theo tieng Indonesia c6 ngh1a la "Con måt cua thuqng d~", gi6i chuyen mon da ch9n Bali la nui nh6m hQp eling råt d~ hi~u, bai dåo Bali la m()t thång cånh thien nhien tuy~t dyp,, m()t vien ngQc xanh cua nu6·c Indonesia. Båt ky ai dat chan d~n hon dåo nay se bi choang ngqp bai net dyp thien nhien c6 m()t khong hai CLia n6.

T<;1i h(>i nghi Bali, cu(>c tranh cåi c6 le. khong ba? gia chåm dut gifra c~c c~·an,g q~oc ph~~ trien va cac nu6c ch~m tien ve van de sa tha1 khi C0 2 (karbondioksid). My va Trung Qu6~ bi chi trich kha nhi~u. Gi6i chuyen mon khang dinh t6ng th6ng My Bush la chla kh6a. trong vi~c tai !~p dung hoa khi Mu tren ~he gi6i.

Nhu·ng chinh quy~n Bush då khong dong y ky våo thoa u6c moi sinh m6i ban hanh. Cac nu6c cMm ti~n , hQ vån khang khang cha dqi , .doi hoi cac cu·ang qu6c c6 cong ngh~ pha~ trien phai lam guang ~a tuan thu theo bån kh~ u·69 tru6c khi hQ di den thoa hi~p. Trung Quoc, An D(>, Brazil, va Nga dong m(>t vai tro chinh trong cac nu·6c cham ti~n. Trung Qu6c då thåi lu'Q'ng COz cao geip. 4 lån c~o phep. N~n, ky ~gh~ cong nghi~p Trung Quoc hi~n nay hau ~et deu n!1a vao nang luqng khi dot than da de pha.t trie!l .

Chinh vi v~y n(;ln o nhi~m t<;1i Trung Quoc hien nhien lå m6i de dQa lon cho toån du.

moi truang må b~n thuang thåy tren .m~t båo chi. Mua mot klimavote c6 nghTa b~n dong y chi ti~n (c ho mOt d6 v~t, m(>t nh6m h~~c m(>t qu6c gia) d~ d6i lcly Sl/ gay thi~t h~i ~e moi tmang cua no. Tlr ngG' nåy hi~n nay råt thinh hånh, du·qc chfnh quy~n cac qu6c gia ap dt,mg n6 nhu la m(>t phuang phap g_ay st,r y th(rc n.ai ~guai tieu dung. Di du lich ve Yi~t Nam nhie.u Jan c6 nghTa ring b~n m(>t cach nao do giån tiep gay o nhi~m khong khi dåy nha! T~i sao l~ v~y?

Vang, theo s~ u6c tinh cua cac chuyen gia tU' website Mittklima.no th~c hi~n nhu sau: M(>t chuy~n bay tU' Oslo-Bangkok tl~åi 3260 kg khi co2 (b<;ln phai trå 626 kr trong tien ve) Oslo -London 679 kg C0 2 ( b~n trå 130 kr) Mot chi~c xe trung binh m(>t nam thåi 2900 kg cå2 (giå trå klimakvoter 557 kr) Dåy b~n thåy eima, b6t di du lich di b~n nhe!

Co mua xe thi nen mua xe m6i m6i m(>t chut. ...

Trong H(>i nghi Bali 2007, hQ_i d6ng V~ thay d6i khi h~u cua Lien Hi ~p Quoc da dua ra bån tuan$ trin!1 cånh bao v~ tinh trc:tng s(rc n6ng cua dia eau ket Juan dua den nhu sau: T~ong ~hai gi~n t6i, th~ gi6i se chu·ng ki~n s~ thay d6i 16n v~ khi h~u. Dia cåu se bi ham n6,ng han. Bang tuy~t tren dinh Båe q.rc se tan nhieu, mue nu6c bi~n dang cao, h~n han se t~o them nl;Q·ng sa mc:tc nong bong. Sinh v~t dån dån bi~n måt va thai ti~t se kh6 tien doan han. Thien nhien, d(>ng v~t va con nguai se phåi chiu nhi~u s1,r thay d6i thai ti~t d(>t ng(>t. Nong nghi~p g~p kh6 khan cåch tr6ng trQt bai hc:tn han va nc:tn thi~u Iu·ang tlwc.

Qu6c gia Na Uy la m(>t trong cac nu6c ph.at tri~n co m(rc thåi khi tuang d6i kha cao, nhieu gian khoan dåu ngoai khai thåi k_hf COz lie.n t~1c ngay dem,c(>ng them nhung s~r co tai n~n v.e dau tho bi ro ri tren m~t bi~n hang nam då khien Na Uy kh6 an n6i tru6c bån h(>i nghi . Trå lai trong nMt bao Vårtland s6 ra ngåy 01.12.07 ba Kristin. Aunan Cicero, nghien cu·u gia t~i vi~n nghien cu·u moi truang thu(>c d<;li hQC Oslo nh~n xet: "Lå m(>t qu6c gia c6 lqi th~ v~ dåu hoa, Na Uy då dåu tu, chi ti~n d~ mua nl~Q·ng klimakvoter V~ quy~n båo V~ rlrn$ Vel phe thai khf tlr ca,C nu6c cham ti~n. Di~u nay vån chua giåi quyet duqc nhip du båo V~ moi sinh".

Cåc nghien c(ru gia c~ng khuy~n cåo; C(>ng d6ng th~ gi6i phåi tue toe h~n che mLrc 99 tang truong sa thåi khf C0 2 hi~n nay cho den nam 2015 d~ t~o nen W quan blnh cho khi h~u. Tren binh di~n qu6c t~ cac nu·6c co n~n cong nghi~p manh cån dU'ng mu·c thåi khf d(>c hc:ti cho moi tr~·ang a con s6 o trong vang, 100, nam t6j.

Chung ta chi c6 m6i m(>t trai dat, neu trai dat nåy bi o nhi~m tan phå trong cåc th~p nien t6i thi kh6ng bi~t tai hQa thien nhien se giang xu6ng nhan loc:ti nhu th~ nåo day nu·a. Cång ngåm nghT nguai vi~t cång cåm thong v6i lai phåt bi~ u cLia thu tu6ng Sirlanka, khi Of!g chu·n~ ki~n cånh tan pha do l1,1t l(>i gay ra. Ong n61: "N~ u trong tuang lai m~rc nu6c bi~n tang l-? cm thi bi~n se lån vao delt li~n , nong dan se mat dån delt dai tr6ng trQt. Con nguai khong co khå nang phOng ch6ng tai hQa va t6i chi tr6ng cha vao an tren cua Thuqng d~ rna th6i".

Klimakvoter, m(>t trong nhG·ng tLr ngG' m6i v~

B~n bi ~t kh6ng, vån d~ båo V~ moi tru·ang hi~n Vi~t&DQc f)~c San 2008

61

Yl,! an m~ng l<Jn nhåt trong lich Slr gay an t~i hQC duang Hoa Ky. Hai ngåy tru6'c khi Cho SengHui quy~t dinh hanh d(lng man rq nåy, hån då tlf thåu do~n bang, trong d6 hung thu cho bi~t y dinh cua tham sat, sau do hån gai cu(ln bang nay d~n hang truy~n th6ng NBC NEWS cua My. Qua cu(ln bang Cho Seng-Hui tam Sl,!' hån kh6ng thich nhC'rng nguai giau co vi chinh hQ da pha ho~i cu(lc dai cua hån.

nay qua thinh hanh O håu h~t cS.C CUQC ban thao tren toan th~ gi6'i. D~n n6i gi6'i dåu tu c6 phån t~i Na Uy trong nam 2007 da kl1uy~n khfch dan chung hay mua c6 phån v~ "miljøfond" de ki~m lai trong tuung lai. N~u b~n mu6n tht:r thai v~n thi hay thu xem sao b~n nhe.

T()i ac ciia ngt.~·a chtm g trong san truo·ng N~u b~n cho dmg tru·ang hQc la nai dao t~o ra nhi1'ng c6ng dan t6t cho xa h(li. Di~u nay ngu·ai vi~t c6ng nh~n hoan toan dung, nhLrng hay khoan de chung ta nh~n di~n 2 con ngi,I'a chung co hanh d(lng tan åc nh<lt trong nam 2007 b~n nhe. TM nhåt la v1,1 tan sat sinh vien, t~i tru·o·ng

Qua tim hieu nguyen nhan, b~n be cua Cho Seng-Hui cho bi~t hån thuang bi cac sinh vien khac treu chQc, dua cQ't, hQ cho ding hån la m9t con nguai l~ !ung, it noi. M9t b~n sinh vien khac cho bi~t them Cho Seng-Hui kl16ng h~ dåp trå m(lt lai cho du hån co bi chQc ghyo. Sinh vien ten David ti~t 19; trong gia hQc Anh ngfr hån to ra råt tråm l~ng, chi lue nao thåy giao båt hån ta dQc to len cho ca 16'p nghe thi hån mai chiu. Khi Cho Seng-Hui dQc ti~ng Anh, giQng anh ta råt la 1~, låm nhu c6 Cl,!C gi vu6'ng nai c6 hån v~y. Chfnh vi v~y m6i lån hån phåt am ti~ng Anh lå duang nhu ca 16'p c6 dip wai hå he. Co b~n con nh~o hån rång:"Th6i V~ l~i Tau di måy ai! ... ". c6 nhan ta c6 cau:"Tu·c mr6'c va ba", phai chang Cho Seng-Hui da muvn t~m eau noi nay de gi~t h~i 32 con nguai v6 t(li .

Ky Thu~t Virginia Tech Hoa Ky trong thang 04.07. K~ d~n la Yl,! tan sat thfr hai eling xay ra t~i hQc duang thang l 1.07 t~i Phån Lan. "Tao mu6n ch~t nhu Chua Gie-su" day la lai tuyen b6 dien r6 cua Cho Seng-Hui, ke sat nhan 23 tu6i , g6c Nam hån, thu ph~m trong V~l tan sat tham kh6c nhåt t~i giang duang Norris Hall thu(lc tru·ang d~i hQc ky thu~t Virginia Tech Hoa ky va o ngay 16.04.07. Cho Seng-Hui da h~ g1,1c 2 sinh vien trong w xa sau d6 hån ta lao vao 16'p hQC, giång duang, Va bån han 170 phåt d~n våo cåc sinh vien vå thåy giao v6 t(li, khi~n cho 32 nguai bi thi~t m~ng eling nhi~u ngu·ai k11ac bi thuang. Sau d6 hån då tl,l' sat. V~1 gi~t nguai mu quang t~i Virginia Tech du·qc xem la

Bao tii· tren

m~ng

chia se video youtube.com

CåmTa • Nhom Thljc Hi~n chan thanh G~m t9 cac than hCfu da deng gap tai chanh cha Viet&DQC 2006 va 2007:

so

Ph~m Ninh, Tran Van Nho, Nguy~n Thanh Hi~p, Hoång Van Nghi, Nguy~n Tan Vinh, Hoång Th! Thu Hong, Tran Van T~p

62

Vi~t&DQc f)~c San 2008

Trong lue n6i dau chua Jång diu d6i v6'i nhfrng cha m~ ho~c con cåi da måt di nguai than sau Yl,! tham sat t~i Virginia Tech Hoa ky. Thi bay thang sau d6 t~i Phån Lan, vao ngay 07.11.07 c~u sinh vien Pekka-Eric Auvinen 18 tu6i dang theo h9c t~i tmang Jokela (mi€n nam Phån Lan) da mang sung vao tmang bån Jo~n X~ gay tlr vong cho 1 h9c sinh va thuang tfch cho 4 ngu·ai khac.

Duve bi~t tm6'c hai tuån tm6'c d6, hung thu da dua len m~ng youtube.com do~n video cua y d~ bao tm6'c hånh d()ng nay. Trong d6 hån to ra khen ngqi hanh vi gi~t ngu·ai cua ten sat nhfm Cho Seng-Hui t~i Virginia Tech va Yl,! tan sat t~i tru·ang Columbine t~i Hoa Ky xay ra vao ngay 20.04.1999 do hai ten sinh vien Eric Harris og Dylan Klebold th1,1·c hi~n. V1,1 nåy da lam cho 12 sinh vien, m()t thåy giao bi thi~t m~ng va 24 nguai khåc bi trQng thuang. Sau d6 hai hung tht:1 da t~r vån t~i ch6.

B~n thåy dåy hai ten sat nhan 6 hai phuang trai , nlmng l~i c6 cung m()t hanh d()ng dien r6 di nguqc l~i v6'i luang tam con ngu·ai. Ca hai dl!ng h9c duang la nai d~ h9 gay t()i ac v6'i nhCi'ng con nguai vo t()i. Phai chang vi chan dai hay thåt vQng hol:\c nhfrng con ng1,1·a ch(mg trong san truang nay khong tim cho minh duqc ni€m vui d~ s6ng. Thoi ta hay quen di chuy~n dau bu6n nay di b~n nhe!

Co be Madeleine McCann - VI} måt tich bi ån nhåt trong nam C6 le th~ gi6'i se kh6ng bao gib' tång diu tin gi~t gan. Th~t v?y vao ngay 03 .05 .07 v1,1måt tfch co be ngu·ai Anh Madeleine 4 tu6i t~i 86 dao nha da khi~n ca th~ gi6'i phai rung d()ng. Dåu duoi s1,1· vi~c nhu sau: Khi c~p vq ch6ng b,ac sT n~uai Anh Kate va Gerry McCann di an toi tr6 ve l~i khåch s~n Praia da Luz (86 Dao Nha) chi cach d6 khoang l 00 met, h9 p hat hi~n ra dU'a con gai 4 tu6i bi~n måt. s~ ki~n nay tlr d6 da t~o nen m()t cu()c tranh lu~n tren toan th~ gi6'i. Ai båt c6c be Madeleine, båt lam gi, t6ng ti€n chang, hay be bi tai n~n , ai giåu xac be ...

Trong su6t måy thang li€n, hinh anh cua co be c6 mai t6c vang tran ng~p tren cac ml:\t bao.

Canh sat 86 Dao Nha da thåm vån m()t nguai tinh nghi, lå m()t nguai dan ong qu6c tich Anh , s6ng 6 gån khach s~n. Nhung sau d6 nguai nay da au·qc tha do khong GLI bing chu·ng bu()c t()i.

Bu6n cuO:i thay, ng_ay 06 .9.07 canh .sat 86 8ao Nha tu·c toe tham van ba Kate 39 tuoi m~ co be, trong 11 gib' li€n vi h9 cho ring c6 nhu·ng dftu tich chu·ng c6' kha nghi vq ch6ng Kate va Gerry

da thu tieu du·a con gai than yeu cua minh. Th~ la w vi~c au·qc n6i dinh dam len, bao chi ban ch~y nhu tom tuai. Tren xe di~n, nai cong c()ng, trong s6 lam, ai ai eling tim cach d~ theo doi s~r vi~c.

V€ phfa gia dinh Kate va Gerry, m()t trang website da duqc ra dai (www.findmadeleine.com) nhim keu g9i s~ giup då va thu tMp thong tin v€ Madeleine. B~n bi~t khong, trong vong 10 ngay dåu tien, da c6 han 55 tri~u luqt nguai da tru y c~ p vao website nay. V 9' ch6ng McCann eling da dich thfm bay qua Roma vi~ng DU'c Giao hoang Benedict XVI d~ nha N$ai du nguy~n cho be Madeleine. Ngoai ra, nhieu nhan v?t n6i ti~ng, trong d6 c6 no· van sT J.K.Rowling va ngoi sao bong da David Beckham, da keu g9i quyen g6p 2 tri~u my kim d~ pl11,1c Yl,! cho vi~c tim ki~m Madeleine. Chua h~t dau nhe, J.K. Rowling, tac gia cua tac phåm Harry Potter, va doanh nhan giau c6 Richard Branson tMm chf con hu·a treo phån thu·6ng len d~n khoång 5 tri~u my kim cho nhfrng ai tim duqc be Madeteine.

Gi6'i thuang dan. "thåp c6 be mi~ng" to ra båt binh tl'U'OC Sl,!' thoi phong rUm beng CUa doi YQ' ch6ng Kate va Gerry, vi~n dån c6 nhfrng cha m~ t~i cåc nu6'c ngheo h9 måt con con dau long han hoan canh cua be Madeleine no·a. Nhung h9 khong nh~n duve s~ h6 trq dinh dam nhu vq ch6ng Kate va Gerry. Th~ mai bi~t th~ gi6'i chung ta dang s6ng båt cong qua phåi khong b~n? Cho d~n bay gi b' dam may bf ån vån bao trum quanh s6 ph?n co be Madeleine McCann.

Putin vo·i bong rna chi~n tranh l~nh Tu6ng dau cai thai gian chi~n tranh l~nh giO"a cac wang qu6c Nga - My cung v6'i kh6i d6ng minh Chau au da lui vao dT vang r6i ch6' ai de dau. Vao thang tu 26.04.2007, kh6i NATO lien phong Båe d~i tay duang nh6m h9p ban chfnh thu·c t~i thu do Oslo v6'i s~r hi~n di~n ct:1a ngo~i tru·6ng My, ba Condoleezza Rice. Gi6'i chuyen mon xem cu()c gl:\p gå giO·a hai ngo~i tru·6ng Rice va Jonas Gahr Støre cua Na Uy la m()t bi~n c6 16'n trong nam, nhim n6i len chinh quy€n My "vån x6a bo lam lanh" than thi~n v6'i qu6c gia Na U y gua vån d€ Na Uy cong nh~n Palestina la m()t quoc gia t1,1· tri l~p quan h~ binh thuang hoa v6'i lanh th6 nåy, trang khi nhi€u nu6'c khåc trang d6 c6 My khong cong nh?n. Ba Rice nhfm ca h9i nåy da yeu du kh6i NATO gay ap l~c v6'i Palestina tm6'c khi lanh th6 nay duqc th~ gi6'i nhin nh?n qua vi~c h9 phåi to ra thi~n chf cong nh?n cac nguyen tåc, n€n tang dua d~n hoa binh . C6 nghTa Palestina cong nh?n Israel va tu Vi~t&D9c D~c San 2008

63

bo hanh vi b<:to d()ng mu6n thu6 cua hQ. S~r c6 m~t cua ba Rice trong cu()c hQp v6'i kh6i NATO lån nay con c6 them mvc dfch tim ki~m ct6ng minh cho vi~c My dv· dinh thi~t l~p m?ng lu6'i phong ch6ng phi d<:tn t?i m()t vai nu6'c Chåu Åu. Tt:r Nga, t6ng th6ng Putin len ti~ng phan ct6i My V~ dv· an nåy. Chi sau vai gia hQp CL!a kh6i NATO, t?i qu6c h()i Dumaen Moskva, Putin da

Nu. ctroi thoi tin hoc .

to thai d() båt binh, chi trfch My va kh6i NATO !gi dvng tinl1 th~ hi~n nay et@ gia tang phong thu quanh nu6'c Nga tt:r cac nu6'c Ti~p kh~c va Ba Lan. Putin con ham dQa n~u thuung lugng kh6ng xong thi Nga se rut chån khoi hi~p u·ac CFE v~ vi~c giai tu quån bi.

Thang tu den ma nghe lai hu dQa cua t6ng th6ng Putin ai eling an l<:tnh xuang s6ng, v~y la

Computer trå Jiri

M()t khach hang loay hoay eima dung du·gc phån m~m quan ly tai chinh len may tinh vi quy trinh cai d~t qua r~c r6i v6'i nhi~u 16'p m~t khåu khac nhau. B~rc minh, 6ng ta go bU·a: "Con C. tao ne.." Ngay l~p t(rc, man hinh bao I6i: "Tu· ch6i. Clma du dai. Phai ft nhåt 18 ky tv".

Cån nhau

Chat

Nfr thu ky cua m()t c6ng ty may tfnh n6i v6'i giam ct6c: "Vg 6ng gu·i e-mail d~n cho 6ng".

"Th~ ba ta n6i gi v~y?"

"Ba åy n6i mu6n chat v6'i 6ng va h6n 6ng qua webcam".

"Co et! trå lai la t6i dang b~n, kh6ng th@ chat v6'i ba åy duge. Nlmng n~u ba åy mu6n h6n t6i qua webcam thi c6 cu· nh~n gium di, sau do gt:ri l<:ti c ho t6i" .

Tho· tinh

M()t anh thu()c lo?i nghi~n chåt, mQt h6m nh6' nguai yeu låm bai tha tinh nlm sau: C6 nhi~u lue gvc dåu tren Keyboard Anh v6 tinh nhån Shift vi~t ten em Anh yeu em ma em chång Open M6 ct:ra trai tim va Save anh vao do Cu·a nha em my da gai Password Suyt nlia anh rach quån vi c6 VLrQi Firewall

Thåy nguai vg lue nao v~ nha eling ng6i ngay vao chi~c may tfnh va it quan tam d~n minl1, 6ng ch6ng n6i eau: "R6t cu()c, em cån anh hay cån n6?"

Vg : "Em cån anh nhi~u l~m cht!".

Ch6ng quat: "Cån lue nao? Co thåy doai hoai gi dau?"

Vg: "Nhli·ng l(Ic n6 hong, em cån anh ... su·a n6" Ch6ng: ???

Gia nhu CUQC s&ng la cai Computer N~u thåy cu()c s6ng qua r6i ren, ta c6 th@ ån

Ctrl- Alt- Del d@ låm l<:ti mQi thu· tu dåu.

D@ t~p th@ dvc hang ngay, chi cån nhån vao nut Run cho ch(!y.

N~u mu6n nghi ngai m()t lat, chi cån nhån Suspend t?m ngt:rng.

D@ them hay bm ai do trong dai, chi cån våo Contra! Panel hay Add Remove Programs.

Mu6n nhan s~c dyp han, ta c6 th@ våo Display Settings d@ chinh su·a.

N~u thåy CUQC dai qua 6n ao, t~t loa di la l~ng yen tr6 l<:ti .

K11i danh måt chia kh6a xe, nhån Find la thåy.

Mu6n duge tu vån, gi up da, chi cån m()t cai nhån chu()t vao Help.

Va khi mu6n gu·i tinh yeu d~n ai d6, chi cån båm Send now.

Le Nguyen (SU"u tårn)

64

Vi~t&DQc D~c San 2008

bong ma chi~n tranh l<;tnh viin con hi~n hu·u 6 th~ ky 21 nåy b<;tn <;t. Cac mr&c h9 viin con trang bi, de d~t, cha xem d(\ng tinh d~ d6i pho v&i nhau bing vCi khf hi~n d<;ti.

Iran vo·i lu~t nem da c6 d~i Trong kinh thanh Cong giao co doc:m ghi chep ring: Khi Chua Gie-su chu·ng ki~n canh dån chung bao quanh nem da nguai phv nu bi t6 cao ngo<;ti tinh. Ngai thåy thuang tam va phan bao v6i mQi nguai ring ;"Ai trong cac nguai s<;tch t()i . .. thi ha y nem da nguai nay di" . Chi trong thoang ch6c h9 da dl.rng tay quay !<;ti nhin nhau va bO di h~t.

Tu&ng dau 6 th~ ky 21 nay, th~ gi6i khong con phai chu·ng ki€n canh t(r hinh man rg nay nua chfr. De dau t<;ti Iran lu~it nay vån con ap dvng cong khai do b<;tn! Thang 6.2007 duge tin tl.r Anmesti cho bi~t chfnh quy~n Iran se tti hinh ba Mokarrameh Ebrahimi 43 tu6i, t(\i ngo<;ti tinh v6i anh Jafar Keyiani (cå hai cunh bi k~t an).

C(\ng d6ng th€ gi6i trong d6 c6 Na Uy qrc llfc phan d6i ban an nåy. Thugng tuån thang 06.2007 ong Olav Akselsen tm&ng ban d6i ngo<;ti Na Uy da d~n Iran d~ trao g&i 4 trang giåy cho chinh quy~n Iran, trong d6 c6 tren 20 .000 ngån dan Na Uy d6ng kY ten h6 trg yeu du huy bo an cho Mokarrameh Ebrahimi. Tm6c s(rc ep cua c(\ng d6ng th~ gi6i Iran da t<;tm thai dinh hoan banan. Nhung d€n chi 2 tuån sau do anh Jafar Keyiani da bi dem ra nem da cho t6i ch~t. Dan Na Uy viin con ngay tha qua, doi hoi quy~n lam nguai 6 m(\t nu6c khong c6 hi~n phap nhan quy~n DÅN CHU nhu Iran, Yi~t Nam, Trung Qu6c lå m(\t vi~c låm vo ich.

Ba chån båt n~t nhan vien- H~u quå tir chu·c N(\i vv "xi dang can" mang tai ti€ng nhåt trong nåm 2007 t<;ti Na Uy, c6 le lå v~1 tranh chåp ca nhån giu·a Gerd-Liv Yalla (58 tu6i), nguai duge m~nh danh lå "thu tu6ng tm&ng" vå co nhi~u quy~n llfc nhåt 6 Na Uy v6i nhan vien du6i quy~n lå bå Ingunn Yssen (48 tu6i) t<;ti t6ng hånh dinh nghi~p doån lao d(\ng (LO).

Dåu duoi Slf vi~c nhu· sau, ngay l 0.01.07 Ingunn Yssen, nhån vien thu ky rieng cua bå Gerd-Liv Valla nguyen lå chu tich T6ng Nghi~p Doan Lao D(\ng då d~ dan xin xin thoi vi~c v6i ly do bå då qua sfrc chiu dv·ng sau 3 nam lam vi~c du·6i quySn cth ba ' m~ chån" Gerd-Liv Valla.

Ingunn Yssen khon ngoan !gi d~mg st:rc m<;tnh cua gi6i truy~n thong d~ k~ l~ k€t t(\i bå Valla dt:1 di~u trong su6t thai gian bå phvc v~:~ tt;ti van phong ct:m Valla. Oi thoi dung la chuy~n dan bå xich mich v6i nhau, nåo lå "bå ta khOng thich

tui co båu, gay ch~m tr@ cong vi~c . Ba chi khoai ai plwc tUng ba ... Nhi ~ u lån tui bi ba ch(ri nlm tat nu6c giu·a ch6n cong c(\ng, nai phi tmang m(\t cach tr~ng trgn, khi~n tui chi mu6n d(\n th6". D6i ngugc !<;ti, Valla då cong kich Ingunn Yssen cho ring thi ta an n6i qua h6 d6, khong dung s~r th?t låm t6n thuang d€n thanh danh cua thi .

B<;tn bi€t må, gi6i bao chf råt khoai khai chuy~n tranh chåp nåy. Th€ lå cu(\c n(\i chi€n xay ra keo them nhi@u ngu·ai co th€ IlJe vay canh benh vlfc cho m6 i ben. Mai cho d€n ngåy 09 .03 sau khi chiu dvng h€t n6i ap Iv·c tu· nhi~u phfa, Valla då d6ng y tl.r chu·c m(\t cong vi~c beo ba du·gc danh gia co th€ !~re b~c nhåt t<;ti Na Uy. B<;tn thåy dåy, th~ gi6i t~r do n6 c6 gia cua n6, kh6ng phå.i nguai c6 quy~n hånh mu6n låm gi thi låm dau nhe. B~t n<;tt nhån vien trong cong sa lå m(\t hånh d(\ng cåm k:x. Qua s~r vi~c tranh chåp nay m(\t s6 ngu·ai cho ring sa di ba V alla phåi chao thua Yssen lå vi su·e m<;tnh cua gi6i truy~n thong Na Uy då dåo sau va khoac len minh ba Valla m(\t hinh å.nh cua m(\t my ch~m d(\e quy~n, du dån, t<;to cho du lu~n m(\t hinh ånh xåu d~ r6i Valla tro thånh m(\t n<;tn nhan eua gi6i truy~n thOng. Per Ditlev-Simonsen v~ vu(m vi truo·ng m~;~c kin

Co ti~n cua an c(m cåt phai cån th~n nghe b<;tn, dl.mg låm nlm thi tru&n~ Oslo Per Ditl~v­ Simonsen thi chi c6 mr6c ve vuan nuoi ga. S6 lå ngåi th i tru&ng Simonsen sau khi vg eh~t, 6ng du·gc thu·a hu&ng tå i sån v6i s6 ti~n l ,5 tri~u kroner cung nam do (1995) s6 ti~n nåy duve tang len thånh 2 tri~u trong m(\t truung mve "kin" cua ong t<;ti Thvy ST. Sau d6, 6ng då xoa trucmg mvc t<;ti day. Simonsen da "quen" khong khai thu~ s6 ti~n kfn må 6ng duge thu·a hu·&ng gia sån. Nhung v~1 vi~e då bi khui ra sau m(\t vv tranh ehåp tai sån giu·a con gai 6ng v6i ngu·ai ch6ng då ly di. Th€ lå "bu6n ai ta xin chao mi", ngåi th i tm&ng Oslo bi cac cåp c6 thåm quy~n, sa thu€ v~1, gi6i bao ehf phanh ph ui chuy~n danh cho tai bai hoa la d~n n6i 6ng bu(\c phai tu· chu·c V~ vuan hu·&ng n6t tu6i giå. V~y lå danh ti€ng ca eu(\e dai chfnh tri CUa 6ng då bi dem d6 S6ng d6 bi~n .

Le Nguyen (Tili li~u th am kh ao. Nh ~ t båo dagbl adet, VG , Aftenposten , Finansavisen , BBC,

Vi~t&D9e D~c San 2008

65

Hay cho nhau n1,1 cuftl Nh~c

·=94

Hay cho nhau nv

di!

nay

x6a

di

vui.

bao n6i d.:ing

Ni em

vui

cho

nhau

_:_...:::~:~::1·· ~·

cutti hom

ha y mang den niem

--x6a

di

ba o

sÅ u

dau.

>-=~~=;===u

··<---l

·•·· · · ·•

E>ltng ghenghet nhau

lam bu6n nhau!

Nv

clfO'i.

cay.

>

E>ung

&. kli : Trin Tlu,~y M jnh

Keu gqi - tha thier

vå

dung

gian d6i nhau,

ban

-··-. · · · ·· di!

di!

hay d10 nhau nv

. nay

la

hanh phuc cho ngåy

di!

B.;m

mai. ~-

N1,1 clfdi Mm

cl16'i.

Hay mang den niem

3 ·---,

=i 1-!=[--·------- . . j.=.-+--,..--,--~-r=-r - J_ - .---=c= - .l ~ ·= · =~ ~~ =--.::=.~ ·~!.==:if=:l:~E====::!~=::J m

O

vui.

E>Ul1g

}

x6a

Niem vui trang

gi~n

hO'n nhau!

di

bao

E>ung ghen ghet nhau

Lfu

va

ph len.

dung

gian d6i nhau,

17\

.1

khO v6

nen håy

cho

nhau

tlnh

thlfdng .

E>O'i

la

gi.k

Copynght (C ) · Tran Tnuy Minh 05.02.2007

66

Vi ~ t&DQc f) ~c San 2008

mQng,

cuQ<: s6ng phu

r-- 3 ---.,

-o-· sinh , nen hay yeu thlidng chån

Xin håy cung nhau

tlnh

~3 -

qu~n

di

Mn

thu .

K~t

vong tay

thån

va

tim

y~ u.

.--- 3__....

--~

muon ngan ti~ng

ca,

vang

yeu thlfo'ng th l~t

ldi

-".

B~n

tha.

· -3 ---.

.. ..__ 3 ----' tha.

la

Lå

-t

~

-c;

·--3---'

la

lå

lå

.

/":'\

cho

nhau

la

l.! /":'\ la

/":'\ .1

lå

la ...

H~t

/":'\

.....,___3----' Lå

la

la

la

xin

r

•

'

•

.

.

~

l

l

~

•

'

•

l

'

•

clfdi

nv

t

.

•

"

vui ...

•

. l

..

•

VØ~l>('~ . ~~te~ "dJ ~ ~

~ ~+ ~ ~~ ~ ~ zoog v~ ~4~~N/Å.~~~~Å.~

~~V~~·