W.ZHL W
W
2 | 2012
RDEEL O
L/VO N .
Kom naar de feestelijke opening van Natuureiland Sophiapolder Elke dag Green-Kids | Beleef Landgoed Leeuwenhorst | Voor actuele informatie schrijf in voor de nieuwsbrief
Social Media Het laatste natuurnieuws leest u het eerst online! Via Twitter, Facebook en Youtube blijft u direct op de hoogte van ons werk en horen wij graag wat er bij u leeft.
Boswachter Ron van Wetten: @BoswachterRon De bijenstal en 3 bijenvolken hebben hun plaats ingenomen in het herstelde springersveld #HuysteWarmont. Boswachters Niek & Hans: @ZHLeilanden Wat was het een feest vandaag, geweldig mooi weer om met de gemeente Westvoorne en 130 schoolkinderen de boomfeestdag te vieren (Niek). Zuid-Hollands Landschap: @ZHLandschschap De vrijwilligersdag zit morgen helemaal vol! Hopelijk wordt ‘t ook mooi weer, we zetten ze graag in het zonnetje!
Zo’n 200 vrijwilligers staan klaar voor de groepsfoto. Nog best lastig om iedereen dan in beeld te krijgen! - in Hoek van Holland.
Geo van Geffen
Boswachters Maarten & Maarten: @BoswachterZHL Vrijwilligers zijn allemaal geslaagd voor hun motorzaagcertificaat. Gefeliciteerd en vele veilige zaaguurtjes!
Onze Facebookpagina staat weer vol nieuwtjes, recreatietips en mooie foto’s, waaronder een uitgebreid sfeerverslag van de Vrijwilligersdag in Hoek van Holland.
Floris Scheplitz
Directeur Michiel Houtzagers: @Houtzagers Statencommissie Zuid-Holland stemt in met verhoging subsidieplafond agrarisch natuurbeheer: provincie neemt verantwoordelijkheid: chapeau!
Vindt u ons leuk op Facebook?
Op ons Youtube-kanaal vindt u informatieve filmpjes, met prachtige natuurbeelden. Dit filmpje over Eendenkooi Bakkerswaal, waarvoor oude archiefbeelden zijn gebruikt uit 1974, is daar een treffend voorbeeld van.
“Op gezette tijden staan mannen door rietschermen te turen: het zijn kooikers.”
Scan de QR-code in met uw mobiel en u ziet in één oogopslag op welke social media het Zuid-Hollands Landschap actief is.
colofon UITGAVE is het kwartaaltijdschrift van Stichting Het Zuid-Hollands Landschap CONTACT Nesserdijk 368 | 3063 NE Rotterdam | (010) 272 22 22 | zhl@zuidhollandslandschap.nl | www.zuidhollandslandschap.nl De minimale bijdrage is € 20,- per kalenderjaar, per gezin. Wilt u de stichting steunen zonder tijdschrift of mailing bel (010) 272 22 22. Wilt u bij verhuizing gebruik maken van de PostNL verhuisservice? Opzeggen kan telefonisch of schriftelijk, voor 1 oktober. Foto voorkant: Ruden Riemens Deltanatuur. Volgende nummer verschijnt half augustus. OPLAGE BESCHERMERADMINISTRATIE ANDERE GIFTEN REDACTIE REDACTIE KLANKBORD VORMGEVING EN DRUK ADVERTENTIEVERKOOP
54.000 ING Bank 307176 | IBAN NL94INGB0000307176 | BIC INGBNL2A ING Bank 66.29.75.367 | IBAN NL41INGB0662975367 | BIC INGBNL2A Eline Decker (eindredactie), Marie-Louise Govers (bladcoördinatie), Michiel Houtzagers (hoofdredactie) en Tim Remmel (social media). Constance Alderlieste, Ineke Evenblij-Lubsen, Annelies Gras, Ineke Journee, Idde Lammers, Evelien Masselink, Boudewijn Swart en Dorien Wiltjer. Drukkerij Verloop | www.verloop.nl | (078) 69 128 99 A2 | ron.degraaf@xs4all.nl | (023) 526 04 05 Het drukproces van dit blad voldoet aan de meest strenge eisen op het gebied van milieu en gezondheid. Dit tijdschrift wordt gedrukt op FSC-gecertificeerd papier. De folie voor de verpakking van Zuid-Hollands Landschap bestaat uit de grondstoffen polyethyleen c.q. polypropyleen. Tijdens de productie, verwerking, het gebruik en de afbraak, ontstaan geen milieuonvriendelijke afvalstoffen.
2
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2012
Inhoudsopgave
4 4 6 8 9 10
6
Kunstenares Monique Schot doet mee aan kunstproject Fluisterstil naar Natuureiland Sophiapolder Veldnieuws Natuuragenda / Profiteer van uw Beschermersvoordeel Een nieuwe lente voor Landgoed Leeuwenhorst
9
12 Dunea 14 Zilverschoon 15 Sponsornieuws 16 Lekker langs de Lek Extra naar Natuureiland Sophiapolder
Voorwoord
Vrijwilligersoffensief over vrijwilligersgroepen, de regiodag
al snel een gezellige ‘mierenhoop’.
Veenweiden in de Vijfheerenlanden of
Blijkbaar vinden onze achterbannen
een exclusieve beschermersexcursie.
de combinatie van natuur en erfgoed
Wij bieden inmiddels een maandelijkse
waardevol en interessant. Zo’n dag
nieuwsbrief aan waar u zich op kan
versterkt onze opvatting dat er nog
abonneren door middel van uw
wel degelijk een breed draagvlak onder
e-mailadres. Op onze website leest u
de bevolking is voor natuur, landschap
hier meer over. U kunt zich daar ook
en erfgoed. De gedeputeerde Han
opgeven voor een excursie en ons volgen
Weber heeft dat die dag ook zelf
via Twitter en Facebook. De digitale
kunnen ervaren. Wij organiseren op
hulpmiddelen bieden een gevarieerd
zaterdag 8 september een gezamenlijk
aanbod en meer keuzemogelijk-heden.
publieksevenement op landgoed de
Uiteraard blijven onze gebieden de
Keukenhof waar ik u hierbij graag voor
belangrijkste inspiratiebron om de
uitnodig. Het Zuid-Hollands Landschap
natuur te beleven en mentaal weer op
Op zaterdag 10 maart jl. organiseerden
heeft samen met Landschapsbeheer
te laden waar geen app tegenop kan.
het Zuid-Hollands Landschap,
Zuid-Holland aan de provincie een
Ik hoop u dat u er snel op uit trekt om
Landschapsbeheer Zuid-Holland en
voorstel gedaan om de vrijwilligersinzet
zelf van de natuur en het landschap te
Erfgoedhuis Zuid-Holland voor het
verspreid over Zuid-Holland uit te
genieten!
eerst een gezamenlijke vrijwilligersdag.
breiden. De nieuwe Groenagenda biedt
De activiteit vond in Hoek van
daarvoor goede kansen.
Floris Scheplitz
verschillende ‘bloedgroepen’ werd
Michiel Houtzagers in actie tijdens de Vrijwilligersdag
Michiel Houtzagers directeur
Holland plaats waar forten, bunkers en duingraslanden elkaar afwisselen.
Het Zuid-Hollands Landschap wil u
De tweehonderd vrijwilligers wisten
zo goed mogelijk informeren over
Michiel.Houtzagers@zhl.nl
elkaar snel te vinden. Wat begon als
actuele ontwikkelingen bijvoorbeeld
@Houtzagers
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2012
3
OP WEG
“Natuureiland Sophiapolder veranderde mijn manier van schilderen” “Wat me bij de eerste kennismaking met de Sophiapolder opviel, was de mooie kleurstelling. Het was vroeg en koud. Er lag sneeuw en boven de sneeuw hing nevel. Een prachtige schakering kleuren. En de stilte, dat was ook heel bijzonder.” Monique Schot is een van de kunstenaars die meedoet aan het kunstproject op het Natuureiland Sophiapolder.
“In december 2010 zette ik voor het eerst voet aan land op de Sophiapolder.” zegt Monique Schot over haar eerste kennismaking met het Natuureiland in de rivier de Noord. Ze had een artistieke reden voor de overtocht. Monique: “Ik volgde bij de stichting Kunstzinnige Vorming To Be in Dordrecht een schildercursus. Onze schilderdocente had een aantal projecten waar kunstenaars voor gezocht werden. Samen met nog iemand van de groep koos ik voor Natuureiland Sophiapolder.”
Zicht op Dort
Die eerst kennismaking maakte indruk
4
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2012
7
6
. Ga rechtsaf richting en voor de rotonde Fiets naar . Zo komt u terug bij recreatiegebied rechtsaf richting Oude Maas.
De Waal, door de plaatselijke bevolking meestal het Waaltje genoemd, is een oude rivierarm die in 14e eeuw werd afgedamd. Nu is het water schoon, maar tot in de 19e eeuw werd er in het Waaltje vlas geroot. Door de stengels dagenlang in het water te weken, kon de bast gemakkelijker van de vezels worden gescheiden. Daarbij kwam een kleverige afvalstof vrij, die het water sterk vervuilde. In de eerste bocht van de dijk, bij Wevershoek, kunt u eventueel links de dijk af voor een rustpauze bij een klein recreatiegebied met ligweiden, picknickbanken en zwemvijvers.
Waaltje
Ga aan het einde van de weg rechtsaf. Steek na 700 meter de Rijnsingel over, ga linksaf en steek bij de verkeerslichten de (let op: even na drukke verkeersweg over. Ga linksaf naar de verkeerslichten de weg volgen in de bocht naar rechts). , dan naar (richting Heerjansdam), en Fiets naar .
Het Huys ten Donck werd in 1746 gebouwd op de fundamenten van een ouder landhuis. Achter het statige pand ligt een Engels landschapspark, compleet met waterpartijen, gazons, kronkelpaden en romantische gebouwtjes. Vanaf de Donckselaan kunt u af en toe een blik op het park werpen. In het vroege voorjaar zijn de schelle kreten van de nestelende blauwe reigers niet te missen.
Buitenplaats
Volg het fietspad in de bocht naar rechts, dan langs de oever van de Noord en tussen de bedrijven door. Uiteindelijk komt u bij een dijk met autoverkeer. Ga rechtsaf en vervolgens richting . Ga na bijna 2 kilometer bij Huys ten Donck scherp linksaf en onder aan de dijk rechtsaf. Sla na het huis linksaf (Donckselaan).
verwilderde een deel van de griend. Sinds 2011 is het beheer in handen van het Zuid-Hollands Landschap en wordt in het noordelijk deel weer regelmatig gesnoeid. Het zuidelijk deel zal doorschieten tot vloedbos. Let op: bij hoog water kan het gebied overstromen.
en op feestdagen (alleen met OV-fietsabonnement).
tot 19.00 uur (niet op feestdagen). Ov-fiets ook in het weekeinde
maandag tot en met vrijdag van 6.30 tot 13.00 uur en van 16.00
Rijwielshop station Zwijndrecht, (078) 612 56 27, geopend
(078) 681 21 21, www.restaurantdeoudehaven.nl
Restaurant de Oude Haven, Havenhoofd 1, 2989 AE Ridderkerk,
(078) 682 21 45, www.restaurantzomerlust.nl
Zomerlust, Zomerlust 9, 3332 BX Zwijndrecht,
www.pannenkoekenhuisoudemaas.nl
2991 SB Barendrecht, (0180) 61 75 76,
Pannenkoekenhuis De Oude Maas, Achterzeedijk 9,
rotonde de bordjes naar fietsknooppunt 89.
rechtsaf. Ga bij de verkeerslichten rechtdoor en volg bij de
Zwijndrecht. Ga aan de centrumzijde op de Stationsweg
Met het openbaar vervoer: start de route bij treinstation
Links parkeren.
Sla aan het einde van de weg linksaf en na 150 meter rechtsaf.
Ga na 1,5 kilometer rechtsaf richting Oude Maas/Heerjansdam.
Heerjansdam.
(Barendrecht) en rij richting Oude Maas/
Met de auto: neem op de A29 afslag 20
sophiapolder, QR-code voor smartphones:
De Nationale Postcode Loterij steunt het Zuid-Hollands Landschap
www.zuidhollandslandschap.nl
zhl@zuidhollandslandschap.nl
telefoon (010) 272 22 22
3063 NE Rotterdam
Nesserdijk 368
Stichting Het Zuid-Hollands Landschap
Fietsverhuur
Horeca
Bereikbaarheid
pontje bereikbaar. Kijk voor details op
Sophiapolder www.zuidhollandslandschap.nl/
Natuureiland Sophiapolder is met een
Toegang
De route maakt grotendeels gebruik van fietsknooppunten.
37 kilometer Volg de beschrijving in de tekst.
Markering
2991 SB Barendrecht
Recreatiegebied Oude Maas, Achterzeedijk 9,
Lengte
Start
Op weg
fietsroute
Buro Kloeg, Bunnik tekening Elwin van der Kolk tekst Harry Bunk, 6333
Uitneembaar
fietsroute 37 kilometer grotendeels gemarkeerd met fietsknooppunten
Fietsen naar Natuureiland Sophiapolder
rivierwater.
toestroom van
het herstellen van de
waar nieuwe, bijzondere natuur ontstaat door
Natuureiland Sophiapolder en de Crezéepolder,
Tijdens deze fietsroute passeert u onder meer
komt nog zeldzame getijdennatuur voor.
Langs de rivieren rond het eiland IJsselmonde
op het eiland IJsselmonde
Welkom
2
1
en ga
Midden in de rivier de Noord ligt Natuureiland Sophiapolder. Vroeger liepen hier koeien. Nu ontwikkelt het zich tot een waardevol zoetwatergetijdengebied met kreken, slikplaten en riet- en biezenvelden. Het is onder meer natuurcompensatie voor de Betuwespoorlijn, die op zo'n 25 meter diepte onder het eiland
Natuureiland Sophiapolder
, en . Fiets richting Vervolg de route naar bij eerste splitsing rechts de dijk op.
De Oude Maas is een van de weinige getijdenrivieren in Nederland. De rivier staat via de Nieuwe Waterweg in open verbinding met de zee, waardoor het verschil tussen eb en vloed hier kan oplopen tot een meter. Twee keer per dag overstroomt de smalle strook natuur langs de oever. Wilgen doen het goed bij deze wisselende omstandigheden, maar ook andere soorten profiteren van het water. Zoals de zeldzame spindotter, die in het voorjaar uitbundig bloeit met dooiergele bloemen. Na de bloei maken de stengels, met daaraan kleine wortels, zich los van de moederplant. Met hoogwater drijven de stekjes weg, tot ze met laagwater ergens in de modder blijven steken.
Getijdenrivier
bij de parkeerplaats van recreatieStart bij fietsknooppunt gebied Oude Maas ten zuiden van Barendrecht. Fiets richting . Zwijndrecht, naar knooppunt
Routebeschrijving
5
4
3
Gaat u via de doodlopende weg rechtdoor, dan komt u bij de jachthaven. Aan het einde van de weg kunt u de fiets neerzetten voor een wandeling door de Ridderkerkse Griend. Het is een van de laatste getijdengrienden van Nederland. Vroeger werden de wilgen en essen om de drie jaar gesnoeid, waarna de takken werden gebruikt voor manden, palingfuiken, bonenstaken of zinkstukken voor dijken. Toen de vraag naar wilgentakken afnam,
Griend
Volg het slingerende fietspad en sla voorbij de parkeerplaats op de dijk rechtsaf. Ga na 300 meter rechtdoor (doodlopende weg), dan na 40 meter linksaf het fietspad op.
De heuvels verraden de ontstaansgeschiedenis van recreatiegebied De Gorzen: vanaf 1945 is hier op grote schaal afval gestort. De 22 meter hoge puinheuvel links van het pad is via een trap te beklimmen. Vanaf de top kijkt u uit over de rivier de Noord, de Crezéepolder en de Ridderkerkse Griend.
Uitzichtheuvel
rechtsaf, volg de weg voor de auto’s en ga 20 meter Ga bij voor de verkeerslichten rechtsaf het fietspad op (met even verder een pittig klimmetje).
Ook de buitendijks gelegen Crezéepolder wordt teruggegeven aan de natuur. In 2013 moeten de werkzaamheden klaar zijn. Aan de noordkant zit dan een opening in de kade, waardoor het rivierwater via een geul het gebied kan binnenstromen. Bij eb valt het gebied net droog en zullen er slikken en waterplassen ontstaan. Tijdens vloed zal het gebied grotendeels overstromen. Via wandelpaden en kijkschermen zult u de ontwikkelingen op de voet kunnen volgen.
Crezéepolder
. Ga bij de eerste splitsing links de dijk weer af en fiets naar , dan na 200 meter rechtsaf naar Ga hier rechtdoor richting en .
doorgaat. Fietst u over de dijk een stukje terug, dan kunt u met een pontje naar het eiland varen. Een avontuurlijke wandelroute brengt u vervolgens naar een vogelkijkhut. Of wandel om de zuidpunt van het eiland heen en geniet van het uitzicht op de Noord.
op Monique en op haar dochter Ilka die met haar mee ging als fotograaf. Ze verkenden het eiland te voet. Ze maakten honderden foto’s. Van de boerderij die er toen nog stond, van het ijs in de sloten, van het wuivende riet. Monique: “Ik had echt een jeugdervaring. Lekker struinen door de weilanden. Er zat zeker twee kilo klei aan m’n wandelschoenen! Aan de Zuidpunt van het eiland hebben we genoten van het uitzicht op Dordrecht. Het samenstromen van rivieren en het Groothoofd erachter. Dat is een heel mooi punt.”
experiment, maar het is mijn nieuwe manier van schilderen geworden. Ik ervaar het als een uiting van mijn gevoel, van m’n wezen.”
De rust en stilte in de Sophia op een steenworp van de een van de drukste binnenvaartroutes van West-Europa.” Bij het derde bezoek in september was het eiland veel groener. Monique: “Dat vond ik veel mooier. Dat zie je ook aan de hoeveelheid foto’s die ik heb gemaakt. Als schilder ga je dan kleuren combineren. Het gras, het riet, zwaaiende halmen, het blauw van de lucht.” Op het eiland waren al looppaden en bruggetjes aangelegd, verderop werd nog gewerkt aan de kreken. Monique: “We hebben die keer het hele eiland rondgelopen en dat is best nog wel een eind.”
Terug
“Ik wil zeker nog eens terug, want ik ben wel benieuwd hoe het geworden is. Sowieso is het heerlijk om in de natuur te zijn. We waren iedere keer helemaal opgeknapt en ontspannen na het buiten zijn, heerlijk.” Peter van der Graaf
Vlak
De tweede keer dat Monique Sophiapolder bezocht, in mei 2011, viel het eiland haar een beetje tegen. Ze is deze keer alleen. Monique: “Alles was vlak. De boerderij was gesloopt, een bomenrij was net omgehaald, het was echt kaalslag. Ik vond het saai.” Het nodigde haar niet uit om veel foto’s te maken. “Er waren al wel heel veel vogels, herinner ik me nu. Naast de vogelgeluiden, hoorde ik vooral de stilte. Boven de dijk zag je af en toe de bovenkant van een schip voorbij schuiven, maar dat leek zo enorm ver weg. Dat was een mooi contrast.
Monique Schot
Afgelopen zomer voer Monique met de waterbus langs de Sophiapolder. Monique: “Ik heb toen echt moeten kijken waar het eiland nu precies lag. Vanaf het water herken je het bijna niet. Ik herkende het uiteindelijk aan het uitkijkpunt. Wat een verschil met het eiland dat ik had leren kennen. Vanaf de boot leek het heel saai, maar op het eiland ervaar je dat heel anders. Dan zie je vlinders, vogels en lisdodden.”
Inspiratie
Na de bezoeken zat Monique vol inspiratie. Tegelijkertijd markeren de bezoeken aan het eiland ook een andere manier van schilderen voor haar. Monique: “Je kunt dat echt wel een omwenteling in mijn werk noemen. Het schilderij van Sophiapolder is een zoektocht geweest. Ik heb me gefocust op die rij afgezaagde boomstammen omdat ik dat een heel dramatisch beeld vond.” Ze laat een groot doek zien van ruim een meter in het vierkant met hele expressieve kleurstelling. Monique: “Het schilderij is bijna surrealistisch. Paarse bomen, paars gras, heel extreem allemaal. Voor mij was het een
Kom Natuureiland Sophiapolder zelf ontdekken Vanaf 2010 is er hard gewerkt aan de Sophiapolder. Dit voorjaar is het werk afgerond en waarschijnlijk zal op 9 juni het eiland tijdens een feestelijke publieksdag worden geopend. Een dag waarop u kennis kunt maken met dat bijzondere eiland in de rivier de Noord, Natuureiland Sophiapolder. Wie het eilandgevoel wil ontdekken, kan waarschijnlijk op 9 juni z’n hart ophalen. Van ’s morgens heel vroeg tot het eind van de middag zijn er allerlei activiteiten: verschillende excursies waaronder een Vroege Vogelexcursie, een foto-excursie, een schilderworkshop, een expositie, een informatiemarkt, kindertheater en nog veel meer. En natuurlijk wordt het Natuureiland officieel geopend door ‘Koningin Sophia’ en de gedeputeerde van de provincie ZuidHolland, samen met vertegenwoordigers van Zuid-Hollands Landschap, Rijkswaterstaat en Deltanatuur.
Monique Schot
Monique Schot
Kunstenares Monique Schot. Ingrid Bertens
Onherkenbaar
Kijk op www.zhl.nl voor de datum en het volledige programma. Blijf op de hoogte en meldt u aan voor onze nieuwsbrief.
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2012
5
op pad met...
Fluiterstil
naar Natuureiland Sophiapolder “Eén oproep in ons tijdschrift was voldoende om 15 potentiële leden van een nieuw op te richten vrijwilligersgroep Natuureiland Sophiapolder te werven”, vertelt Niek Koppelaar, assistent regiohoofd Eilanden bij het Zuid-Hollands Landschap. “De meeste mensen gaven aan mee te willen werken aan het onderhouden van de voetveerdienst tussen Hendrik-Ido-Ambacht en het Natuureiland Sophiapolder in de rivier de Noord. Maar er zijn ook vrijwilligers die het nieuwe natuurgebied op broedvogels willen gaan inventariseren.”
6
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2012
Iets nuttigs doen
Een van die mogelijke vrijwilligers is Daan Monnikendam uit Gouda. “Ik ben 65 en watersporter”, vertelt hij opgewekt. “Dat betekent dat ik tijd en zin heb om op het water te vertoeven. Daarnaast vind ik het belangrijk om iets nuttigs te doen en werk ik graag in teamverband. Het besturen van de pont combineert dit allemaal.” Ook vrijwilliger Klaas van der Graaf heeft affiniteit met varen. Hij was tien jaar stuurman op de grote vaart en werkte, tot hij ruim drie jaar geleden met pensioen ging, als loods in de Rotterdamse haven. “De afgelopen jaren heb ik geen vrijwilligerswerk gedaan”, vertelt Klaas. “Toen ik de oproep in
Vrijwillige schippers maken kennis met Natuureiland Sophiapolder. Eveline Blok
het tijdschrift van het Zuid-Hollands Landschap zag, dacht ik meteen ‘dat is wat voor mij’. Een beetje varen en tegelijkertijd een nieuw natuurgebied toegankelijk maken voor recreanten. Plan mij maar in voor één dag per week.”
Verrekijker mee
Spectaculaire vogeltrek
Sander Elzerman van de Natuurvereniging Ridderkerk heeft heel andere plannen. “De leden van onze vogelwerkgroep kijken nu al geregeld naar vogels op Natuureiland Sophiapolder. Vanaf een bult langs de Veerse Dijk kunnen we het gebied met onze telescopen aardig goed overzien. De voorjaartrek was al spectaculair. Grutto’s, tureluur, bonte strandlopers, kemphanen, bontbekplevieren zijn zomaar wat soorten die we al in het vizier gekregen hebben. Ook de slechtvalk jaagt er geregeld. Het is altijd weer verrassend hoe snel vogels een nieuw leefgebied ontdekken.” Leden van de vogelwerkgroep hebben aangegeven de broedvogels te willen inventariseren. Sander: “Kluten en kleine plevieren zijn pioniers die dit jaar zeker te verwachten zijn. Hopelijk kunnen we in het broedseizoen een aantal keer met de voetveer van het Zuid-Hollands overgezet worden.”
Sophiapolder in de winter. Els van Geemert
Hybride veerboot
Niek Koppelaar is blij met alle enthousiaste reacties van mensen die zich voor het Zuid-Hollands Landschap willen inzetten. “Tot voor kort hadden we nog geen natuurgebieden in dit deel van Zuid-Holland. Vorig jaar hebben we het Ridderkerkse Griend in beheer gekregen en nu dan het Natuureiland Sophiapolder. In beide gebieden zijn straks vrijwilligers actief.” Intussen hebben we met de Tug 70 Hybride het Natuureiland Sophiapolder bereikt. Voordat we een ‘sneak preview’ op het eiland maken, schakelt Niek over van diesel op elektra. “Als we op diesel varen, laden de batterijen op”, vertelt Niek. “Het is de bedoeling dat we
tijdens het overzetten van maximaal 11 recreanten per keer op elektra varen en de batterijen opladen als we de veerboot ’s middags terugvaren naar de haven.” Het werkt. Fluisterstil glijden we met de ruim zeven meter lange aluminium boot over de Rietbaan. Hopelijk kan de, met een bijdrage van de Nationale Postcode Loterij aangeschafte, veerboot snel ‘in de vaart’ genomen worden. Idde Lammers journalist
Komt u ook? Het Zuid-Hollands Landschap wil graag dat recreanten genieten van Natuureiland Sophiapolder. Waarschijnlijk 9 juni! Blijf op de hoogte over de ontwikkelingen en meldt u aan voor de nieuwsbrief op www.zhl.nl.
Kijk voor de actuele vaardienst op www.zhl.nl/sophiapolder
Grutto. Rob Belterman
Cor Oskam maakt sinds begin dit jaar gebruik van een VUT-regeling. Hij vaart ’s zomers graag in zijn eigen sloep, maar vindt het minstens zo boeiend om ook de voetveer te gaan bemannen. “Het contact maken met mensen, lijkt me het leukste aspect”, vertelt de man die decennia lang tijdelijke ruimtes zoals porto-cabins en noodgebouwen op- en afbouwde. “Je brengt verwachtingsvolle mensen naar het Natuureiland en luistert een paar uur later naar hun ervaringen en belevenissen. In de tussentijd hoop ik zelf ook het een en ander te beleven. Ik ben geen vogelkenner, wel een liefhebber. Mijn verrekijker neem ik zeker mee.” Jarenlang was Harry Frigge gezagvoerder op een patrouillevaartuig van het Gemeentelijke Havenbedrijf Rotterdam. Hij zorgde voor orde en veiligheid in het havengebied. Nu wil hij zich graag inzetten voor het Zuid-Hollands Landschap. “Een paar dagen per maand op de pont is goed te combineren met mijn werk als gids in de haven.”
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2012
7
veldnieuws
ds van i K n e e r G n e zending
Uit
start!
met menwerking et -Kids is in sa en re G d gekomen. H a an m st m t erland to ds progra ki n ed le N te Te la er L te he RT ur be et H hen natu Landschaps om en en n er pe nd ap ki voor De12Landsch iaal bedoeld amma is spec gr ro ep Huis si vi le te is van Eigen te beleven. a, die bekend tr en ks n ielen, oe ke ss H ek fo , ijk td w es on aterbeestj ndelt Lode W ha . is be g en in nd er gebo d. In elke aflev dat seizoens lemaal aan bo eciaal thema r; het komt al ee t over m as el si ve g ou & Tuin, een sp tuin en no jn erg enth ol zi ho nd sc la er de , ed N e kans vogels kijken schapsbeheer mooie, nieuw appen en Land -Kids als een en te re G en en en De12Landsch zi L en te spel erking met RT en te gaan; om it bu ar na r deze samenw n vake uit te nodige om kinderen . ur de natu ontdekken in Elke dag week te 7 dagen per Green-Kids is aandag M ds op RTL 8. zien bij Teleki rdag en za 16.55 uur, te t/m vrijdag om .00 uur. zondag om 9 ids.nl www.green-k
Fotoworkshop Typisch NL
Tijdens deze workshop op 8 september neemt Sander Poppe u mee op ontdekking naar het typisch Nederlandse landschap. Sander Poppe (1984) is een professioneel landschapsfotograaf wonend in de Alblasserwaard. De workshop wordt gegeven op De Donk, in de Alblasserwaard. Normaal kost deze workshop € 75,-. Voor Beschermers van het Zuid-Hollands Landschap kost de workshop € 67,50. Kijk voor meer informatie op www.sanderpoppe.com
Profiteer van uw Beschermersvoordeel www.zhl.nl/voordeel Aanbieding KORO
Beschermersvoordeel!!! 10% korting op al uw enveloppen
Theater voorstelling voor beschermers In juni kunt u genieten van een speciale theater voorstelling voor beschermers! De voorstellingen worden gespeeld op het kantoor van het Zuid-Hollands Landschap, de Rozenhof in Rotterdam.
Meldt u aan voor de nieuwsbrief op www.zhl.nl
en ontvang een exclusieve uitnodiging.
CD Luisteren in het duin deel 3
De CD is opgenomen in de Amsterdamse Waterleidingduinen, zowel in het Noord Hollandse deel als het Zuid Hollandse gebied. U bestelt direct via Giro 2741122 ten name van W Heemskerk onder vermelding de bestelcode ‘ZHL_CD03’. Kijk op: www.zhl.nl/voordeel
8
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2012
Als u aan de natuur denkt, denkt u misschien niet direct aan enveloppen. Toch zijn wij van Enveloppenland.nl in ons dagelijks werk veel met natuur en milieu bezig. Tijdens de productie en het bedrukken van enveloppen, het verpakken en het transport proberen wij zo groen mogelijk te werken. Help ZHL en koop enveloppen met korting!! Wij dragen het Zuid-Hollands Landschap een warm hart toe en daarom bieden wij alle beschermers:
De hele maand juni 10% korting op ons gehele assortiment
Om te profiteren van deze korting, dient u de kortingscode ZHL-EVL te gebruiken. Extra donatie voor Zuid-Hollands Landschap Uiteraard willen wij ons steentje bijdragen om onze naaste natuur veilig te stellen. Van alle bestellingen die door beschermers worden geplaatst, zullen wij een deel van de opbrengst doneren aan het Zuid-Hollands Landschap. Ga naar www.enveloppenland.nl voor een overzicht van al onze promotionele en functionele enveloppen en bestel direct uw enveloppen.
Galerie Tijd voor Kunst
rie Tijd voor Kunst In Oegstgeest is vanaf 6 mei Gale geopend. unt 26 en heeft een mooie De galerie ligt vlakbij fietsknoopp . De galerie is geopend collectie moderne kunst en sieraden 12.00-17.00 uur. op vrijdag, zaterdag , en zondag van Galerie Tijd voor Kunst Van Almondeweg 2 2343 AA Oegstgeest s Landschap krijgen op Beschermers van het Zuid-Holland kunstattentie kado. vertoon van de beschermerspas een . Deze actie geldt tot 31 augustus 2012 OP = OP! www.galerietijdvoorkunst.nl
Nachtstrandwandeling
Bos & Burcht Fair
Het Zuid-Hollands Landschap is ook dit jaar weer vertegenwoordigd bij de Bos en Burchtfair in Oostvoorne op zaterdag 26 mei. Een echte tuinfair met de nadruk op tuin- planten en ‘Groen Leven’. Een gezellig tuinevenement dat inmiddels bekendheid geniet in binnen en buitenland. Op Landgoed Mildenburg en rondom de historische Burcht staan ruim 100 exposanten. Kom langs en bezoek ook de speciale stand van het Zuid-Hollands Landschap. Houd de website in de gaten www.bosenburchtfair.nl
Dagje uit!
26 mei Regiodag Landgoed Mildenburg 2 juni Schapenfair bij Beheerboerderij aan Schaapjeszijde in Ouderkerk aan den IJssel. Open dag in Natuureiland Sophiapolder in rivier De Noord bij Hendrik-Ido-Ambacht. Zie programma en datum op www.zhl.nl 8 september GROEN ERFGOED. De drie provinciale partners, Stichting Het Zuid-Hollands Landschap, Landschapbeheer Zuid-Holland en Erfgoedhuis Zuid-Holland nodigen u uit bij Kasteel Keukenhof in Lisse. Kijk voor nog meer dagjes-uit, excursies, tentoonstellingen en workshops op www.zhl.nl/natuuragenda
Stoere natuurbeleving
De Oude Maas is een ware parel als het gaat om getijdennatuur. Twee keer per dag speelt eb en e vloed hier een prominente rol. Dez rme eno een t heef ek ami dyn getijden invloed op het landschap. Beleef dit eeuwenoude laaglandoerwoud vanuit een ander perspectief: per kano. Onder begeleiding van een gids worden kano-excursies georganiseerd, mét of zonder horeca-arrangement. Kijk op www.zhl.nl/natuuragenda
Nationale Postcode Loterij steunt natuur en landschap
Aankondiging Vergadering van Beschermers 2012
Roy Beusker
De 12 provinciale Landschappen zijn enorm verheugd met de ruim elf miljoen euro van de Nationale Postcode Loterij. Dit bedrag werd bekend gemaakt tijdens het Goed Geld Gala op 9 februari jl., de jaarlijkse bijeenkomst met alle goede doelen van de loterij.
Sigrid van Aken, managing director Nationale Postcode Loterij reikt de cheque uit aan Hank Bartelink directeur De12Landschappen.
NATUURAGENDA
Van 16 op 17 juni vindt in Hoek van Holland de 37e Nachtstrandwandeling plaats. Doe ook mee met deze fraaie wandeling van circa 20 kilometer en geef je op. Beschermers krijgen bij de (voor)inschrijving een korting van € 0,50. Kijk voor aanmelden en startlocatie op www.nachtstrandwandeling.nl
Op zaterdag 8 september organiseert het Zuid-Hollands Landschap de jaarlijkse Vergadering van Beschermers. Tijdens deze vergadering is er aandacht voor het beleid en werk van de stichting en wordt er een nieuw bestuurslid gekozen. In het volgende nummer van ons tijdschrift treft u de definitieve uitnodiging aan en informeren wij u over de voordracht van het bestuur voor invulling van de bestuursvacature. Beschermers hebben dan nog de gelegenheid om een voordracht te doen voor een tegenkandidaat. Deze voordracht dient ondertekend te worden door ten minste 25 beschermers en ten minste vijf werkdagen voor de Vergadering van Beschermers plaats te vinden. Aanmelding voor de vergadering kan te zijner tijd via onze website. Deelname is gratis.
UW VRAAG !
Worden donaties juist besteed? Wie betaalt de inrichting van de Zandmotor en de Van Dixhoorn Driehoek? Antwoord Het Zuid-Hollands Landschap besteedt geen geld van beschermers aan aanleg, inrichting en beheer van de Zandmotor en de van Dixhoorn Driehoek. Voor beide gebieden zijn contracten gemaakt met andere partijen die volledig kostendekkend zijn. De kosten voor aanleg, inrichting en 5 jaar beheer van de Zandmotor zijn volledig gedekt uit het budget voor kustveiligheid van het Rijk en de provincie Zuid-Holland. Het beheer gedurende 5 jaar van de zandmotor bestaat uit o.a. natuurmonitoring en toezicht. De kosten voor aanleg, inrichting en 30 jaar beheer van de Dixhoorn Driehoek zijn volledig gedekt door Rotterdam (Project Mainport Rotterdam), Provincie Zuid-Holland en het Havenbedrijf Rotterdam (bedrijfsleven). Het beheer bestaat uit o.a. toezicht, inzetten van grote grazers (koeien en paarden), verwijderen van struweel, maaien en natuurmonitoring.
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2012
9
BELEEF LANDGOED LEEUWENHORST
Een nieuwe lente voor Landgoed Leeuwenhorst Nieuw Leeuwenhorst is een even prachtig als uniek landgoed met een lange cultuurhistorie. Het Zuid-Hollands Landschap heeft ambitieuze plannen om dit historische erfgoed weer in volle glorie te laten schitteren. Belangrijk, want juist in het dichtbevolkte Zuid-Holland moeten we zuinig zijn op de zo schaarse natuur. Het is hoog tijd de échte grandeur van dit prachtige landgoed te herstellen. En het mooie is: U kunt eraan meehelpen! EEN LANGE GESCHIEDENIS Landgoed Nieuw Leeuwenhorst ligt op de strandwal tussen Noordwijk en Noordwijkerhout - op een plek met een lange geschiedenis. De prediker Willibrord stichtte hier rond het jaar 700 een kerkje en in 1261 werd
10 10
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2012
hier de Abdij van Leeuwenhorst gesticht. Daar dankt het prachtige gebied dan ook nog steeds haar naam aan. De Abdij werd verwoest in de Tachtigjarige Oorlog en maakte plaats voor een ´buitenplaats’, de eerste in een lange reeks. Van de
laatste, het tussen 1880 en 1882 gebouwde landhuis Leeuwenhorst, resteert alleen het mooie koetshuis een gebouw met prachtige paardenhoofden op de gevel. In de Tweede Wereldoorlog hebben de Duitsers het bijbehorende landhuis helaas gesloopt. Ze veranderden de vijvers in een antitankgracht en kapten de meeste bomen om een vrij schootsveld te houden. Toch is ook nog veel behouden. Het bos is er nog steeds en bestaat deels uit eikenhakhout. En ook de grote, uit de achttiende eeuw stammende moestuin is nog steeds te bewonderen. Het gebied ademt al met al een sfeer van grandeur. Een sfeer die het Zuid-
VEEL TE ZIEN EN TE BELEVEN Het landgoed is erg geliefd. Je treft er wandelaars met hun hond, camera of vogelkijker. Rondom het landgoed loopt de Konijnenroute – een mooie, drie kilometer lange wandelroute. Ook grootouders met kleinkinderen genieten er volop van het frisse groen dat in de lente een indrukwekkend contrast vormt met de omringende bollenvelden. Toen het Zuid-Hollands Landschap het terrein in 1953 in beheer kreeg, werden lig- en speelweiden aangelegd en werden jonge eiken aangeplant, die onder invloed van de zeewind grillige vormen hebben gekregen. Hier en daar staan ook plukjes Corsicaanse dennen, herkenbaar aan hun grijzige stammen.
van hebben gemaakt die tijdens de Boswachtersdag is verkocht!” ENTHOUSIASTE VRIJWILLIGERS Op het landgoed is een zeven man sterke vrijwilligersgroep elke donderdag in touw. ’s Zomers komen ook deelnemers aan landgoedkampen een handje helpen. Zij maakten twee jaar geleden een fraai vogelkijkscherm met stormhout van het naburige landgoed Huys te Warmont. Vanachter het scherm kun je nu kuifeendjes en krakeenden bekijken en, met een beetje geluk, ook de ijsvogel bespieden. ’s Winters zit de vijver vol smienten, kuifeenden, tafeleenden en krakeenden. En op het landgoed broeden ook de groene specht en de nachtegaal. PLANNEN VOOR VERDERE VERBETERING Het Zuid-Hollands Landschap lanceert een plan om het landgoed nog meer allure terug te geven. De reden
1879
“Die weitjes zijn nu mooie bloemrijke schraallandjes geworden, met veel orchideeën”, vertelt regiohoofd Maarten van der Valk van het ZuidHollands Landschap. “Om het gras in te korten kwam afgelopen jaar een schaapskudde met herder langs. De oude boomgaard, is opnieuw ingeplant met historische fruitrassen. Vorige herfst hadden we zoveel oogst dat onze vrijwilligers er compote
is vooral natuur- en cultuurbehoud. Zuid-Holland is de dichtstbevolkte provincie van Nederland. Groen en natuur moet er dan ook gekoesterd worden, zeker als het zo speciaal is als Landgoed Nieuw Leeuwenhorst. Nu ingrijpen, betekent dat ook toekomstige generaties een toevluchtsoord vol rust, ruimte, natuur en cultuur hebben – in het midden van de verder zo drukke provincie.
FOTO: MARION DE BOO
Hollands Landschap nu verder wil terugbrengen, zodat er nóg meer valt te genieten op deze speciale groene plek midden in de dichtbevolkte provincie.
MAARTEN VAN DER VALK LICHT DE PROJECTPLANNEN TOE
Voor het gevoel zo ver weg van alles, maar eigenlijk zo dichtbij!. “We willen de oorspronkelijke beuken- en eikenlanen weer open maken en historische zichtlijnen herstellen, zodat de dieptewerking die past in de originele Engelse landschapsstijl weer terugkomt,” vertelt Maarten. Ook de vijver is aan een opknapbeurt toe. Door de oevers schoon te maken, ontstaat straks weer een mooie spiegelvijver.” BELEEF LANDGOED LEEUWENHORST Terwijl Maarten zijn plannen toelicht, volgen we een slingerpad langs een zanderige oude stuifwal. Her en der staan knoestige oude eiken. Het bos is in voorjaarsstemming. Mezen en vinken fluiten tussen de takken. In de verte roffelt een grote bonte specht. In de avondschemering komen damherten stilletjes uit de vijvers drinken en jagen de vleermuizen boven het water, óók de bijzondere grootoorvleermuis die in oude bomen en bunkers huist. “We gaan nieuwe vleermuiskasten plaatsen, vooral als zomerverblijf”, vertelt Maarten. Onze vrijwilligers gaan deze zelf maken. Zo proberen we de kosten te beperken, want alle verbeteringen kosten bij elkaar erg veel geld.” Marion de Boo journalist
UW STEUN IS HARD NODIG Helpt u mee Landgoed Nieuw Leeuwenhorst te herstellen? Volg de plannen en meldt u aan voor de nieuwsbrief. Kijk op www.beleefleeuwenhorst.nl
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2012
11 11
Opening nieuwe paardenstal huisvesting komen voor de paarden. Dat heeft Dunea kunnen doen dankzij een subsidie van het Fonds Groen Haaglanden. Het Delftse architectenbureau Fokkema & Partners maakte het ontwerp; aannemer Schakel en Schale tekende voor de bouw.
Welkom! Op 16 mei overhandigen Marcel Houtzager, regiobestuurder ruimte van Fonds Groen Haaglanden, en de Wassenaarse wethouder Henk de Greef de sleutel van de nieuwe paardenstal aan de toekomstige gebruikers en de beheerder. U bent om 16.00 uur van harte welkom om bij deze feestelijke opening aanwezig te zijn.
Dagstalling Op woensdagmiddag 16 mei opent Dunea op feestelijke wijze de deuren van de nieuwe paardenstal in de vallei Meijendel. Door de plannen van Dunea om een groter bezoekerscentrum in de oude paardenstal te creëren, moest er wel eerst vervangende
De nieuwe stal biedt plaats aan twintig paarden. Iedere ruiter met paard die even wil genieten van een kopje koffie of een bezoek wil brengen aan het bezoekerscentrum, kan zijn paard in de dagstalling neerzetten. Er zijn afgezonderde plekken beschikbaar én stallingsplaatsen waar het publiek de paarden kan zien en aanraken.
Bijzonder duingebied één dag open voor publiek
Kom naar de Kikkervalleien Dunea stelt een keer per jaar de Kikkervalleien in duingebied Meijendel open voor publiek. Normaal is dit gebied afgesloten, maar op zondag 24 juni van 11.00 uur tot 15.00 uur kan iedereen de valleien bezichtigen. Zie met eigen ogen hoe het duin zich heeft ontwikkeld na het natuurherstelproject eind jaren negentig.
Vochtige duinvalleien
Soort in beeld
De nachtegaal Een van de geliefde zomergasten in onze duinen is de nachtegaal. Na overwintering in het verre zuiden komt deze vogelsoort naar Meijendel en Berkheide om er te broeden. De nachtegaal is een onopvallende vogel die zich veelal verscholen houdt in de begroeiing van het duin. En dan het liefst op de plekken met meidoornstruwelen en brandnetels. U ziet ‘m niet, maar u hoort ‘m des te beter. De nachtegaal is immers beroemd om zijn gezang. Wilt u de natuurlijke melodie beluisteren? Het lied van de nachtegaal is van april tot diep in de zomer te horen in Meijendel en Berkheide: overdag, in de schemer én ’s nachts.
12
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2012
De vochtige duinvalleien liggen in het buitenduin. De grondwaterstand in die gebieden is heel wisselend en de kwaliteit van het water is bijzonder goed. Het is de kraamkamer van het duin als het gaat om amfibieën zoals de rugstreeppad, boomkikker en kamsalamander. Karakteristieke duinvogelsoorten als de graspieper, roodborsttapuit en tapuit komen er weer voor. En niet te vergeten zeldzame libellen, vlinder- en keversoorten.
Kaalslag of natuurontwikkeling? Dunea is het afgelopen jaar druk bezig geweest om ook de natuur in de Helmduinen, het gebied naast de Kikkervalleien, te optimaliseren. Wat nu nog op een kaalslag lijkt, wordt straks net zo mooi als de Kikkervalleien. Ook hier hoopt Dunea weer parnassia en verschillende orchideeën terug te krijgen. Op verzoek kunnen experts van Dunea u tijdens de open dag meer vertellen en laten zien over de werkzaamheden in dit duingebied.
Open dag Op 24 juni kunt u genieten van een dynamisch en puur landschap. Tijdens de open dag vindt u uw weg langs een uitgezette wandelroute met informatiebordjes. Let op: het terrein is niet begaanbaar voor rolstoelen of kinderwagens. Honden zijn niet toegestaan. Meer informatie vindt u op www.dunea.nl.
BELEEF LANDGOED NIEUW LEEUWENHORST
Ook in dichtbevolkt Zuid-Holland is de natuur dichtbij
Zuid-Holland is met ruim 3,5 miljoen inwoners de meest dichtbevolkte provincie van Nederland. Wat er aan rust, ruimte, natuur en cultuur is, moeten we dan ook koesteren. Het eeuwenoude Landgoed Nieuw Leeuwenhorst is zo’n gebied.
Helpt u mee?
Mede mogelijk gemaakt door:
Er moet veel gebeuren om het Landgoed Nieuw Leeuwenhorst in volle glorie te herstellen. De plannen zijn er. Onze medewerkers en vrijwilligers zijn er klaar voor. Nu nog voldoende geld inzamelen om echt aan de slag te kunnen. Steun onze plannen voor dit speciale project en kijk op:
Ò WWW.BELEEFLEEUWENHORST.NL
ZHL adv A5.indd 1
JA,
Alleen samen kunnen we de natuur in uw buurt beschermen
10-04-12 09:17
ik steun de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap en maak het mogelijk de natuur te beschermen. Ik geef:
EENMALIG JAARLIJKS
10,-
25,-
50,-
Ik steun de natuur in mijn omgeving en geef hiermee toestemming het hiernaast genoemde bedrag automatisch af te schrijven van mijn rekening:
(minimaal 20,-) en ik ontvang als beschermer ieder kwartaal het tijdschrift Zuid-Hollands Landschap
m
Naam en voorletters
v
Rekeningnummer
Adres Postcode en woonplaats Telefoonnummer
Datum Geboortedatum
–
–
–
–
Handtekening
JA, ik blijf ook graag per e-mail op de hoogte van de resultaten van het Zuid-Hollands Landschap.
1/2012
GROEN ERFGOED
beleef je
schapenhoeden
8 september 2012
rondleidingen
meehelpen
Doe mee! Ruim 20 activiteiten
trekpaarddemonstratie
Geniet ook van prachtige voorstellingen met muziek en historie: Willem van Oranje komt langs, misschien ook Hugo de Groot. De film ‘Buitenhuizen’ wordt vertoond, en voor liefhebbers van natuur en landschap zijn er workshops. 8 september gebeurt het!
markt
de poorten zijn geopend van 10 tot 17 uur
Open Monumentendag wordt op het landgoed van Kasteel Keukenhof een dag vol belevenissen, met allerlei GR ATIS activiteiten: rondleidingen door het kasteel, geo-cache routes door het Keukenhofbosch, maar ook demonstraties met ganzen, schapen, roofvogels en paarden, of meehelpen in het bos. Altijd al de handen uit de mouwen willen steken voor de natuur? Op 8 september kan het!
www.groenerfgoed.nu
ganzenhoeden
geocache Advertentie_ZHL_120404.indd 1
10-04-2012 22:15:16
postzegel graag, hoeft niet
postzegel postzegel graag, hoeft graag, niet hoeft niet
Stichting Het Zuid-Hollands Landschap t.a.v. de Beschermersadministratie Antwoordnummer 646 Stichting Stichting Het Zuid-Hollands Het Zuid-Hollands Landschap Landschap 3000 WB ROTTERDAM t.a.v. t.a.v. de Beschermersadministratie de Beschermersadministratie 3000WB646 Antwoordnummer Antwoordnummer 646 646 30003000 WB ROTTERDAM WB ROTTERDAM
3000WB646 3000WB646 3000WB646
Ook een glaasje? tapkranen is geplaatst op het pleintje Kerkstraat/Langstraat te Wassenaar.
Bronwaterflessenvrij
Op donderdag 22 maart, Wereld Waterdag, is de eerste openbare Dunea-tapkraan in Wassenaar in gebruik genomen. Wethouder Fred Sanders, raadslid Antoon Claassen en algemeen directeur Piet Jonker van Dunea tapten in bijzijn van veel belanghebbenden een glaasje water. De eerste van in totaal drie openbare
Raadslid Antoon Claassen wond er bij de ingebruikname geen doekjes om: “Mensen kunnen nu in ons dorp gewoon hun flesje vullen. Echter, ik leg de lat hoger”, zei hij. “Ik verwacht dat ondernemers kraanwater gaan schenken in plaats van bronwater en dat de burger naar kraanwater gaat vragen in de horeca. Ik verwacht dat inwoners van Wassenaar almaar minder flessenwater gaan kopen omdat ons uitstekende drinkwater duurzaam wordt gemaakt, spotgoedkoop is, van topkwaliteit en altijd beschikbaar. Zo wil ik toewerken naar een bronwaterflessenvrije gemeente.”
Dunea is met meer gemeenten in gesprek over de plaatsing van openbare tapkranen, waaronder plaatsing in natuurgebieden, waar recreant en Dunea elkaar ontmoeten.
Op pad met Dunea Ook in 2012 nemen collega’s van Dunea u graag mee de duinen in. VrijDag 1 juni 20.30 uur: Nachtegalenzang Meijendel DOnDerDag 7 juni 20.00 uur: Bijzondere vogels kijken langs de plassen Meijendel VrijDag 8 juni 20:00 uur Avondwandeling door Meijendel ZaterDag 9 juni 09.00 uur: Zwerftocht door Meijendel VrijDag 15 juni 22.00 uur: Meijendel tussen schemer en middernacht ZaterDag 16 juni 09.30 uur: Bloeiers langs de waterkant (Meijendel)
ZaterDag 30 juni 09.30 uur: Grazers in het duin (Meijendel)
Bijzondere excursies Zwerftocht door Meijendel is een ruim drie uur durende zwerftocht op zaterdag 9 juni. U komt op plekken die normaal niet toegankelijk zijn voor het publiek. Deze excursie is inclusief knapzak met eten en drinken. Kinderen tot 12 jaar betalen € 3, volwassenen € 5. De zwerftocht kost € 17,50 en moet vooraf worden betaald. Voor alle excursies geldt: trek makkelijke schoenen aan. Het terrein is niet begaanbaar voor rolstoelen of kinderwagens. Honden zijn niet toegestaan. Kijk voor meer informatie op www.dunea.nl of vraag ernaar bij ons bezoekerscentrum, telefoon (070) 511 7276.
Pril geluk In Solleveld grazen grazen dertien fjordenpaarden, drie Galloway-runderen en een twintigtal Drentse heideschapen. Eind vorig jaar zijn enkele nieuwe schapen geplaatst. Zij zorgden voor een grote verrassing. Voordat deze heideschapen naar Solleveld kwamen, hadden ze namelijk korte tijd gezelschap gehad van twee jeugdige rammen. De kans dat deze rammetjes al vruchtbaar waren, werd miniem geacht. Dat bleek een vergissing. Want in de vroege ochtend van dinsdag 6 maart troffen de duinwachters van Dunea tijdens de dagelijkse controleronde een Moeder en kind maken pasgeboren lam tussen de ooien. het prima!
Colofon Deze spread is een uitgave van Dunea. Tekst: Ruud Nelemans, Bart van Engeldorp Gastelaars, Hans Lucas, Sandra Zittersteijn en Margreet Ruysbroek (eindredactie). Foto’s en illustraties: Dunea Beeldbank, Adrie Kloos, Leo Loijenga, Bart van Engeldorp Gastelaars, Sandra Zittersteijn. Vormgeving: T2 Ontwerp, Den Haag
Dunea Postbus 756 2270 AT Zoetermeer www.dunea.nl | 088 347 47 47
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2012
13
FLORA
EEN IJZERSTERKE SCHONE ...
ZILVERSCHOON Zilverschoon, een sprekende plant, met gouden bloemen, zwijgend maar net zo sprekend. Gé Hartgespan (2012)
Hoe komen planten toch aan hun namen? Neem nou zilverschoon: goudgele bloemen tussen frisgroene bladeren. Pas als je je bukt zie je de zilveren bladrandjes, en als je een blad omdraait, de onderkant, witgrijs behaard, hoewel, dat moet ik toegeven, met zilverachtige glans; met wat geluk is ook de bovenkant zilverig. In andere provincies, Groningen, Friesland, Noord-Holland, heet de plant gewoonweg ... blik! Maar zilverschoon is er niet minder schoon, en haar naam er niet minder romantisch om.
dichte beharing – ook haar stengels en bloemstelen zijn behaard – kan zilverschoon goed tegen uitdroging en tegen zout, dat eveneens een uitdrogend effect heeft. En met haar roodachtige, kruipende stengels komt ze letterlijk en figuurlijk een heel eind. Zilverschoon lijkt veel op een boterbloem maar hoort, net als de aardbei, bij de rozenfamilie: ze is zogezegd een roos met een zilveren randje.
Zilver
In Nederland staat de soort symbool voor een trend: het in naam bewaren van ons natuurerfgoed – hoeveel straten in Vinex-wijken heten er niet Zilverschoon? – en intussen aan alle kanten proberen te bezuinigen op diezelfde natuur. Het enige schoon dat dan rest is zilverschoon. Hier wordt zwijgen zilver, en spreken goud! Hanneke den Held
Davin Chapman
Zilverschoon is heel gewoon en daarom overal te bewonderen, juist ook in steden, dorpen, langs paden en wegen, op plekken waar gerommeld is. Gestoord, noemen biologen zulke groeiplaatsen. In de natuur is zilverschoon ook beperkt tot storingsmilieus, bijvoorbeeld langs rivieren met wisselende waterstanden, en langs de kust in overgangszones tussen zoet en zout. Door de
Goud
14
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2012
Nieuwe vriend Rietdekkersbedrijf C. van Vliet V.O.F. sponsort voor de komende drie jaar het onderhoud van het dak van het huisje bij Eendenkooi de Zouwe. Een rieten dak is slijtage gevoelig. Door bijvoorbeeld een dichte mos- en algenlaag verrot het riet sneller. Regelmatig onderhoud is dan ook nodig om het riet in goede conditie te houden. Het Zuid-Hollands Landschap is blij met de sponsoring van Rietdekkersbedrijf C. van Vliet V.O.F., want hiermee blijft de cultuurhistorie van het kooihuisje behouden.
Giften en donaties Het Zuid-Hollands Landschap ontvangt veel spontane giften in de vorm van een hogere betaling van de jaarlijkse bijdrage. U kunt bijvoorbeeld ook bij verjaardags- of jubileumfeestjes aan uw gasten vragen een donatie te doen aan het Zuid-Hollands Landschap. Wij beschouwen deze initiatieven als grote blijk van waardering voor ons werk. Extra aandacht geven we aan: € €10,= € €37,50 € €50,= € €50,= € €58,33 € €125,= € €150,= € €200,= € €200,= € €250,= € €250,= € €283,= € €450,= € €750,= € €800,= € €1.650,= € €2.000,= € €2.400,= € €3.000,= € €4.000,= € €4.538,= € €8.483,= € €15.000,= € €15.000,=
T.J.J. Stok, adoptie perenberceau via www.landschapsveiling.nl Dhr. P. Senders, gift J.N. Wingbermuhle, verjaardagsgeld Memo2 b.v., gift Dhr. N.C. Hoenderkamp, gift vA-Natuurproducties, donatie uit verkoop DVD Streekparels deel 1 De Zouweboezem Mw. G. Veenbaas, gift anonieme gift Dhr. en Mw. Bosman-Smit, gift Dhr. F.A.M. Higler, gift Mw. C.P. Bon, gift S.E.R., donatie Mw. M. Witte-Jansse, gift t.b.v. parkbank Ockenburgh J.J. Stoffer, gift Stichting Houtzaagmolen Weltevreden, schenking t.b.v. restauratie molen no. 6, Haastrecht Donatie i.v.m. opheffing Stichting BuitenBedrijf Zuid-Holland Dhr. W.A. Janssen, legaat Mw. K. van Oord-Damminga, gift Historische Vereniging Westelijk Voorne, donatie t.b.v. renovatie parkeerplaats Tenellaplas Mw. J.S.C. de Zeeuw, gift Mw. D. van Vliet-Veen, legaat Mw. J.M.M. Heijgen, nalatenschap J.A. Jeronimus van ’t Hof, legaat Donatie t.b.v. uitvoering project Recreatieve voorzieningen regio Eilanden ALLE GULLE GEVERS HARTELIJK BEDANKT!
De belastingdienst heeft het Zuid-Hollands Landschap aangewezen als Algemeen Nut Beogende Instelling. De stichting heeft ook het CBF keurmerk. Kijk op www. belastingdienst.nl/giften of www.cbf.nl
Idde Lammers
Sponsornieuws Kievitsbloemen op Sijghkade in bloei
Dankzij de extra giften van u als Beschermer – uit 2010 – is de Sijghkade veilig gesteld. De wilde kievitsbloemen stonden begin april in volle bloei. Rolf van Beek van het Zuid-Hollands Landschap telde 52 exemplaren! Een mooie score, want vorig jaar bleef de teller steken op 37 bloeiende kievitsbloemen.
Bedrijven Vriendennetwerk Zuid-Hollands Landschap: Vrienden
AKZO Nobel BP Raffinaderij Rotterdam dS+V Gemeente Rotterdam Ertsoverslagbedrijf Europoort C.V. Europe Container Terminals (ECT) Gemeente Noordwijk Gemeente Westland Gemeente Westvoorne HD Projectrealisatie Rietdekkersbedrijf C. van Vliet V.O.F. Shell
Structurele steun ontvangt het Zuid-Hollands Landschap van: Provincie Zuid-Holland Nationale Postcode Loterij
Natuur beschermen doe je niet alleen!
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Marie-Louise Govers, medewerker Communicatie en Fondsenwerving, (010) 272 22 34 of ml.govers@zhl.nl.
Handen uit de mouwendag
Op 11 februari hebben medewerkers van Debuco Advies met een aantal relaties flink de handen uit de mouwen gestoken. Onder leiding van de boswachter is een groot perceel in Noordwijk weer toegankelijk maken voor het publiek. Het ZuidHollands Landschap bedankt de heren voor het harde werk en vrijwillige inzet op deze koude dag!
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2012
15
Idde Lammers
Nieuw in beheer
Lekker langs de Lek Wie tegenwoordig over de Lekdijk van
ook geschikt als voortplantingsgebied voor de kamsala-
Lexmond naar Ameide rijdt, komt oren
mander.
en ogen tekort. Zeker natuurliefheb-
Iets minder opvallend, maar minstens zo waardevol, zijn de
bers. In combinatie met een dijkver-
stroomdalgraslandpercelen van het Zuid-Hollands Land-
sterking hebben in de uiterwaarden
schap. Deze liggen vooral op de hogere delen in de uiter-
allerlei ingrepen plaatsgevonden die de natuur ten goede
waard, vlak langs de rivier. Hier bloeien in de zomermaan-
komen. Er zijn geulen gegraven, slikkige zones gerealiseerd
den zeldzaamheden zoals driedistel, kattendoorn, veldsalie,
en geleidelijke overgangen van water naar land ontstaan.
brede ereprijs en knikkende distel. Deze graslanden zijn bij
Dynamische, riviergebonden natuur is het geworden.
de recente ingrepen dan ook gespaard gebleven.
Onlangs is 12 hectare van deze zeldzame natuur aan het
Het gebied is voor recreanten goed te overzien vanaf de
Zuid-Hollands Landschap overgedragen. Het gaat met
dijk. De route ‘Fietsen door de Vijfheerenlanden’ (45 km)
name om de waterrijke delen onderaan de dijk. Deze strook
voert langs de Lekuiterwaarden en is te downloaden van
nieuwe natuur is nu al zeer in trek bij vogels. Ooievaars,
www.zhl.nl/fietsendoordevijfheerenlanden
steltlopers, ganzen, moerasvogels en verschillende soorten
Bij de haven van Lexmond is een wandeling te maken tot
eenden vinden er rust en voedsel. De poelen zijn daarnaast
de plek waar de hoofdgeul met de Lek verbonden is.