Ondernemersmagazine van de Commerciële Club Zuid Friesland
No. 68, juli 2015
CCZF
op bezoek bij bedrijven met passie
DE EURO’S rollen weer
Economie
komt op stoom
mee op de
wolk van melk
directeur Alex van Dalen van Beenen Industriële Automatisering: Commerciële Club Zuid-Friesland verbinden, inspireren en ondernemen
Losse nummers € 3,95
‘Fabrieken kunnen zonder mensen draaien’
Wat is uw koersdoel?
Maandelijks te zien in ’Business Class’
Wie actief is op de beurs heeft meestal een duidelijk doel voor ogen. Wierda en Partners combineert de jarenlange ervaring die opgedaan is bij grootbanken met de voordelen van een klein en flexibel beleggingskantoor. Resultaatgerichtheid, transparantie en maatwerk zijn woorden die bij ons passen. Wij zijn onafhankelijk en niet gebonden aan beleggingsproducten van een specifieke aanbieder. Daarom kan er op meer kansen ingespeeld worden. Wij streven naar duurzame relaties en een prettige samenwerking. Vele klanten gaven ons al het roer van hun beleggingsschip in handen. Mogen wij u eens helpen uw koersdoel scherper te stellen?
Wierda en Partners Oostersingel 1, 9401 JX Assen. Tel. 0592-301550 | Plein 1945-27, 1251 MA Laren. Tel. 035-2018866 www.wierdavermogensbeheer.nl
DE KRACHT VAN SAMENWERKING
vdlp.nl
Sterk in marketing en webdevelopment Ambitieuze ondernemers en organisaties succesvol maken: dat is onze missie. Bij het SKS doen we dat door de ontwikkeling van een internationale responsive website, een iPhone en Android App en de uitgave van het glossy magazine Sk没tsje Journaal.
Even sparren? Bel 0513 654 445 Van der Let 210x297 2015.indd 1
29-04-15 17:06
Colofon
ZakenVisie is het officiële clubblad van de Commerciële Club Zuid Friesland en is een uitgave van Van der Let & Partners. Uitgave/vormgeving Van der Let & Partners Herenwal 137, Postbus 496 8440 AL Heerenveen Tel.: 0513 - 654 445 Fax: 0513 - 654 761 E-mail: mail@vdlp.nl Internet: www.vdlp.nl Advertentieverkoop Tel.: 0513 - 654 445 Redactie Simon van der Let en Bert de Jong E-mail: mail@zakenvisie.nl Met medewerking van J. van Zanden, L. van Noord, E. Roskammer, J. Swank, R. De Ridder, B. Hiemstra, L. Reinders, G. Schaaij, S. Haanstra, E. Yntema, A. van Dalen, A. Oord en mr. D. de Haan-Wijma
No. 68
10
juli 2015
CCZF-leden bij Night of the Koemarkt
Eindredactie S. van der Let Fotografie Van der Let & Partners, Cor Pot, Fotopersbureau FPH e.a. Druk Drukkerij Van der Eems Heerenveen Verspreiding Sandd Dagelijks bestuur CCZF Voorzitter J. van Zanden Penningmeester H. de Jager Secretaris A. Annema
13
Economie komt op stoom
21
Mee op de wolk van melk
Algemeen bestuur CCZF C. van Rooijen F. Tuinstra E. Selderijk Ereleden CCZF M. Rem A. Brink J. de Vries J. Boeijenga Op de inhoud van dit magazine rust copyright. Niets mag op enigerlei wijze worden vermenigvuldigd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. De uitgever is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de columns. ZakenVisie is het leden- en informatiemagazine van de Commerciële Club Zuid Friesland. Het magazine verschijnt 4x per jaar in een oplage van 4.000 exemplaren en wordt verspreid onder alle leden van de CCZF. Daarnaast komt het CCZF magazine via controlled circulation terecht bij alle bedrijven met meer dan 7 werknemers in de zuidelijke helft van Friesland en alle bedrijven met meer dan 10 werknemers in de noordelijke helft van Friesland. Het CCZF magazine wordt tevens toegezonden aan overheidsinstanties en diverse openbare instellingen.
Deze editie
Van de redactie
een uitgave van
Commerciële Club Zuid-Friesland verbinden, inspireren en ondernemen
Het zomert in de economie
H
et was 2008. Het leven leek zonder zorgen. Het rommelde wat in de Verenigde Staten, maar dat was ver overzee, het zou ons niet raken. Het bankroet van de Amerikaanse bank Lehman Brothers in dat jaar was echter het begin van zeven magere jaren. Het is 2015. Het leven lijkt minder zorgen te hebben. De Nederlande economie is in herstel. De export trekt aan, mensen durven meer te consumeren, bedrijven voeren hun investeringen op. En ja, ook de werkloosheid neemt af. Al is het opvallend dat het aantal vacatures nog maar de helft is van de recordaantallen tijdens de hoogtijdagen in 2007 en 2008.
5
Van de voorzitter
6
CCZF op bezoek bij bedrijven met passie Commerciële Club Zuid Friesland
8
Maar er is nieuw elan. Zichtbaar is het in Heerenveen. Nieuwe zuivelfabrieken tonen het vertrouwen van de agro-sector in de toekomst. Zoveel bedrijven uit de regio hebben meegebouwd of profiteren nu. Zo zijn er duidelijk nieuwe impulsen.
CCZF-leden op sportieve en muzikale toer Commerciële Club Zuid Friesland
10 CCZF-leden bij Night of the Koemarkt Commerciële Club Zuid Friesland
13 Economie komt op stoom Economisch zonnetje
16 De euro’s rollen weer Economisch zonnetje
Het nieuwe elan is er ook bij de leden van de Commerciële Club. Het was hartje crisis, toen Robert de Ridder in 2011 zijn passie volgde en begon met De Koffieplantage. Mensen durven weer geld uit te geven, merkt hij. Ze willen zichzelf weer verwennen. Het zomert in de Friese economie, het mag duidelijk zijn. Een succesvol Night of the Koemarkt in Heerenveen eind juni met bijzondere optredens is een mooi begin voor de nieuwe zin van ondernemers.
18 Nichespeler ziet plusjes en minnetjes De redactie
Economisch zonnetje
19 ‘Het treintje begint te rijden’ Economisch zonnetje
21 Mee op de wolk van melk Zuivel werkt
24 Werk door een fabriek zonder mensen Zuivel werkt
29 Autonieuws 31 Wetsvoorstel: uitsluiting partner-
alimentatie straks mogelijk in huwelijkse voorwaarden? mr. Dineke de Haan-Wijma
32 Gadgets 34 Hoe beleggen de rijken tegenwoordig en waar maken ze zich zorgen over? Geert Schaaij
36 Zakennieuws 38 Culturele tips 40 Vooraankondigingen / Nieuwe leden CCZF
24
Werk door een fabriek zonder mensen
Onder de naam Raadsma ToegangsBeheer (RTB) biedt Raadsma alle mogelijke deurtechnieken en elektronische toepassingen. RTB maakt het mogelijk de toegangsrechten van personen vooraf en op afstand te regelen ten behoeve van veiligheid, beveiliging en comfort. In onze moderne RTB showroom in Leeuwarden ontvangen onze adviseurs u graag om u te laten zien wat er allemaal mogelijk is.
KENNIS IS KUNNEN
Dokkum . Heerenveen . Leeuwarden . Groningen . t. (0519) 29 23 25 . www.raadsma.nl Raadsma-210-297.indd 1
03-01-13 13:52
13 13:52
Van de voorzitter
Beste Leden, T
he day after. Dit voorwoord schrijf ik de dag na het bezoeken van de proloog van de Tour de France in Utrecht samen met dochter Elisah. Wat een spektakel langs de route van bijna 14 km. De omstandigheden waren ideaal: lekker weer, goed georganiseerd en een gezellige sfeer en dat bracht die dag 350.000 mensen op de been. Zo mijmerend denk je wat kunnen we hier als CCZF van leren. Om met het weer te beginnen dat hebben we gelukkig niet in de hand. Wel houden we rekening bij het organiseren van buitenactiviteiten dat we een escape hebben mocht het onverhoopt heel slecht zijn. Gelukkig komt dat heel weinig voor. Dan houden we over organiseren en sfeer. Als bestuur proberen we samen met teams van leden van onze CCZF dit goed te regelen. Deskundige voorbereiding en niet te vergeten evalueren na afloop waar het goed ging en waar verbeterpunten zijn. Zo proberen we allen het optimum te bereiken. Dan blijft over de gezelligheid en de sfeer. Ja, dat doen we met zijn allen en eigenlijk is het heel simpel. Geef elkaar aandacht door belangstelling te tonen, luister naar de ander en kijk naar je kansen. Op deze manier realiseren wij ons credo: “verbinden, inspireren en ondernemen”. Het clubseizoen van onze CCZF hebben we dit jaar afgesloten met een fantastische happening in Heerenveen op 27 juni. Door het bestuur van de Glasblazers Night of the Koemarkt werden we uitgenodigd om een feestje met hen te vieren en konden er maximaal 50 leden van de CCZF met partner hier aan deelnemen. De inschrijving ging op volgorde van aanmelding en binnen een paar dagen was het vol. Dit was een waardige afsluiting van een mooi seizoen. Op 18 september zullen we onze leden een volledig overzicht geven van het volgende seizoen. De rode draad die we seizoen 2014-2015 hadden was het netwerken en hoe doe je dat. Tijdens bijeenkomsten hebben we op verschillende verrassende manieren het netwerken in beeld gebracht en de aanwezigen tools aangereikt om je voordeel daar mee te doen. De actualiteit is dat we eerst met vakantie gaan. De maanden juli en augustus zijn perioden bij uitstek om lekker bij te komen, andere dingen te doen en de batterij op te laden voor de 2e periode van 2015. De economische signalen worden steeds beter, alhoewel het spannend blijft of de Grexit wel of niet doorgaat en welke impact dit heeft op specifiek onze economie. Als je een goede ondernemer bent als EU/IMF mag dit geen invloed hebben want je zult wel een voorziening hebben gevormd, maar ja theorie, praktijk en vergeet niet de politieke invloeden. Het komende seizoen 2015-2016 biedt voor ons bestuur een nieuwe uitdaging om jullie als leden goed te faciliteren. Tijdens de ledendag nemen wij afscheid van onze secretaris Akke Annema en penningmeester Henk de Jager. Zij hebben op een lovenswaardige manier een steentje, nou zeg maar steen, bij gedragen in waar we nu staan. We zijn hen veel dank en waardering verschuldigd. Op 18 september zullen we tijdens de ledenvergadering in Oosterwolde als bestuur met een voordracht komen van nieuwe bestuursleden. Wat nieuw is, is dat onze teams van leden zullen terugkijken maar zeker vooruitzien hoe we onze leden nog meer kunnen vermaken, opdat de uitkomst aansluit bij de verwachting van de leden. Het is inspirerend om te zien dat veel leden van ons hun ideeën delen. Wij hebben als bestuur daar veel waardering voor.
Wat mij rest is een ieder een goede zomer te wensen. Veel plezier met het lezen van dit blad en we zien je graag op één van onze bijeenkomsten.
Jan van Zanden Voorzitter
5
juli 2015
CommerciĂŤle Club Zuid Friesland
6
juli 2015
15 april 2015
CCZF op bezoek bij bedrijven met passie V
ast onderdeel in de CCZFbijeenkomsten is het jaarlijkse bedrijfsbezoek aan één of meer leden van de CCZF. Op woensdag 15 april jl. openden vier verschillende bedrijven in Joure hun deuren voor de leden, te weten HZPC – AMDK vermogensbeheer – DOX Imagemakers – Alderse Baas Advocaten: prachtbedrijven met passie. De hartelijke ontvangst was in het prachtige pand van de HZPC. Voorzitter Jan van Zanden kon deze keer ruim 60 leden en try-outs welkom heten. Een aantal nieuwe leden en de try-outs kregen de gelegenheid zich voor te stellen. Wat volgde was een reeks uiteenlopende enthousiaste introducties. Een prima manier ter kennismaking om het latere netwerken voor alle leden/ aanwezigen te vergemakkelijken.
Growing with potatoes De aftrap van de presentaties werd verzorgd door Hero Veenstra, directeur van HZPC, de internationale onderneming in pootaardappelen met afzet in maar liefst 85 landen. De marketing van de aardappel in al zijn verscheidenheid passeerde de revue: van de traditionele aardappel bij de warme maaltijd tot de frietjes en chips: alle sectoren vereisen hun specifieke verkoopaanpak. Een dalende tendens in de aardappelconsumptie én de groeiende wereldbevolking hebben geleid tot één van de slogans van HZPC: “Growing with potatoes”.
Vermogensbeheer met Meer Waarde Van de aardappel naar het geld, van wereldvoedsel naar vermogensbeheer: namens AMDK nam Frank Verhees ons mee naar de internatio-
nale rentemarkten. Door tegenvallende spaarrentes, inflatie etc. zijn beleggingen interessant, zeker als men voor het vermogensbeheer kan worden “ontzorgd”; AMDK heeft dan ook als lijfspreuk: “Vermogensbeheer met Meer Waarde”. In de presentatie kwamen o.m. de soms negatieve (!) rentes en beleggen in goud naar voren. Na de cijfers en grafieken was het tijd voor de rondleidingen. In twee groepen werden de leden bij toerbeurt ontvangen bij DOX imagemakers en Alderse Baas Advocaten.
Een effectief logo laat niet alleen zien wie u bent maar vooral hoe u bent Onder leiding van directeur Erwin Bethlehem kregen de CCZF-leden een kijkje in de heldere werkruimtes van DOX imagemakers. DOX (afgeleid van doxologie = drie-eenheid) is een reclamebureau voor ‘light, signing en design’. Tijdens de rondleiding werden een aantal werkwijzen op enthousiaste wijze gedemonstreerd, van logo’s tot ledverlichting. Vormgeving in optima forma.
nieuwe afspraken rond het ontslagrecht in opgenomen. De middag werd met een “fish-andchips-buffet” en de netwerkborrel afgesloten in de fraaie hal van het HZPC-pand aan de Edisonweg in Joure. Deze hal is gerealiseerd in de ideale vorm van een aardappel, waarmee zelfs ook daarin de ‘passievoor-piepers’ wordt getoond. Alle vier bedrijven hebben deze middag hun beste beentje voorgezet. Als dank voor de gastvrijheid en inzet voor het welslagen van dit jaarlijkse bedrijfsbezoek ontvingen de verschillende gastheren uit handen van bestuurslid Henk de Jager een fraaie attentie. Het credo van de CCZF “VerbindenInspireren-Ondernemen” is tijdens dit bedrijfsbezoek meer dan waargemaakt. HZPC – AMDK Vermogensbeheer – DOX imagemakers – Alderse Baas Advocaten: hartelijk dank voor het gastvrije kijkje in uw keuken en de stuk voor stuk boeiende presentaties! n
Stevig met de voeten in de Friese klei. Fris, nuchter, vasthoudend, betrokken, vakmanschap en overtuigend! Namens Alderse Baas Advocaten maakte Jan Bijlholt deze bedrijfsspreuk meer dan waar: op inspirerende wijze bracht hij de toch niet gemakkelijke inhoud van de Wet Werk en Zekerheid voor het voetlicht. Deze wet regelt talloze nieuwe zaken rond het arbeidsrecht, zoals de aanzegplicht, de ketenregeling, de transitievergoeding en zijn er
7
juli 2015
Tekst: Louwina van Noord Foto’s: Cor Pot
Commerciële Club Zuid Friesland
19 mei 2015
CCZF-leden op sportieve en muzikale toer E EN 50- TAL CCZF- LEDEN O RANJEWOUD
VOOR EEN
EN ENKELE TRY - OUTS MELDDEN ZICH
“ LICHT
DAG , VOL MET ACTIVITEITEN ,
SPORTIEF EN MUZIKAAL EVENT ”.
ONTSPANNING ÉN VERBINDING .
8
juli 2015
19
MEI JL . BIJ
H ET
H OTEL T JAARDA
WERD EEN VROLIJKE MID -
I
n zijn welkomstwoord vroeg voorzitter Jan van Zanden speciale aandacht voor het muziekspektakel “Night of the Koemarkt” op zaterdag 27 juni. De CCZF had voor dit grote muzikaal spektakel voor haar leden (en hun partners) een 50-tal kaarten beschikbaar. Ook attendeerde de voorzitter de CCZF-leden op de benefietactie voor Nepal: op zondag 31 mei werd een kunstveiling met high wine georganiseerd in hotel Lunia in Oldeberkoop. Namens het bestuur gaf Clarence van Rooyen een aantal try-outs de gelegenheid zich te presenteren. Met dit voorstelrondje is het altijd weer verrassend te horen wat de introducés verwachten ‘te brengen en te halen’ bij de CCZF. Daarna was het tijd voor de workshops: een deel van de leden ging de bossen van Oranjewoud nader verkennen. Tijdens een boswandeling ver-
telde boswachter Roel Vriesema van Staatsbosbeheer enthousiast en met passie over de natuur en het beheer daarvan.
zorgde ervoor dat de groep het snel voor elkaar kreeg de juiste klanken en de heerlijke ritmes te produceren: een prachtig samenspel.
De andere groep ging aan de slag met ballen om het jongleren onder de knie te krijgen. Hier was de opdracht om de ballen letterlijk hoog te houden! Jongleur Marco doceerde met aanstekelijke humor stap voor stap de basisbeginselen van het jongleren. Best zelfvoldaan over het resultaat met die balletjes, dacht men….. Echter na een geweldige demo van Marco, met een zakelijke kwinkslag, wisten de deelnemers dat ze nog geen prof’s waren…
Het was verrassend om te leren hoe de verschillende klankkleuren tot stand komen: beide handen gebruiken dan wel met de vingers of met de vlakke hand spelen. Djembe is van origine een communicatiemiddel tussen de Afrikaanse dorpen, maar stond nu vooral voor ontspanning en veel lachen (…uit de maat?….niet naar je buurman kijken….!) ). Het bewijs werd maar weer eens geleverd: samen iets presteren zorgt voor inspiratie en nieuwe energie.
De stemming zat er goed in toen de voltallige groep zich aan de workshop djembe waagde. In deze workshop stonden plezier en enthousiasme voorop, want het Afrikaanse tromgeroffel liet niemand onberoerd. Het enthousiasme van de ervaren instructeur en zijn begeleidster op de bastrommels (de zgn. doundouns)
9
juli 2015
Na afloop liet de (netwerk-)borrel en het buffet van hotel Tjaarda zich goed smaken, een smaakvol einde van een gezellig en actief event! n
Tekst: Louwina van Noord Foto’s: Cor Pot
CommerciĂŤle Club Zuid Friesland
27 juni 2015
CCZF-leden bij Night of the Koemarkt Z aterdag 27 of the
juni was het muziek event van
K oemarkt . O p
werden
50
en omstreken :
dit spektakel , wat inmiddels al weer zijn
leden van de
CCZF
heerlijk hapje en drankje bij optredens vanaf het
H eerenveen
VIP
19 e
samen met hun partner verwelkomd .
R estaurant P aul K ruger
dek .
10
juli 2015
N ight
editie kent ,
Na
een
genieten van de prachtige
Foto’s: Cor Pot
11
juli 2015
Economisch zonnetje
KLEURRIJK ONDERSCHEIDEND S C HSICLH D IELRDSE VA R S NVA N Bel nuBel 0513 nu- 0513 63 15- 16 63 voor 15 16ons voor ons voordelige voordelige onderhoudscontract onderhoudscontract
www.schildersvanstaal.nl www.schildersvanstaal.nl
Sjoerd en Arjan. Typisch ondernemers met een nine-to-five mentaliteit. Het gemak van een grotendeels geautomatiseerde administratie Overal en altijd inzicht in actuele cijfers
Nieuw! Slim boekhouden met een betrouwbare online totaaloplossing Da’s lekker... tijd overhouden voor een potje tennis met je vrienden. Hoe doe je dat? Met Boekhout van Kromhout. Deze slimme online oplossing van Van der Veen & Kromhout geeft 24/7 inzicht in de prestaties van uw bedrijf. U bent altijd in
control en de tijdrovende administratie behoort tot het verleden. Zo kunt u de kostbare uren na vijven besteden zoals u zelf wilt: aan uw relatie, uw kinderen, uw hobby, uw sport of om nieuwe ondernemingsplannen uit te werken.
Ontdek hoeveel tijd u kunt besparen! Ga naar www.boekhoutvankromhout.com
Betrouwbare sturingsinformatie in één muisklik Altijd het advies van uw accountant bij de hand Tijd overhouden voor zaken die er écht toe doen
Economie komt op stoom WE
GEVEN GELD UIT , ER IS MEER
WERK , ONDERNEMERS INVESTEREN .
NA
DE ZEVEN MAGERE JAREN KOMEN
NU DE ZEVEN VETTE .
13
juli 2015
Economisch zonnetje
14
juli 2015
Werkloosheid daalt langzaam
D
e opluchting is voelbaar. Eindelijk is de opleving in de cijfers terug te zien. Het vertrouwen van zowel bedrijven als consumenten is hersteld. Er is overtuiging terug, zelfs optimisme. “We zien echt bij ondernemingen dat de economie duidelijk aantrekt’’, bevestigt Edwin Roskammer, directeur bedrijven bij ABN Amro in Friesland. Hij ziet dat ondernemers al anticiperen. “Ze vragen meer bedrijfskapitaal om de groei van hun bedrijf te financieren.'' Er is een duidelijke omslag in cijfers te herkennen. Zowel het Centraal Planbureau (CPB) als De Nederlandsche Bank (DNB) houdt rekening met een economische groei van rond 2 procent voor dit en de volgende jaren. Daarmee is eindelijk de zwarte periode sinds het begin van de financiële en economische crisis in 2008 afgesloten.
Zeven jaar stilstand Het zijn zeven magere jaren die ons land in deze ernst lange tijd niet heeft gehad. Het was de slechtste economische periode sinds de jaren dertig van de vorige eeuw, de oorlogsjaren niet meegerekend. Waar het aanvankelijk een dip leek, ontaardde deze in een scherpe terugval. De groei van de welvaart heeft zeven jaren stilgestaan. Het is de consument die nu eindelijk terug is van weggeweest. “Het werd tijd, want het consumptiepeil ligt nu pas op dat van het jaar 2005’’, zegt DNB-econoom Job Swank. Voor dit en de volgende twee jaren is een groei van de particuliere consumptie van zeker 2 procent voorzien. Het herstel op de huizenmarkt heeft hier een positief effect. Er wordt weer meer geld gestoken in de eigen woning, er worden meer huizen verkocht en ze worden gemiddeld ook nog wat duurder.
Bedrijfsinvesteringen Veel onstuimiger is het herstel bij de ondernemers. De gemiddelde groei van de bedrijfsinvesteringen is tot en met 2017 geraamd op gemiddeld rond de 5 procent. Dat is een relatief hoog niveau. Het zegt veel over het vertrouwen dat er op dit moment is. Roskammer merkt het aan de nieuwe
ambities van veel ondernemers. Ze zoeken nu al naar mogelijkheden voor expansie, om zo ten volle te profiteren van het economisch herstel. “Maar daar zit ook een valkuil. Want sommige bedrijven hebben door de crisis weinig vet meer op de botten. Als ze te veel vreemd vermogen aantrekken om te groeien, kunnen ze straks alsnog in de problemen komen.’’
Meer besteden Als consumenten meer te besteden krijgen, als er ook nog eens meevallers komen door het nieuwe belastingplan, en als ook nog eens wat van de €330 miljard aan opgepotte spaarcenten gaat rollen, dan kan ook de detailhandel de weg weer omhoog vinden. Deze heeft het zwaar, erkent Roskammer. Er ligt ook een spanningsveld. “De kredietbehoefte is erg groot, maar de banken zijn voorzichtig. We gaan uit van een goede verhouding tussen eigen en vreemd vermogen van ongeveer 30-70.’’ Een en ander is afhankelijk van de branche. Horeca en detailhandel zijn op dit moment bijvoorbeeld kwetsbaarder.
Verruiming kredietverlening De kredietverlening neemt weer toe. De verruiming van de mogelijkheden door de Europese Centrale Bank moedigt ook banken aan om bedrijven meer te faciliteren. De meeste banken komen met speciale kredietprogramma’s voor het midden- en kleinbedrijf, daartoe met stimuleringsmaatregelen aangemoedigd door de overheid. Na een krimp van bijna 5 procent in 2014, verwacht De Nederlandsche Bank in 2017 weer een groei van de zakelijke kredietverlening te hebben van bijna 7 procent. Positieve uitschieters gedurende de zeven crisisjaren zijn in Friesland de agrarische sector en de voedingsmiddelenindustrie. “De bedrijven in deze sectoren hebben zich goed staande weten te houden. Eigenlijk zijn die altijd wel een stabiele factor’’, vindt Roskammer. In Friesland was er ook nog eens de bouwgolf in de zuivel, in aanloop naar
15
juli 2015
De werkloosheid neemt langzaam af. IN 2015 is 7 procent van de beroepsbevolking werkloos, in 2016 zal dit 6,9 procent zijn, voorspellen rekenaars van De Nederlandsche Bank. In 2017 zit nog 6,7 procent van de beroepsbevolking zonder baan. Hierdoor blijft de arbeidsmarkt in de meeste sectoren voorlopig ruim. De werkloosheid daalt met deze percentages in een veel trager tempo dan waarmee zij in de jaren ervoor is gestegen. Dit komt onder meer doordat meer mensen de arbeidsmarkt betreden. Ook hebben bedrijven minder behoefte aan extra personeel. Werknemers worden steeds productiever en automatisering neemt het werk over.
het melkquotumvrije tijdperk, waarvan veel Friese bedrijven hebben geprofiteerd. De agrarische sector in zijn algemeenheid was in deze jaren een grote aanjager voor de Friese economie. Er is volop geïnvesteerd in veestallen, in moderne melk- en voedersystemen en in zuivelfabrieken. Daar hebben ook de Friese metaalbedrijven volop profijt van gehad.
Export En bovenal, zo levert Friesland ook in de toekomst een grote bijdrage aan de nationale export, de ruggensteun van de Nederlandse economie. Want het grootste deel van de zuivelproductie is bestemd voor andere landen. Dan gaat het om kaas naar bijna alle landen van de wereld, babymelk naar Afrika en het Verre Oosten, maar ook veel industriële melkproducten. De komende jaren blijft export de belangrijkste groeimotor. De economie kruipt uit een diep dal en komt eind dit jaar in omvang weer uit rond het niveau van 2008. Over de omvang van de financiële en economische crisis in de acht crisisjaren twijfelt niemand meer. Het is een economische stilstand geworden die Nederland bijna tien jaar heeft teruggeworpen. Maar er is ook een positieve kant. Veel bedrijven hebben geleerd kritisch te zijn, kijken nu beter naar hun kosten. Roskammer ziet nu dat ze volop actief zijn om nieuwe kansen en nieuwe markten te pakken. “Ze profiteren nu volop van de opgaande lijn.’’ n Tekst: Bert de Jong
Economisch zonnetje
De euro’s rollen weer C onsumEntEn ZE
bEstEdEn hEt gEld gEmakkElijkEr .
vErwEnnEn ZiChZElF wEEr .
D
e betere stemming over de kleine economie van consumenten is te merken in De Koffieplantage in Heerenveen. Dit is een zaak voor de kleine genoegens. En ja, eigenaar Robert de Ridder is enthousiast. “Men geeft gemakkelijker geld uit. Verwent zichzelf vaker.’’ Tegen de stroom in, begon Robert de Ridder in 2011 De Koffieplantage aan de Lindegracht. Het was hartje crisis, maar hij volgde zijn passie voor koffie en wilde die delen met anderen. Nu merkt de koffiebaas in alles het positieve sentiment. Hij verwacht dit jaar te groeien naar een verkoop van 4000 kilo koffie. “We zitten op een jaarlijkse stijging van de omzet met 30 procent. Ik merk heel erg dat de economie aantrekt.’’ Waar consumenten lang voorzichtig waren, zijn ze nu veel gemakkelijker om geld te spenderen. De Ridder komt onmiddellijk met de voorbeelden. Hij verkoopt luxe koffiemachines, in verschillende prijssegmenten. Dit jaar twee keer zo veel als vorig jaar. Jaren geleden lag de gemiddelde prijs rond de €400. Nu is het €800.
Hij heeft ze van het merk Jura, van boven de €1000. Klanten malen er niet om. De Ridder heeft een groot vertrouwen dat zaken als de zijne kunnen overleven. “Het gaat om beleving. Klanten moeten een kopje koffie ruiken en proeven.’’ Het zijn de speciaalzaken die naar zijn overtuiging in de toekomst kracht geven aan een winkelhart. “Internet gaat het helemaal niet overnemen, daar geloof ik niks van’’, zegt De Ridder. “Goede winkels blijven. Juist daarom verbaast het me niks dat er in het middensegment winkels omvallen. Halfords failliet, ik snap het. En zo zullen er ook in de modedetailhandel nog wel een aantal sneuvelen.’’ Samenwerking is de sleutel, adviseert De Ridder. “Een winkelier moet niet alleen zijn eigen straatje schoonvegen. Probeer gezamenlijk sterk te staan. Onze Lindegracht is een voorbeeld. Elke maand komen de winkeliers bij elkaar en dan verzinnen we dingen die we kunnen organiseren. Daar worden we allemaal beter van.’’ n Tekst: Bert de Jong Foto's: Fotopersbureau FPH
17
juli 2015
Economisch zonnetje
Nichespeler ziet plusjes en minnetjes F RIESE DE
ECONOMIE ?
B EDRIJVEN
HERKENNEN ZICH STEEDS MINDER IN DAT BEELD .
INVLOED VAN DE MONDIALE KRACHTEN IS GROOT .
P
lusjes en minnetjes’’, is de omschrijving van directeur Berend Hiemstra van apparatenfabriek Het Noorden in Gorredijk over het huidig economisch sentiment. Hij houdt duidelijk slagen om de arm. “Er is veel onrust, dat merken we.’’ De in 1988 opgerichte apparatenfabriek Het Noorden beweegt zich in een heel specialistische markt. Het bedrijf ontwikkelt, produceert en onderhoudt procesapparatuur voor de farmaceutische en chemische industrie, maar ook voor ziekenhuizen. “We zijn een nichespeler’’, verduidelijkt Hiemstra. In het specialisme zit de kracht.
Nederland meer en meer een provincie is.’’ De bezuinigingen in de gezondheidszorg in eigen land hebben ook weer hun weerslag. “Er wordt anders gewerkt, er wordt minder geïnvesteerd’’, licht Hiemstra toe. Duidelijk is dat er minder geld wordt gestoken in nieuwe apparaten. “Soms zien we apparaten van twintig jaar oud. Op zich nog goed hoor, maar je kunt je afvragen waar de voorsprong van ons land blijft.’’
“Voor ziekenhuizen doen we tegenwoordig meer in onderhoud en service’’, zegt Hiemstra. “En onderhand zijn we meer een bedrijf voor engineering, dan een apparatenfabriek. Bij onze mensen zit uit vele voorbije jaren kennis en expertise. Technologie, daar gaat het om in de toekomst. Onze naam moet misschien toch anders.’’ n Tekst: Bert de Jong
Tot nu toe richt het bedrijf met veertien werknemers zich vooral op de binnenlandse markt. Zo’n 70 procent van de omzet blijft in eigen land. Het gaat dan om roestvaststalen tanks met procesbesturing, maar ook roerders, drukvaten en filterhuizen. De rest van de omzet komt voornamelijk uit België. De grote machtsverschuivingen in de farmaceutische industrie hebben echter gevolgen. Ook voor de bedrijven in Nederland. Dan blijkt dat er minder focus is op het filiaal in Nederland, dat er ook amper wordt geïnvesteerd, dat er ook minder opdrachten zijn voor de gespecialiseerde apparatenfabriek in Gorredijk. De valutaschommelingen tussen dollar en euro geven evenzo onrust. “De internationaal opererende concerns wegen dit onmiddellijk’’, zegt Hiemstra. “Dan maakt het ze niet uit, dan verplaatst het werk naar andere landen. Het is duidelijk dat
Medium-bereider 200L in GMP PED ATEX uitvoering Fotografie: Jelly Mellema
18
juli 2015
‘Het treintje begint te rijden’ V EEL
BEDRIJFSPANDEN STAAN LEEG .
M AAR
ER IS WEER HANDEL ,
AL IS HET VOOR DE HELFT VAN DE OORSPRONKELIJKE PRIJS .
D IT
IS HET BEGIN .
D AARMEE
KOMT HET OP GANG .
De huizenprijzen stijgen, maar vooral, er is meer handel. Het is duidelijk dat er een ommekeer is, stelt Lennart Reinders van Schoonhoven Bedrijfsmakelaardij. Het herstel ziet hij echter nog niet in het zakelijk onroerend goed. De economische crisis bracht ook de makelaars op nieuwe wegen. Noodgedwongen, want de handel in onroerend goed liep flink terug. Taxaties boden compensatie. “Door de verscherpte regels van De Nederlandsche Bank moeten banken vaker het onderpand van de lening laten waarderen. In het verleden was een woz-verklaring in veel gevallen al voldoende.’’ Het prijsniveau van bestaande koopwoningen ligt nu op het niveau van 2003. Het dieptepunt was in 2013. Sindsdien krabbelt de huizenmarkt langzaam overeind. Maar de prijzen liggen wel ongeveer een vijfde lager. Heel anders is het nog bij kantoren en bedrijfspanden. Daar is de prijscorrectie veel forser geweest en verloopt het herstel langzamer. “Wat goed is, is dat er weer handel is. Deze lag in de afgelopen jaren praktisch stil. Nu komt er wat beweging, ook al is het op dit moment nog tegen bodemprijzen’’, zegt Reinders. Ook bij winkelpanden komt het los. “En je ziet dat er een flinke correctie is geweest van de huurprijzen..’’ Dit biedt weer ruimte voor nieuwe concepten van bijvoorbeeld startende ondernemers. “Het treintje begint te rijden’’, licht de in heel Friesland opererende makelaar toe. “Als er een bestaand pand wordt verkocht, dan betekent
dat ook vaak dat de installateur, de loodgieter en de timmerman weer aan het werk kunnen om een en ander weer aan de hedendaagse eisen te laten voldoen. “Het duurt waarschijnlijk nog even voordat we de opleving van de huizenmarkt ook bij zakelijk onroerend goed gaan ervaren’’ Ondernemers zijn al wel aan het groeien, maar zitten vaak nog in een voldoende ruime jas. “Die besluiten bij een pril herstel niet snel tot nieuwbouw of verhuizing. Die bekijken eerst andere oplossingen.’’ Er ligt bij gemeenten een taak om oplossingen voor structurele leegstand te faciliteren, vindt Reinders. “Ze hebben soms onvoldoende in de gaten dat de markt sterk is veranderd. Daar moeten ze sneller en flexibeler op inspelen.’’ Een mooi voorbeeld is de oude Renault-garage gelegen aan de entree van industrieterrein Houkesloot in Sneek. Schoonhoven Bedrijfsmakelaardij zoekt al geruime tijd naar een huurder die volgens het bestemmingsplan uit de sector van auto’s, boten of caravans moet komen. “Maar garages willen daar bijvoorbeeld helemaal niet meer zitten, die willen bij elkaar op het nieuwe industrieterrein de Hemmen.’’ Er is concreet belangstelling vanuit de horeca voor deze locatie, alleen stuit dit op de bepalingen in het geldende bestemmingsplan. De leegstand zou hier kunnen worden opgelost alleen staat het bestemmingsplan dit in de weg.
19
juli 2015
Lennart Reinders
Niets dan lof heeft hij voor de alternatieve plannen die worden bedacht en uitgevoerd voor de leegstaande kantoorcomplexen. In het voormalige Belastingkantoor in Heerenveen worden luxe appartementen gemaakt door Zwanenburg projecten, voor het al wat oudere kantoor van het ministerie van Landbouw in Leeuwarden is een plan gemaakt. “Zo sla je nieuwe wegen in”. n
Tekst: Bert de Jong
Zuivel werkt
Snel & servicegericht voor professional en particulier
• JACHTCHARTER • •• APPARTEMENTEN WATER •• APPARTEMENTEN AAN HET WATER • VRIJE LIGPLAATSEN •
sijperdaverhuur.nl
0900 7474747
Tinus Tinus en Maaike Snijders-Bloksma Eastwei Uitwellingerga Eastwei 8, 8624 TG Uitwellingerga Tel.: 0515-559544 Tel.: 0515-559444 • Fax: 0515-559544 info@hartvanfriesland.nl • www.hartvanfriesland.nl www.hartvanfriesland.nl info@hartvanfriesland.nl
Vertrouw op Sijperda blauw.
• JACHT • APPARTEMENTE • VRIJE LI ING IN FRYSLÂN!
EEN NIEUWE EN UNIEKE VAAR- EN EETBELEV
Ook kunt u bij ons terecht voor:
Hoewel onze sloep een kleurrijke en roemruchte geschiedenis heeft als voormalig reddingssloep op een marineschip, scheppen wij daar niet graag over op. In plaats daarvan bieden wij een eerlijke, pure en Friese beleving. Niets meer en niets minder. Op Dé Sloep fan Fryslân komen meerdere werelden samen. Het roemruchte verleden
• Remmings- en geleidewerker • Stalen damwanden d • Haven aanleg en steigerwerk ificeer gecert A C V • Houtleverantie ISO en • Diverse typen walbeschoeiingen • Houten bruggen
van de reddingssloep, de beleving van het Friese Merengebied en de dynamiek van het zakenleven. Dit allemaal met elkaar gecombineerd in een luxe en culinaire ambiance. Op de sloep, terwijl u vaart.
Tinus en Maaik Eastwei 8, 8624
Uw personeelsuitje, zakelijke trip of familieaangelegenheid verdient het elan van Dé Sloep fan Fryslân. Reserveer snel via onze website!
35 opvarenden | Hoogwaardige ambiance | Culinaire arrangementen
Pontdyk 8F | 8525 GG Langweer | Telefoon (0513) 499 010 | info@desloepfanfryslan.nl
Voor informatie en/of een vrijblijvende offerte kunt u altijd contact met ons opnemen.
Aannemingsbedrijf Weg- en Waterbouw Stienstra & Van der Wal Rogmolewei 6, 8651 EP IJlst Tel. 0515-533243, Fax 0515-531362 info@stienstra-vanderwal.nl www.stienstra-vanderwal.nl
Mee op de wolk van melk A LS
ER EEN SECTOR DE
F RIESE
ECONOMIE IN BEWEGING HEEFT
GEHOUDEN , DAN IS HET DE ZUIVEL .
ZO
VEEL BEDRIJVEN DRIJVEN
MEE OP DEZE WOLK VAN SUCCES .
H
eerenveen is in korte tijd uitgegroeid tot ‘zuivelstad’. Aan het kruispunt van snelwegen temidden van het groen van de weilanden staan nu binnen twee jaar tijd majestueuze zuivelfabrieken. Maar dat is het niet alleen. Een hele trits bedrijven in Friesland profiteert van het nieuwe elan in de zuivel. De nieuwe fabrieken zijn vooral met Friese handen gerealiseerd. De bouwers Jorritsma in Bolsward en Van Wijnen in Gorredijk staan vooraan in de rij. De bouw van een kaasfabriek van A-ware met een oppervlakte van 20.000 vierkante meter, een ingredientenfabriek van Fonterra van 10.000 vierkante meter en een melkpoederfabriek van Ausnutria Hyproca van 25.000 vierkante meter zijn miljoenenprojecten. Het gecombineerde
A-ware/Fonterra, zowel als Ausnutria staat in de boeken voor €150 miljoen. Het vraagt inzet van honderden arbeiders op verschillende momenten.
Grote schil Er is een grote schil bedrijven dat een omvangrijke bijdrage aan de bouw levert. Toen er nog geen eerste paal was geheid voor de zuivelfabrieken van A-ware, Fonterra en nu Ausnutria Hyproca, was er bijvoorbeeld al volop werk aan de winkel voor de ingenieurs en bouwkundigen van bureau Het4kant. Al in begin 2012 werden ze ingeschakeld voor de plannen. Pas een jaar later zouden de eerste palen de grond in gaan.
21
juli 2015
“Wij zorgen in dit soort gevallen voor de doos’’, licht directeur Sjouwe Haanstra toe. Zijn medewerkers putten uit hun in jaren opgebouwde expertise en weten precies hoe zo’n fabriek op een goede wijze in te delen en neer te zetten met alle eisen die daarbij horen. Het4kant is de denktank, daar zit de kennis en expertise. Het bedrijf met achttien medewerkers heeft een grote naam in de Nederlandse zuivelsector. »
Zuivel werkt
Het Sneker bedrijf geniet volop profijt van de hausse in de zuivelsector. Tien tegen een dat het wordt betrokken bij plannen van zuivelbedrijven om nieuwbouw te plegen of te renoveren. De nieuwe projecten hebben ze gehad, nu zijn ze bezig met het herstel van de door brand verwoeste fabriek van Friesland Campina in Gerkesklooster. “De top hebben we gehad, maar het loopt toch nog door’’, zegt Haanstra. Zijn bedrijf is voor 90 procent afhankelijk van de zuivelsector in eigen land.
Andere bedrijven Zoveel andere bedrijven uit de regio waren betrokken. Het voornemen is waargemaakt om het werk zoveel als mogelijk bij bedrijven in de omgeving neer te leggen. Maar liefst 1400 ton staal met een waarde van €2 miljoen is door Kampstaal uit Emmeloord verwerkt in het zuivelcomplex van A-ware en Fonterra. E-construct uit Leeuwarden hielp bij de bouw van het stalen geraamte. Architect Bert van der Ploeg uit Goutum tekende voor het ontwerp van A-ware en Fonterra, Alynia uit Harlingen voor Ausnutria. Hoekstra Installatietechniek uit Heerenveen legde kilometers elektriciteitskabels aan en buurman Beenen
Automatiseringstechniek haalde bij Fonterra een monsteropdracht van €8 miljoen, een klus waar op het hoogtepunt bijna tweehonderd man mee bezig waren. En nog is het niet afgelopen, want bijvoorbeeld het Heerenveense Portena verzorgt de komende tijd transport en opslag voor Fonterra.
Opsteker “Een geweldige opsteker’’, zegt directiewoordvoerder Evert Yntema van machinefabriek De Klokslag in Bolsward. Het bedrijf maakte de complete kaaslijnen in de nieuwe fabriek van A-ware. “Het was een van de grootste opdrachten voor ons.’’ Jaarlijks kan er hierdoor nu 1 miljard liter melk worden verwerkt tot kaas, voor de winkelschappen van Albert Heijn, maar ook andere grote Europese supermarktketens. De constructeurs van De Klokslag profiteerden volop van de drie jaar durende hausse in de zuivelsector. Deze stak honderden miljoenen euro's in uitbreiding en vernieuwing. Het personeelsbestand in Bolsward moest zelfs worden verdubbeld tot tweehonderd om alle werk te kunnen verzetten. Andere bedrijven, zoals metaalbedrijf Kuipers in Woudsend, hielpen mee en pikten zo wat graan mee.
Foto: Fotopersbureau FPH
22
juli 2015
Nieuwe hal De Klokslag zag zichzelf genoodzaakt om een nieuwe hal te bouwen. Naast de opdracht voor A-ware werkte de machinefabriek ook nog aan vijf andere kaaslijnen, onder andere de nieuwe kaasfabriek van Cono in Beemster. “Het was echt een piek’’, zegt Yntema. “Wel een mooie piek, het was echt schitterend om te doen. Maar als onderneming heb je liever dat het beter over de tijd verdeeld is.'' Nu is De Klokslag weer het bedrijf met honderd werknemers. De nieuwe fabriekshal is eigenlijk niet meer nodig. Zo gek kan het gaan, realiseert Yntema zich. De Russische boycot van Europese zuivel en de geringere vraag uit China zijn “een koude douche’’. Het heeft een ieder weer met beide benen op de grond gezet. Als vanouds is het buitenland weer de markt. “De zuivelindustrie In Nederland is up-to-date. Daar is weinig meer te verwachten’’, concludeert Yntema. Het bracht De Klokslag in 2014 ook tot succesvolle overnamegesprekken met het Duitse GEA. De Bolswarder machinefabriek was de ontbrekende schakel in de internationaal werkende GEA-groep. Bovendien staat het Bolswarder bedrijf, binnen het machtige moederconcern, nu
Werk voor Sijperda door ‘ontzorging’ bij bouw Het was soms een mierenhoop, bij de bouw van de nieuwe majestueuze zuivelfabrieken in Heerenveen. De nijvere werkers liepen af en aan. Centrale rol was er voor Sijperda Verhuur uit Sneek. Het bedrijf faciliteerde al die arbeiders met werk- en voertuigen. Van rolsteigers, kabels, aggregaten tot verreikers, alles was op de bouwplaats onder handbereik. Het is een bijzonder concept, vertelt algemeen directeur Jos Jellesma. Op de bouwplaats van A-ware/Fonterra en nu ook van Ausnutria Hyproca is als het ware een groot depot van Sijperda Verhuur ingericht. Zo kunnen alle werkers snel en adequaat worden gefaciliteerd. ,,Alles is voorhanden en we hebben er ook een ploeg voor steigerbouw.’’
financieel sterker bij de voorfinanciering van grote opdrachten.
Alleen grote projecten lenen zich voor deze manier van werken. Het concept wordt nog weinig toegepast. De bouw van de elektriciteitscentrale van RWE in de Eemshaven was voor Sijperda de meesterproef. Drie jaar lang verzorgde het Sneker bedrijf daar de bouwmachines en het -materieel.
Andersom profiteert De Klokslag nu volop van het internationale netwerk van GEA. In de Bolswarder productiehallen wordt nu gewerkt aan kaaslijnen voor Israël, Urugay en Canada. En als nieuwe kroon op het werk worden in Bolsward de kaaslijnen gemaakt voor de grootste kaasfabriek van Europa die net over de grens in het Duitse Dringenburg verrijst voor de zuivelcoöperatie Ammerland.
Volgens een strak schema verlopen de bouwwerkzaamheden en weten ze bij Sijperda precies wat en wanneer nodig is. Op het hoogtepunt moest Sijperda bijvoorbeeld bij A-ware/Fonterra zestig hoogwerkers inzetten. Jellesma is trots op dit soort grote projecten. ,,Wat we doen is ontzorgen van de bouwer. Wij regelen alles wat er nodig is.’' Sijperda heeft twaalf vestigingen in het Noorden. Er werken 110 mensen. De ‘ontzorging’ van de bouwers van de zuivelfabrieken in Heerenveen vormde voor Sijperda een monsterklus. ,,Het heeft ons voor een deel door de crisis gesleept’’, wil Jellesma wel toegeven. Het leverde op piekmomenten werk voor zo’n vijftien personeelsleden van Sijperda.
Koning bij opening Het was koning Willem-Alexander die op 8 juli de officiële opening heeft verricht, het was de commissaris van de koning John Jorritsma die op 27 mei 2013 de eerste paal sloeg met “in prachtige oanwinst foar Fryslân’’. Honderdvijftig man kunnen bij A-ware 100.000 ton kaas per jaar maken en bij Fonterra verwerken vijftig man dagelijks 2 miljoen liter wei tot hoogwaardige zuivelingrediënten voor voornamelijk babyvoedingsproducten. Medio 2016 zijn zeker honderd mensen aan de slag in de nu in aanbouw zijnde fabriek van Ausnutria Hyproca voor de verwerking van 90.000 ton babyvoeding per jaar. Vanaf dat moment zullen er jaarlijks gemiddeld 50 miljoen blik-
ken worden gevuld. In de nieuwe hoofdvestiging in Heerenveen is er alle ruimte om ongelimiteerd de vleugels uit te slaan. Bij de productievestigingen in Leeuwarden en Kampen zijn er beperkingen. De personeelssterkte kan in Heerenveen zelfs groeien tot honderdvijftig, als ook de volgende fase met het hoofdkantoor en droogtorens gereed is. De mensen zullen echter niet te vinden zijn in het immense hoogbouwmagazijn voor 18.000 palletplaatsen, het grootste deel van het complex. Dit onderdeel is namelijk geheel geautomatiseerd.
23
juli 2015
Centrum van zuivel Waar Leeuwarden in de vorige eeuw het Friese centrum was van de zuivel, heeft uit het niets Heerenveen deze rol overgenomen. Miljoenen liters melk uit Friesland en verre omstreken worden in moderne fabrieken in het Friese Haagje verwerkt tot kaas, melkpoeder en industriële producten. Waar de werkgelegenheid in de zuivel in Leeuwarden met honderden arbeidsplaatsen verder daalt, kunnen er in Heerenveen honderden werknemers aan de slag. n Tekst: Bert de Jong
Zuivel werkt
Werk door een fabriek z E EN
FABRIEK KAN NOG ZO
GROOT ZIJN , HET ZEGT NIKS OVER DE AANTALLEN WERK NEMERS .
DE
KRACHT ZIT IN
COMPUTERS EN ROBOTS .
B EENEN
B IJ
IN
H EERENVEEN
WETEN ZE HOE .
“F ABRIEKEN
KUNNEN ZONDER MENSEN DRAAIEN ’’, ZEGT DIRECTEUR
A LEX
VAN
D ALEN . Alex van Dalen
D
e tijd dat fabrieken er zijn voor honderden arbeiders is voorbij. Alle ruimte wordt nu opgeslokt door machines. Een enkele werknemer kijkt nog mee, van afstand. Een productieproces vraagt tegenwoordig weinig mensenhanden. “Het kan helemaal zonder’’, zegt directeur Alex van Dalen van Beenen Industriële Automatisering. “De fabriek zonder werknemers is heel dichtbij. Computers en robots nemen dan alle taken over. Ze herstellen ook de storingen en de fouten.’' Van Dalen ziet het voor zich, fabrieken waar op de werkvloer amper of geen mensen zijn te vinden. Waar grote productieprocessen door computers worden geregeld. Waar computers ook zelf de problemen in het proces oplossen. Zo onlogisch is dit laatste ook niet, de meeste fouten komen voort uit menselijk handelen.
Behoud maakindustrie Het is de toekomst, is de overtuiging van Van Dalen. Maar ook noodzaak om
in Nederland de economische motor aan de praat te houden. “Zo hou je hier de maakindustrie en dus ook economische productie en export, allemaal goed voor de staat van onze economie. Het alternatief is dat de productie verschuift naar lage-lonen-landen. Dan zijn we het kwijt.’’ Als machines met ‘plop’ en ‘klatsj’ het werk uit handen nemen in fabrieken, dan zijn er anderen die de besturing van zulke machines bedenken. Bij Beenen in Heerenveen kunnen ze dat. Hier is de nieuwe werkgelegenheid, hier worden in de toekomst fabrieken bestuurd. Hoogopgeleide techneuten vertalen productieprocessen in computertaal en staan klaar bij storingen en onderhoud.
Puzzelen Honderddertig werknemers van Beenen puzzelen elke dag om innovatieve oplossingen te vinden voor productieprocessen in de industrie. Op computers weten ze de weg in een duizelingwekkend lijnenspel. In de productiehallen van bedrijven weten
24
juli 2015
ze raad met een woud aan draadjes en stekkertjes. Uiteindelijk is alles aan elkaar geknoopt en draaien machines zoals ze moeten draaien, zonder hulp van mensenhanden. Nou ja, een enkele operator is er nu nog om vanachter een computerscherm de productielijn te volgen. Maar als hij een probleem heeft, dan komt-ie al weer snel bij Beenen uit om het op te lossen. Service en onderhoud van geautomatiseerde productieprocessen is de groeimarkt voor het Heerenveense bedrijf.
Zuivelfabrieken Vooral in de voedingsindustrie heeft Beenen in de loop der jaren een sterke positie opgebouwd. Van oudsher is Beenen verbonden met de zuivel. De elektrische installaties en later de automatisering in de Friese zuivelfabrieken zijn al een eeuw een kolfje naar de hand van de werknemers van Beenen. De wortels van het bedrijf liggen in Gorredijk, waar Johannes Beenen in
k zonder mensen
de nieuwe zuivelfabriek van Fonterra in Heerenveen
1920 de basis legde voor wat nu een industrieel automatiseringsbedrijf is. Sinds 2007 zit het bedrijf op een in het oog springende plek bij het klaverblad van Heerenveen. Daar hebben ze een uitstekend uitzicht op de economische bewegingen in Friesland.
Drie man voor productie Het werk komt nu naar ze toe. Op steenworp afstand zelfs. In de nieuwe zuivelfabriek van Fonterra bijvoorbeeld waar de verwerking van dagelijks 2 miljoen liter wei tot hoogwaardige zuivelingrediënten gebeurt met de technologie van Beenen. Het was een monsterklus van zo’n €8 miljoen, goed voor 28 manjaren werk. Normaal trekken ze bij Beenen twee jaar uit voor zo’n opdracht. Zo veel tijd gunde Fonterra niet. In negen maanden is de klus gefikst. Het was stressen, maar eind 2014 kon de fabriek draaien. “Op de piek hadden we honderd mensen extra ingezet om het klaar te krijgen. Het was een prachtklus met een mooi resultaat. Bijzonder vind ik dat alle partijen op tijd waren.
Er hoeft er maar eentje een probleem te hebben en het loopt mis.'' Bij de nieuwe zuivelfabriek van Fonterra in Heerenveen heeft Beenen alles uit de kast gehaald om processen zoveel mogelijk te automatiseren. Nu zijn het drie mensen die in de fabriek van 10.000 vierkante meter de feitelijke productie onder hun hoede hebben. De werkgelegenheid is groter, omdat er in vijf ploegen wordt gewerkt, de hele week rond, dag en nacht. “Zo’n productieproces kan met nog minder mensen’’, zegt Van Dalen nu al. Tegelijk constateert hij dat Nederland een van de koplopers is als het gaat om automatisering van productieprocessen. “Een voorbeeld: in een land als China zijn nog heel veel handen nodig in fabrieken. In de Verenigde Staten is de graad van automatiseren een stuk lager dan in ons land. Net als in veel andere Europese landen hechten ze aan de factor arbeid.’’
25
juli 2015
Het heeft toch te maken met de volksaard, denkt Van Dalen. “Het is de eagerness om het net iets beter of slimmer te doen. Wij verleggen steeds weer grenzen. Altijd op zoek naar nieuwe wegen, naar nieuwe technologie. Zo is het door de eeuwen heen steeds geweest.''
Ausnutria Hypocra Bij Beenen zijn de techneuten volop bezig met eenzelfde soort kunststukje voor de in aanbouw zijnde fabriek van buurman Ausnutria Hypocra. In het voorjaar 2016 moet dit klaar zijn. Ook hier gaat het om het uitdenken van besturingsmethoden zonder dat er veel handen aan te pas hoeven te komen. En net als bij Fonterra hoopt Beenen ook hier service en onderhoud van de besturingssytemen te mogen uitvoeren. “We zitten om de hoek.’' Ausnutra Hypocra komt nog weer een stap dichterbij de fabriek zonder mensen. In het reusachtige pakhuis is bijvoorbeeld plaats voor 18.000 pallets met producten. Alle verplaatsingen worden straks door robots en compu-
Zuivel werkt
Omdat geen pensioen gelijk is‌
Omdat geen pensioen gelijk is, adviseren wij op maat Breedpad 21, 8442 AA Heerenveen | Postbus 116, 8440 AC Heerenveen T (0513) 61 44 44 | F (0513) 62 37 42 | E info@kuiperverzekeringen.nl | I www.kuiperverzekeringen.nl
Beenen aan de beurs via moeder Batenburg Beenen is onderdeel van het aan de Amsterdamse effectenbeurs genoteerde Batenburg, een in Rotterdam gevestigd conglomeraat van technische bedrijven. Beenen opereert zelfstandig, heeft tweehonderd mensen in dienst van wie honderddertig in Heerenveen, zeventig in Zwolle en twee in de pas nieuwe vestiging in Nijkerk. Voor Beenen was 2014 een topjaar met een recordomzet van €29 miljoen. Alleen Fonterra was al goed voor €8 miljoen. Een verbreken van het record zal het in 2015 niet worden, verwacht directeur Alex van Dalen. Zijn voorspelling is €26 miljoen. Het moederconcern Batenburg noteerde in 2014 een omzet van €141 miljoen en in totaal 850 medewerkers.
Beenen in Heerenveen bedenkt innovatieve oplossingen voor automatisering
ters verricht. Er zal geen sterveling te zien zijn. Het voordeel is evident. Kort door de bocht wordt er veel bespaard op arbeidskosten en is er de kleinste kans op verstoring waardoor er heel efficiënt gewerkt kan worden. Maar het is meer, juist in de voedingsindustrie, zeker in zuivelfabrieken die babyvoeding maken. De eisen aan hygiëne zijn hoog. Elke mensenhand kan een bron van verstoring zijn.
Binnenlandse markt Beenen moet het hebben van de binnenlandse markt, voor de helft van de voedingsindustrie. Friesland Campina, Douwe Egberts en Smilfood horen tot de opdrachtgevers. Belangrijk is voorts water, onder andere Vitens en Wetterskip Fryslân. En dan is er nog
27
juli 2015
een deel machinebouw. De automatisering van de productie van eierdoosjes uit karton in de fabriek van Huhtamaki in Franeker is zo succesvol dat Beenen het ook voor andere fabrieken van Huhtamaki mag doen. De kartonproducent Huhtamaki helpt zo Beenen op weg in het buitenland. Maar Beenen wil met name in de voedingssector ook in andere landen aan de slag. Van Dalen is net terug uit Groot Brittannië om te kijken of Beenen daar de kennis en expertise aan de man kan brengen. Er komen nog meer robots, ook de Britten zullen het moeten aanvaarden. “Investeren in technologie is de enige manier om economische productie in eigen land te houden.'' n Tekst: Bert de Jong
NÚ IN ONZE SHOWROOM KARL vanaf
€ 10.595 € 235 /MND ALL-IN Private Lease vanaf
De nieuwe KARL
5 deuren, 5 zitplaatsen.
Hij is er! De nieuwe KARL. Standaard met 5 deuren en 5 volwaardige zitplaatsen. Met tal van zaken die je niet verwacht in deze prijsklasse. Zoals cruise control, elektrische ramen en buitenspiegels en Hill Start Assist, waarmee de hellingproef voorgoed verleden tijd is… alles van Duitse kwaliteit!
DRACHTEN De Knobben 25 • 9202 XH • Drachten • (0512) 51 44 55 HEERENVEEN Kattebos 162 • 8446 DB • Heerenveen • (0513) 62 21 00 Gemiddeld brandstofverbruik en CO2-uitstoot: liter/100 km 4,3; km/liter 23,3; CO2 gr/km 99.
W W W. S I TO N . N L
Vanafprijs incl. btw/bpm. Exclusief kosten rijklaar maken en overheidskosten. Private Lease van Opel is inclusief afleverkosten, maandelijkse afschrijving, wegenbelasting, regulier onderhoud, reparatie, banden, all risk verzekering met laag eigen risico (€ 150), rechtsbijstandverzekering, inzittendenverzekering, schadeherstel, internationale hulpverlening. Kijk voor de actie- en verkoopvoorwaarden op opel.nl. Wijzigingen voorbehouden.
Autonieuws
Renault ESPACE asymmetrische C-vorm. De lichtbundel is ongeveer 20 procent krachtiger dan die van een halogeenlamp en nadert de lichtintensiteit van daglicht. Voor de nieuwe Espace hanteerde Renault een nieuwe benadering van het modulaire interieur. De nappaleder beklede stoelen met hoge rugleuning en extra brede hoofdsteunen zijn op tien manieren verstelbaar en zorgen voor de ideale zitpositie. Zaken als adaptieve cruise control en dynamische dempers zijn ook niet vergeten.
D
e nieuwe Renault ESPACE is robuust dankzij zijn brede schouders, royale lengte en hoge taillelijn. Met de geprononceerde
wielkasten en grote grille oogt hij extra krachtig en dominant. Ook is hij de eerste van zijn merk met de nieuwe LED-dagrijverlichting in een
Daarnaast heeft de grote Renault vierwielbesturing wat met dit formaat auto extra handig is in het drukke verkeer. Behalve een eco-stand en een manual stand, zijn de opties: sport, neutraal en comfortabel. De stand ‘comfort’ geeft u het gevoel alsof u reist met een vliegend tapijt. n
een Opel. De kenmerkende grille met daarin prominent het logo met de vleugels keert opnieuw in dit model terug. Het uiterlijk is sportief door de drie scherpe lijnen die de auto van een krachtige uitstraling voorzien. Bovendien heeft u een bijzondere mogelijkheid op het gebied van connectiviteit en infotainment. Zo kent de
Karl het innovatieve IntelliLink systeem en bent u altijd en overal connected. Het systeem zorgt ervoor dat u vrijwel alle mobiele apparatuur kunt aansluiten via USB of Bluetooth. Niet alleen om te bellen, maar ook om muziek te beluisteren of foto's en video's te bekijken middels een ingebouwd scherm op het dashboard. n
Opel KARL D
e nieuwe Opel KARL is de perfecte stadsauto met zijn compacte design. De KARL is op alle vlakken vernieuwend en beschikt over alles dat u nodig heeft, inclusief 5 deuren, standaard 5 volwaardige zitplaatsen, uitstekende comfort- en rijeigenschappen, samen met de nieuwste veiligheids- en comfortvoorzieningen. Met de City Mode Driving Button kunt u door middel van één druk op de knop extra licht sturen. Hierdoor wordt parkeren en manoeuvreren door het stadsverkeer nog gemakkelijker. Het exterieur is onmiskenbaar dat van
29
juli 2015
29 Kom genieten op Terschelling of Vlieland! Een compleet dagje weg is zo geregeld bij Rederij Doeksen. Boek een zomerdagarrangement: • Bootretour • Comfortabele huurfiets of busdagkaart • Attentie van de VVV • 10% korting op de horeca aan boord Boek via www.rederij-doeksen.nl of bel 088 - 9000 888 (lokaal tarief)
m r. D i n e k e d e H a a n -W i j m a
Wetsvoorstel: uitsluiting partneralimentatie straks mogelijk in huwelijkse voorwaarden? V OLGENS
HET
C ENTRAAL B UREAU
VOOR DE
ÉÉN OP DE DRIE STELLEN UIT ELKAAR .
B IJ
S TATISTIEK
GAAT
HET MAKEN VAN
AFSPRAKEN OVER DE VERDELING VAN DE HUWELIJKSGEMEEN SCHAP EN DE PARTNERALIMENTATIE IS DE ROMANTIEK VAN WELEER VAAK
" VER "
TE ZOEKEN .
E
en aantal Tweede Kamerleden heeft op 19 juni jongstleden een initiatiefwetsvoorstel ingediend om de huidige regeling over partneralimentatie te wijzigen. Volgens het wetsvoorstel dient de grondslag voor het betalen van partneralimentatie niet langer te zijn: de lotsverbondenheid door het huwelijk, maar "compensatie voor verlies aan verdiencapaciteit". De achterliggende gedachte van partneralimentatie is immers mede, dat financiële compensatie wordt gegeven voor de tijd dat één van de echtgenoten niet of minder aandacht aan de carrière heeft besteed. De betreffende Kamerleden achten het niet redelijk dat - volgens de huidige wettelijke regeling - het welstandsniveau tijdens het huwelijk ook recht geeft op datzelfde welstandsniveau bij het einde van het huwelijk. Ook wordt voorgesteld om de duur van de alimentatietermijn te verkorten naar een maximum van 5 jaar in plaats van 12 jaar zoals nu het geval is. Waar in deze tekst “huwelijk” staat kan overigens ook “geregistreerd partnerschap” worden gelezen.
Een ander belangrijk onderdeel van het wetsvoorstel betreft de mogelijkheid van de (aanstaande) echtgenoten om via hun huwelijkse voorwaarden af te wijken van de regeling van partneralimentatie. Voor advocaten, scheidingsmediators en notarissen ligt hier een adviserende rol. Zij adviseren de echtgenoten niet alleen bij de aan-
vang van het huwelijk, maar ook ten aanzien van wat wenselijk is bij bepaalde ontwikkelingen of beslissingen tijdens het huwelijk en bij het einde ervan. Zo kan worden meegenomen wat de gevolgen zijn van een aanspraak op partneralimentatie als de ene echtgenoot in goed overleg besluit minder te gaan werken om de andere echtgenoot, bijvoorbeeld een ondernemer, in staat te stellen een succes van zijn of haar onderneming te maken. Het is op dit moment op grond van de geldende jurisprudentie nog niet mogelijk om bij huwelijkse voorwaarden af te spreken dat na een scheiding geen verplichting ontstaat tot het betalen van partneralimentatie; ook wel bekend als “nihilbeding”. Als het wetsvoorstel er door komt dan zal dit dus wel mogelijk zijn. De notaris heeft een bijzondere zorgplicht bij het adviseren van de (aanstaande) echtgenoten over wat zij in de huwelijkse voorwaarden opnemen. Een keuze aan het begin van het huwelijk betekent niet dat tijdens de relatie geen behoefte aan wijziging daarvan kan ontstaan. Voor een deel kan hierop worden geanticipeerd in de huwelijkse voorwaarden (zoals het krijgen van kinderen en het meer of minder werken) en voor een deel zal dit moeten leiden tot aanpassing van de voorwaarden tijdens de relatie. Het wetsvoorstel biedt de mogelijkheid om al bij het aangaan van de voorwaarden vast te leggen of en zo ja tot welk
31
juli 2015
bedrag na de echtscheiding de ene echtgenoot tegenover de andere echtgenoot tot een uitkering tot diens levensonderhoud zal zijn gehouden. Het wetsvoorstel heeft alleen betrekking op de situatie van gehuwden of geregistreerd partners die uit elkaar gaan en afspraken willen maken over partneralimentatie. Woont u met elkaar samen en gaat u uit elkaar dan heeft u slechts recht op partneralimentatie voor zover u daarover afspraken heeft gemaakt in uw (notariële) samenlevingscontract. Het vastleggen van afspraken met betrekking tot partneralimentatie is slechts een beperkt onderdeel van het zogenaamde relatievermogensrecht. Het is altijd goed om uw bestaande regelingen zoals huwelijkse voorwaarden, partnerschapsvoorwaarden, samenlevingscontract, testamenten en/of levenstestamenten te laten screenen. Heeft u naar aanleiding van dit artikel nog vragen? Neem dan gerust contact op met mij of één van mijn notariële collega’s bij Groenewegen Advocaten & Notarissen. n
mr. Dineke de Haan-Wijma is als kandidaat-notaris verbonden aan Groenewegen Notarissen.
Productenvisie
Titel
Pillow Tie I
n Japan is slapen op het kantoor een teken van hard werken en dus erg respectabel. Hier in Nederland word je al snel als lui bestempeld als je op het werk gaat slapen. Ben je vaak moe van het harde werken? Dan is voor jou de ‘Pillow Tie’ een oplossing. Dit is een stropdas die, mede door een opblaaskussentje, gebruikt kan worden als object om heerlijk op te slapen. Het is onopvallend, eenvoudig en kan snel worden opgeborgen. n www.bestel.nl
USB massagebal Kramp in je vingers? Een stijve nek? Voor velen zijn dit herkenbare problemen op de werkvloer. Met deze gadget kan een groot deel van de lichamelijke klachten worden aangepakt. De massagebal is voorzien van een motortje dat 3600 vibraties per minuut maakt. De therapeutische gadget wordt geleverd met een extra lange USB-kabel. Het maakt de spieren weer los en maakt je klaar voor een nieuwe werksessie. n www.ultragadgets.nl
Like & Dislike stamp I
n een wereld waarin sociale media een steeds grotere rol speelt, is deze gadget bijna onmisbaar geworden. Met deze stempel kun je feedback geven op bijvoorbeeld een sollicitatiebrief of een werkdossier. Dit is een leuke gadget voor op het kantoor. Met de Like & Dislike stempel kun je op een moderne manier een mening over iets geven. n www.megagadgets.nl
32
juli 2015
USB Cupwarmer E
en lange werkdag en ook nog eens koude koffie of thee? Na urenlang gewerkt te hebben, kunnen dit soort kleine irritaties net de druppel zijn die de emmer doen overlopen. Wanhoop niet, want voor elk probleem is een oplossing. Deze gadget is een warmhoudplaat die je aansluit op de computer of laptop. Door de stroom die via de USB kabel gaat, wordt deze plaat warm en heb je nooit meer een koude kop koffie of thee. n www.megagadgets.nl
Drumstok Pen Ben je een echte drumliefhebber? En vind je het leuk om je collega’s te irriteren? Dan is dit een gadget die je niet mag missen. De Drumstok Pen is van de buitenkant gemaakt van hout. Zo kun je tijdens het schrijven een korte drumsessie inlassen om vervolgens weer vol motivatie je werk af te maken. n www.bestel.nl
Celluon Epic Laser Toetsenbord F
uturistisch, hip en hygiĂŤnisch. Dit is een compact apparaatje dat een toetsenbord projecteert op bijna alle soorten oppervlakten. Zo heb je bijvoorbeeld nooit meer broodkruimels tussen de toetsen. Het Laser Toetsenbord kun je eenvoudig opbergen en heeft als extra toevoeging om als muis te fungeren. Een sciencefiction apparaatje dat anno 2015 realiteit is geworden. Elke collega zal met verbazing en jaloezie kijken naar jouw hippe manier van werken. n www.ergowerken.nl
33
juli 2015
Geert Schaaij
Hoe beleggen de rijke n en waar maken ze zich z o G ROTE
BELEGGERS ZIJN VOORZICHTIG BEGONNEN AAN
P
articuliere beleggers volgen vaak met grote interesse het gedrag van de grote(re) jongens in de markt. Het betreft dan meer miljonairs, die vaak over een grote aandelenportefeuille beschikken.Ook ik kan het niet nalaten bij de buren te kijken wat ze wel of niet doen met hun beleggingen. Niet ten onrechte denken veel mensen dat deze miljonairs hun fortuin zo niet verdiend dan toch wel vergroot hebben door succesvolle transacties op de beurs. Maar zijn die miljonairs op de huidige koersniveaus nog wel op de beurs aanwezig? Twee andere veel gestelde vragen zijn hoe de rijken momenteel beleggen en waar ze zich zorgen over maken. In de Verenigde Staten onderzocht Spectrem Group het beleggingsgedrag van een grote groep beleggers met een kapitaal van $ 5 tot 24,9 miljoen. Niet de superrijken dus, maar wel degenen die zich zonder blikken of blozen miljonair mogen noemen. Uit dat onderzoek bleek dat ook deze grotere beleggers het zaakje niet helemaal meer vertrouwen. Ze zijn in 2015 een stuk voorzichtiger geworden, dit in het besef dat zowel op de beurzen als op de obligatiemarkten de koersen al fors zijn gestegen.
Hoe bouwt iemand een fortuin op zonder het vooruitzicht een grote erfenis tegemoet te kunnen zien? Volgens Spectrem Group is verstandig beleggen één van de manieren waarop een fortuin kan worden opgebouwd, meestal in combinatie met hard werken en/of een goed diploma. Het is de miljonairs uiteraard niet ontgaan dat de koersen op de aandelenen obligatiemarkten in de afgelopen jaren sterk zijn gestegen, onder andere als gevolg van de enorme hoeveelheid geld die de centrale banken in het financieel systeem hebben gepompt. Vooral de Amerikaanse centrale bank heeft de geldkraan helemaal opengedraaid en heel wat van dat geld is naar de beurs gevloeid. Het gevolg van deze massale geldinjectie in de beurs is dat de waarderingen in zowat alle segmenten van de markt fors zijn opgelopen.
2015
ste geval mogen we denken aan obligaties of aan obligatiefondsen. Het volgende overzicht geeft de diverse beleggingscategorieën weer. beleggingscategorie
% van de ondervraagden
Internationale beleggingen (van
35%
eender welk type): Exchange-traded funds (ETF’s):
31%
Certificates of deposit (CD’s of
19%
vastrentende spaarrekeningen): Investment real estate
15%
(vastgoed): Andere beleggingen zoals
14%
hedge funds, private equity en real estate investment trusts (REIT’s of beursgenoteerde vastgoedfondsen): Edele metalen zoals goud
10%
en aanverwante producten (goudmijnaandelen, zilver, juwelen):
De grotere beleggers zijn dan ook voorzichtig aan 2015 begonnen. De voorkeur van de ondervraagden ging niettemin in 59% van de gevallen nog steeds uit naar aandelen en/of naar beleggingsfondsen die in aandelen beleggen. Volgens het onderzoek dat is uitgevoerd door Spectrem Group heeft echter ruim de helft van de grote beleggers (51% om precies te zijn) tevens meer geld op spaarrekeningen geplaatst. 44% zei van plan te zijn om te investeren in geldmarktfondsen en 39% kiest voor andere vastrentende producten. In het laat-
34
juli 2015
Obligaties die bescherming
8%
bieden tegen inflatie (TIP’s): Amerikaanse staatsobligaties:
8%
Terrorisme blijft een aandachtspunt Miljonairs maken zich op de eerste plaats zorgen over de globale politieke instabiliteit en de toegenomen dreiging van terroristische aanslagen. De dodelijke aanslag in Parijs op de redactie van het satirische magazine Charlie Hebdo heeft het gevoel van onveiligheid alleen nog maar doen
e n tegenwoordig z orgen over? toenemen. Berichten over de daden van terroristische organisaties als IS en Boko Haram hebben in ieder geval de interesse voor buitenlandse beleggingen gevoelig doen afnemen. Het onderzoek van Spectrem Group wees uit dat maar liefst 44% van de Amerikaanse miljonairs geen enkele interesse heeft om buiten de Verenigde Staten te beleggen.
Europa doet het beter Wie toch de stap naar het buitenland zet, kijkt op de eerste plaats naar Europa. 26% van de ondervraagden zei kansen te zien weggelegd op de Europese financiĂŤle markten. Dat percentage is sinds 2011 verdubbeld, want toen durfde slechts 13% het aan om de stap richting Europa te zetten. Ongetwijfeld heeft meegespeeld dat de berichtgeving over ons continent een stuk positiever is geworden. Economisch gaat het aan deze zijde van de Atlantische Oceaan weer wat beter, hoewel de problemen in Griekenland en andere Zuid-Europese landen toch hun schaduw blijven afwerpen. Amerikaanse beleggers zijn voor hun jacht op zoek naar koopjes toch naar Europa getrokken, wat ook weer te maken heeft met de forse waarderingen in hun thuisland.
Baby Boomers kijken naar China Opvallend is de interesse van vooral de Baby Boomers voor China. De Chinese beurs heeft in de eerste zes maanden van 2015 geboomd, hoewel
de Chinese economie een toontje lager is gaan zingen. Blijkbaar hebben de Baby Boomers er toch het volste vertrouwen in dat de regering in Beijing erin zal slagen om het tij te doen keren. Jongere miljonairs, in het onderzoek van Spectrem Group de categorie onder 42 jaar, hebben dan weer meer interesse in Japan. De interesse voor andere groeilanden als BraziliĂŤ en India is een stuk kleiner, terwijl de meeste Amerikaanse miljonairs Rusland blijven mijden als de pest. Maar 3% van de deelnemers aan het onderzoek verklaarde plannen te hebben om in dat land te beleggen.
Duidelijke voorkeur voor technologie Wat sectoren betreft gaat de voorkeur van de rijke Amerikanen duidelijk uit naar de technologiesector. Voor het vijfde jaar op rij kreeg deze sector de meeste stemmen achter zijn naam. 59% van de miljonairs wil investeren in technologieaandelen, waar dat vorig jaar nog maar 50% was. De interesse voor aandelen uit de sectoren gezondheid en farma stijgt eveneens. 53% van de ondervraagde miljonairs wil investeren in aandelen die iets met gezondheid te maken hebben, tegenover slechts 51% vorig jaar. Nog opvallender is de toegenomen interesse voor de farmasector. 59% gelooft dat de aandelen van farmabedrijven het goed zullen doen op de beurs van Wall Street, waar dat vorig jaar nog maar 41% was. n
35
juli 2015
Geert Schaaij Eindredacteur Beursgenoten.nl Kijk op www.beursgenoten.nl naar mijn posities hier besproken.
Zakennieuws
Titel
Veel hoge salarissen in de zorg I n de zorg wordt flink bezuinigd en toch verdienen veel directeuren in zorginstellingen nog steeds vele tonnen. Uit een onderzoek van vakbond FNV blijken 152 directeuren van ouderenzorginstellingen meer dan de Balkenendenorm te verdienen. De nummer ĂŠĂŠn van deze lijst is Wander Blaauw van
Zorgpartners Friesland. Hij had het afgelopen jaar een inkomen van bijna 4 ton. Naast de riante salarissen hebben de directeuren ook ontslagvergoedingen die kunnen oplopen tot drie ton. Tienduizenden medewerkers hebben de afgelopen jaren hun baan verloren vanwege forse bezuinigingen. n
FrieslandCampina houdt rekening met Grieks faillissement F rieslandCampina heeft de salarissen van zijn werknemers door de onzekerheid in Griekenland vervroegd uitbetaald. Daarnaast zorgt het bedrijf voor grotere voorraden in het kritieke land. Het zuivelbedrijf is prominent aanwezig in Griekenland met NoyNoy. Onder die merknaam verkoopt het bedrijf zuivelpro-
W
ducten. Dat varieert van kant en klare melk en merkkaas, tot yoghurt, kindervoeding en kookroom. Een faillissement van het land heeft voor het bedrijf grote gevolgen. FrieslandCampina is met enkele honderden miljoenen euro’s omzet en 450 werknemers het grootste zuivelbedrijf in Griekenland. n
Ondernemers herstarten Aquaverium
atersportondernemingen Wels Watersport uit Grou en Jachtbemiddeling Sneekerhof hebben de dagelijkse organisatie van watersportgebouw Aquaverium in Grou overgenomen. De bedrijven willen een nieuwe start maken en heb-
ben allerlei storende factoren weggewerkt. Binnenkort beginnen ze met het produceren van bijzondere varende vakantiehuisjes en weekendkruisers onder de naam van het Aquaverium. De eveneens in het Aquaverium gevestigde zeil- en tentenmaker Frisian Sails wordt daarbij betrokken. Dit bedrijf wordt ook actief in het personaliseren van boten en bootinterieurs. De doe-het-zelver kan in het gebouw aan het eigen schip
36
juli 2015
werken of uiteenlopende werkzaamheden laten doen door in het pand gevestigde vakmensen. Daarvoor komen er faciliteiten. Binnen is ruimte voor (winter-)berging van boten, campers en caravans. Volgens de ondernemers tegen scherpe prijzen. Tevens wil men ruimtes voor beurzen, productpresentaties, vergaderingen en zakelijke ontmoetingen aanbieden. Ook kunnen kunstenaars en fotografen er exposeren. n
Wetterskip Fryslân meest digitaal volwassen W etterskip Fryslân mag zich het meest digitaal volwassen waterschap van ons land noemen. Zij slagen er het beste in om contact met burgers en ondernemers via digitale kanalen af te handelen. Dit blijkt uit een onderzoek uitgevoerd in opdracht van de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Economische Zaken. Digitalisering wordt steeds belangrijker. Door processen en klantcontacten
te digitaliseren kunnen organisaties de kwaliteit en snelheid van hun diensten verbeteren en cliënten in staat stellen om acties te ondernemen op een tijdstip dat hun goed uitkomt. Dit geldt voor de private sector, bedrijven zoals retailers, telecombedrijven en banken, maar ook voor de publieke sector. Zo heeft het kabinet de doelstelling gesteld dat burgers en bedrijven vanaf 2017 al hun belangrijkste zaken met de Rijksoverheid en mede-
overheden digitaal moeten kunnen afhandelen. Wetterskip Fryslân vernieuwde vorig jaar zijn website. Belangrijk doel was het verbeteren van de digitale dienstverlening. De site is ingericht volgens het toptaken-model. Daarbij is vooraf nauwkeurig onderzocht waarvoor burgers naar de website komen en hoe zij online zaken afhandelen. Deze onderwerpen zijn het meest prominent op de site te vinden. n
Autobedrijf Kooiker kiest voor duurzame mobiliteit en energie A
utobedrijf Kooiker kiest voor duurzame mobiliteit en energie vanwege een dalende verkoop. ‘De wereld verandert en ook ons bedrijf moet met de tijd mee gaan. Daarom zijn wij een heel andere weg ingeslagen: de weg van duurzame mobiliteit’, aldus directeur Lútzen Melein. Met de nieuwe vestiging van ‘Mango Mobility’ wil de voormalig
autoverkoper mensen bedienen met milieubewuste elektrische vervoermiddelen. Mango biedt fietsen, scootmobielen, steps, citycars, brommobielen en inmiddels zelfs elektrische TukTuk’s aan. Het vernieuwde bedrijf uit Grou verkoopt ook alles wat nodig is voor de opwekking van duurzame energie. Zo kan men hier terecht voor totaalpakketten met zonnepanelen, zonnewarmte en zonneboilersystemen. n
Ameland-project in volle gang door aannemerscombinatie D e aannemerscombinatie Van den HerikSliedrecht en Jansma Drachten BV is gestart met een historisch groot dijkenproject. De aannemers moeten Ameland voor de komende 50 jaar weerbaar maken tegen hoogwater. Afgelopen jaar wisten ze de reuzenklus van Wetterskip Fryslân binnen te slepen. De
37
juli 2015
werkzaamheden gaan bijna over de gehele lengte van de Waddenzeedijk plaatsvinden, in totaal 16,5 kilometer. Het Ameland-project kost 77 miljoen en is een onderdeel van het landelijke ‘Hoogwaterbeschermingsprogramma’. Een samenwerkingsverband waarmee op verschillende plaatsen in Nederland de waterkeringen worden versterkt. n
Culturele tips
Deep Purple by Purpendicular Deep Purple is een van de meest succesvolle bands aller tijden. De klassiekers ‘Highway Star’, ‘Black Night’, ‘Smoke On The Water’ en ‘Burn’ zullen u dan ook niet onbekend in de oren klinken. Purpendicalar is een zorgvuldig gekozen internationale samenstelling van professionele muzikanten. De groep weet het oude geluid weer nieuw leven in te blazen. Met vele aanbevelingen van de echte Deep Purple leden, diverse magazines en fans blijken zij de beste tribute band ter wereld te zijn.
Waar: Theater Sneek Wanneer: 12 september 2015 Aanvang: 21.00 uur Prijs: € 10,00 Meer informatie: www.theatersneek.nl
Meesterviolist Razvan Stoica
De jonge Roemeense Razvan Stoica komt uit een traditioneel muzikaal gezin. Van jongs af aan leerde hij viool spelen en ontwikkelde een uitzonderlijke talent. Het talent bleef door de wereld niet onopgemerkt. Zo sleepte hij vele internationale prijzen in de wacht en zorgt hij keer op keer voor een volle zaal. Stoica trad met zijn kamerorkest Kamerata Stradivarius onder andere op in Berlijn, Wenen, Leipzig en het Concertgebouw in Amsterdam. Nu krijgt Leeuwarden de eer om hem te mogen ontvangen. Laat u verassen door zijn warmbloedige passie, afkomstig van een originele Stradivarius viool uit 1729.
Waar: Harmonie, Leeuwarden Wanneer: 19 september 2015 Aanvang: 20.30 uur Prijs: € 22,50 Meer informatie: www.harmonie.nl
In Bocca al Lupo
Een groep jonge musici en operazangers- en zangeressen trekken met elkaar op. Het jongeren-muziekproject draagt de naam ‘In Bocca al Lupo’ wat ‘in de muil van de wolf’ betekent. Een veelgehoorde uitspraak in Italië als je bijvoorbeeld een artiest succes wenst, voordat hij of zij het podium op moet. Een wolf staat bekend om zaaien van paniek en toe te slaan op onverwachte momenten. Dit is ook wat de Italiaanse barokmuziek kenmerkt. Een verassende voorstelling met een grote variatie aan muziek.
Waar: Posthuis Theater, Sneek Wanneer: 5 september 2015 Aanvang: 20.15 uur Kosten: € 16,25 Meer informatie: www.posthuistheater.nl
Freeze Festival
Het Freeze Festival is al bijna twintig jaar de graadmeter van de Friese popcultuur. Dit jaar wordt de stadsschouwburg opnieuw omgetoverd tot een groot popfestival. Het festival trekt een breed scala aan bijzondere artiesten uit het binnen- en buitenland zoals Blaudzun, Abdomen, Dooxs, Hundreds en Rondé. Van metal tot pop, van folk tot hiphop: je komt het hier allemaal tegen. Naast de vele muziekacts zullen ook cross-over projecten aanwezig zijn met andere kunstvormen als film, fotografie en theater. Het evenement is inmiddels uitgegroeid tot een volwassenen festival en fungeert als trefpunt voor jong talent uit heel Friesland.
Waar: Harmonie, Leeuwarden Wanneer: 26 september 2015 Aanvang: 19.30 uur Kosten: € 23,00 Meer informatie: www.harmonie.nl
38
juli 2015
Hoe Dan Ook
De Nederlandse cabaretier Jandino Asporaat, ook bekend van het kijkcijferkanon ‘De Dino Show’, maakt opnieuw een theatershow. Het avondvullende theaterprogramma ‘Hoe Dan Ook’ was vorig jaar een ware publiekstrekker. Of het nu om showbizz, televisie of cabaret gaat, hij is op alle vlakken even succesvol te noemen. Deze zaterdag gaat hij opnieuw vol enthousiasme en met aanstekende humor als munitie, een show vullen. Hij is scherp, energiek, eigenzinnig en een tikkeltje brutaal. U gaat dus Hoe Dan Ook genieten!
Waar: Sense, Dokkum Wanneer: 12 september 2015 Aanvang: 20.15 uur Prijs: € 23,50 Meer informatie: www.sensedokkum.nl
Concert met de Jostiband
Grootkoor Friesland geeft tijdens deze avond een bijzonder concert met de Jostiband. De Jostiband is de grootste muziekformatie van verstandelijk gehandicapten ter wereld en telt ruim 200 orkestleden. Per concert treden per keer 50 leden op. Pianist Rob van Dijk en organist Martin Mans begeleiden de Grootkoren tijdens hun optreden.
Waar: Schouwburg De Lawei, Drachten Wanneer: 5 september 2015 Aanvang: 20.00 uur Prijs: € 20,00 Meer informatie: www.lawei.nl
Ten Years After
De Britse bluesrockband ‘Ten Years After’ dankt zijn wereldwijde bekendheid aan een optreden tijdens het Amerikaanse muziekfestival Woodstock. Inmiddels bestaat de band al bijna 50 jaar en zijn ze een begrip geworden binnen de blues- en rockwereld. De band scoorde hits met de nummers ‘Love Like a Man’, ‘Going Home’, ‘I’d Love To Change The World’. Kortom, echte klassiekers met het eeuwige leven.
Waar: Theater Sneek Wanneer: 26 september 2015 Aanvang: 21.00 uur Prijs: € 20,00 Meer informatie: www.theatersneek.nl
De Kast 25 jaar
In de jaren 90’ was De Kast een van de meest geliefde popbands van Nederland. Frontman Syb van der Ploeg heeft met zijn band veel hits behaald, waaronder het alom bekende ‘In Nije Dei’, ‘Hart Van Mijn Gevoel’ en ‘Woorden Zonder Woorden’. De band is niet meer weg te denken uit de Friese popcultuur en heeft inmiddels haar 25-jarig jubileum bereikt. Tijdens deze speciale voorstelling keert De Kast als vanouds terug naar het theater in de originele bezetting. De band maakt een afwisseling van bekende nummers. Daarbij laten ze zich inspirerend door bekende artiesten waarmee zij hebben samengewerkt. Denk hierbij aan de bekende Nederlanders Paul de Leeuw, Liesbeth List en Acda en de Munnik.
Waar: Theater De Koornbeurs, Franeker Wanneer: 25 september 2015 Aanvang: 20.15 uur Kosten: € 25,00 Meer informatie: www.theaterdekoornbeurs.nl
39
juli 2015
CommerciĂŤle Club Zuid Friesland
Mededelingen CCZF Activiteitenprogramma
Nieuwe leden Vanaf april 2015
Op dit moment zijn er nog geen activiteiten bekend. Bezoek regelmatig onze website voor actuele informatie over ons activiteitenprogramma of blijf op de hoogte via de social media.
mevr. N. Postma Points en Co Langelo
mevr. G. Haaksma
www.cczf.nl/events/ www.twitter.com/cczfevents www.facebook.com/cczfevents
Haaksma & De Haan Uitvaart Heerenveen
8e pag zakenvisie.indd 1
40
juli 2015
07-12-2012 11:02:58
‘‘Mijn winst is goed juridisch advies’’
Groenewegen Advocaten en Notarissen is gespecialiseerd in het verlenen van juridische diensten aan bedrijven, instellingen en particulieren binnen een groot aantal rechtsgebieden. Korte lijnen en de nauwe samenwerking tussen onze advocaten en notarissen zorgen voor onze kenmerkende
K.R. Poststraat 91
effectieve en dus kostenbesparende werkwijze. Bovendien
8441 EN Heerenveen
verhoogt deze samenwerking de kwaliteit van onze dienst-
Telefoon (0513) 65 55 55
verlening. Of het nu gaat om bemiddeling bij echtscheiding
info@groenewegenadvocaten.nl
of ingewikkelde zakelijke processen. Klanten een voorsprong
www.groenewegenadvocaten.nl
geven: dat is Groenewegen Advocaten en Notarissen.
www.groenewegennotarissen.nl
UW ZAAK IN VERTROUWDE HANDEN
Groenewegen_Adv_A4_ZV_November.indd 1
12-11-12 17:25