Fmt 3 2014 by Van Litsenburg

14|

FMT gezondheidszorg: Vakblad over huisvesting en technologie in de gezondheidszorg

GEZONDHEIDSZORG

Resultaatgericht onderhoud installaties in verpleeghuizen Nieuwbouw Groene Hart Ziekenhuis volledig vanuit de gebruiker gestuurd Thema: medische gassen

De klant als focus

Klinische farmacie Isala, Zwolle

We hebben de kennis, de ideeën, de materialen... CCG Holding bestaat uit een groep gespecialiseerde bedrijven die zich richten op de inrichting en realisatie van hoogwaardige interieurs en geclassificeerde ruimtes en algemene bouw met een focus op de zorg, farma en biotech-markt. Alle bedrijven werken autonoom maar zullen daar waar mogelijk hun gezamenlijke kennis en vaardigheden voor uw project inzetten. Vanaf engineering, via project management en realisatie, tot en met maintenance. Van A/B ruimtes, OK’s of nucleaire hotlabs tot en met medium en low care ruimtes; de volledige inrichting in één hand. De bedrijven stellen zich graag aan u voor:

cleanroomcg.com

gebebouw.nl

rooms-for-care.nl

rfc-products.nl ccgholding.nl

V O O R W O O R D

I N H O U D

Technologie We zeggen en schrijven het regelmatig; in de zorgsector wordt technologie steeds belangrijker. Onderstaand twee voorbeelden van de laatste twee weken die deze bewering weer eens onderstrepen. Onlangs introduceerde professor Maarten Steinbuch van de Technische Universiteit Eindhoven tijdens Health Valley een nieuw type medische robot. Een robot die een fractie kost van de Da Vinci-robot en waarmee volgens betrokkenen in een interview in De Volkskrant, een chirurg met Parkinson nog kan opereren. Voordat deze innovatie op de markt is zullen nog behoorlijk wat jaren duren. Een dergelijke robot laat je nu eenmaal niet zomaar los. Het geeft echter wel aan dat de robotisering flinke stappen maakt. Een ander bericht, eveneens in het kader van Health Valley Event, betrof het stimuleren van innovaties, hetgeen u als lezer van FMT Gezondheidszorg een warm hart zal toedragen. Tijdens het event zijn de eerste twee leningen van het fonds RedMedtech Ventures (RMTV) uitgereikt. Health Valley, netwerkorganisatie op het gebied van Life Sciences & Health is leadpartner en het fonds wordt financieel mogelijk gemaakt door de drie provincies Gelderland, Overijssel en Noord Brabant. De leningen beiden voor een bedrag van meer dan 350.000 euro, werden verstrekt aan Amphera en InnatOss. RMTV is een consortium; partners zijn Radboudumc, Saxion, Health Valley, Oost NV, Isala Klinieken, Rijnstate, The Decision Group, PIVOT Park, TU Eindhoven en Medtech Partners. En om nog even terug te komen op de robots aan de TU in Eindhoven. Deze universiteit heeft al een wereldnaam op het gebied van voetballende robots. De ervaring die hiermee is opgedaan wordt ook gebruikt voor de zorg. De voetballers zijn namelijk na enige aanpassingen inzetbaar als zorgrobots.

Resultaatgericht onderhoud voor installaties in verpleeghuizen.

I N

D E Z E

U I T G A V E

Onderhoud: Resultaatgericht onderhoud voor installaties in verpleeghuizen

Huisvesting: Nieuwbouw Laurentius Ziekenhuis

ICT: Het ziekenhuis als IT-bedrijf

Huisvesting: Nieuwbouw Groene Hart Ziekenhuis volledig vanuit de gebruiker bedacht

Huisvesting: Realisatie nieuwbouw dankzij focus, ervaring en vertrouwen

Special medische gassen: maar liefst 25 paginaâ&#x20AC;&#x2122;s informatie over medische gassen!

Duurzame energie: Met slimme oplossing rendement

ruim verdubbeld

Congres: NVTG-congres 2014 kent veelbelovend programma 52 Kort Nieuws 56 Medische technologie: Robotica in de praktijk

Medische technologie: Top 10 risicoâ&#x20AC;&#x2122;s medische

Cor van Litsenburg Uitgever FMT Gezondheidszorg

technologie 2014

Bedrijvenindex 65

Agenda 70 Advertentie-index 70 VTDV TD

FMT gezondheidszorg

O N D E R H O U D

Resultaatgericht onderhoud voor installaties in verpleeghuizen Resultaatgericht onderhoud aan installaties en gebouwen is voor verpleeghuizen en verzorgingshuizen nog geen gemeengoed. Daarom staken vijf installatiebedrijven en twee organisaties voor ouderenzorg onder leiding van TNO de koppen bij elkaar tijdens een aantal workshops. Met als centrale vraag: hoe slechten we de drempels op de weg naar resultaatgericht onderhoud? Want zowel installateurs als zorgorganisaties onderkennen de voordelen van meerjarige resultaatafspraken.

oor bijvoorbeeld opdrachtnemers als schildersbedrijven en opdrachtgevers als woningcorporaties is resultaatgericht onderhoud al jaren gebruikelijk. De schildersbedrijven maken afspraken met de corporaties over de kwaliteitseisen en bepalen zelf hoe en wanneer ze aan de slag gaan. Dit gaat vanzelfsprekend altijd in goed overleg met de opdrachtgever en bewoners.

Groot voordeel voor de gebouweigenaar is dat hij in principe lange tijd geen omkijken meer heeft naar het onderhoud. Bovendien zijn de kosten en kwaliteit voor een langere periode bekend. En voor het schildersbedrijf betekent het: een echte vaste klant en alle vrijheid om het werk zo slim mogelijk te organiseren.

Door: Jan Beesems

Specificaties binnenklimaat

Eén van de voorwaarden voor resultaatgericht onderhoud is dat de gewenste resultaten duidelijk en meetbaar zijn. Precies dat was in de ouderenzorg een lastig aspect, bleek tijdens het TNO-project. Er was weinig bekend over de gewenste ‘resultaten’ van verlichting, luchtbehandeling, verwarming en koeling. ‘Was’, want tijdens de workshops ontwikkelden de zorgorganisaties, brancheorganisatie ActiZ en de installateurs in samenwerking met TNO een voorbeeldset specificaties. Daarbij gingen ze uit van enkele bestaande richtlijnen, eerdere onderzoeken naar een goed binnenklimaat voor ouderen en eigen inzichten. De ontwikkelde voorbeeldset bestaat onder meer uit waarden voor lichtsterkte, temperatuur, luchtvochtigheid, luchtsnelheid, CO2-gehalte en achtergrondgeluidsniveau. De waarden zijn ook uitgewerkt voor de verschillende soorten ruimten in verpleeg- en verzorgingshuizen. TNO’er Peter Bouma leidde het project. “Het is niet de bedoeling dat zorgorganisaties de specificaties één-opéén overnemen. Welke waarden optimaal zijn, is ook afhankelijk van de situatie en de activiteiten die in een bepaalde ruimte plaatsvinden. Maar het is wel een zeer solide vertrekpunt om de eigen Zuiderpark in Eindhoven; wonen, zorg en welzijn.

FMT Gezondheidszorg

een half jaar voordat je daar samen uit bent. Dat is voor ons een flinke investering. Het boeiende is wel dat we bij resultaatgericht onderhoud al onze kennis en ervaring in kunnen zetten en tot het uiterste kunnen gaan. Want dat doe je als je verantwoordelijk bent voor de resultaten. In het algemeen vind ik de consortiumgedachte in combinatie met een integrale visie op onderhoud erg sterk. Een voorbeeldje. In een consortium dat we samen met aannemer en schilder vormen, werd onlangs besloten om de ramen twee jaar eerder te vervangen. Doordat het geplande schilderwerk daardoor naar achteren schoof, werd er 70.000 euro op steigerkosten bespaard. Dat soort dingen lukt alleen als je echt samen optrekt.” Niet meer risicoloos

Verpleeghuis Dommelhoef in Eindhoven. wensen te formuleren als onderdeel van afspraken over resultaatgericht onderhoud.”

voordeel in vergelijking met de gebruikelijke jaarlijkse aanbestedingen en wisselende installateurs.”

Lange voorbereiding

Grote omschakeling

“Resultaatgericht onderhoud aan installaties en gebouwen organiseer je overigens niet binnen een paar weken” vervolgt Bouma, die binnen TNO gespecialiseerd is in het onderwerp en al diverse trajecten begeleidde. “In de ideale situatie is er een consortium dat de verantwoordelijkheid voor het totale onderhoud van het gebouw op zich neemt. Zo’n consortium kan bijvoorbeeld bestaan uit een installatiebedrijf, een dakdekkersbedrijf en een schildersbedrijf. Het uitwerken van de afspraken tussen het consortium en de opdrachtgever is essentieel en vraagt een lange voorbereidingstijd. Eigenlijk is er ook nog een fase daarvoor: het ontwikkelen van een visie voor het gebouw, bijvoorbeeld rond comfort en duurzaamheid. Als je de afspraken uitgewerkt hebt, moet je ook vastleggen hoe je het nakomen ervan monitort. Vertrouwen en transparantie zijn essentieel in zo’n traject. Tegenover alle tijd en energie die je eenmalig in het opzetten van het resultaatgericht onderhoud moet steken, staan aanzienlijke besparingen voor de opdrachtgever. Als je afspraken maakt voor bijvoorbeeld een periode van 25 jaar, hoef je bijvoorbeeld niet meer elk jaar het werk opnieuw aan te besteden. Heel belangrijk is verder dat je vaste onderhoudspartners je gebouwen en installaties door en door leren kennen en daardoor steeds de meeste effectieve en efficiënte oplossingen kunnen kiezen. Een groot

In weerwil van de duidelijke voordelen blijft het voor zorgorganisaties een grote omschakeling om over te stappen op resultaatgericht onderhoud. Dat herkent ook Patrick Brunn. Als adjunct-directeur van installatiebedrijf Unica Bodegraven nam hij deel aan het TNO-project. “Je merkt dat de markt nog erg moet wennen aan het idee. De grootste drempel is de angst om te veel te betalen voor het onderhoud doordat men het gevoel heeft overgeleverd te zijn aan een vaste partner en dat daardoor prijsconcurrentie wegvalt. Dit weegt nog vaak zwaarder dan het besef dat de onderhoudskosten goedkoper worden met resultaatgericht onderhoud. De angst om te veel te betalen is begrijpelijk, maar niet terecht. Als je een samenwerking voor 25 jaar aangaat, is de intentie om voor elkaar de grootste toegevoegde waarde te bereiken. Echt vaste afspraken maak je meestal voor een jaar of zes. En dan nog kun je altijd tussentijds van elkaar af. Bovendien: een installateur heeft er geen belang bij misbruik te maken van de langetermijnverbintenis. Als installateur heb je er immers een groot belang bij dat het contract straks ook weer verlengd wordt.”

Lange tijd werden de kosten voor onderhoud van zorggebouwen direct gedekt door de overheid. Na de kosten voor klein onderhoud komen vanaf 2012 ook de kosten voor groot onderhoud geleidelijk voor rekening en risico van zorgaanbieders. De vergoeding die zorgaanbieders hier voor ontvangen wordt direct gekoppeld aan de ‘productie’ van een verpleeg- of verzorgingshuis. Nu de ‘total cost’ gedurende de hele levenscyclus van een gebouw voor eigen rekening komen, krijgt het onderwerp ook meer aandacht van bestuurders. Want het gaat om aanzienlijke bedragen. Argos Zorggroep bijvoorbeeld geeft jaarlijks 3,5 miljoen euro aan onderhoud uit, zo’n 3,5% van de omzet. De organisatie besteedt het onderhoud nu nog op de traditionele manier aan, maar overweegt op termijn ook door te groeien naar integraal, resultaatgericht onderhoud. Wilfred Schouten, manager van het facilitair bedrijf bij Argos: “In het verleden deden we heel veel zelf. De afgelopen vijf jaar hebben we onze technische dienst ingekrompen van twaalf naar zes mensen. Het resultaatgericht uitbesteden wordt steeds meer onontkoombaar, eenvoudigweg omdat het niet meer doenlijk is zelf alle technologische kennis bij te houden. Met de opkomst van e-health wordt geavanceerde technologie bovendien steeds belangrijker. Dat moet je op een gegeven moment overlaten aan gespecialiseerde dienstverleners. En dan helpt het enorm als je afspraken kunt maken op basis van resultaten.”

Flinke investering

Unica werkt op dit moment voor één van de gebouwen van Zorgpartners aan de opzet van resultaatgericht onderhoud. Patrick Brunn: “Het kost

n FMT Gezondheidszorg

H U I S V E S T I N G

Nieuwbouw Laurentius Ziekenhuis

Compact is prachtig Door: Wilma Schreiber

Vier jaar geleden maakte het Laurentius Ziekenhuis een ommezwaai in de toen bestaande plannen voor een nieuw ziekenhuis. “De wereld om ons heen was te sterk veranderd. De uitgangspunten voor de businesscase moesten scherper vanwege de financiële crisis. Dus hebben we de nieuwbouw minder klassiek aangepakt: compacter, logistiek effectiever en bedrijfsmatig slimmer”, aldus Jack Thiadens, voorzitter van de RvB.

aar ziekenhuizen voorheen uitsluitend met Bouwcollege en Waarborgfonds te maken hadden, moeten ze nu rekening houden met een hele reeks stakeholders: van zorgverzekeraars, banken, lokale en regionale politiek tot bevolking en patiënten. Ook de financiering is een totaal ander verhaal geworden: een bankenconsortium in plaats van één huisbank, een Waar6

FMT Gezondheidszorg

borgfonds dat nog maar 70 procent in plaats van 100 procent afdekt. Thiadens: “Tot 2008 kon je bouwen op basis van nacalculeerbare rente en afschrijving. Nu ben je als ziekenhuis zelf verantwoordelijk voor de kapitaallasten en moet je deze zien terug te verdienen. En de legitimatie van je bouwplan dient te gebeuren met alle stakeholders, verbinding met de omgeving is iets van

de nieuwe tijd. Daarom praat onder andere een cliëntenpanel mee over de toegankelijkheid van het ziekenhuis, zodat we vanuit de vraag kunnen bouwen.” Ommezwaai

Vier jaar geleden, midden in het planproces, koos de RvB voor een ommezwaai. “De tijd had ons ingehaald en we dachten: beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald. Want te hoge investeringskosten sleep je tientallen jaren achter je aan. Dus stuurden we fors bij: innovatie, goede logistiek en een compact te faseren plan dat bedrijfskundig slim in elkaar zit. In de eindfase is het ziekenhuis ruim 10.000 vierkante meter kleiner dan bij de start”, verklaart Thiadens. “Het oorspronkelijke plan voor nieuwbouw en een parkeergarage was gemaakt bij een omzet van 100 miljoen en leek meer dan 150 miljoen te gaan kosten. Zo’n topzware verhouding moet je niet willen. Nu werken we met 130 miljoen omzet en 101 miljoen kredietfaciliteit, 60 miljoen voor de eerste fase en 35 tot 40 miljoen voor de tweede fase. We bouwen wat voor onze toekomst nodig is, het gebouw is een middel voor onze strategie. We investeren alleen in wat we financieel goed aankunnen.” ‘Down to earth’

Thiadens denkt de eerste van de nieuwe ziekenhuizen te zijn met wat hij ‘de nieuwe manier van bouwen’ noemt. De kracht van het plan is in zijn ogen het ‘down to earth’ karakter. “Geen spectaculaire high lights, maar over de volle breedte goed, robuust en doordacht. We hebben TNO en onze eigen specialisten gevraagd: hoe ontwikkelt de zorgvraag zich, wat heb je over tien jaar nodig? Ons businessmodel rekent met nul procent groei, dat is nu nog uniek. We hebben ook mingroeiscenario’s doorgerekend, rekening houdend met de prognoses van de regio en bijbehorende beelden als vraaguitval, bevolkingskrimp, etc. Die

Impressie van de nieuwe entreehal. reële uitgangspunten zorgen voor vertrouwen bij de banken en het Waarborgfonds. Ook zijn we erin geslaagd een meerjarencontract af te sluiten met zorgverzekeraars, dat geeft financiële stabiliteit in het ziekenhuis en verstevigt onze positie in de regio.” Het huidige Laurentius Ziekenhuis beslaat 53.000 vierkante meter, het nieuwe ziekenhuis 42.000 dankzij een compactere opzet. Uitgangspunten van het nieuwe ziekenhuis zijn een slimme logistiek, het verbinden van gebouwen van verschillende datering en een plek creëren voor een gasthuis van De Zorggroep, een van de ketenpartners. “Ooit dachten we: alles moet nieuw. Omdat de bestaande bouw solide en nog goed te gebruiken is, kiezen we nu bewust voor renovatie van een deel van het bestaande ziekenhuis”, aldus Ger

Betrokken partijen bouw Laurentius Ziekenhuis Architect: Wiegerinck architectuur stedenbouw Projectmanagement en advies (nieuw)bouw: AT Osborne Kleurenpalet: kleurgever Peter Struycken Healing environment: Fiona de Vos, Studio dVO Interieurarchitectuur : Vos Maupertuus, Bart Vos Landschapsarchitectuur: Michael van Gessel Technische installaties: Huygen en Royal Haskoning Constructies: Arcadis Adviseur RvB: Gerrit Afink OK-adviseur: Roberto Traversari, TNO Dutch Centre for Health Assets

Biesmans, manager bedrijfsvoering Facilitair bedrijf en Bouw. Fase 1A is de nieuwbouw van de hotfloor. “De huidige OK is gedateerd. We hebben met TNO een plan gemaakt om te komen tot een innovatief en state of the art OK-concept. Daarin is ook de nieuwe richtlijn voor OK’s meegenomen.” Nieuwe ruggengraat

Frank Pörtzgen, architect en senior partner bij Wiegerinck architectuur stedenbouw, is de bedenker van het logistiek masterplan en het idee om de nieuwe hotfloor dicht tegen de bestaande bouw te schuiven. “Ik zag dat we een binnenstraat konden maken, die kon fungeren als de nieuwe ruggengraat van het ziekenhuis. Een stadsstraatje met verschillende gebouwen van diverse signatuur, variërend van oude gedeelten van het klooster uit de jaren 30 tot panden uit de jaren 60-70 en 80-90. De nieuwbouw van de hotfloor omarmt het geheel en vormt een impuls om het bestaande gebouw te revitaliseren.” Via een openbare aanbesteding zocht het Laurentius Ziekenhuis naar een geïntegreerd bouwconsortium met bouwkundige, werktuigbouwkundige en elektrotechnische expertise. Daarbij werd gekeken naar ervaring met het bouwen van OK’s, IC’s en SEH’s, en naar liquiditeit. Uiteindelijk bleven vier partijen over. “Prijs was belangrijk maar ook het plan van aanpak, eventuele overlast tijdens de bouw en de ideeën rond de leidingenFMT Gezondheidszorg

H U I S V E S T I N G

Ger Biesmans.

Jack Thiadens.

straat tussen het ziekenhuis en de energiecentrale elders op het terrein. Na een zorgvuldige aanbesteding kwamen we uit bij Heijmans”, vertelt Thiadens. “Hun betrokkenheid bij Limburg is voor ons ook belangrijk.” In de tweede fase worden de bestaande gebouwen gerenoveerd. “Dit deel van het bouwproject leent zich goed voor de inhuur van lokale partijen en het werken in meerdere bouwteams, omdat het op te knippen is in kleinere klussen.” Klantvriendelijke logistiek

De hotfloor gaat het hart van het ziekenhuis vormen en omvat OK’s, IC, MC, EHH, Hartbewa-

Laurentius Wiegerinck02.indd 1

FMT Gezondheidszorg

king en SEH. Ook de CSA, centrale keuken en restaurant krijgen een plaats in de nieuwbouw. Een uitdaging in het project is de nieuwbouw over de leidingenstraat heen; de gemetselde tunnel zal continu worden bewaakt. Biesmans: “De SEH is compleet nieuw qua inrichting, de vervanging van de apparatuur loopt gelijk op met het bouwplan. Hetzelfde geldt voor de OK’s. De nog bruikbare technische installaties willen we opwaarderen door de bestaande techniek voor de zware ziekenhuisfuncties zoals OK’s te renoveren en in te zetten voor lichtere ziekenhuisfuncties zoals poliklinieken in het nieuwe ziekenhuis.” Het Laurentius Ziekenhuis krijgt tevens een nieuwe hoofdingang. Een transparante, optimistisch stemmende entree, die volgens Pörtzgen moet uitstralen dat bezoekers welkom zijn. “Dit krijgt een vervolg in de lichte binnenstraat. Er is altijd daglicht, je kunt overal in het ziekenhuis naar buiten kijken. En centraal in de hotfloor bevindt zich een patio.” Waar nodig wordt het daglicht versterkt met kunstlicht. Verder heeft kunstenaar Peter Struycken een specifiek kleurenpalet ontwikkeld, dat de rustige, heldere uitstraling onderstreept. Kenmerkend is verder de klantvrien-

delijke logistiek. Pörtzgen: “Twee keer links of rechts en je bent waar je moet zijn, heel overzichtelijk. Dat is ook het hele bijzondere: het is een dienstbaar gebouw, geen podium voor zichzelf.” De open, frisse uitstraling wordt versterkt door de nieuwe gevels, waar de horizontale ramen met veel metselwerk uit de bestaande bouw in terugkomen. “De oranje steen die is uitgekozen, zorgt dat de zon gaat schijnen, het geheel wordt gelift naar een vrolijker niveau.” In mei gaat de eerste schop de grond in. In het Laurentius Ziekenhuis en bij betrokken partners overheerst het enthousiasme. Thiadens: “Het algemene gevoel is: wat hebben we een leuk project in handen. Compact is prachtig!” n

25-3-2013 11:36:32

Zorg voor vastgoed

Wij ondersteunen ziekenhuizen bij het ontwikkelen van hun vastgoedstrategie, de programmering van huisvesting en het opstellen van programma’s van eisen. Ook het projecten programmamanagement verzorgen wij voor deze instellingen. Dit alles vanuit het samenspel tussen huisvesting en zorgorganisatie. Door onze kennis van het primaire proces van ziekenhuizen komen we tot haalbare én betaalbare oplossingen voor hun vastgoedvraagstuk. Dit doen wij door het maken van gedegen analyses, slimme financiële constructies en

AT Osborne

Utrecht | Brussel | Parijs

door duurzaamheid als verdienmodel in te zetten. We verbinden daarbij alle partijen die belang hebben bij de opgave. AT Osborne lost ruimtelijke vraagstukken op. Onderscheidend is de verbinding tussen plannen en praktijk. U kunt ons inschakelen voor strategische vraagstukken of een second opinion maar ook voor de volledige begeleiding van uw investeringsproject.

diensten, van projecten procesmanagers tot experts op het gebied van techniek, financiën of juridische vraagstukken. Zij zijn snel en op uw maat inzetbaar. De mensen van AT Osborne zijn vindingrijk en daadkrachtig. Met als drive de beste oplossing voor u. Meer weten? Kijk op www.atosborne.nl

AT Osborne is een multidisciplinair bureau met 150 specialisten. Samen leveren zij alle denkbare

Huisvesting & Vastgoed | Infrastructuur, Gebiedsontwikkeling & Milieu

I C T

Big data in de zorg

Het ziekenhuis als IT-bedrijf auteur

Door: Floor Scholten

FMT Gezondheidszorg

In een ziekenhuisomgeving is directe toegang tot de juiste informatie vaak een zaak van levensbelang. Data moet altijd, dag en nacht, beschikbaar en opvraagbaar zijn. Dat geldt zeker voor medische gegevens en vereist een stevige IT-infrastructuur en goed datamanagement. Datacenters, servers en systemen moet aan hoge eisen voldoen om continu誰teit en veiligheid te kunnen garanderen, nu en in de toekomst.

e IT-voorzieningen in zorginstellingen en ziekenhuizen worden steeds uitgebreider en complexer. Dat komt onder meer door de enorme schaalvergroting die in zorgland heeft plaatsgevonden. Hierdoor zijn grote organisaties ontstaan met meerdere locaties, duizenden medewerkers en vele tienduizenden patiënten. Maar dat is niet alles: medische apparatuur die wordt ingezet bij en voor medische zorg en onderzoek, maakt steeds vaker onderdeel uit van zowel de IT-infrastructuur als het applicatielandschap en dus ook van de datahuishouding. De zorg wordt steeds meer gedreven door data waardoor ziekenhuizen behalve zorgverleners ook IT-bedrijven zijn geworden. Big data

De datacenters van ziekenhuizen, evenals servers en datastorage-oplossingen, moeten tegenwoordig meer dan ooit berekend zijn op enorme hoeveelheden data. De digitalisering van de gezondheidszorg heeft een fikse vlucht genomen. Door de invoering van nieuwe zorgsystemen zoals het EPD en beeldverwerkingssystemen zoals PACS, neemt de hoeveelheid digitale medische data exponentieel toe en daarmee ook de behoefte aan opslagruimte. De dataopslagbehoefte van een gemiddeld ziekenhuis is al gauw zo’n 50 TB per jaar en dat is nog maar het begin. Kleinschalige boekhoudpakketjes zijn vervangen door ERP-systemen, nieuwe digitale bestandtypes worden groter en groter (door hogere resoluties van röntgenfoto’s en scans bijvoorbeeld), behandelplannen en medicatiedossiers hebben hun intrede gedaan en er wordt steeds meer informatie uitgewisseld tussen de verschillende partijen in de zorgketen. Datacenterfaciliteiten

Al die veranderingen en ontwikkelingen brengen nieuwe behoeften met zich mee als het gaat om datastorage, servercapaciteit, archivering en back-up. Een belangrijke vraag is of dit - in de toekomst - allemaal nog in eigen huis kan en in eigen beheer. Het exploiteren van datacenterfaciliteiten is immers een complexe en kostbare aangelegenheid, waarbij ook nog eens aan heel veel specifieke regels moet worden voldaan. Denk daarbij aan bewaartermijnen van dossiers, aan de Wet Bescherming Persoonsgegevens (WBP) en aan de procedures en standaarden voor informatiebeveiliging zoals die zijn vastgelegd in de NEN 7510. En dan hebben we het nog niet eens over praktische zaken als vierkante meters, koeling, (nood-)stroom en energievoorzieningen.

FMT Gezondheidszorg

I C T bescherming van persoonlijke gegevens cruciaal is en hoge prioriteit heeft. Daarnaast is er nog de USA Patriot Act waardoor uitbesteden, zeker aan een buitenlandse partij, eigenlijk geen optie is.

Storage overwegend in eigen beheer

De huidige situatie is dat ziekenhuizen hun data in eigen huis opslaan en zelf beheren. Dat blijkt uit een intern onderzoeksrapport van M&I/Partners*). Het merendeel van Nederlandse ziekenhuizen heeft zijn eigen storageoplossing waarbij de data verdeeld zijn over minimaal twee datacenters, veelal in eigen beheer. In een heel enkel geval is het tweede datacenter (of de back-up storage) gehuisvest bij een extern datacenter, waarbij zowel de serversystemen als de storage systemen extern zijn ondergebracht. Colocatie, ofwel het cogebruiken van een locatie, heeft als voordeel dat men gebruik kan maken van een supersnel en redundant netwerk en heeft als doel 100% uptime te garanderen voor alle aanwezige servers. Privacy en de cloud

De cloud is niet populair in zorgland. Tot op heden nemen ziekenhuizen geen storage, voor de opslag van archiefdata of back-up data, af in de vorm van een anonieme clouddienst. Daar zijn verschillende redenen voor. De belangrijkste reden is het privacy-aspect. Ziekenhuizen houden graag zelf de regie en controle over gegevens en plaatsen die om privacy redenen - medische gegevens zijn immers zeer gevoelig - liever niet buiten de deur. Dat is ook niet zo verwonderlijk in de context van de opgelaaide discussies rondom privacy, NSA-achtige taferelen en klokkenluiders zoals Snowden die deze niet onbelangrijke issues aan de kaak stellen. De gezondheidzorg is bij uitstek een sector waarin veiligheid, beveiliging en

De toekomst ligt dus, in ieder geval vanuit ziekenhuisoogpunt, liever niet in de cloud. Wel is er een lichte trend zichtbaar ten aanzien van het uitbesteden van dataopslag, bijvoorbeeld in de vorm van managed diensten en ‘pay per use’ en overwegen sommige ziekenhuizen om hun archiefdata in de (nabije) toekomst wél bij externe partijen onder te brengen. Dit in het kader van de lange bewaartermijnen (soms wel tot honderd jaar) die van wetswege gelden. St. Antonius Ziekenhuis: voorzieningen van een extern datacenter

‘Wij doen alles zelf ’, zegt Jetse Pettinga, Hoofd ICT-beheer van het St. Antoniusziekenhuis, ‘maar we hebben het datacenter van BT in Nieuwegein ingeschakeld om de koeling en de stroom te leveren. Dat is erg goed geregeld.’ Het datacenter van BT is uitgebreid en uitgerust met de nieuwste energiebeheer- en koeltechnologieën en met duurzame noodstroomsystemen, waardoor het een zeer energiezuinig datacenter is. Van die faciliteiten maakt het St. Antonius gebruik. Een zelfherstellende glasvezelring met krachtige switches staat garant voor hoge beschikbaarheid over het hele campusnetwerk. De glasvezelring werd uitgebreid naar het nieuwe BT datacenter in Nieuwegein waardoor het ziekenhuis verzekerd is van storingsvrije hoge beschikbaarheid voor alle IT-behoeften. Het databeheer en de datatoegang blijven echter in handen van het ziekenhuis zelf. ‘In de toekomst zullen we wellicht BT inschakelen voor archivering van data, in verband met de eisen omtrent bewaartermijnen, maar vooralsnog doen we alles zelf, in eigen beheer.’ Aldus Pettinga. ‘De discussie over de Cloud en outsourcen komt toch vaak neer op de Patriot Act. Databeheer uitbesteden is daardoor zo goed als onmogelijk. Daar komt bij dat we de regie graag zelf in handen houden. Ik geloof in het zelf doen. Zo hou je de beste kennis in huis.’ Ziekenhuis Rijnstate: Private cloud

Ook ziekenhuis Rijnstate in Arnhem en omgeving maakt geen gebruik van een extern datacenter. Om desondanks een flexibele, schaalbare back-up-oplossing te kunnen realiseren die snel in kan spelen op de veranderende vragen uit de 12

FMT Gezondheidszorg

zorg, maakt Rijnstate gebruik van een oplossing op basis van een ‘private cloud’: locatieonafhankelijke Managed Cloud Services (MCS) van Proact, speciaal ontwikkeld voor ziekenhuizen. Rijnstate betaalt alleen voor de data die daadwerkelijk gebruikt: pay per use. Het ziekenhuis houdt met deze oplossing de data in eigen huis. ‘De gebruikte technologie is binnen de private cloud in feite niet anders alleen de manier waarop de omgeving is ingericht is veranderd’, aldus Christian van Nieuwenhoven, Adviseur Technische Projecten ICT bij Rijnstate (bron: Proact). Flevoziekenhuis: Hybride outsourcing

‘Iedereen denkt dat de core business van een ziekenhuis zorg verlenen is. Dat klopt, maar de andere helft bestaat uit informatieverwerking. Onze opslagomgeving bestrijkt nu 48 terabyte. Met 20 procent autonome groei per jaar, verdubbelt dat in vier jaar tijd tot 100 terabyte. Data, en de opslag en beschikbaarheid daarvan, zijn voor ons van levensbelang’, aldus Lex Pater, ICT Manager van het Flevoziekenhuis in Almere (bron: i3 groep). Het Flevoziekenhuis koos voor een hybride outsourcingconcept. Vorig jaar werd de volledige interne opslagomgeving van het ziekenhuis gemigreerd naar een concept waarbij een deel in huis blijft en een ander deel wordt geoutsourcet. Parallel daaraan werd ook een deel van het beheer geoutsourcet. Het ziekenhuis werkt samen met leverancier HP en business partner i3 groep en betaalt een prijs per gigabyte per maand in ruil voor een robuuste opslagomgeving. *) M&I/Partners ‘Storagevraagstukken in de ziekenhuissector’.

C O M M U N I C A T I E

Geïntegreerde verpleeg- en cliëntencommunicatie tussen twintig gebouwen Op het terrein van GGz Breburg in Etten-Leur staan ruim twintig gebouwen. De zorgaanbieder biedt regionaal met ongeveer 2.000 medewerkers intensieve psychiatrische (woon) zorg aan ongeveer 18.500 cliënten. Voor een adequate zorgen dienstverlening is het heel vervelend als de cliëntenalarmering stoort en de draadloze dectverbinding regelmatig wegvalt.

anuit die situatie is de vraag naar verbetering ontstaan. Luud van Gils van GGz Breburg, vertelt hoe samen met gebouwenadviseur Innax besloten werd aan te besteden. Henk-Jan de Weert van Innax vult aan: “Na een grondige verkenning van de situatie is besloten aan te besteden, op basis van een programma van eisen. Vervolgens sprong Ooperon eruit. Ze kwamen met een gedegen plan, waaruit de inhoudelijke expertise bleek.

Oplossing uit aanbesteding

Michel van Laar vertelt dat systeemintegrator Ooperon oplossingen biedt die een mix zijn van communicatie en persoonsbeveiliging. “Ooperon kent de behoeftes, uitdagingen en richtlijnen. Vanuit de oplossingen die wij kunnen bieden waren wij in staat voor GGz Breburg de juiste aanbieding op te stellen.”

Door: Ooperon

Nadat Ooperon de opdracht ontving, werd er een projectgroep opgericht. Van Laar vertelt dat binnen het projectplan alle benodigde uitvoeringsfasen zijn benoemd, om op een gedegen manier de implementatie en de acceptatie te verzorgen. Het grote voordeel voor de personeelsleden is dat deze met een gecombineerde draadloze telefonie/berichten device, inclusief locatiebepaling nu hun werk kunnen doen. En voor de bewoners is voorzien in een unieke draadloze medaillon, de PAL pendant. Dit alles gecombineerd met een nieuw netwerk van switches en IP-Dect dat voldoet aan de NEN 2575 normering. Het bijzondere is dat de eigen R&D van Ooperon het softwaretechnisch zo geregeld heeft, dat de zorg/noodoproep met locatiebepaling van de bewoner automatisch en 24/7 bij de toegewezen verpleger terecht komt. Implementatie en overgang

“De totale implementatie duurde langer dan voorzien”, zegt van Gils. “Deze tijd is gebruikt om de extra wensen te integreren waarbij we toch binnen de projectkaders zijn gebleven.” Alle drie de partners in het project zijn zeer te spreken over de samenwerking. De lijnen waren kort en de onderlinge communicatie verliep prima. De daadwerkelijke overgang van het oude naar de nieu-

we systemen is in anderhalf uur gerealiseerd. De Weert: “Het ging in een keer goed. De ultieme test vond na anderhalve week al plaats. Er was een brand in een van de gebouwen en de hele zorggroep is in een keer geïnformeerd. Test geslaagd!” Ooperon Mijkenbroek 25 4824 AA BREDA T: +31 (0)76 57 230 30 M: +31(0)6 53 590 486 I: www.ooperon.nl

FMT Gezondheidszorg

H U I S V E S T I N G

Nieuwbouw Groene Hart Ziekenhuis volledig vanuit de gebruiker bedacht

Een buitengewoon menselijk ziekenhuis Een nieuwe uitbreiding voor het Groene Hart Ziekenhuis in Gouda biedt de organisatie een uitgelezen kans op een handreiking naar patiĂŤnten en medisch personeel. Hier voelt men zich welkom in een omgeving die appelleert aan de regio die bediend wordt. Als de indeling dan ook nog eens zeer sterk gestandaardiseerd is om het ziekenhuis optimale flexibiliteit in zijn bedrijfsvoering te bieden, kan voorzichtig gesteld worden dat hier sinds begin dit jaar het ziekenhuis van de toekomst staat.

riendelijk, overzichtelijk, uitnodigend. Misschien niet de eerste woorden die je te binnen schieten bij een ziekenhuis. Toch treffen juist deze begrippen de nieuwbouw van het Groene Hart Ziekenhuis, een uitbreiding aan het bestaande complex aan de Bleulandweg die sinds 19

Centrale hal. 14

FMT Gezondheidszorg

januari 2014 volledig operationeel is. Een breed verhoogd voorterrein leidt de bezoeker naar de hoofdentree onder een grote overhangende luifel van glas en staal. Wie met de fiets komt, vindt een ondergrondse stalling via een toegang in de met cortenstaal afgewerkte borders van het verhoog-

door: Sander Grip beeld: EGM architecten

de terrein. Onder de luifel kun je passagiers afzetten alvorens de auto te parkeren. En wie slecht ter been is, vindt hier ook een leenrolstoel. Nog voor je goed en wel dit ziekenhuis binnentreedt, krijg je het gevoel hier welkom te zijn. Gelukkig stopt die sensatie niet als je eenmaal binnen bent.

De hal is laag en klein, maar gek genoeg draagt dat bij aan het vriendelijke karakter van dit gebouw. Hier geen overdonderende balzaal die het gevoel van ongemak, dat velen toch voelen als ze een ziekenhuis betreden, versterkt. De balie is een zwierige, witte golf waar medewerkers achter vandaan stappen om je welkom te heten en je door te verwijzen. En dan valt er nog iets op. De entree is echt het centrale punt; helder en duidelijk. Kies het nummer van de polikliniek waar je naartoe moet, of de letter van een verpleegafdeling, en voor je het weet ben je de centrale hal alweer uit. De poliklinische handelingen waarvoor je maar kort in het ziekenhuis hoeft te zijn, zijn aangenaam dichtbij. Naarmate langer verblijf nodig is, dring je dieper het complex binnen. Door die doordachte routing oogt het ziekenhuis rustig, zelfs op de drukste momenten van de dag. Tot in de kleinste details is de nieuwbouw van het Groene Hart Ziekenhuis opgezet met de patiënt in gedachte. Flexibel

De opzet van de nieuwe vleugel van het GHZ waarmee het complex aan de Bleulandweg aanzienlijk groter is geworden. De Bleulandlocatie was 43.000 m2 en de nieuwbouw is 28.000 m2 erbij, vormt het eindresultaat van bijna tien jaar denken, discussiëren, herijken, aanpassen en optimaliseren. Architect Arnold Sikkel, partner bij EGM architecten, zat bij de eerste besprekingen in 1995 al aan tafel met het ziekenhuis: ‘De deels monumentale Jozeflocatie aan de Graaf Florisweg was verouderd en niet meer op te waarderen tot modern ziekenhuis. Daarnaast was het aan-

Entree fietsenkelder met cortenstaal afwerking. houden van twee locaties op een steenworp afstand van elkaar inefficiënt en duur. Concentreren op één plek was de beste en meest logische oplossing.’ ‘Daarna hebben we eerst fundamenteel nagedacht over de vraag hoe we het gebouw gestructureerd wilden hebben.’ Aan het woord is Marianne van Leeuwen, manager Vastgoed, Huisvesting & Beheer bij het Groene Hart Ziekenhuis. ‘We wilden een flexibel onderkomen waarin we de vierkante meters optimaal benutten en waarin we eenvoudig structurele aanpassingen kunnen doorvoeren. Standaardisatie werd de norm voor onze poliklinieken en verpleegafdelingen. In principe

is voor het verhuizen van afdelingen alleen het aanpassen van de routingborden nodig. Eventueel veranderende inzichten en wensen kunnen we met de kleinste ingrepen effectueren.’ Belangrijk bij het uitdenken van de nieuwe ziekenhuisstructuur was betrokkenheid van de medische staf. Toen de basisgedachte – verregaande standaardisatie om maximale flexibiliteit te bereiken – eenmaal op papier stond, werd de verschillende vakgroepen gevraagd waaraan hun werkplek idealiter zou moeten voldoen. Sikkel: ‘Hierin zit de sleutel tot een goed functionerend ziekenhuis. Alle relevante medische vakgroepen hebben nagedacht over de vraag hoe zij in de toekomst

Hoofdingang.

(Onder) Vide centrale hal.

FMT Gezondheidszorg

H U I S V E S T I N G

(Boven) Corridor OK vleugel. (Onder) Wandprints kinderpoli.

Patiëntenlounge bij stiltecentrum. wilden werken. In de ontwerpfase heb je immers de kans je werkplek naar jouw hand te zetten. Ik ben van mening dat dit zeer goed geslaagd is.’ Van Leeuwen beaamt dit: ‘Vanuit de standaardinvulling van alle typen ruimte zijn we gaan verfijnen. Zo hadden we twee modellen voor onze poliklinieken. Daarop konden de eindgebruikers aangeven welke faciliteiten voor hen van belang waren. We hanteerden de strakke kaders die de expertgroepen hadden opgesteld, maar de vertrekken zijn divers terwijl de flexibele opzet ervan maximaal behouden is.’ Zelfs de operatiekamers, de meest geavanceerde gebieden in een ziekenhuis, hebben in de basis een generieke uitvoering. Sikkel: ‘Op grond van simulaties hebben we uitgerekend wat generiek is aan elke operatie en dus aan elke operatiekamer. Daaruit is een basislay-out ontwikkeld die is doorgevoerd in de acht nieuwe OK’s. Aan een

aantal OK’s zijn specifieke elementen toegevoegd bijvoorbeeld voor KNO, Oogheelkunde en Vaatchirurgie’ Van Leeuwen: ‘Het mooie hieraan is dat wij heel snel kunnen schakelen naar een andere invulling van een OK. Echt indrukwekkend vind ik dat alle acht operatiekamers volledig digitaal zijn en zijn toegerust voor micro-invasieve chirurgie, dat is de toekomst in dit vakgebied.’ Herkenbaar

Het Groene Hart Ziekenhuis is naar eigen zeggen een ziekenhuis van en voor de regio Midden Holland. Wie hier binnen komt, moet zich thuis voelen. Voor een deel zit dat in de overzichtelijkheid van de routing en de bescheiden opzet van het gebouw als geheel. Het ontwerp van Arnold Sikkel plooit zich als het ware naar patiënt en medewerker en steunt hen in het onderlinge contact: ‘Dat zit soms in details, zo zit er nooit een sanitair blok

De architectuur Op 16 mei 2011 is de officiële eerste paal onder grote belangstelling de grond in gegaan voor de nieuwbouw van Vleugel G, een uitbreiding van de Bleulandlocatie van het Groene Hart Ziekenhuis. Het ontwerp van EGM architecten bestaat uit een betonconstructie met dragende gevels. De onderste twee bouwlagen, waarin zich de poliklinieken en gespecialiseerde ruimtes voor Intensive Care en Chirurgie bevinden, hebben een bakstenen gevel. De bovenliggende verdiepingen voor verpleging zijn afgewerkt met geprofileerde staalplaten. Inwendig zijn de medische functies zo gegroepeerd dat een optimale routing ontstaat voor staf en patiënt. De afdelingen voor longstay en shortstay zijn gescheiden om voor iedereen het juiste niveau van contact en zorg te garanderen. Waar mogelijk is voorzien in flexwerkplekken en er zijn gemeenschappelijke ruimtes voor specialisten. Het interieur kenmerkt zich door ronde vormen en zachte kleurschakeringen rond drie thema’s: Gouda Stad & Cultuur, Gouda Natuur & Landschap en Bloemenvelden. Speciaal voor de kinderafdelingen is een vierde thema rond dieren ontwikkeld (GHZoo). Het bouwprogramma is in slechts vijftien maanden tijd gerealiseerd via design and build, waarbij het ziekenhuis leiding gaf aan een bouwteam met architect, aannemer en consultants. Ook de medische staf heeft bij het tot stand komen van het ontwerp meegedacht over hun nieuwe werkomgeving.

FMT Gezondheidszorg

(Onder) Afdeling Geriatrie voorzien van biodynamische verlichting.

tussen de patiëntenkamer en de balies voor het personeel. Als de patiënt zijn kamerdeur openzet, is er direct visueel contact.’ Daarnaast is gezocht naar herkenbare beelden en passende kleuren. ‘Met een pakkende beeldtaal en het gebruik van aangename kleurstellingen roepen we een gevoel van vertrouwen en herkenbaarheid op’, stelt Van Leeuwen. ‘We hebben onderzocht wat de gewenste sfeer en uitstraling moest zijn en in alle reacties die ik kreeg, kwamen de woorden opgeruimd en rustig terug. Dus hebben we gezocht naar beelden en kleuren die daarbij passen.’ Uit de zoektocht van het Groene Hart Ziekenhuis kwamen drie thema’s met beelden en bijpassende kleurpaletten. In de poliklinische ruimtes is gekozen voor blauwtinten met als thema Gouda Stad & Cultuur. Sikkel: ‘Op deze plekken in het ziekenhuis is het belangrijk dat je snel geholpen bent met een juiste diagnose. Dan moet het medisch personeel zijn werk optimaal kunnen doen. De koelere kleuren blauw verstoren hun werk het minst.’ Bij de verpleegafdelingen is juist gezocht naar warmte. Met als thema Gouda Natuur & Landschap is een schakering van warme tinten geel uitgekozen. ‘Mensen moeten zich thuis voelen als ze ergens langer verblijven. De ziekenhuiskamer is hun domein; de arts komt bij jou op bezoek. (Boven) OK . (Onder) Ontvangstbalie afdelingen.

Deze filosofie vertaalt zich in zachte aardetinten.’ Voor de speciale vertrekken, zoals de lounge en het stiltecentrum, is het thema Bloemenvelden bedacht. Ook hier rustieke tinten van paars tot groen, die een serene rust uitstralen. Alle drie kleurpaletten worden ondersteund door verdiepingshoge foto’s die passen bij de thema’s. Van Leeuwen is erg enthousiast over deze vondst van EGM: ‘Met die kleuren en beelden zijn we erin geslaagd de verschillende functies in het ziekenhuis een eigen, maar tegelijk ook herkenbaar gezicht te geven. Aan de kleurstelling kun je aflezen waar in het gebouw je je bevindt en ik hoor terug dat dit voor zowel patiënt als personeel erg prettig is.’ Rondlopend prijst Van Leeuwen het ruimtelijke effect van het ontwerp. ‘Gangen zijn breed opgezet. De wachtruimtes bevinden zich aan de buitenzijdes, zodat er veel daglicht is. De grote fotos met herkenbare prints uit de regio, vriendelijke rondingen van de balies en het zachte, indirecte licht zorgen voor een aangename sfeer. Het oogt verzorgd en sjiek, zonder het idee dat er gesmeten is met geld.’ Aan datzelfde oog onttrokken, is de nieuwe vleugel van het ziekenhuis volgestouwd met state of the art technologie. Van biodynamische verlichting op de geriatrische afdeling voor een beter dag/nachtritme van patiënten tot de operatiekamers. De warmte/koudeopslag die al op de oudbouw aangesloten was, ligt nu aan de basis van de temperatuurregeling in het gehele complex. En bovenal: het complex voelt als een samenhangend, logisch geheel waarin elke vierkante meter optimaal wordt ingezet om de patiënt zo goed en snel mogelijk te helpen. Van Leeuwen: ‘EGM heeft een tijdloos ontwerp gemaakt dat gestandaardiseerde oplossingen biedt waar mogelijk en dat in de detaillering kleurrijk en divers is. Het

Wachtruimte. is een ontwerp dat de mens tegemoet treedt, een warm welkom biedt. In dit gebouw kunnen we veel efficiënter werken dan voorheen met twee locaties. Hier hebben we ook de ruimte om zonder grote ingrepen verder te groeien. Ik ben ervan overtuigd dat dit gebouw over twintig jaar nog even mooi en functioneel is als nu. Dat is in mijn ogen één van de belangrijkste, maar soms wat onderbelichte, aspecten van duurzaamheid.’ n

De nieuwbouw in kengetallen Opdrachtgever: Groene Hart Ziekenhuis, Gouda Architect: EGM architecten, Dordrecht Projectmanagement/bouwmanagement: Twynstra Gudde Management Consultants, Amersfoort Constructeur: Aronshon Raadgevende Ingenieurs, Rotterdam Adviseur E en W-installaties: ingenieursbureau Linssen, Amsterdam Adviseur bouwfysica: EGM adviseurs Dordrecht Algemeen adviseur: Basalt bouwadvies bv, Nieuwegein Adviseur OK’s: OK Consultancy Nederland, ‘s-Hertogenbosch Bouwkundig aannemer: J.P. van Eesteren, Baren drecht E en W-installaties: ULC Installatiegroep, Utrecht Specialistische inrichting OK’s: Cleanroom Combination Group Vaste inrichting: Dijkxhoorn bouw, Den Haag Tuin- en landschapsarchitect: Paul van Beek landschappen BNT, Amsterdam Oppervlakte: 29.736 m² bvo, bebouwd terreinoppervlakte: 25.085 m2 Start bouw: 14 maart 2011 Oplevering: 19 augustus 2013 Inhuizing: 10 december 2013 Aantal bedden nieuwbouw: 243

FMT Gezondheidszorg

H U I S V E S T I N G

Realisatie nieuwbouw dankzij focus, ervaring en vertrouwen Het Groene Hart Ziekenhuis heeft met de realisatie van de nieuwbouw een grote stap gezet naar een bestendige toekomst. In de nieuwbouw worden naast verpleegafdelingen en poliklinieken ook de OK’s en IC gehuisvest.

e locatie van het voormalige st. Jozefziekenhuis kan nu worden afgestoten en het ziekenhuis beschikt weer over state of the art OK’s en IC. De nieuwbouw is ruim van opzet en straalt een warme en gastvrije sfeer uit. Het gehele project werd binnen budget afgerond. Wat zijn de belangrijkste factoren die het project tot een succes hebben gemaakt?

Terugbrengen naar de kern

Voordat het project in de huidige vorm werd uitgewerkt, heeft het ziekenhuis diverse alternatieven overwogen. Op het juiste moment is besloten om geen volledige nieuwbouw te realiseren. Er is gekeken naar samenwerking met beleggers en ontwikkelaars om volledige nieuwbouw te kunnen realiseren, maar het kostenplaatje voor het ziekenhuis verbeterde daarmee onvoldoende. Op

Bouwteamsamenwerking maakte snelle start uitvoering mogelijk.

Door: Twynstra Gudde

basis van een businesscase, waarin de totale exploitatie van het ziekenhuis was opgenomen, is toen besloten de nieuwbouw te faseren. Het ziekenhuis heeft daarmee niet in één keer een te grote broek aan getrokken, maar ervoor gezorgd dat het zelf de regie houdt op verdere vernieuwing. Ook is de scope vooraf aangepast, waarbij onder andere de OK’s en de IC zijn toegevoegd aan het programma voor de nieuwbouw. Daarmee beschikt het Groene Hart Ziekenhuis eerder dan aanvankelijk gepland over nieuwe faciliteiten voor deze cruciale functies. Hoewel deze grondige afwegingen in eerste instantie hebben geleid tot uitstel, is ook hier gebleken dat het scherp stellen van projectomvang een noodzakelijke voorwaarde is voor een succesvol project. Beter ten hele gekeerd dan ten halve gedwaald. Gebruik maken van ervaring

Toen het programma eenmaal was vastgesteld, is gekozen voor een zo snel mogelijke uitwerking met betrokkenheid van potentiële uitvoerende partijen. ‘Deze bouwteamsamenwerking heeft goed uitgepakt voor het Groene Hart Ziekenhuis. Uitvoerende partijen hebben een andere insteek dan ontwerpers. Het samenbrengen van die verschillende partijen leidde tot snelle, inhoudelijke maar vooral ook praktische afwegingen. Zo ontstond na een kort en intensief proces een haalbaar en kwalitatief goed ontwerp’ aldus Aad Voordendag, bouwdirecteur van de nieuwbouw. Het bouwbureau van het Groene Hart Zieken18

FMT Gezondheidszorg

Nieuwbouw voorzijde. huis is bewust compact gehouden, maar is wel een vroeg stadium heeft geleid tot onderling ver- Binnen budget de spil in het project geweest. ‘Door een adequa- trouwen. ‘Al tijdens het ontwerp hebben de par- Het project is binnen budget gerealiseerd en is te aansturing van de adviserende en uitvoerende tijen elkaar in de ogen gekeken. Dat leidde zo af daarmee één van de weinige uitzonderingen in de partijen en een goede verankering van het pro- en toe tot spannende momenten, maar die heb ziekenhuisbouw. ‘Omdat de uitvoerende partijen ject in de ziekenhuisorganisatie konden we snel je bij voorkeur vóór het sluiten van de aanne- aangaven het bestek te kunnen realiseren kon de schakelen. Door het maken post ‘Onvoorzien’ aanmerDe bouwteamsamenwerking heeft goed uitgepakt voor van goede afspraken kon kelijk worden teruggebracht. bijvoorbeeld eerder met de Deze besparing hebben we het Groene Hart Ziekenhuis. fundering worden gestart deels gebruikt voor het aden werd de planning aanzienlijk verkort’. mingsovereenkomst en niet erna’ aldus Maarten vieswerk van de uitvoerende partijen bij het ontSijpestein, projectadviseur bij Twynstra Gudde en werp, maar gaf ook ruimte voor extra wensen betrokken bij de nieuwbouw. ‘Vanuit dit vertrou- vanuit de gebruikers. Daarmee heeft het efficiënte Bouwen op vertrouwen Een andere belangrijke sleutel om te komen tot wen hebben de uitvoerende partijen de bestek- proces uiteindelijk geleid tot meer kwaliteit voor het resultaat is dat de bouwteamsamenwerking in ken ondertekend, om aan te geven dat zij hiermee de zorg’ aldus Aad Voordendag. uit de voeten konden. Er is daardoor nauwelijks sprake geweest van meerwerk vanuit de uitvoerende partijen. Samenwerking was geen vast gesprekspunt, maar “stond wel altijd bovenaan de agenda”. Door het kiezen voor een bouwteamverband en het maken van goede (contractuele) afspraken is een goede samenwerking ontstaan’. Raad van bestuur GHZ en het bouwteam proosten bij de feestelijke eerste paal.

n FMT Gezondheidszorg

S P E C I A L :

M E D I SC H E

G A SS E N

Verantwoord omgaan met medische gassen vergt samenwerking Op het gebied van medische gassen draagt de ziekenhuisapotheker een grote verantwoordelijkheid. Maar veilig omgaan met medische gassen vereist ook samenwerking met en bekwaamheid van de gebruikers en van de technisch facilitaire dienst. Dit is niet in alle ziekenhuizen in ons land even goed geborgd.

ijn medische gassen een geneesmiddel of een medisch hulpmiddel? Het antwoord is: beide. Medisch gas is een verzamelnaam. Het is een geneesmiddel als het voldoet aan de definitie hiervan (zoals zuurstof of lachgas). Het wordt beschouwd als een medisch hulpmiddel als het een fysisch of mechanisch effect heeft (zoals bijvoorbeeld het opblazen van de buikholte bij endoscopische chirurgie). De meest voorkomende leveringsvormen zijn bulktanks, cilinders, kleine

FMT Gezondheidszorg

transportabele vaten en medische (pers)lucht. Er is echter altijd één bindende factor: ondanks de toepassing en de verschijningsvorm is altijd de ziekenhuisapotheker de (eind)verantwoordelijke persoon, tot aan het moment dat het medisch gas ergens in het ziekenhuis uit de muur komt. Grijze gebieden

Tot zover is alles duidelijk. ‘Maar er zijn grijze gebieden’, zegt Dave Huese van Gasvoorzorg, op-

Door: Frank van Wijck

leidingscentrum op het gebied van veilig werken met medische gassen en distributiesystemen. ‘Neem perslucht. Een nieuw persluchtsysteem aanleggen in een ziekenhuis betekent bijvoorbeeld dat er nieuwe compressoren moeten worden aangeschaft en dat leidingsystemen moeten worden gemodificeerd om de kwaliteit van het gas te kunnen blijven waarborgen. Dat die lucht aan strikte eisen moet voldoen, betekent dat ook hoge eisen worden gesteld aan de leidingen waardoor die medische lucht stroomt. Wordt bij het aanleggen van een persluchtsysteem deels gebruikgemaakt van bestaande leidingen, appendages en compressoren, dan leidt dit tot de vraag of aantoonbaar – technisch en medisch – aan de gestelde eisen is voldaan conform de NEN 73961. Vervanging kost geld, en controle en opleiding ook. Hier moet dus altijd een afweging worden gemaakt.’ Een grijs gebied is er ook als een verpleegkundige merkt dat een zuurstofcilinder leeg raakt terwijl installateurs bezig zijn met het spoelen van het leidingsysteem na de installatie van een afsluitkast op een afdeling. De verpleegkundige koppelt de patiënt weer aan het zuurstofsysteem terwijl dat nog moet worden gespoeld. De patiënt krijgt dan afwisselend drukstootsgewijs wel en niet zuurstof toegediend. Dit is te voorkomen door de normen en controleprocedures te volgen, maar dit wordt vaak onvoldoende gedaan.’

Discussie over verantwoordelijkheid

Huese komt in de praktijk veel discussie tegen over medische gassen en over het verantwoordelijkheidsvraagstuk dat hiermee samenhangt. ‘De vragen die hiermee samenhangen, hebben niet alleen betrekking op de ziekenhuisapotheker, maar ook op het medisch personeel dat de gassen gebruikt in de patiëntenzorg en het technisch personeel dat te maken heeft met de installaties, onderhoud, nieuwbouw en vervoer’, vertelt hij. ‘En de gehanteerde afspraken zijn niet altijd even duidelijk. Stel bijvoorbeeld dat op de afdeling SEH een patiënt per ongeluk lucht toegediend krijgt in plaats van zuurstof, omdat een procedurefout wordt gemaakt met het aansluiten van de

neusbril op de flowregelaar. De wet stelt dat de ziekenhuisapotheker verantwoordelijk is tot het afnamepunt. Maar hoe zit het dan als de professionals op de SEH aan dat afnamepunt een connectie gebruiken naar de patiënt? Of hoe zit het als een nieuwe OK wordt gebouwd als daarvoor ook het gasnet wordt uitgebreid? Het leidingnetwerk wordt gezien als een pillenomhulsel en dus als de verantwoordelijkheid van de ziekenhuisapotheker, maar de technisch facilitaire dienst gaat over de leidingen. Goede afstemming, taakverdeling, werkinstructies en opleiding zijn dus essentieel.’ Afstemming essentieel

‘De grijze gebieden die Huese beschrijft, zullen voor veel mensen herkenbaar zijn’, zegt ziekenhuisapotheker/klinisch farmacoloog Luc Derijks van Máxima Medisch Centrum. ‘Toen ik hier in 2004 kwam werken, was ook hier nog veel onduidelijk rond medische gassen. Ik heb de bestaande situatie in kaart gebracht en ben van daaraf gaan bouwen, geholpen door de kennis die de werkgroep medische gassen van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuis Apothekers aanreikte. Mijn verantwoordelijkheid voor de medische gassen die in het ziekenhuis worden gebruikt, kan ik alleen nemen als ik de essentiële kennis heb en de juiste mensen in huis ken en betrokken maak. En hoewel die verantwoordelijkheid ophoudt op de plaats waar het gas voor gebruik de muur uitkomt, voel ik tevens de verantwoordelijkheid om samen met de eindgebruikers te waarborgen dat ook dit gebruik veilig verloopt. Heel belangrijk is dat de apotheek en de technisch facilitaire dienst elkaar kennen en weten te vinden. Hier in huis

hebben we er inmiddels voor gezorgd dat één persoon van de technisch facilitaire dienst als dedicated persoon fungeert op het gebied van medische gassen. Ook hebben we een commissie medische gassen ingesteld waarbij alle stakeholders zijn aangesloten en waar op afroep zo nodig ook de externe leveranciers en installateurs aanschuiven bij vergaderingen. Op het gebied van de logistiek van medische gassen komt het aan op een verantwoorde keus van de leveranciers. Een leverancier moet een kwalitatief hoogwaardig gas kunnen leveren en continuïteit in levering kunnen bieden, dat is essentieel voor de gebruikers van medische gassen en voor de patiënten. Maar hij moet bijvoorbeeld ook een track and trace systeem kunnen aanbieden dat garandeert dat de logistieke processen van de medische cilindergassen in huis altijd volledig in kaart zijn zodat een recall kan worden uitgevoerd of gassen kunnen worden opgespoord waarvan de houdbaarheid is verlopen.’ Naleving van afspraken borgen

Wat Derijks vertelt, is niet in alle ziekenhuizen zo goed geregeld. ‘De kennis over de verantwoordelijkheidsverdeling en de noodzakelijke samenwerking op het gebied van medische gassen is in veel ziekenhuizen nog onontgonnen gebied’, vertelt hij. ‘Ik merk dit steeds weer bij de lessen die ik via Gasvoorzorg geef aan professionals in de zorg.’ En Huese, die het initiatief tot deze kennisverspreiding heeft genomen, begrijpt ook wel hoe dit komt. ‘Het is een brede verantwoordelijkheid die de ziekenhuisapotheker op dit gebied heeft’, zegt hij, ‘en de apotheker heeft niet automatisch affiniteit met de technische aspecten die met medische gassen samenhangen. Wel zijn veel ziekenhuisapothekers wakker geschud door de calamiteit in Almelo in 2007, waar door een technisch incident met een pendel de patiënt op de OK-tafel verbrandde. Ziekenhuisapothekers zijn hierdoor meer nadruk gaan leggen op procedureontwikkeling rond de verantwoordelijkheid voor medische gassen. Maar met een procedure op de plank is nog niet per definitie alles goed geregeld. De technische mensen in het ziekenhuis zijn minder gericht op de planmatige samenwerking met ziekenhuisapothekers die je in zo’n procedure kunt vastleggen. Zij zijn meer storingsgeoriënteerd. Het is dus zaak te borgen dat de samenwerkingsafspraken die in zo’n procedure worden vastgelegd in de praktijk worden nageleefd.’ n FMT Gezondheidszorg

S P E C I A L :

M E D I SC H E

G A SS E N

Een kleine markt met grote risico’s

Dè reden voor nationale expertgroepen Wist u dat er op internationaal en Europees niveau meer dan 100 normen bestaan op het gebied van anesthesie en beademingssystemen? Doel van deze standaarden is het creëren van een veilige zorg met minder incidenten. Middels normen worden misverstanden voorkomen in complexe gebieden.

e producten proceseisen in deze normen hebben betrekking op bijvoorbeeld distributiesystemen, slangen, meters, koppelingen, vernevelapparatuur en losse longapparaten. Gelukkig zijn er in Nederland tal van experts uit een grote variatie aan disciplines die dagelijks met de eisen uit deze normen werken. Deze grote diversiteit stelt de expertgroepen in staat om het veld adequaat te voorzien van de vereiste professionele informatie en antwoorden op vraagstukken. Experts zijn bereid om kennis te delen en om het zorgveld te informeren. Hierdoor ontstaat een essentiële verbinding tussen alle betrokken partijen. Expertgroep: Medische gassen en vacu-

kennis en ervaring uit. Een belangrijke functie van de expertgroep is dat zij het veld informeren over de inhoud en de interpretatie van normen. Door met elkaar te spreken over vragen uit het veld, ontstaat er een unieke wisselwerking tussen technici, fabrikanten, installateurs en apothekers. Ook ontstaan er nieuwe initiatieven: zo is een van de meest gebruikte normen vertaald en zijn educatie- en opleidingsdoelen door de groep uitgezet die het veld vervolgens kan oppakken. Specifieke focus Pijpleidingsystemen medische gassen, afnamepunten voor medische gassen, toevoerinstallatie medische gassen, drukregelaars, medische voedingseenheden en connecties.

ümdistributiesystemen

Deze groep bestaat uit zo’n dertig deelnemers. Naast normontwikkeling wisselen zij onderling

Leden Airproducts, AMC, BAM Techniek Regio Zuid Oost, Berko Compressoren, Biolume, Catharina ziekenhuis, Combigas, Delta-Tech, Dräger Medical, Entermed, Erasmus MC, Gasvoorzorg, Grontmij, HTR Rotterdam, Lamit, Linde Healthcare Benelux, Macawi, Medicare Uitgeest, NEVIzorg/LNAG, NVZA, Radboud UMC, UMCG, Wolter & Dros. Expertgroep: Vacuümmeters, flowmeters, slangen en ventielen

Deze groep bestaat inmiddels uit zo’n tien deelnemers. Net als de expertgroep Medische gassen en vacuümdistributiesystemen wisselen zij onderling kennis en ervaring uit. Naast onderlinge kennisuitwisseling en het vergroten van bewust22

FMT Gezondheidszorg

Door: Marieke van ’t Root; NEN

zijn in de markt, worden Nederlandse standpunten zeer actief ingebracht op ISO niveau zodat de normen inhoudelijk ook aansluiten bij de Nederlandse praktijk. Specifieke focus Lage druk slangen voor medische gassen, vacuümregelaars, flowmeters, gasinfrastructuur, NIST-koppelingen en drukregelaars. Leden Airproducts, Delta-Tech, Entermed, Gasvoorzorg, Macawi, Medicare Uitgeest, NEVI-zorg/ LNAG, VacO₂med. Meer informatie

Wilt u meer informatie over deze expertgroepen of heeft u een vraag aan een expertgroep? Contact: Marieke van ’t Root via telefoon: (015) 2 690 103 of via e-mail: marieke.vantroot@nen.nl www.nen.nl/Normontwikkeling/normcommissie/Anesthesie-en-beademingssystemen.htm n

CONOXIA® So much more than oxygen. CONOXIA® So much more than oxygen. CONOXIA® is meer dan alleen medicinaal gas. Het is een geregistreerd geneesmiddel. Linde is het eerste farmaceutische bedrijf waarvan de medicinale zuurstof door de autoriteiten is goedgekeurd - een gas Het dat breed CONOXIA® is meer danlevensnoodzakelijk alleen medicinaal gas. is een inzetbaar is; van ziekenhuizen en hulpdiensten tot thuiszorg. geregistreerd geneesmiddel. Linde is het eerste farmaceutische bedrijf waarvan de medicinale zuurstof door de autoriteiten Met CONOXIA weten zeker dat ze medicinale zuurstof is goedgekeurd - eenartsen levensnoodzakelijk gas dat breed van de beste kwaliteit, veiligheid en werkzaamheid toeinzetbaar is; van ziekenhuizen en hulpdiensten tot thuiszorg. dienen. CONOXIA voldoet aan dezelfde vereisten die gelden voorCONOXIA alle geneesmiddelen, Met weten artsen zoals zekergeneesmiddelenbewaking dat ze medicinale zuurstof en traceerbaarheid. Het registreren medicinale gassen van de beste kwaliteit, veiligheid envan werkzaamheid toeals geneesmiddel is slechts één van devereisten manierendie waarop dienen. CONOXIA voldoet aan dezelfde gelden Linde bijdraagt aan de rijke traditie van betrokkenheid bij voor alle geneesmiddelen, zoals geneesmiddelenbewaking patiëntenzorg en veiligheid. en traceerbaarheid. Het registreren van medicinale gassen als geneesmiddel is slechts één van de manieren waarop Voor meer informatie, naar www.linde-healthcare.nl Linde bijdraagt aan de ga rijke traditie van betrokkenheid bij patiëntenzorg en veiligheid.

Linde: Living healthcare

Voor meer informatie, ga naar www.linde-healthcare.nl

Linde: Living healthcare

Linde Healthcare Benelux De Keten 7, 5651 GJ Eindhoven Tel. 040.2825825, Fax 040.2826875 info.healthcare.nl@linde.com, www.linde-healthcare.nl Linde Healthcare Benelux De Keten 7, 5651 GJ Eindhoven CONOXIA® is a registered trademark of Linde AG. Tel. 040.2825825, Fax 040.2826875 info.healthcare.nl@linde.com, www.linde-healthcare.nl

inde op L k e o z s! Be congre G T V N het p Linde o k e o z e ! B ongres c G T V het N

S P E C I A L :

M E D I SC H E

G A SS E N

Flowmeters en vacuümregelaars:

vaak onderschat en ondergewaardeerd Flowmeters en vacuümregelaars worden dagelijks in ziekenhuizen toegepast en daardoor vaak als gebruiksartikel van een lage prioriteit, aangemerkt. Het tegendeel zou echter het geval moeten zijn!

en aanzien van flowmeters en vacuümregelaars gelden voor fabricage en gebruik internationaal ISO normen. Van toepassing zijn, voor flowmeters: NEN-EN-ISO 15002:2008 en voor vacuümregelaars: NEN-EN-ISO 10079:2009. Vermeld moet worden dat het gebruik van normen bij de productie van een product aan te raden is, echter niet verplicht. Met deze normen als basis, wordt in dit artikel één en ander toegelicht. Doel is de aanwezige kennis van deze producten te vergroten. Flowmeters

Dit artikel beperkt zich tot de medische flowmeters zoals die in de ziekenhuizen en klinieken algemeen in gebruik zijn. Flowmeters worden breed toegepast om diverse medische gassen (= medicijnen) aan patiënten toe te dienen. De norm van toepassing op flowmeters is de NEN-EN-ISO15002. Deze geldt sinds 2008. In de norm wordt in het bijzonder aandacht gegeven aan aspecten als: • Veiligheid; • Gasspecificiteit; • Geschiktheid van toegepaste materialen; • Nauwkeurigheid; • Testen; • Identificatie en • Handleidingen. Flowmeters zijn er in varianten. De hier besproken uitvoering is die waarmee in een buis d.m.v. een drijver (vlotter) en regelkraan (naaldafsluiter) de afgeleverde/toegediende hoeveelheid gas geregeld en weergegeven wordt. De meest belangrijke kenmerken van en gestelde eisen aan deze apparatuur, zijn: 24

FMT Gezondheidszorg

• De materialen die toegepast worden, moeten bestand zijn tegen corrosie door het gas of de gasmix dat er doorheen stroomt. Bijvoorbeeld bij 100% zuurstof kan niet elk willekeurig materiaal worden gebruikt. Dit geldt in het bijzonder voor eventueel toegepaste borgmiddelen en vetten. Algemene stelregel in de gassenwereld is om nergens olie/vetten toe te passen en zeer zeker niet bij zuurstof. Dit is absoluut verboden. Er zijn wel zeer specifieke vetten verkrijgbaar voor zuurstof maar deze worden hier niet benoemd om verwarring te voorkomen. • In de inlaat van de flowmeter dient een vervangbaar filter geplaatst te zijn met een doorlaatbaarheid niet groter dan 100 μm. • De uitlaat kan in verscheidene uitvoeringen zijn, maar helaas wordt er voor de diverse gassen geen verschil in gasspecifieke maatvoering vereist. • Er worden eisen gesteld aan mechanische sterkte: een flowmeter dient gedurende 5 minuten bestand te zijn tegen een druk van 1.000 kPa of 10 Bar. • Tolerantie voor lekkage: Er mag niet meer dan 0,5 ml. gas per minuut weglekken. • De flow wordt afhankelijk van de capaciteit aangegeven in units van l/min of ml/min. • De flow-nauwkeurigheid bedraagt: Bij flowbuizen boven de 1,0 l/min.: ±10% van de aangegeven flow tussen 10% en 100% van de volledige schaal, of ± 0,5 l/m (de grootste waarde); bij buizen tot 1,0 l/min. is dat ±10 % van de volledige schaal. • De positie van de regelkraan ten opzichte van de flowbuis is van cruciaal belang in het geval van weerstand voor de gasstroom in het toedieningsysteem (de slangen en verdere apparatuur tussen de regelaar en de patiënt).

Door: Dick Kemman; Directeur VacO2med BV

Voor uitleg, zie de kadertekst. • Bij tegendruk gecompenseerde flowmeters dient de kalibratiedruk op de buis vermeld te zijn. Ook dit is een vaak ondergewaardeerd aspect. Voorbeeld: Als een dergelijke flowmeter gekalibreerd is op de Europese druk 60 Psi, (ca. 4 Bar), maar er staat 5 Bar op het ziekenhuisnet, dan constateert de technicus bij controle met een testapparaat, een 25% hogere flow dan de flowmeter aangeeft. Logisch, het gas wordt onder een ca. 25% hogere druk gezet (gecomprimeerd) en dat zie je bij het meten op atmosferische druk, terug.

Hoe (de weerstand van) een medicijnvernevelaar de ingestelde hoeveelheid gas verstoort. De positie van de regelkraan van de flowmeter kan vóór of na de flowbuis zijn. Is de plaats ná de flowbuis (gezien vanaf de muuraansluiting), dan is er sprake van een zgn. “tegendruk gecompenseerde” flowmeter. De regelkraan bevindt zich tussen de patiënt en flowbuis. De aanwijzing van de geleverde gashoeveelheid zal correct zijn. Als een vernevelaar echter wordt aangesloten aan een niet-tegendruk gecompenseerde flowmeter, (de regelkraan bevindt zich vóór de flowbuis) zal dit van invloed zijn op de nauwkeurigheid en de ingestelde waarde. De flow wordt immers door de weerstand van de vernevelaar enigszins gecomprimeerd waardoor deze lager wordt in de flowbuis en de uitlezing een volstrekt andere waarde laat zien dan de hoeveelheid gas die in werkelijkheid op aan de patiënt wordt toegediend. Met andere woorden: wat er afgelezen wordt is niet wat de patiënt toegediend krijgt. Velen zijn onbekend met dit fenomeen of onderschatten de foutmarge die hier ontstaat.

• De regelkraan mag niet zonder gebruik van gereedschap verwijderd kunnen worden. • De werking van de regelknop moet zodanig zijn dat alleen bij het linksom draaien er een toename van flow is. • Flowmeters dienen gemarkeerd te zijn met een verwijzing naar het gas waarvoor zij bestemd zijn. Dit moet in de vorm van het relevante symbool. Daarnaast mag dit ook worden aangegeven met de naam van de gassoort en/of met de overeenkomstige ISO kleuren. Bijvoorbeeld wit voor zuurstof en zwart-wit voor medische perslucht. • Verder dienen de volgende gegevens op de flowmeter te zijn aangebracht: - De naam van de fabrikant of distributeur; - Een nummer waarmee de meter traceerbaar is. Bijvoorbeeld een serienummer en het jaar van productie; - De van toepassing zijnde inlaatdruk/kalibratie; - Een aanduiding voor toename flow; - Op welk punt op de drijver de uitlezing van toepassing is; - De ingangsdruk waarvoor de flowmeter is gekalibreerd; - Een symbool voor het niet-gebruiken van olie. Bij elke flowmeter behoort een gebruiksaanwijzing meegeleverd te worden. Deze gebruiksaanwijzing moet in de Nederlandse taal zijn geschreven of vertaald. Dit is slechts een kleine greep van relevante zaken uit de norm voor flowmeters. Vacuümregelaars

Ook ten aanzien van vacuümregelaars wordt dikwijls gedacht dat deze een lage risicofactor hebben. Daarmee worden de risico’s voor de patiënt overeenkomstig onderschat, met alle gevolgen van dien. Vacuümregelaars zijn er al vele jaren en worden vrijwel dagelijks gebruikt. Men ziet ze als een alledaags product. Echter niets is minder waar. Als gevolg van niet-correct gebruiken van vacuümregelaars, kan er wel degelijk behoorlijke schade worden berokkend aan de patiënt. Ofwel er is een hoge risico factor! De norm voor vacuümregelaars is al een aantal jaren actueel, maar pas in de laatste tijd is er wat meer belangstelling voor de eisen die er in gesteld worden. Aan de hand van NEN-EN-ISO 100793:2009 volgt hier een toelichting. In deze norm wordt onder meer ingegaan op reiniging en desinfectie, maar vooral op de eisen waaraan de regelaar in het specifieke zuigdebiet dient te voldoen.

Goede werking

Procedures en Kwaliteitssysteem. Met een norm wordt ernaar gestreefd gevaren en risico’s omlaag te brengen. Het is geen controle op formaliteiten, maar eerder een hulpmiddel om de kwaliteit van het product te kunnen meten. In de zorg is een norm dus een richtlijn om de “Kwaliteit van Zorg” te verbeteren. Normen geven een technische invulling aan de voorschriften uit de Europese richtlijn 93/42/EEC (aangevuld met versie M5) Medical Devices Directive. Iedereen die werkt met medische gassen en bijbehorende apparatuur als flowmeters, regelaars, enz. wordt van harte aangeraden kennis te nemen van de relevante van toepassing zijnde ISO-normen. Deze zijn verkrijgbaar bij NEN Het Nederlands Normalisatie instituut in Delft. Informatie: advies.medisch@ nen.nl. Medische gassen NEN-EN-ISO 15002:2008 Volumestroommeters voor aansluiting op afnamepunten van leidingsystemen voor medische gassen; NEN-EN-ISO 10079-1:2009 Volumestroommeters voor aansluiting op afnamepunten van leidingsystemen voor medische gassen; NEN-EN-ISO 5359:2008/A1:2012 Lagedrukslangstellen voor gebruik met medische gassen. Vacuümregelaars Bij vacuümregelaars is NEN-EN-ISO10079 van toepassing. NEN-EN-ISO is onderverdeeld in 3 normen: NEN-EN-ISO 10079-1:2009 gaat over vacuümapparatuur, elektrisch, of batterij aangedreven. NEN-EN-ISO 10079-2:2009 gaat over vacuümapparatuur, manueel aangedreven. NEN-EN-ISO 10079-3:2009 gaat over vacuümapparatuur aangedreven door vacuüm of ventury.

De werking van een goede vacuümregelaar bestaat niet alleen uit het kunnen bereiken van wat op de klok of manometer kan worden afgelezen, maar vooral uit de werking die niet zichtbaar is: de “flow (= capaciteit)” ofwel de hoeveelheid luchtverplaatsing. Vaak ziet men in klinieken dat de vacuümregelaar altijd op vol-vermogen staat. Dat is dikwijls een druk van min 80 - 100 kPa. overeenkomend met min 600-700 mmHg. Dat is bijna min 1 Bar onderdruk! Moet u om te voelen hoe sterk dat is, de slang of katheter eens op uw tong zetten…. Het valt best tegen. Uitzuigen van een patiënt

Het uitzuigen van patiënten is een keten van producten en handelingen die elkaar beïnvloeden. Te beginnen vanaf de patiënt terugkijkend naar het vacuüm gastappunt, is het volgende van belang: • De lengte en diameter van de katheter; het verbindingsstukje naar de zuigslang; de zuigslang met een bepaalde lengte en diameter; • de connectie op de opvangpot; • de pot zelf die vaak bestaat uit een disposable opvangzak waar aan de buitenkant gezogen wordt; • de verbinding aan de uitgang van de opvangpot; • de slang naar de regelaar; • de overloopbeveiliging; • de regelaar zelf; • de aansluitconnector van de regelaar en als laatste • het gasafnamepunt zelf. Op al deze individuele onderdelen kan een vervuiling, vernauwing of verstopping zitten, die bepaalt of er effectief gezogen kan worden of niet. Weerstand Weerstand is de grootste “boosdoener” in het uitzuigproces. Soms wordt er door “hulpvaardige” collega’s verbindingsstukjes aangereikt waarmee alles aan elkaar gezet kan worden. Dit kunnen stukjes zijn die bij intraveneus gebruik behoren waarbij een aanzienlijk kleinere diameter van toepassing is. Blaas maar eens door zo’n kleine opening en u voelt de weerstand. Soms wil men zich flexibel kunnen opstellen en gebruikt daarom slangen die wel 8-10 meter lang zijn. Kan men zo lekker uit de voeten… Vraag in zo’n geval eens of men geprobeerd heeft door een FMT Gezondheidszorg

S P E C I A L :

M E D I SC H E

G A SS E N in de dagelijkse privé situatie wel realiseert, maar die men soms in de dagelijkse ziekenhuispraktijk vergeet. Deze aanloop is gegeven om praktisch inzicht te hebben voor het toepassen van de eisen die in de NEN-EN-ISO 10079-3:2009 gegeven worden. Eisen van de NEN-EN-ISO 10079-3:2009

tuinslang te blazen of iets op te zuigen. Meestal hoor je dan dat niet zo goed lukt. Hierbij is de diameter van de tuinslang zelfs nog vele malen groter dan bij de klinische zuigslang. Maar toch verwacht men kennelijk dat bij de opstelling in het ziekenhuis zo’n grote slanglengte geen invloed heeft? De viscositeit van wat men op moet zuigen Probeer eens dikke yoghurt door een dun rietje op te zuigen. Dat lukt niet en zelfs bij een wijder rietje moet men harder zuigen dan als er dunnere vloeistof moet worden opgezogen. Men dient zich te vergewissen wat men af moet zuigen. Bloed is viscoser dan spoelvloeistof en maaginhoud meer dan bloed. Daar moet men de zuigkracht op afstemmen. Dat zijn zaken die men Onvermoede kracht van vacuüm Om het bewustzijn van de kracht van het vacuüm groter te maken kan je een stofzuiger in gedachten nemen. Een zeer goede stofzuiger zuigt ‘slechts’ met een maximale druk van min 20 kPa. of ± min 150 mmHg. Toch zal niemand met een stofzuiger een patiënt durven uit te zuigen…maar toch gebeurt het vaak dat met een vier keer zo hoge onderdruk als die van een stofzuiger, gezogen wordt in de patiënt of zelfs dat er in het geheel geen vacuümregelaar gebruikt wordt maar rechtstreeks uit de muur wordt gezogen! Uit het muur-gastappunt komt meestal een flow die ruim boven de 100 liter/min. ligt en dat met een onderdruk van 80-100 kPa. Hiermee wordt benadrukt dat vacuüm en uitzuigen in de kliniek, wel degelijk risico’s heeft, waarvan men zich terdege bewust dient te zijn.

FMT Gezondheidszorg

• De aansluiting op de opvangpot dient een inwendige diameter te hebben die niet minder is dan 6,0 mm. De aansluiting mag niet compatibel zijn met een conische connector zoals beschreven in NEN-EN-ISO 5356-1:2004; • Zuigapparatuur die in de kliniek gebruikt wordt, dient een opvangcontainer te hebben die niet minder dan 500 ml. opvangcapaciteit heeft; • De opvangpot mag niet imploderen, barsten of permanent vervormen; • De gebruikte zuigslang moet een inwendige diameter hebben van tenminste 6,0 mm; • Alle lucht die de opvangcontainer verlaat, dient door een microbiologisch filter te gaan; • Een overloopbeveiliging is vereist. Deze overloopbeveiliging mag een integraal onderdeel van het systeem zijn; • Het is ten sterkste aanbevolen dat er een beveiliging tegen positieve drukken in het systeem aanwezig is. Hiermee wordt voorkomen dat er positieve drukken bij de patiënt kunnen worden opgebouwd. Dit kan veroorzaakt worden als er een foutieve aansluiting met positieve drukken is op een vacuümafnamepunt; • Bij venturies wordt als extra veiligheidseis gesteld dat als er blokkering van de ventury-uitblaas zou plaatsvinden, er geen positieve drukopbouw richting patiënt mag zijn die boven de 1 kPa komt; • De wijzer in de manometer dient anti-clockwise te draaien bij het toenemen van het vacuüm; • Regelaars dienen een model of ander traceerbaar nummer te hebben onder meer om de leeftijd van het apparaat te kunnen detecteren; • Vacuümapparatuur bedoeld voor wonddrainage of thorax dient als zodanig, op het apparaat, te worden gemarkeerd; • Er dient een duidelijke en instructieve handleiding aanwezig te zijn. Toepassingsgebieden

Toepassing van uitzuigen wordt onderverdeeld in een aantal gebieden gerelateerd aan de benodigde onderdruk: Hoog- midden- en laagvacuüm, waarbij in het

laagvacuümgebied nog onderscheid wordt gemaakt in laagvacuüm met lage flow en laagvacuüm met hoge flow. Daarnaast zijn er de aparte categorieën: Intermitterend zuigen en Thoraxdrainage. Dit betekent dat vacuümapparatuur, naast een aantal specifiek genoemde toepassingen, in het algemeen aan de gestelde eisen moet voldoen bij een druk van 95 kPa beneden atmosferische druk. Apparatuur zonder de eerder genoemde categorie-aanduiding dient, de bij 95 kPa vacuüm beneden atmosferische druk en 50 l/m flow bereikte waarde, of elke andere bereikte vacuüm- en flowwaarde, te vermelden: • Bij middenvacuüm een druk tussen de 20 kPa en 60 kPa beneden atmosferische druk; • Laagvacuüm, lage flow: een vacuüm van maximaal 20 kPa en flow max. 20 l/min; • Laagvacuüm, hoge flow, een vacuüm van maximaal 20 kPa en flow minimaal 20 l/min.; • Bij intermitterend zuigen zal de pauzetijd onder geen beding onder de 3 seconden mogen komen; • Thorax drainage bij volwassenen, gemeten bij de ingang van de opvangpot, een flow van tenminste 15 l/min bij een maximale druk van 7 kPa beneden atmosferische druk. Men mag hierbij dus niet een willekeurige laag- of midden- vacuümregelaar gebruiken. Correct instellen van het vacuüm

Tot slot nog een algemene aanwijzing over instellen van het vacuüm.

het afstellen lucht afzuigt. De ingestelde maximale waarde wordt dan niet bereikt en ook niet ingesteld. Men dient zicht er goed van bewust te zijn dat, als men volgens bovenomschreven procedure te werk gaat, met “ergens” in het circuit de afzuigstroom moet blokkeren. Een slang moet bijvoorbeeld geknikt worden of een opening wordt even afgesloten. Vergeet men dit, dan wordt wel de minimale onderdruk ingesteld, maar niet de beoogde maximale onderdruk. Er zijn inmiddels regelaars op de markt waarbij gedurende het instellen van de onderdruk, automatisch het systeem wordt ge blokkeerd en waardoor men te alle tijde de maximale onderdruk ziet op de manometer. Kortom er is veel te melden en te weten over het uitzuigen bij patiënten in de kliniek. Goed bedoeld wordt dikwijls alles al aangesloten als men van tevoren weet dat er moet worden uitgezogen. De katheter ligt dan los in zijn verpakking. Men stelt de gewenste onderdruk in en wordt dan tijdens de zuigprocedure soms verrast dat die veel hoger is dan vooraf is ingesteld. Dat komt doordat de katheter vrij ligt en tijdens

EEC (aangevuld met versie M5) Medical Devices Directive. Deze is van harte aanbevolen en verkrijgbaar bij het NEN Nederlands Normalisatie instituut te Delft via klantenservice@nen.nl Informatie: advies.medisch@nen.nl VacO2med Chemieweg 121 1422 DX Uithoorn T: +31 (0)30 6013454 E: info@vaco2med.nl I: www.vaco2med.nl n

Het kennen van de desbetreffende norm vergroot het inzicht over juiste toepassing van uitzuigen en de eisen die daarbij aan de apparatuur gesteld dienen te worden. Normen geven ook nog eens een technische invulling aan de voorschriften uit de Europese richtlijn 93/42/

Medische Perslucht Installatie Elkerliek Helmond Volgens de NEN-EN-ISO 7396-1:2007, opgeleverd in april 2013

Berko Wijchen b.v. Havenweg 14, Wijchen Postbus 4, 6600 AA Wijchen Tel. (024) 641 11 11 Fax. (024) 642 15 72

Berko Noord b.v. Kelvinlaan 1 9207 JB Drachten Tel. (0512) 511919 Fax. (0512) 538102

Stationaire compressoren Medische Perslucht Installaties Service - reparatie - revisie Advies - leasing - verhuur

www.berko.eu - info@berko.eu FMT Gezondheidszorg

S P E C I A L :

M E D I SC H E

G A SS E N

Norm alleen niet bepalend voor kwaliteit gassendistributiesysteem Er zijn sterke aanwijzingen dat medische gassendistributiesystemen in ziekenhuizen moeten worden beschouwd als medische hulpmiddel in de zin van de Wet op de medische hulpmiddelen. Dat betekent dat niet alleen de NEN EN ISO 7396-1 van toepassing is maar dat systemen tevens moeten voldoen aan de eisen die zijn opgenomen in de Richtlijn 93/42/EEG. Arnold Overdevest van Dräger legt uit wat ziekenhuizen te winnen hebben als ze hun gassendistributiesysteem beschouwen als een medisch hulpmiddel.

oewel in ons land zorginstellingen zich in de basis conformeren aan de NEN EN ISO 7396-1, is het in de praktijk nog lastig om de vraag te beantwoorden waar een medisch gassendistributiesysteem onder valt en welke verplichtingen gebruikers op dit punt hebben. Dit terwijl de demarcatie van deze internationale norm helder is en betrekking heeft op de bron tot en met het afnamepunt in de muur. “De ons omringende landen hebben zich daarbij reeds geconformeerd aan de Europese richtlijn 93/42/EEG. Zorginstellingen moeten daar volgens de wet ook aan voldoen”, zegt Arnold Overdevest, accountmanager Gas Management Systems bij Dräger. “In Nederland is deze duidelijkheid nog niet verschaft. Ondanks het feit dat hierdoor voor verschillende installerende bedrijven en ook zorginstellingen de schijn wordt gewekt dat er van de NEN-norm kan worden afgeweken, is diezelfde norm wel de toetssteen voor de rechter, mocht zich een probleem voordoen met de installatie.” Overdevest wijst verder op de zorgplicht van zorginstellingen. “Die zorgplicht is veelomvattend en behelst onder andere zorgen voor veilige installaties en

De demarcatie van de internationale norm heeft betrekking op de bron tot en met het afnamepunt in de muur. 28

FMT Gezondheidszorg

het op de juiste manier onderhouden van die installaties. Zorginstellingen moeten voldoen aan eisen rond continuïteit, veiligheid en kwaliteit.” Zekerheid

De genoemde NEN-norm volgt integraal de Europese richtlijn medische hulpmiddelen 93/42/ EEG; dit blijkt onder andere uit de bijlage ‘ZA’

Door: Wilma Schreiber

waarin per paragraaf uit de 7396-1 een relatie wordt gelegd met relevante passages uit de EUrichtlijn. “Dat is reden voor andere Europese landen om het gassendistributiesysteem te zien als een medisch hulpmiddel, en dit wettelijk vast te leggen. Als zorginstellingen onvoorwaardelijk voldoen aan de norm, hebben ze de zekerheid dat ze een goede en veilige installatie hebben”, ver-

Garantie

Het medicament moet waar het wordt toegediend aan de patiënt de juiste kwalificatie en kwaliteit hebben. klaart Overdevest. “En dat is voor Dräger precies de reden om te willen voldoen aan die norm. Als het gaat om de technische installatie van een gassendistributiesysteem, sluiten wij geen compromissen. Iedere installatie die we in opdracht nemen, wordt binnen de kwaliteitskaders als zijnde een medisch hulpmiddel en conform de NENnorm gebouwd.” Er zijn volgens Overdevest verschillende bedrijven die installaties aanleggen, maar niet elk bedrijf beschikt over de juiste papieren. “Zij scoren op prijs, de kwaliteit van de norm wordt niet gewaarborgd. Het bouwen van installaties voor water, aardgas of verwarming vereist andere vaardigheden en technieken dan wat noodzakelijk is voor het installeren van een distributiesysteem waardoor een geneesmiddel getransporteerd moet worden. In ziekenhuizen heb je al gauw 30 tot 40 kilometer buizen liggen om medische gassen te distribueren. Het medicament mag daarin niet veranderen van kwaliteit en samenstelling. Want juist op het eindpunt waar het wordt toegediend aan de patiënt, moet het de juiste kwalificatie en kwaliteit hebben.” Gekwalificeerd

Dat een gassendistributiesysteem bij oplevering voldoet aan de norm is één ding, eraan blijven voldoen is een tweede. Als een gassendistributiesysteem conform de norm is aangelegd door een gekwalificeerde installateur, betreft dit niet alleen het werkproces, stelt Overdevest. “Het is ook een kwaliteitsborging voor wat je produceert. Dat vergt een risico-inventarisatie, de juiste materi-

alen, de juiste uitgangspunten en de juiste engineering.” Ook hier komt de zorgplicht weer om de hoek kijken. “Onderdeel van de zorgplicht is waarborgen dat installaties gedurende de gehele levenscyclus op de juiste manier onderhouden worden en functioneren. In het gezamenlijk opgestelde convenant ‘Veilige toepassing van medische technologie in het ziekenhuis’ zijn richtlijnen beschreven waaraan zorginstellingen in dit kader aan moeten voldoen. Als het onderhoud van een door Dräger geïnstalleerd systeem wordt uitbesteed aan derden, kunnen wij niet garanderen dat het systeem aan de norm blijft voldoen.” De genoemde risico-inventarisatie speelt bijvoorbeeld een belangrijke rol in het borgen van de zorgcontinuïteit: ook in geval van calamiteiten moet immers de gassendistributie doorgaan. “Bij normale bedrijfsvoering wordt 30 tot 50 procent van de beschikbare capaciteit van het systeem gebruikt. Doet zich een ongeluk voor waarbij ineens een groot aantal patiënten intensieve zorg nodig heeft, dan moet je ervoor zorgen dat het gassendistributiesysteem die extra belasting aan kan. Een ziekenhuis is daar niet altijd op berekend”, zegt Overdevest. “Hetzelfde geldt in geval van uitbreiding van het ziekenhuis. Daarbij wordt weleens vergeten wat dit betekent voor de gassendistributie. Dit is een van de risico’s die een fabrikant moet inschatten als het gaat om een medisch hulpmiddel en die hij door middel van een capaciteitsberekening moet kunnen aantonen. Ook dat is iets wat alleen een gekwalificeerd bedrijf kan bepalen.”

Overdevest is lid van de NEN-commissie die specifiek de NEN EN ISO 7396-1 volgt. Deze commissie geeft adviezen op basis van ontwikkelingen in Nederland ten behoeve van de internationale norm en vertaalt daarnaast aanpassingen in de internationale norm naar de Nederlandse versie. Ook fungeert de commissie als vraagbaak. “Ik krijg regelmatig vragen uit het veld: hoe kan ik toetsen of een bedrijf gekwalificeerd is om een installatie volgens die norm te bouwen en te onderhouden? Als een partij aangeeft dat ze werken volgens de NEN-norm, is het voor een zorginstelling lastig te controleren of dat inhoudelijk ook daadwerkelijk gebeurt.” In dit verband verwijst Overdevest naar bijlage G van de NEN 7396, die een richtlijn geeft voor operationeel beheer, waaraan zorginstellingen zich zouden kunnen houden. Deze bijlage bevat een aantal wettelijke en functionele voorschriften. Een ander risico dat Overdevest signaleert, is de huidige trend van bezuinigen. Ziekenhuizen zijn steeds meer op zichzelf aangewezen, Haagse potjes zijn verleden tijd. “Bij het verstrekken van een opdracht is het bedrag rechts onder aan de streep belangrijk, oftewel de prijs. Zorginstellingen proberen zaken te regelen vanuit de budgetten die ze hebben, daar schuilt een gevaar voor de borging van kwaliteit.” Neem het outsourcen van de technische dienst, waarna een installateur wordt ingehuurd voor het technisch onderhoud. “In hoeverre is die installateur voldoende bekwaam om aan deze installaties te mogen werken? Want in feite is die installatie de verpakking van een geneesmiddel. Een stuk buis aansluiten denkt iedereen te kunnen, maar ervoor zorgen dat het op een gekwalificeerde manier gaat zodat het schoon blijft en de kwaliteit garanderen die een zorginstelling nodig heeft, dat is een ander verhaal.” Dat brengt Overdevest weer bij de discussie over het al dan niet beschouwen van een gassendistributiesysteem als medisch hulpmiddel. “Het apparaat dat medische personeel op het afnamepunt aansluit, is altijd een medisch hulpmiddel en ook als zodanig gekwalificeerd. Het leidingsysteem staat in dienst van die hulpmiddelen”, zegt hij. “Dat is reden voor Dräger om alleen gassendistributiesystemen te leveren met een conformiteitsverklaring dat deze als medisch hulpmiddel gebouwd zijn. Die garantie geven wij als kwaliteitswaarborg voor zorginstellingen.” n FMT Gezondheidszorg

S P E C I A L :

M E D I SC H E

G A SS E N

Het recht op patiëntveiligheid Martin de Vries, Wolter & Dros Regio Oost

et is alweer een tijdje geleden, maar het incident staat nog op mijn netvlies gebrand. De 69-jarige vrouw die voor een lichte ingreep, een routineoperatie, het ziekenhuis in Almelo bezocht. Gefixeerd op de operatietafel, onder plaatselijke verdoving en volledig bij bewustzijn, ontstond er opeens brand in de anesthesiezuil vlakbij haar hoofd. De steekvlam veranderde in een vuurzee en de patiënte was niet meer te redden. Een nachtmerrie voor familie, vrienden, het personeel en alle betrokkenen. Desondanks werken we in Nederland nog altijd met hetzelfde lijstje vrijblijvende richtlijnen voor het ontwerp, de realisatie en het onderhoud van distributiesystemen voor medische gassen, zoals zuurstof, lachgas, kooldioxide of een anesthesiemiddel. Verbazingwekkend toch?

Gezondheidszorg onder vuur

In de ons omringende landen is er wel eenduidige weten regelgeving die strenge kwaliteitseisen stelt aan de distributiesystemen voor medische gassen. Op een OK waar alles draait om het welzijn van de patiënt, ontbreekt in Nederland de wettelijke basis voor kwaliteitsborging rond medische gassen! Bij Wolter & Dros Regio Oost werken wij voor tientallen ziekenhuizen. We installeren en controleren de distributiesystemen waar medische gassen doorheen vloeien. Waarom zouden de ziekenhuizen en wij deze risico’s accepteren? Een dergelijk incident gebeurt niet vaak, maar als het zover komt, is de impact door de aanwezige gassen groot. Zekerheid

Ik wil de verantwoordelijkheid voor dergelijke incidenten niet dragen. Alleen al om die reden ben ik lid van de expertgroep Medische Gassen, zodat we ervoor kunnen zorgen dat de NEN-norm 7396-1 telkens weer verder wordt aangescherpt. Als Wolter & Dros zijn we, als enige in de branche, ook officieel gecertificeerd voor de Europese norm NEN-EN 13485:2003 die gaat over het beheer en de instandhouding van het pijpleidingsysteem voor medische gassen. Wij geven de onderhoudsfrequentie aan, zodat de technische dienst bijvoorbeeld tijdig het O-ringetje achter het afnamepunt vervangt. Bij oplevering krijgt het verplegend personeel uitleg, ook over hoe te handelen in geval van calamiteiten. We geven een CE-certificaat medische gassen af als bewijs dat de situatie veilig is. Het geeft mij een zeker gevoel dat we weten waar wij het over hebben. Een brief van de Gezondheidsraad die aanmaant toch vooral de richtlijnen netjes te volgen, maakt toch wat minder indruk dan het wetboek. Laten we pleiten voor wettelijke verplichting, maar tot het zover is zullen bedrijven zelf hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Patiënten hebben recht op veiligheid. 30

FMT Gezondheidszorg

Al meer dan 35 jaar vakmanschap in leidingwerk voor medische gassen! 10 en 11 april staan wij op het NVTG-congres standnr. 65 Handelstraat 4b | 4143 HT Leerdam | Tel: 0345-614654 | Fax: 0345-616861 | Email: info@mallie.nl

FMT Gezondheidszorg

S P E C I A L :

M E D I SC H E

G A SS E N

Kwaliteitscontrole ademlucht en medische gassen De kwaliteit van ademlucht (perslucht) en medische gassen is van groot belang voor de gezondheid en veiligheid van uw medewerkers en patiënten. Monitoring en incidentele metingen moeten de kwaliteit bewaken en aantonen.

Determined in quality

NEDLAB, kundig en ervaren

Op overheidsniveau is er veel aandacht voor de kwaliteit van ademlucht en medische gassen. Verschillende autoriteiten dragen verantwoordelijkheid voor de regelgeving. Zo stelt de European Pharmacopoeia stringente eisen aan de kwaliteit van medische lucht, synthetische lucht, zuurstof, lachgas en andere gassen. Deze eisen gelden voor alle zorginstellingen in de landen van de Europese Unie. In Nederland ziet de Inspectie voor de Volksgezondheid toe op de naleving van de criteria en de borging van de kwaliteit voor ademlucht en medische gassen.

NEDLAB is binnen Nederland hét toonaangevende laboratorium dat zich bezig houdt met de kwaliteit en de kwaliteitscontrole van ademlucht en medische gassen. Dit geldt bijvoorbeeld voor het meten van de kwaliteit van de ademlucht afkomstig van een compressor - oud of nieuw - tot een afnamepunt op patiëntniveau, van de IC in het ziekenhuis tot de behandelkamer in de kliniek. De vakbekwame, ervaren buitendienst laboranten en de analisten van NEDLAB beschikken over een uitgebreid arsenaal aan mobiele meetapparatuur en een goed geoutilleerd laboratorium. De

door: Nedlab

metingen, testen en analyses voldoen aan alle valide normen. NEDLAB is derhalve een uitstekende partner voor de controle en monitoring van de kwaliteit van de door u gebruikte lucht en gassen zoals zuurstof, lachgas, stikstof, CO2 enz. Naast de bovengenoemde activiteiten kan NEDLAB u ook van dienst zijn op het gebied van het monitoren van omgevingslucht. Denkt u hierbij aan microbiologische contaminatie of luchtmetingen op de werkplek in verband met risico-inventarisatie. Borging van de kwaliteit

NEDLAB werkt continue aan verhoging van de kwaliteit van de dienstverlening. Kwaliteit heeft immers alles te maken met veiligheid; van ons, maar ook van u, uw medewerkers en uw klanten. NEDLAB hanteert voor de kwaliteitsborging twee normen: • ISO 9001 • NEN-EN-ISO/IEC 17025 (RvA L356) (met als focus de metingen en testen van ademlucht en medische gassen volgens de EP) De validatie van meetapparatuur en ana lyse methodes is uiteraard onderdeel van onze kwaliteitsborging. Interne en externe auditors monitoren de geaccrediteerde activiteiten en indien gewenst zijn onze opdrachtgevers welkom voor het uitvoeren van een audit. Voor validatie, controle en calibratie van de methodes en meetapparatuur gebruikt NEDLAB uitsluitend de nodige gecer32

FMT Gezondheidszorg

tificeerde standaarden, waaronder ISO 17025 geaccrediteerde gasmengsels (door bijvoorbeeld het Van Swinden Laboratorium). Meten in ziekenhuizen, klinieken en praktijken

Wanneer zijn metingen van ademlucht en gassen nodig? Het antwoord op deze vraag is tamelijk complex en afhankelijk van diverse omstandigheden. Sommige situaties vragen om frequente meting of monitoring. Dit betreft onder meer metingen bij de bron, c.q. compressor, kritische locaties zoals de OK, verkoever, IC, neonatologie en in de apotheek. Verder is monitoring van toepassing op verafgelegen afnamepunten en weinig of nooit gebruikte afnamepunten. Incidenteel zijn metingen nodig bij werkzaamheden aan het leidingnet, bijvoorbeeld bij uitbreiding daarvan. Het in gebruik nemen van een nieuwe installatie, zoals een compressor of opslagtank, en nieuwbouw maken eveneens een incidentele meting noodzakelijk. Op locatie én in het lab

metingen van ademlucht en gassen uiteraard op locatie uit. Daarnaast nemen zij gasmonsters voor uitgebreide analyse in het laboratorium van NEDLAB. Naast expertise op het gebied van ademlucht en medische gassen heeft NEDLAB brede ervaring in het onderzoek naar verontreinigingen, gehaltes en samenstelling van grondstoffen, halffabricaten en eindproducten uit alle takken van de industrie en handel. In ons goed geoutilleerde laboratorium beschikken wij over specialistische apparatuur welke ingezet kan worden bij o.a. de kwaliteit van (adem) lucht en gassen. Mogelijk contaminanten worden door ons geïdentificeerd en gekwantificeerd hetgeen leidt tot het opsporen van de bron van contaminatie.

schoonmaakmiddelen, rest- en afvalstoffen, speciale gassen, vee- en diervoeder, veiligheid procesindustrie verf en coating, verontreinigingen, voeding, water, oppervlaktewater, afvalwater. Informatie

Voor meer informatie verwijzen wij u graag naar onze website www.nedlab.eu. Uiteraard kunt u ook direct contact opnemen met ons: telefoon 0187 478444 (24/7) e-mail info@nedlab.eu n

24/7

De medewerkers van NEDLAB staan 7 dagen per week en 24 uur per dag paraat. In geval van een calamiteit of andere dringende noodzaak, kunt u contact opnemen met 0187-478444. Onze medewerkers trachten u zo snel als mogelijk van dienst te zijn.

Ervaren medewerkers van NEDLAB voeren de NEDLAB is eveneens actief in het bereik van o.a. bodem, waterbodem, grond, brandstoffen, smeermiddelen, raffinaderij producten, chemicaliën (petro, bulk en special), cosmetica, delfstoffen, mineralen, ertsen, farma industrie, farmaceutische producten, gassen onder druk, health products en voedingssupplementen, kunststoffen, levensmiddelen, zaden, granen, oliën en vetten, lijm- en kleefstoffen, meststoffen, omgevingslucht, procesindustrie, reiniging- en FMT Gezondheidszorg

S P E C I A L :

M E D I SC H E

G A SS E N

Westfalen Medical, dat lucht op Westfalen en Gassen zijn twee begrippen die onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. Het moederconcern Westfalen AG is gevestigd in het Duitse Munster. Het concern heeft een wijd verbreid netwerk in Europa opgebouwd, in ons land is dat sinds 1989 Westfalen Gassen Nederland. Met het oog op versterking van de positie in de medische markt is, na een start in 2004, in 2011 Westfalen Medical opgericht. Westfalen Medical

Sturen en bijsturen is een uitdaging enerzijds en een vanzelfsprekendheid anderzijds.

Sinds de overname van de home-care activiteiten van Tefa Portanje in 2004 draait onze motor volledig op medische zuurstof en gassen. Een nieuw begrip deed zijn intrede: voor medische gassen moet je bij Westfalen Medical zijn en niet onbelangrijk de daaraan gerelateerde hoogwaardige apparatuur. Allengs groeiden wij uit ons jasje wat ertoe leidde dat we in 2012 ons huidige pand betrokken aan de Rigastraat 14 in Deventer.

Contract met alle zorgverzekeraars in Nederland Aanvragen voor zuurstoftherapieën worden altijd gedaan door daartoe bevoegde specialisten. Omdat wij voor zuurstoftherapieën een contract hebben afgesloten met alle zorgverzekeraars in Nederland hoeft de specialist zich niet af te vragen of een therapie wel of niet wordt vergoed. Daarnaast behoort Westfalen Medical tot het selecte gezelschap van leveranciers dat beschikt over de registratie van zuurstof als medicament.

Verfijnde zorgoplossingen

Wij richten ons volledig op het bieden van verfijnde oplossingen aan zorgverleners binnen het kritische speelveld van de gezondheidszorg. Hoogwaardige producten en uitmuntende service zijn de pijlers waarop we innovatief en professioneel voortborduren. Zodat we onze cliënten ook in de toekomst optimaal van dienst kunnen zijn. Onze zorgoplossingen • medische zuurstof en gassen en • daaraan gerelateerde hoogwaardige apparatuur. Onze afnemers • huisartsen, verpleeghuizen, verzorgingshuizen, ziekenhuizen en ambulancediensten; • cliënten in de thuissituatie. Dagelijks voorzien wij onze afnemers in hun totale behoefte aan medische gassen en apparatuur. Zij zijn meteen ook het referentiekader dat ons 34

FMT Gezondheidszorg

Door: Westfalen Medical

scherp houdt en ons uitdaagt op een innovatieve manier vorm te geven aan het welzijn van onze klanten en de toekomst van ons bedrijf. Kwaliteitscontrole

De gebruikers van onze medische gassen en apparatuur moeten te allen tijde kunnen vertrouwen op de kwaliteit die Westfalen Medical voorstaat. Bij onze regelmatige strenge kwaliteitscontroles toetsen we processen en producten continu aan onze eigen standaards en die van de wetgeving.

Een formule die werkt

Dat gaat alleen met een team van goed opgeleide en gemotiveerde mensen. Of het nu gaat om de mensen langs de weg, in de werkplaats of op kantoor, ze hebben hart voor de zaak. Het welzijn van de gebruiker van de producten van Westfalen Medical. n

Westfalen Medical BV Rigastraat 14 7418 EW Deventer Tel. 0570-858450 info@westfalenmedical.nl www.westfalenmedical.nl

Sinds 1996 is Medicare Uitgeest B.V. succesvol actief op de markt voor medische apparatuur. In relatief korte tijd hebben wij ons een goede positie kunnen verwerven als leverancier van onder andere beademingssystemen, regelapparatuur en gasafname systemen. Alle medewerkers van MEDICARE UITGEEST B.V. hebben een jarenlange ervaring in de productie, service en verkoop van medische producten. Naast ons eigen pakket bieden wij tal van oplossingen aan van diverse andere fabrikanten. Met trots kunnen we melden dat we nagenoeg alle ziekenhuizen tot onze klantenkring kunnen rekenen.

MEDICARE UITGEEST B.V. Postbus 95 1910 AB UITGEEST Nederland

Een zorg minder Medicare goo.indd 1

Populierenlaan 45 1911 BK UITGEEST

Tel +31 (0)251 316358 Fax +31 (0)251 315201 E-mail info@medicare-uitgeest.nl

www.medicare-uitgeest.nl FMT Gezondheidszorg

22-03-2012 15:39

S P E C I A L :

M E D I SC H E

G A SS E N

Innovatie loont

Phortman gasafnamepunten groeit snel Het aantal geïnstalleerde Phortman afnamepunten voor medische gassen is de laatste twee jaar snel gegroeid. De orderportefeuille laat zien dat deze groei zich ook in de komende jaren zal voortzetten. Gevraagd naar de oorzaak van deze snelle groei, zien wij een aantal oorzaken, waarvan de substantiële besparing op de jaarlijks terugkerende onderhoudskosten een heel belangrijke is.

aar ziekenhuizen bij de introductie van deze innovatie nog terughoudend reageerden, wordt tegenwoordig steeds vaker gevraagd de toepassingsmogelijkheden en de voordelen te komen demonstreren.

Door: Phortman Medical

Kostenbesparing

De kosten van een gastappunt bestaan voor een groot deel uit onderhoudskosten. De belangrijkste component van de onderhoudskosten is arbeidsloon.

Onderhoud Een gastappunt heeft onderhoud nodig. Vervangen onderdelen De O-ring die de gasdichte aansluiting met de mobiele ‘plug’ verzorgt, moet vanwege slijtage worden vervangen en het (optioneel) ingebouwde filter (dat voorkomt dat minuscule ongerechtigheden vanuit het leidingsysteem de medische apparatuur en/of de longen van de patiënt bereiken), moet worden gewisseld voor een nieuw. Deze onderdelen vormen slechts een klein deel van de kosten van een onderhoudsbeurt. Arbeidsloon Het leeuwendeel van de terugkerende onderhoudskosten bestaat uit arbeidsloon. Enerzijds is de verpleging in de voorbereiding doende alle patiënten op de afdeling die op het moment van het gepland onderhoud zuurstof (of een ander medisch gas) nodig hebben, af te koppelen, te verplaatsen en/of te voorzien van een noodvoorziening, bijvoorbeeld in de vorm van losse cilinders. Naast de kosten van de gemaakte uren, brengt dit ook extra (en met de huidige mogelijkheden ook onnodig) risico voor de patiënt met zich. Als alle patiënten zijn ‘veiliggesteld’, wordt de zuurstofinstallatie op de betreffende afdeling drukloos gemaakt. Nu kan de onderhoudsmonteur aan het werk. In het geval van gastappunten die niet van Phortman zijn, vraagt het onderhoud (demonteren tappunt, onderdelen vervangen en weer monteren) 10 tot 12 minuten per tappunt. Phortman Slim-Line gastappunt Het onderhoud aan het Phortman Slim-Line tappunt verloopt vele malen sneller. Allereerst is het niet nodig de installatie drukloos te maken. Het kost de verpleging geen tijd en betekent voor de patiënt geen onnodig risico. Het daadwerkelijk vervangen van de O-ring en het filter (indien geplaatst), gebeurt in één enkele handeling die minder dan één minuut tijd kost. Tel uit uw winst.

FMT Gezondheidszorg

De Phortman Slim-Line heeft een nieuw ontworpen inbouwdeel. Het gasafnamepunt is daarmee aanzienlijk onderhoudsarmer geworden. Deze innovatie resulteert in een flinke besparing op de onderhoudskosten. Aanpassen bestaande installatie

Nieuwe Phortman Slim-Line inbouwdelen kunnen bij bestaande Parkodex gasafnamepunten worden ingebouwd. Daardoor kan het ziekenhuis direct profiteren van deze kostenbesparingen. De inbouwdelen worden onder de certificering van de risicoklasse IIa van de Medical Device Directive 93/42 EEC geleverd. In combinatie met het gecertificeerde Phortman front is het complete gasafnamepunt daarmee gecertificeerd volgens de bovengenoemde risicoklasse. Deze renovatie is op grote schaal uitgevoerd in meerdere ziekenhuizen. Eindverantwoordelijke

De ziekenhuisapotheker is eindverantwoordelijk

wordt vergemakkelijkt door een unieke codering die op elk Phortman gastappunt onuitwisbaar is aangebracht. DOT-matrix code

De Phortman producten beschikken stuk voor stuk over een unieke code. Voor het front is dit een DOT-Matrix code, die gelaserd is in de moederplaat. Met een scanner is deze code eenvoudig uit te lezen en kunnen bijbehorende gegevens aan het registratiesysteem worden toegevoegd. De moderne en strakke kleurstelling van het Phortman gasafnamepunt maakt onmiddellijk duidelijk om welke gassoort het gaat. De slideindex maakt vergissingen onmogelijk. Gasafnamepunt in de ontgrendelstand, waardoor de DOT-Matrix code rechtsboven zichtbaar is. voor alle aan de patiënt toegediende gassen. Dit zijn immers geneesmiddelen in de zin van de wet. Indien een gas wordt gebruikt ten behoeve van het stellen van een diagnose, is het een medisch hulpmiddel. Niet alleen de gassen zelf vallen onder deze regelgeving, ook de installatie, van opslagtank en leidingsysteem tot gastappunt, valt onder zijn of haar verantwoordelijkheid. Registreren en controleren van de status van onderhoud, defecten of storingen uit het verleden en een correcte toepassing van het medisch hulpmiddel, vraagt om een sluitende registratie. Deze

Standtijd Op de plug is de vervangingsdatum duidelijk aangegeven. Onderzoeken hebben aangetoond dat de standtijd van Vitron in combinatie met zuurstof maximaal 3 jaar bedraagt. Om die reden schrijven gerenommeerde merken waaronder Phortman een vervangingstermijn voor van 3 jaren. Door de datumvermelding kan iedere gebruiker constateren of het gasafnamepunt nog veilig kan/mag worden gebruikt. Ook voor de verpleegkundige is nu eenvoudig te zien of het punt gebruikt mag worden, of dat eerst een onderhoudsbeurt moet hebben. Bij Phortman zoals gezegd, kan dat binnen 30 seconden in de vorm van het wisselen van de ingebouwde plug.

Design en materialen ‘state of the art’ Een strak en modern design dat past bij een modern interieur helpt mee aan het realiseren van een healing environment. Bij de modernisering van de ziekenhuisinrichting wil de architect graag modern ogende medische hulpmiddelen. Het slide-index systeem bespaart door de parkeerstand de montage van separate ophangrails voor de aan te sluiten apparatuur zoals flowmeters, vacuümregulatoren enz. Waarom dan nog volstaan met een product dat meer dan 30 jaar onveranderd is, terwijl een nieuw product dat is samengesteld uit de nieuwste materialen en technologie voor de interieurbouwer beschikbaar is? Een deskundige met enige tientallen jaren ervaring reageerde enthousiast: “Sinds het ontstaan van het gasafnamepunt is er niet meer geïnnoveerd aan dit product. Eindelijk is er een bedrijf dat zich richt op de toekomst en het gasafnamepunt tot haar core business maakt.

Een automatische en geïntegreerde brandbeveiliging in het front kan in geval van brand de gastoevoer automatisch afsluiten en zo helpen de brand tot een minimum te beperken. Deze faciliteit is optioneel beschikbaar en wordt tegen een geringe meerprijs aangeboden. Convenant ‘VMT‘

In november 2011 hebben de NVZ, NFU en Revalidatie Nederland het convenant “Veilige toepassing van Medische Technologie in het ziekenhuis” gepubliceerd. Het convenant moet worden gezien als een integraal onderdeel van het veiligheidsmanagementsysteem van een ziekenhuis. De IGZ hanteert dit convenant als een veldnorm en toetst de ziekenhuizen op naleving van de in het convenant beschreven eisen. Niet voldoen aan het convenant levert niet alleen veiligheidsrisico’s op in de directe patiëntenzorg, maar het maakt een ziekenhuis ook juridisch kwetsbaar. Medisch hulpmiddel In 1998 is de European Directive on Medical Devices 93/42 EEC van kracht geworden. Daardoor valt ook het gasafnamepunt onder de medische hulpmiddelen die moeten voldoen aan de klasse IIa en IIb en worden goedgekeurd door een “Notified Body” voordat deze hulpmiddelen in de handel mogen worden gebracht. Bij Phortman Medical is dit de TÜV Rheinland Italia S.r.l. De Phortman gasafnamepunten voldoen aan deze wetgeving die aangeeft dat medische gasafname punten moeten voldoen aan klasse IIA van het “Besluit Medische Hulpmiddelen” van 30 maart 1995 als nadere regelgeving op de “Wet op de Medische Hulpmiddelen”. Het keurmerk ₠1936 staat op het Phortman Front aangegeven. Phortman heeft inmiddels enige duizenden gasafnamepunten geplaatst en orders in portefeuille om binnenkort te plaatsen. Ziekenhuizen waar de producten al langere tijd naar volle tevredenheid functioneren zijn onder meer Rijnstate in Velp, Rijnstate in Zevenaar, St. Elisabeth in Tilburg en anderen. Referenties worden op verzoek graag overlegd. Meer informatie Phortman Medical bv; J. Kraijenbrink, directeur; 06 53 29 12 23, of bezoek de website: www.phortman.com

n FMT Gezondheidszorg

S P E C I A L :

M E D I SC H E

G A SS E N

Borgen en meten voor kwaliteit en veiligheid in de zorg door: xendo

Medische gassen zijn belangrijk in het ziekenhuis. Belangrijk, omdat ze toegediend worden aan kwetsbare patiënten die veelal behandeld worden op de OK, de verkoever, de IC of neonatologie. Incidenten hebben de laatste jaren laten zien dat kwaliteitsbeheersing en risicomanagement nodig zijn voor de complexe route van productie tot toediening van de gassen. Xendo is een vooraanstaand adviseur op dit gebied met ruim 20 jaar ervaring.

e weten regelgeving geeft eisen en aanwijzingen over de kwaliteit en kwaliteitsborging van medische gassen. Als geneesmiddel vallen de gassen onder de geneesmiddelenwet; kwaliteitseisen zijn beschreven in de Europese Farmacopee en technische en beheer aspecten worden uitgelegd in NEN normen zoals de NEN 7396-1. Het is in het belang van patiënt en medewerker dat processen rondom medische gassen onder alle omstandigheden optimaal geborgd zijn. Hoe kom je tot die gewenste en optimale situatie? Hiervoor zijn een aantal logische en essentiële stappen nodig. Installatie

Als eerste dient de installatie van bron tot afnamepunt goed te zijn ontworpen en geïnstalleerd. Enerzijds kopen ziekenhuizen medische gassen in cilinders. Anderzijds worden grotere volumes zelf opgewekt of in bulk aangeleverd en bewaard in centrale opslagdepots op het ziekenhuisterrein. Het distributieleidingnet dient ervoor te zorgen dat het medische gas op een betrouwbare en veilige manier op het af-

namepunt komt. Het leidingnet zelf mag geen invloed hebben op de kwaliteit van het medische gas. Ook is bij de afname punten de zekerheid van belang dat uit het juiste punt het juiste gas komt en dat door ‘dedicated koppelingen’ geen verwisselingen mogelijk zijn. Het goed ontwerpen en installeren is een taak voor deskundige partijen. Processen en procedures

In alle situaties dient de kwaliteit te allen tijde geborgd te zijn. Ook de leverbetrouwbaarheid moet gegarandeerd zijn waarvoor een goed uitgelegde redundantie essentieel is. In het geval van aanlevering in cilinders of bulk is het van belang om kwaliteit en betrouwbaarheid van de leverancier te beoordelen. Werkprocessen voor kwalificatie, installatiebeheer en cilinderbeheer moeten in procedures worden vastgelegd. Deze procedures maken onderdeel uit van het kwaliteitssysteem van het ziekenhuis. Beheersplan

Op basis van NEN 7396-1 worden de verantwoordelijkheden vastgelegd in een operationeel beheersdocument. Daarbij worden de risico’s in kaart gebracht. De risico-inventarisatie resulteert in praktische beheersmaatregelen die moeten leiden tot procesvoering onder aanvaardbare risico’s. Procedures worden uitgewerkt waaronder de productie en distributie van medische gassen verantwoord kunnen plaatsvinden. Wijzigingenbeheer wordt beschreven en het onderhoud van de installaties wordt in kaart gebracht. Bij kritische handelingen wordt er vrijgegeven door de apothe38

FMT Gezondheidszorg

Een goede kosten-batenanalyse moet wel rekening houden met de kosten van training en bijscholing van medewerkers en, niet te vergeten, de aanschaf van meetapparatuur, inclusief de onderhouds- en kalibratiekosten.

ker, de niet kritische door de onderhoudspartij zelf. Xendo kan voor u een beheersplan conform NEN 7396-1 opzetten en implementeren. Meten is weten

Als alle voorgaande zaken goed geregeld zijn, is er nog een eindcontrole vereist. Hierbij komt het ‘meten is weten’ aan de orde: door metingen dient verdere zekerheid verkregen te worden. Kwaliteits- en identificatiemetingen kunnen worden verricht door de leverancier van het gas, de installateur van de gas(distributie)systemen, de gebruiker of beheerorganisatie in het ziekenhuis of door een onafhankelijke specialist. Bij installatie en metingen van een (gedeeltelijk) nieuwe installatie door dezelfde installateur houd je alles in één hand, dat lijkt gemakkelijk voor het overzicht, maar de focus ligt dan op de realisatie van het leidingnet en het komt voor dat de installateur alleen toetst op het door hem aangelegde deel met de zgn. ‘zakdoekentest’ (deeltjestest). Die meting geeft slechts beperkte informatie over de kwaliteit van het gas uit het leidingsysteem dat de patiënt bereikt. Wanneer een ziekenhuis zelf testapparatuur aanschaft en zich de testmethoden eigen maakt, heeft dat voordelen. Zo is dan de specialistische kennis in huis, heeft men de planning in eigen hand en lijkt de uitvoering op het eerste gezicht goedkoper.

Uitbesteden aan een gespecialiseerd bedrijf heeft voordelen boven het zelf meten. Onafhankelijkheid biedt meerwaarde omdat er de vrijheid is om constateringen goed of af te keuren. Bovendien zijn voor het gespecialiseerde bedrijf de metingen routinewerkzaamheden. Zoals er in de medische wereld een trend is naar centraliseren van operaties in gespecialiseerde centra gelden voor gecompliceerde metingen zoals een gasnetcontrole evenzeer de voordelen van routine. Met deze ervaring kan Xendo adviseren bij afwijkende meetresultaten en technische problemen. Xendo is gespecialiseerd in microbiologische analyses van gassen en het meten van deeltjes, ook zonder explosiegevaar in bijvoorbeeld zuurstof. Einddoel

Het einddoel is dat de kwaliteit van het gas bij de gebruiker integraal is geborgd. Dit houdt in dat: - de gasleverancier is gekwalificeerd; - de productie- en/of distributiesystemen correct zijn geïnstalleerd, succesvol getest én vrijgegeven voor gebruik; - medewerkers zijn getraind in onderhoud en gebruik van het systeem; - er een goed beheersysteem is, wijzigingen aan de installatie gecontroleerd worden doorgevoerd en er periodiek onderhoud en kwaliteitscontroles uitgevoerd worden. Xendo voert Quick Scan’s of uitgebreidere audits uit om te bepalen of uw systeem aan de normen voldoet, de kwaliteit afdoende geborgd is, of waar de eventuele risico’s liggen. Aan de hand hiervan wordt een lijst met aandachtspunten overlegd. Aan u de overweging om bepaalde stappen in dit proces zelf uit te voeren of over te laten aan een gespecialiseerd bedrijf met uitgebreide ervaring op alle hierboven genoemde gebieden. We staan u graag te woord voor verdere uitleg of referenties. Contactpersonen ir. Joost Havers, senior consultant, joost.havers@xendo.com ir. Janos Bajnoczi, senior consultant, janos.bajnoczi@xendo. com Voor deze dienst of andere diensten van Xendo, surf naar www.xendo.com XENDO B.V. Bio Science Park, Archimedesweg 17, 2333 CM Leiden T: 071 5244000 e-mail: office@xendo.com

n FMT Gezondheidszorg

S P E C I A L :

M E D I SC H E

G A SS E N

Bedwandpanelen, bedwandgoten, pendels en kolommen?

Medische voedingseenheden Veel mensen in de zorg kennen het vakjargon van de bovenstaande voorbeelden. Toch heeft men minder vaak gehoord van de term Medische Voedingseenheden. Of in het Engels: Medical Supply Units. De officiële term voor deze producten.

n 1996 is de eerste norm met betrekking tot deze productgroep verschenen en zijn er verbanden gelegd tussen de normen op werktuigkundig, gastechnisch en elektrotechnisch gebied. Zo vind men de term medische voedingseenheden tegenwoordig ook terug in NEN-1010 (paragraaf 710, medisch gebruikte ruimten, eerste bladzijde). Overlap in normen

Door bepaalde overlappingen van de basisnorm NEN-EN-ISO 11197 (2009) medische voedings-

eenheden en normen als NEN-1010, zijn er in de loop der jaren enkele discrepanties ontstaan ten opzichte van ons omringende landen. Één van de meest in het oog lopende discrepanties is de beschrijving van de afstand tussen een afnamepunt medisch gas en bijvoorbeeld een wandcontactdoos of een schakelaar. De NEN1010 hanteert een bepaalde afstand, maar NENEN-ISO 11197 ook. Hieruit is voor Nederland het bekende “Romaanse-raam” ontstaan. (Cirkel met een straal van 200 mm en twee loodlijnen tot aan de grond).

Door: Bart Mooij; manager Nederland Biolume/Résinor

De twee normen vullen elkaar in deze dus aan. Daarom hanteert Biolume bij de productie van haar voedingseenheden de norm voor medische voedingseenheden als basis, en vult zij aan met de specifiek geldende normen voor het land van levering. Een belangrijke en zeer noodzakelijke stap bij de productie van medische voedingseenheden want een medische voedingseenheid is immers een medisch hulpmiddel. Beeldplan

Naast het technische en administratieve aspect bij de productie van medische hulpmiddelen (93/42/ EEG), heeft men tegenwoordig ook vaak te maken met het beeldplan van een architect. De zorg ondergaat de laatste jaren een kentering op het gebied van design en termen als beeldkwaliteitsplan en healing environment zijn gemeengoed geworden. Men ziet graag een verandering van beeld in een patiëntenkamer omdat wetenschappelijk is aangetoond dat de omgeving waarin een patiënt zich bevind bijdraagt aan diens herstel. Het is dus een logische stap voor een zorginstelling om een architect in de arm te nemen. Hier vindt Biolume de synergie tussen de wensen van de architect en de geldende normen. De hoogste prioriteit ligt immers bij het produceren van een veilig product! Afwijken van de norm Onze ervaring is dat er soms wat eenvoudig tegenaan wordt gekeken. Want als wordt gesproken over een bedwandpaneel, wat bedoelt men daar dan precies mee? Een “eenvoudig gootje” tegen de wand toch? Indien men besluit een bedwand-

FMT Gezondheidszorg

Sanitaire producten

paneel te laten produceren door een willekeurige fabrikant, zou die producent tenminste toch verstand moeten hebben van de norm. Maar dat is iets waarvan we steeds vaker merken dat het over het hoofd wordt gezien. Soms begrijpelijk, het is een logisch gevolg van de kentering in het beeldplan en van het economisch klimaat. Vaak wil men (de architect) niet werken met “standaard” producten, omdat men verwacht dat de industrie hier niet op kan inspelen. In sommige gevallen is dit ook zo. Vaak door technische beperkingen, opgelegd door de normen. Niet iedere zorginstelling is het altijd met de norm eens. Mede daarom wijkt men dan plotseling van de norm af. Een opmerkelijke keuze in een segment

waar patiëntveiligheid bovenaan staat vinden wij. Gelukkig hebben veel zorginstellingen een duidelijk standpunt als het gaat om veiligheid van producten en hebben dit vastgelegd in hun inkoopvoorwaarden. Zo heeft men vaak omschreven dat de producten voorzien moeten zijn van een CEmarkering. Toch blijkt men niet altijd te beseffen dat een ogenschijnlijk eenvoudig toestel als een bedwandpaneel onder een eigen norm valt en dus wel degelijk ook CE-gemarkeerd dient te zijn. Daarom denken wij dat het verstandig is om op een adequate en weloverwogen basis beslissingen te nemen. We proberen daarom altijd om samen met onze klanten de synergie te zoeken tussen het beeld van de architect, de wens van het ziekenhuis en de technische vereisten. Het houdt ons als bedrijf scherp. Door interactie en goed te luisteren naar de wensen van de zorg, blijf je als bedrijf voorop lopen. Biolume DEKRA-gecertificeerd

Doordat Biolume door DEKRA gecertificeerd is om medische voedingseenheden te ontwerpen en produceren, is Biolume een goede partner bij het ontwerpen en produceren van het door de architect of de instelling ontworpen beeldplan op het gebied van medische voedingseenheden. Biolume’s unieke vermogen om totaal klantspecifiek te kunnen produceren op dit gebied geeft haar een unieke positie op de markt. Veel zorginstellingen hebben inmiddels de weg naar Biolume gevonden en ondervinden dat klantspecifieke producten zelfs goedkoper kunnen zijn dan sommige standaardproducten.

Naast het gegeven dat Biolume medische voedingseenheden maakt, produceert haar dochteronderneming Résinor sanitaire producten voor de zorg. Résinor produceert onder andere werkbladen, wasbakken voor patiëntenkamers en OK’s, babybadjes en labtafels. Alle geproduceerd uit één geheel van speciale lichtgewicht kunststof. Beduidend anders dan de reeds bekende kunststoffen op minerale basis. We hebben al diverse succesvolle projecten achter de rug met Résinor producten en iedereen is erg enthousiast. Het is echt vernieuwend. Dat is ook het leuke aan een Frans bedrijf. De Franse manier van zaken doen is beduidend anders dan wij gewend zijn. Het is een beetje als de menukaart van een restaurant in Frankrijk. Er staan diverse producten op de kaart maar als je gaat bestellen dan word er gevraagd: hoe wenst u het? Aardappels, rijst, salade? Zoet, zuur, of misschien een combinatie? Zo is het ook met Biolume. Patiëntenkamer van de toekomst

Biolume is dan ook in Frankrijk de koploper op het gebied van design in de patiëntenkamer. In het universitair ziekenhuis van Lille, het op twee na grootste ziekenhuis van Frankrijk, heeft Biolume in samenwerking met andere bedrijven die actief zijn in de zorg de patiëntenkamer van de toekomst gebouwd. Een hoogst innovatieve en frisse kijk op design waarbij de werkbare situatie voor de artsen en de verpleging en een goede besteding van vierkante meters in het ziekenhuis als uitgangspunt is genomen. Zo is er een vernieuwend inzicht aangaande de patiëntroute in de kamer, is de kamer uitgerust met voorzieningen voor het bezoek/de partner en is de allerlaatste hardware en software geïnstalleerd ten bate van patiënt, verpleging en arts. Business Award Biolume is graag actief en innovatief in haar segment. Het bedrijf heeft mede om die reden in 2013 de business award ontvangen van de Franse Kamer van Koophandel in Amsterdam voor haar prestaties op de Nederlandse markt. Biolume daagt elke zorginstelling uit om eens een blik te werpen op het French design. U bent van harte welkom.

n FMT Gezondheidszorg

S P E C I A L :

M E D I SC H E

G A SS E N

Lamit: veiligheid boven alles door: Lamit

“Lamit zet de standaard”, luidt de slogan op één van de brochures van deze onderneming. Dagelijks stelt de specialist op het gebied van medische gassen alles in het werk om deze belofte waar te maken. Innovaties, de hoogste kwaliteitseisen, de ambitie om de klant de meest veilige oplossingen te bieden voor projecten in ziekenhuizen en laboratoria.

amit installeert distributiesystemen voor medische gassen in ziekenhuizen en voor speciale gassen in laboratoria. Dergelijke systemen moeten aan de hoogste eisen voldoen, altijd en overal. Met behulp van deze speciale gassystemen worden immers levens gered. De grootste nauwgezetheid bij het installeren en onderhouden van deze systemen is voor Lamit een vanzelfsprekendheid. Het bedrijf werkt strikt volgens NEN-EN-ISO- 7396-1; 2007, met gecertificeerde monteurs en engineers, in gecontroleerde processen. Op het gebied van Service & Onderhoud biedt Lamit systeemonafhankelijk onderhoud voor de meest gangbare componenten. Daarnaast kan het bedrijf ook een meerjarenonderhoudsplan realiseren. Uiteraard worden gebruikers door Lamit geïnstrueerd. Lamit wil graag meedenken over het ontwerp om kosten te besparen. Tegelijkertijd kan Lamit door consultancy en validatie een bijdrage leveren aan het verder verbeteren van de kwaliteit in het ziekenhuis door bijvoorbeeld metingen zoals microbiologisch sampling. Microbiologisch sampling onderzoek

Medische gassen moeten aan de hoogste standaarden voldoen. Microbiologisch sampling en onderzoek draagt hier aan bij. Aan de hand van een gevalideerde meetmethodiek verkrijgt een organisatie duidelijkheid over de hygiënische staat van het gassensysteem. Het onderzoek kan zowel preventief als na oplevering worden uitgevoerd. Het levert de volgende gegevens op: - Kwantitatieve analyse van het aantal Kolonie Vormende Eenheden (KVE); - Determinatie van de KVE (op aanvraag). 42

FMT Gezondheidszorg

Op basis van deze punten kan Lamit Consultancy specifieke beheersmaatregelen adviseren. Vanwege steeds strengere eisen en aandacht voor veiligheid neemt de aandacht voor microbiologisch sampling onderzoek sterk toe. Dit onderzoek kan door Lamit worden uitgevoerd voor perslucht, O2, N2, N2O, CO2 en Ar. Op locatie

De monstername voor het microbiologisch sampling onderzoek wordt op locatie uitgevoerd. De procedure is gebaseerd op NEN-ISO-8573-7, waardoor alle stappen (bemonstering, broeding en determinatie) voldoen aan de hoogste kwaliteit. Voor de determinatie werkt Lamit samen met een GMP/GCLP-gecertificeerd laboratorium. De apparatuur is van Lighthouse World Wide Solutions (marktleider op het gebied van meetinstrumenten voor “clean branches”) en wordt volgens fabrieksprotocol onderhouden en gekalibreerd. Het meetproces is gecertificeerd door Dekra binnen het ISO 9001 kwaliteitsraamwerk. Validatie

Voor validatie inventariseert Lamit het gassensysteem op basis van de RI&E (risico-inventarisatie en evaluatie), waarna de uitvoering gebeurt aan de hand van het zogeheten V-model. Met dit model wordt eerst een validatie masterplan opgesteld, dat vervolgens in de praktijk wordt getoetst. Lamit ontwikkelde daarvoor een document waarin naar circa 200 punten wordt gekeken vanuit de NEN-ENISO-7396-1;2007 normering . Op basis van de huidige weten regelgeving, marktonderzoek en risico-inventarisatie valideert Lamit het gehele gassysteem. In het validatie masterplan (conform GMP) staat beschre-

ven welke maatregelen kunnen worden genomen om het gassensysteem te beheren en risico’s te beheersen. Met de installatiekwalificatie, de operationele kwalificatie en de prestatiekwalificatie wordt het systeem vervolgens periodiek getoetst. Deze onderzoeksbevindingen worden geïntegreerd in het totale beeld dat Lamit van het systeem heeft en op deze wijze kan aan optimalisering worden gewerkt. Lamit Consultancy geeft geen waardeoordeel op basis van de bevindingen, wel worden samen met de opdrachtgever conclusies getrokken. Op deze manier is de ziekenhuisapotheker beter in staat zijn installatie te leren kennen.

binnendienst en van de afdeling Service, Onderhoud en Validatie is verkleind. Vanuit deze visie is Lamit in staat verder te bouwen aan de onderneming met een stevig fundament; een onderneming die streeft naar de grootst mogelijke (patiënt) veiligheid voor haar opdrachtgevers. Voor 2014 heeft Lamit een klanttevredenheidsonderzoek op het programma staan. Het zal een online onderzoek worden waarbij relaties aan de hand van enkele gerichte vragen naar hun mening wordt gevraagd. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Lamit installatietechniek - Alex van den Berk 033-4652506. n

Continuïteit

In het marktsegment waarin Lamit opereert is de concurrentiestrijd de afgelopen jaren zeer hevig geworden. Het aantal aanbieders is groter dan de vraag waardoor het nauwelijks mogelijk is om uit (openbare) aanbestedingen kostendekkende orders te verwerven. Het aantal aanbestedingen dat op de markt verschijnt, neemt bovendien steeds verder af. Met het oog op de continuïteit van de onderneming en vanuit de ambitie de hoogste kwaliteit na te streven, heeft Lamit besloten geen verlieslatende projecten meer aan te nemen. Een gevolg hiervan is dat de capaciteit van de

Lamit zet de standaard

ISO9001:2008 gecertificeerd en werken volgens NEN 7396-1 en GMP Zijn wij het erover eens, dat je voor speciale gassen installaties, en medische gassen in

Ter waarborging van die kwaliteit werkt Lamit bovendien conform ISO 9001 en

het bijzonder, niets aan het toeval mag over laten? Dan is Lamit de juiste partij!

NEN 7396 certificeringen en zijn onze medewerkers bekend met GMP wetgeving,

Betrouwbaarheid en vakmanschap gaan bij Lamit hand in hand met als resultaat,

want wij willen immers niets aan het toeval over laten.

kwaliteit en zekerheid. Vakkundige mensen met jarenlange ervaring hanteren beproefde werkwijzen, waarmee de installaties worden gebouwd en gecontroleerd. De vele

U wilt kunnen vertrouwen op de installaties voor speciale gassen, Lamit kan en wil

opdrachtgevers van Lamit zijn door het geleverde werk overtuigd van ons kunnen.

deze graag bouwen en onderhouden.

lamit.nl

VANADIUMWEG 4A, 3812 PZ, AMERSFOORT, T 033-4652506, E info@lamit.nl

FMT Gezondheidszorg

S P E C I A L :

M E D I SC H E

G A SS E N

Beschermen van kwetsbare levens Air Liquide Groep is wereldleider in gassen voor industrie, gezondheidszorg en milieu. In 1902 werd Air Liquide geboren door de uitvinding om door middel van een nieuwe technologie gas vloeibaar te maken en luchtgassen te scheiden. Innovatie is altijd een essentieel onderdeel van de groeistrategie van de Air Liquide Groep gebleven. Doelstelling

Kwetsbaarheid verwijst naar het fragiele aspect in ons menselijk bestaan: het kan ieder van ons overkomen kwetsbaar te worden, als gevolg van ouderdom, ziekte of verlies van autonomiteit. Er kan sprake zijn van een tijdelijke of permanente situatie. In de zorgsector worden we constant geconfronteerd met de kwetsbaarheid in het menselijk leven: patiënten die pijnlijke medische behandelingen moeten ondergaan tijdens spoedeisende hulp of tijdens operaties, blootgesteld aan risico’s van infecties, patiënten die lijden aan chronische ziektes. Air Liquide ziet het als haar plicht levens te beschermen met behulp van haar producten, dienstverlening en door gericht mee te denken in

oplossingen voor onze ziekenhuisklanten die de patiënt ten goede komen. Doelstelling van Air Liquide is om klanten te voorzien van continue zorg in medische producten en diensten die bijdragen tot het beschermen van kwetsbare levens van ziekenhuis tot thuis situatie Waar Air Liquide Health voor staat

Betrokkenheid en een inventieve instelling, gekoppeld aan onze toekomtsvisie, betekent dat we proactief en op een intelligente manier op de veranderende vraag van de gezondheidszorg anticiperen en zo aan de behoeften van klanten voldoen.

Door: Air Liquide

Wereldwijd voorziet Air liquide in de behoefte aan medische gassen en bijbehorende producten en stellen meer dan één miljoen patiënten hun vertrouwen in Air Liquide Healthcare: van ziekenhuis, zorginstelling tot thuissituaties. In Nederland is Air Liquide zowel actief in de ziekenhuizen (Air Liquide Health Care) als in de thuiszorg (via dochteronderneming VitalAire B.V. ) Thuiszorg

Na meer dan 30 jaar aanwezigheid in de thuiszorg, heeft Air Liquide Healthcare de nodige ervaring en vaardigheden om deze patiënten een hoogwaardige behandeling te kunnen garanderen. De multidisciplinaire teams, bestaande uit apothekers, verpleegkundigen, voedingsspecialisten en technisch adviseurs, beschikken over een grote kennis van verschillende aandoeningen en daarbij behorende behandelingen. Bevorderen van zelfredzaamheid en zelfstandigheid De toename van het aantal chronische ziekten plaatst de zorgsector voor een grote uitdaging. Sinds 2008 beveelt de WHO aan om maatregelen te ontwikkelen om efficiënt de strijd aan te binden. De patiënten de mogelijkheid bieden om in hun eigen omgeving te worden verzorgd, is een belangrijke oplossing om zorg betaalbaar te houden. De dochteronderneming van Air Liquide, VitalAire vergemakkelijkt deze thuiszorg en stelt patiënten met een chronische ziekte in staat om geheel zelfstandig thuis te blijven wonen dankzij een specifieke medische behandeling met lagere kosten.

FMT Gezondheidszorg

trouwbare leverancier aangemerkt door de beroepsvereniging KNMP. We vinden een actief en langetermijnpartnerschap met onze klanten belangrijk. Nauw samenwerken met onze klanten en de dialoog aangaan staan bij ons hoog in het vaandel evenals de daarbij behorende acties uitvoeren met als doel continue verbetering. Breed aanbod aan services

Onze visie en expertise in de ziekenhuizen

Onze medische gassen en dienstverlening worden ingezet voor zowel pediatrische als volwassenen patiënten, gedurende acute situaties in bijvoorbeeld spoedeisende hulp, operatiekamers en chirurgie en intensive care units. We ondersteunen zorgprofessionals met innovatieve oplossingen – in moleculen, apparaten en dienstverlening – ten behoeve van levensreddende procedures, diagnosis en behandelingen. We bieden: • Pharmaceutische kwaliteit medische gassen; • Professionele Healthcare training voor het optimale en veilige gebruik van onze medische gassen; • Continue voorraadmonitoring cilindervoorraden en d.m.v. telemetrie bewaking op bulktanks garantie van patientveiligheid en operationele efficiency; • Innovatieve medicinale gas packaging; • Administratieve oplossingen; • Ontwerp, installatie, onderhoud van gasopslag en distributiesystemen; • Medische apparatuur. Hoge kwaliteitseisen aan onze medische gassen

Aangezien medische gassen gezien worden als geneesmiddel (en niet meer als grondstoffen) zijn ze onderworpen aan strikte regelgeving, opgelegd en op naleving gecontroleerd door het Ministerie van Volksgezondheid d.m.v. audits. Al onze medische gassen worden geproduceerd op een GMP gecertificeerde locatie (vanaf de luchtsplitsers, ASU’s, tot en met de distributie). De kwaliteitscontroles worden gedaan in een GLP gecertificeerd laboratorium en de distributie volgens de huidige GDP richtlijnen. Dit resulteert in een traceerbaarheid van de gassen van de bron, de ASU, tot aan de toediening aan de patiënt. Daarnaast is Air Liquide ook als be-

Air Liquide streeft ernaar haar klanten snel en betrouwbaar bij te staan. We doen dit met een organisatie die 24/7 klaarstaat met een inzet van expertise, service en commitment in kwaliteit. Onze zorggebieden reiken verder dan alleen maar het simpelweg aanleveren van gassen die een ziekenhuis nodig heeft. Met andere woorden: we richten ons op een veel hoger niveau en bieden naast gassen ook andere services aan. Door goed naar onze klanten te luisteren proberen we te begrijpen wat een ziekenhuis nodig heeft en hun behoeftes te identificeren. Graag verrassen we hen met innovatieve oplossingen (bijvoorbeeld op het gebied van afleversystemen) die voldoen aan hoge kwaliteitsstandaarden van aflevering tot inname door patient en denken zo met hen mee als een volwaardige partner die constructief meedenkt. Traceerbaarheid

Een voorbeeld hiervan is onze dienstverlening aan het ziekenhuis op het gebied van: traceerbaarheid. In tegenstelling tot wat gebruikelijk is in de reguliere farmacie, wordt de primaire verpakking van de medische gassen hergebruikt. Om te waarborgen dat de historie van de verpakking nauwkeurig kan worden gevolgd, heeft Air Liquide hiervoor een gevalideerd softwarepakket dat nauwkeurig de verpakking kan volgen (traceren) ontwikkeld: Servitrax. Denk hierbij aan het traceren van cilinders bij een eventuele terughaalactie. Servitrax Iedere cilinder die wordt ingezet krijgt een eigen registratiefile. Hierin staan alle processtappen en onderhoudshistorie. Deze gegevens worden bewaard gedurende de gehele levensduur van de cilinder. Ook zijn de gegevens van de afsluiter in het systeem gekoppeld aan de cilinder. Servitrax geeft dus aan wanneer beide herkeurd moeten worden. Ook zijn voorraden van de gevulde cilinders opgenomen in Servitrax, zowel bij Air Liquide, alsook voorraden op klantlocatie.

In het productierecord van Servitrax staan batchgegevens, waaronder productiedatum, de expiratiedatum en het batchnummer. Stelio Als extra service en om aan de vraag van de klanten te voldoen, is er een overlay gemaakt op Servitrax: Stelio. Deze gevalideerde online database maakt het mogelijk cilindervoorraden op klantlocatie te monitoren. Door het inscannen van de cilinder bij aankomst met en geavanceerde handscanner, werkt Stelio voorraden van de klant bij. Daarna worden de gegevens opgehaald vanuit de Servitrax database. Ook geeft Stelio de klant de mogelijkheid aan te geven naar welke afdeling de cilinders intern worden gedistribueerd. Ze zijn altijd traceerbaar binnen bijvoorbeeld een ziekenhuis. Daarnaast kan de houdbaarheid worden gecontroleerd en ook of de minimum voorraad is bereikt. De geavanceerde barcodescanner is zodanig ontwikkeld dat deze uitsluitend de barcodes van de cilinders kan scannen. Wanneer een barcode wordt gescand die niet die van de cilinder is wordt er direct een foutmelding gemaakt. Zo weet de gebruiker direct dat niet de juiste barcode is gescand. Voor nieuwe gebruikers verzorgen we een duidelijke training en instructie over het gebruik van de software en van de handscanner. Daarnaast kunnen ze altijd met de betreffende helpdesk contact opnemen voor eventuele vragen en opmerkingen. n Feiten over Air Liquide Healthcare 1.000.000 patiënten worden wereldwijd ondersteund met producten van Air Liquide; 7.500 ziekenhuizen worden voorzien van producten en diensten van Air Liquide; 10.000 medewerkers zijn dagelijks in meer dan 30 landen actief voor Air Liquide.

FMT Gezondheidszorg

D U U R Z A M E

E N E R G I E

Systeem warmte- en koudeopslag

Met slimme oplossing rendement ruim verdubbeld Het warmte- en koudeopslag systeem (WKO) van de Radboud Universiteit Nijmegen leverde niet de gewenste resultaten. De energie-efficiëntie van het systeem was lager dan verwacht en de universiteit had moeite om binnen de vergunningsgrenzen te blijven. Door de WKO slimmer in te zetten, wordt restwarmte en/of vrije koeling benut en is het rendement van de WKO meer dan verdubbeld.

ngeveer acht jaar geleden, werd het warmte- en koudeopslagsysteem bij de Radboud Universiteit (RU) geïntroduceerd. Hiermee wilde de universiteit de duurzaamheid vergroten. Het WKO-systeem voorziet in combinatie met warmtepompen zowel in warmte als in koude voor de faculteiten Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatie Technologie van de universiteit, gehuisvest in het zogenoemde Huygensgebouw. De exploitatie van de WKO-installatie resulteerde in een energetische onbalans en de efficiëntie bleef achter bij de verwachting. De provincie Gelderland eiste, mede omdat de WKO zich aan de rand van een waterwingebied bevindt, dat het WKOsysteem medio 2015 in balans zou zijn. Omdat te bereiken werd een ‘upgrade’ van de WKO ontwikkeld. Oude opzet van de WKO-installatie

Het WKO-systeem bestaat uit vijf warme bronnen ten noorden van het Huygensgebouw en vijf koude bronnen ten oosten (afb. 2). Per bron kan een debiet worden geleverd van maximaal 90 m3/h, goed voor een verwarmingscapaciteit van ongeveer 4,5 MW en een maximale koelvermogen van ongeveer 8 MW. Het WKO-systeem was voor de levering van warmte of koude gebonden

Bronput. 46

FMT Gezondheidszorg

aan seizoenen: In de lente werd er naar koudelevering geschakeld en in de herfst naar warmtelevering. Indien een gebouw een andere energievorm nodig had dan dat de WKO op dat moment beschikbaar leverde, moest dit met lokale warmte- of koudeopwekking worden opgelost. Een ander systeemeigenschap was dat het debiet van de bronnen niet geregeld kon worden. Bij vraag kon er enkel in debietstappen worden voorzien ter grootte van een volledig brondebiet. Dit leidde er toe dat er altijd te veel bronwater werd verpompt en de efficiëntie van het systeem laag was. Het resultaat was dat verpompte bronwaterhoeveelheid gelijk was aan de maximale hoeveelheid van de vergunning en dat de warme en koude brontemperaturen dicht bij elkaar lagen. Door het gebruikersprofiel van het gebouw in combinatie met het inflexibele WKO-systeem

Door: Ing. T.F.W. (Tom) Hundertmark, adviseur meet- en regeltechniek Deerns Nederland

is er uiteindelijk een energetische onbalans ontstaan van 10.000 GJ (koude). Slimme opzet levert optimale benutting WKO

De aanzet van de verandering was de wens om restwarmte van het High Field Magnetic Laboratory (HFM-Laboratorium) te gebruiken voor het leveren van warmte aan het Huygensgebouw om zo het koude overschot in de WKO op te heffen en daarmee te voldoen aan de eis van de provincie. In het HFM-Laboratorium worden wetenschappelijke experimenten uitgevoerd waarbij een grote hoeveelheid laagwaardige warmte vrijkomt. Normaal wordt dit afgevoerd door middel van koeltorens en/of koelmachines. Het temperatuurniveau van de restwarmte van het HFM-Laboratorium is niet geschikt om direct toegepast te

De nieuwe SPEED bedrĳfsafwasautomaten Terreinoverzicht. worden in de klimaatinstallaties van het Huygensgebouw maar juist wel geschikt voor toepassing in een WKO-installatie. Tevens is het opgestelde vrije koelvermogen in de winter geschikt voor levering van koude aan de WKO, waarmee de energiebalans wordt gecorrigeerd. De verdere uitdaging was om de WKO optimaal geschikt te maken voor meerdere gebouwen, waarbij de gebouwen onafhankelijk van elkaar warmte en/of koude kunnen vragen. Warmte- en koudebuffer

Het nieuwe concept gaat uit van een WKO-systeem waarbij de warme en koude zijden van de WKO van elkaar los zijn gekoppeld. Hierdoor ontstaat er een warmte- en koude ‘buffer’, waar de gebouwen gelijktijdig gebruik van kunnen maken. De gebouwen verzorgen zelf het transport tussen de warmeen koude zijde van de WKO. De ‘buffers’ worden door de betreffende bronnen op druk gehouden. Door waterverplaatsing vanuit het ene grondwatersysteem zal daar de druk in het systeem dalen. In het systeem waar het water naartoe wordt gepompt zal de druk stijgen. De bronnen zullen door het toevoeren van water (onttrekken uit de bodem) of het aflaten van water (injecteren in de bodem) de drukken in de systemen constant houden. Uitgangspunt dat per gebouwen de correcte temperatuurniveaus, waarmee de energie-uitwisseling met de WKO plaats vindt, wordt geregeld. Dit heeft als voordeel dat onvermijdelijke minder optimale temperatuurniveaus als gevolg van opstarten van installaties, niet een onbedoelde afschakeling van een gebouw tot gevolg heeft. Dit is een veel voorkomend probleem bij collectieve WKO-systemen. Aanpassing van de gebouwen

De gebouwen die op de WKO zijn aangesloten dienen zo aangepast te worden dat deze zelf bronwater tussen de twee grondwatersystemen van de WKO kunnen verplaatsen. Daartoe is iedere gebruiker voorzien van een bronwaterpompsysteem waarmee een variabel debiet kan worden verplaatst. Bij de engineering van dit bronwaterpompsysteem is grote zorg besteed aan de mogelijkheid om ook op zeer lage deellast te kunnen functioneren, om zo de totale efficiëntie te verhogen.

Alleen bĳ Miele

Bedrĳfsafwasautomaten met verswatersysteem! • Kortste programmaduur 5 minuten • beladingsniveau‘s • Geschikt voor twee korven 500 x 500 mm • Uitstekend hygiënische reinigingsresultaat Info: (0347) 37 88 84 www.miele-professional.nl www.mĳnvaatwasserkiezen.nl

Bronaanpassingen. FMT Gezondheidszorg

D U U R Z A M E

E N E R G I E den opgeslagen. Zo kan de restwarmte van het HFM-Laboratorium, als er warmtevraag is, direct worden gebruikt in het Huygensgebouw. Bijkomend voordeel van directe warmte-uitwisseling is dat de bronwateronttrekking uit de bron zelf wordt verminderd. Eerste resultaten

Schema bronaanpassingen.

Bij de eerste inbedrijfname was het resultaat al gelijk zichtbaar; het temperatuurtraject waarop de WKO functioneert, is vergroot van ongeveer 1,5 K naar 6 a 7 K. Dit heeft tot gevolg dat minder bronwater hoeft te worden gebruikt. Ook de inzet van het HFM-Laboratorium als energiebalansinstrument levert een voorsprong op de geprognosticeerde benodigde energiebalancering.

Schema installatie.

Toekomstplannen en conclusies Direct uitwisselen van energie

Het concept van een twee-pijpsysteem maakt het in theorie mogelijk met enkel het grondwaternet, en zonder tussenkomst van de bronnen, energie uit te wisselen tussen verschillende gebruikers. Uitsluitend het surplus aan energie hoeft te wor-

Door de positieve resultaten van de upgrade kunnen de plannen voor verdere uitbreiding van de WKO door de RU verder vorm worden gegeven. De geplande gebouwen op het zuidelijke deel van het terrein van de universiteit worden ook gekoppeld op de WKO.

adv. 9 x 12,8 cm:advertentie 9 x 12,8 cm

12-01-2009

Medisch elektrische scheiding met gezond verstand

11:22

WKO is een technologie die een groot deel van de warmte- en koudevraag van gebouwen kan leveren, tegen minimale energiekosten. In het geval van het WKO-project van Radboud Universiteit was het eerste ontwerp niet optimaal, wat resulteerde in een energetische onbalans en dreigende opzegging van de vergunning. Met de uitvoering van de WKO-upgrade en de optimalisatie van de warmte- en koudeopwekking van gebruikers is gebleken dat WKO-installaties, tegen het algemene denkbeeld in, wel degelijk robuust en flexibel zijn. Met de upgrade van de WKO heeft de Radboud Universiteit een robuuste en duurzame oplossing voor de energievraag.

Op de site van FMT vindt u een uitgebreide versie van dit artikel (www.fmtgezondheidszorg.nl/ wko-upgrade-2-0-radboud-universiteit/)

Compacte energiezuinige trafo(verdelers) voor medisch elektrische scheiding in geclassificeerde ruimten volgens NEN1010-7/A3 en netwerkisolatoren voor scheiding van data-installaties volgens IEC60601-1

Informatie: info@geveke-besturingstechniek.nl n 48

FMT Gezondheidszorg

AUTOmATISCH gELEIdE vOERTUIgEN MaalTijden, afVal, linnen en BeVoorrading Van afdelingen

HEALTHCARE SOLUTIONS

TRANSCAR CONTINUE EN SNEL Betrouwbare en beproefde technieken zorgen voor een flexibele programmering en routeplanning. Met TransCar heeft u controle over uw goederenstroom en reduceert u arbeidskrachten en handmatig transport. Het systeem is 24/7 beschikbaar. Verzekerd van een betrouwbaar, veilig, onderhoudsarm en snel transport van goederen in uw ziekenhuis.

www.swisslog.com

Het oproepsysteem met spraakfunctie passend bij het schakelaarprogramma Gira Oproepsysteem 834 Plus Het Gira Oproepsysteem 834 Plus is een oproepsysteem voor hulpoproepen in ziekenhuizen, verzorgingshuizen, wooncomplexen en artsenpraktijken. Er kunnen noodoproepen mee worden gedaan en gesprekken mee worden gevoerd in overtuigende hoge spraakkwaliteit – dankzij digitale echo-onderdrukking ook in sanitaire ruimten. Het systeem voldoet aan de eisen van DIN VDE 0834 en is geïntegreerd in de Gira schakelaarprogramma's. Door middel van een nieuw ontwikkeld plug&play-installatieconcept kan het gemakkelijk worden geïnstalleerd. Meer informatie onder www.gira.nl/oproepsysteem834-plus Afb. v.l.n.r.: tweevoudige combinatie spraakmodule Plus/oproep- en uitschakelknop met externe aansluiting Plus, patiëntenhandapparaat met spraakfunctie, dienstruimteterminal artsoproep en aanwezigheid 2 met spraakmodule Plus, kamersignaallamp, tweevoudige combinatie drukvlakschakelaar/wandcontactdoos met randaarde, schakelaarprogramma Gira E2, zuiver wit glanzend

202594_Anz_RS834Plus_E2_Rw_197x125_NL.indd 1

18.03.13 13:55

FMT Gezondheidszorg

S I E M E N S

Siemens Healthcare helpt ZMC om nieuwbouw voor te bereiden op flexibel beeldvormend wagenpark

Eerste 100% lean ziekenhuis kijkt járen vooruit In Zaanstad is de bouw in volle gang van het eerste ziekenhuis in Nederland dat niet alleen lean werkt, maar ook lean is ontworpen. Als contractpartner voor de beeldvormende technologie dacht Siemens Healthcare al vanaf de eerste ontwerpfase mee over de bouw van het nieuwe Zaans Medisch Centrum. “Nú worden er keuzes gemaakt waar het ziekenhuis straks járenlang plezier van heeft.”

ean werken is zeker niet nieuw in de Nederlandse ziekenhuiswereld. Maar vaak gebeurt het in gebouwen die verre van lean ontworpen zijn. De nieuwbouw van het Zaans Medisch Centrum, die in 2016 moet zijn afgerond, wordt echter volledig volgens lean-principes ingericht. Dat wil zeggen: op een manier die verspilling van ruimte, tijd en kosten zo veel mogelijk terugdringt. Het ZMC streeft naar een klein, doelmatig

en flexibel ziekenhuis met maximale meerwaarde voor de patiënt. Op schaal getest

De nieuwbouw is een gezamenlijk project van ZMC en Vitaal ZorgVast. Het Delftse architectenbureau Mecanoo tekent voor het ontwerp, dat gebaseerd is op vijf basisprocessen of ‘waardestromen’: acute zorg, kliniek, polikliniek, diagnostiek en planbare zorg. “Binnen elke stroom is de vraag hoe we de meeste waarde voor de patiënt en diens eventuele begeleider kunnen creëren,” zegt Hannelore Schouten, manager Innovatie & Kwaliteit bij ZMC. Een complexe opgave, want elke waardestroom heeft zijn eigen prioriteiten. “Bij acute zorg is snelheid van handelen het eerste vereiste. Op een polikliniek, waar mensen wel eens moeten wachten, is beleving verhoudingsgewijs belangrijker.” Tijdens het ontwerpproces was de uitdaging om al die prioriteiten tot hun recht te laten komen. Voor elke afdeling zijn de verschillende stromen op papier gezet en in overleg met patiënten, artsen, verpleegkundigen en andere betrokkenen doorgelicht. Complete afdelingen zijn zelfs in een loods op ware schaal uit karton nagebouwd, om de ontwerpen in de praktijk te kunnen testen. Met alle stakeholders uiteraard: artsen, patiënten, verpleegkundigen en bezoekers.

FMT Gezondheidszorg

DOOR: SIEMENS

Meedenken over beeldvorming

Bij dat proces was ook Arnold Verbeek van Siemens Healthcare nauw betrokken. “Wij hebben in april 2013 een contract gesloten met het ZMC voor een technologisch partnership. Daarmee zijn we dertien jaar lang verantwoordelijk voor de beeldvormende technologie op de afdelingen Radiologie en Nucleaire Geneeskunde, de hartkatheterisatiekamer en alle echografiesystemen in het ziekenhuis.” Zelf is Verbeek als projectmanager verantwoordelijk voor de implementatie van nieuwe systemen die voor de komende jaren gepland staan. In die hoedanigheid heeft hij vanaf het begin van het ontwerpproces nauw met Mecanoo en het ZMC samengewerkt. Er is namelijk een sterke wisselwerking tussen beeldvormende technologie en het ontwerp van de ruimten eromheen. Dat bleek bijvoorbeeld tijdens het testen van de ‘mock-up’ van de afdeling Radiologie. “Bij de buckykamers, waar röntgenopnamen worden gemaakt, hoort een reeks omkleedcellen voor patiënten. Onze nieuwste buckysystemen zijn echter sneller en kunnen daardoor méér patiënten per uur verwerken. Dat voordeel werd in het ontwerp aanvankelijk niet benut. Door een paar extra kleedcellen te creëren, bleek het ZMC met een buckykamer minder af te kunnen.”

Beeldvorming zonder verspilling De opzet van het technologisch partnership tussen het ZMC en Siemens sluit naadloos aan op het lean-principe om verspilling zo veel mogelijk te voorkomen. “Uitgangspunt is dat een ziekenhuis tegen een vast bedrag per jaar altijd de beeldvormende apparatuur in huis heeft die nodig is”, zegt Verbeek. “Dus beschikbaarheid van apparatuur op basis van noodzakelijke en gewenste functionaliteit.” Het contract biedt namelijk de flexibiliteit om via upgrades en tussentijdse migraties meer capaciteit en/of functionaliteit te creëren, als dat wenselijk en zinvol is en binnen de visie van het ZMC past.” Daarnaast denkt Siemens mee over manieren om de technologie efficiënter te benutten. “We verzorgen onder meer continue training van laboranten en artsen en monitoren het daadwerkelijke gebruik van systemen, om het ZMC te kunnen adviseren over eventuele optimalisaties. Tot slot denken we voortdurend mee over manieren om patiëntstromen en werkprocessen efficiënter te organiseren. Ook tijdens de ontwerpfase.” De unit Beeldvormende Technieken van het ZMC beschikte als eerste röntgenafdeling in Nederland over een angiografiekamer met een Artis Zeego.

Routeadvies

Een andere ruimtebesparing werd behaald doordat beeldvormende systemen straks voor een groot deel vanuit gemeenschappelijke bedienruimtes kunnen worden aangestuurd. “Dat heeft wel weer impact op de positionering en inrichting van onderzoeksruimtes”, zegt Verbeek. “Je moet bijvoorbeeld uit het oogpunt van privacy voorkomen dat er een doorkijk ontstaat van de ene naar de andere kamer.” Een soortgelijke overweging speelde mee bij het positioneren van een CT-scanner die zowel voor (poli)klinische patiënten als door de SEH gebruikt wordt. “Die moest enerzijds snel bereikbaar zijn voor traumapatiënten, maar dan wel via een route die goed is afgeschermd van poliklinische wachtruimtes.” En zo zijn er meer voorbeelden van hoe patiëntstromen de ideale positionering van onderzoeksruimtes beïnvloeden. “We hebben rekening gehouden met het feit dat patiëntbedden lastig te manoeuvreren zijn. Bij de positionering van ruimtes en systemen is dus moeite gedaan om waar mogelijk rechte looplijnen te creëren. Of bijvoorbeeld om ervoor te zorgen dat een bed parallel aan de onderzoekstafel binnenkomt, zodat

de patiënt snel en comfortabel kan worden verplaatst.” De kartonnen mockups maakten het mogelijk om complexe logistieke processen te simuleren en het ontwerp te optimaliseren – soms door simpelweg een wandje even te verplaatsen. “Op zulke momenten konden wij dan weer meedenken over wat vanuit technisch oogpunt wel en niet mogelijk is”, zegt Verbeek. “Rekening houdend met onder meer de ruimte die je nodig hebt voor systemen zelf, maar ook voor ondersteunende techniek.” Ruimte reserveren

Bij zulke afwegingen speelt nóg een dimensie mee: de tijd. Het ZMC bouwt geen ‘monument’, stelt Schouten. “Dit wordt een flexibel gebouw dat we aan nieuwe situaties kunnen aanpassen en waarin we met minder oppervlak méér kunnen doen.” Ook bij het bepalen van de benodigde ruimte voor beeldvormende systemen moet dus vooruitgedacht worden, zegt Verbeek. “Ruimtes voor zowel CT-, MRI-, als nucleaire beeldvorming zijn qua dimensionering bijvoorbeeld al berekend op toekomstige, grotere systemen. We

hebben daarnaast ruimte gereserveerd voor een tweede MRI-scanner. En mocht er in de toekomst ook een tweede CT-systeem nodig zijn, dan hebben we ervoor gezorgd dat enkele kantoor- en opslagruimtes makkelijk tot een geschikte CTruimte kunnen worden getransformeerd.” Oftewel: nog voordat er een paal de grond in is gegaan, is er al veel energie gestoken in het doordenken van allerlei toekomstige scenario’s. Een tijdsinvestering die zich uiteindelijk dubbel en dwars terugbetaalt, denkt Verbeek. “We kunnen er zo voor zorgen dat de verhuizing straks soepel verloopt én dat we de komende jaren veel struikelblokken voorkomen. Het betekent dat we het risico verkleinen dat straks in het definitief ontwerp nog kostbare aanpassingen nodig zijn. Ook dat is lean werken!”

n FMT Gezondheidszorg

N V T G

C O N G R E S

2 0 1 4

NVTG-congres 2014 kent veelbelovend programma Door: De Redactie

Op donderdag 10 en vrijdag 11 april organiseert kring Noord het jaarlijkse NVTG-congres. Plaats van handelen dit jaar is de Oosterpoort te Groningen. Kring Noord heeft een aansprekend thema voor dit congres gekozen: “Creatiek; nieuwe perspectieven!” Op een creatieve wijze omgaan met techniek en daarmee nieuwe perspectieven te creëren en anders te leren kijken naar de zorgsector en de samenleving.

et NVTG-congres is voor velen een bekend en gewaardeerd evenement: Gerenommeerde sprekers geven hun visie op actuele zaken en trends in de gezondheidszorg; 80 bedrijven presenteren in een bedrijvenpark hun technologie, aansluitend op actuele vragen vanuit de zorg; Instellingleden en bedrijfsleden ontmoeten elkaar. Een uitstekende gelegenheid om te netwerken en kennis te delen met als gemeenschappelijk belang door kennisverbinding, een bijdrage te leveren aan een betere zorg.

Lezingenprogramma

Dagvoorzitter Jan Oomkes, voormalig hoofd Technische Dienst Academisch Ziekenhuis Groningen, het huidige UMCG en wethouder van de gemeente Zuidhorn. Hij laat zich bijstaan door een “Mystery Guest”, wiens naam op het laatste moment bekend zal worden gemaakt. Donderdag 10 april 2014 Congresopening: Commissaris van de Koning, Max van den Berg Spreker: Erik Kuijk Functie: Voorzitter RvB Zorggroep Alliade Titel: Veranderingen in de langdurige zorg, probleem of uitdaging? Spreker: Joost van Hoof Functie: Hoofd Expertisecentrum Gezondheidszorg en 52

FMT Gezondheidszorg

NORMBAU

cavere

C.F. Møller Architects… met trigonometrische greep voor ergonomische steun en grip. Microban® Antibacteriel protection voor een optimale hygienische bescherming.

NORMBAU GmbH · 77871 Renchen/Germany · www.normbau.de · info@normbau.de

➯ ...Exposant op het NVTG congres: Stand A.1 – 79

Lamit zet de standaard

ISO9001:2008 gecertificeerd en werken volgens NEN 7396-1 en GMP Zijn wij het erover eens, dat je voor speciale gassen installaties, en medische gassen in

Ter waarborging van die kwaliteit werkt Lamit bovendien conform ISO 9001 en

het bijzonder, niets aan het toeval mag over laten? Dan is Lamit de juiste partij!

NEN 7396 certificeringen en zijn onze medewerkers bekend met GMP wetgeving,

Betrouwbaarheid en vakmanschap gaan bij Lamit hand in hand met als resultaat,

want wij willen immers niets aan het toeval over laten.

kwaliteit en zekerheid. Vakkundige mensen met jarenlange ervaring hanteren beproefde werkwijzen, waarmee de installaties worden gebouwd en gecontroleerd. De vele

U wilt kunnen vertrouwen op de installaties voor speciale gassen, Lamit kan en wil

opdrachtgevers van Lamit zijn door het geleverde werk overtuigd van ons kunnen.

deze graag bouwen en onderhouden.

lamit.nl

VANADIUMWEG 4A, 3812 PZ, AMERSFOORT, T 033-4652506, E info@lamit.nl

FMT Gezondheidszorg

N V T G

C O N G R E S

2 0 1 4

Technologie, Fontys Hogescholen Titel: Verpleeghuis van de Toekomst; co-creatie tussen zorg en technologie

Spreker: Adjiedj Bakas Functie: Trendwatcher Titel: De toekomst van de gezondheid

Spreker Masi Mohammadi Functie: Lector Architecture in Health HAN, Assistent Professor TU Eindhoven Titel: Het nieuwe wonen

Spreker: Herman Erdtsieck Functie: Voormalig NVTG-lid Titel: Afrikaanse creativiteit met een Hollands sausje

Spreker: Gerard Jansen Functie: Director Advisory Group Buildings van Royal Haskoning DHV Titel: Samen de wereld beter maken Spreker: Thomas Rau Functie: Founder/CEO van Rau en Turntoo Titel: Material is service Vrijdag 11 april 2014 Spreker: Rudi Meinders Functie: Projectdirecteur van Croon Titel: Ongestoord en ontzorgd bouwen met creatieve oplossingen vanuit de techniek Spreker: Simone Vermaning Functie: Interieurarchitect/projectmanager Titel: De herontdekte rijkdom van het Noorden

Spreker: Maarten van Rossem Titel: Het relativeren van de zorg Avondprogramma

Het avondprogramma zal, zoals bij elk congres dat Kring Noord organiseert, ongetwijfeld een succes zijn. In de prachtige ambiance van de nieuwe grote zaal van De Oosterpoort wordt het avondprogramma onder meer opgeluisterd door Big Black & Beautiful; een zanggroep die al vaker te horen en te zien was. Zij stonden telkens garant voor veel succes. In De Oosterpoort vindt eveneens het diner plaats. Het partnerprogramma voorziet in bezoeken aan Veenhuizen en Groningen. Ook wordt er een theaterworkshop gegeven “Leven met een man in de bouw”. Het programma is samengesteld door de partners van de congrescommissie. Voor meer informatie verwijzen we u naar: www.nvtg.nl. U dient zich op de website ook in te schrijven.

Spreker: Wout van Bommel Functie: Niet-visuele verlichtingseffecten, gezondheid en gezondheidszorg

Het NVTG-congres 2014 wordt mede mogelijk gemaakt door:

FMT Gezondheidszorg

D r ä ger

De totaaloplossing voor een gecertificeerde werkplek D

räger Medical ontwikkelt, produceert, engineert en verzorgt met hiervoor eigen opgeleide mensen de uitvoering en after sales van een compleet product portfolio voor de gezondheidszorg. Het productportfolio bestaat uit innovatieve producten, diensten en geïntegreerde totaaloplossingen voor patiëntenzorg. Binnen Dräger Medical worden deze activiteiten door de afdeling Workplace Infrastructure verzorgd.

De productportfolio van de afdeling Workplace Infrastructure bestaat uit 3 onderdelen: • Verzorgingseenheden; bedoeld om de werkplekken te optimaliseren; • Medische gassensystemen; vanaf de bron tot en met het gebruikerspunt; • Componenten / accessoires, als flowmeters, drukregelaars, railapparatuur en afzuiging. CE-CONFORMITEITSVERKLARING

KWALITEITSSYSTEEM

De kwaliteit, veiligheid en continuïteit worden geborgd door een kwaliteitssysteem welke onderdeel uitmaakt van de richtlijn medische hulpmiddelen 93/42/EEG.

De producten zijn uitgevoerd met een CE-markering. De gehele uitvoering, vanaf ontwerp tot en met de after sales wordt uitgevoerd met een CE-conformiteitsverklaring.

Product Programma

Medische gasseninstallatie: - Centrales - Leidingnet - Afsluiterkasten - Signalering en monitoring - Afnamepunten

Uniek in Nederland en een kwaliteitsborging voor iedere ziekenhuis. Meer informatie kunt u vinden op de producten pagina van onze website www.draeger.com. CONTACT INFORMATIE:

Dräger Medical Netherlands B.V. Afdeling Workplace Infrastructure Postbus 874 2700 AW Zoetermeer Tel. 079-34 64 800

Product Programma

Inrichting verzorgingseenheden: - Plafondzuilen - Balksystemen - Operatie- en onderzoekslampen - Bedwandpanelen - Accessoires (insteekapparatuur)

Dräger Medical Netherlands B.V. Postbus 874 2700 AW Zoetermeer Tel. +31 79 34 64 800 www.draeger.com gms@draeger.com

KORT NIEUWS

Mobiele ketelhuizen

LED-tapijt

De mobiele ketelhuizen van Tiedema Droogtechniek zijn te gebruiken om zowel droogen (afbouw)tijd als energiekosten te besparen. Dit is mogelijk omdat met deze ketelhuizen de vloerverwarming in bedrijf is te stellen, waardoor de aannemer kan verwarmen en drogen vanuit de kern van de constructie. Deze aanpak vraagt minder brandstof dan de toepassing van oliegestookte heaters. De ketelhuizen zijn uitgerust met een meet- en regelinstallatie waarmee ze op afstand zijn in te regelen. Jorritsma Bouw zet de ketelhuizen in tijdens het nieuwbouwproject van Woonzorgcentrum Erasmushiem in Leeuwarden. Hier is 160.000 meter vloerverwarming toegepast,

Philips heeft in samenwerking met Desso lichtdoorlatende tapijten op basis van LEDverlichting ontwikkeld. Deze innovatie maakt het mogelijk LED’s te integreren in oppervlakken en voegt zo een dimensie toe aan interieurontwerp en ruimtelijke vormgeving. Deze lichtdoorlatende tapijten bieden voordelen op het gebied van informatie, oriëntatie en veiligheid. Hierbij valt te denken aan het geleiden van mensen door gebouwen, inclusief noodwaarop twee mobiele ketelhuizen van 1.000 en 700 kW zijn aangesloten. Informatie: www. tiedema.nl n

Kranen voor zorginstellingen De kranen in zorginstellingen verschillen van de kranen voor huishoudelijk gebruik want de vereisten zijn anders. Zo moeten de kranen in zorginstellingen een intensiever gebruik weerstaan, hygiëne garanderen, gebruiksgemak en ergonomie mogelijk maken en afgestemd zijn op een hoger risico van verbranding. Het Delabie assortiment biedt kranen die specifiek zijn ontworpen om aan deze vereisten te voldoen. De Biosafe kranen voor de zorg bieden eenvoudige en efficiënte oplossingen tegen de ontwikkeling van bacteriën. Bij bepaalde kranen zijn alle interne delen van het kraanhuis, ook de uitloop, volledig glad zodat de ontwikkeling van bacteriën wordt beperkt. De Bioclip kranen zijn leverbaar in twee versies: met demonteerbare uitloop of volledig demonteerbaar van de voet, waardoor een complete 56

FMT gezondheidszorg

uitgangen en vluchtroutes, het combineren van verlichting met vormgeving en kleur van gebouwinterieuren en het ordelijk maken van ruimtes door de informatie alleen zichtbaar te maken als deze nodig is. Voor meer informatie: www.desso.com of www.philips.com n

Foto Cleanroom Combination Group AZN reiniging en/of ontkalking van de uitloop of het kraanhuis mogelijk gemaakt wordt. Voor meer informatie: www.delabie.nl n

In FMT Gezondheidszorg editie 1/2014 kon u het artikel Luchtkwaliteit in OK’s lezen. De getoonde foto bij dit artikel was van Cleanroom Combination Group en betrof een hybride OK van het AZM. n

9,5% ziekenhuiskosten is facilitair

Hybride OK Rijnstate ingericht door Inter Visual Systems In de nieuwe hybride OK van ziekenhuis Rijnstate werkt men met het beelddistributiesysteem over IP van Inter Visual Systems. Het operatiekamercentrum zocht een flexibel en gebruiksvriendelijk systeem, waarmee medewerkers zich maximaal op de chirurgische ingreep kunnen focussen. De OK-over-IP oplossing van dit bedrijf sluit goed aan bij de efficiënte werkwijze en toekomstvisie die Rijnstate met de hybride operatiekamer voor ogen heeft. Deze hybride OK van ruim 70 m2 biedt naast de reguliere digitale OK-inrichting ook

ruimte aan beeldvormende medische apparatuur, zoals het vast gemonteerde röntgen angiosysteem. Het voordeel is dat zowel open als gesloten operaties onder hoogwaardige röntgendoorlichting kunnen worden uitgevoerd. Voor meer informatie: www.inter.nl

EMOSAFE, ultra compacte medische netwerkisolatoren Recente wijzigingen en aanpassingen van elektrotechnische normen stelt Geveke Besturingstechniek in staat continue aan productontwikkeling en innovatie te werken om haar positie als leverancier van producten en systemen ten behoeve van elektrische veiligheid in medisch gebruikte ruimten volgens o.a. de NEN1010-7 (laatste versie) en IEC60601 uit te breiden en te versterken. Binnen de scoop van deze activiteiten past de introductie van de gecertificeerde netwerkisolator EN70, welke is toegelaten voor toepassing in medische ruimten klasse conform de IEC60601-1 (3rd edition) én IEC60601-1-2. EMOSAFE EN70 netwerkisolatoren zorgen voor een optimale galvanische scheiding tussen geleidende verbindingen (geleiders en afscherming) van apparaten die met elkaar zijn verbonden via koperen Ethernet-bekabeling. Potentiaalvereffeningsstromen worden zo voorkomen en beschermen aangesloten apparatuur en hun gebruikers tegen o.a. transiënte overspanningen die door installatiefouten, blikseminslag, schakelhandelingen en elektrostatische ontladingen, welke direct of inductief gekoppeld worden in het netwerk. EMOSAFE EN70 netwerkisolatoren hebben naast deze unieke elektrische en technische eigenschappen, ook specifieke installatie- en

Van de totale ziekenhuiskosten is 9,5% facilitair van aard. Ongeveer 70% daarvan wordt veroorzaakt door de posten Huisvesting & terreinen, Schoonmaak & afval en Eten & drinken. Deze posten zijn eveneens sterk bepalend voor de kwaliteitsbeleving. Dat blijkt uit de meest recente benchmark ziekenhuizen van Hospitality Consultants. Uit de benchmark blijkt dat de facilitaire kosten van de deelnemende ziekenhuizen sterk uiteenlopen. De verschillen zijn het gevolg van conceptkeuzes, de huisvestingssituatie en de samenstelling van het personeelsbestand, maar ook de uitbestedingsgraad is van invloed. Voor meer informatie: www.ziekenhuis-benchmark.nl n

Medicijndoseerder

montagemogelijkheden. Met het flexibele en unieke montageconcept is het voor de installateur én gebruiker eenvoudig de netwerkisolatoren (af) te monteren, te testen en eventueel uit te wisselen. Uitvoeringen leverbaar in een standaarduitvoering, als een kostenefficiënte plug-in adapter. Tevens zijn leverbaar de Keystone uitvoering, voor inbouw in alle compatibele Keystone outlets, waarbij de aansluiting in zowel 0°, als 90° configuratie leverbaar is. De laatste uitvoering is de zogenaamde snap-fit module, hierbij kan de unit middels een inbouwframe in geassembleerde uitvoering geleverd worden voor eindmontage in een 19” patchkast.

Philips introduceert een geautomatiseerde medicijndienst in de Benelux. De medicijndoseerder kan automatisch de juiste medicatie op gezette tijden afgeven. Dat moet het voor chronisch zieke patiënten en ouderen makkelijker maken om zelfstandig thuis te blijven wonen. De doseerder wordt geladen met voorverpakte pakketten medicijnen, die op de gebruiker zijn afgestemd. Het apparaat staat in verbinding met een IT-platform waar de thuiszorgorganisatie en apotheker toegang toe hebben. Philips werkt samen met apotheken om ervoor te zorgen dat het voorgeschreven medicijngebruik correspondeert met het apparaat dat mensen thuis gebruiken. Zodra er medicijnen genomen moeten worden, krijgt de gebruiker een herinnering. Uit studies zou blijken dat de helft van de medicijnen voor chronische aandoeningen niet goed wordt ingenomen.

Voor meer informatie: Geveke Besturingstechniek – Amsterdam T:020-5829111 - F:020-5822496 I: www.geveke-besturingstechniek.nl E: info@geveke-besturingstechniek.nl

n FMT Gezondheidszorg

M E D I SC H E

T E C H N O L O G I E

Nieuwste generatie vacuümpompen van Medela door: medela

Medische vacuümtechnologie speelt een belangrijke rol, zowel in ziekenhuizen en verpleeghuizen als in thuiszorgsituaties. In de afgelopen 50 jaar is Medela een belangrijke internationale speler op de markt van innovatieve medische vacuümtechnologie geworden. Het was een lange reis voor het kleine familiebedrijf uit Zwitserland. Een reis die werd gekenmerkt door een continue vraag en het voortdurend zoeken naar een betere oplossing. Alle producten van Medela zijn ontworpen en geproduceerd met de kwaliteit die je van een Zwitsers bedrijf mag verwachten.

e complete, geïntegreerde systemen van Medela bieden duidelijke voordelen ten opzichte van systemen waarbij aparte componenten aan elkaar gekoppeld zijn. Hierdoor kunnen artsen en professionals in de gezondheidszorg effectief en efficïent voor hun patiënten zorgen. Tijdens de gehele bestaansgeschiedenis van Medela zijn bestaande oplossingen kritisch bekeken en op basis van degelijk en wetenschappelijk onderzoek zijn er nieuwe en betere producten gecreëerd.

Dominant Flex – De kracht van keuze

De Dominant Flex is de recentste innovatie van Medela op het gebied van hoogvacuümpompen. Doordat de flow met één druk op de knop kan worden geregeld, kunnen meerdere procedures worden uitgevoerd met slechts één pomp. Deze pomp is een goede keuze voor technieken waarbij de flow variabel moet zijn zoals bij algemene chirurgie, neurochirurgie, endoscopie, vacuümbevalling/keizersnede, liposuctie en wonddrainage.

Kwaliteit vereist onderzoek

Voor het ontwikkelen, ontwerpen en produceren van hoogwaardige oplossingen voor medische vacuümtechnologie is voortdurend onderzoek nodig. De onderzoeksaanpak van Medela is altijd coherent en breed georiënteerd. Medische uitdagingen worden grondig onderzocht. Op basis van die filosofie, ontwikkelt Medela innovatieve producten, flexibele en uiterst gespecialiseerde oplossingen waarmee u uw patiënten kunt behandelen. Vacuümpompen worden tijdens en na chirurgische ingrepen gebruikt voor het verwijderen van operatievloeistoffen, weefsel, gassen of lichaamsvloeistoffen van de patiënt. Medela introduceerde vorig jaar twee geheel vernieuwde professionele vacuümsystemen, namelijk de Dominant Flex en de Basic. Deze hoogwaardige vacuümsystemen zijn ontworpen voor het leveren van een betrouwbare vacuümopbouw. De geruisloze werking en de eenvoudige bediening van deze twee pompen zijn heel belangrijke voordelen. 58

FMT Gezondheidszorg

Innovaties van Dominant Flex:

- U kunt de flow naar behoefte regelen, zodat een snellere vacuümopbouw of stillere werking mogelijk is.

Innovaties van Basic:

- Eenvoudige constructie en goed toegankelijke interne onderdelen vergemakkelijken het onderhoud. - Technologie die aan moderne behoefte is aangepast, met slijtvaste materialen en een kleiner aantal slijtende onderdelen. - Door de grote keuze aan accessoires ontstaat een compleet systeem dat aan de individuele behoeften kan worden aangepast. Waarom kiezen voor Dominant Flex en Basic? - Eenvoudig, ergonomisch ontwerp voor optimale hygiëne, betrouwbaarheid of gebruiksgemak. - Zorgt voor snelle vacuümopbouw voor snel beschikbare zuigkracht wanneer deze nodig is. - Door de grote keuze aan accessoires ontstaat een compleet systeem dat aan de individuele behoeften aangepast kan worden. - Verkrijgbaar in rack-, draagbare of mobiele versies. Naast de pas geïntroduceerde Dominant Flex en de Basic heeft Medela nog meer vacuümpompen in haar assortiment, waaronder: Clario en Vario 18. Op de website van Medela (www.medela.nl) kunt u uitgebreide informatie vinden over deze vacuümpompen en allerhande accessoires, zoals o.a. opvangpotten en zakken die we in ons assortiment voeren. Kwaliteit vereist consistentie

- Zorgt voor optimale hygiëne en minder reinigingstijd dankzij het slimme ontwerp, de CleanTouch aan/uitknoppen en een minimaal aantal gemakkelijk toegankelijke onderdelen.

De relatie tussen patiënt en de gezondheidsdeskundige is gebaseerd op vertrouwen en betrouwbaarheid. Die parameters zijn ook van toepassing op de producten van Medela, die voldoen aan hoogwaardige kwaliteitsnormen voor medische zorg. De 50 jaar aan ervaring en expertise van Medela staan garant voor kwalitatief hoogwaardige vacuümsystemen die synoniem zijn aan uitmuntende prestaties.

Basic – hoogvacuümpomp

De Basic biedt een betrouwbare, eenvoudige en hygiënische vacuümwerking. De pomp is geschikt voor alle vacuümtoepassingen in ziekenhuizen, klinieken of dokterspraktijken. De Basic houdt het simpel met zijn intuïtieve bediening die door de betrouwbare zuiger/cilindertechnologie een hoge zuigkracht garandeert. Met zijn vereenvoudigde binnenconstructie is het regulier onderhoud van de Basic minimaal, wat kosten bespaart. De lage loopsnelheid van de motoreenheid zorgt voor een fluisterzachte werking. Doordat de behuizing (bestaande uit één geheel) eenvoudig af te nemen is, biedt dit veel hygiëne evenals de CleanTouch-aan/ uit-schakelaar en de compatibiliteit met de Medela-vloeistofopvangsystemen. Basic is gebruiksvriendelijk: er zijn minder onderdelen gebruikt zonder in te boeten aan prestaties of geruisarme werking.

Kortom, Medela levert producten die efficiënt, betrouwbaar en eenvoudig kunnen worden gebruikt en waarmee de patiënten de beste zorg krijgen. Contactgegevens: Medela Benelux BV Uilenwaard 31 5236 WB ´s-Hertogenbosch Email: info@medela.nl Tel: 073 - 6904040 Volg ons ook op Linkedin.

FMT Gezondheidszorg

M E D I SC H E

T E C H N O L O G I E

Robotica in de praktijk Tijdens de themabijeenkomst van Mikrocentrum over robotica in de zorg kwamen ook enkele fabrikanten aan het woord in Revalidatiecentrum Blixembosch in Eindhoven. DEMCON en Motek Medical gaven deelnemers een inkijkje in de do’s en don’ts van het naar de markt brengen van technologische innovaties.

echnisch ontwikkelaar DEMCON is al twintig jaar actief in Nederland en in die tijd ook bij de nodige succesvolle innovaties betrokken geweest. Naast de engineering opdrachten voor klanten, heeft het bedrijf ook een aantal eigen ontwikkelprojecten. Recente voorbeelden op revalidatiegebied zijn de MIAS-ATD (een armondersteuning ontwikkeld in samenwerking met onder andere Universiteit Twente en revalidatiecentrum het Roessingh) voor mensen die een herseninfarct hebben gehad, en de LOPES, een exoskeleton voor dezelfde doelgroep om loopbeweging te helpen inzetten en te ondersteunen. Een van de eerste opmerkingen van business developer Benno Lansdorp is dat de revalidatiesector voor bedrijven als DEMCON een lastige markt blijkt om rendabel te zijn. Daarom ligt de focus meer op de cure dan de care. De twee programma’s waar DEMCON momenteel aan werkt, worden deels gesubsidieerd en deels gefinancierd door het bedrijf zelf. Allereerst het Advanced Endoscopy-project, waarin

een systeem wordt ontwikkeld voor de intuïtieve aansturing van flexibele endoscopen. “Hiermee spelen we in op de ontwikkeling van screeningprogramma’s voor darmkanker, waardoor naar verwachting tevens het aantal interventies zal toenemen. De huidige flexibele endoscopen kennen de nodige beperkingen in de bediening, waardoor bepaalde procedures lastig of helemaal niet uit te voeren zijn. Ook is de bediening niet ergonomisch en kent deze een lange leercurve”, aldus Lansdorp. “Bij de ontwikkeling ligt de nadruk dan ook op een intuïtieve en ergonomische interface. Met dit systeem is bovendien een kleiner team nodig en via de cockpit kan de chirurg het heel precies bedienen.” ‘Gaten’

In het ontwikkelproces bleek de businesscase een aantal ‘gaten’ te hebben. “Ervaren artsen zijn opgegroeid met de conventionele besturing en ervoeren geen probleem. Daarnaast bleek een grote marktpartij een aantal defensieve patenten aangevraagd te hebben en was het financieringsmo-

Door: Wilma Schreiber

del moeilijk rond te krijgen vanwege het geringe marktvolume. Met deze kennis is DEMCON nu een iets andere weg ingeslagen waarbij een groter marktsegment bediend wordt, er geen conflicten meer zijn met betrekking tot patenten en zijn we gestart met een klinische studie met experts en jonge chirurgen.” Een tweede innovatie is een naaldpositioneringssysteem, dat chirurgen helpt om bij een bioptie of ablatie van een tumor met een grotere precisie de naald te plaatsen in het doelgebied. “Artsen moeten nu vaak meerdere keren de naald inbrengen voor deze op de juiste plaats zit. Dit neemt gemiddeld 60 procent van de behandeltijd in beslag en leidt bovendien tot onnodige beschadigingen van het weefsel.” De eerste reacties uit het veld zijn veelbelovend. “De techniek is breed toepasbaar, waardoor de markt heel groot is. Een ander voordeel is dat de meerwaarde objectief is vast te stellen.” De patentaanvraag loopt en DEMCON is in gesprek met potentiële partners. Terugkijkend benoemt Lansdorp een aantal lessen voor het ontwikkelen en vermarkten van technologische innovaties. “Betrek meerdere eindgebruikers bij de ontwikkeling van je product, definieer de functionaliteit en zorg voor klinische validatie. En houd je applicatiekennis up to date zodat je de route indien nodig tussentijds kunt aanpassen. Voor een levensvatbare businesscase is het onder meer van belang om andere marktpartijen, zoals zorgverzekeraars, en partners erbij te betrekken.” Voor het naaldpositioneringssysteem wordt dit pad gevolgd en Lansdorp Gait Real-time Analysis Interactive Lab helpt de behandelaar bij het stellen van de diagnose en het plannen en monitoren van interventies.

FMT Gezondheidszorg

Bij de ontwikkeling van het Advanced Endoscopy-systeem ligt de nadruk op een intuïtieve en ergonomische interface.

is er dan ook overtuigd dat de marktintroductie succesvol zal zijn. Open samenwerking

Motek Medical is gespecialiseerd in oplossingen voor real time feedback over bewegen. “Doel is te meten wat er gebeurt en dit digitaal samen te brengen. Op die manier kan een behandelaar bijhouden of wat hij doet effect heeft”, aldus product developer Frans Steenbrink. De noodzaak van technologische innovaties staat voor hem als een paal boven water. “Niks doen is geen optie in de zorg. We moeten ervoor zorgen dat de kloof tussen techniek en toepassing en die tussen wetenschap en kliniek kleiner wordt. Anders komt de kennis nooit bij de patiënt.” Een van de voorwaarden is dat wetenschap, bedrijfsleven en kliniek de handen ineenslaan en in een open samenwerking producten gaan ontwikkelen. “Het gaat uiteindelijk om de patiënt. Die is gebaat bij bewezen wetenschappelijke protocollen, bij een bedrijf dat wetenschap als basis heeft.” Zelf ontwikkelde Motek Medical de Gait Real-time Analysis Interactive Lab (GRAIL), een loopband die gebruikmaakt van virtual reality en bedoeld is als instrument voor gangbeeldanalyse. “Het helpt de behandelaar bij het stellen van de diagnose en het plannen en monitoren van inter-

venties. In één softwarepakket worden data in real time verwerkt tot feedback voor zowel patiënt als behandelaar. Dat is bijvoorbeeld handig voor het uitlijnen van prothesen.” Ook is het mogelijk om toegespitste trainingsprogramma’s in te voeren. Het grote voordeel van de GRAIL is naast tijdwinst dat deze ook functionele analyses mogelijk maakt. Steenbrink: “Uit onderzoek blijkt dat bij de conventionele gangbeeldanalyse slechts een paar stappen per patiënt in één gecontroleerde conditie geanalyseerd kunnen worden. De GRAIL is een tijdbesparende totaaloplossing waarbij de patiënt ook uitgedaagd kan worden bepaalde taken uit te voeren, wat meer inzicht in het looppatroon biedt. Dankzij de toepassingen voor looptraining is de GRAIL breder en voor klinisch gebruik in te zetten.” Ook Motek Medical voorziet problemen rond de introductie. “Er bestaat nog geen vergoedingssystematiek voor gangbeeldanalyse. Dat is een aandachtspunt voor ons, maar moet het ook zijn voor wetenschappers en clinici.” Met andere woorden, wil robotica succes hebben, dient er vraaggericht ontwikkeld te worden. Verder moeten wetenschap, bedrijfsleven en kliniek de handen ineenslaan om tot een optimaal eindproduct te komen. Alleen dan kan robotica doen waar zij voor bedoeld is: zorgverleners werk uit handen nemen of hen helpen hun werk efficiën-

ter te doen, en zo een bijdrage leveren aan het terugdringen van de zorgkosten. n Lopend roboticaonderzoek Tijdens de themabijeenkomst ‘Robotica in de zorg’ deed een tweetal wetenschappers verslag van hun onderzoek. Sebastiaan Peek richt zich met zijn promotieonderzoek voor de Fontys Hogeschool in Tilburg op acceptatie van technologie door zelfstandig wonende ouderen en bekijkt welke factoren hierop van invloed zijn. Drie jaar lang bezoekt hij elk halfjaar vijftig ouderen om te achterhalen welke technologie zij aanschaffen en waarom zij die technologie wel/ niet gebruiken. Tot nu toe blijken nut, gemak en de norm van de groep bepalende variabelen. Joost Broekens, verbonden aan de TU Delft, doet binnen de Cognitive Modelling and Affective Computing Intelligent Interaction group onderzoek naar het belang van emoties bij robots voor acceptatie door gebruikers. “Alle bestaande robots zijn wit, hebben de uiterlijke kenmerken van een mens, maar ze kunnen niks goed genoeg en ze snappen ons niet”, aldus Broekens. Zijn stelling: focus bij robots op een paar simpele functies die foutloos kunnen worden uitgevoerd. De uitdaging is robots te ontwerpen die interactieve affectie en begrip uitstralen richting de gebruiker.

FMT Gezondheidszorg

M E D I SC H E

T E C H N O L O G I E

Top 10 risico’s medische technologie 2014 Alle akoestische alarmsignalen, ofwel het schier onophoudelijk gepiep, gebliep en gerinkel van bewakingsapparatuur en patiëntmonitors, hebben voor het derde jaar op rij de twijfelachtige eer de top tien medisch-technologische risico’s van het ECRI Institute*) aan te voeren. Ook de nummer twee, fouten bij het toedienen van medicatie via infuuspompen, heeft stand gehouden. Infuuspompen zijn weliswaar van onschatbare waarde in zorgomgevingen, maar ze hebben, alleen al omdat ze zo veelvuldig gebruikt worden, ook een keerzijde: als er iets misgaat bij het toedienen van medicijnen, dan kan dat grote gevolgen hebben voor de (gezondheid van) de patiënt.

e lijst telt dit jaar slechts drie nieuwe binnenkomers die terug te vinden zijn op nummers vijf, negen en tien. De hoogste nieuwe binnenkomer is het beroepsmatige risico van blootstelling aan medische straling op hybride operatiekamers. De overige twee nieuwkomers betreffen complicaties bij het toepassen robotchirurgie en instrumenten en materialen die ‘achterblijven’ in het lichaam van een patiënt na een chirurgische ingreep. Drie nieuwe binnenkomers betekent automatisch zeven terugkerende risico’s en drie gevaren die van de lijst verdwenen zijn. Drie issues die dit jaar geen top-tiennotering kregen, hebben betrekking op de risico’s omtrent luchtembolie (vorig jaar op zes), personeel dat afgeleid wordt door smart*Het ECRI Institute is een onafhankelijke non-profitorganisatie die onderzoek verricht naar de beste aanpak voor het verbeteren van veiligheid, kwaliteit en kosteneffectiviteit in de patiëntenzorg. Dit artikel is gebaseerd op het rapport Top 10 Health Technology Hazards for 2014 van het ECRI Institute. Het rapport bevat veel tips en aanbevelingen en is te downloaden via www.ECRI.or 62

FMT Gezondheidszorg

phones en brand op de operatiekamer. Of dit betekent dat deze issues ook daadwerkelijk minder aandacht behoeven, is moeilijk te zeggen. Feit is wel dat ze minder urgent zijn dan de onderwerpen die de top tien wel gehaald hebben. De complete lijst voor 2014 ziet er als volgt uit:

Door: Floor Scholten

De top tien voor 2014

1 Akoestische alarmsignalen; 2 Medicatiefouten met infuuspompen; 3 Blootstelling aan röntgenstraling (CT) bij kinderen; 4 Falende data-integriteit in EHR’s en andere ITsystemen; 5 Beroepsmatig stralingsgevaar in hybride operatiekamers; 6 Gebrekkige herverwerking van endoscopen en chirurgische instrumenten; 7 Verwaarlozen van verandermanagement bij gekoppelde IT-systemen en apparaten; 8 Risico’s van het toepassen van technologieën voor ‘volwassenen’ bij kinderen; 9 Complicaties bij het toepassen robotchirurgie door gebrek aan training; 10 Instrumenten en materialen die niet verwijderd worden na een ingreep. Medische straling een hot issue

Wat direct opvalt is dat het rapport dit jaar veel nadruk legt op de gevolgen van blootstelling aan medische straling, bij zowel patiënten als personeel. Maar liefst drie van de tien items – num-

mers 3, 5 en 8 - zijn hieraan gerelateerd. De hoogste prioriteit ligt, volgens het instituut, bij het minimaliseren van het negatieve effect dat (röntgen)straling heeft op kinderen. Het zou algemeen bekend moeten zijn dat kinderen gevoeliger zijn voor ioniserende straling dan volwassenen. Toch wordt daar niet altijd en overal rekening mee gehouden en dat terwijl uit diverse recente empirische studies blijkt dat kinderen die worden blootgesteld aan de straling van CTscans een veel groter risico lopen om later in hun leven kanker te krijgen. Om dat risico te minimaliseren is het dus van groot belang dat jonge patiënten niet nodeloos worden blootgesteld aan straling en zeker niet aan te grote doses. Dat kan onder andere door daar waar mogelijk andere diagnostische methodes, zoals MRI en echografie toe te passen. Daarnaast adviseert het ECRI Institute zorgaanbieders nadrukkelijk om aangepaste protocollen te gebruiken die afgestemd zijn op jonge patiënten en om technologieën voor ‘volwassenen’ niet klakkeloos toe te passen bij kinderen.

De nieuwe HYGIENE bedrĳfsafwasautomaten

Hybride operatiekamers

Nieuw op de lijst en een opkomende trend in zorgland is de hybride operatiekamer. De ‘OK van de toekomst’ verenigt het beste van twee werelden: de strenge steriliteiteisen van de operatiekamer en moderne beeldvormende technieken. De introductie van angiografiesystemen op deze moderne, flexibele operatiekamers brengt echter risico’s met zich mee: blootstelling aan ioniserende straling. Dat geldt niet zozeer voor de patiënt, maar vooral voor het personeel. Niet al het personeel op de relatief nieuwe hybride operatiekamer is gewend aan en bekend met die risico’s en met de te nemen veiligheidsmaatregelen. Het is daarom belangrijk, aldus het rapport, dat zorgomgevingen die een hybride OK in gebruik (gaan) nemen een goed stralingsbeschermingprogramma ontwikkelen dat voorziet in scholing voor personeel. Daarnaast is het belangrijk personeel te beschermen tegen straling door bijvoorbeeld loodschorten te verplichten. Een derde stap is het monitoren van stralingsblootstelling met speciale badges die de hoeveelheid straling waaraan een medewerker is blootgesteld, precies registreren. Robotchirurgie

Ook nieuw op de lijst zijn complicaties als gevolg van het toepassen van robotchirurgie. In de afgelopen tien jaar heeft robot geassisteerde chirurgie een flinke vlucht genomen, ook in Nederland. Deze vorm van opereren biedt patiënten een aantal voordelen: kortere herstelperiodes, minder pijn, kleinere littekens enzovoort. Waarom dan toch op deze lijst? Dat heeft te maken met de groeiende media-aandacht in de VS voor complicaties bij individuele patiënten. De media wekken de suggestie dat robotsystemen steeds vaker worden toegepast, voor steeds meer procedures, zonder dat er voldoende aandacht is voor de bekwaamheid van het chirurgisch team. Zonder expertise dus. Reden genoeg voor het ECRI Institute om zorgaanbieders te wijzen op de nut en noodzaak van goede training, gedetailleerde certificering en het evalueren van de kundigheid van chirurgen om zodoende de risico’s voor patiënten te minimaliseren. Falende data-integriteit EPD’s

Vorig jaar op nummer vier en nu weer op nummer vier: fouten met dataintegriteit in elektronische medische dossiers. Zulke systemen bieden, mits goed geïmplementeerd en voorzien van de juiste data, snelle toegang tot com-

Alleen bĳ Miele

Bedrĳfsafwasautomaten met verswatersysteem! • Kortste programmaduur 5 minuten • 85°C naspoeltemperatuur • Programma's voor thermische desinfectie • Eﬃciënte reiniging op twee beladingsniveau's • Geschikt voor twee korven 500 x 500 mm • Beste hygiënische reinigingsresultaat Info: (0347) 37 88 84 www.miele-professional.nl www.mĳnvaatwasserkiezen.nl

FMT Gezondheidszorg

M E D I SC H E

T E C H N O L O G I E muleerde omgeving, goede gebruikerstraining en een goed meldsysteem voor gebruikers die fouten ontdekken. Nog altijd alarmerend

plete, accurate en actuele informatie over de patiënt. Dat zijn de voordelen. Is de informatie echter onjuist of niet up to date, dan kan dat fikse gevolgen hebben voor de patiënt. Daarbij valt te denken aan incorrecte invoer van gegevens, ontbrekende gegevens en het toewijzen van gegevens aan de verkeerde patiënt. De belangrijkste stappen voor het waarborgen van data-integriteit in elektronische dossiers zijn het evalueren en testen van de klinische workflow, het testen van het systeem en de bijbehorende interfaces in een gesi-

In de voorgaande jaren is er al genoeg geschreven over de nummer 1 van deze lijst: akoestische alarmsignalen. De reden waarom het ECRI Institute er opnieuw voor gekozen heeft dit probleem hoge prioriteit te geven is klip en klaar: er worden in de VS nog immer veel gevallen gemeld van overlijden (of ernstig letsel) bij patiënten als gevolg van falende alarmen of het uitblijven van reacties op alarmsignalen. We moeten echter niet vergeten dat alarmsignalen ook heel veel levens hebben gered. Een handvat voor het hier en nu

Medische technologie biedt veel voordelen en brengt tegelijkertijd risico’s met zich mee. Die risico’s kunnen grotendeels tot een minimum worden beperkt maar in een omgeving die zo veranderlijk is, is het lang niet altijd even eenvoudig om te weten waar je op moet letten. Het tackelen van gevaren die medische technologie met zich mee-

brengt en het stellen van prioriteiten op dat vlak zijn doorlopende uitdagingen voor zorgaanbieders. De top-tienlijst van het ECRI Institute biedt zorginstellingen een handvat voor het waarborgen van veiligheid in de gezondheidszorgtechnologie en baseert zich daarbij ieder jaar weer op een zorgvuldige inventarisatie van daadwerkelijke voorvallen en op een aantal vooraf gestelde criteria. Een belangrijke voorwaarde daarbij is dat ziekenhuizen ze in het hier in nu moeten kunnen aanpakken. n

MAN

www.bussman.nl

Specialist in flexibele huisvesting voor de gezondheidszorg adv FMT Gezondheidszorg.indd 1

FMT Gezondheidszorg

03-01-14 12:47

B E D R I J V E N I N D E X Adviesbureau

Fleminglaan 10 2289 CP Rijswijk Postbus 1211 2280 CE Rijswijk T: +31 (0)88 - 374 0000 F: +31 (0)88 - 374 0010 E: contact@deerns.nl I: www.deerns.nl _______________________________

A. P. (Alex) de Block de Block Consultant Duizendblad 16 - 8607 EA Sneek T: +31 (0)6 417 480 88 F: +31 (0)8 471 990 78 E: alex@deblockconsultant.nl I: www.deblockconsultant.nl _______________________________

Goudsbloemvallei 31 Postbus 417- 5201 AK ‘s-Hertogenbosch T: (073) 641 13 00 / F: (073) 642 43 16 I: www.swebru.nl _______________________________

DWA installatie- en energieadvies Duitslandweg 4 2411 NT Bodegraven T: 088 – 163 53 00 E: dwa@dwa.nl I: www.dwa.nl ______________________________

Volantis B.V. Sint Jansweg 20c (Villa Flora) Postbus 470 5900 AL VENLO T: 077 - 351 55 51  F: 077 - 354 87 41  E: venlo@volantis.nl _______________________________

alarmering Valstar Simonis Veraartlaan 4 2288 GM Rijswijk T: 070 307 22 22 F: 070 307 22 07 E: rijswijk@valstar-simonis.nl I: www.valstar-simonis.nl _______________________________

VAN LOOY GROUP NV Noordersingel 19 B – 2140 Antwerpen T: +32 3 235 35 08 E: info@vanlooy.com I: www.vanlooy.com _______________________________

EGM adviseurs Wilgenbos 20 3311 JX Dordrecht T: +31(0)78 633 06 60 E: info@egm.nl I: www.egm.nl T: twitter@EGMarchitecten.nl _______________________________

Twynstra Gudde Postbus 907 3800 AX Amersfoort T: 033 4677777 F: 033 4677666 E: info@tg.nl I: www.twynstragudde.nl _______________________________

OK Consultancy Nederland (OKCN) Postbus 2102 5202 CC ’s-Hertogenbosch T: (0)73 62 34 381 E: info@okcn.nl I: www.okcn.nl

2 double you bv Nieuweweg Noord 314B-15 3905 LX Veenendaal Tel. 0318-66 88 44 Mail: info@2doubleyou.nl Web: www.2doubleyou.nl _______________________________

Smits van Burgst Raadgevend Ingenieursbureau Baron de Coubertinlaan 8 2719 EL Zoetermeer T: 079-3427147 E: info@smitsvanburgst.nl W: smitsvanburgst.nl

airconditioning

Trane Airconditioning B.V. Postbus 58 3760 AB SOEST T: +31 35 6039 300 _______________________________

Carrier Airconditioning Benelux BV  Rijndijk 141  2394 AG Hazerswoude-Rijndijk  T: +31 (0) 71 – 341 71 11   E: info@carrier.nl  I: www.carrier.nl/klimaatoplossingen _______________________________

afbouw (droge)

Fermacell BV Loonse Waard 20 6606 KG Wijchen Postbus 398 6600 AJ Wijchen T: +31 (0)24 649 51 11 F: +31 (0)24 649 51 26 E: fermacell-nl@xella.com I: www.fermacell.nl

New Bridges (Softamed Nederland B.V.) Calandstraat 44 3316 EA Dordrecht T: (078) 654 87 87 F:(078) 654 87 88

architecten

RS |Roeleveld-Sikkes Architects Alexanderstraat 1 2514 JL Den Haag T: +31 70 346 9508 F: +31 70 361 7442 E: office@roeleveld-sikkes.eu I: www.roeleveld-sikkes.eu

Artès architecten Hereplein 6 Postbus 949 9700 AX GRONINGEN T: 050-318 21 02 E: info@artes.nl I: www.artes.nl _______________________________

EGM architecten Wilgenbos 20 3311 JX Dordrecht T: +31(0)78 633 06 60 E: info@egm.nl I: www.egm.nl T: twitter@EGMarchitecten.nl _______________________________

de Jong Gortemaker Algra Las Palmas, Wilhelminakade 310 3072 AR Rotterdam Postbus 51113 3007 GC Rotterdam T: 0102973030 E: info@djga.nl I: www.djga.nl _______________________________

FMT Gezondheidszorg

B E D R I J V E N I N D E X cleanrooms Alberts & Van Huut B.V. Keizersgracht 169 1016 DP Amsterdam T: +31 (0) 20 - 6220082 E: info@albertsenvanhuut.nl I: www.albertsenvanhuut.nl _______________________________

Cleanroom Combination Group bv Postbus 87, 5570 AB Bergeijk T: 0497 - 55 65 65 E: info@cleanroomcg.nl I: www.cleanroomcg.com

communicatie 2 double you bv Nieuweweg Noord 314B-15 3905 LX Veenendaal Tel. 0318-66 88 44 Mail: info@2doubleyou.nl Web: www.2doubleyou.nl

BESCHERMINGSTRANSFORMATOREN

Mpluz Kerkhofstraat 21 - 5554 HG Valkenswaard T: 040 - 20 89 227 - F: 040 - 20 89 245 E: Info@Mpluz.nl I: Mpluz.nl

corRosiebescherming Geveke Besturingstechniek Barajasweg 60 - 1043 CP Amsterdam Postbus 820, 1000 AV Amsterdam T: 020-5829111 / F: 020-5822496 E: info@geveke-besturingstechniek.nl

BOUWMANAGEMENTBUREAU

Blygold Nederland B.V. Postbus 10, 3991 KA Houten, T: 030 634 43 10 F: 030 634 43 11

Besam Nederland B.V., Postbus 8155, 6710 AD Ede T: 0318 - 69 89 69 E: info@besam.nl I: www.besam.nl _______________________________

Metaflex Doors Europe Postbus 300 - 7120 AH Aalten Nederland tel: +31 (0)543-477333 fax: +31 (0)543-477222 I: www.metaflex.nl _______________________________

Berkvens B.V. Postbus 2 - 5710 AA - Someren T: 0493 49 91 11 F: 0493 49 62 95 E: info@berkvens.nl _______________________________

Boon Edam Nederland B.V. Postbus 26, 1135 ZG Edam Ambachtstraat 4, 1135 GG Edam T: 0299 38 08 08 F: 0299 37 28 59 I: www.boonedam.nl _______________________________

Limburgia Utiliteitsdeuren B.V. Postbus 65, 5710 AB Someren Broekstraat 1, 5711 CT Someren T: 0493 441 410 - F: 0493 441 429 E: info@limburgia.nl I: www.limburgia.nl

domotica

Van Dorp zorg en welzijn Koraalrood 161 - 2718 SB Zoetermeer 0900-9070707 I: www.vandorpzorgenwelzijn.nl

elektrotechniek

deuren InterBouwconsult bv. Duwboot 9 - 3991 CD Houten T: 030 6361009 E: info@interbc.nl I: www.interbouwconsult.nl

BRANDWEREND GLAS

VETROTECH SAINT-GOBAIN BENELUX Hulsenweg 21, 6031 SP Nederweert Postbus 15, 6000 AA Weert T: +31 (0)495-57 44 35 F: +31 (0)495-57 44 36 I: www.vetrotech.nl

FMT Gezondheidszorg

Vestiging Doorwerth Record Automatische Deuren B.V. Cardanuslaan 30 Postbus 67, 6865 ZH Doorwerth T 026-3399777 F 026-3399770 info@record-automatischedeuren.nl www.record-automatischedeuren.nl Vestiging Oosterhout Record/Van Nelfen Deurtechniek Houtduifstraat 6 Postbus 565, 4900 AN Oosterhout T 0162-447720 F 0162-447730 _______________________________

Vari-Doors Schuifdeursystemen gedistribueerd door: Berkvens B.V. tel. +31 (0) 493 499 911 Limburgia B.V. tel. +31 (0) 493 441 410 _______________________________

KONE Deursystemen B.V. Accustraat 21, Veenendaal Postbus 94, 3900 AB Veenendaal T: 0318 - 53 23 33 F: 0318 - 53 23 39 E: deursystemen@kone.com I: www.kone.com/nl _______________________________

Bender Benelux BV Takkebijsters 54 - 4817 BL BREDA T: +31-76-5878713 F: +31-76-5878927 E: benderbenelux@benderbenelux.com I: http:/www.benderbenelux.com _______________________________

ITBB Toppers in techniek. It Dok 19 - 8447 GL HEERENVEEN T: 0513-650088 E: info@itbb.nl I: www.itbb.nl _______________________________

E.ON Benelux Dr. Holtroplaan 2-28 - 5652 XR Eindhoven I: www.eon.nl/zakelijk

facilitymanagement

hang- en sluitwerk

Egemin Consulting NV Baarbeek 1 - 2070 Zwijndrecht T: +32 3 641 12 12 F: +32 3 641 13 13 E: info@egemin.be I: www.egemin.com

ASSA ABLOY Nederland B.V. Postbus 40 - 4940 AA Meerval 3 - 5 - 4941 SK Raamsdonksveer T: +31 (0)88 - 639 46 00 F: +31 (0)88 - 639 46 75 E: info@assaabloy.nl I: www.assaabloy.nl

GEBOUWBEHEERSYSTEMEN

huisvesting

Priva Zijlweg 3, 2678 LC De Lier Postbus 18, 2678 ZG De Lier T: +31 (0)174 522 600 F: +31 (0)174 522 700 E: contact.priva@priva.nl I: www.priva.nl ______________________________

Sauter Building Control Nederland BV Postbus 20613, 1001 NP Amsterdam T: 020 - 587 67 00 I: www.sauter-controls.com ______________________________

Honeywell Building Solutions Lange Amerikaweg 55, 7332 BP Apeldoorn Postbus 243, 7300 AE Apeldoorn T: + 31 (0) 55 549 499 F: + 31 (0) 55 542 728 E: Info.hbs.nl@honeywell.com I: www.honeywell-buildingsolutions.nl

GROOTHANDEL

Technische Unie B.V. Bovenkerkerweg 10-12 1185 XE Amstelveen Postbus 900 1180 AX Amstelveen T: 020 - 545 03 45 F: 020 - 545 02 50 E: communicatie@technischeunie.com I: www.technischeunie.com

Wagenbouw B.V. Rivierdijk 2 - 3361 AP Sliedrecht Postbus 98 - 3360 AB Sliedrecht T: 0184 – 411 766 E: info@wagenbouw.nl I: www.wagenbouw.nl _______________________________

Grontmij Nederland B.V. De Holle Bilt 22 - 3732 HM De Bilt T: +31 30 220 79 11 E: info@grontmij.nl I: www.digitaaldossierzorgvastgoed.nl _______________________________

Bussman Verhuur B.V. IJzerwerf 1 - 6641 TK Beuningen T: 024 - 6790100 F: 024 - 6790101 E: info@bussman-verhuur.nl I: www.bussman.nl

ICT

luchtbehandeling

Royal HaskoningDHV George Hintzenweg 85 Postbus 8520 3009 AM Rotterdam www.royalhaskoningdhv.com

it & software

Ultimo Software Solutions bv Waterweg 3 - 8071 RR Nunspeet T: +31(0)341 – 423737 F: +31(0)341 – 421172 E: info@ultimo.net I: www.ultimo.net/nl

KLIMAATPLAFONDS

MEDISCHE APPARATUUR

klimaattechniek

Mindray Medical International Drs. W. van Royenstraat 8 3871 AN Hoevelaken The Netherlands T: 033-25 44 911 - F: 033-25 34 280 Mobile: 06-12 333 467 _______________________________

ITBB Toppers in techniek It Dok 19 - 8447 GL HEERENVEEN T: 0513-650088 E: info@itbb.nl I: www.itbb.nl

Detron Healthcare Solutions Postbus 313 - 4940 AH Raamsdonksveer T: 073 - 750 15 32 E: info.healthcare@detron.nl

Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. Rijksstraatweg 59 -7231 AC Warnsveld T: 0575 - 58 15 00 F: 0575 - 52 91 22 I: www.wolterendros.nl

HygroTemp B.V. Edvard Munchweg 25 - 1328 MA Almere T: +31(0)36 5383020 F: +31(0)36 5377551 E: info@hygrotemp.nl I: www.hygrotemp.nl

Interalu Nederland BV. Seeligsingel 7 - 4811 CN Breda T: 0031 – (0)76 513 99 97 F: 0031 – (0)76 514 19 79 E: : info@interalu.eu I : www.interalu.eu

landschapsarchitecten

ingenieursbureaus

Altena Group Postbus 135, 5140 AC Waalwijk Keurweg 10, 5145 NX Waalwijk T: (+31) 0416 670 700   F: (+31) 0416 670 709  E: post@altena.com _______________________________

MTD Landschapsarchitecten Postbus 5225 5201 GE ’s-Hertogenbosch T: 073-6125033 F: 073-6136665 E: vandenakker@mtdls.nl I: www.mtdls.nl

Toshiba Medical Systems Nederland Postbus 119, 2700 AC Zoetermeer Zilverstraat 1, 2718 RP Zoetermeer T: 079- 368 99 99 F: 079-3689090 E: tmsnl@tmse.nl I: www.toshiba-medical.nl _______________________________

Stöpler Instrumenten & Apparaten B.V. Middenwetering 1, 3543 AR Utrecht Postbus 2445, 3500 GK Utrecht T: 030 264 49 11 F: 030 261 37 66 E: info@stopler.nl I: www.stopler.nl FMT Gezondheidszorg

B E D R I J V E N I N D E X MEDISCHE PERSLUCHT

Berko Kompressoren Havenweg 14 - 6603 AS Wijchen T: 024 - 641 11 11 - F: 024 -642 15 72 E: info@berko-perslucht.nl I: www.berko.eu _______________________________

Partner van Dräger BOGE KOMPRESSOREN B.V. Spaceshuttle 8B, 3824 ML Amersfoort T: +31 33 456 15 86 F: +31 33 453 01 36 E: benelux@boge.com I: http://www.boge.com/nl _______________________________

MEDISCHE PRODUCTEN

B.Braun Medical B.V. Postbus 659, 5340 AR Oss Euterpehof 10, 5342 CW Oss T: +31 (0)412 67 24 11 F: +31 (0)412 67 24 90 E: info.bbmnl@bbraun.com I: www.bbraun.nl

MEDISCHE VACUUM

C-AIR Technics BV Elleboog 12 6713 KP Ede T: 0318-647115 F: 0318-647713 E: info@c-air.nl I: www.c-air.nl

ontwikkelaar

BAM Utiliteitsbouw bv Contactweg 60 1014 BW Amsterdam T: (020) 410 84 10 F: (020) 410 84 11 E: noordwest@bamutiliteitsbouw.nl I: www.bamutiliteitsbouw.nl

MEDISCHE gassen

Forehand Netwerken Driemanssteeweg 174 3084 CB Rotterdam T: 010-240 41 21 / F: 010-240 41 20 E: info@forehand.nl I: www.forehand.nl

NOODSTROOM Linde Healthcare Benelux De keten 7 Postbus 325, 5600 AH Eindhoven T: +31 40 28 25 825 - F: +31 40 28 16 875 I: www.linde-healthcare.nl

_______________________________

OPLEIDINGEN

Hogeschool Rotterdam G.J. de Jonghweg 4-6 3015 GG Rotterdam T: 010 794 48 90 I: http://gezondheidszorgtechnologie.nl

OPERATIEKAMERS

NETWERKINFRASTRUCTUREN C-AIR Technics BV Elleboog 12 - 6713 KP Ede T: 0318-647115 - F: 0318-647713 E: info@c-air.nl I: www.c-air.nl

Vokes-Air BV Nijverheidsweg 15, 3401 MC IJsselstein Postbus 309, 3400 AH IJsselstein T : 088-8653427 - F : 088-8653400 E : infonl@vokesair.com www.vokesair.com

Cleanroom Combination Group bv Postbus 87, 5570 AB Bergeijk T: 0497 - 55 65 65 E: info@cleanroomcg.nl I: www.cleanroomcg.com

Brecon International Postadres: Postbus 555 Kroonstraat 6 4870 AN Etten-Leur T: 31 (0)88 287 46 46 E: info@breconinternational.com I: www.breconinternational.com

Dräger Medical Netherlands B.V. Postbus 874 - 2700 AW Zoetermeer T: +31 793 464 800 F: +31 793 422 747 E: gms@draeger.com I: www.gasmanagementsystems.nl _______________________________

Vanguard Healthcare Rob van Liefland Benelux & Nordic E: rvanliefland@vanguardhs.com M: +31 6 54 78 58 76 W: www.vanguardhs.com

oproepsystemen

Verkerk Groep Postbus 49 - 3330 AA Zwijndrecht T: 078 610 77 00 E: info@verkerk.com I: www.verkerkgroep.nl

PARKEERVOORZIENINGEN

_______________________________

medische gassendistributie systemen

Dräger Medical Netherlands B.V. Postbus 874 2700 AW Zoetermeer T: +31 793 464 800 F: +31 793 422 747 E: gms@draeger.com I: www.gasmanagementsystems.nl

FMT Gezondheidszorg

Elinex Power Solutions Wolweverstraat 15 2984 CE Ridderkerk T: +31 180 415 711 E: info@elinex.com I: www.elinex.com

Interflow De Stek 15 1771 SP Wieringerwerf T. (0227) 60 28 44 F. (0227) 60 31 65 info@interflow.nl www.interflow.nl

Spark Nieuwstraat 4 - 2266 AD Leidschendam T: 070-3177005 E: info@spark-parkeren.nl I: www.spark-parkeren.nl

sanitair

Sanitair Consultancy Nederland Van Abcoudehof 73 3911 BM RHENEN T: 06 -204 241 51 veening.scn@veening.org

Vestiging Oosterhout Record/Van Nelfen Deurtechniek Houtduifstraat 6 Postbus 565, 4900 AN Oosterhout T 0162-447720 F 0162-447730

TOTAALINRICHTING

verlichting

Philips Nederland B.V. Divisie Lighting Postbus 90050 - 5600 PB Eindhoven T: Licht infoservice: +31 (0) 40 27 87 500 E: lichtmail@philips.com I: www.lighting.philips.nl

stralingswering Rooms For Care bv Postbus 87 - 5570 AB Bergeijk De Waterlaat 2 – 5571 MZ Bergeijk T +31 (0)497 – 55 61 11 E info@rooms-for-care.nl I www.rooms-for-care.nl INTEC shielding Waarderweg 44, 2031 BP Haarlem Postbus 141, 2000 AC Haarlem T: 023 531 9039 / F: 023 531 4821  E: intec@intos.nl I: www.intec.nl

_______________________________

telecare systemen

Heijneman Medical BV Postbus 408 3400 AK IJsselstein T: 088 11 81 000 / F: 088 11 81 081 E: info@heijnemanmedical.nl I: www.heijnemanmedical.nl _______________________________

Tunstall Healthcare Oslo 28 - 2993 LD Barendrecht T :0180-696 696 / F: 0180- 696 699 E: marketing@tunstall.nl I: www.tunstall.nl

THERMOHARDENDE KUNSTSTOFFEN

Bolidt Kunststoftoepassing BV Nijverheidsweg 37 3341 LJ Hendrik Ido Ambacht T: 078 - 684 54 44 E:TOEGANGSTECHNIEK info@bolidt.nl / I: www.bolidt.nl

Vestiging Doorwerth Record Automatische Deuren B.V. Cardanuslaan 30 Postbus 67, 6865 ZH Doorwerth T 026-3399777 F 026-3399770 info@record-automatischedeuren.nl www.record-automatischedeuren.nl

Vacuümpompen / vacuüminstallaties

Becker Druk- en Vacuümpompen B.V. Postbus 573, 8440 AN Heerenveen Eurolaan 11, 8466 SM Nijehaske T: 0513-651800 / F: 0513-651855 E: info@beckerdvp.nl I: www.beckerdvp.nl

Miele Professional Postbus 166, 4130 ED Vianen T: 034-73 78 884 F: 034-73 78 429 www.miele-professional.nl E: professional@miele.nl

waterbehandeling Waldmann B.V. Lingewei 19 - 4004 LK Tiel T: +31-344-631019 F: +31-344-627856 I: www.waldmann.com

verpleegoproep

ADT Fire & Security Hoofdkantoor Vlierbaan 6-12 2908 LR Capelle aan den IJssel T: +31(0)88 - 260 28 99 F: +31(0)88 - 260 24 90 M: +31(0)6 – 525 35 302 E: dvzijl@tycoint.com I: www.adtfireandsecurity.nl

vloeren INTOS interieurmakers Waarderweg 44, 2031 BP Haarlem Postbus 141, 2000 AC Haarlem T: 023 531 9039  F: 023 531 4821 E: intos@intos.nl I: www.intos.nl

wasmachines

BWT Nederland B.V. Energieweg 9, 2382 NA Zoeterwoude T +31 (0)88 750 90 00 F +31 (0)88 750 90 90 www.bwtnederland.nl _______________________________

Pure Water Group Korte Hei 3 4714 RD Sprundel T: 0165 348 252 F: 0165 348 254 I: www.purewatergroup.com

Nora flooring systems B.V. Belgiëstraat 14 5171 PN Kaatsheuvel T: 0416-286140 I: www.nora.com/nl

wandbekleding

Vescom Nederland B.V. Sint Jozefstraat 20, 5753 AV Deurne Postbus 70, 5750 AB Deurne T: +31 493 350 767 F: +31 493 350 779 E: nederland@vescom.com I: www.vescom.nl

FMT Gezondheidszorg

COLOFON

AGENDA APRIL

Mini Symposium OK-complex AMC 2 april 2014, AMC, Amsterdam Inlichtingen: www.nvtg.nl

VTDV TD

MEI

ISSA/INTERCLEAN Amsterdam 6 – 9 mei 2014, Rai, Amsterdam Inlichtingen: www.rai.nl

Hannover Messe 2014 7 – 14 april 2014, Hannover Inlichtingen: www.elektrotechniek365.nl

VTDV congres, De architect & ingenieur “IN TEAM” met de bouwheer 9 mei 2014, “De Soeverein”, Lommel Inlichtingen: www.vtdv.be

Emergency Expo 2014 8 – 10 april 2014, Ahoy, Rotterdam Inlichtingen: www.emergencyexpo.nl

Vakbeurs Welkom in de zorg 14 – 15 mei 2014, Jaarbeurs, Utrecht Inlichtingen: www.welkomindezorg.nl

Renovatiebeurs 2014 9 – 11 april 2014, Brabanthallen, Den Bosch Inlichtingen: www.renovatiebeurs.nl NVTG congres 10 -11 april 2014, Oosterpoort, Groningen Inlichtingen: www.nvtg.nl Facility Management in de zorg 24 april 2014, Media Plaza, Jaarbeurs, Utrecht Inlichtingen: www.reedbusisness.nl 6-daagse ‘Verdiepingsopleiding voor de Facility Manager’ 24 april , La Vie, Utrecht Inlichtingen: www.sbo.nl

OKTOBER World of Technology & Science 30 september – 3 oktober 2014, Jaarbeurs, Utrecht Inlichtingen: www.hetinstrument.nl NVTG Najaarsstudiedag 2 oktober 2014, Ambt van Nijkerk, Nijkerk Inlichtingen: www.nvtg.nl

JUNI

12de Nationale CleanroomDag 8 oktober 2014, Congrescentrum Spant!, Bussum Inlichtingen: www.vccn.nl

Vakbeurs Gebouwbeheer 4 – 6 juni 2014, Jaarbeurs, Utrecht Inlichtingen: www.vakbeursgebouwbeheer.nl

IFHE congres 12 – 16 oktober 2014, Buenos Aires, Argentinië Inlichtingen: www.ifhe.info

Nationaal Congres Gastvrijheidszorg 2014 12 juni 2014, Reehorst, Ede Inlichtingen: www.zorgmetsterren.nl

Infosecurity 2014 29 – 30 oktober 2014, Jaarbeurs, Utrecht Inlichtingen: www.infosecurity.nl

SEPTEMBER

NOVEMBER

Dutch Green Building Week 22 – 26 september 2014, Inlichtingen: www.dgbc.nl

Aqua Nederland 4 – 6 november 2014, Evenementenhal Hardenberg Inlichtingen: www.aquanederland.nl

FMT gezondheidszorg Gezondheidszorg

Volg FMT Gezondheidszorg via Twitter: twitter.com/fmtmagazine FMT Gezondheidszorg wordt gemaakt met medewerking van o.a. NVTG, VTDV en KIVI NIRIA. FMT Gezondheidszorg verschijnt 10x per jaar. Uitgever: Cor van Litsenburg Eindredactie: Wim van Gurp FMT komt tot stand met redactionele medewerking van: Ir. René Drost CEIM Mw. B. (Barry) S. van der Graaf W. (Wim) van Gurp H. (Henk-Jan) Hoekjen Prof. dr. ir. J (Jos) Lichtenberg Dr. ir. M. (Masi) Mohammadi Ing L. (Leo) van Namen Ing. G. (Fred) T.J.M. Penders Ir. H. (Henk) C. Postema G. (Gabriël) van Neerven Drs. F (Floor) Scholten W. (Wilma) Schreiber G. (Gerrit) Tenkink F. (Frank) van Wijck W. (Wim) Wijdenes Fotografie: Jasper Scheffers, Peter Bouritius. e.a. Vormgeving: Peter Bouritius Advertenties: T +31 (0)513 68 48 08 E sales@fmtgezondheidszorg.nl Medische Technologie: Jacques Beelen T +31 (0)6 51108895 Cross Media Nederland 010-742 19 41 Gezondheidszorg@crossadvertising.nl www.crossmedianederland.com

ADVERTENTIE-INDEX Air Liquide B.V. 44 AT Osborne B.V. 9 Berko Wijchen b.v. 27 Biolume 40 Bussman Verhuur 64 Cleanroom Combination Group 2 CombiGas B.V. 31 Dräger Medical Netherlands B.V. 28, 55 Getinge b.v. 71 Geveke Besturingstechniek 48 Gira 49 GrassAir Compressoren B.V. 35 Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. 30 Lamit Installatietechniek 42, 53 Linde Healthcare Benelux 23 Medela 58

FMT Gezondheidszorg is een uitgave van: Van Litsenburg BV Eendenven 14 5646 JN Eindhoven T +31 (0)40 29 30 186 M: +31 (0)653 310657 E info@fmtgezondheidszorg.nl I www.fmtgezondheidszorg.nl

Medicare Uitgeest B.V. 35 Metaflex Doors Europe 72 Miele Professional 47, 63 NedLab 32 Normbau 53 Ooperon B.V. 13 Phortman Medical B.V. 36 Siemens Healthcare 50 Swisslog Healthcare 49 Twijnstra Gudde 18 Vaco2Med 24 W.F. Mallie B.V. 31 Westfalen Medical BV 34 Wiegerinck architecten 8 Xendo B.V. 38

Druk: Scholma Druk ISSN 1873 - 8877 Abonnementen: Nederland: e 110,00 België e 117,50 Buiten Europese Unie: e 169,50 Losse nummers e 15,95 Een abonnement kan op elk gewenst moment ingaan. Een abonnement wordt automatisch verlengd, tenzij tenminste twee maanden voor het einde van de abonnementsperiode schriftelijk wordt opgezegd.

Disclaimer: Van Litsenburg BV heeft deze uitgave op de meest zorgvuldige wijze samengesteld. Van Litsenburg BV en haar auteurs kunnen echter op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de gegevens. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op de informatie in deze uitgave.

GET AHEAD WERELDWIJD ADVIES EN ONDERSTEUNING Sommige bedrijven ontwikkelen machines, anderen ontwikkelen reinigings- en desinfectiemiddelen. De innovators van Getinge ontwikkelden beide om ervoor te zorgen dat machines, processen en reinigings- en desinfectiemiddelen consequent ISO verzekerde resultaten halen. U kunt de deskundige dienstverlening van Getinge raadplegen om u te helpen bij het optimaliseren van uw reinigingsprocessen, verbeteren van uw operationele efficiĂŤntie en naleving van de regelgeving. Advies en ondersteuning is wereldwijd beschikbaar, dus waar u ook bent, ga naar www.getinge.com en vindt uw antwoord.

Getinge b.v. Per 1 april zijn wij gevestigd op: Biezenwei 21 4004 MB Tiel Tel: +31(0)344 809 900

Verder kijken dan de deur breed is Alle denkbare oplossingen De hermetisch sluitende schuifdeursystemen van Metaflex Doors voldoen aan de strengste en meest actuele normen. Bovendien leveren wij voor iedere situatie met zijn specifieke eisen een maatwerkoplossing. Door onze voeling met de markt en wat er in de wereld om ons heen gebeurt, zijn wij in staat onze opdracht足 gevers maximaal te ontzorgen. Met duurzame innovaties en een professioneel serviceapparaat. Wilt u ook een sluitend verhaal? Kijk op www.metaflex.nl of bel 0543 - 477 333.