vnl-6-12-web by Uitgeverij Personalia

2e ja argang nummer 6

www.vertreknl.nl

het magazine voor wonen, werken en leven in het buitenland

MAIL EN WIN! z ie pa g in a

Waar leeft u het

gezondst?

DE honger van tropenarts steven van de vijver Het heldenwerk van tim en kim in ethiopiĂŤ bevallen IN HET BUITENLAND van bilharzia tot knokkelkoorts: voorkomen is beter dan genezen

E 6,50 ISSN 977-221128700-6

i interviews i wereldbanen i puzzel & win i onroerend goed i

Wat is het gezondste land ter wereld? Mail & win een prachtig Landenboek t.w.v. € 14,50 Mensen worden er oud, ze zijn gezond en áls ze zorg nodig hebben, is die in ruime mate aanwezig en van goede kwaliteit. Een land dat op deze terreinen goed scoort, is het gezondste land ter wereld. Maar welk land is dat? Het antwoord hierop is te vinden in deze uitgave van VertrekNL. Mail uw antwoord naar redactie@vertreknl.nl of ga naar de site www.vertreknl. nl/actie en maak kans op een prachtig landenboek uit de Wereldreeks van KIT Publishers bestaande uit maar liefst 31 landen. De winnaars krijgen per email bericht en ontvangen een Landenboek naar keuze (of een alternatief) gratis thuis toegestuurd. Deze actie loopt tot en met 15 augustus 2012. De Wereldreeks is een serie informatieve landenboeken voor kinderen en volwassenen. Op een toegankelijke eigentijdse manier maakt men kennis met het land, de geschiedenis, het landschap, de bevolking, tradities en de cultuur. Alle delen zijn rijk geïllustreerd en de doorlopende tekst is doorspekt met anekdotes, weetjes en verhaaltjes.

MEI 2012 VERTREK NL

| 3

voorwoord

Vanzelfsprekendheden

en buitentemperatuur van 65 graden onder nul, een snelheid van 863 kilometer per uur, een hoogte van 12 kilometer en zo te zien ergens vlak onder mij Groenland. Terwijl ik me verwonder over deze wetenswaardige feiten op het scherm met ‘flight tracking information’, zie ik de mensen om mij heen wat verveeld voor zich uitkijken. Ze lijken deze intercontinentale vlucht niet veel bijzonderder te vinden dan een ritje met de bus. Het is vreemd hoe nieuwe dingen zo snel vanzelfsprekendheden worden. Honderd jaar geleden was er nog geen enkele sprake van passagiersvluchten, sterker nog, het woord bestond niet eens. In 2012 verwacht Schiphol de grens van 50.000.000 passagiers te passeren. Zo is het ook met dit blad. Een ruim jaar geleden vertelde de uitgever mij voor het eerst over het ruwe idee van een glossy magazine over emigratie en vandaag zag ik het op Schiphol liggen. Vooraan in de schappen; lonkend naar vertrekkende en reislustige Nederlanders. Voor mij persoonlijk was dat ook wel een moment van trots. “Hey kijk VertrekNL!”, zei ik tegen mijn vriendin. “Daar werk ik aan mee”. Op de cover van ieder tijdschrift staat in deze tijd namelijk ook een verwijzing naar nog zo'n wonderbaarlijke uitvinding: een verwijzing naar het internet. In dit geval een verwijzing naar vertreknl.nl, het onderdeel van VertrekNL waar ik nauw bij betrokken ben als webmaster.

foto: fewmke-marije bijl

Websites bouwen, dat zou natuurlijk ook prima kunnen vanuit een mooi houten huis aan de kust in Noord-Noorwegen Twee dagen voor mijn reis was de website na enkele updates dusdanig in de war dat we besloten om een volledig nieuwe website online te brengen. Nachtwerk, ietwat onorthodox halsoverkop (e)migreren naar een ander systeem, maar wel met het doel om de komende tijd online grote stappen voorwaarts te zetten met vertreknl.nl. Want als het magazine in de boekhandel op Schiphol zo fier vooraan ligt, dan hoort die website toch minstens zo trots bovenaan in Google. Dan droom ik even weg… websites bouwen, dat zou natuurlijk ook prima kunnen vanuit een mooi houten huis aan de kust in Noord-Noorwegen. Als lunch een verse zelfgevangen makreel en, ter compensatie van al het stilzitten achter de computer, in het weekend een mooie lange bergwandeling. Dan schrik ik weer wakker uit mijn droom. "Cabincrew prepare for landing", hoor ik de gezagvoerder omroepen. Ik ga een paar dagen logeren bij mijn geëmigreerde zwager en zijn Amerikaanse vrouw in Washington DC. Als voorbereiding hebben we in de aanloop naar deze trip al wat leuke ideeën besproken via telefoon, e-mail, Facebook en Skype. Stuk voor stuk vanzelfsprekendheden. n

j an e g b e r t k r i k k en

w e b m a s te r V e r t r e k N L

MEI 2012 VERTREK NL

| 5

colofon Jaargang 2, nummer 6 - mei/augustus 2012

VertrekNL

Valge 3, 9965 PD, Leens (Groningen) T: 0595-577217, F: 0595-572231 E: redactie@vertreknl.nl W: www.vertreknl.nl

Redactie

Eindredactie: Paul Poley Redactie: Leontien Aarnoudse, Jorine de Bruin, Rimke de Groot, Paul Poley, Heleen Ronner en Peter Smolders Contentbeheerder: Aldert Taanman Medewerkers: Peter Beemsterboer, Arend van Dam, Boris Dittrich, Dhr. A.D.G. Heering, Mirjam van der Kaaden, Andrea Kruis, Dhr. M. Mohr, Dhr. K. Ransquin, Koos Reitsma en Robin Schalekamp

Vormgeving

Art director/fotograaf: Peter Beemsterboer, Imago Mediabuilders. www.imagomediabuilders.nl Webmaster: Jan Egbert Krikken

Uitgevers/directie

Mirjam van der Kaaden en Seb van der Kaaden

Drukker

47 Bevallen in het buitenland

Ten Brink/Euradius, Meppel Productiebegeleiding: Jan Fial

Adverteren

Personalia vof T: 0595-577217, M 06-34099094, F: 0595-572231 E: adverteren@vertreknl.nl W: www.vertreknl.nl/adverteren

Abonneren/losse verkoop

Personalia vof T: 0595-577217, M 06-34099094, F: 0595-572231 E: abonneren@vertreknl.nl W: www.vertreknl.nl/abonneren Abonnementen binnenland: € 22,50 per jaar (4 nrs) De nummers worden u zonder extra verzendkosten opgestuurd. Alle abonnementen worden afgesloten voor minimaal een jaar (12 maanden) en worden automatisch verlengd met een jaar, tenzij anders vermeld in de actievoorwaarden. Prijs wijzigingen voorbehouden. Abonnementen buitenland: tarieven op aanvraag Adreswijzigingen: Ten minste drie weken van tevoren naar Valge 3, 9965 PD Leens of via abonneren@ vertreknl.nl Losse nummers: € 6,50 Distributie losse verkoop: Betapress, Gilze Je gegevens worden door VertrekNL opgenomen in haar bestand. Deze gegevens worden gebruikt om uitvoering te geven aan de (abonnements)overeenkomst, voor analyses en om je op de hoogte te houden van interessante producten en diensten van ons en van zorgvuldig geselecteerde bedrijven. Hierbij houden we rekening met jouw persoonlijke voorkeuren. Indien je geen prijs stelt op dergelijke aanbiedingen kun je dit schriftelijk melden aan VertrekNL , ter attentie van afdeling Abonnee Service, Valge 3, 9965 PD Leens of via abonneren@vertreknl.nl VertrekNL verschijnt 4x per jaar. Het volgende nummer verschijnt augustus 2012 ©2012 VertrekNL / Personalia vof Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgeverij worden overgenomen ISSN 2211-2871

VERTREK NL MEI 2012

15 Coverstory Waar leeft u het langst en het gezondst? 22 Reportage NOS-correspondente Marjon van Royen over Rio de Janeiro 31 Interview Werken in de sloppenwijken in Kenia 37 VertrekNL Ondernemersprijs 2012 “Het toekomstperspectief van de dorpsbewoners is minimaal” 40 Partners Ruud en Jacqueline Persoon over hun deels geslaagde emigratie

inhoud

37 53 22 47 Thema “Na de bevalling recht hebben op een week zorg is uniek in de wereld” 53 Thema Specialisten over griezelige ziektes 56 Onroerend goed je eigen appartement op de Cariben 64 7 dilemma’s Lia van Bekhoven 66 De immigrant Van Cuba naar Nederland 68 Toen Begeleider basisonderwijs Nu Remedial teacher in Zweden

En verder... voorwoord kortom column vertrekhal juridisch fiscaal wereldbanen fun4kids boeken puzzel&win wegwijzer strip volgend nummer

5 9 12 21 29 43 44 70 72 77 78 81 82

MEI 2012 VERTREK NL

| 7

kortom

Hoeveelheid emigranten stijgt en blijft stijgen

it recente CBS-cijfers bleek al dat de immigratie en de emigratie in 2011 gestegen zijn, de prognose is nu dat het aantal emigranten de komende jaren ook zal blijven stijgen. 133.039 Nederlanders emigreerden vorig jaar, terwijl 159.704 immigranten naar Nederland trokken. Beide cijfers betekenen een record. Het oude ‘emigratierecord’ stamt uit 2006, toen 132.470 Nederlanders de wijk namen naar het buitenland. Het oude ‘immigratierecord’ is van 2010, toen 154.432 immigranten naar Nederland kwamen. Ter vergelijking: in 1995 kwamen 96.099 mensen naar Nederland, en vertrokken er 82.195. Emigratie is dus weer ‘hot’: maar liefst 12.000 Nederlanders méér emigreerden dan in 2010. Het CBS geeft ook interessante

prognoses af. Zo verwacht het bureau dat het aantal emigranten de komende jaren stijgt via 136.821 in 2012 tot 137.559 in 2013. Daarna

is de verwachting dat het aantal emigranten per jaar weer heel langzaam zal teruglopen, naar zo’n 128.000 in 2030. n

Noren eten het vroegst

ussen 16 en 17 uur ’s middags zit bijna 30 procent van de Noren al aan zijn of haar avondeten. Daarmee zijn de Noren de ‘vroegste’ eters van Europa, zo blijkt uit onderzoek van Justeat onder negen Europese landen en Canada. Nederlanders staan op een keurige tweede plek: 23 procent gaat vanaf vijf uur aan tafel, en dat geldt ook voor 20 procent van de Denen. Zoals te verwachten was eten Zuid-Europeanen het laatst. Vanaf 20 uur gaat 30 procent van de Spanjaarden dineren. Nice to know: in vrijwel alle onderzochte landen is van de bekende keukens de Italiaanse keuken

favoriet. Dit geldt voor Denemarken, Noorwegen, België, Zwitserland, Canada en… Italië. Enigszins verrassend is de favoriete keuken van Nederlanders: de Turkse. In Spanje en Ierland is de Chinese keuken het meest gewild, in Engeland de Indiase. De Italiaanse keuken scoort bij de laatstgenoemde groep landen de tweede plaats, met uitzondering van Spanje. Daar komt Italiaans eten op de derde plek, na Chinees eten en hun eigen tapas. En als we nu toch met nice to know bezig zijn: datzelfde onderzoek heeft ook gekeken naar favoriete pizza’s in de diverse landen. De klassieke Napolitaanse pizza margherita scoort onder meer in Nederland en in Italië het best. De Belgen waarderen de pizza salami het meest, en de hele top vijf van Noorse favoriete pizza’s wordt ingenomen door vleespizza’s, waarbij de pizza pepperoni de topper onder de toppings is. n

MEI 2012 VERTREK NL

| 9

kortom

Spanje gaat gebukt onder negatief migratiesaldo

aar Nederland meer immigranten kent dan emigranten, is het in Spanje exact andersom. In 2011 verlieten maar liefst 600.000 Spanjaarden hun land, en trokken bij voorkeur naar Zuid-Amerika. Dit blijkt uit cijfers van het Spaanse bureau voor statistiek (INE). Het aantal immigranten in Spanje in 2011 bedroeg zo’n 450.000. Naast een flinke economische crisis, met alle gevol-

gen van dien voor de werkgelegenheid, gaat het Zuid-Europese land nu dus ook gebukt onder een negatief migratiesaldo. De komende jaren lijkt het inwonertal van Spanje er niet beter op te worden: vanwege de crisis zijn veel Spanjaarden van zins hun geluk in het buitenland te gaan beproeven. Alsof dat nog niet genoeg is staat Spanje een grote vergrijzingsgolf te wachten. n

Dubbel paspoort behoort straks tot het verleden

et kabinet wil dat genaturaliseerde Nederlanders zoveel mogelijk één nationaliteit aanhouden. Wie wil naturaliseren moet dus afstand doen van de andere nationaliteit, tenzij dit niet mogelijk is. Het wetsvoorstel regelt dat voor mensen die de Nederlandse nationaliteit willen, inkomen- en opleidingseisen kunnen worden gesteld. Zo moet het gezinsinkomen minstens het minimumloon zijn. Ook moeten vreemdelingen kunnen aantonen dat ze minimaal twee jaar gewerkt hebben of een beroepsopleiding hebben gevolgd. Minister van Binnenlandse Zaken Liesbeth Spies (CDA) stelt in een brief dat het de wens is van het kabinet dat de mensen slechts één nationaliteit hebben omdat er dan helderheid is ‘omtrent de rechten en verplichtingen die tussen staat en individu bestaan’. De Raad van State stelt dat het kabinet het plan om de dubbele nationaliteit onmogelijk te maken, moet heroverwegen. In het verleden werd de dubbele nationaliteit juist gezien als goed voor de integratie. Het kabinet heeft geen redenen gegeven waarom dat nu anders zou zijn. De Raad stelt verder dat mensen die naast de Nederlandse ook een andere nationaliteit hebben, niet per se een minder sterke band met Nederland hebben. “Nationaliteit en loyaliteit vallen niet automatisch samen”. Tweede Kamerlid Gerard Schouw van D66

VERTREK NL MEI 2012

vindt dat Nederlanders die een andere nationaliteit aannemen in het buitenland, tegelijk de Nederlandse nationaliteit moeten kunnen behouden. “Wereldwijd is de trend juist het verruimen van de mogelijkheden voor een meervoudige nationaliteit, omdat steeds meer mensen in het buitenland werken, wonen en trouwen. Het voorstel van dit kabinet gaat volstrekt voorbij aan het feit dat mensen in de 21e eeuw lang niet altijd hun hele leven in hun eigen land wonen en werken.”, aldus Schouw. “Praktische zaken, zoals het aankopen van onroerend goed in Mexico of het krijgen van bepaalde banen in de VS, zijn bijna alleen mogelijk als je ook de nationaliteit van het woonland bezit.” n

kortom kort Het meest verdienen in Saudi-Arabië In het HSBC Expat Economics onderzoek komt Saudi-Arabië als land uit de bus waar expats het meeste geld kunnen verdienen. Uiterst verrassende nummer 2: Egypte. De top vijf wordt vervolledigd door Singapore, Rusland en Zwitserland. Vrijwel alle landen danken hun hoge positie aan de hoge salarissen die expats er kunnen verdienen, in combinatie met lage belastingen en vaak enorme tegemoetkomingen voor expats, zoals geen woonkosten en geen opleidingskosten voor de kinderen. Hittegolven meest voorkomende weersextremiteit emigranten Uit een onderzoek van het Wereldpanel van de Wereldomroep blijkt dat bijna de helft van de Nederlanders in het buitenland in een gebied woont waar ze geregeld rekening moeten houden met heftige natuur- en weersomstandigheden zoals hittegolven (17 procent), aardbevingen (16,5 procent), overstromingen (16 procent) en bosbranden (15 procent). Expatkinderen snel 'thuis' in Nederlands onderwijs Uit onderzoek van de Onderwijsinspectie blijkt dat expatkinderen doorgaans weinig moeite hebben zich aan te passen aan het onderwijs in Nederland bij terugkeer in Nederland. Zo'n 13.000 kinderen in de leerplichtige leeftijd volgen Nederlands onderwijs in het buitenland. Het onderzoek laat onvermeld hoe het staat met de prestaties van Nederlandse expatkinderen die onderwijs in een andere taal hebben genoten tijdens de expatperiode. Nederlandse huizen populair bij Belgen Volgens het NOS kopen steeds meer Belgen een huis vlak over de grens in Nederland. Vooral voor starters is een huis in Nederland een stuk voordeliger. In 2011 verwelkomde het Nederlandse ZeeuwsVlaanderen meer dan 600 nieuwe Belgen. Dat is een verdubbeling in vergelijking met het jaar 2010. De verklaring voor de plotselinge populariteit van Nederlandse woningen bij onze zuiderburen: de Nederlandse huizenprijzen dalen, terwijl de Belgische juist stijgen.

column

Gefeliciteerd, u bent 50 jaar geworden! 12

VERTREK NL MEI 2012

column

oen ik in New York kwam werken, moest ik me van mijn Amerikaanse zorgverzekeraar binnen een week in het ziekenhuis melden. “U bent 50 jaar geworden, dus u bent verplicht zich inwendig te laten onderzoeken op darmkanker.”

De Amerikanen hebben een andere mentaliteit ten aanzien van de gezondheidszorg dan Nederlanders. Uiteraard moet je hier wel een goede zorgverzekering hebben, maar als dat zo is, gaan alle deuren voor je open. Preventie is het motto. “Statistieken hebben uitgewezen dat darmkanker veel voorkomt bij mannen boven de 50, dus we verplichten iedereen een colonoscopy te ondergaan.” En

B o r i s D i ttr i c h di r ecteu r b i j H um a n Ri g ht s Watch in N e w Y o r k

Off you go kwam binnen, stelde zich voor en vroeg of ik ergens allergisch voor was en hoe ik me voelde. Ondertussen prepareerde ze een verdovingsmiddel.

Intens gelukkig “Ik hoor aan uw accent dat u uit Nederland komt,” zei ze geïnteresseerd. “Mijn man en ik waren vorig jaar nog in Kopenhagen en we vonden het er heerlijk.” “Amsterdam is

“Met zachte hand werd ik het ziekenhuis uitgeduwd. Elke minuut dat ik er langer zou blijven, zou een risico voor ze kunnen betekenen.” zo werd ik kort na mijn aankomst in New York in een rolstoel door de lange gangen van het St Vincent ziekenhuis gereden. Ik had 24 uur van te voren niet meer mogen eten en de verplegers waren bang dat ik van mijn stokje zou gaan, dus mocht ik niet meer lopen. “Zitten!”, zei de verpleegster gebiedend. Ik sputterde nog wat tegen. “Maar als u valt en een been breekt, dan kost het ons miljoenen,” zei ze. Aha, dat was dus de achtergrond van de bezorgdheid. Ik werd een kamer met allerlei apparatuur binnengereden en moest op een tafel gaan liggen die met zeil was afgedekt. De dokter

waren mijn ingewanden in allerlei bonte kleuren te zien. Ik weet niet of ze me morfine of iets vergelijkbaars hadden toegediend, maar terwijl ik met lodderige ogen naar mijn ingewanden op het scherm keek, voelde ik me intens gelukkig.

de hoofdstad van Nederland,” zei ik streng. “Kopenhagen van Denemarken.” De verdoving begon te werken, want ik voelde niet dat er bij mij van achteren een buisje met een camera mijn endeldarm binnen werd geduwd. “Ik zou er nooit kunnen wonen”, ging de dokter onverdroten verder. “Het regent er altijd en iedereen gebruikt er drugs.” Dit kon ik niet op me laten zitten en ik opende mijn mond om te protesteren. Er kwam geen geluid uit, ik zakte weg in een aangename roes, een gelukzalige halfslaap. Wat voelde ik me geweldig! Op de achtergrond hoorde ik de stem van de dokter. Ze besprak de kansen van Hillary Clinton om president van Amerika te worden. Op een groot tv-scherm

Nadat ik ontkoppeld was en de roes was uitgewerkt, viel me op hoe armetierig het ziekenhuis eruitzag, hoe belachelijk dik de verpleegster was. Ik moest alweer een stapel papier invullen en kreeg een onbegrijpelijke uitleg over mijn gezondheidstoestand. “Dus alles is in orde?”, vatte ik de verpleegster samen. “Yes, honey, off you go”. Met zachte hand werd ik het ziekenhuis uitgeduwd. Elke minuut dat ik er langer zou blijven, zou een risico voor ze kunnen betekenen, al had ik een formulier ondertekend dat ik hen nergens voor aansprakelijk zou stellen. Al is mijn Engels vrij goed, de medische termen zeggen me weinig. Ik voelde me hulpeloos in het ziekenhuis. “Hoe moet dat als ik echt ziek word?”, dacht ik. “Hoe moet ik me dan verstaanbaar maken?” En daarom ben ik van huisarts veranderd. Ik ben nu patiënt bij een huisarts in Manhattan die vroeger arts in Amsterdam was en gewoon Nederlands spreekt. En nu maar hopen dat ik nooit ziek word. Want zelfs in het Nederlands vertellen over gezondheidsklachten is niet mijn favoriete bezigheid. n

MEI 2012 VERTREK NL

| 13

coverstory

Waar leeft u het langst en het gezondst?

Uw gezondheid is uw grootste goed, ook nรก emigratie. Daarom is het handig niet alleen te kijken naar een lekker klimaat en een mooie omgeving, maar ook naar de kwaliteit van de zorg in het land van uw keuze. VertrekNL nam u het grootste deel van het werk vast uit handen. Misschien is Zweden of Zwitserland een overweging waard. En heeft u al eens aan Zuid-Korea gedacht?

tekst

jorine de bruin

MEI 2012 VERTREK NL

| 15

coverstor y

vertrekt naar Duitsland, Frankrijk, de Verenigde Staten of Nieuw-Zeeland. Al snel voelt u zich er volkomen thuis. Hier wilt u tot uw dood blijven. Maar hopelijk duurt het nog lang voor dat zover is. En in de tussentijd heeft u onvermijdelijk zorg nodig, voor uzelf en uw gezin. U zult een betrouwbare huisarts willen vinden – en een ziekenhuis dat op berijdbare afstand ligt en over apparatuur beschikt die niet bijna uit elkaar lijkt te vallen. Waar hoeft u zich geen zorgen te maken over de zorg? Om antwoord te geven op die vraag zijn we eens in de berg rapporten gedoken die over dit onderwerp zijn verschenen. Het belangrijkste is Health at a glance, een enorm uitgebreid verslag van de in Parijs gevestigde

VRAAG 1 Wat is de levensverwachting? Hoe oud mensen gemiddeld worden, zegt iets over de kwaliteit van leven. In een land met goed voedsel, weinig vervuiling, een tevreden volk en goede zorg worden mensen doorgaans ouder. Van de door de OECD onderzochte landen scoort Japan het best, met een gemiddelde levensverwachting van 83 jaar. Trotse tweede is Zwitserland (82,3), gevolgd door Italië en Spanje (beide 81,8). Veel minder jaren heeft de gemiddelde mens in Turkije (73,8), Hongarije (74) en Slowakije (75). Daarbij geldt overigens wel dat Turkije een enorme inhaalslag aan het maken is. In 1960 was de levensverwachting er nog maar 48 jaar. Daar is in vijftig jaar tijd dus 25 jaar aan toegevoegd, een ongekende groei.

Lange levensverwachting...

Ongekende groei...

Hier wilt u tot uw dood blijven

foto: peter beemsterboer

Organisation for Economic Co-Operation and Development (OECD). Dat heeft vijftig ontwikkelde landen volledig in kaart gebracht waar het gaat om gezondheid en gezondheidszorg. Onder de landen die onder de loep zijn genomen, bevinden zich min of meer alle staten in de ‘eerste’ en ‘tweede’ wereld: van België tot Indonesië, van Nieuw-Zeeland tot Frankrijk, van Italië tot Mexico. Alle onder Nederlanders populaire emigratiebestemmingen zitten erbij. Uit dat onderzoek zijn grofweg vijf vragen te destilleren die antwoord behoeven. Heeft u de vijf antwoorden, dan heeft u een behoorlijk inzicht in de zorgkwaliteit in een land.

VRAAG 2 Zijn mensen doorgaans gezond? Een lang leven is mooi, maar toch vooral als het in goede gezondheid wordt doorgebracht. Per land is uitgebreid onderzoek gedaan naar de meest voorkomende en meest gevreesde ziektes van deze tijd. Dat levert verrassende resultaten op. Zo krijgen Fransen minder hartaanvallen dan welke andere Europeanen ook. In Mexico komt kanker relatief weinig voor. Maar dat zijn anekdo-

VERTREK NL MEI 2012

tes. Wie het hele lijstje ‘enge ziektes’ bekijkt, ziet dat je voor een gezond leven maar het beste naar het (verre) Oosten kunt gaan: in Zuid-Korea en Japan is het risico het kleinst. Goede derde en vierde zijn Israël en Zweden; gelukkig wat dichter in de buurt. Er is trouwens een groot verschil tussen gezond zijn en je gezond voelen. Ook dat is onderzocht. Wat blijkt? Op de vraag of ze

zich zelf gezond achten, zegt maar 31,1 procent van de volwassen Japanners volmondig ja, terwijl het zo ongeveer het gezondste volk ter wereld is. Andersom kan ook. De Amerikanen bezetten op de officiële ranglijst maar een plaatsje in de middenmoot, maar ze voelen zich de gezondste mensen op aarde. Negentig procent zegt zich zeer gezond te voelen.

coverstory VRAAG 3 Hoeveel mensen werken er in de zorg? 20% van alle werkers in de zorg actief is. Op twee staat Denemarken, op vier Zweden en op vijf Finland. Daartussen, op plaats drie: Nederland. De meeste artsen, namelijk 6,1 per duizend inwoners, vindt u verrassend genoeg in Griekenland. De meeste psychiaters (42,2 per 100.000 inwoners) in Zwitserland. De meeste verpleegkundigen in de Scandinavische landen, Zwitserland en België.

Hoogste artsendichtheid...

VRAAG 4 Hoeveel up-to-date medische apparatuur is er? Een ziekenhuis is zo goed als de apparaten die er staan. En wie daarnaar kijkt, ziet meteen een wijdverbreid vooroordeel bevestigd: Japanners zijn enorme techneuten. Nergens staan zoveel MRI-scanners en andere hoogwaardige technologische medische apparaten als in Japan. Op de tweede plaats, maar op zeer grote achterstand, volgen de Verenigde Staten. In Europa is IJsland de koploper. Extreem slecht scoort Mexico. Ter vergelijking: per miljoen inwoners heeft Japan 97,3 CT-scanners. In Mexico stopt de teller bij 4,3.

foto: peter beemsterboer

Goed, na deze algemene indicatoren wordt het tijd eens rechtstreeks naar de zorg zelf te kijken. Want een ongeluk zit in een klein hoekje: voor u het weet heeft u toch een keer een dokter of een ziekenhuis nodig. Dan is het handig als er een in de buurt is. We keken per land naar het percentage van de beroepsbevolking dat werkzaam is in de zorg. ‘De zorg’ is daarbij een breed begrip, dat naast artsen en verpleegkundigen bijvoorbeeld ook kinderopvang en verzorgingshuizen bevat. Scandinavië scoort goed: op plaats één staat Noorwegen, waar

En wat kost dat allemaal? Uw gezondheid is onbetaalbaar, maar het moet allemaal wel kunnen natuurlijk. Op zich is dat in de meeste landen niet zo’n probleem: niet alleen in Nederland, maar ook in tientallen andere landen bestaat een verplichte gezondheidszorgverzekering die voor (nagenoeg) iedereen geldt.

Twintig procent van de Amerikanen heeft geen enkele dekking

Slechte score...

Europese koploper...

Uiteraard is het per land en per verzekeraar opletten wat de exacte voorwaarden zijn, maar in de kern is het leeuwendeel gedekt. Maar dat geldt niet overal. Een klassiek voorbeeld van een land waar deze manier van verzekeren niet bestaat – nog niet, er wordt hard gewerkt aan de nieuwe Obama-care – is Amerika. In de Verenigde Staten is ongeveer een kwart van de bevolking via de werkgever verzekerd, heeft zo’n 55 procent het zelf geregeld en heeft de resterende twintig procent geen enkele dekking. Goed uitzoeken hoe u zich voordelig privé verzekert is dus een must als u daar gaat wonen.

MEI 2012 VERTREK NL

| 17

coverstor y

Als iemand in uw omgeving met een hartaanval wordt opgenomen in een ziekenhuis, is het prettig te weten dat van de honderd mensen die op deze manier het hospitaal binnenkomen er bijna 98 overleven. Dat is zo in het gemiddelde ziekenhuis in Denemarken. Maar in Mexico overleven er maar 78. Er is veel onderzoek gedaan naar sterfgevallen in ziekenhuizen en verschillende soorten medische fouten. Daaruit blijken – dat ziet u wel in bovenstaand voorbeeld – echt grote verschillen. De kans dat iemand

Het spreekt voor zich: een land dat op alle vijf terreinen goed scoort, is een relatief veilige optie als het om uw gezondheid gaat. Mensen worden er oud, ze zijn gezond en áls ze zorg nodig hebben, is die in ruime mate aanwezig en van goede kwaliteit. Waar u, op basis van dit overzicht, liever geen serieuze gezondheidsklachten krijgt? Mexico,

met baarmoederhalskanker na vijf jaar nog leeft, is in Noorwegen 78%, maar in Engeland maar 58%. Een herseninfarct blijkt echt beter behandelbaar in Zuid-Korea, Japan en de Scandinavische landen dan in Slovenië, Slowakije en… België. De kans dat iemand die met zo’n infarct binnenkomt binnen dertig dagen overlijdt is in Zuid-Korea 2,5 procent, maar in Slowakije en België ruim 15%. Dat wil overigens niet zeggen dat de zorg in België slecht is: op de meeste onderdelen scoort het land prima.

dat is zeker. En binnen Europa scoort Hongarije erg slecht, net als Estland, Slowakije, Slovenië en Polen. De populairste emigratiebestemmingen België, Duitsland en Frankrijk, bevinden zich allemaal in de subtop of aan de bovenkant van de middenmoot: geen enkele reden dus om er niet heen te gaan uit angst voor de lokale dokter. Maar ze moeten

Belgische zorg scoort prima...

het afleggen tegen de echte toppers op het gebied van de gezondheidszorg: Japan, ZuidKorea, Israël, Zwitserland, Zweden en Noorwegen. Nee, onsterfelijk wordt u ook in deze landen nog niet. Maar de kans op een lang en gelukkig leven is er wel een tikje groter dan op iedere andere plek. n

Vooroordelen Ook in de gezondheid en de gezondheidszorg is de volksaard terug te zien. Welke (voor)oordelen blijken wel of juist niet gegrond als we naar de kale cijfers kijken?

(Voor)oordeel: Amerikanen zijn dik Klopt! Bijna 35% van de volwassen Amerikanen heeft last van obesitas, meer dan welk ander volk ook. Nederland steekt er met ongeveer 12% dunnetjes bij af.

(Voor)oordeel: Japanners stellen zich aan Klopt! Als Nederlanders dat denken wanneer ze weer eens een Japanner met een mondkapje door Amsterdam zien lopen, hebben ze nog gelijk ook. Japanners zijn een van de gezondste volkeren op aarde (ze worden niet voor niets zo oud), maar ze voelen zich bijna het minst gezond.

(Voor)oordeel: Hoe meer ontwikkeld het land, hoe meer artsen Klopt niet. Griekenland heeft relatief veel meer artsen dan Nederland (6,1 per duizend mensen, tegen 2,9 per duizend). Rusland ook. Maar dat zegt natuurlijk niets over hun kwaliteiten.

(Voor)oordeel: Amerikanen lopen allemaal bij een psychiater Klopt niet. De Zwitsers hebben ongeveer drie keer zo veel psychiaters (per duizend inwoners) dan de Amerikanen. Zelfs Nederland heeft er meer dan de VS.

VERTREK NL MEI 2012

foto: peter beemsterboer

VRAAG 5 Hoe lopen ziekenhuisbezoeken doorgaans af?

Voordat ik aan mijn wereldreis begon, heb ik daarover met mijn Nederlandse vrienden en kennissen gesproken. En telkens als ik over NieuwZeeland begon te praten met mensen die daar zijn geweest, zag ik de veranderingen in hun houding. Zij begonnen als het ware te stralen, ondertussen enthousiast hun ervaringen vertellend.

ele tips en verhalen over de mooiste plekken van dat land volgden elkaar in rap tempo op. Het was bijzonder om dat alles te horen maar ook treffend was het hoe je hun bewondering voor Nieuw-Zeeland van hun gezichten af kon lezen. Ook de verhalen op internet (o.a. weblogs) over Nieuw-Zeeland waren uitermate positief. Wat is dat dan dat Nieuw-Zeeland met de mens doet? Blijkbaar brengt het aardig wat positivisme en enthousiasme teweeg. En dat heb ik ook zo ervaren. Ik heb een aantal weken door Nieuw-Zeeland gereisd en begrijp nu waarom de mensen zo enthousiast over het land praten. Het is gewoonweg een uitermate prachtig land. Misschien omdat tekst

koos reitsma

de natuur zo lang onaangetast is gebleven. Immers, de Maori's hebben eeuwenlang het land niet overbevolkt. Ze hebben met respect voor de natuur in dat gebied geleefd. En de verwoestende Europeaan kwam daar pas in de 19e eeuw. Is het een land om direct naartoe te emigreren? Emigratie naar Nieuw-Zeeland vergt enige goede voorbereidingen. Het land is dunbevolkt, het heeft iets meer dan 4,5 miljoen inwoners. De stad Auckland heeft er ongeveer 1,2 miljoen, terwijl het gehele Zuideiland net iets meer dan een miljoen inwoners heeft. Veel dorpen en gehuchten hebben geen voorzieningen zoals een supermarkt of pinautomaat. Daar moet je je bewust van zijn als je naar Nieuw-Zeeland wilt vertrekken. Bereid je voor en pas je aan de omstandigheden aan, dan komt het wel goed. De natuur daar compenseert het gemis aan voorzieningen ruimschoots: woeste ruige landschappen, weelderige kusten, regenwouden, gouden baaien, lijmsteenrotsvalleien, vulkaangebieden, oevers met kleine geisers en bubbelende modder, kristalheldere weerspiegelende rivieren en beken, groengrijze beboste bergen en heuvels die als knokkels van handen in het landschap liggen, watervallen in vele soorten en maten. Ik heb drie nachten in het gehucht Makarora doorgebracht, dat in een brede vallei ligt. Die avonden zag ik een paar stoere lokale mannen buiten op de veranda van de bar in stilte genieten van de zonsondergang en het bijbehorende lichtspel op de wolken en de bergen. Ik genoot met hen mee. Mijn mooiste moment? In Milford, aan het eind van de middag, staande op de amberkleurige oever niet ver van de kleine haven, mijn blik gericht op de Milford Sound met voor mij Mitre Peak, rechts Lady Bowen waterval en een mooie namiddagzon, na een hele middag fikse regen. Stil word je daar van. Zo fenomenaal. nv

MEI 2012 VERTREK NL

| 21

reportage

NOS-correspondente Marjon van Royen in Rio de Janeiro over de stille revolutie, de stadsoorlog en de levenslust van de Brazilianen

â&#x20AC;&#x153;Als je mensen met krijg je daar 22

VERTREK NL MEI 2012

reportage Rio de Janeiro maakt zich op voor het WK voetbal van 2014 en de Olympische Spelen van 2016. Bovendien is het de plaats waar jaarlijks duizenden mensen met hun billen schudden tijdens het carnaval. Maar achter de feestvreugde schuilt ook een stad van corruptie, armoede en drugsoorlogen. Hoe gaat NOS-correspondente Van Royen daarmee om? Hoe kan het dat ze beduidend meer levenslust voelt dan angst?

respect behandelt, iets voor terugâ&#x20AC;? tekst leontien aarnoudse

MEI 2012 VERTREK NL

| 23

reportage

‘T

jonge, zo ver kijk ik nooit vooruit. Probeer het gewoon, oké?” Dat antwoord kreeg ik van Marjon van Royen, NOS-correspondente voor Latijns-Amerika in Rio de Janeiro, toen ik haar twee weken op voorhand benaderde voor een interview. Een typerend antwoord voor een inwoner van Latijns-Amerika die leeft in het moment en geniet met de dag. Sinds 1997 woont en werkt Van Royen als correspondente in Latijns-Amerika. Eerst voor NRC Handelsblad in Mexico-City en vanaf 1999 als correspondente voor NOS radio en tv met als standplaats Rio de Janeiro. Deze op een na grootste stad van Brazilië is het kloppende hart van een opkomende economie.

Economische sprongen vooruit Brazilianen omringen Van Royen met een warm gevoel van levensvreugde, maar als het om corruptie of bureaucratie gaat, zijn de ergernissen groot: “Als je ziet hoe veel bureaucratie hier is, lijkt het bijna onvoorstelbaar dat er tegelijkertijd zo’n enorme economische groei plaatsvindt in het land. Ik vind het verbijsterend om te zien hoe buitenlandse bedrijven het geduld opbrengen om hier te komen en te investeren. Je moet goed weten waar je aan begint.” Toch hebben de buitenlandse investeringen dit land geen windeieren gelegd. Brazilië profiteert momenteel aanzienlijk van een economische groei. Ondanks dat deze groei niet altijd hand in hand gaat met duurzame ontwikkeling, betekent het voor de bevolking wel dat hun eindelijk werk iets begint op te leveren (er zijn meer vaste banen en mensen verdienen meer geld) zodat ze kunnen bouwen aan een meer gefundeerde toekomst.

waardoor ook problemen als kinderarbeid en analfabetisme worden teruggedrongen. Het opbouwen van structuren die solidariteit ondersteunen, is niet vanzelfsprekend in landen waar de economie booming is. Van Royen vergelijkt het met haar bezoek aan India, ook een land met een opkomende economie: “Ik zag een land waar armen aan hun lot werden overgelaten en waar structuren voor solidariteit ontbraken. Dat is een wereld van verschil met Brazilië.” “Met de komst van Lula in 2002 was er in het land een stille revolutie gaande”, vertelt Van Royen. “De rijken waren in paniek toen hij zich als serieuze presidentskandidaat voordeed. Niet alleen doordat hij de stem van het volk vertegenwoordigde, maar ook omdat Brazilië nog eens failliet kon gaan.” Dit kwam omdat Lula’s komst uitgedrukt werd in een mondiaal investeringsrisico. Ondanks deze dreiging ging de grote meerderheid van de mensen toch op hem stemmen. Van Royen vergelijkt de komst van Lula in Brazilië met de afschaffing van de apartheid in ZuidAfrika: “Een gewone man die de touwtjes in handen had, die over het land regeerde en

VERTREK NL MEI 2012

Vrouwen voor verandering In 2010 volgde Dilma Rouseff, afkomstig van dezelfde Arbeiderspartij, hem op. Ze gaf niet alleen een vervolg aan Lula’s liberale koers en sociale hervormingen, maar maakte ook de weg vrij voor vrouwenemancipatie. Zelf is ze de eerste vrouw die regeert in het land en dus hét bewijs dat vrouwen de motor kunnen zijn van verandering. Volgens Van Royen weerspiegelt Rouseffs komst een realiteit die ze dagelijks terugziet in de maatschappij: “Mannen zijn misschien de macho’s in Latijns-Amerika, het zijn de vrouwen die het werk doen, die geld verdienen, die de kinderen opvoeden en die weer naar school gaan. De verandering komt niet alleen van onderop, maar juist ook vanuit de vrouw.” Ze vervolgt: “De verandering is voelbaar. Het maakt een golf aan energie en creativiteit los bij de mensen.” Aan de andere kant lijkt er nog een lange weg te gaan. Vrouwen klimmen misschien omhoog op de maatschappelijke ladder,

“Mannen zijn misschien de macho’s in Latijns-Amerika, het zijn de vrouwen die het werk doen”

Stille revolutie Niet alleen economisch maakt het land grote sprongen voorwaarts, ook sociaal gezien zijn er veel hervormingen doorgevoerd. Dat komt mede door het beleid van voormalig president Lula, oud- vakbondsleider die als eerste linkse president van Brazilië werd benoemd. Diverse programma’s die gericht zijn op honger- en armoedebestrijding en sociale zekerheid zijn onder zijn bewind opgezet. Zo krijgen arme moeders nu minimum bijstand als hun kinderen naar school gaan,

die wijn dronk net als de elite, dat veroorzaakte een radicale breuk met de bestaande hiërarchische structuren in dit land.”

Met Tião, leider van de vuilscheiders in Rio. Zijn documentaire werd genomineerd voor de Oscars 2011.

reportage maar donker getinte mensen zie je echter nog geen topfuncties bekleden. Vrouwen uit hogere klassen weten bijna nooit hoe ze zelf moeten koken (daar hebben ze hun inwonende dienstmeisjes voor). Met je handen werken, dat is niets voor de elite. Van Royen vertelt dat ze voor gek werd verklaard toen ze ging verhuizen en haar eigen huis begon te schilderen: “Dat deed ik in Nederland ook altijd. Maar een blanke vrouw die haar eigen huis schildert, dat is hier echt ondenkbaar.”

Corruptie

ze vanwege corruptiebeschuldigingen de deur. Toch is de aanpak van corruptie niet eenvoudig in een land waar de tegenstelling tussen arm en rijk – ondanks sociale hervormingen – nog altijd zeer schrijnend is. Neem bijvoorbeeld de politie. Van Royen trekt regelmatig de favela’s in voor haar werk. “Ik heb zelf gezien hoe de politie onderhandelt met de drugsbazen over hun deel van de inkomsten van de drugshandel. 10 procent? Nee, 15 procent. Oké, 13 procent. Zo gaat dat.” Ze vervolgt: “Politieagenten zijn hier een soort rambo’s, zo gedragen ze zich ook. Als ze een inval doen in een sloppenwijk, is het gillende

paniek. Ze komen soms met tanks binnenrijden. Vrouwen schuilen met hun kinderen in bouwvallige huisjes met dunne muren die nauwelijks bescherming bieden. Het is verschrikkelijk. Dat is de stadsoorlog van Rio.”

Geweld Is ze nooit bang met al dat geweld om haar heen? “Natuurlijk schrik ik als er in het wilde weg geschoten wordt tijdens mijn werk in de sloppenwijken. Maar de mensen in de favela’s moeten dagelijks leven met die angstige realiteit, ik niet”, verklaart van Royen. Favela’s worden traditioneel niet erkend door

foto's: alberto trigila

Als vrouwen de motor zijn voor verandering, gaan ze dan eindelijk ook korte metten maken met de ongebreidelde corruptie in het land? Dilma Rouseff lijkt, in tegenstelling tot voorganger Lula, de strijd te zijn aangegaan met deze draak. Al zo’n acht ministers wees

“De verandering maakt een golf aan energie en creativiteit los bij de mensen”

MEI 2012 VERTREK NL

| 25

reportage de Braziliaanse overheid. De inwoners hebben bijvoorbeeld hun eigen justitiële systeem ontworpen en waterleidingen aangelegd. Volgens Van Royen biedt het leven in de sloppenwijk dan ook veel meer dan alleen drugs, oorlog en geweld. Van Royen benadrukt dat de favela een heel hechte gemeenschap is: “De deuren staan er open, iedereen kent elkaar en bij huiselijk geweld wordt er ingegrepen. Iedereen woont dicht op elkaar, het is net een groot huis.” Van Royen wordt er regelmatig uitgenodigd voor doopfeesten, trouwpartijen en barbecues (waar oude wasmachinetrommels met hun gaatjes uitstekend fungeren als barbecue). Ze kennen en vertrouwen haar. Dat is noodzakelijk, anders kom je de wijk niet binnen. Van Royen woont tussen de favela’s in. Is ze in haar wijk of in andere buurten niet bang? Volgens Van Royen komt het meeste geweld voor tussen de drugsbendes onderling, of tussen drugsbendes en de politie in de sloppenwijken. “Ik ben nog nooit beroofd. Oh ja, eens ben ik achtervolgd door een jongen. Ik kreeg het gevoel dat hij iets van me wilde. Ik had mijn radioapparatuur bij me en heb hem geïnterviewd over zijn werkzaamheden. Dat vond hij erg leuk. Na afloop vroeg ik: hoeveel krijg je van me? O niets, zei hij en liep weer weg.” Van Royen denkt even na en zegt dan: “Als je mensen met respect behandelt, krijg je daar iets voor terug.”

Thuiskomen Voor haar verblijf in Rio de Janeiro woonde Van Royen twee jaar in Mexico-City. In haar boek De Nacht van de Schreeuw beschrijft ze zowel haar vurige liefde voor als haar bittere frustraties over de Mexicaanse maatschappij. Door haar vriendschap met kokkin Sandra leert ze het land, de cultuur en de mensen goed kennen. Hoe belangrijk deze vriendschap ook voor haar is, Van Royen voelt zich niet thuis in het land. “Het is alsof de mensen in Mexico zich achter een masker verschuilen.” En dat terwijl ze zich in Brazilië als een vis in het water voelt. Haar bezoek aan Rio de Janeiro beschreef ze in haar boek als volgt: “Het is of de levenskracht van de muren spat. Nog nooit heb ik zo’n bedwelmende mengeling van geuren en kleuren gezien. In alle tinten, van diepzwart tot roodgeel, lopen de mensen door de nacht onder de majestueuze bogen van een oud aquaduct. Een groepje mannen speelt sambamuziek bij een wankel tafeltje en een paar stoelen, gewoon op

VERTREK NL MEI 2012

Tip van Marjon van Royen straat. Mensen dansen op het opzwepende ritme terwijl een zwarte vrouw in wijde rokken stukken kip staat te grillen boven een walmend kolenstelletje.”(…) “Bemvinda no Brasil, welkom in Brazilië.” Als correspondente reist Van Royen veel in Latijns-Amerika. Ze rapporteert over 36 landen. Maar telkens als het vliegtuig weer landt in Rio de Janeiro en ze de vieze geur van de baai weer ruikt, kan ze wel janken van geluk, zegt ze. Waarom? “Omdat de mensen mij het gevoel van thuis geven.” Van Royen geniet van de openheid, beleefdheid en levensvreugde van de mensen. Maar ook van de hoogoplopende emoties van mensen die snel weer over zijn en van het gesjoemel. “Ik heb het gevoel dat ik leef, dat de volumeknop maximaal openstaat.” Ze vervolgt: “Ik ben geloof ik op de verkeerde plek geboren. In landen met een rooms-katholieke cultuur leef ik veel prettiger. Het gaat me daarbij niet zozeer om het geloof zelf, als wel om het feit dat mensen hier nauwelijks bezig zijn met schuldgevoelens of zichzelf proberen weg te cijferen.”

Identiteit Brazilië is een smeltkroes van culturen. In Rio is er vrijwel niets over van de indianenculturen, maar wel van de Afrikaanse culturen. Dat merk je bijvoorbeeld aan de sambamuziek en het eten. Pas in 1888 is de slavernij afgeschaft in Brazilië. De voormalige slaven gingen wonen in de favela’s, op de heuvels van Rio. Omdat Van Royen voor haar werk veel reist binnen het continent, kan ze landen en culturen onderling goed vergelijken. “Toevallig of niet, maar de landen die ik het minst prettig

“Vakantie vieren in Brazilië is iets anders dan er wonen. Als je naar Brazilië emigreert, boor dan je grootste reservoir aan geduld aan om niet gek te worden van de bureaucratie. Haal net als de Brazilianen diep adem en bedenk dat je er uiteindelijk veel voor terugkrijgt, namelijk een leven in Brazilië.” vind in Latijns-Amerika zijn Peru en Mexico, de landen waar hoogstaande indianenculturen op brute wijze zijn vernietigd door de Spanjaarden. Mannen zijn er vermoord, vrouwen verkracht.” Volgens Van Royen legt deze historie nog altijd een druk op de identiteit. “In Brazilië, waar eerst minder interessante grondstoffen te halen vielen, waren de Portugezen aan de macht. De eerste mengeling van Portugezen waren mensen die introkken bij een stam. Als de cultuur in Mexico geboren is uit verkrachting, is hij hier ontstaan vanuit lust. Dat legt een andere basis.”

Toekomst Denkt Van Royen eraan om ooit weer terug te gaan naar Nederland? “Niet in deze tijden. Vroeger was ik trots op het liberale beleid van Nederland: drugs, euthanasie, abortus, homohuwelijk. En nu? Nu is het een land met een boerkaverbod en een meldpunt voor Oost-Europeanen. Ik herken mijn eigen land niet meer.” Vanwege het rouleersysteem van de NOS zit ze tot het einde van het jaar nog op haar post in Rio. Daarna wil ze weer een boek gaan schrijven. En verder? “Tja, wist ik het maar.” En dan: “Morgen zien we wel weer verder.” n

wedstrijd Dit jaar staat in het teken van de Oranjekoorts: Met het WK en de Olympische Spelen voor de deur bereiden Nederlanders in het buitenland zich voor op een lange hete sportzomer.

Oranjekoorts!

ranjekoorts is zo’n typische tijdelijke Nederlandse aandoening die opduikt bij nationale gelegenheden als een (aanstaande) Elfstedentocht, sportwedstrijden en Koninginnedag. Wanneer het heerst, is het vaak een epidemie: vrijwel iedereen wordt aangestoken. Een medicijn is er nog niet voor uitgevonden, men vermoedt dat het een genetische kwestie is. Een kort, langdurig of zelfs permanent verblijf in het buitenland zal dus hoogstwaarschijnlijk geen genezing bevorderen. Ach, soms is het wel prettig om met dingen ‘te moeten leren leven’. Dit geldt bijvoorbeeld voor de oranjekoorts. Deze zomer zal de oranjekoorts weer in alle

hevigheid uitbarsten. Niet alleen het Europees Kampioenschap voetbal in Polen en de Oekraine, maar ook de Olympische Zomerspelen in Londen staan op het programma. Hoe bereiden Nederlanders in het buitenland zich voor op deze sportieve zomer? Surf naar onze website www.vertreknl.nl om het hele artikel te lezen.

Doe mee met de oranje VertrekNL-fotowedstrijd! Ook bij VertrekNL zal de oranjekoorts heersen. Geneer u daarom niet en upload uw mooiste, leukste, grappigste, maar vooral meest oranje foto op onze website. Op alle foto’s die geplaatst worden, kan gestemd worden. Degene met de meeste stemmen wint een mooi prijzenpakket!

MEI 2012 VERTREK NL

| 27

wonen | juridisch

a.d.g. heering heering associates

Overleeft uw levenstestament uw vertrek?

In uw testament legt u vast wat er na overlijden gebeurt met uw vermogen. U heeft dan te maken met de vraag hoe zo'n document rechtsgeldig wordt opgemaakt (vormvereiste) en tevens heeft u te maken met regels van erfrecht. Deze regels verschillen van land tot land en derhalve is het testament in internationale situaties een zaak van veel juridische aandacht.

ij levenstestament bepaalt iemand (laten wij hem ‘Senior’ noemen) op het moment dat hij nog normaal kan besluiten en handelen wat er met zijn vermogen en eventuele medische behandelingen zou moeten gebeuren zo hij/zij wel in leven is maar niet meer op normale wijze kan besluiten en handelen.

in staat is zelf te beslissen en te handelen. Dit klinkt logisch maar zeker in internationaal verband is alles niet zo vanzelfsprekend.

Welk recht? Stel dat Senior vandaag een levenstestament maakt in Amsterdam, en zijn oudste dochter krijgt daarin alle bevoegdheden voor het geval dat. Met een zorg minder emigreert Senior vervolgens naar Portugal, leidt een aangenaam maar te royaal leven. In 2019 concluderen dokter en dochter dat Senior zich niet meer bewust is van wat hij doet. Dochter zet het huis in Portugal te koop en wil de verkoop- akte tekenen. Echter, Senior zit bepaald niet te wachten op een aanleunwoning in de grijze polder en werkt nergens aan mee. De Portugese makelaar, advocaat en notaris weten allemaal dat Senior er geen zin in heeft, maar wellicht ook niet meer bij zinnen is. Zullen zij geheel en al werken op de instructies van dochter die met de Amsterdamse levenstestamentvolmacht uit 2012 zwaait? Volmachten zijn normaliter eindig en herroepelijk en ieder rechtsstelsel heeft zijn eigen regels van doorbreking van die eindigheid en herroepelijkheid. Maar welk recht is van toepassing? En hoe kan de Portugese notaris beoordelen of

Senior ten tijde van het maken van het testament wel geheel compos mentis was?

Zorg minder In 2009 heeft de Ministerraad van de EU "Principles concerning continuing powers of attorney and advance directives for incapacity " vastgesteld. De aanbevelingen zijn in het Verenigd Koninkrijk al overgenomen in regelgeving. Nederland loopt zoals gebruikelijk niet echt voorop in de invoering van EU-aanbevelingen, maar zou er goed aan doen hier niet mee te wachten. In de tussentijd is het buitengewoon verstandig om nu al aan een levenstestament te werken als men richting de risicogroep gaat. In ons voorbeeld hierboven van Senior in Portugal moet men er niet aan denken dat het Portugese huis verkocht moest worden terwijl Senior niet een levenstestament had gemaakt. Dan had de Portugese rechter een curatele moeten uitspreken. Een ingewikkelde procedure in het Portugees en naar Portugees recht. Gelukkig kan men vandaag de dag wel degelijk een levenstestament opmaken met inachtneming van bovengenoemde principles en met de in praktijk en doctrine ontwikkelde "best practice”-normen. Met zo’n document gewapend, kan men met één zorg minder de toekomst tegemoet zien. n

Zo bekend als het opmaken is van een testament voor na het overlijden, zo nieuw is het fenomeen levenstestament. Enige tientallen jaren geleden was dit nog totaal onbekend. Maar de aandacht voor de problematiek van oudere mensen die niet meer in staat zijn op ordelijke wijze zelfstandig te beslissen of te handelen, is met de vergrijzing overal sterk groeiend. Curatele is het klassieke middel om in te grijpen wanneer iemand niet meer in staat is zelf te handelen. Een zware procedure met tussenkomst van de rechtbank die een curator moet benoemen. Bij levenstestament benoemt men op eenvoudige wijze zelf een toekomstige vertegenwoordiger voor het moment waarop men niet meer

MEI 2012 VERTREK NL

| 29

werken | interview

Steven van de Vijver woont en werkt als arts en onderzoeker in Nairobi, Kenia

â&#x20AC;&#x153;Hier voel je de honger om vooruit te gaanâ&#x20AC;? tekst

heleen ronner

Arts en onderzoeker Steven van de Vijver (1977) werkte voor Artsen Zonder Grenzen in het door oorlog geteisterde Congo. Daarna zocht en vond hij nieuwe manieren om zijn idealisme om te zetten in actie. In plaats van een Hollands huisartsenbestaan koos hij voor een leven in Nairobi, Kenia. Hij doet onderzoek naar mogelijkheden om hart- en vaatziekten in de sloppenwijken te voorkomen. Ondertussen raken zijn vrouw en kinderen ook besmet met de liefde voor Afrika. MEI 2012 VERTREK NL

| 31

interview | werken

an de Vijver schreef in 2008 het boek ‘Afrika is besmettelijk’, over zijn ervaringen als tropenarts in de Democratische Republiek Congo voor Artsen Zonder Grenzen. In zijn boek beschrijft hij de harde werkelijkheid van armoede, ziekte en dood in het ziekenhuis van Baraka. Naast sombere beelden, schetst hij ook het optimisme, de humor en warmte van collega’s en mensen die hij ontmoet. Van de Vijver leeft, werkt, praat en voetbalt mee in zijn tijdelijke woonplaats. Hij schrijft met aanstekelijk enthousiasme en zo praat hij ook over zijn leven nu, in Kenia: “In de sloppenwijken zijn geen ATV-dagen. Mensen zijn continu bezig en ze zoeken naar oplossingen en mogelijkheden.”

Cultuurschok op Schiphol Veel mensen die hun hart verliezen aan Afrika, kennen het gevoel. De cultuurschok komt niet daar, maar hier, als je weer de aankomsthal op Schiphol in komt. Van de Vijver beschrijft het in zijn boek: “De klap kwam toen ik (…) weer in Nederland rondliep met alle luxe en bijbehorende consumeringsdrift. In de supermarkt moest ik kiezen tussen twintig verschillende soorten chips (…) en

VERTREK NL MEI 2012

in het ziekenhuis onderzocht ik patiënten voor een borstvergroting. Deze wereld was te bizar voor mij.” Van de Vijver kwam die schok enigszins te boven na Congo. Hij begon in Amsterdam aan de huisartsenopleiding en deed een master in International Health. Hij trouwde, kreeg twee kinderen en werkte als freelance huisarts. Voor veel mensen zou dit de snelle route zijn van internationale droom naar een gewone, Hollandse realiteit. Voor Van de Vijver niet. Afrika is niet alleen besmettelijk, maar voor mensen als hij ook zeer verslavend. Hij wilde en kon terug. Zijn gezin wilde mee. Nu doet hij promotieonderzoek aan het African Population and Health Research Center in Nairobi, Kenia. Daar werkt hij nu als enige Europeaan in een team van tientallen wetenschappers uit verschillende Afrikaanse landen.

Welvaartsziekten in de sloppenwijken Van de Vijver werkt aan een model om hoge bloeddruk te voorkomen in de sloppen-

wijken: “Als tropenarts leer je van alles. De hoofdvakken zijn chirurgie en gynaecologie en het gaat vooral over spannende, acute dingen. En minder over de vraag wat je kunt doen aan chronische ziekten. Daar wilde ik meer over weten, want zelfs in de allerarmste gebieden van Afrika is er een enorme epidemie van welvaartsziekten, zoals suikerziekte. Dus ging ik terug naar Nederland om die extra opleidingen te doen. Hier in Nairobi onderzoek ik nu hoe je in de sloppenwijken de kennis kunt vergroten over de hoge bloeddruk. Mensen bewust maken van de risico’s en de mogelijkheden om chronische ziekten te voorkomen. In Nederland kun je dan aankomen met de Schijf van Vijf of gymnastiek, maar in de sloppenwijken is dat heel anders. Je kunt niet zeggen ‘je moet fruit eten’, als mensen geen geld hebben. Mensen in de sloppenwijken eten vaak ook veel te veel zout. Voor een deel komt dat omdat er nauwelijks koelkasten zijn, dus mensen gebruiken zout om eten te conserveren. We zoeken nu steeds naar alternatieven die

“Het rijpt je om je mogelijkheden te onderzoeken. Die houden niet op bij de grens”

werken | interview haalbaar zijn en waar mensen ook het nut van inzien. Zo zijn er nu kooklessen waarbij je leert om eten te conserveren zonder die enorme hoeveelheid zout.”

Van Nairobi naar Bangladesh Van de Vijver wil een model ontwikkelen dat helpt om hart- en vaatziekten te voorkomen, maar ook om ze sneller op te sporen. Nu weten mensen vaak niet eens dat zij een hoge bloeddruk hebben en overlijden dan bijvoorbeeld aan een beroerte. Vervolgens zou dit model dan ook op andere plaatsen gebruikt kunnen worden. “Je moet het dan wel steeds aan kunnen passen aan de lokale situatie, want een sloppenwijk in Nairobi is namelijk totaal anders dan eentje in Bangladesh.” Van de Vijver doet nu fulltime onderzoek en heeft voorlopig geen tijd om ook als arts aan de slag te gaan: “Het directe contact met patiënten mis ik soms wel, maar het komt wel weer. Er zijn ook veel parallellen tussen mijn werk als tropenarts en mijn onderzoek nu. Baraka in Congo en Nairobi in Kenia zijn heel verschillende plaatsen, maar twee dingen zijn hetzelfde. Er is ten eerste armoede en ten tweede een gebrek aan onderwijs en daardoor een gebrek aan inzicht. Dat maakt het werk op beide plekken moeilijk. Je moet echt lokale oplossingen vinden en dat vind ik een mooie puzzel.”

CV Steven van de Vijver (1977) Werk Onderzoeker African Population and Health Research Center in Nairobi, Kenia Daarvoor onder andere huisarts in Amsterdam en tropenarts voor Artsen Zonder Grenzen in Baraka, Congo. Van de Vijver publiceerde verschillende boeken en schreef columns voor Het Parool. Opleiding Genees-

kunde, specialisaties huisarts en tropenarts, master in International Health.

Verder Ambassadeur voor Access to Medicine, een organisatie die de toegang tot medicijnen in ontwikkelingslanden wil vergroten.

Idealisme of nieuwsgierigheid? Van de Vijver kiest het avontuur deels voor zijn persoonlijke ontwikkeling: “Voor mij gaat het om nieuwe ervaringen opdoen en nieuwe mensen en dingen leren kennen. Het rijpt je om je mogelijkheden te onderzoeken. Die houden niet op bij de grens.” Daarnaast lijkt idealisme een belangrijke drijfveer. Als student onderzocht hij al hoe je de wereld kunt verbeteren. Hij ging direct naar de bron en interviewde mensen als topschaatser Johann Olav Koss en natuurbeschermer Jane Goodall over hun geheim. Dit leverde uiteindelijk het boek ‘Moderne Helden’ op. Een helder recept voor heldendom vond hij niet, maar de drang om iets teweeg te brengen is inmiddels wel ingebakken. Zo initieerde hij de Stadsspelen in Amsterdam. Dit is een strijd tussen buurten die de saamhorigheid moet vergroten.

“Op een kwartier rijden lopen de giraffen rond”

“De dynamiek is hier anders” Als hij terugkomt in Nederland, sluit hij niet uit dat hij zijn maatschappelijke betrokken-

MEI 2012 VERTREK NL

| 33

interview | werken heid weer omzet in daden. “Als je iets ziet dat je verontrust, heb je denk ik ook de verantwoordelijkheid om daar iets mee te doen. Ik merk bijvoorbeeld dat ik me erger aan het enorme navelstaren in Nederland. We denken dat we rijk worden als we de grenzen dichtgooien, maar de snelst groeiende economieën zijn in Afrika, Zuid-Amerika en Azië. Als we ons daarvoor afsluiten, dan vrees ik dat we bergafwaarts gaan. Wij zijn steeds bang om achteruit te gaan, maar hier in Kenia voel je een enorm optimisme en een honger om vooruit te gaan. Die dynamiek in de samenleving is zo anders. Het leven is hier absoluut zwaarder, maar mensen dragen hun lot en zijn continu op zoek naar oplossingen. Die mentaliteit zouden we in Nederland ook wel kunnen gebruiken.”

“Af en toe gaan we naar the middle of nowhere.” Voorlopig is er geen sprake van teruggaan naar Nederland. Het onderzoek van Van de Vijver duurt in elk geval drie jaar. Het werk gaat goed en zijn gezin is inmiddels ook besmet met de liefde voor de natuur en cultuur van Afrika. Zijn vrouw is freelance schrijver en zorgt veel voor de kinderen. Minimaal 1 keer per maand trekt het gezin een paar dagen de natuur in. “Tijdens de weekenden in Nederland hadden we altijd een heel druk sociaal programma. Een koffie hier, een feestje daar en dan liep je met die hele karavaan alle

afspraken af. Dat is hier veel rustiger. Nairobi is een enorme grote stad, met veel asfalt en uitlaatgassen, maar wij wonen helemaal aan de rand. Direct daarna begint de Afrikaanse natuur: het ongelooflijk vruchtbare land, apen die rondlopen. Dat is gelukkig ook hier nog heel intens te voelen, vlak naast de koffie- en theeplantages en weidse heuvelen. En op een kwartier rijden heb je Nairobi National Park, daar lopen de neushoorns en giraffen al rond. Af en toe gaan we echt naar the middle of nowhere om in een hutje alleen maar te spelen en praten. We leven hier echt heel intensief met zijn vieren. En dat is enorm genieten.”

“Zo veel te zien, te ruiken en te proeven” De oudste dochter van Van de Vijver gaat naar een lokale school: “Ik zie echt dat ze het heel spannend en leuk vindt om hier te wonen. Er valt hier zo veel te zien, te ruiken en te proeven. Later herinneren mijn kinderen zich er misschien niet heel veel van, maar ze starten sowieso met een brede blik.” Het gezin probeert ook aan het thuisfront te laten zien wat die brede blik oplevert. Van de Vijver: “De achterblijvers zijn natuurlijk soms bezorgd en we proberen veel tijd en aandacht aan de familie te besteden. Ze snappen volgens mij nu echt waarom het voor ons zo belangrijk is om hier te zitten. Mijn moeder was hier laatst en dat vonden we heel fijn. Ze is wel

bezorgd over de risico’s van het leven hier, maar ze ziet ook dat plezier de boventoon voert. Ik denk ook dat ze onder de indruk was van mijn onderzoek, de werkplek en mijn internationale collega’s. Ze zag dat we vanuit dit instituut echt iets nieuws gaan neerzetten. Dat was een eyeopener voor haar en dat snap ik. Ik vind het ook nog steeds heel bijzonder en mooi om hier deel te zijn van die hele optimistische dynamiek.” n

“Mijn hart gaat sneller kloppen van de Afrikaanse natuur” “De bijzondere natuur is een van de redenen dat ik altijd op dit continent heb willen werken. Van kinds af aan fantaseer ik al over uitgestrekte savannen, de woestijnen en de regenwouden en alle dieren die zich daar verscholen houden. Ik moet me in Nederland tevredenstellen met boeken en documentaires, maar zodra ik een stap in Afrika zet, begint mijn hart sneller te kloppen. Al op de landingsbaan van Nairobi Airport speur ik het lage struikgewas af in de kinderlijke hoop dat daar de eerste leeuwen en antilopen staan te grazen. ”

Uit: Afrika is besmettelijk. Ervaringen van een arts zonder grenzen. (Nijgh en Van Ditmar, € 12,50)

VERTREK NL MEI 2012

werken | serie

Winnaars VertrekNL Ondernemersprijs 2012 verrichten heldenwerk in het Ethiopische Gorgora

“Het toekomstperspectief van de dorpsbewoners is minimaal” In februari wonnen Tim en Kim Otte met hun ontwikkelingsproject Tim&Kim Village de VertrekNL Ondernemersprijs 2012. Onderdeel van die prijs is deze serie, waarin we de ervaringen van Tim en Kim in Ethiopië drie nummers lang op de voet volgen. tekst

paul poley

MEI 2012 VERTREK NL

| 37

thema | werken

‘T

his is meant to be”. Met een stem vol verbazing neemt Kim Otte haar mobiele telefoon op in het Ethiopische Gorgora. Waar telefoneren in Nederland vanzelfsprekend is, is dat 6000 kilometer verderop in Ethiopië niet het geval. “Als ik een paar uur per maand telefonisch bereikbaar ben, is dat veel.” Gevolg van deze toevalstreffer is dat Otte helemaal bijgepraat moet worden, over deze serie over ‘haar’ Tim&Kim Village, en zelfs over de geldprijs die verbonden is aan de VertrekNL Ondernemersprijs 2012. “We vinden de prijs hartstikke leuk, en de jurywoorden ook heel mooi, maar je overvalt ons echt, en ik kan ook nog niet vertellen wat we met het geld gaan doen.”

Betere wereld Dit voorval illustreert haarfijn het ontwikkelingsgebied dat Ethiopië nog is. Een land waar de meeste voorzieningen nog uiterst pover zijn, maar vooral een land waar een groot deel van de bevolking in armoede leeft. Volgens VN-cijfers uit 2007 leeft bijna 45 procent van de Ethiopiërs in armoede. Vanaf 2001 groeide bij Tim en Kim de wens om juist daar een steentje bij te dragen aan een betere wereld. Kim: “In 2001 maakten Tim en ik een grote reis door Oeganda, Tanzania en Ethiopië. Automatisch kwamen we in aanraking met allerlei ontwikkelingsprojecten. We waren nieuwsgierig en bezochten er een aantal, om te kijken of die hulp die geboden

VERTREK NL MEI 2012

werd ook daadwerkelijk invloed had op de lokale bevolking. Wat ons opviel was dat al die projecten almaar afhankelijk bleven van geld uit het westen, er was nauwelijks continuïteit. Op dat moment waren we overigens nog niet van plan om zelf iets te beginnen. Dat kwam bij thuiskomst in Nederland. Want Afrika kon ons gewoon niet loslaten, en we zijn maar gaan opschrijven wat we allemaal gezien hadden bij die ontwikkelingsprojecten, wat wél en wat niet goed was.”

Ethiopische dorpsbewoners in de groenvoorziening Heel langzaam, maar heel zeker kreeg vervolgens Tim&Kim Village vorm. Kim: “We wilden iets proberen op te zetten dat in weliswaar in eerste instantie afhankelijk zou zijn van sponsors en donateurs, maar dat uiteindelijk zelfstandig zou moeten kunnen bestaan. We kozen voor Ethiopië, en dan in het bijzonder voor Gorgora aan het Tanameer omdat het aan al onze voorwaarden voldeed. Het bevindt zich in een arm gedeelte van Afrika, men spreekt Engels, het klimaat is goed en er is water in de buurt.” In 2007 was het zover: Tim en Kim verhuisden naar Gorgora om daar leiding te geven aan hun project: Tim&Kim Village. Het concept is eenvoudig: Tim&Kim Village bestaat uit een camping, een hotel en een restaurant, die werkgelegenheid bieden aan de lokale bevolking. De bedoeling is uiteindelijk winst te maken waarmee vervolgens lokale, kleinschalige ontwikkelingsprojecten kunnen worden gefinancierd. Kim: “Op dit moment werken er 15 mensen uit het dorp op onze

3,2 hectare grote camping. Zij zitten in de bouwploeg, werken in de groenvoorziening of helpen in de keuken of achter de bar. Vaak leiden we deze mensen zelf op.”

Lef en doorzettingsvermogen In het juryrapport van de Ondernemersprijs werden Tim en Kim geroemd om hun doorzettingsvermogen en hun lef. Beide eigenschappen heb je inderdaad wel nodig voor een camping in Ethiopië. Kim: “Het is lang niet altijd gemakkelijk. We zijn voor onze inkomsten afhankelijk van toeristen. Veel van hen zijn Europeanen die naar ZuidAfrika rijden en langs ons komen. Maar door de problemen van de laatste jaren in het Midden-Oosten is het voor deze toeristen lastiger om die route te rijden. Een ander probleem is de invloed van de media. Als er in het nieuws komt dat er vijf mensen zijn vermoord in Ethiopië en er zes gegijzeld zijn, dan blijven toeristen weg. Ook al beseffen ze dan niet dat Ethiopië een gigantisch groot land is, waar het lang niet overal onveilig is. Maar door dit alles is het voor ons de laatste jaren lastig geweest. Gelukkig hebben we onze stichting Tim&Kim Village, die helpt gaten te dichten. Want als we geen gasten krijgen, moeten we bijvoorbeeld nog wel 15 salarissen betalen. Maar aan het einde van 2011 werd het gelukkig drukker.” Bijkomend probleem is de slechte bereikbaarheid. “De slechte communicatiemogelijkheid is voor ons echt een groot risico. We kunnen maar heel weinig bellen en gebeld worden, en ook maar zelden onze mail lezen. Dat is erg vervelend voor een camping. We gaan wel eens

werken | thema Gorgora en zijn omgeving Gorgora is een dorpje met vijfduizend inwoners dat ligt aan de noordoever van het prachtige Tanameer in Noord-Ethiopië. Het is een bijzonder arm gebied. Maar liefst 90 procent van de inwoners van Gorgora is werkloos en leeft onder de armoedegrens. Er zijn veel problemen, zoals een tekort aan voedsel en schoon drinkwater, veel ziektes (malaria, bilharzia) en kindersterfte. Tim en Kim Otte hebben hier een klein beetje licht in de duisternis willen brengen, door allereerst een camping op te zetten op anderhalve kilometer van het dorp, direct aan het Tanameer. Een ideale locatie voor een ontwikkelingsproject. Niet alleen is er heel veel werk te verrichten in de nabije omgeving, maar ook is er veel te bieden aan toeristen. Het Tanameer is schitterend met een rijke en oogverblindende flora en fauna, en de infrastructuur is goed: Gorgora ligt aan twee toeristische routes. Bovendien zijn er aantrekkelijke attracties in de omgeving, zoals het klooster van Mandaba, indrukwekkende kerken, nationale parken, eeuwenoude kastelen en de bronnen en watervallen van de Blauwe Nijl. Kortom, liefhebbers van natuur én van cultuur komen in Gorgora aan hun trekken! Geïnteresseerd geraakt? Kijk verder en boek op www.timkimvillage.com.

naar de dichtstbijzijnde grote stad, Gondar, maar als we daar aankomen blijkt er soms ook geen stroom te zijn.”

“Als we geen gasten krijgen, moeten we nog wel 15 salarissen betalen”

Het dorpshoofd van Gorgora Een belangrijk doel van Tim&Kim Village is om uiteindelijk winst te maken die in lokale miniprojecten kan worden gestoken. Maar een belangrijke les die ze hebben geleerd, is dat plannen onmogelijk is. Alles staat of valt met het aantal toeristen dat hen bezoekt, en dat is weer afhankelijk van allerlei factoren. Maar dankzij subsidies kunnen ze toch al met nieuwe projecten in Gorgora beginnen. “De gemeente Langedijk heeft Gorgora aangemerkt als zustergemeente. Door een gemeentelijke subsidie hebben we een project gehad voor schoon drinkwater. En zo liggen er nog enkele subsidieaanvragen op stapel. Die

projecten voeren wij overigens niet uit, hoor. Onze rol is meer begeleidend. Het dorpshoofd van Gorgora, een soort burgemeester, heeft daarin de leiding. Als wij straks winst maken, heeft hij ook een grote stem in het bepalen wat er met het geld moet gebeuren. Hij zit het Gorgora Development Board voor, waarin ook Tim een plaats heeft. Op initiatief van het dorp zelf liggen er nu subsidieaanvragen voor een toiletvoorziening voor een kleuterschool, en voor een entertainmentcentrum. Dat laatste klinkt misschien wat raar, maar mensen uit dit dorp zijn niet opgeleid, en er is ook weinig werkgelegenheid. Met als

gevolg dat jonge mensen wegtrekken, het toekomstperspectief is echt minimaal. Door een entertainmenthal neer te zetten geef je mensen werk, geef je ze iets leuks, en kunnen ze hun geld hier in Gorgora uitgeven in plaats van ergens anders. De komende maanden moeten uitwijzen of deze projecten het gaan halen…” n Volgende keer: hoe gaat het met de nieuwe projecten? En wat doet de stichting Tim&Kim Village precies?

1. Tim op de markt in Gorgora.

2. Albert Wiersma (vriend van Tim en Kim) maakt beton aan met Marye.

3. Gorgora Development Board, van links

naar rechts Yihenew (vertegenwoordiger jeugd Gorgora, medewerker T&K en ster-

voetballer van het dorp), Tim, Mulat (hoofd

middelbare school), Malaku (burgemeester) en Klaas-Jan Koedijk (vertegenwoordiger

werkgroep Internationale projecten millennium gemeente Langedijk).

4. Awoke en Dereje, bewakers bij Tim en Kim, voor hun wachthuisje.

MEI 2012 VERTREK NL

| 39

partners | werken

In deze rubriek kijken twee partners terug op hun emigratie. Wat waren hun dromen, en zijn die uitgekomen? Wat waren de verschillen tussen beide partners? In deze editie Ruud en Jacqueline Persoon, van wie de emigratie maar deels geslaagd is.

Wat was jullie grootste droom voordat jullie in 2007 naar Spanje emigreerden? “Onze droom was het om een bloeiend wijnbedrijf op te gaan zetten op een schitterend mooie plek. Verder wilden we na onze emigratie uiteraard gaan genieten van de rust, de ruimte, het weer en ons gezin.” r u u d “Emigreren wilden we eigenlijk altijd wel een keer. Het werk beviel ons niet en dan sta je op een kruispunt, je mag weer kiezen, wat gaan we doen? Het was nu of nooit meer, ook gezien de leeftijd van onze kinderen toen. In 2005 hebben we de beslissing genomen om naar Spanje te gaan. Het ligt redelijk dicht bij Nederland en we kwamen er ook al jaren. We zochten er het avontuur op, weg van de sleur, op naar de vrijheid, de rust en de ruimte, het weer, een andere cultuur, de uitdaging van het onbekende.” jacqueline

Zagen jullie voor vertrek ook op tegen de emigratie, en zo ja, waartegen precies? “Ik was bang dat onze kinderen het vanwege hun dyslexie niet zouden gaan redden op school. Helaas is deze vrees terecht gebleken.” r u u d “Tsja, het blijft toch een risico, 50 procent van de emigranten redt het niet in het buitenland, veelal door geldgebrek en tegenvallers door te hoog gespannen verwachtingen. Uiteindelijk zijn we in 2007 naar Spanje geëmigreerd met het hele gezin, na een terdege voorbereiding, voor zover dat ging natuurlijk. Ik ben 15 keer in het gebied geweest om een geschikte locatie te zoeken voor ons werk. En Jacqueline heeft de lokale scholen bezocht voordat we vertrokken. Daarnaast zijn we in Nederland natuurlijk al op Spaanse les geweest. Kortom, alle seinen stonden op groen! We gingen naar Spanje, maar onderhuids bleef het wel knagen: gaat het ons lukken? We hadden een Plan A en Plan B gemaakt, maar plannen maken in jacqueline

Partners 40

VERTREK NL MEI 2012

Nederland gaat niet, de situatie is compleet anders ter plekke. Ondanks een terdege voorbereiding met veel informatie van lokale mensen. Waar we ook tegenop zagen: gaat het ons lukken met de kinderen, zeker als je er vier hebt? Je rukt ze toch uit hun sociale netwerken in het vertrouwde Nederland en gooit ze vervolgens in het diepe van het platteland van Catalonië, waar helemaal niets is. Helaas is het niet gelukt en is mijn gezin teruggegaan naar Nederland. Het cultuurverschil was toch te groot, de scholen waren matig, de Catalanen stug en ze hadden heimwee. We zagen ook te veel problemen opdoemen voor een goede opleiding voor de kinderen in die regio. Dit alles heeft ertoe geleid dat ze eind 2007 weer teruggingen naar Nederland. Ik ben gebleven en reis tussen mijn werk in Spanje en mijn gezin in Nederland.”

Waarin verschilden jullie van elkaar in hoe de emigratie werd beleefd? “We verschilden in het feit dat ik meer naar de emotionele aspecten van de emigratie keek: hoe gaan de kinderen het doen op school, vinden ze hun plaats, gaan we vrienden en familie missen en hoe geven we dat een plekje?” r u u d “Het was allemaal toch een beetje mijn plan, ik heb er dan ook veel tijd in geïnvesteerd om alles zo goed mogelijk uit te zoeken, maar ter plekke gaat het toch allemaal anders. Je bent in een compleet ander land. Jacqueline heeft meer de zorg van de kinderen op zich genomen. Dat was een hele klus in combinatie met haar eigen werk: het verkopen van wijnen en olijfolie aan de horeca van Nederland.” jacqueline

Wat zijn de grote voordelen van leven, wonen en werken in Spanje? “Het klimaat, de kwaliteit van het leven, het relaxte. In Nederland werken we tussen acht en zes en gaan dan iets leuks doen. In Spanje leef je de hele dag, maak je tijd voor een kop koffie op een terras of een praatje met de buurman. Verder lunch je uitgebreid tussen de middag, terwijl je in Nederland snel tussen de bedrijven door een snee brood eet. Dat heeft natuurlijk ook te maken met het weer; als de zon heel regelmatig schijnt wordt het leven toch anders.” r u u d “De vrijheid, lekker buiten zijn de hele dag. Heerlijk werken in de zon, in de wijngaard, de olijfbomengaard en de bodega.

jacqueline

werken | partners

“Ik ben gebleven en reis tussen mijn werk in Spanje en mijn gezin in Nederland” Andere voordelen: de rust, de ruimte, geen stoplichten in de buurt te bekennen et cetera. Ook de uitdaging om vanuit het niets een gezond bedrijf te laten ontstaan is prachtig. En niet te vergeten het lekkere eten en de kwaliteit van het leven.”

In welk opzicht missen jullie Nederland? “Die vraag geldt alleen voor mij, want Jacqueline woont in Nederland. Eigenlijk mis ik Nederland niet. Ik ben natuurlijk af en

ruud

toe wel in Nederland om Jacqueline en mijn kinderen te zien, maar Spanje is toch mijn land. Maar Nederland is toch ook zo gek niet hoor, voor alles wordt voor je gezorgd vanuit de overheid. Alleen de mensen realiseren zich dat niet, omdat ze niet beter weten. Daar kom je wel achter in het buitenland, waar je op jezelf bent aangewezen en geen vangnet meer hebt. In Nederland is het heus niet zo slecht: goed onderwijs, luxe supermarkten, alles op korte afstand te bereiken, alleen dat weer hè?”

Wat moet iemand per se weten die gaat emigreren naar Spanje? “Je moet de Spaanse taal spreken, open staan voor de lokale mensen en moeite doen om met ze in contact te komen. Daarnaast is een goed plan, een goed plan B en eventueel zelfs een plan C noodzakelijk, alsmede een financiële buffer. Je moet echt rekening houden met tegenvallers.” r u u d “Bereid je zo goed mogelijk voor, maar dat blijft moeilijk, dus je moet je flexibel opstellen, want alles gaat anders lopen en ook veel langer duren dan gedacht. En een flinke buffer is belangrijk, verdubbel je budget maar, want onvoorziene zaken zijn er in overvloed. En natuurlijk de taal spreken is essentieel, maar dat lijkt me logisch.” n jacqueline

MEI 2012 VERTREK NL

| 41

wonen | fiscaal robin schalekamp en mandy dortlandwijngaard bdo accountants & belastingadviseurs b.v.

Zorgverzekering in het binnen- en buitenland

Nog niet zo heel lang geleden is in Nederland de Zorgverzekeringswet (hierna “Zvw”) ingevoerd. Vanaf 1 januari 2006 is er geen verschil meer tussen particulier verzekerd zijn en ziekenfondsverzekerd zijn. Vanaf deze datum ben je ‘gewoon’ verzekerd.

e bent verzekerd voor de Zvw wanneer je verzekerd bent in Nederland voor de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (hierna “AWBZ”). Dit geldt in principe voor de volgende personen: - degene die in Nederland woon achtig is, of; - wanneer je in het buitenland woonachtig bent, maar in Nederland inkomen uit arbeid ontvangt die onderworpen is aan de loonbelasting, of; - als je via een detacheringsverklaring sociaal verzekerd blijft in Nederland. Als je tot een van de hiervoor genoemde categorieën behoort, ben je verzekerd voor de Zvw. Dit brengt dan met zich dat er premies moeten worden afgedragen. Alle verzekerden dragen premies af met uitzondering van kinderen tot 18 jaar. De premie bestaat uit twee

delen: een nominale premie en een inkomensafhankelijke premie. De nominale premie is de premie die je betaalt aan je zorgverzekeraar voor de basisverzekering (hierin zijn opgenomen de vergoedingen die volgens de overheid minimaal vergoed dienen te worden door de zorgverzekeraar). De inkomensafhankelijke premie is verschuldigd door degene die inkomsten ontvangen of een uitkering.

Percentages De inkomensafhankelijke premie kent een hoog percentage en een laag percentage. Welk percentage mag worden toegepast is afhankelijk van de situatie. In principe geldt het volgende: 1. Het hoge percentage (7,1% voor 2012) geldt voor personen die loon of een werknemersuitkering (zoals bijvoorbeeld een WW-uitkering) ontvangen, en; 2. Het lage percentage (5% voor 2012) geldt voor personen die pensioen ontvangen, een lijfrente, resultaat uit overige werkzaamheden genieten, winst uit onderneming genieten dan wel alimentatie ontvangen.

Personen die 7,1% verschuldigd zijn, krijgen van hun werkgever een brutovergoeding die gelijk is aan de verschuldigde premie voor de Zvw. Deze vergoeding is verplicht en vormt onderdeel van het belastbaar inkomen. Als gevolg hiervan betaalt de betreffende persoon niet meer het volledige bedrag aan premie, maar slechts een bedrag dat gelijk is aan de verschuldigde belasting over de vergoeding van de werkgever. Per 1 januari 2013 zal de werkgever de inkomensafhankelijke premie volledig voor zijn rekening nemen.

Buitenlandbijdrage Personen die Nederland verlaten, maar nog wel in Nederland verzekerd blijven voor de Zvw, blijven de nominale en inkomensafhankelijke premie voor de Zvw verschuldigd. Uitzondering hierop zijn de personen die Nederland verlaten en in een verdragsland gaan wonen en alleen een pensioen en/ of een lijfrente ontvangen. Alhoewel deze personen niet sociaal verzekerd zijn in Nederland, komen de kosten voor de zorg in hun woonland voor rekening van Nederland. Deze personen dienen zich derhalve tezamen met eventuele gezinsleden aan te melden bij het College van Zorgverzekeraars. De uitkeringsinstanties van het pensioen en/of lijfrente brengen een bijdrage in mindering op de uitkering. Deze bijdrage wordt de buitenlandbijdrage Zvw genoemd. De hoogte van de buitenlandbijdrage is afhankelijk van het land waar men gaat wonen. Voor personen die op het punt staan met een pensioen en/ of lijfrente naar het buitenland te gaan, geven wij nog mee dat ze in het jaar van vertrek mogelijk te veel premies voor de Zvw bijdragen. Het kan voordelig zijn dit te (laten) controleren! n

MEI 2012 VERTREK NL

| 43

wereldbanen | werken Om te kunnen emigreren is het hebben van een baan noodzakelijk. Daarom bieden wij u in elke editie van VertrekNL een selectie aan van een aantal wereldbanen.

DENEMARKEN Marketing Headquartered in Copenhagen, E-conomic was founded in 2001 and currently employs a staff of more than 90. E-conomic is in a period of rapid growth, and the online accounting system is currently available in 9 countries with more than 41,000 customers worldwide. Our ambition is to expand internationally to reach 100,000 customers by 2013. We are looking for an experienced CMO for a newly established position, who will be reporting to e-conomic’s CEO. You master strategic, tactical and operational marketing combined with hands-on experience on basics, such as blogging, using Google Analytics and creating PDFs. For more information, please contact Flemming Jensen at HHM International Ltd. on +45 75 87 28 11. Please send your application and CV to jobs@e-conomic.com titled "CMO".

Southern North Rhine-Westphalia, directly supporting the board and the 500 top executives our client is looking for a motivated professional to join us. In this very important consultant role you will be part of the Corporate Executive Services unit accountable for providing service and support to all executives from Senior Vice President level upwards regarding the complete HR life cycle. Working closely together with experts for particular HR topics you will analyse upcoming queries and provide solutions respectively answers. From strategic to operational HR matters you will consult considering the applicable HR principles and international policies. Outside your own team you will closely interact with several HR Centers of Expertise and divisional HR departments. In your daily business you will coordinate all services targeting top executives and their executive direct reports across their employee life-cycle. This range of topics will cover employment contracts (local/international), HR development, talent management, employee engagement and leave.

DUITSLAND

When applying for this position, please state your earliest starting date as well as salary requirements and send it to ilka.vetter@ kienbaum.de, quoting the reference 0970617. If you have any further questions, please do not hesitate to contact Amira Zikry on +49 211 9659-311.

HR Consultant (m/v) Our client is the worldwide leading international logistic group. The portfolio consists of a wide variety of products and services from mail and express logistics to global freight services and online products. In particular the group is very successful in Innovation Management. Group revenues were at 52 bn. EUR in 2011, generated by a team of more than 400.000 dedicated employees in more than 220 territories across the globe. For the service unit, located in the group HQ in

Junior Supply Chain Manager (m/v) Yum! Brands, Inc. is the world's largest restaurant company in terms of system units with more than 36,000 restaurants in over 117 countries and territories. Our brands KFC, Pizza Hut and Taco Bell – are the global leaders of the chicken, pizza and Mexicanstyle food categories. With hospitality and fresh, handmade products we excite a growing number of guests for our restaurants. For our Supply Chain Team in Düsseldorf we are looking for a Junior Supply Chain

VERTREK NL MEI 2012

Manager (male/female). In this position your responsibilities will be: • Manage the daily distribution process for our German and Dutch Stores • Purchasing of small spend items in the food/pack and equipment categories for stores in Germany and the Netherlands • Manage existing suppliers and lead negotiations for assigned categories • Maintain cost models/forecasts and international reports • Database management of supply chain

Online Marketing Manager (m/v) Netherlands We are looking for a competent and motivated team member for our headquarters in Munich. You can be a part of our dynamic company in the position Online Marketing Manager. Online marketing is mainly responsible for acquisition of new customers for zooplus and provides a new customer base for future expansion. Your challenge is: • Optimizing and expansion of existing SEM campaigns in Google AdWords and Yahoo!Search • Supervision and further development of our Dutch affiliate programs e.g. zanox and daisycon • Acquisition, management and optimization of online cooperation and price comparison portals • Continuation and implementation of our SEO strategy and projects • Permanent monitoring of traffic, advertising targets and budgets • Research and documentation of developments and trends in e-commerce The Job is located at our headquarters in Munich‘s city center in Germany.

werken | wereldbanen

FRANKRIJK Ingénieur Projet Système Grandes Lignes Established more than 100 years ago, GE Transportation, a unit of General Electric Company, is a global technology leader and supplier to the railroad, marine, drilling, mining, stationary power, energy storage and wind industries. GE Transportation has 8,000 employees and over 150 sites globally with 2009 revenue of $3.8 billion USD. ICS brings together innovative technology and integrated solutions to provide world class signaling and communication solutions for urban transport and trains. The newly created Delta team, the innovation incubator of ICS, develops tomorrow’s signaling and communication technology. In a project system engineering team, come and take part in the development of an innovative and complete solution for the railway signaling environment. You will be involved in a human-sized team to define and improve a technical solution that will be adaptable to both high-speed lines as well as secondary networks of passengers or freight lines. This innovative solution includes an interlocking system, a complete ERTMS system (On board and trackside equipment) and interfaces with the supervision system, the field equipment, the communication networks.

Receptionisten Vacansoleil is de grootste Europese voor luxe campingvakanties met eigen verkoopkantoren in 9 landen in Europa. Al sinds 1969 jaar zijn we de specialist op dit gebied. Op ruim 370 topcampings in 16 Europese landen tref je onze stacaravans en compleet ingerichte bungalowtenten aan. Voor diverse campings in Frankrijk zijn wij op zoek naar receptionisten. Als medewerker receptie ben je verantwoordelijk voor de in en uit check van de gasten, het geven van toeristische informatie en verschaffen van een hoge service standaard. Kennis van de Franse taal is een pré omdat je tevens met

gasten uit Frankrijk zelf te maken zal krijgen en veel van je collega's ook Franstalig zullen zijn. We verwachten van je dat je een sociaal persoon bent, je met diverse doelgroepen om kan gaan en ten allen tijdens klaar staat voor de gasten op de camping. Functie-eisen zijn: • Minimaal 18 jaar • Een echte aanpakker • Minimaal beschikbaar van 1 juli t/m 31 augustus 2012 (of langer) • Gastvrij • Taalkennis: redelijk tot goed Frans en Engels

TAIWAN, THAILAND EN MALeisië Tax Accounting / Local Compliance Officer In the Asia region, NXP is searching for 3 experienced, practical, dependable, and hands-on professionals for the role of Tax Accounting and Local Compliance Officer in Taiwan, Thailand and Malaysia. The role includes a broad responsibility for the implementation and execution of the company’s tax accounting as well as local compliance reporting (including statutory and tax filings). As part of this role you cooperate both with other functional areas within the Group (a.o. Corporate Fiscal, Country Control Office, Corporate Treasury and Corporate Legal) as well as with the local and regional accounting and local financial reporting compliance area. You will also take part in a regional virtual squad team to enhance the local (tax) accounting and financial reporting compliance teams, which objective is to assist local sites and Country Control Office/ Corporate Fiscal in solving local topics on a project basis in South East Asia. In your role you will hierarchically report in to the Site/Country Controller, and functionally to the Regional Tax and Accounting Compliance Manager (TACM), who will lead the regional squad. Prepare, review, reconcile and timely file various tax returns from information prepared by finance department. Plan schedules, vouchers and various

forms for quarterly corporate estimated tax payments. Ensure the maintenance of current federal, state and local tax forms, information booklets and resource materials. Verify deposit of excise taxes and maintain adequate filing of documents. Prepare and file local compliance reports as well as statutory financial statements for the legal entity involved. Manage and execute the tax accounting cycle for Group reporting purposes (US GAAP as well as IFRS versus local fiscal reporting base).

ZWITSERLAND Materials Science Technician Founded in 1954 in Geneva, CERN - the European Organization for Nuclear Research is the world's most advanced fundamental research institute for particle physics. Over the last 50 years, it has become a prime example of international collaboration with currently 20 European Member States. CERN is currently looking for a Materials Science Technician. The Vacuum, Surfaces and Coatings Group is responsible for the studies, design, technical validation, industrial procurement, installation and commissioning of the beam and insulation vacuum systems for the CERN accelerator Projects and related R&D. Please note that we only accept applications from CERN Member State nationals.

Bekijk de volledige vacatures op www.stepstone.nl Nog meer wereldbanen zien? Uw eigen advertentie plaatsen? Ga naar www.vertreknl.nl/wereldbanen Plaatsing van een vacature op de website is gratis.

MEI 2012 VERTREK NL

| 45

wonen | thema

Bevallen in het buitenland

â&#x20AC;&#x153;Na de bevalling recht hebben op een week zorg is uniek in de wereldâ&#x20AC;?

Bevallen in het buitenland. In het ene land krijg je standaard een keizersnede, terwijl je elders bij wijze van spreken niet eens recht hebt op een ziekenhuisbed. VertrekNL dook in de wereld van zwangere emigranten. Over Nederlandse kraamzorg in het buitenland, het ondergaan van een glucosetolerantietest en de ruggenprik. tekst

jorine de bruin

MEI 2012 VERTREK NL

| 47

thema | wonen

n Nederland kan en mag er veel als je zwanger bent. We zijn dan ook het enige land dat zo veel thuisbevallingen kent. In veel landen is juist een ziekenhuisbevalling populair en dan bij voorkeur door middel van een keizersnede. Deze landen zien een bevalling vaak als iets medisch en dus hoort dat in het ziekenhuis te gebeuren. Geke Weenink is geëmigreerd naar Bolivia en is in november 2011 bevallen. “Een zwangerschap in Bolivia verloopt ongeveer hetzelfde als in Nederland. Je gaat maandelijks op controle bij een particuliere gynaecoloog of in het ziekenhuis via je verzekering. Ook hier krijg je echo’s ter controle, net als bloed- en urinetesten.” Toch is er ook een opmerkelijk verschil te noemen met Nederland. In Bolivia maakt men bijna altijd het geslacht en de naam van de baby al voor de geboorte bekend. Daarnaast kiezen veel vrouwen voor een keizersnede, zonder dat ze hier een medische reden voor hebben. Zijn ze bang voor een ‘normale’ bevalling? “Feit is dat ook de artsen in Bolivia de voorkeur voor een keizersnede hebben, puur omdat de verdiensten hiervoor hoger liggen. Een thuisbevalling gebeurt eigenlijk alleen op het platteland als een vrouw niet meer op tijd bij een gezondheidspost of het ziekenhuis kan komen. Hierdoor zag ik het in ieder geval niet zitten om thuis te bevallen. Zo wilde een vriendin, die ook in Bolivia woont, thuis bevallen. Maar geen enkele dokter wilde hier de verantwoordelijkheid voor nemen.” Kraamzorg kent Bolivia niet, dus er wordt na de geboorte vooral gebruik gemaakt van een sociaal vangnet. “Heb je geen familie in de buurt wonen, zoals wij, dan doe je het over het algemeen zelf of heb je een nanny (oppas voor de kinderen) aangesteld. Wij hebben de eerste drie weken alles zelf gedaan en vervolgens kwamen mijn ouders kramen. Dat was erg fijn, want het viel ons toch best zwaar.”

Ondergeschoven kindje “Het voordeel van Nederlandse kraamzorg in het buitenland is dat moeder en baby goed in de gaten worden gehouden, ouders meer tot rust komen en men soms sneller ontslagen uit het ziekenhuis wordt. En uiteraard is het voor een Nederlandse vrouw in het buitenland prettig om iemand in huis te hebben die de eigen taal spreekt en alles vanuit ‘Nederlands perspectief’ bekijkt”, aldus Grietje Miedema van kraamzorgbureau Cradle (wieg, red.). “Vanuit mijn eigen ervaring weet ik dat

VERTREK NL MEI 2012

Nederlandse kraamverzorgenden vaak voorop lopen met hun kennis betreffende onder andere borstvoeding en veilig slapen. Kraamzorg is een Nederlands beroep en bestaat nergens anders ter wereld. Dat geldt in ieder geval voor ons hele systeem van begeleiding bij een zwangerschap. Na de bevalling recht hebben op een week zorg is uniek in de wereld. In Nederland ziet men een zwangere vrouw niet als een medisch ‘object’. Dit in tegenstelling tot het buitenland. Daar kent men wel iets van maternity nurse (verpleegster) of baby nurse qua kraamzorg, maar het enige dat zij doen is de baby verzorgen en de ouders daarbij helpen. Een kraamverzorgster doet veel meer dan dat. Voordat Cradle begon in 1998 met het concept ‘kraamzorg in het buitenland’ kende men het niet of nauwelijks. Doordat ik er ruchtbaarheid aan heb gegeven, weet men dat het bestaat.”

Een keizersnede levert meer geld op Een van de voordelen van kraamzorg in het buitenland vindt Miedema het complete pakket. “Je krijgt medische checks, begeleiding,

In Bolivia maakt men bijna altijd het geslacht en de naam van de baby al voor de geboorte bekend

ondersteuning, et cetera. Dat is een groot verschil met andere vormen van hulp die in de wereld worden aangeboden na de bevalling. Maar het belangrijkste is toch dat de ouders rust krijgen en genieten van de baby. Dit bevordert alleen maar de hechting met hun pasgeboren kind.” Heb je een Nederlandse verzekering, dan wordt er altijd een deel van de kraamzorg vergoed. “Je krijgt een bedrag uitgekeerd vanuit de basisverzekering of expat/buitenlandpolis. Soms vergoeden bedrijven, als men gedetacheerd is, in het buitenland nog weleens het gehele bedrag of de aanvullende kosten. Er zijn ook gezinnen die het helemaal zelf betalen. Naast de kosten van kraamzorguren zijn er nog de verblijfs- en reiskosten. Voor het vliegticket, zeker naar verre landen, wil men nog wel eens een ticket gebruiken dat een gezin krijgt van het bedrijf voor reizen naar Nederland.” De toekomst van buitenlandse kraamzorg blijft voor Miedema een groot vraagteken. “Kraamzorg in het buitenland is helaas een ondergeschoven kindje en hierdoor loop je vaak tegen betonnen muren op. Cradle had zich tot doel gesteld om iedere Nederlandse vrouw in het buitenland te voorzien van kraamzorg. Het zou dan vergoed kunnen worden vanuit het verzekeringspakket of

wonen | thema in een pakket voor expats als ze naar het buitenland gaan via het bedrijf, maar dat is helaas niet gelukt. Er zijn een aantal internationale bedrijven die kraamzorg in het pakket hebben, maar verder zal er voorlopig niets veranderen. Mijn tip voor zwangere emigranten en expats is dan ook om via via naar ervaringen te vragen. Of ga bijvoorbeeld eens naar een informatieavond om te netwerken.”

Feestweek Lotte van den Berg is in januari 2012 bevallen van haar eerste kindje en woont in Finland. “Als zwangere word je in Finland intensief begeleid door een zuster op een speciale afdeling van een gezondheidscentrum. Ook in Finland worden er regelmatig echo’s gemaakt om de gezondheid van de baby te controleren. Een echo wordt hier twee keer gemaakt, rond de twaalf en twintig weken. Maar ook uitgebreide bloedonderzoeken horen bij de procedure en je moet verplicht een glucosetolerantietest (om eventuele zwangerschapsdiabetes op te kunnen sporen) ondergaan. Bij het centrum heb je, naast alle bezoekjes aan een verpleegkundige, ook minstens drie keer een afspraak met een dokter. Deze maakt meestal ook nog een echo en doet inwendig onderzoek.” In Finland bevalt iedereen in het ziekenhuis.

“Het is, voor zover ik weet, niet mogelijk om thuis te bevallen. Na de bevalling van je eerste kindje word je ook niet meteen uit het ziekenhuis ontslagen, maar blijf je er standaard een paar dagen. Voor een eerste bevalling is dat gemiddeld drie dagen en na een keizersnede minstens vier.” Ook Finland kent geen kraamzorg. Tijdens de eerste dagen in het ziekenhuis leert de verpleging de kersverse vader en moeder van alles over de verzorging van de baby. “Verlofregelingen in Finland zijn gelukkig wel een stuk beter geregeld dan in Nederland. Zo krijgt de vader met de bevalling drie weken bevallingsverlof. Hij kan daarnaast na de bevalling ook nog een paar maanden van het verlof van de moeder opnemen.” Pijnbestrijding is hetzelfde geregeld als in Nederland. “Toch heb ik het idee dat de ruggenprik wel vaker toegepast wordt, omdat je toch al in het ziekenhuis bent. Ik ben onder controle bij een ziekenhuis in Helsinki, dat

Finland heeft het laagste sterftecijfer van moeders en kinderen van de hele wereld

Het gaat hier misschien allemaal wat anders dan in Nederland. Maar het is ook een leuke uitdaging om in een ander land zwanger te zijn en te bevallen

gespecialiseerd is in alles betreffende zwangerschap, vruchtbaarheid en geboorte. De hoeveelheid controles en tests is misschien wat overdreven, maar liever te veel dan te weinig. Het ziekenhuis probeert alle risico's te vermijden en Finland heeft het laagste sterftecijfer van moeders en kinderen van de hele wereld.” Nel Visser is eigenaresse van Kraamzorg NL en heeft kraamzorg in het buitenland hoog in het vaandel staan. “En dan bedoel ik met kraamzorg de zorg voor moeder, baby en de rest van het gezin. De start met een deskundig iemand om je heen, maakt het een stuk gemakkelijker. Meestal krijgen Nederlandse expats/immigranten alleen een langer verblijf in het ziekenhuis qua kraamzorg aangeboden. Dat is niet verkeerd, maar voor rust en veiligheid niet altijd de beste plek.” Volgens Visser ontdekken vooral via het internet veel Nederlandse vrouwen de voordelen van kraamzorg in het buitenland. “Naast deskundigheid breng je het voordeel van de eigen taal mee, een niet onbelangrijk gegeven op een moment dat alles nieuw in je leven is. Op een dergelijk moment willen de ouders vaak alleen maar met iemand praten, uitleg krijgen over diverse zaken en typische Nederlandse gebruiken handhaven, zoals het eten van beschuit met muisjes.” Wanneer je als geëmigreerde vrouw wel in Nederland verzekerd blijft, wordt kraamzorg meestal

MEI 2012 VERTREK NL

| 49

thema | wonen vergoed. “Is men echter niet meer in Nederland verzekerd, dan wordt kraamzorg niet vergoed. Men kent het niet en dus is het geen onderdeel van een verzekeringspakket. Maar of ik nu in Parijs of in Kaapstad aan het werk ben, dat doet er niet toe. Overal zijn de wensen en behoeftes van ouders gelijk. Ik probeer er voor het kersverse gezin altijd een feestweek van te maken.” Of er ooit kraamzorg in het buitenland zal komen, is ook voor Visser onbekend. “Als men slim is, grijpen ziekenhuizen hun kans. Maar het zal nog wel even duren voordat zorgverzekeraars bereid zijn om iets te vergoeden wat ze niet kennen. Het is ook maar de vraag of er verpleegkundigen en verzorgenden worden opgeleid voor deze functie.”

Veel mensen in Zuid-Afrika hebben een hulp in de huishouding en deze hulpen zijn vaak ook tegelijkertijd de nanny’s

Keizersnede Mirjam Hattingh is hoogzwanger en woont in Newcastle (Zuid-Afrika). “Zwangere vrouwen zijn hier vaak bij de huisarts onder controle, tenzij er medische redenen zijn om naar een gynaecoloog te gaan. Als alles normaal verloopt, zal de huisarts ook de keizersnede in het ziekenhuis uitvoeren en wordt een gynaecoloog alleen ingeschakeld bij complicaties. Kraamzorg kennen ze hier niet, maar wat mij betreft mogen ze het hier ook invoeren.”

Kraamzorg is een typisch Nederlands beroep Thuisbevallingen komen in Zuid-Afrika weinig voor. “Doordat je meestal in het ziekenhuis bevalt, blijf je daar gemiddeld drie tot vier dagen en krijgen je baby en jij daar alle zorg en uitleg. Na een keizersnede blijf je tot ongeveer vijf dagen na de bevalling. Veel mensen in Zuid-Afrika hebben een hulp in de huishouding en deze hulpen zijn vaak ook tegelijkertijd de nanny’s. Wij hebben geen nanny, maar ik wil de baby ook graag helemaal zelf verzorgen. Wel komen mijn ouders na de bevalling hun kleinkind bewonderen en zal mijn moeder mij de eerste weken helpen met de baby. In de grote steden kan je ook kiezen voor de hulp van een ‘doula’. Dit zijn vrouwen die getraind zijn om jou emotioneel en lichamelijk voor te bereiden op en

VERTREK NL MEI 2012

te ondersteunen bij de bevalling. Ze ondersteunen je eventueel ook met borstvoeding en bieden, indien gewenst, nazorg wanneer je weer thuis bent. Doula's zijn niet medisch opgeleid. Een doula wordt niet dus vergoed door de medische verzekeringen en is een particuliere service.” “Het is zelfs zo dat in Zuid-Afrika vooral in de ‘private hospitals’ (waar men heen gaat als ze een medische verzekering hebben, red.) 80% van de bevallingen met een keizersnede gebeurt. In de ‘government hospitals’ echter is maar rond de 20% een keizersnede. In de Zuid-Afrikaanse zwangerschapslectuur lees ik wel dat natuurlijke bevallingen steeds meer gestimuleerd en aangemoedigd worden. Voor mij is een thuisbevalling geen

optie, omdat ons kindje via een keizersnede geboren zal worden in een private hospital. Alle mogelijkheden qua pijnbestrijding zijn aanwezig in het ziekenhuis. In mijn geval met de keizersnede zal dat een epidurale (ruggenprik) of een spinale anesthesie (verdoving) worden. Het gaat hier misschien allemaal wat anders dan in Nederland. Maar het is ook een leuke uitdaging om in een ander land zwanger te zijn en te bevallen.” n Mirjam Hattingh is op 8 maart bevallen van zoon Kiran Elu. Lotte van den Berg is in januari bevallen van zoon Seppe. Gefeliciteerd! Meer informatie vindt u op www.cradle.nl / www.kraamzorg-nl.nl

Ik vertrek en ik neem mee... Elke Dag Apps van Intertaal!

Unieke apps voor iPhone en iPad. Zoek op: â&#x20AC;&#x2DC;elke dagâ&#x20AC;&#x2122; in de app store! Leer Frans, Spaans of Italiaans met Elke dag Frans, Elke dag Spaans of Elke dag Italiaans! Kortom: je vertrekt, en je neemt mee... de Elke dag apps van Intertaal

Hoe vertelt u een arts in het buitenland wat u mankeert? Een ongeluk zit immers in een klein hoekje, ook in het buitenland. Juist bij gezondheidsklachten of ongelukken wilt u uw buitenlandse arts zo goed mogelijk kunnen vertellen wat u voelt en welke klachten u heeft. Dat kunt u met de Medische Vertaalkaart. Deze is er in 12 talen. De Medische Vertaalkaart bestaat uit een topvel in uw eigen taal en een ondervel in de taal van het land waar u verblijft. U vult in het Nederlands uw klachten in. Daarna leest de buitenlandse arts uw klachten in zijn moedertaal. U heeft hiermee een belangrijk communicatiemiddel in handen dat bijdraagt aan het stellen van de beste diagnose. Bekijk de video over de Medische Vertaalkaart in 12 talen op www.medischekaart.nl Ontwikkeld in samenwerking met het Nederlands Huisartsen Genootschap.

wonen | thema

Van bilharzia tot knokkelkoorts

Voorkomen is beter dan

genezen

Preventie is handig bij een simpele verkoudheid, maar is essentieel bij â&#x20AC;&#x2DC;buitenlandseâ&#x20AC;&#x2122; ziektes met enge beestjes die je huid binnendringen, of bij malaria. Twee specialisten, Leonie Caris van 365 en Marijke van Cooten-Boot van GGD Den Haag vertellen je alles over hoe je zeven griezelige ziektes kunt helpen voorkomen: over teken, eitjes, besmet bloed en slakken.

tekst

paul poley |

fotografie

peter beemsterboer

MEI 2012 VERTREK NL

| 53

thema | wonen

en bezoek aan verre tropische oorden is spannend en avontuurlijk, maar je kunt niet zomaar overal heen gaan zonder grondige medische voorbereiding. Kun je je beter laten vaccineren of is een pil ook voldoende? Twee specialisten over spuiten of slikken.

Wanneer laat je je vaccineren? Leonie Caris, Coördinerend Reizigersgeneeskundig arts bij 365 (voorheen: ArboNed): “Dat is afhankelijk van een aantal factoren. Mijn advies zou zijn: zodra je weet dat je gaat emigreren, laat je dan snel adviseren over vaccinaties. Voor sommige vaccinaties geldt namelijk een langdurig traject.”

Waartegen laat je je vaccineren? “Dat hangt heel erg af van jou als persoon en van waar je naartoe emigreert. Persoonlijke factoren zijn onder meer je leeftijd, je gezondheidstoestand en de hoeveelheid vaccinaties die je in het verleden al gehad hebt. Ook het land is natuurlijk van groot belang, voor

het ene land gelden andere adviezen dan voor het andere. De hygiënische omstandigheden van een land, en de staat van de gezondheidszorg aldaar spelen ook een rol. Vaccineren is dus echt maatwerk, en ik zou iedereen die emigreert willen adviseren een persoonlijk reisadvies te vragen. Kijk hiervoor bijvoorbeeld op www.lievervaccineren.nl.” Hepatitis A “Hepatitis A is een leverontsteking die je in heel veel landen ter wereld kunt oplopen via besmet voedsel of besmet drinkwater. Het veroorzaakt geelzucht en je kunt langdurig moeheidklachten houden. Tegen hepatitis A kun je je laten vaccineren. Met een tussenpoos van minimaal een halfjaar krijg je twee vaccinaties. Hierna ben je ten minste 25 jaar beschermd.” Hepatitis B “Hepatitis B is net als hepatitis A een leverontsteking, en deze variant wordt door besmet bloed overgebracht. Denk aan onbeschermd seksueel contact, maar ook aan bijvoorbeeld niet-steriele medische ingrepen,

zoals bij een tandartsbezoek, of bij het zetten van tatoeages of piercings. De ziekte geeft vermoeidheidsklachten en misselijkheid. Hepatitis B kan leiden tot een chronische ontsteking van de lever en zelfs tot leverkanker. In principe kun je de ziekte overal oplopen, al is de kans groter aan de randen van Europa en in alle andere continenten, met uitzondering van Australië en NieuwZeeland. Een serie van drie vaccinaties kan je tegen hepatitis B beschermen. Een maand na de eerste vaccinatie krijg je de tweede, en minimaal zes maanden later de derde. Voor wie emigreert is het dus zaak op tijd te beginnen!” Tekenencefalitis “Dit is een vrij onbekende ziekte, die je kunt oplopen in met name Scandinavische landen. De ziekte kan een ontsteking van de hersenen veroorzaken en wordt overgebracht door een tekenbeet. In Nederland kun je dan de ziekte van Lyme krijgen, maar in die landen tekenencefalitis. Besmetting kan al meteen na de beet optreden, maar gelukkig kun je je hiertegen vaccineren.”

Leonie Caris: “Zodra je weet dat je gaat emigreren, laat je dan adviseren over vaccinaties”

VERTREK NL MEI 2012

wonen | thema

Marijke van Cooten-Boot: “Bilharzia verspreidt zich in je lichaam en legt eitjes…” Malaria Waar komt het voor? Marijke van Cooten-Boot, Sociaal verpleegkundige Infectieziektebestrijding en Reizigersadvisering bij de GGD Den Haag: “Het komt op wisselende plekken voor. Soms komen er landen bij, soms gaan er landen af. In het algemeen kun je zeggen dat malaria voorkomt in delen van Zuid-Amerika, met name het Amazonegebied, in grote delen van Afrika en in grote delen van Azië, zoals India en Indonesië.” Wat zijn de symptomen? “Van malaria word je flink ziek. Je krijgt hoge koorts, vaak gepaard met hoofdpijn, spierpijn en koude rillingen, een griepachtig beeld. Als er dan niets aan gedaan wordt kunnen er complicaties optreden, zoals bloedarmoede, geelzucht, hersenmalaria en shock.” Hoe voorkom je het? “Malaria is goed te voorkomen door voorafgaand aan je reis tabletten te slikken. Er zijn verschillende goede tabletten op de markt, zoals Malarone. Dat is een milde tablet die je

dagelijks moet slikken, vanaf één dag voor vertrek tot zeven dagen na terugkomst uit het malariagebied. Gebruik daarnaast in het land zelf anti-muggenlotion met DEET 3050%, en een klamboe. Expats en emigranten zijn vaak langer dan een jaar in het betreffende land. Voor hen geldt, afhankelijk van hun situatie, het advies om de eerste drie maanden tabletten te slikken en om in die periode te kijken naar de preventiemogelijkheden die ter plaatse gelden. Malariatabletten blijven tenslotte medicijnen, en die kun je niet maar altijd blijven slikken.” Wat als je het toch krijgt? “Als je in een malariagebied hoge koorts krijgt, ga dan direct naar een arts. Die kan met een sneltest beoordelen of je malaria hebt. Als dat zo is, krijg je waarschijnlijk tabletten ter behandeling, of medicatie via een infuus. Het is belangrijk om direct naar een arts te gaan, want hoe langer je wacht, hoe gevaarlijker malaria kan worden. Een van de vier malariavarianten, malaria tropica, kan namelijk zelfs dodelijk zijn. Je kunt er in elk geval restverschijnselen aan overhouden.”

Dengue fever/knokkelkoorts Waar komt het voor? “Dengue komt veel voor, met name in ZuidAmerika, denk aan Suriname, Brazilië en Noord-Argentinië. Maar ook in Midden-Amerika, de Cariben, Afrika en een heel groot deel van Azië kun je dengue oplopen. In tegenstelling tot de malariamug houdt de denguemug van stedelijke gebieden.” Wat zijn de symptomen? “Dengue wordt verspreid door een mug, en kan heel mild verlopen, maar ook heel heftig. De symptomen lijken op die van griep, vaak in combinatie met gewrichts- en spierklachten. Soms krijg je ook huiduitslag. Meestal is dengue binnen een week voorbij, maar de ziekte kan soms ernstiger verlopen. Dit gebeurt meestal tussen dag 2 en dag 5 van de ziekte. Dan verslechtert het ziektebeeld en kunnen spontaan bloedingen optreden, zoals bloedneuzen. Uiteindelijk zou je in shock kunnen raken en zelfs kunnen overlijden, al is die kans heel gering.”

MEI 2012 VERTREK NL

| 55

thema | wonen Hoe voorkom je het? “Helaas zijn er maar weinig preventieve maatregelen te nemen. Anti-muggenlotion met DEET 30-50% is eigenlijk de enige. Een klamboe heeft weinig zin, omdat de mug alleen overdag en in de schemering actief is.” Wat als je het toch krijgt? “Houd vooral een eventuele verslechtering in de gaten, ga dan direct naar een arts. Deze kan dengue door een test bevestigen en vervolgens de klachten bestrijden.”

Bilharzia Waar komt het voor? “Om dit precies te weten kun je het beste even op consult komen bij de GGD. Het gaat namelijk om heel specifieke plaatsen in Afrika, Zuidoost-Azië en Zuid-Amerika.” Wat zijn de symptomen? “Bilharzia is een parasiet die leeft in zoet oppervlaktewater. Zijn gastheer is een zoetwaterslak die leeft aan de oevers van rivieren en meren. Deze parasiet dringt door je huid naar binnen. Eenmaal in je lichaam verspreidt hij zich naar bijvoorbeeld je darm, je lever of je blaas. Daar legt hij eitjes en dit kan uiteindelijk leiden tot bloedingen, zoals in je urine en ontlasting. Het kan zeker enkele maanden duren totdat je deze klachten krijgt, en ze kunnen worden voorafgegaan door koorts, moeheid, spierpijn, hoesten en nachtzweten.”

Hoe voorkom je het? “Door niet te water te gaan in stilstaand, zoet oppervlaktewater in risicolanden. Zelfs pootjebaden moet je niet doen, zeker niet als je slakjes ziet.” Wat als je het toch krijgt? “Zelfs als je vier maanden na bezoek aan zo’n gebied last krijgt van de genoemde klachten, ga dan naar je arts. Bilharzia is griezelig, maar gelukkig goed te behandelen. Met een kuurtje ben je er wel vanaf.”

Dysenterie Waar komt het voor? “Overal ter wereld, maar vooral in landen met mindere hygiëne, zoals Pakistan en India.”

Wat zijn de symptomen? “Dysenterie is een infectie van het maagdarmkanaal door een bacterie. Deze zorgt ervoor dat je ziek wordt: hoge koorts, buikkrampen, diarree, spier- en hoofdpijn. Kinderen hebben een hoger risico op een ernstig verlopende dysenterie, en dat geldt ook voor mensen met een verminderde afweer. Bij een ernstig verlopende dysenterie kun je bijvoorbeeld een bloedvergiftiging oplopen.” Hoe voorkom je het? “Let heel goed op je eten. Veel rauwkost en fruit wordt in die landen met besmet kraanwater gewassen. Gebruik fleswater om te drinken, maar ook om bijvoorbeeld je tanden te poetsen. En was altijd je handen voor je gaat koken en voor je gaat eten.” Wat als je het toch krijgt? “Neem dan geen geneesmiddel zoals loperamide of Imodium. Dan heb je kans op een ernstiger beloop van je ziekte. Geen diarreestoppers nemen dus, je diarree houdt er wel van op, maar dysenterie geneest er niet van. Integendeel, de bacterie blijft in je darmen en kan zich daar vermenigvuldigen. Gebruik wel ORS: zakjes suiker en zout die je met fleswater moet aanlengen. Drink deze op na diarree of braken, vooral om het vochttekort aan te vullen. Indien de klachten koorts in combinatie met diarree niet na enkele dagen verminderen, moet je naar een lokale arts gaan.” n

VERTREK NL MEI 2012

onroerend goed |

VERTREK NL MEI 2012

wonen

wonen | onroerend goed

Je eigen appartement op de Cariben Kashutuin, Curaรงao

Op Curaรงao is het altijd zomer. U bent verzekerd van goed weer en kunt daar al uw activiteiten op aanpassen. Curaรงao is een veelzijdig eiland; naast zon, wuivende palmbomen door de verkoelende passaatwind, een azuurblauwe zee, mooie zandstranden en prachtige baaien biedt het de unieke Nederlands getinte architectuur en heeft het een zeer rijke koloniale geschiedenis, een veelzijdige cultuur, een historische binnenstad met een wereldberoemde handelskade en pontjesbrug.

schikt voor 6 volwassen personen met eventueel een baby. De appartementen zijn volledig gemeubileerd en beschikken over een luxe inrichting zoals een tv, internet en een keuken met vaatwasser. In 2013 start de de bouw van fase 2 en komen er in totaal 61 appartementen. Naast de appartementen behoort een tweede zwembad en een animatiecentrum met bioscoop tot de uitbreidingsplannen.

Kunuku Aqua Resort is een spiksplinternieuw resort op Curaรงao, dat is geopend in juli 2011. Het resort beschikt over 24 appartementen inclusief zwembad met een grote glijbaan, receptie, bar/restaurant en winkeltje. Een appartement beschikt over drie slaapkamers en twee badkamers en is daardoor ge-

Voor meer informatie bellen naar 0187 -48 21 15 of mailen naar marjoke@kunukuresort.com. U kunt dan vragen naar Wout of Marjoke Tieleman.

De appartementen zijn te koop vanaf E 195.000 k.k. met een gegarandeerd rendement van 3% tot maximaal 6% voor een periode van drie jaar.

Bekijk onze websites: www.kunukuresort.com of www.tehuurcuracao.nl.

MEI 2012 VERTREK NL

| 59

onroerend goed |

wonen

afrika

Buiten de bekende streken rondom Kaapstad biedt Zuid-Afrika ongekende rust en ruimte. De ultime plek voor een (vakantie) huis nabij het Kruger Park, slechts 2 kilometer buiten het safari dorp Hoedspruit bevindt zich Zandspruit Estate. Royale woningen op kavels van 10.000 m2. Zowel in safari stijl als moderne stijl gebouwd.

De ultieme safari beleving vanaf uw eigen terras. Uw (vakantie) huis als rietgedekte safari lodge binnen een 1000 hectare groot privé wildreservaat. Zowel te koop als te huur. Prijzen vanaf E 245.000,- inclusief grond. Eigen zwembad. Dit kan allemaal op Zandspruit Bush & Aero Estate, Limpopo provincie, Hoedspruit.

E: info@zandspruit.nl

T: 0183 58 2884

W: www.zandspruit.nl

Prijs: vanaf E 245.000,-

Ook moderne architectuur behoort tot de mogelijkheden op Zandspruit Estate. Ruime villa’s met eigen zwembad waarbij natuursteen en vooral veel glas de boventoon voeren. Droom weg in een wereld waarvan u dacht dat die alleen nog in films bestond! T: 0183 58 2884

E: info@zandspruit.nl

W: www.zandspruit.nl

E: info@zandspruit.nl

W: www.zandspruit.nl

equador

Pakakuna Gardens ligt in de Cumbayá Vallei en is de plek op aarde waar u kan genieten van natuur, rust en altijd lente. Het heerlijke warme, droge klimaat wordt veroorzaakt door de locatie dicht bij de evenaar, en de beschutting van de vallei. Hier ligt het accent niet op de stenen huizen, maar op woongenot en landschappelijke waarden zoals ruimte en natuur. De woningen worden ingepast in het bestaande en deels te ontwikkelen landschap. De beste omgeving om te wonen, ontspannen, genieten, samen met familie en vrienden. Gemak dient de mens. Wij bieden u een plek waar u zich thuis voelt. Er zijn 8 typen villa’s. Prijs : E 110.000,- tot E 200.000,M: 06 46373814 T: 035 5264865

E: info@sociedadverde.com

VERTREK NL MEI 2012

Ga naar www.vertreknl.nl/onroerendgoed voor nog meer aangeboden woningen of het plaatsen van uw woning. Plaatsing van een woning op de website is gratis.

wonen | onroerend goed griekenland

Vrijstaand huis op een kavel van 1.200 m2. Gelegen op 2 km van het pittoreske vestingstadje Monemvasia in het zuidoosten van het schiereiland Peloponnisos. Twee slaapkamers, badkamer/wc en berging op de begane grond, woonkamer, 2e wc en zonneterras (50m2) met fantastisch zeezicht op de etage. Onder het terras grote halfopen ruimte die tot atelier of gastenverblijf kan worden omgebouwd. Geheel gemeubileerd.

Kreta: Villa Galini: Vrijstaande villa (109 m2) met zwembad, op 10 minuten van Rethymnon en op 900m van het strand. Indeling beg. grond: woonkamer met open haard, halfopen keuken, wc/douche. Boven: drie slaapkamers en badkamer, veranda met zeezicht. Volgroeide tuin die veel privacy biedt. Complete keuken, barbecue in de tuin. Prijs is incl. meubilair. Meteen te betrekken!

Elxis Greek Real Estate Services BV

T: 030 234 33 33

Prijs: € 165.000,- k.k. T: 030 234 33 33 E: info@elxis.nl

Elxis Greek Real Estate Services BV

Kreta, Villa Ikaros. Luxe vrijstaande villa uit 2007 met zwembad. Unieke ligging op 10 minuten van Rethymnon, op de top van een heuvel met panoramisch zeezicht. Woonkamer, open keuken, drie slaapkamers en twee badkamers. Veel fraaie details zoals natuurstenen muren, verlichte nissen, een plafond dat met houten balken is afgewerkt en een fraaie open haard zorgen voor een uiterst sfeervolle woning. Het volledige meubilair van de villa is bij de prijs inbegrepen.

E: info@elxis.nl

Elxis Greek Real Estate Services BV

Prijs: € 190.000,- k.k.

Prijs: € 270.000,- k.k. T: 030 234 33 33 E: info@elxis.nl

nederland

Dichtbij de levendige dorpskern van Kloosterzande in Oost Zeeuws Vlaanderen in de directe nabijheid van Hulst wordt een kleinschalig nieuwbouwplan gerealiseerd. Het plan sluit aan op een dijk en krijgt een verbinding met de dorpskern. De woningen kijken aan de oostkant uit op een boomgaard.

In dé uitbreidingswijk van Terneuzen worden deze halfvrijstaande bungalows type Morgenrood gebouwd op 10 prachtige kavels aan een rustige laan die gelegen is aan het water met een prachtige groene oever. De achtertuinen zijn op het zuiden georiënteerd en via een achterom bereikbaar.

Meer informatie via www.tenbogaerde.nl

Meer informatie via www.othene.nl

Prijzen vanaf E 229.900,= von.

Prijzen vanaf E 274.900,= von.

MEI 2012 VERTREK NL

| 61

onroerend goed |

wonen

spanje

Een heerlijk gelegen vrijstaande villa met een waanzinnig uitzicht over de kustlijn van de Middellandse Zee en Moraira. Deze moderne villa heeft alle kamers op dezelfde verdieping, is zuid-west georiënteerd en heeft een eigen parkeerplaats en een heerlijke tuin. Op slechts enkele minuten van winkels, restaurantjes en het strand.

Prachtige villa van hoge kwaliteit in de heuvels van Benimeit, dat verzekerd u van een schitterend uitzicht over de Middellandse Zee vanaf El Portet over Moraira tot Calpe. De villa heeft vele extra’s; vloerverwarming, airco, elektrische rolluiken, infinity pool, dubbele garage, geïrrigeerde tuin. 5 Minuten van Moraira stad en strand.

Vrijstaande heerlijke villa met prachtige tuin in rustige hoek van Montemar aan Benissa Coast. Lieflijk gelegen in het dal en gesitueerd op het zuiden op een volledig vlakke kavel. In uitstekende staat met 3 tweepersoons slaapkamers, zwembad, cv, dubbel glas en airco. Gelegen op slechts 5 minuten afstand van zee.

Costa Blanca, Cumbre del Sol

Costa Blanca, Moraira

Costa Blanca, Benissa

E 384.500,-

info@Villashopmoraira.com

E 880.000,-

info@Villashopmoraira.com

Leef de ultieme droom in uw Spaanse droomvilla in deze spectaculaire altijd groene vallei midden in de natuur. Geniet van de adembenemende vergezichten, uitgestrekte bossen, bergen, rivieren en schilderachtige dorpjes die tegen de groene bergen geplakt liggen. Ervaar deze prachtige natuurlijke omgeving. Betreft nieuwbouw met een woonoppervlakte van 104 m2 en een perceel van 20.000 m2 bestaande uit 1 verdieping, 3 slaapkamers en 3 badkamers. Referentienummer: mu01

Deze moderne villa's zijn gelegen in een residentiële, authentieke Spaanse villawijk midden in de levendige badplaats, aan zee, met alle dagelijkse voorzieningen, en de boulevard en stranden op loop- en fietsafstand. De villa is uitgevoerd met 3 of 4 slaapkamers, optioneel garage en/of zwembad met een totale woonoppervlakte van 123 m2 en een perceel van 300 m2. Referentienummer: sj04

Puurspanje

E: info@puurspanje.nl

Prijs: € 275.000,T: 020 2629850

E: info@puurspanje.nl

VERTREK NL MEI 2012

Prijs: € 274.000,Puurspanje

T: 020 2629850

E 279.000,-

info@villashopmoraira.com

Deze ruime duplexwoningen met 3 slaapkamers zijn gelegen op een zeer unieke locatie, slechts luttele minuten lopen van de stranden aan de Mar Menor en de jachthaven. Direct rondom de woning vindt u restaurants (nationaal en internationaal), supermarkt, slager, bakker en verdere dagelijkse voorzieningen. Betreft nieuwbouw met een woonoppervlakte van 116 m2 en een perceel van 125 m2 bestaande uit 2 verdiepingen, 3 slaapkamers en 2 badkamers. Referentienummer: lu01 Prijs: € 169.000,Puurspanje

T: 020 2629850

E: info@puurspanje.nl

7 dilemmaâ&#x20AC;&#x2122;s | leven

waar ben je opgegroeid? in oosterhout, ik ben van huis uit brabantse wat is je geboortedatum? 5 april 1953 waar woon je in groot-brittanniĂŤ? in londen

VERTREK NL MEI 2012

leven | 7 dilemma’s De liefde leidde haar eind jaren zeventig naar Londen. Sindsdien heeft Lia van Bekhoven als correspondente alle belangrijke nieuwsgebeurtenissen in het Verenigd Koninkrijk verslagen, van de vredesonderhandelingen in Noord-Ierland tot de opkomst van Harry Potter en het huwelijk van William en Kate. Anglofiel is ze nooit geworden, wel een Nederlandse Londense. tekst rimke de groot

De beroemde hotspots van Londen of de stille plekjes die alleen de locals kennen?

“Een combinatie van beide. Nederlandse toeristen doen soms uit de hoogte over de toeristische attracties van Londen, maar daarmee doe je de stad tekort. Het zijn niet voor niets toeristische hoogtepunten. Ook de kleine parken en pleintjes van Londen zijn mooi, maar zoals de omschrijving al zegt: ze zijn klein. Ze geven je geen goede indruk van de stad. Londen is nooit gebouwd als nationale hoofdstad, maar echt als hoofdstad van een imperium. Dat moet je echt een keer gezien hebben.”

Fish and chips of boerenkool met worst?

“Boerenkool met worst. Fish and chips wordt heel erg overschat. Die vette, slappe, weke frieten, ik heb nooit begrepen wat daar zo bijzonder aan is. En dan gaat er ook nog een halve liter azijn overheen, walgelijk. Met de opkomst van de televisiechefs en programma’s als Masterchef zou je denken dat er een culinaire revolutie gaande is in Engeland, maar dat is helemaal niet waar. De Britten vinden het leuk om naar zulke programma’s te kijken, maar zelf koken: ho maar. Fish and chips is overigens allang niet meer standaard in Engeland. Wat de Chinees/Indonesische keuken voor Nederland is, dat is hier de Indiase keuken. De meeste Britten eten minstens één keer per week Indiase curry. Ik eet het ook graag: ik mis het als ik in het buitenland ben.”

voor journalisten is ook dat ze zo schandaalonbestendig zijn. Dat heeft voor een groot deel te maken met de Britse schandaalbladen. In Nederland is het koningshuis ook niet schandaalbestendig, maar we kennen geen tabloidpers. Daardoor valt er voor journalisten veel minder te halen.”

Is er voor jou als geboren Brabantse in Engeland een feest dat kan tippen aan het carnaval?

“In Engeland kennen we geen nationale feestdagen zoals Koninginnedag of carnaval in Nederland. Daarom gaan de Engelsen ook zo uit hun dak als er een koninklijk huwelijk is. Maar ik kan met mijn Britse vrienden heel goed feesten. Er worden hier veelvuldig feesten georganiseerd. Meestal is daar een goed doel aan verbonden en vaak moet je verkleed komen. De Britten houden van vermaken en vermaakt worden. Dat zit in de cultuur. Het grootste compliment dat de Britten je kunnen geven is dat ze zo om je gelachen hebben.”

Deze zomer zijn de Olympische Spelen in Londen. Een medailleregen voor Engeland of een plek in de top tien van de medaillespiegel voor Nederland?

“Dat hangt ervan af waar in Engeland of Nederland je mij neerzet. Regen op het Engelse en het Nederlandse platteland vind ik beide vreselijk, in een Engelse of Nederlandse stad vind ik het wel te verdragen. Ik kan niet zo goed tegen het platteland. Een Britse politicus zei ooit: na 24 uur op het platteland heb je het gevoel dat iedere grasspriet je vijand is. Zo voelt het voor mij ook, helemaal als het regent.”

“Ik zal zeker de kleur Oranje opzoeken. Ik steun alles wat te maken heeft met Nederland. Uit een opiniepeiling is gebleken dat de Britten zelf meer zin hebben in het feest rond het 60-jarig jubileum van de majesteit in juni dan in de Olympische Spelen. Maar als het eenmaal begonnen is, maken ze er wel een volksfeest van. Zelf ga ik verslag doen van alles om de Spelen heen: hoe het beleefd wordt in Londen zelf, alles op cultureel gebied. En ik ga natuurlijk de tienduizenden supporters uit Nederland opzoeken. Ik denk dat het een groot feest wordt. Op zijn Engels, dus zonder de enorme begroting en de glamour van de openings- en sluitingsceremonie van Beijing, maar wel creatief en speelser. Britten hebben een groot talent voor alles wat te maken heeft met film, toneel, theater en het gesproken woord. Dat talent zullen ze zeker inzetten.”

Op kaplaarzen door de Engelse plassen of onder moeders paraplu in Nederland?

William en Kate of Willem-Alexander en Maxima?

“William en Kate. De afstand tussen het Nederlandse koningshuis en de Nederlandse bevolking is niet half zo groot als die tussen het Britse koningshuis en de Britten. Hun weigering om de 21ste eeuw binnen te stappen is voor ons journalisten zo interessant. Ze leven op een Zonnekoning-achtige grote schaal. Ik volg het Britse koningshuis met ongelooflijk veel plezier en zo nauw als het kan. Aantrekkelijk

Je werk als correspondente is veelzijdig: met je hoofd op televisie of anoniem achter je laptop een stukje tikken voor de krant? “Daar kan ik echt niet tussen kiezen. Televisie is spannend, zeker als je live je verhaal mag vertellen. Dat zou ik niet willen missen. Maar ik verkeer in de gelukzalige positie dat ik drie disciplines mag doen: tv, radio en schrijven. En dat vind ik heerlijk.” n

MEI 2012 VERTREK NL

| 65

de immigrant | leven

“

De lente na de winter vind ik heerlijk

VERTREK NL MEI 2012

”

leven | de immigrant

Joaquin Lopez Carbonell (48) is geboren in Cuba. Niet voor het eerst in deze rubriek is het een studie die iemand naar Nederland bracht, en de liefde die hem er uiteindelijk hield. In de zesde aflevering van De Immigrant spreekt Joaquin Lopez Carbonell lovend over Nederland, maar minstens zo lovend over zijn eigen volk: “Cuba is een arm land, maar de mensen zijn er altijd vrolijk.”

Van Cuba naar Nederland

tekst paul poley | fotografie peter beemsterboer

Wanneer en waarom ben je naar Nederland gekomen? Lopez Carbonell: “Dat was in 1998, vanwege mijn studie. In het verleden heb ik al eens in Kazachstan gestudeerd, en eind jaren negentig begon ik aan een masteropleiding bij het Delftse UNESCO-IHE, een opleidingscentrum voor water. Op een gegeven moment ontmoette ik mijn huidige vrouw, een Nederlandse. Daarom ben ik in Nederland gebleven. Inmiddels werk ik er ook, en heb ik twee kinderen met wie we een mooi Nederlands-Cubaans gezin vormen.”

Wat zijn de grootste verschillen tussen Nederland en Cuba? “Er zijn heel veel verschillen tussen beide landen! Neem alleen al het klimaat. In Cuba is het altijd fantastisch weer, en hier is het duidelijk minder. Aan de andere kant heeft Nederland duidelijk afgebakende seizoenen. De lente na de winter vind ik heerlijk, en ook de herfst hier is prachtig. Cultureel zijn er ook de nodige verschillen. Nederland is veel drukker. De Randstad bijvoorbeeld is een enorm dichtbevolkt gebied, zeker als je dat vergelijkt met Cuba, waar 11 miljoen mensen leven in een land dat drie keer zo groot is als Nederland. Nederlanders zelf zijn ook veel drukker, er is veel stress, en veel mensen zijn bezig met het behoud van hun baan en met hun eigen leven. Voordeel is wel weer dat de infrastructuur in Nederland erg goed is, zowel de snelwegen als het openbaar vervoer. Ook is Nederland een rijk land en zijn Nederlanders erg gedisciplineerd. Cuba is anders, het is een arm land, waar mensen een stuk relaxter zijn en altijd vrolijk. Ze zijn open en geïnteresseerd in andere mensen. Tot slot zijn er ook politiek grote verschillen. Nederland is transparant en wordt gekenmerkt door veel tolerantie.”

Wat moeten Nederlanders in Cuba zeker gaan doen? “Ik zou zeker aanraden om een auto te huren, lekker rond te rijden en vooral de Cubanen zelf te bezoeken. Verblijf bij een Cubaanse familie, ze zijn erg gastvrij. Op die manier geniet je van het echte Cubaanse leven!” n

Biografie joaquin lopez carbonell Geboortedatum 9 oktober 1963 Geboorteplaats Ciego de Avila, Cuba Woonplaats Den Haag Laatste opleiding UNESCO-IHE, Institute for Water Education. Master in Geohydrologie. Huidige baan Revenue Analysist bij SES Mijn tip aan ieder die overweegt te emigreren Zorg dat je zo snel mogelijk integreert. Leer de taal, en leer zeker ook de cultuur kennen. Zorg dat je goed kunt omgaan met de verschillen met Nederland. En, ten slotte, heb altijd respect voor het land, het volk en de cultuur.

MEI 2012 VERTREK NL

| 67

toen&nu | leven Toen...

In deze rubriek staan mensen centraal die het roer in hun leven hebben omgegooid. Die rigoureus hun oude werkzaamheden hebben verruild voor nieuwe. In deze zesde editie aandacht voor Erika Kasper-Floot. Zij deed in Nederland werk dat te vergelijken is met wat ze nu in Zweden doet. Interessant om te zien wat de verschillen zijn tussen werken in Nederland en Zweden… Wat voor werk deed je precies voordat je naar Zweden emigreerde? Erika Kasper-Floot: “In Nederland werkte ik de laatste jaren voor ons vertrek naar Zweden als ambulant begeleider cluster 3 bij ReaCtys, in midden-Nederland. Dat wil zeggen dat ik leerkrachten in het basisonderwijs coachte die een ZML-leerling (zeer moeilijk lerende), langdurig ziek kind of een leerling met een lichamelijke beperking in de klas hadden. Ik stelde een begeleidingsplan op over hoe het onderwijs aan deze leerling op deze school in deze klas vormgegeven zou worden, in samenspraak met de leerling, ouders, betrokken personeel op school en eventueel het revalidatiecentrum. Naast deze begeleiding gaf ik verschillende workshops over onderwerpen waar veel vraag naar was in de praktijk. Bijvoorbeeld over leerlingen met het syndroom van Down of inclusie van ZML-leerlingen in groep 3.”

Hoe zien je werkzaamheden er nu in Zweden uit?

Nu...

VERTREK NL MEI 2012

“In Zweden heb ik in de vier jaar dat we hier wonen verschillende taken binnen verschillende scholen gehad. Ik begon fulltime als remedial teacher/intern begeleider op Älghultsskolan, vergelijkbaar met een school in het voortgezet onderwijs in Nederland. Hier in Zweden is het de bovenbouw van het basisonderwijs, de grundskola. Ik gaf leerlingen met leerproblemen extra ondersteuning in met name wiskunde, Engels en Zweeds. Ja, ook Zweeds, terwijl mijn Zweeds destijds niet zo goed was als nu, maar dat werd op die school als pluspunt gezien. Ze redeneerden dat de leerlingen daardoor meer zelfvertrouwen zouden krijgen, omdat ze merkten dat ze mij konden helpen met bijvoorbeeld uitleggen wat een woord betekent of hoe men iets zegt. Dat bleek ook inderdaad het geval. Zowel de leerlingen als ik leerden veel van elkaar. Na twee jaar daar gewerkt te hebben, ging ik met zwangerschaps-/ ouderschapsverlof. Ouderschapsverlof is hier veel langer dan in Nederland. Ik ben elf maanden thuis geweest met onze zoon Sven en mijn

leven | toen&nu

TOEN

Ambulant begeleider basisonderwijs in Baarn

man daarna nog zeven maanden. Dat was erg prettig. Na mijn verlof was mijn baan verdwenen doordat het leerlingaantal erg gedaald was en ik geen vaste aanstelling had. Normaal gesproken moet je werkgever ervoor zorgen dat je in elk geval een soortgelijke baan binnen het bedrijf terugkrijgt als je terugkomt na ouderschapsverlof. Ik ben toen gaan werken als intern begeleider/leerkracht op een speciaalonderwijs-school, vergelijkbaar met een ZML-, tyltylschool. Op het sollicitatiegesprek werd me gevraagd of ik eerder met deze leerlingen gewerkt had en hoe groot de school was waar ik gewerkt had. Ik antwoordde dat de school waar ik destijds werkte zo’n 150 leerlingen had en dat ik een klas met twaalf leerlingen draaide. Meestal alleen, soms met een klassenassistent. Dan zou ik deze school wel klein vinden, was de veronderstelling, er waren namelijk maar vijf leerlingen. Ik vroeg: “Een klas met vijf leerlingen?” Het antwoord was: “Nee, de hele school heeft vijf leerlingen.” Op de school werkten drie leraren, een onderwijsassistent en een intern begeleider. Dat laatste werd dus mijn functie. Vanuit mijn Nederlandse ervaring was dit zeer luxe, uiteindelijk zelfs te luxe. In november ben ik dan ook overgestapt naar de basisschool ernaast. Op deze Lenhovdaskolan werk ik nu als intern begeleider/remedial teacher voor de middenbouw, vergelijkbaar met de Nederlandse bovenbouw.”

In grote lijnen doe je hetzelfde werk. Wat zijn de grootste verschillen in de uitvoering van je werk tussen Nederland en Zweden? “De grootste verschillen zijn de arbeidsmoraal, besluitvorming en werktempo. In het begin heb ik verschrikkelijk moeten wennen en verlangde echt terug naar mijn baan in Nederland. De Zweden willen namelijk erg graag dat iedereen ergens achter staat, een beslissing nemen kan dus veel tijd in beslag nemen. Er wordt bijvoorbeeld iets besproken op een vergadering en een mogelijke oplossing bedacht, maar niet iedereen is het ermee eens. De volgende vergadering komt het dan terug en de keer erop weer en de keer daarop weer. Vervolgens ligt het een tijdje en wordt het weer opgepakt, om het misschien toch maar te doen of geheel van de baan te schuiven. Tenenkrommend vond en vind ik dat. Nog steeds zijn studiedagen en vergaderingen het minst leuk. In Nederland waren we meer oplossingsgericht en constructief bezig, dat werkte efficiënter. Aan de andere kant is het hier veel gemoedelijker werken. Het werktempo ligt een stuk lager. Leraren krijgen extra tijd tijdens een schooldag om hun lessen voor te

bereiden en je maakt maar korte dagen. Daarnaast heb je gewoon de schoolvakanties.”

Hoe bevalt Zweden verder? “We hebben voor Zweden gekozen omdat we ons zo thuis voelden in het land: de natuur, de rust en de ruimte. Het is heerlijk om binnen een paar minuten midden in de natuur te zijn, alleen te kunnen zijn en alleen maar stilte of natuurgeluiden te horen. Ook de lucht die je inademt voelt zo veel schoner en frisser. We wonen hier midden in een dorp met alle faciliteiten, maar de natuur is toch heel dichtbij. Daarnaast heb je zelf ook een grote tuin om je huis, omdat de grond hier haast niets kost. Dat geeft ook een gevoel van ruimte en vrijheid. De tuinen lopen hier gewoon in elkaar over, de erfscheiding wordt hooguit met wat struiken aangegeven. Doordat de huizen verder van elkaar vandaan liggen, kan dat ook. Een schutting mis je niet. Andere voordelen van Zweden zijn het Zweedse sociale stelsel: de mogelijkheid om met behoud van je salaris ouderschapsverlof te nemen, en er is geen ziektekostenverzekering. Je betaalt tot een zekere grens zelf de ziektekosten, daarna is het gratis. Hetzelfde geldt voor medicijnen.

“In Zweden is het veel gemoedelijker werken” Erg prettig vind ik ook het verkeer. Het is hier zo rustig op de weg! ’s Morgens, op weg naar mijn werk, kom ik maar een aantal auto’s tegen. Files komen hier niet voor. Ik merk aan mijn rijstijl dat ik rustiger rijd, meer afstand houd en minder geïrriteerd ben. Als ik hier vertel dat ik in Nederland 30 kilometer van mijn werk woonde, maar dat ik er bijna een uur over deed, kijken ze verbaasd. De Zweden zelf vind ik over het algemeen vriendelijk en behulpzaam. Maar ook meer op zichzelf. De familie is erg belangrijk. De tradities rond alle feesten vind ik erg mooi. Het geeft vreugde, gemeenschap, rust en regelmaat in het jaar. Nadelen zijn er niet zo veel. Hooguit het niemand voor het hoofd willen stoten. Zweden zijn niet zo direct en open als Nederlanders. Het grootste nadeel is dat je ver bij je familie en vrienden vandaan woont. Je kunt niet even langs gaan voor een kopje thee.” n

Remedial teacher in Lenhovda, Zweden MEI 2012 VERTREK NL

| 69

fun4kids

Kom je buiten spelen?

oe vaak en hoe lang speel jij buiten? Net zolang als dat je televisie kijkt of korter? Het is heel belangrijk om per dag minimaal een uur buiten te spelen. Dat zou niet zo moeilijk moeten zijn met al die leuke dingen die je kunt doen. Vooral met een paar vriendjes en vriendinnetjes erbij kun je heel veel spelletjes doen zoals tikkertje, verstoppertje, hutten bouwen, zaklopen, en hinkelen. We hebben een heleboel woorden in de puzzel gegooid die te maken hebben met sport en spel (buiten en binnen). Kun jij ze er allemaal uithalen? Als je het goed doet, houd je een aantal letters over. Deze letters vormen het woord dat we zoeken. Stuur je oplossing voor 15 augustus 2012 naar: redactie@vertreknl.nlDe winnaar wordt bekendgemaakt via de website www.vertreknl.nl. Vijf winnaars maken kans op het boek ‘Hollandse verhaaltjes voor het slapengaan’ (t.w.v. E 12,95). Deze prijs wordt ter beschikking gesteld door Uitgeverij The House of Books.

d e

e o

s w

o p g

a b

e m a d

a a

w n

a b d

e o

d w e

e o

b a

g b

w a d

o p

beste boksen bowlen buiten cricket cup damesvoetbal handbal

hockey kano karten klok knikkeren kwartet lego marathon

paardrijden pingpong rennen ring rolschaatsen rugby rijden sjoelen

p k

snel spelen tent veld wadlopen water zaal zilver

Oplossing: Je hebt nu vast en zeker trek gekregen in iets lekkers! Ga daarom zelf aan de slag met dit overheerlijke recept voor tropisch yoghurtijs dat komt uit het Kinderkookboek Lekker en Gezond

VERTREK NL MEI 2012

Zo lang ben je bezig: 15 minuten (en het ijs moet nog zeker 8 uur in de vriezer)

Tropisch yoghurtijs Dit romige en gezonde yoghurtijs barst van de vitamines en is een heerlijke vervanger van gewoon ijs. Biologische yoghurt heeft een zachte, romige smaak, maar bevat veel minder vet dan ijs. Er zitten goede bacteriën in en het is rijk aan calcium.

Lekker anders Aardbeien, pruimen, nectarines, frambozen en perziken smaken in dit gerecht net zo lekker als mango en banaan. Je hebt in totaal ongeveer 450 g fruit nodig.

Weetje Meer dan 50% van alle mango’s ter wereld wordt geteeld in India. Mango’s behoren tot dezelfde familie als de cashew- en pistachenoot.

fun4kids

NJAM!

In Noord-Amerika is ratelslangfilet heel erg populair. In Zuid-Amerika, bijvoorbeeld in Columbia en Mexico, kun je ze voorgeschoteld krijgen: mieren. Zo kun je in Mexico tijdens de pauze in de bioscoop geroosterde mieren kopen. In Afrika eet men hele bijzondere gerechten. Wat dacht je bijvoorbeeld van gebakken varkensneuzen, gekookte apenhersenen en sprinkhanen? Ook rupsen worden gegeten. Ze koken de cocon en halen de pop eruit. Hiervan maak je de beste stoofgerechten. Ingeblikte rupsen worden weer vervoerd naar de Verenigde Staten om daar gegeten te worden.

In China eten de mensen o.a. kwallen en honden. In Thailand frituren ze kevers en eten ze zijderupsen. In Japan staan bijen weleens als snack op het menu.

Australië

Azië

Afrika

Amerika

(OF NIET...)

Hoe gezond je bent, heeft ook veel te maken met wat je eet. Je dagelijkse portie groente en fruit is bijvoorbeeld erg belangrijk. Lekkere dingen zoals snoep en snacks zijn helaas vaak juist ongezond. Elk land heeft zo zijn eigen lekkernijen. Ben je benieuwd naar wat ze in andere landen eten?

In Australië is men niet vies van kangoeroe- en struisvogelvlees. Ook de krokodil wordt gegeten (schijnt naar kip te smaken).

Deze informatie komt van het Voedingscentrum. Ben je benieuwd naar nog meer weetjes over (gezond en bewust) eten, of wil je er eens een spreekbeurt over houden, ga dan ook eens naar de site van het voedingscentrum (www.voedingscentrum.nl)

Voedselfeitje In mango’s zit veel vitamine A, B, C en bètacaroteen. Maar als je de mango’s kookt verdwijnen al deze vitamines.

Dit heb je nodig voor 6-8 porties ijs

• 2 rijpe mango’s • 2 gepelde bananen • 500 ml dikke (bio)yoghurt • 3 eetlepels poedersuiker • beetje citroensap

Keukengerei

• scherp mes • snijplank • blender of keukenmachine • lepel • plastic bak met deksel • garde of vork • ijslepel 1 Snij een plak van de mango, zo dicht mogelijk bij de pit. Snij de plak kriskras in. 2 Duw de plak iets omhoog en snij voorzichtig de blokjes mango eruit. Snij de rest van het vruchtvlees. Doe hetzelfde met de tweede mango. 3 Pel de banaan en snij hem in plakjes. Doe die in de blender. Doe ook de mango, de

yoghurt, de suiker en de citroensap erbij. 4 Pureer tot het mengsel een gladde massa is. Schenk het in een plastic bak, sluit die af met een deksel en zet hem in de vriezer. Na 2-3 uur roeren met een vork. 5 Roeren is nodig om de vorming van ijskristallen te voorkomen. Doe dit 3 uur later nog een keer. Na 6 uur is het ijs klaar. Serveren in (koek)bekertjes en smullen maar! Bron: Kinderkookboek Lekker & Gezond Nicola Graimes,

Uitgeverij Kluitman E 12,50

ISBN 978 90 206 9140 5 pagina 90.

MEI 2012 VERTREK NL

| 71

boeken

Alles opgeven en rijk worden – Op avontuur met God in Mongolië 'Wie had ooit gedacht dat ik zou verhuizen naar een onbekend dorp op de Mongoolse steppe? En Wie alleen kon bedenken dat ik juist daardoor wereldwijd mensen zou bereiken met het Evangelie?' We kennen ze allemaal. Verhalen van mensen van wie het leven een radicale wending kreeg door een roeping van God. Alles opgeven en rijk worden is zo'n verhaal. In dit getuigenisboek vertelt Hanneke van Dam hoe God haar riep en hoe haar leven sindsdien verlopen is. Alles ging anders dan gedroomd en gepland, maar de werkelijkheid - hoewel soms hard - overtrof haar stoutste dromen. Hanneke van Dam werd geboren in 1963. Ze studeerde sociale wetenschappen in Utrecht en Amsterdam en werkte als gedragsdeskundige onder meer voor de Raad voor de Kinderbescherming. In 2000 vertrok ze naar Mongolië. Daar werkt ze met de Duitse zendingsorganisatie HELP-International. H. van Dam | ISBN 978 90 599 9021 0 | E 15,95 | Paperback | Stichting Uitgeverij Gideon

That’s the spirit! – leven op het Ierse platteland That’s the spirit! is het tweede boek van de in Ierland wonende Nederlandse auteur Margareth Hol. Als Margareth met het schrijven begint, is het nieuwe van de emigratie naar Ierland er vanaf en zijn zij en haar man Harry al aardig ingeburgerd. Er blijft echter voldoende stof om over ervaringen als emigrant te verhalen. En het blijft een uitdaging om het leven in Ierland vorm te geven. Helemaal als Harry wordt gediagnosticeerd met Alzheimer. Dan komt het erop aan: blijf je die uitdagingen aangaan of keer je terug naar Nederland? Harry en Margareth besloten om in Ierland te blijven. Want de voordelen van een ‘back to basic’ leven in de natuur, vol rust en ruimte bleven zwaarder wegen dan ‘geleefd te worden’, in het hectische Nederland. Als Margareth alleen achter blijft staat zij voor diezelfde keuze. Een boek voor iedereen die geïnteresseerd is in het leven in Ierland en in de keuzes die je als Nederlander blijft maken wanneer je eenmaal geëmigreerd bent. M. Hol | ISBN 978 94 618 5018 8 | E 14,95 | Paperback | Uitgeverij VanDorp Educatief

Expats Een bloedstollende thriller met een expat in de hoofdrol! Hoofdpersoon Kate Moore moet gedwongen stoppen met haar werk als geheim agente van de CIA, als haar man een nieuwe baan accepteert in een ander land. Deze verhuizing is een mooie kans om zich nu volledig op haar gezin te richten in Luxemburg. Eenmaal verhuisd, raken Kate en haar man bevriend met een ander Amerikaans koppel. Hoe sociaal en charmant ze ook zijn, Kate kan maar niet het gevoel onderdrukken dat ze iets verbergen. Haar man wordt helemaal opgeslokt door zijn werk bij een grote bank, maar Kate besluit om op onderzoek uit te gaan en zo komt ze er langzamerhand achter dat ze niet de enige is met een geheim verleden… C. Pavone | ISBN 978 90 452 0364 5 | E 19,95 | Paperback | Uitgeverij Karakter

VERTREK NL MEI 2012

boeken

Koning Peggy Een waargebeurd sprookje in de eenentwintigste eeuw: Auteur Peggy Bartels is een vrouw van middelbare leeftijd, woonachtig in een piepklein flatje in New York met een aftandse, kuren vertonende Honda voor de deur. Ze worstelt al jaren met haar gewicht en heeft er op de koop toe nu ook nog een gebroken hart bij nadat haar geliefde haar in de steek heeft gelaten. Het leven kan echt niet moeilijker worden, denkt ze, als de telefoon gaat. Dat kan dus wel... Ze wordt gebeld door de dorpsoudste van een dorp aan de kust van Ghana, die haar vertelt dat Peggy’s oom, hun koning, is overleden en dat Peggy zijn enige erfgename is. Dus of ze maar even wil komen om zich te laten kronen en haar verplichtingen als hun leider op zich te nemen. Koning Peggy is het hilarische, opbeurende verhaal van een Amerikaanse vrouw die de cultuurshock van haar leven krijgt: van een flat in New York naar een dorpje in Afrika, volkomen bankroet, zonder stromend water, arts of school, en met een serie corrupte, antifeministische dorpsoudsten die haar liever zien gaan dan komen. P. Bartels | ISBN 978 90 225 5792 1 | E 19,95 | Paperback | Uitgeverij De Boekerij

Officier in Afghanistan – achter de schermen van onze militaire missie De meeste mensen weten wel dat er Nederlandse militairen in Afghanistan zitten, dat kunnen we in de kranten lezen. Maar wat gebeurt daar eigenlijk? Hoe gaat het eraan toe op een militair hoofdkwartier? Wat gaat er door je heen als midden in de nacht het bunkeralarm afgaat, omdat je kamp wordt beschoten? Hoe voel je je als een jochie je toeroept dat je een boerka aan moet trekken? Hoe is het als vrouw om tussen al die mannen te zitten? In Officier in Afghanistan geeft luitenant-kolonel Esmeralda Kleinreesink een uniek kijkje achter de schermen van een internationaal militair hoofdkwartier. Ze beschrijft de frustraties, de bureaucratie, de voortdurende spanning en hoe politieke beslissingen doorwerken in de dagelijkse militaire praktijk. Ze beschrijft bovendien hoe vriendschappen tussen al die militairen uit verschillende landen ontstaan, ondanks de cultuurverschillen. Nooit eerder kregen we zo’n uitgebreid inzicht in het reilen en zeilen van een militair hoofdkwartier te velde, nog wel door een van de weinige vrouwelijke militairen. Officier in Afghanistan laat de werkelijkheid achter de krantenberichten zien. E. Kleinreesink | ISBN 978 90 290 8845 9 | E 18,95 | Paperback | Uitgeverij Meulenhoff

Reis door… serie • Combinatie van fictie en non-fictie in één boek! • Een verhaal en informatie over verschillende landen. • Met taalgrapjes, natuurverschijnselen, wetenswaardigheden, tips voor een spreekbeurt, reismogelijkheden, een quiz, opvallende plaatselijke gebruiken, en nog veel meer! Tegelijkertijd verschijnen Reis door…-verhalen over Frankrijk, Turkije, en Suriname.

Reis door… Australië - met het verhaal van Paddy en Ella In Alice Springs, waar Ella woont, wordt elk jaar een botenrace gehouden. Omdat er in de rivier de Todd nooit water staat, worden de boten gedragen. Ella daagt Paddy uit om mee te doen aan zo’n wedstrijd. Paddy ziet het nut er niet van in. Hij stelt haar voor een hele andere uitdaging: op zoek gaan naar de geschiedenis van hun land. Paddy laat Ella kennismaken met het leven in de grote rode woestijn. Samen gaan ze op zoek naar het verleden van hun families en samen doen ze mee aan de wedstrijd! Er is nog één ding dat de botenrace kan bedreigen… Water! A. van Dam | ISBN 978 90 487 1041 6 | E 14,95 | Paperback | Uitgeverij Zwijsen

Meer emigratieboeken vindt u op www.vertreknl.nl/boeken. U kunt daar de boeken eenvoudig bestellen en /of recenseren.

MEI 2012 VERTREK NL

| 73

puzzel en win

7 10

4 8

Waar het hart vol van is...

15 17

24 26

35 36 38

37 39

Horizontaal 1. Door de lever afgescheiden bittere vloeistof 4. Geneesmiddel in de vorm van schijfje of bolletje 7. Bevalling 9. Iemand die bloed of een orgaan aan iemand afstaat voor transfusie of transplantatie 11. Oud gebruik waarbij baby’s strak in doeken worden gewikkeld 12. Jeugdpuistje(s) 13. Krans 15. Aangestoken 16. Ondersteek 17. Spinachtig, parasitisch diertje met niet geleed lichaam dat allergie veroorzaakt 19. Gehoororgaan 20. Voetgewricht 22. Afkorting in eigen persoon 24. Met name 25. Repetitive Strain Injury 26. Pukkel 28. Barium 29. Braaksel 30. Vervoeging van het werkwoord deppen 31. Behandeling 34. Mondrand 35. Abces 36. Uitgeput 37. Non-stop 38. Keel, neus, oren 39. Zwaarlijvig 41. Orgaan in de buikholte

e hebt het besluit al genomen of in ieder geval denk je er heel sterk over na: Nederland is te klein geworden en het is tijd voor iets anders. Een nieuwe uitdaging in het buitenland. Alleen of met je gezin ga je het avontuur aan. Je hebt er zin in, nieuwe kansen wachten en je hebt het nergens anders meer over. Er moet ook zo veel geregeld worden: werk, onderkomen, schoolkeuzes, verhuizing, en vaccinaties wellicht. Het thuisfront is waarschijnlijk wat sceptischer en houdt het hart vast. Zij denken vooral aan een ander aspect van emigratie: uit het oog is vaak uit het hart. Maar als je met hart en ziel gelooft in je dromen, moet je het doen. Anders krijg je later misschien wel spijt. Haal je hart op aan deze puzzel en stel met de letters uit de gekleurde vakjes het woord samen dat we zoeken. Stuur voor 15 augustus 2012 de oplossing naar: redactie@vertreknl.nl De winnaars worden bekendgemaakt via de website www.vertreknl.nl. Vijf winnaars maken kans op het boek ‘Gezond op reis - de onmisbare metgezel op al uw reizen ver en dichtbij’ door F. van Gompel, ISBN 978 90 892 4083 5, ter waarde van E 19,95. Deze prijs wordt ter beschikking gesteld door uitgeverij Houtekiet.

Verticaal 1. Influenza 2. Betreffende 3. Waar proeven gedaan worden voor onderzoek 4. Huidopening 5. Vaccineren 6. Ademhalingsorgaan 8. Schriel 9. Grieks woord voor huid 10. Intensive Care 12. Lichaamsdeel vanaf je schouder tot en met je hand 14. Verzekering 15. Boezem 16. Dodelijke infectieziekte 18. Bobbeltje op borst waarin melkklier uitmondt 21. Acute keelontsteking bij kinderen 23. Zwarte cirkel in het midden van je oog 24. Maaltijd 27. Te huur 28. Verpleger in een ziekenhuis 29. Meer naar achter gelegen onderdeel van je gebit 32. Rode bloedcellen aantal verhogend middel, in de sport als doping gebruikt 33. Kleinste vinger 36. Spraakorgaan 40. Infrarood Oplossing:

MEI 2012 VERTREK NL

| 77

wegwijzer

Wegwijzer van A tot Z Hier vindt u diverse bedrijven die u kunnen helpen bij uw vertrek naar het buitenland variërend van een visumaanvraag tot het vinden van een baan en/of woning. Meer bedrijven vindt u op onze website VertrekNL.nl/wegwijzer. Ook kunt u daar uw bedrijf kosteloos aanmelden.

onroerend goed in het buitenland.

scholieren, studenten, expats,

Als onderdeel van het ministerie van

Uitgeverij Van Dorp Educatief heeft

en/of het starten van een eigen

vrijwilligers.

Agentschap NL

Economische Zaken, Landbouw en

Innovatie, is het agentschap bestaat

uit vijf thematische divisies met een gecentraliseerde bedrijfsvoering en één frontoffice. De divisies houden zich bezig met de uitvoering van

overheidsbeleid rond de thema’s Duurzaamheid, Innovatie en Internationaal.

Juliana van Stolberglaan 148 2595 CL Den Haag

T: 0031 (0)88 602 80 00

W: www.agentschapnl.nl

Emigratieboek.nl

een online boekhandel voor landverhuizers. Op de site

Emigratieboek.nl vindt u boeken die verkrijgbaar zijn op het gebied van

emigreren. Van praktische gidsen tot taalcursussen en reisgidsen. Postbus 42, 3956 ZR, Leersum T: 0031 (0)343 46 99 70 F: 0031 (0)343 46 99 73

E: administratie@vandorp-educatief.nl W: www.emigratieboek.nl

Globaljobbing

Bilingual Kids

Engelse lessen voor kinderen vanaf 4 jaar die graag Engels wil leren, of bij houden als ze al tweetalig zijn. Ook

kun je je bij ons voorbereiden op een emigratie, sabbatical of het TTO

(tweetalig onderwijs). Bilingual Kids heeft in 2008 haar eigen curriculum ontwikkelt voor al haar lessen. De methode wordt continue door

ontwikkeld om aan de eisen van het modern vroeg talen onderwijs te voldoen.

Postbus 5518, 6802 EM Arnhem

Specialist in de bemiddeling van Nederlandstaligen die in het

buitenland willen werken. Zij zorgen niet alleen voor een uitdagende baan bij een professionele

organisatie, maar helpen en

begeleiden kandidaten ook bij de overgang naar de buitenlandse locatie.

Distellaar 28, 5467 BN, Veghel T: +31 (0) 413 379 000

T: 0031 (0)45 575 42 18

F: 0031 (0)45 575 45 35

E: guidelines@planet.nl W: www.guidelines.nl

Heering Associates

Grensoverschrijdend juridisch en fiscaal advies. Zij begeleiden en structureren internationale

vraagstukken. Dit doen zij in

samenwerking met Van Doorne

advocaten, notarissen en fiscalisten

te Amsterdam, Michelez & Associés, notarissen te Parijs.

Herengracht 141, 1015 BH Amsterdam T: 0031 (0)20 7 222 111

F: 0031 (0)20 8 100 298

E: info@heeringassociates.eu

W: www.heeringassociates.eu

Belangenorganisatie die wereldwijd

inzake (ver)koop en (ver)huur van

VERTREK NL MEI 2012

Voerendaal

W: www.globaljobbing.com

E: info@globaljobbing.com

W: www.bilingualkids.nl

Cortenbacherdreef 27, 6367 GG,

GuideLines

onderneming in het buitenland.

F: +31 (0) 413 366 817

T: 026-351 1514

E: info@bilingualkids.nl

Informatiehandboeken over werken

Juridische en fiscale handboeken

JoHo Support

ondernemers, reizigers en World Experience Center Paviljoensgracht 18, 2512 BP, Den Haag

T: 0031 (0)88 321 45 67 E: info@joho.nl

W: www.joho.nl

Mondial Waaijenberg Groep

Of u nu binnen Nederland verhuist

of emigreert naar een ander land, de Mondial Waaijenberg Groep

verzorgt uw complete verhuizing

voor zowel particulieren als zakelijk. Wanneer u tijdelijk naar het

buitenland verhuist, kunnen zij uw

inboedel ook opslaan in één van hun opslagloodsen. Het verhuisbedrijf

heeft vestigingen in Gelderland en in Groningen.

Celsiusstraat 47, 6716 BZ te Ede Postbus 299, 6710 BG, Ede T: 0031 (0)318 62 45 55

F: 0031 (0)318 64 62 61

E: info@waaijenberg.nl

W: www.waaijenberg.nl

talent wil ontwikkelen, kennis delen,

steunt via support centers, sites &

Voor de branche buitenlandverzeke-

en samen te werken. Die wereld-wijd services, en werkt voor o.a.

OOM Verzekeringen

ringen neemt OOM Verzekeringen

wegwijzer

een unieke positie in door zich te

E: grensbanken@rn.rabobank.nl

langer verblijf in het buitenland.

W: www.emigrerennaarbelgie.nl

Begeleidt u vanaf het eerste begin

positioneren als dé verzekeraar voor Nederlanders die voor langere tijd in het buitenland verblijven kunnen bij OOM Verzekeringen terecht om

T: 0031 (0)40 217 96 66;

Visa4you

W: www.emigrerennaarduitsland.nl

tot het moment dat u het visum in uw paspoort heeft gekregen. Uw

emigratie specialist naar Australië,

goede, integere en passende

Postbus 3036, 2280 GA, Rijswijk (ZH)

Als één van de grootste carrièresites

T: 0031 (0) 528 39 11 18

daten en bedrijven om elkaar te

E: info@visa4you.nl

verzekeringen af te sluiten.

T: 0031 (0)70 353 21 00 (ma-vrij 8.30 uur – 17.00 uur)

F: 0031 (0)70 360 18 73

E: info@oomverzekeringen.nl

W: www.oomverzekeringen.nl

Pet Travel Clinic

Gespecialiseerde agent in de zorg voor het organiseren van de emi-

gratie van uw huisdier. Dierenwelzijn is de eerste prioriteit.

Hoeksteen 153, Avio Trade park, 2132 MX, Hoofddorp

T: 0031 (0)20 316 50 93

F: 0031 (0)20 316 50 99 E: pets@zoologistics.nl

W: www.zoologistics.nl

Rabobank Grensbanken

De adviseurs van deze banken hebben specifieke kennis van zowel

Belgische en Duitse als Nederlandse

voor pensioenen, verzekeringen, sparen en beleggen. Daarnaast

hebben de Rabobank Grensbanken een uitgebreid lokaal netwerk van deskundigen opgebouwd. Denk

hierbij aan makelaars, notarissen, fiscalisten, juristen en advocaten,

maar ook verzekeringsmaatschap-

pijen, architecten en bouwondernemingen.

E: info@emigrerennaarbelgie.nl

een combinatie van vakken die in uw specifieke situatie passend is. Uiteraard is het ook mogelijk het

F: 0031 (0) 528 39 11 19

vinden en wil op die manier de

W: www.visa4you.nl

StepStone is actief in 13 landen: België, Denemarken, Finland,

W: www.wereldschool.nl

Luxemburg, Nederland, Noorwegen,

Via radio, televisie en internet biedt

Zwitserland. De StepStone websites

nieuws, informatie en cultuur aan

bezocht per maand. Ze bieden ook

wereld. Dat wordt gedaan vanuit

landen en in de rest van de wereld

tief, in tien talen. Hierbij houdt de

samenwerkingsovereenkomsten

schillende informatiebehoeften van

recruiters in deze markten.

Wereldomroep het aanbod aan op

Postbus 103, 2300 AC Leiden

Witte Kruislaan 55,

F: 0031 (0)71 57 30 401

Postbus 222, 1200 JG, Hilversum

een aantrekkelijke locatie voor het

W: www.stepstone.nl

T: 0031 (0)35 672 43 33 (publieksvoor-

ging in West-Europa, met een goede

Frankrijk, Duitsland, Italië,

Wereldomroep

Oostenrijk, Portugal, Zweden en

Radio Nederland Wereldomroe-

worden meer dan 3 miljoen keer

miljoenen mensen over de hele

diensten aan in andere Europese

een Nederlands-Europees perspec-

door middel van strategische

Wereldomroep rekening met de ver-

met leidinggevende online

de diverse doelgroepen en past de

Doezastraat 2a, 2311 HB Leiden

de mediasituatie in diverse regio’s.

T: 0031 (0)71 57 30 400

1217, AM Hilversum

E: info@stepstone.nl

T: 0031 (0)35 672 42 11 (algemeen)

Tsjechië-Ahoj

bij de aankoop van onroerend goed in Tsjechië en Slowakije. Als

aankopend makelaar zijn uw

wensen bepalend voor de wijze van uitvoering, verzorgt zowel aan Nederlandse zijde als aan

volledige onderwijs via de Wereldschool te doen.

Pascallaan 71, 8218 NJ, Lelystad T: 0031 (0)320 22 99 27 F: 0031 (0)320 22 99 91

E: info@wereldschool.nl

perfecte match realiseren.

Bemiddelen met een ruime ervaring

Wat betreft de hypotheek, maar ook

Nederlands te laten volgen of voor

in Europa helpt StepStone kandi-

hypotheken. Zij kunnen u advies

moeten worden op financieel gebied.

ervoor kiezen uw kind(eren) alleen

StepStone

geven over alle keuzes die gemaakt

of internationale school. U kunt

Pieperij 11, 7924 PZ, Veeningen

wetgeving op het gebied van

fiscaliteit, sociale zekerheid en

Canada en Nieuw Zeeland.

als in combinatie met een lokale

lichting)

F: 0031 (0)35 672 43 43

E: wereldomroep@rnw.nl

W: www.wereldomroep.nl Wereldschool

Verzorgt het afstandsonderwijs

voor Nederlandstalige kinderen van drie tot en met achttien jaar die in

het buitenland verblijven. Zowel volledig onderwijs thuis is mogelijk

Zeeuws-Vlaanderen / Uwnieuwetoekomst.nl

In Zeeuws-Vlaanderen vindt u de

ruimte, vrijheid en rust die elders in Nederland steeds schaarser

worden. U heeft hier meer dan drie

keer zoveel ruimte als gemiddeld in de rest van ons land: zo'n 6800 m2 per persoon. Bovendien is de prijs-

kwaliteitverhouding op het gebied van wonen erg gunstig.

Bovendien is Zeeuws-Vlaanderen

bedrijfsleven door de gunstige lig-

infrastructuur op land en water. De streek heeft als gevolg van uitbrei-

ding van de bedrijvigheid de komen-

de jaren honderden vacatures, onder andere in de volgende projecten/

sectoren: Valuepark, Lifestyle Village,

Glastuinbouw, Procesindustrie, Zorg, Toerisme, Bio Park, Detailhandel.

Voor een actueel aanbod van functies in Zeeuws-Vlaanderen gaat u

naar www.uwnieuwetoekomst.nl. n

Tsjechische zijde in een voor u bekende taal.

Rembrandtlaan 4, 5462 CH Veghel NL T: 0031(0)413820282

M: 0031(0)624392244

M CZ: 00420 737406129

E: holke@tsjechie-ahoj.nl W: www.tsjechie-ahoj.nl

Ga naar www.vertreknl.nl/wegwijzer voor: - nog meer relevante adressen binnen de emigratiebranche - het plaatsen van uw eigen bedrijf Plaatsing van uw bedrijf op de website is gratis.

MEI 2012 VERTREK NL

| 79

leven | strip

MEI 2012 VERTREK NL

| 81

volgend nummer

THEMA

Volgende keer in VertrekNL voor emigreren een

TIPS

voor een

goedkope

aanpak van uw

emigratie

Heeft u nummers gemist? Deze kunt u nabestellen via vertreknl.nl

euro De 7 dilemmaâ&#x20AC;&#x2122;s van

ChimĂ¨ne van Oosterhout

The American Dream: Harry de Leyer emigreert na de oorlog naar Amerika met alleen een droom op zak: werken met paarden

Reportage: Wat is het goedkoopste land om in te wonen De nieuwe VertrekNL ligt vanaf half augustus in de winkel! 82

VERTREK NL MEI 2012