COLOFON STRIPGLOSSY
Valge 3, 9965 PD, Leens (Groningen) T: 0595-577217, M: 06-34099094 E: info@uitgeverijpersonalia.nl W: www.stripglossy.nl
117
EINDREDACTIE
Nienke Weick REDACTIE
Ger Apeldoorn, Peter Beemsterboer, Daan Jippes (gast hoofdredacteur), Seb van der Kaaden, Sanne Portman, Heleen Ronner en Robin Schouten. STRIPS
Ger Apeldoorn, Erwin Prima Arya, Gerco van Beek, Matthieu Bonhomme, Vick Debergh, Kim Duchateau, Maarten Gerritsen, Jan van Haasteren, Frans Hasselaar, Fred de Heij, Eric Hercules, Daan Jippes, Patty Klein, Andrea Kruis, Jan Kruis, Apriyadi Kusbiantoro, Annemarie Lodewijk, Martin Lodewijk, Dick Matena, Jesse van Muylwijck, Arjen Niezen, Peter de Smet, Cliff Sterrett, Peter van Straaten, Meinte Strikwerda, Gerben Valkema en Jan van der Voo. SALES EN MARKETING
Nikki van Schagen ONLINE
Jurjen Visser ART DIRECTOR
Peter Beemsterboer/Beemsfoto FOTOGRAFIE
Peter Beemsterboer, Rita Scaglia en Dinand van der Wal UITGEVERS
Mirjam van der Kaaden en Seb van der Kaaden DRUK
GrafiServices, Utrecht DISTRIBUTIE
Personalia vof, Leens (webshop) Betapress, Gilze (tijdschriftenwinkels) Centraal Boekhuis, Culemborg (boekwinkels) Ron Poland, info@stripsinvoorraad.nl (stripwinkels) Pinceel Stripverspreiding, Heverlee, BE (Belgische stripspeciaalzaken en boekhandels) ADVERTEREN
Personalia vof T: 0595-577217, M 06-34099094 E: info@uitgeverij-personalia.nl
| LOSSE VERKOOP T: 0595-577217, M 06-34099094 E: info@uitgeverij-personalia.nl W: www.stripglossy.nl/abonneren Abonnementen binnenland: U abonneert zich op 9 uitgaven van de StripGlossy tot wederopzegging. U krijgt 22% korting op de normale verkoopprijs. De nummers worden u zonder extra verzendkosten opgestuurd. Prijswijzigingen voorbehouden. Voor abonnementen in het buitenland zijn de tarieven op aanvraag. Adreswijzigingen: minimaal drie weken van tevoren naar Valge 3, 9965 PD Leens of via info@uitgeverij-personalia.nl Losse nummers: € 8,95 ABONNEREN
De StripGlossy verschijnt viermaal per jaar. Het 2e nummer verschijnt september 2016. De uitgever heeft uiterste zorgvuldigheid betracht bij het verzamelen van alle informatie en feiten betreffende deze uitgaven. De uitgever kan niet aansprakelijk worden gesteld voor de onvolledigheid en/of onjuistheid van de inhoud die ondanks deze inspanningen kan voorkomen. Eventuele onvolledigheden en/of onjuistheden kunt u e-mailen naar: info@uitgeverij-personalia.nl.
58 100
©2016 StripGlossy / Personalia vof ©2016 illustraties Donald Duck, Disney Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgeverij worden overgenomen.
6 | STRIPGLOSSY 1
JUNI 2016
50
IN DIT NUMMER 9 aCTueeL 11 anYbODY 12 DOSSIeR LODeWIJk 14 De TekenkameR van... 16 ICOOn Daan JIPPeS 30 GeTekenD anGeLa SChIJF 32 GeTekenD Daan JIPPeS 36 De SCenaRIST hanS FeRRÉe
81
40 STRIP hIPPeR 49 WIe ZIJn maaRTen GeRRITSen en FRanS haSSeLaaR 50 STRIP beTeRman 54 STRIP SChOmPeS 57 WIe IS aPRIYaDI kuSbIanTORO 58 STRIP aDJISaka
129 74
68 WIe ZIJn Jan en anDRea kRuIS 69 STRIP De GROeTen van mIJn bROeR 71 WIe IS DICk maTena 72 STRIP kROnkeLS 74 STRIP De bOmmeLmemOIReS 76 WIe IS kIm DuChaTeau 76 PaRODIe 79 WIe ZIJn FReD De heIJ en GeR aPeLDOORn 81 STRIP LLeWeLYn FLInT 95 WIe IS Jan van haaSTeRen 96 STRIP baROn van TaST 99 WIe IS vICk DebeRGh 100 STRIP hOmmaGe 102 Thema CenSuuR 105 STRIP baTTLe 110 COLumn PReTTY POLLY 116 WIe IS maTThIeu bOnhOmme 117 STRIP LuCkY Luke 126 De TekenkameR van... 128 WIe ZIJn GeRben vaLkema en eRIC heRCuLeS
96
129 STRIP WhaT eLS 130 vOLGenDe keeR
JUNI 2016
STRIPGLOSSY 1 | 7
ICOON
Daan Jippes (70) schrijft en tekent verhalen voor Donald Duck. Hij geldt als een van de beste Duck-makers ter wereld en werkte jaren voor Disney in Californië. Alle roem gaat natuurlijk naar de eend zelf. Zijn anonieme maker krijgt alleen erkenning in kringen van kenners / tekst heleen ronner fotografie peter beemsterboer
H
et interview is in Jippes’ werkruimte: Studio Lijnlust in Bussum. De eerste vraag komt van hem: “Wat weet jij eigenlijk van strip?” Het antwoord: “niet veel”, bevalt hem. Stripjournalisten stellen volgens Jippes vaak dezelfde vragen. Tijdens een snelle rondleiding door zijn studio geeft hij een stoomcursus stripgeschiedenis. We lopen langs oude schetsen van Mickey Mouse, krantenstrips van Dennis de Menace, Pogo en natuurlijk Donald Duck. Jippes blijft langer stilstaan bij een strip uit het weekblad Robbedoes uit 1951 door Jijé. “Hij was de leermeester van Franquin. Ik vind dit zo mooi. Qua techniek leer ik daar niets van, hoor. Het is puur om naar te kijken.” Daan Jippes is een coryfee in de stripwereld, die bekend staat om zijn perfecte interpretaties van bestaande stripfiguren. Zijn scherpe, kritische blik is daarbij essentieel. Af en toe blijft die blik ook even hangen op mensen uit zijn omgeving, zoals uitgevers, vrouwen en andere schrijvers en tekenaars van Donald Duck. “Als een verhaal beter of spannender kan, waarom doe je dat dan niet?” Ergernis of verveling liggen op de loer. Een paar weken na het interview, stuurt hij een mail met suggesties om dit artikel te verbeteren. Een aantal stripfeiten zijn onjuist, maar Jippes stipt ook onnodige uitweidingen aan. En als hij het stuk zo leest, moet het eigenlijk nog meer gaan over de kern: schrijven en tekenen.
18 | STRIPGLOSSY 1
JUNI 2016
Terug naar de studio. Jippes werkt in een rommelige, creatieve ruimte. Op zijn tekentafel ligt een schets van een naakte eend, die veel gelijkenis vertoont met de vriendin van Donald Duck. Dit is direct ook de enige plek waar je eigen werk van de tekenaar ziet. De muren zijn gereserveerd voor helden uit de glorietijd van de strip: de vorige eeuw. Jippes: “Eigenlijk is de strip nu niet meer levensvatbaar. Ik zou bijvoorbeeld best nog een derde Havank-album willen maken, maar daar is geen budget voor. Als ik er een paar duizend euro voor zou krijgen, is het veel. En je bent er zo negen maanden mee bezig. Laatst kwam ik mijn collega Dick Matena tegen. We kennen elkaar al bijna vijftig jaar. Het was heel gezellig, klagende mannen onder elkaar. We hadden het over papier en pennetjes, die ook niet meer zo goed zijn als vroeger. En natuurlijk ook over geld. Dick zei ooit dat hij voor zijn dertigste miljonair wilde zijn. Je had voorbeelden als Uderzo en Franquin. Nu kun je hier echt niet meer rijk van worden. Je moet lol hebben en altijd dat gevoel houden: ik moet nóg een tekening maken, waar ik wel helemaal tevreden over kan zijn.”
Ben je dan nog nooit helemaal tevreden geweest? “Vooraf heb ik een duidelijk idee van wat een pagina moet uitstralen. En dan ben ik klaar met inkten, maak mijn pennetje schoon, kijk naar de pagina en denk: het is helemaal niet slecht, maar… ik mis iets.”
Waarschuw je jonge stripmakers voor de problemen in het vak? “Nee. Ik vind wel dat je je moet oriënteren op
hoe het zit, qua geld. Dat heb ik zelf trouwens nooit gedaan, maar toen zat het goed. Als mensen op stripbeurzen met hun portfolio naar me toe komen, willen ze vooral weten of hun werk goed genoeg is. Ik vertel altijd dat wat ik zeg, niet de absolute waarheid is. Als jong mens begin je en je denkt dat je talent hebt. Dat is niet voldoende. Het moet een samenspel zijn tussen het in je hebben en de grote wereld die daarvan kan genieten.”
Hoe ging dat toen je zelf begon? “Ik zocht natuurlijk ook naar erkenning van mensen die in het vak zaten. Alleen had je toen geen stripfestijnen. Wel was er het weekblad Robbedoes. Je kon versjes, verhaaltjes of tekeningen insturen. Toen ik twaalf was, deed ik dat elke dag. Ik maakte zelfs een keer een complete Guust-pagina. Er werd regelmatig iets geplaatst en een keer stond erbij: ‘Die Daan komt er wel.’ Apetrots was ik. Op mijn 22ste kwam ik de redacteur die dat schreef weer tegen. Het was Peter Mid-
ICOON
Dit is Daan Jippes
Autodidact Daan Jippes maakte eind jaren ’60 een vliegende start in de Nederlandse stripwereld. Hij werkte voor de Geïllustreerde Pers, waar hij begon als vormgever voor bladen als REVU en Margriet. Al snel maakte hij ook strips voor onder andere stripblad Pep. Zijn bekendste eigen werk uit die beginjaren is Twee voor thee (1972), een album over Bernard Voorzichtig, dat hij met Martin Lodewijk maakte. Van de grote Nederlandse striptekenaars heeft Daan Jippes (1945) de meest internationale carrière achter de rug. Als art director van het Nederlandse weekblad Donald Duck viel hij op bij Disney in Burbank, Californië. Hij maakte de overstap naar Amerika en tekende en schreef strips van onder andere Donald Duck, Mickey Mouse, Goofy en Rakker. Later werkte hij ook voor de animatiestudio van Disney als character designer en storyboarder bij onder andere Aladdin en Beauty and the beast. Ook werkte hij voor Steven Spielberg’s Dreamworks in Londen en Parijs. In 1999 kwam hij terug naar Nederland om zich op onze nationale stripiconen te storten: Jan, Jans en de Kinderen. Hij werd artistiek leider van Studio Jan Kruis en stuurde de schrijvers en tekenaars aan die het stokje hadden overgenomen van Jan Kruis. Uiteindelijk keerde Jippes na twee jaar terug bij de Disney-familie. Eerst weer in de VS, later in Nederland. Hij werkt momenteel voor de Deense uitgeverij Egmont, die de internationale rechten bezit voor stripverhalen over onder andere Donald Duck. Onder het pseudoniem Danier maakte Jippes twee albums van Havank: Hoofden op hol (2006) en Schaduw op de tast (2009).
“Eigenlijk is de strip nu niet meer levensvatbaaR” JUNI 2016 STRIPGLOSSY 1 | 19
XXX
et m e j d r o o w g i t r a h Een
30 | STRIPGLOSSY 1
JUNI 2016
GETEKEND ANGELA SCHIJF IS AL TIEN SEIZOENEN TE ZIEN ALS KOPPIGE RECHERCHEUR EVA VAN DONGEN IN DE NEDERLANDSE POLITIESERIE FLIKKEN MAASTRICHT. STRIPTEKENAAR DAAN JIPPES GEBRUIKTE DIT GEGEVEN VOOR EEN CONFRONTATIE MET ZIJN
van DeR WaL beelD avRO TROS/ DInan D
DETECTIVE HAVANK /
hoe is het om jezelf terug te zien in een stripverhaal? ‘Het is een eer! Helemaal omdat de tekenaar
(Daan Jippes, red.) zo’n grote meneer is in de stripwereld. Ik vind het ongelooflijk knap wat hij heeft gemaakt. Het is echt niet zo dat alles in de strip overeenkomt met hoe Eva van Dongen zich gedraagt en eruitziet, maar toch zie je direct dat het om haar gaat. Dat hij dat met een paar simpele penstrepen weet te bereiken is bijzonder.’
TEKST Sanne PORTman
Angela Schijf: ‘Het beroep van striptekenaar wordt enorm onderschat’
kun jij goed tekenen? ‘Nee, gewoon tekenen is al niet
aan mij besteed, laat staan het maken van een plaatje met inhoud. Ik denk dat het beroep van striptekenaar door veel mensen enorm wordt onderschat. Als striptekenaar ben je verantwoordelijk voor zowel het verhaal als de tekeningen én de teksten. Het is volledig jouw creatie. Dat is natuurlijk onwijs leuk, maar het maakt je ook kwetsbaar. Als mensen kritiek hebben leidt dat rechtstreeks naar jou. Ik kan me als acteur nog verschuilen achter de montage of de regisseur, maar als striptekenaar is dat onmogelijk.’
Jij woont in belgië, het land waar striptekenen een volwaardige kunstvorm is. Wordt in belgië meer aandacht aan strips besteed dan in nederland? ‘Ik denk het wel. Bij mij om de hoek zit een heuse stripwinkel en mensen uit Nederland komen speciaal daarvoor naar Antwerpen. Ik dacht zelf lange tijd dat strips alleen voor kinderen werden gemaakt, maar mede door die winkel weet ik nu dat ook volwassenen van strips houden.’
Lees je zelf weleens strips? ‘Vroeger was ik geabon-
neerd op de Donald Duck en dat vond ik zo leuk dat ik alle exemplaren heb bewaard. Mijn dochters (Angela Schijf en haar man, de Belgische acteur en zanger Tom Van
Landuyt, hebben drie dochters, red.) lezen die nu. Ooit is er in Donald Duck een stripje verschenen waar ik een rol in speelde. Ze noemden me daarin Angela Drijf, geweldig! Iemand heeft de afbeelding van mij in die strip op een t-shirt laten drukken. Dat shirt heb ik nog steeds, ik kan er geen afstand van doen.’
Wat voor strips lezen jouw dochters nog meer? ‘Ze zijn helemaal weg van de Vlaamse strip Jommeke. Dat ze zo enthousiast zijn over strips komt vooral omdat het zo beeldend is en tegelijkertijd fantasie oproept. Daarnaast leest het lekker snel weg, al is dat volgens mij niet per se de bedoeling. Mijn meiden bijvoorbeeld, die scannen een pagina en gaan door. Maar als je de illustraties beter
“voor eeN goeDe lezer Is het DeNk Ik De sport om alle DeTaILS IN eeN strIpverhaal te vINDeN” JUNI 2016 STRIPGLOSSY 1 | 31
APRIYADI KUSBIANTORO
H
ello Dutch comic book fans, my name is Apriyadi Kusbiantoro. I know, that is a long name to pronounce, so most people just call me Apri.
I was born in Selong, a small town on the island of Lombok, in the centre of Indonesia. That is also where I spent my childhood, and back in those days it was really hard to find comic books. In the early 80’s there was only one small bookstore on the island that sold a very small collection of comic books. But in that store I eventually did find some American and European comic books, including Asterix, Roel Dijkstra, Steven Sterk, Tintin, and of course Superman and Batman. Later on I saw comic books of Storm and Trigië, and they instantly became my favorite. That is how I got to know the work of Don Lawrence, Martin Lodewijk and Dick Matena. I absolutely love Don’s work, but back then a lot of people did. Now, about Martin and Dick, I also liked their work because they could draw in a great variety of styles! And they can tell great stories that are as good as their drawings! When I was a young boy I once read an article about the creators of Storm in a local magazine. There was also a profile of Dick Matena along with a photograph. He looked like a really cool dude. Ever since I saw that picture, I am a big fan of him. Maybe that’s a silly reason for loving someone’s works, but that’s the way it was.
Javaanse legende in de Storm-traditie
“ever sINce I saw a pIctUre of DICk maTena I am a bIg faN of hIm” I believe every artist thinks they have something special to offer. That goes for me too, because I can draw in a great variety of styles, both in traditional and digital techniques. P.S. – Although I was born on the island of Lombok, my blood is pure Javanese. When I was young my parents told me many great stories about Javanese folklore. The story of Adjisaka is one that I can still remember very clearly, and for this occasion I decided to tell this story in my own way. I hope you enjoy it! STRIP
JUNI 2016
STRIPGLOSSY 1 | 57
ADJISAKA
58 | STRIPGLOSSY 1
tekst & tekeningen apriyadi kusbiantoro vertaling annemarie lodewijk
JUNI 2016
MATTHIEU BONHOMME
De Lonesome Cowboy is terug! “als er IN het wIlDe westeN DUels werDeN UItgevochteN, was Dat echt gevaarlIJk. Dat eLemenT van ReaLISme wIlDe Ik IN De strIp breNgeN”
D
e man die sneller schiet dan zijn schaduw debuteerde in 1946 en was bedoeld als een parodie op de destijds populaire westerns. Lucky Luke is een poor lonesome cowboy die, overal waar hij komt, onrecht en misdaad bestrijdt. In de eerdere strips was Lucky Luke een kettingroker, maar in 1983 verving zijn geestelijk vader, de Belgische striptekenaar Morris (Maurice De Bevere, ✝ 2001) de sigaret door een strootje, tot groot genoegen van de Wereldgezondheidsorganisatie. Lucky Luke wil zich nooit aan een bepaalde plek of persoon hechten en vertrekt als zijn werk erop zit met de noorderzon, vaak zonder vaarwel te zeggen, en doet dit nu al zeventig jaar. Anno 2016 wordt Lucky Luke, een van de meest succesvolle Europese stripseries ooit en vertaald in maar liefst 23 talen, voor het eerst als een stand-alone gepresenteerd door de Franse striptekenaar Matthieu Bonhomme. Als kind droomde hij er, spelend in de zandbak, al van dat Lucky Luke hem zou komen opzoeken. Meer dan dertig jaar later maakt hij een eigen droom waar: hij geeft Lucky Luke een volledig nieuw avontuur, en zelfs een nieuw leven.
foto © DaRGauD / RITa SCaG
LIa
Bonhomme: “Ik ben opgegroeid met Lucky Luke. Die albums waren mijn allereerste leesvoer. Ik heb ze wel honderd keer herlezen, gewoon om het gevoel te krijgen dat Lucky Luke een echte vriend was, iemand van vlees en bloed. Vanwege mijn liefde voor het westerngenre en natuurlijk voor het personage Lucky Luke heb ik twee jaar lang voorstellen gedaan aan de uitgever om een ‘reprise’ te mogen maken van Lucky Luke – uiteindelijk met succes. Ik wilde iets anders doen, het personage een beetje naar mijn hand zetten, de figuur van de cowboy bewust op een andere manier invullen. Als er in het Wilde Westen duels werden uitgevochten, was dat echt gevaarlijk. Dat element van realisme wilde ik in de strip brengen.” Of dat gelukt is, lees je in de komende StripGlossy’s. De uitgever noemt het verhaal nu al een klassieker!. STRIP
Illustraties/tekst © 2016 DARGAUD EDITEUR - PARIS Illustraties/tekst © Nederlandse taal DARGAUD-LOMBARD nv/DARGAUD BENELUX BRUSSEL
116 | STRIPGLOSSY 1
JUNI 2016
LUCKY LUKE
sceNarIo, tekeNINgeN eN INkleUrINg maTThIeu bOnhOmme
JUNI 2016
STRIPGLOSSY 1 | 117
In de volgende StripGlossy: pulpdetective
door alex van koten ThÉ TJOnG-khInG: “nick name doet me echt denken aan de korte verhalen van Raymond Chandler. Spannend en grappig.”
heT RIJk aLLeen met GeRaRD LeeveR
● Jan van Haasteren tekent de memoires van Baron van Tast ● Hans van Oudenaarden onthult het ware leven van Rhonda ● Cabaretiers lezen ook strips ● Dit en nog veel meer in StripGlossy nummer 2! ● verkrIJgbaar vaNaf SePTembeR IN De (strIp)boekeN- eN tIJDschrIfteNwINkels eN vIa WWW.STRIPGLOSSY.nL!
130 | STRIPGLOSSY 1
JUNI 2016