Horst Schmidt-Brümmer
Bewerkt en geactualiseerd door Axel Pinck
CALIFORNIË EN ZUIDWEST-USA
ON THE ROAD
¼ SAN FRANCISCO, CA
Blz. 139-152
De innemende stad op 43 heuvels tussen de Bay en de Stille Oceaan staat bekend om zijn levenslust. Bezoekers maken er kennis met culturen uit alle hoeken van de wereld.
½ REDWOOD NATIONAL AND STATE PARKS, CA
Blz. 166, 171
Tussen de San Francisco Bay en de grens met het noordelijke Oregon rijken de gigantische sequoia’s naar de hemel.
¾ LAKE TAHOE, CA/NV
Blz. 258 e.v.
De toppen van de Sierra Nevada omkaderen het saffierblauwe bergmeer op de grens van Californië en Nevada. Het water is er zo zuiver, dat vissen er geen voedsel vinden.
¿ YOSEMITE NATIONAL PARK, CA
Blz. 264 e.v.
Imposante watervallen storten zich in het dal van de Merced River, daartussen verheffen zich bergreuzen als El Capitan en de Half Dome, op de westelijke flanken groeien reuzensequoia’s.
À DEATH VALLEY NATIONAL PARK, CA/NV
Blz. 272 e.v.
Tijdens de zomer klimt het kwik in de extreme woestijn vaak hoger dan 40°C. Toch zijn er dieren en planten die in dit extreme klimaat overleven. In de oase van Furnace Creek kun je in kamers met airconditioning overnachten en zelfs golfen.
Á BRYCE CANYON NATIONAL PARK, UT
Blz. 296 e.v.
Duizenden gele en rode aardpiramides die in de loop van miljoenen jaren ontstonden presenteren zich als een reusachtig natuurlijk amfitheater.
 MONUMENT VALLEY, UT/AZ
Blz. 306, 325
De rode tafelbergen op Navajoterrein speelden al in ontelbare westerns de hoofdrol. Een onverharde weg loopt rond de spectaculaire zandsteenmonolieten.
à GRAND CANYON NATIONAL PARK, AZ
Blz. 317 e.v.
Het reusachtige ravijn maakt indruk door zijn afmetingen en kleurenpracht. 1500 meter lager stroomt de Colorado River, waarop raftingvlotten met vakantiegangers als speelgoedbootjes dansen.
Ä MESA VERDE NATIONAL PARK, CO
Blz. 378 e.v.
In de overhangende ravijnwanden van het plateau bouwden de Anasazi-indianen ruim duizend jaar geleden hun verborgen lemen pueblowoningen.
Å SANTA FE, NM
Blz. 384 e.v.
De mix van indiaanse, Spaanse en Noord-Amerikaanse cultuur vormt de charme van de 400 jaar oude stad. In de gerestaureerde stadskern kun je tussen adobegebouwen en Spaanse missiekerken rondstruinen en een kijkje nemen in een van de vele kunstgaleries.
TOP
Å Ä ¾
Á ¼ ½
1 0
À ¿ Â Ã
San Francisco – Sonora – Yosemite N.P. – Bodie – Mono Lake –Death Valley – Red Rock Canyon – Las Vegas – Valley of Fire S.P. – Zion N.P. – Cedar Breaks N.M. – Bryce Canyon N.P. – Anasazi State Park Museum – Capitol Reef N.P. – National Bridges N.M. –Arches N.P. – Mesa Verde N.P. – Aztec Ruins N.M. – Goosenecks
S.P. – Monument Valley – Antelope Canyon – Lake Powell – Grand Canyon – Flagstaff – Phoenix/Scotts dale – Joshua Tree N.P. –Palm Springs – Anza-Borrego Desert– San Diego – Carlsbad – Los Angeles
6 INHOUD INLEIDING 9 Reizen met zevenmijlslaarzen PRAKTISCHE INFORMATIE ........................................................................................................................... 21 OVERNACHTEN 39 DE MOOISTE ROUTES DOOR CALIFORNIË EN ZUIDWEST-USA 71
DE
CALIFORNIË EN ZUIDWEST-USA REGIO 1 San Francisco en de Bay Area 137 De westers-oosterse diva REGIO 2 Northern California 163 Het groene Californië REGIO 3 De kust van Central California 177 De Pacific Coast Highway REGIO 4 Los Angeles 199 Big Orange
MOOISTE REGIO’S VAN
7 REGIO 5 Southern California 227 Beach Boys en Car Culture REGIO 6 Central Valley 243 Goud en vitamines REGIO 7 Sierra Nevada ....................................................................................................................................................................... 255 De ruggengraat van Californië REGIO 8 California Deserts 269 Door de woestijn REGIO 9 Las Vegas en omgeving 281 Stad van het geluk REGIO 10 Utah – het zuiden 293 Rijk aan stenen en rotsvast REGIO 11 Arizona – het noorden 313 Indian Country REGIO 12 Arizona – het zuiden 339 Zomerhitte en wintertuinen REGIO 13 Het zuiden van Colorado en New Mexico 363 Kijk honderdduizend mijl ver en duizend jaar terug GESCHIEDENIS 393 Markante data en gebeurtenissen Plaatsnamen- en trefwoordenregister 408 Namenregister 413 Fotoverantwoording 415 Verklaring van de symbolen ACHTERFLAP
PRAKTISCHE INFORMATIE
De sequoia of mammoetboom is een van de imposantste bomen ter wereld en kan meer dan 100 m hoog worden.
INFORMATIE
Toeristische informatie over de VS: www allesamerika com wwwverenigdestaten info www amerika nl/amerika-reizen www reisbijbel nl/amerika be usembassy gov/nl nl usembassy gov
US National Parks: www nps gov
Nationale parken en campingreservering: www recreation gov
Arizona: wwwvisitarizona com
Colorado: www colorado com
Californië: wwwvisitcalifornia com
Las Vegas: wwwvisitlasvegas com
Los Angeles: www discoverlosangeles com
New Mexico: www newmexico org
San Diego: www sandiego org
San Francisco: www sftravel com
Santa Monica: www santamonica com
Utah: wwwvisitutah com
INFORMATIE TER PLAATSE
De adressen, telefoon- en faxnummers van de regionale Chambers of Commerce, respectievelijk de Convention & Visitors Bureaus in de VS vind je bij de desbetreffende plaatsen in het boek
21
Informatie 21 Informatie ter plaatse 21 Aankomst 22 Auto- en camperverhuur 23 Autorijden 23 Diplomatieke vertegenwoordigingen 25 Douane 25 Elektriciteit 26 Eten en drinken 26 Feestdagen en festiviteiten 29 Fooien 29 Geld, creditcards 29 Idioom in het Zuidwesten 30 Internet 31 Kinderen 31 Klimaat, kleding, reistijd 31 Logies 32 Maten en gewichten 32 Medische zorgen 33 Noodgevallen 33 Openingstijden 33 Post, postzegels 34 Reserveren 34 Roken, alcohol 34 Sport en ontspanning 34 Telefoneren 34 Tijdzones 36 Tips voor mensen met een beperking 36 Toegangsprijzen 36 Veiligheid 36 Vervoer 37 Winkelen 37
AANKOMST
Om de VS binnen te mogen, hebben bezoekers uit Nederland en België (ook baby’s en kinderen) een machineleesbaar paspoort (MRP) nodig dat op zijn minst tot het einde van de geplande reis geldig is Voorlopige paspoorten, identiteitsbewijzen of inschrijvingen in het paspoort van de ouders worden niet meer geaccepteerd Dat geldt echter niet voor reizigers die over een US-visum beschikken
Wie zonder visum naar de VS reist, moet minstens 72 uur voor vertrek online een ESTA-toestemming (Electronic System for Travel Authorization, esta cbp dhs gov/esta/) aanvragen, ook voor kinderen Om die reistoestemming te krijgen, moet je op internet een vragenlijst met persoonlijke en andere gegevens invullen De ESTA-reistoestemming is tot twee jaar geldig of tot de vervaldag van je paspoort en dat voor verschillende reizen
De registratie kost $ 21 en moet met kredietkaart betaald worden Het is raadzaam een uitdraai van die toestemming bij je te hebben bij je aankomst
De details van de reistoestemmingen kunnen op korte termijn veranderen Het is raadzaam om voor je vertrekt de website wwwvisittheusa com/ info, www cbp gov (Customs & Border Protection) of die van Buitenlandse Zaken (www diplomatie
belgium be, www rijksoverheid nl/bz) te raadplegen
Op de meeste grotere luchthavens wordt je identiteit automatisch gecontroleerd aan de hand van een foto en vingerafdruk, wat de wachtrijen aanzienlijk verkort De ambtenaar van de immigratiedienst (immigration officer) bekijkt vervolgens de controleprint en informeert kort naar het doel en de duur van de reis Soms wordt naar de financiële situatie gevraagd Daarna mag je de bagage ophalen (doe ruimbagage niet op slot!) en passeer je de douane, waar het formulier van de customs declaration in ontvangst wordt genomen
Rechtstreekse vluchten vanuit Europa naar Californië en het Zuidwesten kunnen verschillende luchthavens als bestemming hebben: San Francisco, Los Angeles, Las Vegas, maar ook Denver of Phoenix Vanaf de luchthaven van San Francisco (SFO T 650-821-8211, www flysfo com) brengt de AirTrain je naar de autoverhuurders, de plaatselijke metro BART (Bay Area Rapid Transit), het station bevindt zich bij de terminals 1 en 3, vervoert passagiers in 28 minuten naar het centrum
In Las Vegas ligt McCarran International Airport (T 702-261-5211, www mccarran com) op slechts enkele minuten autorijden van de Strip en Downtown Las Vegas Bussen rijden naar het centrum
22
Een taxi of Uber van de luchthaven naar de Strip kost $ 20-30, naar Downtown Las Vegas $ 30-40
Op Los Angeles International Airport (LAX, T 310-646-5252, www flylax com) staan, net als op de andere luchthavens, de shuttlebusjes van de luchthavenhotels klaar Er rijden taxi’s, limousines en bussen naar het centrum (ongeveer 25 km) Een taxirit kost circa $ 50-75, een Uber is ongeveer $ 10 goedkoper Een gratis shuttlebus verbindt de luchthaven met de Metro Green Line, de bus LAX Fly Away rijdt non-stop naar Union Station in Downtown of naar Westwood/UCLA En tot slot zijn er natuurlijk de bussen van het openbaarvervoerbedrijf MTA (Metropolitan Transportation Authority) Die staan klaar om passagiers naar alle windstreken te brengen
Wie een huurauto gereserveerd heeft, zal de borden van de autoverhuurbedrijven (car rentals) vast niet over het hoofd zien Hun busjes (car rental shuttle) brengen je naar de kantoren van de verhuurbedrijven
AUTO- EN CAMPERVERHUUR
Het eenvoudigste en goedkoopste is de camper of auto thuis voor je vertrek te boeken, online of in het reisbureau Je krijgt dan een voucher zodat de wagen bij aankomst klaarstaat Ter plekke kun je de gunsttarieven niet krijgen Voor een midsize (4 deuren, 4 personen) met airco en automatische versnelling betaal je inclusief alle extra’s, verzekering en onbeperkt aantal kilometers in het laagseizoen naargelang het model minimaal € 250 per week
Een gps huren kost ongeveer $ 10 per dag Je brengt er beter eentje met VS-kaarten mee van thuis of gebruik de gps van je mobiel
Om de gereserveerde wagen af te halen, moet je een nationaal rijbewijs en een creditcard overleggen
Pas op voor verborgen kosten! De verhuurbedrijven praten reizigers graag extra verzekeringen aan die overbodig zijn Meestal staat op je reservatieformulier of voucher welke verzekeringen inbegrepen zijn Staat daar dat ‘schade aan wielen, ramen, onderstel, koplampen en banden is gedekt’ dan heb je in geen geval een extra verzekering nodig Bij een schadegeval zal de lokale verhuurder
het eigen risico inhouden van de waarborg (creditcard); je krijgt de kosten dan terugbetaald door het bedrijf waarbij je de verzekering hebt afgesloten of de wagen gehuurd
Als je de wagen in ontvangst neemt, controleer dan alles voordat je ermee wegrijdt (reservewiel, hoe werkt de automatische versnelling…) en laat je zeker bij een camper alles haarfijn uitleggen
In grote steden zijn parkeerplaatsen schaars en duur Je reserveert daarom de auto of camper daarom pas voor de dag waarop je aan de eigenlijke tocht begint In grote steden zijn er meerdere verhuurkantoren waar je een wagen kunt afhalen, inleveren doe je op de luchthaven
AUTORIJDEN
Europese autobestuurders kunnen op de highways in de VS ontspannen achteroverleunen Er wordt in vergelijking met het verkeer in de Lage Landen redelijk voorzichtig gereden en vooral trager Althans, meestal Landkaarten en plattegronden zijn verkrijgbaar bij veel benzinestations, drugstores en boekhandels en vaak ook (gratis) bij de receptie van het hotel
Enkele verkeersregels en gedragscodes verschillen van die in Europa:
– De maximumsnelheid op Interstate Highways is 65-75 mph (mijl per uur, d w z 105-120 km/u), binnen de bebouwde kom 25-30 mph (40-48 km/u) Snelheidsovertredingen leveren een boete op van $ 75-100
– In alle staten geldt gordelplicht Kinderen jonger dan vier jaar moeten in een kinderautostoeltje vastgemaakt worden (mee bestellen wanneer je de auto huurt!)
– Op de highways en autosnelwegen mag ook rechts ingehaald worden, let dus goed op bij het invoegen en uitvoegen
– Schoolbussen met knipperende waarschuwingslichten die kinderen laten in- en uitstappen mogen in geen geval gepasseerd worden – ook niet stapvoets en ook niet wanneer je uit de tegengestelde richting komt! Je moet volledig tot stilstand komen en wachten tot de bus weer vertrekt
23
Het Arizona Biltmore resort is ontworpen door Albert Chase McArthur, een leerling van Frank Lloyd Wright, en behoort tot de architectonisch opmerkelijkste resorts in de VS.
OVERNACHTEN
Hotels, motels, B&B’s, resorts, jeugdherbergen, campings
De bij de logiesmogelijkheden aangeduide $-categorieën hebben betrekking op de prijs voor een tweepersoonskamer per nacht. In de praktijk varieert die echter sterk. Soms krijg je de indruk dat de hotels hun prijzen bijna elk uur wijzigen. Ze reageren in elk geval flexibel op feestdagen, lokale evenementen, weekdagen, weekends en het seizoen. In de steden dalen de prijzen in het weekend meestal, in de recreatiegebieden stijgen ze dan. Vaak zorgen spectaculaire kortingen voor aangename verrassingen. Omwille van de droogte die nu al enkele jaren aanhoudt, beperkten sommige campings en hotels overdreven waterverbruik, bijvoorbeeld tijdens avondlijke douches of de avondafwas.
$ – tot 100 dollar
$$ – 100 tot 180 dollar
$$$ – 180 tot 300 dollar
$$$$ – meer dan 300 dollar
39
SONORA EN COLUMBIA
— Gold Country —
226 km
ROUTE
141 mijl San Francisco – Oakland – Sonora – Columbia – Sonora
KM/MIJL TIJD ROUTE
0 10.00 u San Francisco: de Bay Bridge (I-80) richting Oakland, de I-580 tot Livermore, dan de I-205 en de S 120 via Oakdale, de S 49 in noordelijke richting via Jamestown naar
211/132 12.30 u Sonora (inchecken in het hotel). Via de S 49 naar het noorden en de borden volgen naar
219/137 13.30 u Columbia (bezoek, ongeveer 2 u, eventueel daarna lunch). In de late middag terug naar
226/141 Sonora.
78 2 680 92 280 5 580 580 49 49 120 108 4 4 205 120 99 99 1 San Francisco San Francisco-Oakland Bay Bridge Berkeley Oakland Hayward Belmont San Carlos Alameda Livermore Oakley Brentwood Stockton Tracy Ripon Escalon Oakdale Modesto Linden Farmington Manteca Bethany Waterford Knights Ferry Altaville Copperopolis Jamestown Sonora Avery Columbia Columbia St. Hist. Park Chinese Camp Half Moon Bay
20 km
0
Over de zilveren bogen van de Bay Bridge rij je van San Francisco langs de reusachtige haveninstallaties naar de oostkant van de baai, naar Oakland (zie blz 158) Zodra de highway zich door het kustgebergte slingert, doemen bij Altamont en Livermore de eerste windmolenparken op Ecologische doelstellingen hebben hier verder niets te zoeken: de onderzoekscentra voor de wapenindustrie in Livermore verrichtten vroeger onderzoek voor Reagans Star Wars
Vanaf Oakdale domineren rustige landschappen, zeker langs de legendarische Highway 49 (zie blz 249 e v ) in het California Gold Country Van alle stadjes heeft Columbia (zie blz 246) zich het mooist opgedoft: de hele plaats is een state park
Wanneer Sonora, de hoofdstad van Tuolumne County (spreek uit: Tu’Lemni), zijn Mother Lode Round-Up Rodeo viert, stromen in het kielzog van de stoffige paardenpret de bars vol In veel hotels is de (Californische) beer los Dan gaat het er ook onstuimig toe in Washington Street, de enige doorgaande weg in het stadje
In de hotelbar helpt een baardige muzikant de cocktails mixen Hij lacht vaak en luid Slechts af en toe wordt hij ernstig en dan altijd wanneer het zijn vak betreft: muziek ‘Sinds eind jaren 1970, toen de discomuziek zijn intrede deed’, klaagt hij, ‘is bijna overal in de kroegen in het Gold Country de livemuziek ter ziele gegaan ’ ‘Even desastreus’, vervolgt hij, ‘is het effect van de tv’s boven de tapkasten ’ De saaie honkbaluitzendingen hebben alle gesprekken en grappen de das omgedaan En vooral de gewoonte om verhalen te vertellen
Kar en 'trading post' in een oud mijnstadje in Columbia, Californië
79
De Golden Gate Bridge is een van de meest herkenbare symbolen van San Francisco. De brug, ontworpen door de Amerikaanse ingenieur Joseph B. Strauss, werd na een bouwperiode van vier jaar in 1937 feestelijk geopend.
SAN FRANCISCO & DE BAY AREA
— De westers-oosterse diva —
Gouden bruggen bouwen en de rode loper uitrollen om je te verwelkomen – dat kan San Francisco als geen enkele andere Amerikaanse stad.
De eerste blik op de stad is al meteen fascinerend: de prachtige ligging op de heuvels boven het water, de skyline en de beroemde bruggen. Geen wonder dat San Francisco door iedereen wordt vertroeteld als een lievelingskind. En de stad zelf, die zich trots 'The City' noemt, geniet er met volle teugen van dat ze everybody’s favorite is.
De stad is allesbehalve typisch Amerikaans De dagelijkse gang van zaken doet eerder Europees aan, maar tegelijk neemt de Aziatische invloed toe San Francisco: een westers-oosterse diva met 43 heuvels en dagelijks zo’n 800 000bewonderaars, met name de inwoners (Bay Area: bijna 7,8 miljoen)
De stadscultuur in de verschillende etnische wijken wordt hoog aangeslagen In plaats van de traditionele scheiding tussen downtown en suburbia verrast San Francisco met een variatie van pleinen, parken en uitzichten, koffiehuizen en kroegen – kleurrijk en elke dag opnieuw bevolkt door gladgekamde yups en verfomfaaide rare vogels, bankiers en grapjassen, locals en toeristen Hoe zei Rudyard Kipling het ook weer? San Francisco heeft slechts één nadeel: ‘Je kunt er moeilijk afscheid van nemen '
139
REGIO 1
¼ SAN FRANCISCO – TE VOET
San Francisco is een van de meest voetgangervriendelijke metropolen van de VS Je kunt het best beginnen bij het A Civic Center met de in 1915 gebouwde City Hall en het B Asian Art Museum, dat een goed onderkomen heeft
140 ❚❚ ❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚ ❚❚❚ ❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚❚❚❚ ❚ ❚❚❚❚ ) ) M M M M M M M M M M M M M M M 15 17 16 18 _ D D D D D D D D D D D D D D D Judah & Judah & 28th Judah & 25th Judah & 23rd M Judah & 19th Av Judah & 16th Judah & Funston Judah & 9th Av Irving & 9th Irving & 7th Irving & 4th Irving & 2nd Carl & Hillway Carl & Stanyan Carl & Cole Castro St. Duboce & Noe Helmet Rock Fort Scott Fort Point Rock Fort Point Area Recreation Golden Gate National Recreation Area Golden Gate National Recreation Area Lobos Creek Lloyd Lake Metson Lake Mallard Lake Elk Glen Lake Lake Stow Lily Pond Mountain Lake Yacht Harbor Tidal Marsh Alvord Lake Marina Small Craft Harbor East Harbor Gashouse Cove l d e n Lagoon Marx Meadow olden GOLDEN GATE Strawberry Hill PARK Mountain Lake Park Presidio Golf Course San Francisco National Military Cemetery Crissy Field G o lde n G a t e P r o m e n a d e Panhandle Tank Hill Park Interior Park Belt CoronaParkHeigts Buena Vista Park Hamilton Square Presidio Sharon Meadow Golden Gate Welcome Center Saint Francis Yacht Club Institute of Research Letterman Army Med. Ctr. Golden Gate USAR Center Boat House Chinese Pavilion Kezar Pavilion McLaren Lodge Univ. of SF (Lone Mountain Campus) University of San Francisco UCSF Laurel Heights 1 Fort Mason Center Torpedo Wharf Fort Point National Historic Site California Academy of Sciences Conservatory of Flowers Golden Gate Promenade Marina Green Park Palace of Fine Arts West Coast Memorial Temple Emanu-El Preschool St. Monica’s Church Japantown TeaJapaneseGarden de Young Museum Sherman House Vedanta Temple Kezar Stadium Golden Gate Bridge Alamo Square Gen. DouglasMacArthurTunnel Martin Luther King Jr. Drive Middle Drive West OverlookDriveTransverseD r i v e Bo w ley Gib son Battery Chamber l a i n Stillwell .rD Saffold Ave. B o wman Rd . MerchantRd. BatteryEast Cliff Camino 26t h 27th 2 5 t h 2 8 t h 24th Ave. West Clay St 23rd Ave. Avenue 28th Avenue 27th Avenue 26th Avenue 24th Ave. Ave. 29th Ave. 27th Avenue 26th Avenue 25th Avenue 24th Avenue 23rd Avenue 22nd Avenue 21st Avenue 20th Avenue 22nd Ave. 21st Ave. 20th Ave. 1 9 t h A v e 18th Ave. 1 7 t h A v e L o n gAve . Armistead Mason S t . Storey Ave R a l tsno A ve. Up to n Aev . R a l s t o n Hitchcock Street McDowellAve. Naum a n Washington Compton Bta t e r y CaulfieldRd. deWme e y e r St. Park Blvd . 16th Ave. 15th Ave. 13th 14th Ave. 12th Ave. 11th Ave. 10th Ave. 9th Ave. 8th Ave. Funston Avenue Concours e Stow Lake Drive East S t o w Lake Middle Drive East 18th Ave. 17th Ave. 16th Ave. 15th Avenue 14th 12th Avenue 11th Avenue 10th Ave. 9th Ave. 8 t h 6th 5th Hugo St. MartinLuther KingJr Dr 7th Ave. 6th Ave. 5th Ave. 4th Ave. 3rd Ave. Infantry Terrace Vallejo Gorgas AnzaSt. Graham St. Mesa Avenue KeyesAve.FunstonAvenue S um n e r Macarthur Ave. T homas Barnard Quarry Road P o r t ol a S t . R o d r gi u e z S t Cherry St. Maple St. Spruce St. Sacramento St. 2nd Ave. Palm Ave. Jordan Ave. Commonwealth Ave. P a r k e r S p r uce Beaumont Cook St. Parker Ave. McAllister St W i l l ard S t N . ConservatoryConservator y saE.rD t Bowl erGing e D r Upper ecivreS Medica l W i l l ard W o do l dna 3rd Ave. 4th 2nd Ave. C l a y Carmel Street BelgraveAvenue S h r a der Stanya n Grattan St. Alma St. Rivoli St. Belverede Street Schradar S Cole Street UpperRoosevelt Parnassus Ave. Downey St. Delmar St. Page Street Haight Street Cole St. Central Ave. Clayton Street Cole St. Schrader Street Hayes St. Grove St. Ashbury St. Golden Gate Avenue McAllister Street Lyon St. Blake St. Wood St. Col l sni S t . Mayfair Drive I r i s Central Ave. Locust Street Laurel Street Walnut Street Simonds Loop Sherman Rd LettermanDr . Union Street Filbert Street Greenwich Street Green Street Vallejo Street GorgasAve . Oreilly Ave. EdieRd. aP l a ceDrive Bay Street Francisco Street Chestnut Street Beach St. Jefferson St. St.Lyon Marina Green Drive Broderick St. Scott Street Divisadero Street Avila St. Pierce St. Alhambra St. Mallorca W a y Capra Way ietR r o WayFillmore Street Beach St. North Point St. Steiner Street Chestnut Pierce Street Scott St. Jackson Street Broderick St. Sacramento St. Clay St. Baker St. Pierce St. Sutter Street Post Street Ellis Street TerrSant Josephs Ave. Broderick St. Eddy Baker St. Scott St. Grove St. Hayes St. Broderick St. Lyon St. Barker St. Buena VistaAvenu tsaEe aneuB V ista AveW se t 14th St. A pli ne T e r r a c e 15th Street Henry Stre LStatesMuseumStreet e v ant Saturn Ord St. Douglass Corbett 18th Street selli Eureka Diamond Steet Hartford Ford Noe Hancock 18th Flint St. Beaver 16th Street Noe St. Waller Pierce Street Hayes Grove Pierce St. Steiner St. Ofarrell St. Webster Webster St. Magnolia Buchanan Page Anzavista Ave. Moulton St. Pixley St. Rd Rd. Pershing D r . Clement Street Clement Street Cornwall Street Ave. Cabrillo Street Anza Street Balboa Street Anza Street Balboa Street Cabrillo Street 23rd Ave. 21st Ave. 20th Ave. 1 9 t h A v e 18th Ave. 1 7 t h A v e 16th Ave. 15th Ave. 14th Ave. 12th Ave. 11th Ave. 10th Ave. 9th Ave. 8th Ave. 7th Ave. 6th Ave. 5th Ave. 4th Ave. 3rd Ave. 2nd Ave. Dr. West Anza Street Clay St. Washington St. MoragaAve. West PacificAve West PacificAvenue Lyon Street Baker St. Broadway Lyon St. Pacific Ave. Washington St. Haight St. Scott Street Steiner 25th Avenue 28th Avenue Funston Avenue Park B l v d. Marine Drive Street Street Street Lake Street Lake Street Irving Street Kirkham Street Irving Street MontgomerySt.Sheridan Ave . PresidioBlvd. Ofarrell Str Jackson Street Divisadero St. C a s t r o S tre e t Duboce Av Kobbe Avenue Arguello B l v d. Arguell o B l vd . Mason Street Turk Street CrissyField Ave . Arguello Blvd. Lincoln Boule v ar d Street Lincoln Way Judah Street Judah Street Lincoln Way 7 t h A v e n u e Parnassus John F Kennedy Drive Presidio Avenue Pine Street Bush Street Euclid Avenue Arguello Boulevard Turk Street Golden Gate Avenue S tanyan S t reet Stanyan StreetWaller Street Ashb ur y Steert Masonic Avenue Kezar D r i ev Oak Street Fell Street Stanyan St. 17th St. 17th Street ks Blv d Castro S t 17th Divisadero Street Divisadero Street Fillmore Street CervantesBlvd. StreetLaguna M aso n ci California Street Frederick Street Lombard Street LincolnBlvd . LincolnBoulevard 25th Avenue Fulton Street Geary Boulevard Fulton Street Geary Boulevard Geary California Street Broadway California Marina Boulevard Geary Boulevard 1 9 t h Park Presidio By-PassDr. Cross O ve r Drive Presidio Boulevard Veterans B o u l e v a r d Golden Gate Bridge Doyle Drive Market Lombard RichardsonAve . Seacliff PACIFIC HEIGHTS WESTERN ADDITION PRESIDIO OF SAN FRANCISCO LAKE STREET HAIGHT ASHBURY yellow black Kalifornien+Südwesten - San Francisco 215 mm ❚❚ ❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚ ❚❚❚ ❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚❚❚❚ ❚ ❚❚❚❚ ) ) M M M M M M M M M M M M M M M M 15 17 16 18 _ D D D D D D D D D D D D D D Judah & 31st Judah & 28th Judah & 25th Judah & 23rd M Judah & 19th Av Judah & 16th Judah & Funston Judah & 9th Av Irving & 9th Irving & 7th Irving & 4th Irving & 2nd Carl & Hillway Carl & Stanyan Carl & Cole Castro Duboce & Noe Helmet Rock Fort Scott Fort Point Rock Fort Point Area Recreation Golden Gate National Recreation Area Golden Gate National Recreation Area Lobos Creek Lloyd Lake Metson Lake Mallard Lake Elk Glen Lake Lake Stow Lily Pond Mountain Lake Yacht Harbor Tidal Marsh Alvord Lake Marina Small Craft Harbor East Harbor Gashouse Cove o l d e n Lagoon Marx Meadow G olden GOLDEN GATE Strawberry Hill PARK Mountain Lake Park Presidio Golf Course San Francisco National Military Cemetery Crissy Field G o lde n G a t e P r o m e n a d e Panhandle Tank Hill Park Interior Park Belt CoronaParkHeigts Buena Vista Park Hamilton Square Presidio Sharon Meadow Golden Gate Welcome Center Saint Francis Yacht Club Institute of Research Letterman Army Med. Ctr. Golden Gate USAR Center Boat House Chinese Pavilion Kezar Pavilion McLaren Lodge Univ. of SF (Lone Mountain Campus) University of San Francisco UCSF Laurel Heights Torpedo Wharf Fort Point National Historic Site California Academy of Sciences Conservatory of Flowers Golden Gate Promenade Marina Green Park Palace of Fine Arts West Coast Memorial Temple Emanu-El Preschool St. Monica’s Church Japantown TeaJapaneseGarden de Young Museum Sherman House Vedanta Temple Kezar Stadium Golden Gate Bridge Alamo Square Gen. DouglasMacArthurTunnel Martin Luther King Jr. Drive Middle Drive West OverlookDriveTransverseD r i v e Bo w ley Gib son Battery Chamber l a i n Stillwell .rD Saffold Ave. B o wman Rd . MerchantRd. BatteryEast Cliff 29th Avenue El Camino 26t h 27th 2 5 t h 2 8 t h 24th Ave. West Clay St 23rd Ave. 29th Avenue 28th Avenue 27th Avenue 26th Avenue 24th Ave. 31st Avenu e 30th Ave. 29th Ave. 27th Avenue 26th Avenue 25th Avenue 24th Avenue 23rd Avenue 22nd Avenue 21st Avenue 20th Avenue 22nd Ave. 21st Ave. 20th Ave. 1 9 t h A v e 18th Ave. 1 7 t h A v e L o n gAve . Armistead Mason S t . Storey Ave R a l tsno A ve. Up to n Aev R a l s t o n Hitchcock Street McDowellAve. Naum a n Washington Compton Bta t e r y CaulfieldRd. deWme e y e r St. Park Blvd . 16th Ave. 15th Ave. 13th 14th Ave. 12th Ave. 11th Ave. 10th Ave. 9th Ave. 8th Ave. Funston Avenue Concours e Stow Lake Drive East S t o w Lake Middle Drive East 18th Ave. 17th Ave. 16th Ave. 15th Avenue 14th 12th Avenue 11th Avenue 10th Ave. 9th Ave. 8 t h 6th 5th Hugo St. MartinLuther KingJr Dr 7th Ave. 6th Ave. 5th Ave. 4th Ave. 3rd Ave. Infantry Terrace Vallejo Gorgas AnzaSt. Graham St. Mesa Avenue KeyesAve.FunstonAvenue S um n e r Macarthur Ave. T homas Barnard Quarry Road P o r t ol a S t . R o d r gi u e z S t . Cherry St. Maple St. Spruce St. Sacramento St. 2nd Ave. Palm Ave. Jordan Ave. Commonwealth Ave. P a r k e r S p r uce Beaumont Cook St. Parker Ave. McAllister St W i l l ard S t . N ConservatoryConservator y saE.rD t Bowl erGing e D r Upper ecivreS Medica l W i l l ard W o do l dna 3rd Ave. 4th 2nd Ave. C l a y Carmel Street BelgraveAvenue S h r a der Stanya n Grattan St. Alma St. Rivoli St. Belverede Street Schradar S Cole Street UpperRoosevelt Parnassus Ave. Downey St. Delmar St. Page Street Haight Street Cole St. Central Ave. Clayton Street Cole St. Schrader Street Hayes St. Grove St. Ashbury St. Golden Gate Avenue McAllister Street Lyon St. Blake St. Wood St. Col l sni S t Mayfair Drive I r i s Central Ave. Locust Street Laurel Street Walnut Street Simonds Loop Sherman Rd LettermanDr . Union Street Filbert Street Greenwich Street Green Street Vallejo Street GorgasAve . Oreilly Ave. EdieRd. aP l a ceDrive Bay Street Francisco Street Chestnut Street Beach St. Jefferson St. St.Lyon Marina Green Drive Broderick St. Scott Street Divisadero Street Avila St. Pierce St. Alhambra St. Mallorca W a y Capra Way ietR r o WayFillmore Street Beach St. North Point St. Steiner Street Chestnut Pierce Street Scott St. Jackson Street Broderick St. Sacramento Clay St. Baker St. Pierce St. Sutter Post Street Ellis Street TerrSant Josephs Ave. Broderick St. Eddy Baker St. Scott St. Grove St. Hayes St. Broderick St. Lyon St. Barker St. Buena VistaAvenu tsaEe aneuB V ista AveW se t 14th A pli ne T e r r a c e 15th Stre Henry LStatesMuseumStreet e v ant Saturn Ord St. Douglass Corbett 18th Street selli Eureka Diamond Steet Hartford Flint St. Beaver 16th Street Waller Pierce Street Pierce St. Steiner Ofarrell St. Webster St. Magnolia Page Anzavista Ave. Moulton St. Pixley St. Rd Rd. Pershing D r . Clement Street Clement Street Cornwall Street Ave. Cabrillo Street Anza Street Balboa Street Anza Street Balboa Street Cabrillo Street 23rd Ave. 21st Ave. 20th Ave. 1 9 t h A v e . 18th Ave. 1 7 t h A v e 16th Ave. 15th Ave. 14th Ave. 12th Ave. 11th Ave. 10th Ave. 9th Ave. 8th Ave. 7th Ave. 6th Ave. 5th Ave. 4th Ave. 3rd Ave. 2nd Ave. Dr. West Anza Street Clay St. Washington St. MoragaAve. West PacificAve West PacificAvenue Lyon Street Baker St. Broadway Lyon St. Pacific Ave. Washington St. Haight St. Scott Street 25th Avenue 28th Avenue Funston Avenue Park B l v d. Marine Drive ent Street reet treet 30th Avenue Street Street Lake Street Lake Street Irving Street Kirkham Street Irving Street MontgomerySt.Sheridan Ave . PresidioBlvd. Ofarrell Str Jackson Street Divisadero St. C a s t r o S tre e t Duboce Kobbe Avenue Arguello B l v d. Arguell o B l vd . Mason Street Turk Street CrissyField Ave . Arguello Blvd. Lincoln Boule v ar d Street Lincoln Way Judah Street Judah Street Lincoln Way 7 t h A v e n u e Parnassus John F Kennedy Drive Presidio Avenue Pine Street Bush Street Euclid Avenue Arguello Boulevard Turk Street Golden Gate Avenue S tanyan S t reet Stanyan StreetWaller Street Ashb ur y Steert Masonic Avenue Kezar D r i ev Oak Street Fell Street Stanyan St. 17th St. 17th Street ks Blv d Castro S t Divisadero Street Divisadero Street Fillmore Street CervantesBlvd. M aso n ci California Street Frederick Street Lombard Street LincolnBlvd . LincolnBoulevard 25th Avenue Fulton Street Geary Boulevard Fulton Street Geary Boulevard California Street Broadway California Marina Boulevard Geary Boulevard 1 9 t h Park Presidio By-PassDr. Cross O ve r Drive Presidio Boulevard Veterans B o u l e v a r d Golden Gate Bridge Doyle Drive Market Lombard RichardsonAve . Seacliff PACIFIC HEIGHTS PRESIDIO OF SAN FRANCISCO LAKE STREET HAIGHT ASHBURY nta yellow black NT Kalifornien+Südwesten - San Francisco x 215 mm
San Francisco
gevonden in de gerenoveerde vroegere Public Library Het herbergt de grootste verzameling Aziatische kunst buiten Azië Loop een stukje oostwaarts door Market Street tot aan Powell Street Aan de eindhalte van de cable car staan altijd wel kijklustigen om te zien hoe de oude wagentjes keren en om
141 ❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚ ❚❚❚❚ ❚❚ ❚❚❚ ❚❚ ❚❚❚❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚ ❚❚❚ ❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚❚❚ M M M M M M M M M M M M M M M M M M M 10 9 3 6 7 8 12 13 14 4 1 5 2 11 D D D D D D D D D D D D D D D D D Church & 16th Church Duboce & Church Church & 18th 16 Street Mission Van Ness Powell Civic Center/ UN Plaza Montgomery Embarcadero 4th & King St. San Francisco Caltrain Depot 20th Street Mariposa UCSF Mission Bay Mission Rock 2nd & King St. Brannan St. Folsom St. Rincon Point Transit Transfer Point North Point San Francisco Maritime National Historical Park Gashouse South Beach Marina China Basin Central Basin MissionCreek Marina McCovey Cove Mission Dolores Lafayette Park Aquatic Park Russian Hill Park Jefferson Ml Yerba Buena Gardens Square Esprit Park Franklin Square South Beach Park AT & T Park Mission Park Creek Hall of Justice Moscone Convention Center One Rincon Hill Tower 2 30 28 26 32 38 40 3 1 5 7 19 17 15 Fishing Pier Ferry Plaza East 27 2 3 43 35 41 33 31 29 47 California Welcome Center Ferry Terminal Park HQ Black Point Fort Mason Center Main Post Office Ferry Pier Newsprint Terminal Mission Rock Terminal 50 52 54 48 Wells Fargo History Museum Cable Car Museum Coit Tower Washington Sq. Park City Lights Sir Francis Drake Hotel S.F. Museum of Modern Art Contamporary Jewish Museum City Hall Civic Center Asian Art Museum Exploratorium Glide Memorial Church Transamerica Pyramid Magic Theatre Holy Trinity Cathedral Haas-LilienthalHouse Peace Pagoda Japantown Pacific Heritage Museum Crocker Galleria Ferry Building Aquarium of the Bay SF Evangelical Free Church National Maritime Museum Pier 45 Fort Mason Golden Gate Theater San Francisco War Memorial Opera House Davies Symphony Hall Curran Theater Geary Theater Cable Car Sherman Vedanta Temple Pier 23 Filbert St. Fisherman’s Wharf Pier 39 Union Square St. Marys Square Tenny Pl. Jackson Square Ghirardelli Square Mason Street Street St. Street Street eet Ford St. Hancock Street 18th St. Street Street Hayes Street Grove Street Street St. Buchanan St. Frank l i n S t . Beach St. O ctavi a Francisco St. Greenwich Street Lombard Street Vallejo Street Pacific Ave. Jackson St. Washington St. Buchanan Street Clay St. Sacramento St. Octavia StreetAustin St. Fern St. Sutter St. Willow Street Ellis St. Webster St. Octavia St. Ivy Street Linden St. Buchaman St. Hickory St. St. Haight St. Germania St. Clinton Park 14th St. 15th St. Church St. Landers St. Sanchez St. Alb i o n S t Church Sanchez 18th Street San Carl o Lexington 19th Street Folsom Julian St. Shotwell St. C a p p 12th Street NatomaKisslingSt. St. Minna Rose St. Page St. St. Lily Grove St. Hayes St. Elm St. Myrtle Street Olive Street Ellis Street Eddy St. Hemlock St. Cedar St. Post St. Green Street Chestnut Street Larkin Street Leavenworth Street Jefferson St. Jones Street Powell St. Lombard Street Greenwich St. Vallejo Street Leavenworth Street Jones Street Leavenworth St. McAllister St. h Street 19th Street 18th Street York Street Florida S t Alabama Mariposa Street 17th Street Trea t Avenue Alameda St. Hampshire DoreStreet Clementina St. Natoma Street MinnaStreet 7th St. StreetRuss Stevenson Street Jessie St. Jones St. Eddy St. Ellis Street Powell St. Powell St. Green St. Union St. Filbert St. Francisco St. Grant Ave. Chestnut St. Chestnut St. Kearny St. Vallejo St. Green St. Front St. Kearny St. Pacific Ave. Jackson St. Sacramento St. Commercial St. Clay St. Sutter St. Post St. Stevenson St. MinnaStreet 5th St. Tehama St. ClementinaSt. Shipley Street Clara Street HarrietStreet Morris St. Gilbert St. HarrietStreet Rhode Island St. De Haro St. Berry St. King Street Henry Adams St. 15th St. Carolina St. Channel St. HooperSt. Utah Street 18th Street De Haro Kansas Carolina 20th Street 19th Street S Co Mi s Connecticut Stree t Missouri Stree t Hubbell St.IrwinSt. 7thStreet BluxomeStreet Welsh St. Freelon St. ZoeSt. Hawthorne St. MinnaNatomaSt. Street Jessie Pl.St.Ecker Front St. St.Drumm Davis St. Steuart St. Spear St. Main St. Beale Street PerrySt. Federal St. St.Delancey RitchSt. Long Br. St. Channel Street Mission RockSt. China Bassin St. L o n g BridgeStreet Mission Bay Blvd. North Mission Bay Blvd. South Terry A . F r a n c oi s Boulevard 4th St. NelsonRisingLane Gene Friend Way South Street Campus Way OwensStreet 16th St. Illinois St. Texas St. Indiana Minnesota Tennessee Te x Mi s 18th St. 19th St. 20th St. Street BerrySt. Mason Street Bryant Street 18th Street Vermont Street 8th Street Folsom Street Folsom Street Stockton St. Taylor St. 2nd Street Stockton Street Mariposa St. Pennsylvania Av e Folsom St. Howard Street Taylor Street HTheEmbarcadero erbCaenWay Taylor Street Fillmore St. Hermann St. Laguna Street Bryant St. Townsend Street 2nd Street Howard Street Hyde Street Battery Street Hyde Street Polk Street Gough St. St.Franklin TownsendSt. Bryant Street venue Howard St. 11th Street 8th Street Laguna Street Duboce Ave. Vermont Street 16th Street 17th Street Laguna Gough Street Union Street Franklin St. North Point Street Polk Street Larkin Street Pine Street Laguna Street Turk Street Golden Gate Ave. Larkin St. Gough St. Franklin St. Polk Street Oak St. 10th Street Mission Street Valencia St. Mission St. South Van Ness Ave. Dolores St. Guerrero St. 17th Street Rhode Island Stree t Mariposa Street 16th Street Potrero Av. BrannanStreet Bush St. Pine St. SanFrancisco-Oakland Sansome The Embarcadero King St. BrannanStreet Mission St. Fremont Street 4th Street Harrison Street Harrison Street Fillmore Street 6th Street Street Kearny St. Bryant Street 9th Street 1st St. Fulton Street Market St. Fell St. Market Street Geary Boulevard 3 r d S t r e e t Market Street Geary Street O’Farell Street 3rd Street Columbus Ave. The Embarcadero California Street Montgomery Street Broadway Street Bay Street Bay Street Street Van Ness Avenue Van Ness Avenue Central Ferry 13Th St Division Street J a m e s L i kc F yaweer JohnF . ForanFreeway JamesLick Freeway BayBridge SOUTH OF MARKET Potrero Hill CHINATOWN HEIGHTS WESTERN ADDITION NORTH BEACH MISSION DISTRICT Cabel Car San Francisco 500 m 0 ❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚ ❚❚❚❚ ❚❚ ❚❚❚ ❚❚ ❚❚❚❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚ ❚❚❚ ❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚ ❚❚❚❚❚❚❚ M M M M M M M M M M M M M M M M M M M 10 9 3 6 7 8 12 13 14 4 1 5 2 11 D D D D D D D D D D D D D D D D D D Castro St. Church & 16th Church Noe Duboce & Church Church & 18th 16 Street Mission Van Ness Powell Civic Center/ UN Plaza Montgomery Embarcadero 4th & King St. San Francisco Caltrain Depot 20th Street Mariposa UCSF Mission Bay Mission Rock 2nd & King St. Brannan St. Folsom St. Rincon Point Transit Transfer Point North Point San Francisco Maritime National Historical Park Harbor Gashouse Cove South Beach Marina China Basin Central Basin MissionCreek Marina McCovey Cove Mission Dolores Lafayette Park Aquatic Park Russian Hill Park Jefferson Ml Yerba Buena Gardens Square Esprit Park Franklin Square South Beach Park AT & T Park Mission Park Creek Hall of Justice Moscone Convention Center One Rincon Hill Tower 2 30 28 26 32 38 40 3 1 5 7 19 17 15 Fishing Pier Ferry Plaza East 27 1 2 3 43 35 41 33 31 29 47 California Welcome Center Ferry Terminal Park HQ Black Point Fort Mason Center Main Post Office Ferry Pier Newsprint Terminal Mission Rock Terminal 50 52 54 48 Wells Fargo History Museum Cable Car Museum Coit Tower Washington Sq. Park City Lights Sir Francis Drake Hotel S.F. Museum of Modern Art Contamporary Jewish Museum City Hall Civic Center Asian Art Museum Exploratorium Glide Memorial Church Transamerica Pyramid Magic Theatre Holy Trinity Cathedral Haas-LilienthalHouse Peace Pagoda Japantown Pacific Heritage Museum Crocker Galleria Ferry Building Aquarium of the Bay SF Evangelical Free Church National Maritime Museum Pier 45 Fort Mason Golden Gate Theater San Francisco War Memorial Opera House Davies Symphony Hall Curran Theater Geary Theater Cable Car Sherman House Vedanta Temple Pier 23 Filbert St. Fisherman’s Wharf Pier 39 Union Square St. Marys Square Square Tenny Pl. Jackson Square Ghirardelli Square Mason Street Street Point Chestnut Street St. Street Street Street St. eet y Street Ford St. Noe Hancock Street 18th St. Street Noe St. Street Street Hayes Street Grove Street St. St. Webster Street St. Magnolia St. Buchanan St. Frank l i n S t Beach St. O ctavi a Francisco St. Greenwich Street Lombard Street Vallejo Street Pacific Ave. Jackson St. Washington St. Buchanan Street Clay St. Sacramento St. Octavia StreetAustin St. Fern St. Sutter St. Willow Street Ellis St. Webster St. Octavia St. Ivy Street Linden St. Buchaman St. Hickory St. St. Haight St. Germania St. Clinton Park 14th St. 15th St. Church St. Landers St. Sanchez St. Alb i o n S t Church Sanchez 18th Street San Carl o Lexington 19th Street Folsom Julian St. Shotwell St. C a p p 12th Street NatomaKisslingSt. St. Minna Rose St. Page St. St. Lily Grove St. Hayes St. Elm St. Myrtle Street Olive Street Ellis Street Eddy St. Hemlock St. Cedar St. Post St. Green Street Chestnut Street Larkin Street Leavenworth Street Jefferson St. Jones Street Powell St. Lombard Street Greenwich St. Vallejo Street Leavenworth Street Jones Street Leavenworth St. McAllister St. h Street 19th Street 18th Street York Street Florida S t Alabama Mariposa Street 17th Street Trea t Avenue Alameda St. Hampshire DoreStreet Clementina St. Natoma Street MinnaStreet 7th St. StreetRuss Stevenson Street Jessie St. Jones St. Eddy St. Ellis Street Powell St. Powell St. Green St. Union St. Filbert St. Francisco St. Grant Ave. Chestnut St. Chestnut St. Kearny St. Vallejo St. Green St. Front St. Kearny St. Pacific Ave. Jackson St. Sacramento St. Commercial St. Clay St. Sutter St. Post St. Stevenson St. MinnaStreet 5th St. Tehama St. ClementinaSt. Shipley Street Clara Street HarrietStreet Morris St. Gilbert St. HarrietStreet Rhode Island St. De Haro St. Berry St. King Street Henry Adams St. 15th St. Carolina St. Channel St. HooperSt. Utah Street 18th Street De Haro Kansas Carolina 20th Street 19th Street S Co Mi s Connecticut Stree t Missouri Stree t Hubbell St.IrwinSt. 7thStreet BluxomeStreet Welsh St. Freelon St. ZoeSt. Hawthorne St. MinnaNatomaSt. Street Jessie Pl.St.Ecker Front St. St.Drumm Davis St. Steuart St. Spear St. Main St. Beale Street PerrySt. Federal St. St.Delancey RitchSt. Long Br. St. Channel Street Mission RockSt. China Bassin St. L o n g BridgeStreet Mission Bay Blvd. North Mission Bay Blvd. South Terry A F r a n c oi s Boulevard 4th St. NelsonRisingLane Gene Friend Way South Street Campus Way OwensStreet 16th St. Illinois St. Texas St. Indiana Minnesota Tennessee Te x Mi s 18th St. 19th St. 20th St. St. Steiner Street BerrySt. Mason Street Bryant Street 18th Street Vermont Street 8th Street Folsom Street Folsom Street Stockton St. Taylor St. 2nd Street Stockton Street Mariposa St. Pennsylvania Av e Folsom St. Howard Street Taylor Street HTheEmbarcadero erbCaenWay Taylor Street Fillmore St. Hermann St. Laguna Street Bryant St. Townsend Street 2nd Street Howard Street Hyde Street Battery Street Hyde Street Polk Street Gough St. St.Franklin TownsendSt. Bryant Street Avenue Howard St. 11th Street 8th Street Laguna Street Duboce Ave. Vermont Street Avenue 16th Street 17th Street StreetLaguna Gough Street Union Street Franklin St. North Point Street Polk Street Larkin Street Pine Street Laguna Street Turk Street Golden Gate Ave. Larkin St. Gough St. Franklin St. Polk Street Oak St. 10th Street Mission Street Valencia St. Mission St. South Van Ness Ave. Dolores St. Guerrero St. 17th Street Rhode Island Stree t Mariposa Street 16th Street Potrero Av. BrannanStreet Bush St. Pine St. SanFrancisco-Oakland Sansome The Embarcadero King St. BrannanStreet Mission St. Fremont Street 4th Street Harrison Street Harrison Street Fillmore Street 6th Street Street Kearny St. Bryant Street 9th Street 1st St. Fulton Street Market St. Fell St. Market Street Geary Boulevard 3 r d S t r e e t Market Street Geary Street O’Farell Street 3rd Street Columbus Ave. The Embarcadero California Street Montgomery Street Broadway Street Bay Street Bay Street Street Van Ness Avenue Van Ness Avenue Central Ferry 13Th St Division Street J a m e s L i kc F yaweer JohnF . ForanFreeway JamesLick Freeway BayBridge SOUTH OF MARKET Potrero Hill CHINATOWN PACIFIC HEIGHTS WESTERN ADDITION NORTH BEACH MISSION DISTRICT Cabel Car
500 m 0
Fotoverantwoording
Arizona Biltmore Hotel, Phoenix: blz 43
Arizona Inn, Tucson: blz 45
Arizona Office of Tourism, Phoenix: blz 343
BTA, Stuttgart/Mike Kärcher: blz 35, 84, 86, 90, 94, 100, 142, 257 b , 268, 280, 292, 326, 334, 337
California Travel and Tourism Commission, Sacramento: blz 246, 248 o
Carl A Smith, Atlanta: blz 325
Casa Cody, Palm Springs: blz 53
Christian Heeb, Bend (Oregon): blz 14 o , 148, 150 o , 168, 239, 240 b , 286, 336 o
Four Seasons Biltmore, Santa Barbara: blz 58
Fridmar Damm, Köln: blz 85
Grand Canyon Skywalk Development, Las Vegas: blz 318
Horst Schmidt-Brümmer, Köln (Archiv): blz 13, 14 b , 29, 77, 119 b , 133, 178, 231, 244, 305, 342, 393, 395 o , 395 b , 396, 398, 399, 400 o , 400 b , 401
Istock/4FR: blz 190, adamkaz: blz 341, aimintang: blz 219 o , alancrosthwaite: blz 120, Allard1: blz 207 b , Anna Bryukhanova: blz 147, Art Wager: blz 234 b , Bastien Burel: blz 228, beklaus: blz 99, Ben Blankenburg: blz 102, 301, 306, Bobbushphoto: blz 365, Brian Raisbeck: blz 126 o , Byron Motley: blz 404, chapin31:: blz 167, Chris Reed: blz 42, cmcderm1: blz 123, coleong: blz 146, compassandcamera: blz 224, constantgarderner: blz 48, Cracker Clips: blz 354 b , 354 o , CristieGuevara: blz 160, csfotoimages: blz 15, 27, 194, 195, D Corn: blz 324, Dan Cooper: blz 291, Danny Warren: blz 309, Davel5957: blz 215, 384, David Parsons: blz 372, 373, David Sucsy: blz 222, 357, Davidf: blz 210, 211, DavidSucsy: blz 114, Don Schimmel: blz 356, Dongfan Wang: blz 315 b , DOUGBERRY: blz 362, Egdigital: blz 212 b , 212 o , Eric Foltz: blz 300, Eunika Sopotnicka: blz 381, Fab photos: blz 26, Famke Backx: blz 205, fdastudillo: blz 20, 166, Frank Anschuetz: blz 327, f11photo: blz 234 o , Gim42: blz 113 b , Gimletup: blz 235, Greg Panosian: blz 198, 207 o , gregobagel: blz 50, Holger Mette: blz 145, intst: blz 307, ivanastar: blz 240 o , 369, Jeff Grabert: blz 181, Jeremy Edwards: blz 378, Jerry Moorman: blz 128, 143, 149, 245, 251, 323, 405, jjwithers: blz 41, Joe Breuer: blz 60, Joecho-16: blz 282, Joel Carillet: blz 230, Joel Gibbs: blz 299 o , jveal1977: blz 129, Karen Massier: blz 84, katsgraphicslv: blz 308, Kazmaniac: blz 208, 236 b , King Wu: blz 24, 406, KippSchoen: blz 299 b , kit Leong: blz 225, Lisay: blz 68 o , littleny: blz 49, 216, llevin1: blz 241, Lokibaho: blz 113 o , Marcus Lindstrom: blz 165, Marko Heuver: blz 302, mason01: blz 272, Michael Turner: blz 16, Michael Warren: blz 202 b , Mike Brown: blz 17, MoMorad: blz 206 b , Motionshooter: blz 197, Nature, food, landscape, travel: blz 180, Neta Degany: blz 131, nickrlake: blz 171, Niels Vos: blz 10, Nikolas_jkd: blz 315 o , Pastorscott: blz 202 o , 213, Paul McKinnon: blz 348, Pavliha: blz 109, 297 o , pchoui: blz 370, pedrosala: blz 41, PictureLake: blz 8, pikappa: blz 124 b , Rafae lRamirez Lee: blz 150 b , rafalkrakow: blz 310, Rick Hyman: blz 61, River North Photography: blz 97, 311, 387, RobertMayne: blz 18, Ron and Patty Thomas: blz 271, Rudolf Heinrich: blz 274, S Greg Panosian: blz 172, 247, Sam Antonio Photography jpeg: blz 226, Sam Camp: blz 312, 317, sborisov: blz 144, Scott Leigh: blz 250, Sean Pavone: blz 124 o , 151, 214, sierrarat: blz 19, Silvrshootr: blz 11, 304 o , Solange Z: blz 320, Stellalevi: blz 206 o , 297 b , stellgp: blz 28, Steve Christensen: blz 91, Tim McCaig: blz 254, 259, 279, tirc83: blz 360, tobiasjo: blz 184, 217, tonda: blz 117, travelview: blz 336 b , wellesenterprises: blz 219 b , Woodkern: blz 2, wsfurlan: blz 68 b , 288, YinYang: blz 379, Youssphoto: blz 119 o , zrfphoto: blz 375, 391
La Valencia Hotel, La Jolla: blz 56
Las Vegas News Bureau: blz 283
Mara K Fuhrmann, Monreal: blz 294
Mark Müller, Volketswil, Zwitserland: blz 296
North Lake Tahoe/Jeff Dow: blz 258
Shutterstock/Aimee M Lee: blz 188, 189 b , Alberto Loyo: blz 407, Alexey Stiop: blz 332 b , Andrey Bayda: blz 329, Anton Foltin: blz 361, beboy: blz 108, Bill: blz , Bobkeenan Photography: blz 252, bon 9: blz 186, BondRocketImages: blz 158, Calin Tatu: blz 389, canadastock: blz 78, 262 o , 265, Cary C Tognoni: blz 116, cdrin: blz 156, CTD Photography: blz 182, Danica Chang: blz 390, Daniel Korzeniewski: blz 66, David Litman: blz 155, 185, divanov: blz 203, dlh: blz 47, Doug James: blz 350, Doug Lemke: blz 273, Emma Jones: blz 82, EQRoy: blz 38, 349, Erwin Widmer: blz 367 b , f11photo: blz 88, 126 b , 295, 377 o , FCG: blz 159, Flocu: blz 388, FloridaStock: blz 392, Francesco Ferrarini: blz 276, GagliardiImages: blz 204, Gert Hochmuth: blz 257 o , Gimas: blz 368, Glenn W Wheeler_684810352: blz 382, Gregory E Clifford: blz 345, jejim: blz 187, Jon Bilous: blz 232, joojoob: blz 183, Joseph Sohm: blz 196 o , 359, Joseph Sohm: blz 359, Kapi Ng: blz 221, Kenneth Sponsler: blz 70, Laurens Hoddenbagh: blz 290, Lissandra Melo: blz 332 o , Lorcel: blz 176, Lynn Yeh: blz 175, M Frank: blz 385, Maddy M: blz 170, Malgorzata: blz 248 b , Manuela Durson: blz 352, Marina Ivanova: blz 174 b , Martina Birnbaum: blz 162, Mauriusz S Jurgielewicz: blz 137, Michael E Halstead: blz 367 o , Michael Warwick: blz 157, MightyPix: blz 174 o , milosk: blz 253, Nagel Photography: blz 191, Nick Fox: blz 179, nootprapa: blz 289 o , Ossorio Castillo: blz 260, Paul B Moore: blz 338, Peter Milota Jr: blz 331, photo ua: blz 242, Photography: blz 134 b , Pierdelune: blz 79, Ralf Broskvar: blz 335, Robert Bohrer: blz 73, S Prarom: blz 287, S Borisov: blz 138, 189 o , 192, Sarah Fields Photography: blz 80, Sebastien Burel: blz 262 b , SK Photography: blz 105, Songquan Deng: blz 135, Stacie Stauff Smith Photos: blz 277, Steve Heap: blz 196 b , StockPhotoAstur: blz 377 b , Travel Stock: blz 4, Uladzik Kryhin: blz 134 o , WorldPictures: blz 383 Wikipedia: blz 402,Bryan Costales: blz 403, Jan Pauw: blz 353, Mark Miller: blz 249 Wolfgang R Weber, Darmstadt: blz 289 b Yannis Argyropoulos, Brussel: blz 22
Voorplat cover: bovenaan: the Golden Gate Bridge, San Francisco, foto: Shutterstock/canadastock, midden: Monument Valley, foto iStock/ChrisHepburn, onderaan: Las Vegas, foto: iStock/f11photo Titelpagina (blz 2/3): Monument Valley, foto: iStockfoto/Woodkern Achterflap (binnenin): the Golden Gate Bridge, San Francisco, foto: Shutterstock/Joseph Sohm
415
Oorspronkelijke uitgever: VISTA POINT Verlag, Rheinbreitbach, Duitsland
Uit het Duits vertaald door Christelle Bogaert, geactualiseerd door Erik Ros
Vormgeving: Studio Lannoo
Zetwerk: Peter De Bock
Cartografie: Kartographie Huber, München
© VISTA POINT Verlag, Rheinbreitbach
© 2024 Nederlandse tekst Uitgeverij Lannoo nv, Tielt D/2024/45/153 - ISBN 978-94-014-9902-6 - NUR 513
Het redactieteam heeft de grootste zorg besteed aan de samenstelling en de controle van deze gids Maar omdat de gegevens voortdurend gewijzigd worden, moet de praktische informatie (prijzen, adressen, bezoekuren, telefoonnummers, bezienswaardigheden, internetadressen) worden beschouwd als een aanwijzing Het is dan ook best mogelijk dat bepaalde info bij het verschijnen van deze gids niet helemaal correct of volledig is Wij kunnen daar niet verantwoordelijk voor worden gesteld
Deze gids bestaat voor en door jou; je bewijst ons dan ook een grote dienst door eventuele tekortkomingen of vergissingen te melden Aarzel niet om ons uw opmerkingen en suggesties over de inhoud van deze gids mee te delen Bij een eerstvolgende bijgewerkte editie zullen wij daar rekening mee houden e-mail: redactie toerisme@lannoo be
Registreer je op onze website en we sturen je regelmatig een nieuwsbrief met informatie over nieuwe boeken en met interessante, exclusieve aanbiedingen
www.lannoo.com
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever
416