WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA
-r
WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA
y r u t l u k e Różn , e j a z c y w z óżne
czyli co
ziesz d je y w im n a z , ć ie z musisz wied
Co trzeba wiedzieć przed wyjazdem stypendialnym? Czy dłuższy pobyt za granicą może nas zaskoczyć? Czy trudno dogadać się z innymi? Odpowiedzi na powyższe pytania znajdziesz w niniejszym tekście. Artykuł wyjaśnia wątpliwości związane ze zmianą miejsca nauki i zamieszkania oraz przedstawia najbardziej reprezentatywne dla różnych kultur wartości, postawy i zwyczaje, które poznać powinny osoby ubiegające się o wyjazd.
Aspiracje wielu absolwentów szkół wyższych wykraczają daleko poza lokalne miejsca pracy i sięgają instytucji prowadzących działalność międzynarodową, poza granicami kraju, ale każdy wyjazd – zwłaszcza dłuższy – uświadamia, że świat, mimo iż stał się „mniejszy”, jest bardzo zróżnicowany.
Komunikacja interpersonalna Podstawowym problemem, z jakim możemy się spotkać wyjeżdżając, jest problem komunikacyjny. Jego źródło tkwi o wiele głębiej, niż by się wydawało. Jest on zupełnie niezależny od biegłości językowej. Związany jest z tym, iż w różnych regionach świata istnieją kultury, które określa się naukowo wysokokontekstowymi lub niskokontekstowymi. W tych pierwszych najważniejsze są przesłanki niewerbalne, takie jak: gesty, ton głosu, momenty ciszy, treści przenoszone wzrokowo. Informacje przekazywane są często nie wprost, lecz metaforycznie. Takie sposoby komunikacji charakterystyczne są najbardziej dla kultur pozaeuropejskich. W tych drugich (niskokontekstowych) nacisk kładziony jest na komunikację werbalną. Słowa rozumiane są dosłownie. Ten styl komu-
30
nikacji (zwłaszcza w biznesie) cechuje kraje zachodnie. Kultura europejska, która króluje także w Ameryce, jest zasadniczo niskokontekstowa. W wyniku starcia się obyczajów ludzi reprezentujących różne wzorce kulturowe powstaje konflikt. Człowiek z kultury wysokokontekstowej może np. poczuć się urażony bezpośredniością komunikacji ludzi z kultury niskokontekstowej lub szuka podtekstów, których zwyczajnie nie ma. Człowiek z kultury niskokontekstowej nie odczytuje właściwie (lub w ogóle) subtelnie przekazywanych przez ludzi z kultury wysokokontekstowej sugestii, informacji, krytyk czy pochwał. Oczywiście rozróżnienie to jest na potrzeby artykułu dość uproszczone. W każdej kulturze znajdują się obszary bardziej i mniej kontekstowe. Zależy to od pozycji społecznej ludzi, ich wykształcenia i obycia w świecie.
Miejsce w społeczeństwie Drugą bardzo ważną różnicą kulturową, z którą można się zetknąć w czasie przebywania poza krajem, jest stosunek do indywidualizmu i wspólnotowego traktowania społeczeństwa. Warto o tym pamiętać, wybierając się na stypendium w niektóre oddalone od Europy miejsca, choćby do Azji.
W Europie Zachodniej i krajach Ameryki króluje kultura indywidualistyczna. Człowiek jest tu postrzegany przede wszystkim jako jednostka. Ceni się konkurencję, niezależność, indywidualne osiągnięcia, odpowiedzialność za wybory jest osobista, więzi rodzinne i grupowe są słabe i nie definiują człowieka w takim stopniu jak to, co sam reprezentuje. Własność prywatna i prywatność jest święta. W krajach tych spotykamy się z większym przyzwoleniem społecznym w sprawach dotyczących szeroko pojętej odmienności. W kulturze wspólnotowej osiągnięcia osobiste traktowane są jako część reputacji grupy, nacisk kładziony jest na kooperację, ważne są więzi rodzinne i obowiązki wobec członków rodziny. Dobro grupy jest ważniejsze niż dobro indywidualne. Ten typ społeczeństwa jest najbardziej charakterystyczny dla Azji, jego przedsmak zaobserwować można też za naszą wschodnią granicą. Zazwyczaj problem w kontaktach z przedstawicielami obu grup kulturowych pojawia wówczas, gdy członkowie kultury indywidualistycznej chcą konkurować w grupie i przypisywać swoje osiągnięcia wyłącznie sobie, podczas gdy członkom kultury wspólnotowej ten styl wydaje się arogancki, egoistyczny i niezgodny z ich systemem wartości. Indywidualiści z kolei uważają, że typ wspólnotowy ma skłonność do zawłaszczania cudzych sukcesów i „spłaszczania” indywidualnych osiągnięć.
Poczucie czasu Trzecią ważną kwestią w spotkaniach z innymi kulturami jest poczucie czasu. Ważna jest umiejętność rozróżnienia dwóch pojęć: pojęcia czasu monochronicznego i synchronicznego. Czas monochroniczny to czas liniowy. Czas, który mierzy się zegarem. Czas, który uważany jest za coś niepowtarzalnego – przeszłość, teraźniejszość i przyszłość są wyraźnie oddzielone. Tempo życia jest zwykle szybkie, przez co kultura faworyzuje energię i młodość. Człowiek ma władzę nad swoim czasem, planuje go, czas służy osiągnięciom. Czas postrzegany synchronicznie jest cyklem, wszystko mija i powraca, jest przez to poza władzą człowieka. Nie ma poczucia wła-
www.uek.krakow.pl
sności czasu i władzy nad nim. W takiej tradycji podczas spotkań ludzie często mówią naraz i nie jest to postrzegane jako problem. Tempo życia jest wolniejsze, punktualność nie jest tak ważna, ceni się wiek dojrzały – za doświadczenie i dystans do rzeczywistości. Uczestnictwo, robienie czegoś, atmosfera związana z działaniem są ważniejsze niż efekt i realizacja celów. Różne podejście do czasu bywa przyczyną poważnych frustracji na styku różnych kultur. Dzieje się tak zwłaszcza w przypadku nastawionej na jakiś cel współpracy biznesowej czy innej mającej charakter zadaniowy. Główne zarzuty w zetknięciu przedstawicieli obu kręgów kulturowych to: niedotrzymywanie terminów, lekki stosunek do stawianych celów, brak luzu w załatwianiu spraw, wprowadzanie nerwowej atmosfery, brak dystansu do życia.
Hierarchia Ostatnią różnicą różnych kręgów kulturowych jest stosunek do władzy i przełożonych. Dystans władzy to stopień, w jakim ludzie postrzegają różnice w hierarchiach społecznych. To bardzo ważne rozróżnienie i umiejętność w przypadku podejmowania zadań
Re
służbowych w zróżnicowanym środowisku kulturowym. Dystans władzy ma niewiele wspólnego z samą obecnością różnic społecznych i obiektywnym ich rozmiarem. Określa jedynie, jak są one traktowane podczas interakcji służbowych. Kultury wysokiego dystansu władzy podkreślają różnice pozycji poprzez zachowania wyrażające demonstracyjną uległość. Hierarchia jest ustalona bardzo sztywno i akceptowana przez wszystkich. Władza może dużo i nie musi się tłumaczyć. W kulturach niskiego dystansu władzy pozycję zdobywa się przez własne zasługi. Wierzy się w możliwość zmiany statusu. Zakres władzy jest ograniczony, stosunki między ludźmi z różnych szczebli hierarchii są pełne wzajemnego szacunku i mają charakter partnerski. Dąży się do minimalizacji biurokracji, skupia się na tym, co praktyczne i wydajne.
y zagran n ia m y w y m ra g ro p krutacja na
Biuro Programów Zagranicznych i Dział Współpracy Międzynarodowej zapraszają studentów do rekrutacji na wyjazdy zagraniczne z programów: Erasmus, Erasmus z opcją EMBS, Erasmus z opcją Double Diploma, Direct Entry oraz wynikające z umów wielostronnych koordynowanych przez BPZ i DWM. Pierwszym obowiązkowym etapem rekrutacji jest kwalifikacja ze względu na kompetencje językowe. I tura
II tura
do 9.12.2010
do 7.01.2011
Język angielski
13.12.2010
10.01.2011
Języki: francuski, hiszpański, niemiecki, rosyjski, włoski
14.12.2010
11.01.2011
Rejestracja na egzamin oraz składanie kopii certyfikatów (do wyboru tylko jedna tura)
Zgłoszenia na egzamin z języka ukraińskiego należy przesyłać na lankoa@uek.krakow.pl. Szczegóły dotyczące tego etapu znajdują się na www.sjo.uek.krakow.pl (zakładka Stypendia). Kwalifikacja językowa oznacza złożenie kopii certyfikatu językowego i/lub przystąpienie do egzaminu organizowanego przez SJO na potrzeby rekrutacji. Nie są brane pod uwagę: kursy języków obcych, kursy/zajęcia odbyte w ramach częściowych studiów zagranicznych, lektoraty, zajęcia w językach obcych prowadzone w szkole podstawowej, gimnazjum, liceum oraz wyniki kwalifikacji językowej z poprzednich lat.
Wymagane w procesie rekrutacji dokumenty należy złożyć w BPZ w terminie 17 stycznia – 21 lutego 2011. Są to: 1. Wydrukowana i podpisana aplikacja (uprzednio wypełniona on-line) 2. CV w języku obcym (języku studiowania za granicą) 3. Średnia ocen z dziekanatu (za cały okres studiów) 4. Transkrypt ocen w języku angielskim oraz suplement do dyplomu w języku angielskim w przypadku osób, które ukończyły studia I stopnia 5. 2 podpisane zdjęcia (legitymacyjne lub paszportowe) 6. Dodatkowe zaświadczenia potwierdzające: udział w zajęciach w językach obcych (nie wlicza się kursów językowych i udziału w zagranicznych wyjazdach stypen-
W związku z różnicami w tym zakresie należy się spodziewać niebezpieczeństw urażenia kogoś z kultury o wysokim dystansie władzy poprzez nieoddanie mu należnej atencji. Problemy pojawiają się też, gdy ludzie z krajów o niskim dystansie władzy czują się mało komfortowo, będąc odbiorcami nadmiernych wyrazów szacunku. Na zakończenie życzymy wszystkim czytelnikom tego artykułu znalezienia się w okolicznościach, które umożliwią praktykowanie w zróżnicowanym środowisku kulturowym. Zapewniamy, iż jest to bardzo przydatna i pouczająca przygoda.
Oprac. BPZ
icznej
dialnych); doświadczenie zagraniczne (zakres obowiązków i dokładne daty trwania pracy potwierdzone przez pracodawcę); dodatkową działalność (wolontariat, promocja UEK etc.). Ogólne zasady kwalifikacji dostępne są na www.bpz.uek.krakow.pl (zakładka Studia za granicą → Rekrutacja). Zaświadczenia o działalności w kołach naukowych i organizacjach studenckich należy składać wyłącznie w Parlamencie Studenckim w terminie do 31 stycznia 2011 r. Szczegóły na stronie: www.ps.uek.krakow.pl (zakładka Wyjazdy zagraniczne). Studenci kwalifikowani są do konkretnych uczelni według listy preferowanych uczelni na podstawie: liczby punktów uzyskanych podczas rekrutacji potwierdzonej podczas kwalifikacji w SJO znajomości języka wykładowego wymaganego przez uczelnię zagraniczną liczby miejsc na danej uczelni gwarantowanej umowami bilateralnymi dodatkowych kryteriów poszczególnych uczelni (np. liczba ukończonych lat studiów, posiadanie certyfikatów etc.).
Decyzja o wyborze preferowanych uczelni W aplikacji można podać do 8 preferowanych uczelni ze wszystkich programów, na które odbywa się rekrutacja. Istnieje też możliwość wyboru opcji „każda inna” i „żadna inna” uczelnia/program. Student jest zobowiązany do samodzielnego zorientowania się w: ofertach programowych danych uczelni (lista uczelni do pobrania na dole strony www.bpz.uek. krakow.pl, zakładka Studia za granicą → Rekrutacja), języku wykładowym, kosztach utrzymania etc. Należy kierować się: adekwatnością programu studiów na uczelni zagranicznej z programem na UEK, językiem wykładowym (konieczne potwierdzenie znajomości danego języka w kwalifikacji językowej prowadzonej przez Studium Języków Obcych), kalendarzem akademickim (dotyczy głównie studentów wyjeżdżających na ostatnim roku studiów i planujących obronę pracy). Rekrutacja na programy Erasmus, EMBS, Double Diploma, Direct Entry i umowy wielostronne organizowana jest raz do roku.
Orientacyjne terminy rekrutacji na pozostałe programy/uczelnie: STEP/Hiroshima University of Economics – IX/X na sem. letni oraz II/III na semestr zimowy; CEEPUS – IV/V.
Oprac. BPZ
31