Blue innovation
Futureproof plan voor verlaten wijk Tweewaters Leuven: eerste duurzame stadswijk van Europa De visionaire Jo Vandebergh, die in een ver verleden Volkswagens verkocht, heeft ambitieuze plannen met een verlaten stadswijk van 11 ha aan de Leuvense Vaart. Alles draait om wooncomfort en duurzaamheid. Jo strikte 2 toparchitecten en is nu bezig met de uitrol van deze nieuwe wijk Tweewaters, de eerste CO2-negatieve wijk in Europa.
Jo Vandebergh: “De Leuvense Vaartkom en de oude terreinen van AB InBev lagen er al 10 jaar verlaten bij, terwijl dit een heel interessante locatie is in de stad. Daarin zagen we de kans om een nieuw project op te starten voor dit bijzondere stadsdeel, dat ik al als kind goed kende. In 2008 heb ik mijn visie uitgeschreven in een zwartboek. De ambitie was
30 | VOLKSWAGEN MAGAZINE
even hoog als de risico’s. Het ging immers om mijn eigen biotoop, dan zijn pek en veren nooit ver weg. We zijn ervoor gegaan en konden de lokale en Vlaamse politici meekrijgen om er een speciale plek van te maken. Een plek waar ik zelf graag zou willen wonen.
VOLKSWAGEN MAGAZINE | 31
Was het moeilijk om de Belgische en Europese toparchitecten Stéphane Beel en Xaveer De Geyter te strikken voor dit project? Jo Vandebergh: “Dat ging eigenlijk vanzelf: ik kwam met een duidelijke visie, een ambitieus en duurzaam verhaal, een gedroomde locatie, de ruimte en middelen.”
Duurzaam comfort Tweewaters sleepte al menige duurzaamheidsprijs in de wacht (zie palmares). Waarom wilde je een maximaal duurzame wijk creëren? Jo Vandebergh: “We hebben al heel wat milieupassief opgebouwd, onze generatie heeft het ernstig verknoeid. Ik wil een stuk van de schuldenlast afbouwen voor ik de fakkel doorgeef aan onze kinderen. Dat besef is één van mijn drijfveren. Het moet radicaal anders, geen f lauwe maatregelen. Duurzaamheid en leefcomfort kunnen trouwens prima hand in hand gaan. Mensen extra comfort bieden dat bovendien ook duurzaam is, daar gaat het om. Het is een holistische visie: alle facetten van onze samenleving zijn nauw met elkaar verbonden: de materiaalkeuze, ons afval, energie, ruimtegebruik, consumptie… bepalen onze manier van wonen en leven. Verder kozen we er bewust voor om slechts 30% van de 11 ha beschikbare oppervlakte te bebouwen. De overige 70%
Tweewaters Leuven
richten we in als openbare groene ruimte. Die ruimte is grotendeels autovrij.”
Slimme kasten Jo Vandebergh: “De thuisbezorgingskasten zijn een mooi voorbeeld van de duurzaamheidsvisie. Elke bewoner heeft zijn individuele thuisbezorgingskast met code op de begane grond, naast de lift. Wist je dat 50% van de ritten van koeriers tevergeefs zijn omdat mensen niet thuis zijn? Dat creëert een hoop nodeloze uitstoot. Met de slimme kasten kunnen koeriers altijd leveren en ze kunnen waar mogelijk ritten combineren of retours meenemen. Je geeft ze een cijfercode, ze openen je kast en zetten de bestelde waren erin. De eigenaar krijgt op zijn mobile device een melding dat er iets geleverd is. Je kan ook zaken laten ophalen uit de kasten, bijvoorbeeld je was of je strijk. We kunnen ook de ophaling van bijvoorbeeld oud textiel organiseren, of van lege batterijen of frituurolie, zo doen we aan urban mining. Onze bewoners moeten zo minder of niet meer naar het containerpark.”
Leuven Klimaatneutraal 2030 CO2-negatieve wijk? Jo Vandebergh: “Er zijn drie niveaus van duurzaamheid. Het
2016 tegen 2024 2016
2013
In 2008 stelt Jo Vandebergh zijn visie voor en 2 toparchitecten Stéphane Beel en Xavier De Geyter stappen in het project. In 2013 wordt het eerste residentiële gebouw met 106 appartementen opgeleverd: de Balk van Beel. In 2013 opende de publieke en ondergrondse parking Tweewaters. Woontoren de Twist met 46 appartementen op 17 verdiepingen zal klaar zijn in 2016 eveneens als de 39 assistentiewoningen van de Ark. Tweewaters zal over 10 jaar 1.200 woonunits bieden met woon- en werkgelegenheid voor een klein dorp.
eerste is zorgen voor klimaatneutraliteit, dat gaat over de emissies. Het tweede niveau is de holistische visie: alles is met elkaar verbonden zoals ik daarnet zei, het en-en-verhaal. Het derde en hoogste niveau, is de zogenaamde levenscyclusanalyse, LCA’s, waarbij de druk op het milieu van een product of dienst in kaart gebracht wordt. Tweewaters zit op niveau 2 en waar mogelijk op niveau 3 en is dus een belangrijke bijdrage aan de ambities van Leuven Klimaatneutraal 2030. De Balk van Beel is niet alleen supergoed geïsoleerd, hij beschikt eveneens over slimme meters en andere innovatieve technieken die in de nabije toekomst gekoppeld kunnen worden aan het warmtenet van de stadswijk. Die slimme meters monitoren het energieverbruik zodat we kunnen sturen in functie van vraag en aanbod. Hoe Tweewaters het klaarspeelt om het hoogste duurzaamheidsniveau te bereiken? De vloertegels en de binnenwanden van de Balk van Beel zijn cradle-to-cradle gecertificeerd, en een sorteerstraat is in de maak.”
Cohesie in de buurt en sociaal engagement Jo Vandebergh: “Ik geloof in vervlochtenheid van de maatschappij. Als je weet dat eenzaamheid een groot probleem is bij oudere mensen, dan begrijp je wat we beogen met De Ark. Een nieuw gebouw waaraan we dit jaar beginnen en dat 39 erkende assistentiewoningen voor niet-hulpbehoevende 65-plussers zal bieden. Het gebouw nodigt uit om sociaal te participeren in de werking van de wijk. Waarom ook geen babysitservice organiseren waarbij op de kinderen van werkende bewoners wordt gepast?” En uw engagement voor ’t Lampeke? Jo Vandebergh: “We zetten ons al enkele jaren in voor onder andere Poverello Leuven, het buurthuis ‘t Lampeke en recent ook voor het Centrum Algemeen Welzijn. Een deel van onze steun is financieel, het andere deel is de zogenaamde human-capital card. Op afroep kan ‘t Lampeke beroep doen op de kennis van onze medewerkers, bijvoorbeeld om hun hr-issues of informaticaproblemen te bespreken en op te lossen of communicatie-advies in te winnen.” *
Palmares
2013
2008 Jo Vandebergh stelt zijn visie voor; 2 toparchitecten stappen in het project 2013 Balk van Beel opgeleverd: 106 app. Publieke parking Tweewaters 2014-2016 Woontoren de Twist: 46 app. De Ark: 39 assistentiewoningen, tegen 2024 Lofts in de oude silo’s van Stella Artois
32 | VOLKSWAGEN MAGAZINE
11 ha 30% bebouwing 70% groene publieke ruimte
• Tweewaters is een demonstratieproject op het vlak van energie in het Europese FP7-programma. • De Balk van Beel kreeg als eerste in Europa in 2012 het BREEAM certificaat met de quotering ‘outstanding’, dat is het allerhoogste niveau van duurzaamheid en in 2013 de BREEAM International Award in Londen. • Als enige Belgische project kreeg Tweewaters een nominatie voor de wereldwijde MIPIM awards 2014 in de categorie ‘Most innovative green building’. • European Sustainable Partnerships Award voor de samenwerking met Buurtwerk ’t Lampeke.
BIO Jo Vandebergh Bezieler van Tweewaters is de energieke Leuvense ondernemer Jo Vandebergh (48). CEO of Chief Enabling Officer van zijn bedrijf Ertzberg. Jo Vandebergh: “Op m’n 18 de was ik een succesvol autoverkoper van Duitse tweedehandswagens en agent van Volkswagen en Audi. Elke dag verkocht ik wel een wagen. Met de autoveilingen in de VS als voorbeeld, richtte ik in 1991 in Waver de eerste nationale autoveiling voor professionals op. Zo werd ik vier jaar later de grootste autoverkoper van het land met liefst 16.000 verkochte wagens per jaar. Het Amerikaanse ADT wou kost wat kost mijn uniek bedrijf overnemen en kocht de veiling. Ik nam afscheid van de autosector en investeerde voortaan in bedrijven in nood. Textiel, soften hardware, voeding… ik liet de bedrijven een U-bocht maken. Daarbij heb ik veel geleerd, mijn horizon verlegd en telkens weer nieuwe netwerken opgebouwd. Als tegengewicht voor de financiële risico’s die ik liep, investeerde ik in oude gebouwen. En vanaf 2006 – ik was intussen 40 en had drie kinderen – focuste ik me voltijds op mijn oude passie: vastgoed. Daar ligt de grondslag voor mijn visie op duurzaamheid: behouden wat er is, het weer gezond maken en herbestemmen.”
VOLKSWAGEN MAGAZINE | 33