TOKYO SÖZLEŞMESI REVIZYONU TBMM’YE SUNULDU:
PILOTLARA GÜVENLIKLE ILGILI
ILAVE YETKILER VERILIYOR
S
IVIL HAVACILIKTA tedbirler sertleşiyor. 52 senelik Tokyo Sözleşmesi’nin değişen hükümleri kaptan pilota daha çok hak sağlar iken sakıncalı gözüken yolcuların direkt bağlanmasına varan tedbirler alınabilecek. Yolcu uçaklarında çeşitlilik kazanan yeni nesil tehditlere karşı 52 senelik Tokyo Sözleşmesi yenileniyor. Yeni hükümlerle havada tedbirler de sertleştiriliyor. Şüpheli yolculara müdahale eden görevliler ve yolcular bakımından “sorumsuzluk” hali genişletilir iken, kaptan pilotun yasal emirlerine uymayanlara cezalar getiriliyor. Uçaklardaki güvenlik memurlarının yetkileri de uluslararası dayanağa kavuşuyor. 191 üyeli Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü’nün (ICAO) 1963’ten beri tatbik ettiği Hava Araçlarında İşlenen Suçlara İlişkin Tokyo Sözleşmesinin yenilenen hükümleri Meclis’e sunuldu. Seçim sonrasının ilk gündem maddeleri arasında yer alması beklenen anlaşmanın gerekçesinde, “Sivil havacılığa karşı işlenmiş ya da hazırlık safhasında olan kanun dışı eylemlere ve suçlara karşı daha sağlam bir yasal çerçeve kurmayı ve yeni nesil tehdit türlerine karşı uyarlanmış önlemler üretmeyi hedeflemektedir” denildi.
YARDIM EMRİ Sözleşmeye göre kaptan pilotun, “makul önleyici tedbir” yetkisi, eylemciyi direkt bağlama önlemi ile genişletiliyor. Kaptan pilotun personelden “yardım isteme” hakkı da, “emir verme” yetkisi ile değiştiriliyor. Şüpheli yolcular bakımından “eylemi tamamlama” terimi çıkarılıyor. Anlaşmanın bazı hükümleri şöyle: “Kaptan pilot, bir kişinin uçakta bir eylem ya da kabahat işlediğine ya da işlemek üzere olduğuna inanmak için makul dayanaklara sahip olduğunda bu tür şahıslara karşı bağlamak dâhil makul tedbirleri alabilir. Kaptan pilot, bağlamaya yetkili olduğu bir kişiyi bağlamak üzere, öteki mürettebat üyelerine yardım etmelerini emredebilir ya da yetkilendirebilir. Yolculardan ya da hava aracı güvenlik memurlarından yardım etmelerini isteyebilir ya da yetkilendirebilir, ancak yardım etmelerini emretmesi mümkün değil. Herhangi bir mürettebat üyesi ya da yolcu, inandırıcı nedenlere sahipse; hava aracının, şahısların veya hava aracındaki malların emniyetini korumak için acil bir şekilde gerekli olan eylemleri böyle bir yetkilendirmeye ihtiyaç işitmeksizin yapabilir.
Kaptan pilot, kendi görüşüne göre ciddi bir kabahat olduğunu düşündüğü bir eylem gerçekleştirdiğine inanmak için geçerli sebepleri olduğu bir kişiyi, hava aracının topraklarına inmiş olduğu herhangi bir akit devletin yetkili otoritelerine teslim edebilir.”
TEHDİDE SORUŞTURMA Yenilenen hükümlerle kaptan pilot, mürettebat, herhangi bir yolcu, güvenlik memuru, hava aracının sahibi ya da işleticisi; alınan tedbirler nedeniyle bir kişinin maruz kalmış olduğu muameleden ötürü sorumlu tutulamamış olacaklar. Üye devletler, bir mürettebata fiziksel taarruz gerçekleştirme “tehdidini” de cezaya bağlayacak şekilde yasal mevzuatlarını düzenleyecekler. Kaptan pilotun veya yetkilendirmiş olduğu kişinin vermiş olduğu yasal direktiflere uymayı reddetme de aynı şekilde ceza hususu olacak. Uçakta işlenen suçlar, sadece suçun işlenmiş olduğu yerde gerçekleşmiş gibi değil, bunun yanında üye ülkelerin topraklarında işlenmiş gibi işlem görecek. Sözleşmede yolcuların ya da şüphelinin haklarını koruyucu hükümler, her bir devletin bu alanda yasal tedbirleri oluşturma ve uygulama hakkını etkilememiş olacak. 13