Delta20

NR.20 30 juni

2014

onafhankelijk magazine

Iedereen een toilet

Maar dan zonder water of electriciteit Piero Colonna

Milanees experimenteert met koud water Launchlab Delft

Nederig leren ondernemen

english pages see page 28

2

Delta

TU Delft

8 Delta nr. 20

30 juni

2014

“Een detail bij een foto kan soms echt iets toevoegen. Bij het maken van deze foto zat ik te wachten totdat er in de verte iemand door het beeld liep.“ (Fotograaf Hans Stakelbeek)

REAGEER!

12

www.delta.tudelft.nl

colofon

Delta is het informatie- en opinieblad van de TU Delft, verzorgd door een journalistiek onafhankelijke redactie.

Redactie Frank Nuijens (hoofdredacteur) - @franknu, Katja Wijnands - @kwijnands, Dorine van Gorp - @dorinevangorp, Saskia Bonger - @sbonger, Tomas van Dijk - @tomasvd, Connie van Uffelen - @connievanu, Jos Wassink - @joswashere Medewerkers aan dit nummer Jorinde Benner, Quin Genee, Dap Hartmann, Auke Herrema, Job Hogewoning, Christian Jongeneel, Heather Montague, Damini Purkayastha, Molly Quell, Daniela Stow, Jimmy Tigges, Caroline Vermeulen Foto’s Sam Rentmeester, Hans Stakelbeek

Bladconcept en vormgeving Maters & Hermsen, Leiden Lay-Out Liesbeth van Dam Redactie-adres Universiteitsbibliotheek, Prometheusplein 1, 2628 ZC Delft, 015 278 4848, delta@tudelft.nl Advertenties H&J Uitgevers, 010 451 5510, delta@henjuitgevers.nl Druk Edauw & Johannissen Oplage 8.000 Jaargang 45 ISSN 2213-8838 Meld je aan voor de wekelijkse nieuwsbrief op de website.

Meer informatie op: www.delta.tudelft.nl/colofon

cover

interview

drukke zomer

Piero Colonna

Deze studenten vieren anders vakantie deze zomer. Ze volgen workshops, brainstormen over energiebeleid, of proberen het wereldrecord roeien te verbreken.

Maar dan wél in Italië, Monte Carlo of Hongarije.

De orc-motoren van professor Piero Colonna beloven energieneutrale huizen en duurzamere vliegtuigen. De veelzijdige Milanees doet ook experimenten naar nieuwe fysische verschijnselen. “Het is een groot avontuur.”

Delta

3

TU Delft

16

28 reportage

english pages

nieuw toilet

Credits online

Meer mensen op de wereld een toilet. Maar dan wel een alternatief voor het water- en energieverslindende doortrektoilet.

Dat was het doel van een project waar ook de TU aan meedoet.

De Delftenaren hebben een oplossing.

Acknowledging the realities of today's online world, the Graduate School is allowing PhD students to earn their doctoral education credits online, via MOOCs.

Delta 01 verschijnt op maandag 1 september

VERDER Column Kort nieuws Sport campusnieuws partyspotters Job de kok achtergrond master desgevraagd science Survival Guide There’s an app

04 05 06 07 15 15 20 23 27 29 30 31

Delta Ook dit jaar was het IKA-circus weer een rampzalige ervaring. De website ziet er tegenwoordig gelikt uit, maar het werkt nog steeds voor geen meter. Het is geïnstitutionaliseerde diefstal als gevolg van verregaande incompetentie.

Om te beginnen is de IKA-bijdrage dit jaar een schamele €135. Dat is 41 procent minder dan vorig jaar, toen iedereen nog €227 kreeg. Waarom is dat, schraalhans? Ik betaal uit de IKA ieder jaar mijn universitaire sportkaart. Omdat ik alleen tennis, heb ik een zogenaamde sportgebonden kaart. Vorig jaar kostte die €205 en de IKA-vergoeding was daarvoor net toereikend. Dit jaar kost de sportgebonden kaart €210, ‘slechts’ 2,4 procent duurder. Dat was in het verleden wel anders: in 2006 kostte een volledige sportkaart nog €150, en dit jaar maar liefst €420 - een prijsstijging van 180 procent in acht jaar! In mijn column ‘IKA irritatie’ uit 2009, schreef ik al dat het sportcentrum de prijzen ongebreideld laat stijgen aangezien medewerkers ‘toch een IKA-vergoeding ontvangen’. Inmiddels is het zo ver de spuigaten uitgelopen dat de IKA-vergoeding niet eens meer de kosten van een sportgebonden kaart dekt.

Vorig jaar hield ik van de €227 nog €22 over die ik voor een ander doel kon inzetten, maar dit jaar kom ik €75 te kort.

Dat tekort kan ik aanvullen door mijn verlofuren te gelde te maken. Maar dat lukt niet, zoals het vorig jaar ook niet lukte, en het jaar daarvoor niet, en het jaar dáárvoor niet, en het jaar DAARvoor niet. Het probleem is het volgende.

Eén verlofuur vertegenwoordigt in mijn geval een waarde van €38,21. Om de ontbrekende €75 te dekken wil ik 1,96 verlof uren (1 uur, 57 minuten en 46 seconden) inzetten.

Maar dat kan niet, het moet om de een of andere reden een geheel aantal uren zijn. Vooruit, ik ben gul en zet twee volledige verlofuren in (dan ga ik die dag wel 2 minuten en 14 seconden eerder naar huis). Maar dat kan ook niet: ‘De waarde van de ingevulde bronnen ligt hoger dan het aangegeven bedrag van het doel. Pas dit aan.’ Ik kan dus maar één verlofuur inzetten, en blijf met een restant van €36,71 zitten waar ik wél recht op heb maar níet kan claimen.

Ik heb dit probleem vijf jaar geleden al voorgelegd aan HRServices die mij vertelde dat de IKA simulator ‘natuurlijk’ de sluitpost op de begroting was en daardoor verre van volmaakt. Dit jaar mag ik constateren dat er wel geld is besteed om de simulator een beter aanzien te geven, maar dat er geen dubbeltje is uitgegeven aan een betere functionaliteit. Als je haar maar goed zit, nietwaar?

Het probleem blijft bestaan omdat de bestuurders van onze prachtige universiteit niet zelf hun IKA-aanvraag hoeven in te vullen, zoals ze ook nooit worden blootgesteld aan de nog uit de vroege steentijd stammende website voor het indienen van declaraties. In de business-wereld bestaat het principe Eat your own dog food. Daartoe wil ik het college van bestuur graag uitnodigen, want de IKAsimulator en de website voor het indienen van declaraties zijn niet te vreten.

Dap Hartmann is astronoom. Hij werkt als onderzoeker bij de faculteit Techniek, Bestuur en Management.

TU Delft

Dr.ir. Jasper van Kuijk leidde de afgelopen twee jaar bij Industrieel Ontwerpen een onderzoek naar de OV-chipkaart.

Kan die gebruikersvriendelijker? Afgelopen zaterdag berichtte RTL-nieuws over de uitkomsten.

1 De OV-chipkaart is best handig als je er aan gewend bent.

ja

2 Soms vergeet ik nog wel in of uit te checken.

ja

5 Op welke stelling wil je terugkomen?

“Op vraag 1: De kaart biedt voordelen voor mensen die handig zijn met techniek, die met één vervoerder reizen en op een vast traject. Ben je onhandig met elektronica, reis je met verschillende vervoerders naar een onbekende bestemming, dan komen de problemen. En die oplossen is voor velen een nachtmerrie.

3 Een chipkaart met een display, dat is pas handig.

RTL-nieuws-item: bit.ly/1ljtaWN (Foto: Jasper van Kuijk

columndaphartmanneatyourowndogfood

4

ja

4 Ons onderzoek wordt serieus opgepikt.

ja

13 Twee jaar geleden had de TU er geen, nu al weer dertien. Voor elf massive open online courses (moocs) is de inschrijving geopend. Zeven nieuwe zijn: next generation infrastructures - part 2, solving complex problems, technology for biobased products, introduction to functional programming, Delft design approach, responsible innovation en introduction to water and climate. In de herhaling gaan: introduction to aeronautical engineering, solar energy en water treatment die nu is opgedeeld in: introduction to drinking water treatment en introduction to the treatment of urban sewage). www.edx.org/school/ delftx

Tweets

Kort Meer en uitgebreider nieuws op www.delta.tudelft.nl

Integratie

Vliegensvlug trippelen als een spin, sloom stampen als een olifant of schutteren als een pasgeboren lammetje. De lopende bierkratten die eerstejaars studenten werktuigbouwkunde moesten bouwen voor hun ontwerpproject deden sterk denken aan dieren van allerlei pluimage. De jury beloonde creativiteit dan ook extra. Team 2 legde de afstand tot de bank met dorstig publiek het snelste af: in twintig seconden. Team 50 vervoerde de meeste drank: tachtig volle flesjes in vier kratten. (Foto: Hans Stakelbeek) delta.tudelft.nl/28461

Wie je moet kennen Vier TU-studentes ontvingen op 19 juni een Thales scholarship van vijfduizend euro. Anke Wetser van de studierichting hydraulic engineering and water, Lisanne Coenen (applied physics), Merle van der Kroft (werktuigbouwkunde) en Stephanie Lubbers (sustainable energy technology) werden samen met zes anderen geselecteerd uit veertig aanmeldingen. Hun schriftelijke sollicitatie en een presentatie van een business case gaf de jury de doorslag dat zij tot de top behoren. De studentes kunnen nu meedenken en meewerken aan projecten binnen Thales Nederland. Het bedrijf is een belangrijke producent van geavanceerde elektronica voor defensie en openbaar vervoer.(Foto: Thales Group)

Bouwkunde-afstudeerder Filippo Maria Doria heeft de Archiprix 2014 gewonnen met zijn afstudeerplan 'Recording and Projecting Architecture'. Daarin stelt Doria een blindenbibliotheek voor in het park van Villa Borghese in Rome.

Volgens de jury is het ‘volstrekt eigenzinnige plan’ onwaarschijnlijk rijk aan fundamentele architectuur gerelateerde noties. Een blinde mist de directe visuele ervaring van ruimte, net als een ontwerper die een ruimte tekent die in werkelijkheid niet te zien is. Het andere prijswinnende afstudeerplan was van Remco van der Togt en Jonas Papenborg van Wageningen Universiteit. Het betreft een landschapsarchitectuurplan voor het Ems estuarium. (Foto: Filippo Maria Doria)

Met zijn proefschrift ‘Fish-Eye Observing with Phased Array Radio Telescopes’ was TU-wetenschapper dr. Stefan Wijnholds een van de vier genomineerden voor de Christiaan Huygens wetenschapsprijs 2014. Die is voor promotieonderzoek dat een belangrijke bijdrage aan de wetenschap heeft geleverd met oog voor maatschappelijke relevantie. Volgens de jury leidde Wijnholds’ onderzoek tot een betere kwaliteit beelden die met de Lofar-radiotelescoop gemaakt kunnen worden. Winnaar van de prijs werd echter dr. Bart Jansen van Universiteit Utrecht, voor ‘The Power of Data Reduction: Kernels for Fundamental Graph Problems.’ Via zogeheten ‘reductieregels’ legde hij een wetenschappelijk fundament onder de vereenvoudiging van complexe computerberekeningen.

De universiteit moet integratie van internationale studenten niet te veel opleggen, het is aan henzelf om te integreren. Dat was een van de conclusies bij een innovatieborrel van (Nederlandse) TU-studenten. delta.tudelft.nl/28445

Weinig ambitie

Verschoolsing aan de universiteit? Universiteiten én studenten zijn er debet aan, betoogde VSNU-voorzitter Karl Dittrich onlangs op een TU-symposium. “De gemiddelde Nederlandse student blinkt niet uit in studie-inzet en heeft weinig ambitie.” delta.tudelft.nl/28441

Tramlijn 19

Tramlijn 19 gaat op zijn vroegst pas in het tweede kwartaal van 2017 over de TUcampus rijden. Deze nieuwe vertraging moet, als het aan de gemeente Delft ligt, de laatste zijn in een lange reeks. Voor de voorbereidingen voor en de bouw van de nieuwe Sebastiaansbrug is nu een ‘reële’ planning opgesteld. delta.tudelft.nl/28437

Geschorst

Een Rotterdamse student werktuigbouwkunde, die een student van 'een technische universiteit' zijn tentamens liet maken, is levenslang geschorst. Hij liep tegen de lamp toen hij ineens opvallend goede cijfers haalde. delta.tudelft.nl/28436

Krappe voldoende

De TU krijgt van haar eigen studenten maar een krappe voldoende voor ondersteuning bij stages. Dat blijkt uit de Nationale Studenten Enquête 2014. De begeleiding die bedrijven geven aan hun Delftse stagiaires krijgt juist een hoog cijfer. delta.tudelft.nl/28434

IN THE SPORTLIGHT

sportzaken

Sietske Visser Specs

1.73 meter

De latten zijn een combinatie van carbon met een houten kern.

Braziliaans carnaval en Hollandse frisheid

Gewicht

69 kilo

Menshoge recurveboog met veel technische onderdelen.

Weegt ongeveer vier kilo.

“Ik schiet veertig pond; dat is de kracht die op de latten staat, redelijk zwaar voor een dame.”

Geboortejaar 1992

studie: Industrieel ontwerpen

Sport: Handboogschieten (bij Frederik Hendrik in Delft en HBS de Waert in Heerhugowaard) in de (olympische) recurve-klasse.

De tab, leertje ter bescherming van de vingers.

andere sporten:

Tenue van het Oranjeteam.

Er is een nieuw tenue in de maak.

kitesurfen, hardlopen

Waarom handboogschieten?

“Ik kwam ermee in aanraking tijdens een sportweek op school. Pas jaren later kwam ik erachter dat ik elke dag langs een handboogsportvereniging fietste. Daar ben ik toen Klikker, lid geworden.”

Wat is je niveau?

“Nationaal. Sinds september heb ik een IT-status (Internationaal Talent) van NOC*NSF. Nu mag ik selectiewedstrijden spelen voor de World Cup in Turkije en het EK in Armenië.”

Normaal ook armbeschermer en borstbeschermer om.

klikt als je de pijl naar achteren trekt.

Sterke punten?

“Mentaal, ik kan goed tegen wedstrijdspanning.”

Zwakke punten?

“Weinig wedstrijdervaring, zeker internationaal.”

Hoogtepunten/prijzen?

“Ik heb een keer op één punt verloren van een zesvoudige Olympische medaillewinnaar uit Italië. Verder podiumplaatsen op het NK.” Waarom zou iemand moeten gaan handboogschieten?

“Omdat het een gave sport is. Het lijkt gemakkelijk en saai, alsof je steeds dezelfde beweging maakt. Er zit zoveel meer achter.

Ambities?

“Op internationaal niveau presteren. Het einddoel is de Olympische Spelen in Rio, in 2016.”

De pijl haalt een snelheid van ongeveer 200 kilometer. Hij is hol; binnenwand is van aluminium, buitenzijde van carbon.

“Hij is heel licht, zodat hij snel en ver kan vliegen, en dun, zodat hij niet beïnvloed wordt door de wind.”

Stabilisator, om de boog beter stil te kunnen houden.

(Foto: Sam Rentmeester)

Blessuregevoeligheid, lichamelijke zwakheden?

“Ik heb ganglion in mijn pols. Dat is een zwakke plek in het kapsel van het gewricht. Als er te veel spanning op komt, komt er vocht achter het kapsel te zitten. Dat gaat drukken op de zenuw.”

“Lekkere gympen. Je moet schieten op wat je comfortabel vindt.”

Ook tijdens het WK voetbal wordt er getennist, gehonkbald, gezwommen en hardgelopen.

WK voetbal of niet, studentenzwemvereniging DSZ Wave hield gewoon haar traditionele zomerse avondzwemloop in de Delftse Hout. Vijfhonderd meter zwemmen en vijf kilometer rennen in respectievelijk om de Grote Plas. Vanwege Nederland –Australië was de zwemloop dit keer niet op een gebruikelijke woensdag, maar een dag later vastgesteld, tijdens Colombia-Ivoorkust. “Maar ja, ik zag wel een Colombiaan onder de deelnemers”, aldus Wave-voorzitter Marco Swierstra, “in een shirt van het Colombiaans elftal. Met al die buitenlandse studenten in Delft kun je in WK-tijd nooit een perfecte avond uitzoeken.” De bedoelde Jairo Angel Escobar eindigde bij de duo’s met zijn kompaan Lucas Antignac als derde en kon dus vrij snel zijn aandacht richten op het resterende deel van de voetbalwedstrijd. Winnaar werd het koppel Alejandro Oliveira/Marc Rotsaert.

In de categorie heren was Erik Simons de beste zwemmer, wat hem na het looptraject een derde plek opleverde in de eindrangschikking. Stein Posthuma kwam als tiende uit het water, maar was behalve de snelste omkleder ook verreweg de rapste zwemmer. Bij elkaar vlug genoeg om, niet voor de eerste keer, als algeheel winnaar uit het strijdperk te treden. Irene van der Reijken won bij de vrouwen, op een halve minuut gevolgd door de snelste zwemster Julia van der Burgt. Opmerkelijk was de deelname van Myrthe Westenberg. Als 9-jarige zwom en liep ook zij de hele afstand uit. Het water had een lekkere temperatuur, had Swierstra (vierde in het eindklassement) zich door de aanwezige buitenzwemmers laten vertellen, “maar toen ik er zelf in sprong vond ik het toch redelijk fris”.

Bij tennisvereniging Obvius sprong men ook in op het alles overheersende WK voetbal door het jaarlijkse Open toernooi op het sportcentrum als thema ‘Brazilian carnaval’ mee te geven. Het toernooi duurde ruim een week, maar de organisatie was wel zo slim om geen wedstrijden te plannen tijdens NederlandSpanje. Het was de zevende editie van het toernooi, dat voor het eerst in alle categorieën (heren- en dames enkel en heren-, dames- en gemengd dubbel) naar de actuele rating was ingedeeld. Winnaars enkelspel in de categorie A werden Erik van Beek en Marion Tuijp.

Een andere zomersport, honkbal, wordt uiteraard ook al lang weer beoefend. De Delftse studenten van Hitmanics, die tegenwoordig uitkomen in de vierde klasse, hebben inmiddels tien competitiewedstrijden achter de rug. Vorige week zaterdag werd op eigen terrein hekkensluiter Flags 2 met 9-5 verslagen. Hitmanics zelf staat overigens voorlaatste.

Tips? Jimmy.tigges@hetnet.nl

Delta

TU Delft

7

campusnieuws ‘Houtje-touwtje oplossingen’ eerstejaars Colleges in theater of bioscoop, tentamens in sporthallen, tenten of een kerk. Het is nog een verrassing waar aankomende eerstejaars straks college krijgen.

Ruimtegebrek is de oorzaak.

H

oewel het exacte aantal eerstejaars studenten pas in september bekend zal zijn, rekent de universiteit nu al op acht procent groei. Een extra zaal met vierhonderd zitplaatsen voor onderwijs is dus hard nodig, aldus directeur onderwijs en studentenzaken Timo Kos. De universiteit wil daarvoor tijdelijk extra amphizalen inhuren, misschien in theater De Veste of in een bioscoop.

Voor tentamens bij grote groepen wordt gedacht aan tenten, een kerk en een eigen of een externe sporthal. Voor tentamens en colleges aan kleinere groepen heeft de universiteit het Science Centre, YesDelft, Hogeschool Inholland, de Haagse Hogeschool, Portakabins en Lijm & Cultuur in gedachte.

De studentenraad (sr) noemde het afgelopen donderdag in een overleg met het college van bestuur een ‘vervelend idee’ dat eerstejaars studenten tentamen moeten doen in een tent of colleges moeten volgen in een bioscoop. “Houtje-touwtje oplossingen”, zei Vincent Steenkamp. “Dit jaar waren ook al capaciteitsproblemen zichtbaar en zijn tentamens in het weekend ingepland.

Onderwijs mag niet afhankelijk zijn van faciliteiten, het moet gefaciliteerd zijn.”

Collegelid Anka Mulder zei ook niet blij te zijn met ‘houtje-touwtje oplossingen’. “Avondroostering moet kunnen, maar is voor eerstejaars niet fijn. Het meeste moeten we op de campus roosteren.”

Het aangeschoven lid van de raad

van toezicht Laetitia Smits van Oyen, zei verbaasd te zijn dat de sr ‘zo vasthoudt aan 9 tot 5’-onderwijs. De sr antwoordde haar dat studenten ’s avonds leren en hun sociale leven hebben met niet alleen bier, maar ook sport en cursussen.

De discussie ontstond na een presentatie van vastgoed over de ontwikkeling van onderwijsvoorzieningen op de campus en de bovengenoemde problemen op de korte termijn. De TU wil uiteindelijk naar tien procent

‘Onderwijs mag niet afhankelijk zijn van faciliteiten, het moet gefaciliteerd zijn’ meer onderwijszalen, vernieuwing van onderwijszalen (verbouw of nieuwbouw), een betere kwaliteit studiewerkplekken, projectruimten en practicumruimten en een focus op instructiezalen in plaats van collegezalen.

Meer kleinschalige zalen ontwikkelt vastgoed al bij de renovatie van de faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen, bij de laagbouw van Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica (EWI) en bij de renovatie en nieuwbouw van Technische Natuurwetenschappen.

Er gaan geen grote amphizalen weg.

Volgens Timo Kos zal door blended learning (een mix van online en campus onderwijs) de vraag naar grote zalen afnemen. “Met grote aantallen eerstejaars is roostering wel ingewikkeld. De eerste drie weken zit het mudvol, daarna minder. Liever meer blended learning dan meer grote hoorcolleges.” (CvU)

De nieuwe mijnbouwmannenkalender is uit, met foto’s van de dertien mooiste studenten technische aardwetenschappen. De vier studentes die de kalender hebben samengesteld, kozen voor Colin Alberga als covermodel. (Foto: Ernst de Groot, Haalbeeld Fotografie/ Visagie: Alette de Jong) delta.tudelft.nl/28464

Een paar honderd aankomende studenten kregen de afgelopen weken een rondleiding door de zusterflat Aan ’t Verlaat. Dit voormalige onderkomen voor zusters in opleiding is eigendom van GGZ Delfland en staat al tien jaar leeg. De Stichting Herontwikkeling Studentenhuisvesting Delft (SHS), die wordt bestuurd door TU-studenten, is bezig het pand om te bouwen tot een studentenflat met 150 kamers. Drie verdiepingen met in totaal dertig kamers worden gemeubileerd en bestemd voor internationale studenten. De rest is voor Nederlandse eersteen ouderejaars. De kamers variëren in grootte van elf tot meer dan dertig vierkante meter. Er zijn op de begane grond een grote ruimte voor alle bewoners en een riante tuin. De flat moet in augustus open gaan, maar dat is afhankelijk van toestemming van de gemeente Delft. Of en wanneer die er komt, kan een woordvoerder niet zeggen. (Foto: Sam Rentmeester) delta.tudelft.nl/28435

Rijden voor goed doel Met een oranje gespoten oude Land Rover Defender en een motor vijftienduizend kilometer door Zuid-Amerika rijden met als eindbestemming: het WK voetbal in Brazilië. Dat is nog eens wat anders dan relaxen na je bachelor of je afstuderen. Ab Streppel, Jasper de Lange, Bijn Worms en Egbert Pot begonnen op 4 mei aan hun reis Drive2Develop: van Santa Marta in Colombia via Ecuador, Peru, Bolivia, Argentinië en Uruguay naar Brazilië. Onderweg steunen ze verschillende goede doelen. Zo hebben ze in Colombia een stapel speelgoed afgeleverd aan de stichting Mi Casa en Ipauratu ('Mijn huis in Ipauratu') die onder meer onderwijs aan geestelijk gehandicapte kinderen verzorgt. Ze hebben er hartverwarmende ontmoetingen en zijn laaiend enthousiast over de ‘supervette landschappen’ die ze zien, zoals de Boliviaanse zoutvlaktes.

In hun Land Rover met daarin een zelfgemaakt bed, een enorme imperiaal en een wc-bril op de trekhaak om lekker op te zitten, hebben ze nu negen naaimachines en een berg gereedschap vervoerd voor de Stichting Mama Alice die straatkinderen gratis opvangt en ze onder meer een vakopleiding metaalbewerking geeft en moeders opleidt tot naaisters. Hun motor en Land Rover hebben ze inmiddels aan gort gereden maar ze hebben wel een WK-wedstrijd gezien. drive2develop.com facebook.com/drive2develop

Wat doe jij Naar Zuid-Frankrijk rijden, biertje drinken op een camping, bakken aan het strand of slenteren door een wereldstad? Sommige studenten doen heel wat anders deze zomer. Optreden aan de Côte d’Azur bijvoorbeeld, houten paviljoens bouwen aan het Balatonmeer of de roeiwereld op zijn kop zetten.

solarRacen in monte carlo Een zonovergoten Monte Carlo, prins Albert II op de tribune, muziek van de Delftsche Studenten Big Band op de achtergrond en dan… in je solar boat behendig slalommen, sprintjes trekken en zoveel mogelijk rondjes varen in twee uur tijd. De jachtclub van Monaco regelt je overnachtingen en als klap op de vuurpijl word je misschien wel winnaar van de Solar 1 Monte Carlo Cup. Dat klinkt toch als een droom? Het Solar Boat team gaat er voor van 10 tot en met 12 juli.

Teammanager Tomas te Velde blijft er nuchter onder:

“Het is een goede afsluiter van het jaar.” Eerst nog de grootste wedstrijd voor boten op zonne-energie zien te winnen: de DONG Energy Solar Challenge in Groningen en Friesland, van 28 juni tot en met 5 juli.

Daarna met 21 man op naar Monte Carlo. “Ze pakken het daar wel groots aan”, zegt Te Velde over special guest Prins Albert II. “Goede netwerklocatie. Eurosport zendt het uit, komen we nog op tv ook!” solarboatteam.nl/event/solar-1-monte-carlocup-2014

Tekst: Connie van Uffelen Foto’s: Hans Stakelbeek

Delta

9

TU Delft

deze zomer? brainstormen aan het comomeer Twee weken aan het Comomeer brainstormen met studenten uit Denemarken en Italië over energiebeleid en ondernemerschap. Rob de Jeu kijkt er naar uit: je bent voorzitter van de Energy Club of niet. Samen met negen andere excellente masterstudenten uit Delft volgt De Jeu van 7 tot en met 18 juli in Italië de intensieve summer course Succesvol leiderschap, innovatie en ondernemerschap binnen de energiesector. Lezingen, projectwerk, panel presentaties, business games en debatten gaan onder meer over besluitvorming in de energiesector, trends in smart

grids, groene innovatie en het schrijven van een businessplan. “Het idee is dat je leiderschapskwaliteiten ontwikkelt en gangmaker wordt binnen de energiesector”, zegt De Jeu. Hij is eerstejaars masterstudent sustainable energy technology en probeert elk jaar een cursus te doen. “Ik vind dit supergaaf.” Een doorsnee vakantie vindt hij saai. “Steden bezoeken is mooi, maar na een paar dagen ben ik uitgekeken.

Ik ontmoet liever andere mensen en leer wat. Mijn beste vrienden verklaren me voor gek.” energyclub.nl

salsadansen op antilliaanse feesten Opzwepende muziek, exotische cocktails en dansen tot in de vroege uurtjes. Zo’n veertig leden van studenten salsavereniging SoSalsa kijken er naar uit om van donderdag 7 tot en met zondag 10 augustus naar België af te zakken. België? Ja België: de Antilliaanse Feesten in Hoogstraten. Dit jaarlijkse muziekfestival wordt beschouwd als het grootste in Europa voor Caraïbische muziek. “Heel beroemd”, zegt Vivian Geraads, zelf al lang afgestudeerd bij Industrieel Ontwerpen en nu dansdocent bij Sport & Cultuur. “Het is een soort familiefestival dat is uitgegroeid richting

Lowlands. Er komen zo’n 35.000 mensen. Er zijn twee grote podia, één klein podium en een danszaal met parketvloer in een soort circustent. De sfeer is ontzettend leuk met mensen uit alle culturen. Zodra zij op het festival zijn, voelen ze zich in eigen land. Op de camping staan hele families.” Driekwart van de leden van SoSalsa gaat mee: studenten, promovendi én alumni. Lekker luisteren naar non-stop LatijnsAmerikaanse muziek. Ze nemen een eigen dansvloer mee voor op de camping. sosalsa.nl

Lees verder op pagina 14

Ach ja, deze zomer de roeiwereld veranderen: waarom ook niet? optreden aan cÔte d'azur Een tournee van twee weken langs de Côte d’Azur. Dat is voor de Delftse Studenten Big Band al vijfentwintig jaar de kers op de taart na de zomertentamens. Gehuld in smokings treden de achttien jazz-minnende studenten van het Delftsch Studenten Corps ook dit jaar weer op rond Saint-Tropez. Op de setlist: nummers van onder anderen Frank Sinatra, Count Basie, Duke Ellington en Glenn Miller. Dit jaar zijn ze van 8 tot en met 19 juli te horen op campings, sfeervolle pleintjes en in strandtenten. “Elke avond drie uur lang optreden is intensief, maar we halen er veel energie uit”, zegt manager Michiel Smit. “Na elk optreden tuffen we terug naar onze hangmat op de camping.” De Big Band maakt bizarre dingen mee. “Afgelopen jaar werden we na een bonnefooi optreden in Saint-Tropez uitgenodigd om te spelen op het zestig meter lange jacht van een stinkendrijke Rus. Een vriend van hem was een paar dagen daarna jarig en wilde ook een optreden, maar de tournee was bijna ten einde. “Geeft niet”, zei hij, “Ik vier mijn verjaardag in Split en vlieg jullie er allemaal naar toe.” We hebben toen drie dagen in Kroatië gespeeld. Waanzinnig.” bigband.corps.nl

roeiboot verbeteren in Delft Op enkele details na is het ontwerp van roeiboten al tientallen jaren ongewijzigd.

Hoogste tijd om een snellere boot te ontwerpen, vinden de studenten van dreamteam Rise. Ze zijn deze zomer nog wel even bezig met bouwen en testen. Tijdens het wereldkampioenschap roeien op de Bosbaan, op 27 augustus, wil Rise met een dubbel vier zonder stuurman het wereldrecord van de roeiboot verbreken. Aanpak?

Twee draagvleugels onder de boot plaatsen zodat hij uit het water komt en zo’n vijftig procent minder weerstand ondervindt. Het materiaal mag daarbij niet

doorzakken en krijgt een andere stijfheid.

De studenten ontwerpen een andere bladvorm voor de roeispanen en gebruiken een 'rollrigger'. Het bankje dat normaal onder de roeiers meebeweegt zit vast, in plaats daarvan beweegt de rigger - de houder van de roeispaan. Want waarom zou je vier roeiers telkens van voor naar achter laten bewegen? Bankje vast, rigger laten bewegen en je verstouwt maar tien kilo in plaats van je eigen gewicht. Ach ja, deze zomer de roeiwereld veranderen: waarom ook niet? risedelft.nl

bouwen met hout op hellowood Stel je voor: eindeloze korenvelden in de buurt van het Balatonmeer, met uitzicht op een mooie vallei. En dan, onder leiding van kunstenaars en architecten, houten paviljoens en objecten bouwen die op verschillende plekken worden geëxposeerd.

Met na afloop misschien wel een prijs van de jury op zak. Dat is Hello Wood! Negen studenten bouwkunde kijken er naar uit om van 19 tot en met 27 juli met kunst- en architectuurstudenten uit vijftien verschillende landen workshops te volgen rond het thema: balans. Zo is er een workshop

waarin studenten een ruimteschip bouwen, of een wiebelende caleidoscopische toren of een heteluchtballon in de vorm van donderwolken. Allemaal van hout. Met het idee ‘elk nadeel heb zijn voordeel’ hebben TU-gastdocenten Suzana Milinović en Rufus van den Ban ook een leuke opdracht bedacht: bouw een aantal houten badkuipen, plaats ze boven elkaar en maak op een handige manier gebruik van het feit dat ze moeilijk waterdicht te krijgen zijn. hellowood.eu/137267/hello-wood-2014

korfballen in hongarije In eerste instantie wilde studentenkorfbalvereniging Paal Centraal gewoon even met een groep op vakantie. Lekker uitrusten. Maar als je vereniging twintig jaar bestaat is het natuurlijk ook leuk om iets bijzonders te doen. Korfballen in het buitenland bijvoorbeeld. “Niet te ver en niet te dichtbij”, zegt Margit Heine van de lustrumcommissie. “Origineel, sportief en cultureel.” De keus viel op een zomerkamp in Hongarije.

Dertig korfballers gaan er van 7 tot en met 17 juli trainen, trainingen geven en wedstrijden spelen met Hongaren en andere Nederlandse teams. Maar er is natuurlijk ook tijd voor ontspanning: wandelen, relaxen aan een meertje en een meerdaagse trip naar Budapest.

“Daar gaan we een dagje ‘Wie is de mol?’ spelen met allerlei opdrachten en we gaan het mooiste badhuis van de stad bezoeken.” Voor Margit extra leuk, want zij komt uit Budapest. “Je hebt er een eilandje en een brug die Margit heten. Je komt dus overal bordjes tegen die je naar Margit wijzen.” paalcentraal.nl

12

Delta

TU Delft

Een soort super efficiënte kleine stoommachines zijn het, de orc-motoren van de nieuwe L&R-hoogleraar Piero Colonna. Ze beloven energieneutrale huizen en duurzamere vliegtuigen.

‘Zelfs koud water is een fantastische energiebron’

Tekst: Tomas van DIjk Foto’s: Hans Stakelbeek

Delta

13

TU Delft

H

et stoepje voor prof.dr.ir. Piero Colonna’s voordeur in de oude binnenstad van Delft is onlangs opgebroken. Sommige tegels zitten scheef en in een grote steen is een goot gebikt. Deze is later weer opgevuld, maar pas nadat een buizenstelsel is aangebracht dat onder de straat door van zijn huis naar de gracht loopt. Het grachtwater mag dan koud zijn, het is volgens de hoogleraar warm zat om een huis mee te verwarmen.

“Wat nog ontbreekt aan de installatie is een warmtepomp”, zegt de gastvrije Milanees, als hij een rondleiding geeft door zijn huis dat deels als laboratorium voor duurzame energie dienst moet gaan doen. “Zelfs relatief koud water is een fantastische energiebron”, vervolgt Colonna nadat hij zijn bezoek heeft verwelkomd met Crodino en Italiaans gebak.

Colonna wil het grachtwater langs de warmtepomp laten stromen, en er zodoende energie – warmte- aan onttrekken. Het afgekoelde grachtwater stroomt weer terug het kanaal in. Met zijn installatie past Colonna, die op 16 mei zijn intreerede gaf als hoogleraar propulsion and power, thuis toe wat hij aan de TU predikt; energiewinning uit lage temperatuurstromen.

Colonna’s stokpaardje is de ORC-technologie (orc staat voor organische rankinecyclus), een soort veredelde stoommachinetechnologie waarmee restwarmte van bijvoorbeeld uitlaatgassen, benut kan worden om elektriciteit op te wekken of om motoren efficiënter te laten werken. Maar je kunt het in combinatie met parabolische spiegels ook gebruiken om elektriciteit op te wekken uit zonne-energie. Colonna kreeg dit voorjaar een STW-subsidie van 1,2 miljoen euro om een gebouw te maken dat energieneutraal is dankzij deze technologie.

Ik had verwacht in uw huis ook orc-technologie te treffen.

“Er is niet één oplossing voor alle problemen. Je moet om je heen kijken naar de energiebronnen die je voor handen hebt en die gebruiken.

In dit geval, bij ons thuis, bleek dat het grachtwater te zijn. Bij andere gebouwen, met wat meer dakoppervlak, kun je wel gebruikmaken van orc in combinatie met parabolische spiegels die het licht concentreren op een vloeistof.”

Met uw specialisme, energiewinning uit lage temperatuurstromen, bent u een zeldzaamheid in de wereld van de verbrandingsmotoren en de stuwkracht.

“Ja klopt. Sinds de uitvinding van de stoommachine begin achttiende eeuw heeft men de temperatuur waarbij motoren werken alsmaar opgeschroefd om de efficiëntie te verbeteren. Nog steeds is dit waar de meeste onderzoekers op focussen; op de hoge temperatuur thermodynamica. Maar het eind van deze trend lijkt in zicht. Het wordt steeds lastiger om materialen te vinden die voldoende hittebestendig zijn.

De stormloop naar hoge temperaturen heeft er intussen voor gezorgd dat we enorme stromen aan restwarmte overhouden. Neem nou een vrachtwagen, die zet zestig procent van de energie uit brandstof om in warmte. Ik wil onderzoeken hoe we deze lage temperatuurstromen kunnen gebruiken. Dat heb ik in 1991 aan het eind van mijn studie luchtvaarttechnologie in Milaan besloten, en dat vergde aardig wat lef denk ik.”

Hoezo lef?

“In die tijd interesseerde het bijna niemand. Energie halen uit lage temperatuurstromen was een passie van mijn afstudeerbegeleider

‘De stormloop naar hoge temperaturen heeft er intussen voor gezorgd dat we enorme stromen aan restwarmte overhouden’

Gianfranco Angelino, de uitvinder van de orctechniek. Ik heb de passie van hem overgenomen.

Halverwege mijn engineeringstudies wilde ik stoppen en wat anders doen. Ik hield niet van engineering. Ik dacht eraan om over te stappen naar een opleiding journalistiek. Maar mijn ouders vroegen of ik het niet nog een jaartje wilde aanzien. Dat ene laatste jaar kreeg ik les van Angelino; hij doceerde over turbines, compressoren en pompen. Wat een talent, ik was verbijsterd. Hij had een sterke boodschap over het milieu en duurzame energie. Hij was op een missie. Maar het grappige is; het interesseerde niemand wat. De olieprijs was laag. Heel anders dan nu. Maar hij was daar heel kalm over. Hij wist dat technieken om restwarmte te benutten mainstream zouden worden. En hij gaat gelijk krijgen, want de industrie investeert daar nu volop in.”

Orc-technologie gaat volgens u de wereld veranderen. Hoe werkt deze techniek?

“Net als bij een klassieke stoommachine wordt bij orc een turbine aangedreven door een stof die door hitte uitzet. Gebruikt men bij een stoommachine water, bij het organische rankine-proces gebruikt men een organisch oplosmiddel met een veel lager kookpunt. De techniek is ook geraffineerder. We werken namelijk met complexe zware moleculen die zich, in tegenstelling tot water, niet gedragen als ideale gassen en vloeistoffen. In vloeibare vorm blijk je deze stoffen toch te kunnen samendrukken, iets wat met water absoluut niet kan. De vloeistoffen en gassen van orc-technologie hebben ook een lager dichtheid dan water. Daardoor kunnen orcmachines veel kleiner gemaakt worden dan stoommachines. Ik werk nu met Dana, een Amerikaanse fabrikant van motoronderdelen, aan vrachtwagenmotors die tientallen procenten zuiniger zijn doordat ze de restwarmte uit de uitlaat gebruiken met orc-techniek.”

Tot voor kort werkte u als onderzoeker bij de faculteit 3mE (bij de renewable energy systems group), maar nu bent u hoogleraar bij L&R. Terug naar uw wortels in zekere zin, want u bent afgestudeerd luchtvaartingenieur. Hoe voelt het om weer terug in het vliegtuigwereldje te zijn?

“Dat voelt goed. Als kind droomde ik ervan om piloot te worden. Ik was een romanticus. Maar ik ben bijziend, dus het kon niet. Vliegtuigen en duurzaamheid zijn mijn twee passies. Die wil ik combineren. Bovendien is het goed om technologieën die restwarmte gebruiken onder de aandacht te brengen van de luchtvaartindustrie. Als die industrie erop duikt, dan krijgt de technologie een enorme impuls. Er zit daar veel geld en men beschikt over allerlei exotische materialen.”

Duurzaam vliegen, is dat niet te hoog gegrepen?

“Duurzaamheid en vliegen gaan nu nog niet samen. Maar ooit zal men duurzaam vliegen dankzij onze technieken en door gebruik te maken van biobrandstof. Ik denk dat we vliegtuigmotoren tientallen procenten zuiniger kunnen maken met een techniek die verwant is aan orc. In plaats van organische vloeistoffen gebruiken we superkritische CO2. Ook weer een uitvinding van Angelino.

Lees verder op pagina 14

14

Delta

TU Delft

‘Ik denk dat we vliegtuigmotoren tientallen procenten zuiniger kunnen maken met een techniek die verwant is aan orc’ Als we een superkritische CO2-turbogenerator combineren met een turbopropellermotor kunnen we de efficiëntie van de motor opschroeven van de huidige veertig procent naar zestig procent. Dat is een enorme stap vooruit.”

Zal de conservatieve vliegtuigindustrie deze techniek ooit omarmen?

“De industrie staat erg onder druk. Ze is veel te afhankelijk van fossiele brandstoffen. Er worden nu al enorme investeringen gedaan om maar een tiende procent meer efficiëntie te behalen.”

Aan uw werk zit ook een zeer fundamentele kant. U hoopt nieuwe fysische verschijnselen waar te nemen.

“Ja. In 2005 kreeg ik een Vidi-beurs van NWO voor mijn onderzoek naar de gasdynamica van dichte damp en superkritische vloeistoffen. We hebben een opstelling gebouwd, de Flexible Asymmetric Shock Tube (Fast) waarmee we een bijzonder fenomeen willen waarnemen, een rarefaction shock wave. Dat is het tegenovergestelde van de schokgolf die we allemaal kennen, die bijvoorbeeld ontstaat wanneer een vliegtuig door de geluidsbarrière gaat. Normaal gesproken ontstaat een schokgolf door een abrupte toename in druk in de stromingsrichting. Een rarefaction shock wave is een abrupte afname in druk in de tegenovergestelde richting. Dat zulke schokgolven mogelijk moeten zijn, werd voor het eerst bedacht door de Duitse Nobelprijswinnaar Hans Bethe (die tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft meegewerkt aan de atoombom). Maar het fenomeen is nog nooit waargenomen. Althans, Russische onderzoekers meenden in de jaren tachtig het bestaan ervan te hebben gedemonstreerd, maar hun waarnemingen worden zeer in twijfel getrokken. Het heeft ons jaren gekost om de Fast-machine werkende te krijgen. We brengen er een stof in aan (siloxaan, red.) die we superkritisch moeten krijgen, het punt waarop de stof zich tegelijk als vloeistof en als gas gedraagt. In de opstelling zit een ventiel dat drie milliseconde open moet gaan. Het is extreem lastig om zoiets voor elkaar te krijgen in een opstelling die honderden graden heet is. Onlangs werd ik wakker om drie uur ’s nachts. Zomaar. Toen kreeg ik plots een sms van mijn medewerker Emiliano Casat. ‘Het werkt!’”

Dus nu kunnen jullie elk moment een rarefaction shock wave waarnemen?

“Ik ben bijgelovig. Dus ik durf niet te zeggen hoe lang het nog duurt. Doe ik dat wel, dan zul je net zien dat onze experimenten mislukken. We zijn

CV Piero Colonna is in 1965 geboren in Milaan. Sinds 2002, toen hij een aanstelling als universitair docent kreeg bij 3mE, woont hij met zijn vrouw en twee dochters in Delft.

Colonna studeerde in de jaren negentig aerospace engineering en mechanical engineering in Milaan (Politecnico di Milano) en aan de Stanford University in de Verenigde Staten. In 2005 kreeg hij een Vidibeurs voor zijn onderzoek naar de

gasdynamica van dichte damp en superkritische vloeistoffen. Sinds 1 september 2013 is hij hoogleraar propulsion and power bij Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek.

langzaam de temperatuur aan het verhogen. We zitten nu op 305 graden. We moeten tot 360 komen. Het is een groot avontuur. Fundamenteel gezien is het heel interessant. Of het ook toepassingen gaat hebben, daarover kun je alleen maar speculeren. Natuurkundige fenomenen moeten altijd eerst ontdekt worden, later komen er vaak anderen die toepassingen vinden.”

Wat verandert er nu u professor bent?

“Bij 3mE had ik ook mijn eigen onderzoeksgroep. In zekere zin werkte ik daar ook als professor. Ik doe dus grotendeels hetzelfde. Maar ik wordt nu wel met meer egards behandeld.” Lachend: “Dat is wel eigenaardig.”

Kon u geen hoogleraar worden bij 3mE? “Wat zal ik daar eens op zeggen?” (korte stilte) “Bij L&R hebben ze besloten om een nieuwe leerstoel in het leven te roepen die aansloot op mijn expertise; propulsion and power. Het was een gedurfde zet van L&R. Er is in Nederland namelijk helemaal geen industrie gericht op propulsion and power. Maar als grootste luchtvaart- en ruimtevaartfaculteit van Europa moet je wel zo’n leerstoel hebben. De arbeidsmarkt voor afgestudeerde TU-ers bevindt zich ook buiten Nederland.”

Bent u van plan om ooit nog eens terug te keren naar Milaan?

“Ik ben geboren in Milaan. Het is een grote industriële stad waarvan ik nooit heb gehouden. Ik wil daar niet naar terug.

Italië is mij bovendien te corrupt. Ik heb een tijdje in de Verenigde Staten gewerkt. Dat was ook niet echt waar ik naar op zoek was. In Delft heerst een gemoedelijk dorpse sfeer en toch is het hier heel internationaal. Het is hier fijn wonen en werken.” <<

Wat: Chaos aan de Schie en Car Art Festival Waar: Lijm & Cultuur Wanneer: tot 15 augustus (let op: het stadsstrand ligt er tot 19 juli!)

Prijs: Gratis Partyprognose:

9

15

party Spotters

Vive la France Het kan niet anders dat ik mijn mini-landentour eindig met Frankrijk. Dat land heeft een speciaal plekje in mijn hart veroverd, en ik kom er graag. Vroeger met de familie en tegenwoordig met mijn vriendin.

De meest dierbare herinneringen zijn langs de weg bij de boucherie een geroosterde kip en vers stokbrood bij de boulangerie halen. En dan lekker knullig op plastic stoeltjes genieten.

Kippenfreund met ingelegde salade Materiaal: oven, ovenschaal, pan, schaal Ingrediënten: hele kip, olie, zout , peper, azijn, suiker, ijsbergsla, radijs, ui, mayonaise, vers stokbrood Het recept is vrij simpel, maar zelf heb ik een kleine frisse salade toegevoegd. Dep de kip schoon, smeer de huid in met olie en zout, en zet in de oven op 90 graden voor 2 tot 2,5 uur (kerntemperatuur op 70 graden). Doe 200 milliliter en 75 gram suiker in een pan en warm op tot de suiker is opgelost (pickle). Snij radijs en ui in heel dunne plakjes, doe in een bakje, giet er de pickle overheen en laat twee uur intrekken. Haal de kip na de

Voeten in het zand Zomervakantie. Boeken aan de kant en voeten in het zand. En dat laatste kan gewoon aan de Schie.

Een barbecue op het strand. Dat zou echt hét perfecte begin zijn van de vakantie. Rosé in de zomerzon en zand tussen je tenen. Jammer dat het toch wel even reizen is naar Scheveningen. Maar hoera: een beetje stad heeft tegenwoordig een stadsstrand in de zomer, en daar doet Delft niet voor onder. Tijdens festival Chaos aan de Schie, op het terrein van Lijm & Cultuur, kun je onderuit op je strandmatje, terwijl je geniet van lekker eten, drankjes, en allerlei optredens. 'Summer Dreams', is het thema van deze achtste editie. ‘Even rust in de chaos. Zoek een mooi plekje, neem de tijd om de kaart te bestuderen en kies met gevoel. Ben je met vrienden aan het einde van een drukke dag, dan valt je oog misschien op een enkele schotel. Heb je alle tijd en zin om zelf aan de slag te gaan, dan is een barbecue aan tafel wellicht een goed idee of stel je een culinair feestje samen uit de à la carte-gerechten’, stelt de organisatie voor.

Hm, daar hebben wij wel oren naar. Al is het maar omdat we ondertussen ook wel erg nieuwsgierig zijn naar het Car Art Festival dat er gelijktijdig plaatsvindt. Daarin werken tot 15 augustus acht Europese kunstenaars uit het CreArt Netwerk op werkdagen van 10.00 tot 17.00 uur aan nieuwe projecten. Tot en met 1 augustus praten ze er ook nog eens uitgebreid over, tijdens de kunstenaarsgesprekken 'bij_wijze_van_spreken', elke vrijdag van 17.00 tot 19.00 uur. Al die tijd wonen ze bij Lijm & Cultuur, in speciaal daarvoor geronselde caravans. Eén van de kunstenaars die permanent op het terrein gevestigd is, theatermaker Proluder, speelt er op 4 en 5 juli bovendien de voorstelling Hard en Zacht. "Vol inzichten over communicatie tussen mensen", belooft hij. Zin in een fijne afsluiting met je jaarclub? Op verzoek speelt hij hem extra voor groepen.

Poehee. Van zoveel inspiratie moeten we wel even bijkomen. Wie haalt de strandmatjes? (JB) www.chaosaandeschie.nl

2 tot 2,5 uur uit de oven, zet de oven op 230 graden en laat warm worden. Zet de kip gedurende 10 tot 15 minuten in de oven tot de huid mooi goudbruin is. Zeef de radijs en ui uit de pickle en meng met de salade en een beetje olie, peper en zout naar smaak. Serveren met mayo en het stokbrood, het liefst halverwege de Bourgogne, met het zonnetje op je gezicht en een goed glas wijn of een koud biertje in de hand.

Fijne vakantie!

Met geslepen messen, Job Hogewoning

Wat: Zaatari vluchtelingenkamp in JordaniĂŤ. Het kamp werd twee jaar geleden geopend als gevolg van de Syrische burgeroorlog.

Wie: 86 duizend Syrische vluchtelingen.

Keukens: 160 Toiletten: 380 Uitwerpselen: 35 ton per dag. Dat is een volle 40-voets zeecontainer per twee dagen.

Riolering: Geen Elektriciteit: Geen Oplossing: Een Delfts toilet, ontwikkeld met steun van de Bill & Melinda Gates Foundation.

Tekst: Jos Wassink Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Team Reinventing the Toilet, Wikimedia

Delta

17

TU Delft

Hoge nood Het is een taboeonderwerp, zegt projectleider dr. Jan Carel Diehl. Mensen praten niet graag over hun ontlasting en zeker niet over hoe ze nu precies hun achterste spoelen. Toch is het nodig dat te weten als je iets voor een bepaalde cultuur, in dit geval de Indiase sloppenwijken, ontwerpt.

T

aboes zorgen voor hilariteit. Dat is in India niet anders. Dus toen de onderzoekers met een lokaal geproduceerd prototype kwamen voorrijden was het gelijk een drukte van belang in het nauwe straatje.

De grappigste en de belangrijkste mannen waren er als eerste bij. Ze gingen het hokje in, hadden veel praats, drukten wat op de knoppen maar lieten hun broek lekker aan.

Pas na een paar uur was de drukte zodanig geluwd dat iemand de eerste keutel erin deed.

Stoelgang is nog om een andere reden een taboe: er is niet genoeg water om door te trekken. Een stortbak bevat zo'n tien liter water en mensen trekken gemiddeld drie keer per dag door. Als alle zeven miljard mensen dat zouden doen hadden we een ernstig watertekort. Er moet dus een alternatief komen voor het westerse doortrektoilet voor opkomende economieĂŤn (zie kader: Zo kan het ook). Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie WHO hebben wereldwijd 2,6 miljard mensen

geen toegang tot een toilet, en kakken dus in het open veld. Dat levert jaarlijks 200 miljoen ton ruwe poep op - genoeg om vierhonderd olietankers mee te vullen. Maar in werkelijkheid blijft het lekker liggen of drijven en besmet het andere mensen. Dezelfde WHO schat dat jaarlijkse 1,4 miljoen kinderen overlijden doordat ze met poep besmet zijn geraakt.

Vandaar dat de Verenigde Naties in 2011 besloot om het aantal mensen zonder toilet te halveren en de Bill & Melinda Gates Foundation de daad bij het woord voegde en 42 miljoen dollar ter beschikking stelde voor de ontwikkeling van een toilet dat feces en urine moet kunnen verwerken zonder elektriciteit, water of rioleringssysteem.

Dat is de 'Reinventing the Toilet Challenge' waar ook het Delftse team aan meedoet: acht onderzoekers van de afdeling process & energy (faculteit 3mE) en vijf van de faculteit IO (afdeling design for sustainability).

De oplossing die het team afgelopen voorjaar in New Delhi heeft gepresenteerd bestaat uit een

toilet dat urine en uitwerpselen scheidt van spoelwater; een toiletgebouw voor driehonderd mannen/vrouwen en een technische installatie die de uitwerpselen droogt, vergast en omzet in elektriciteit (zie volgende pagina's voor details). Volgens Diehl onderscheidt de Delftse inzending zich door de afstemming op de eindgebruiker. Andere universiteiten kijken vaak niet verder dan de technologie.

Aan het eind van het project doemt de vraag op: hoe nu verder? Projectmanager Jan Carel Diehl zou graag de opgedane kennis en ervaring meer systematisch beschikbaar maken zodat daaruit geput kan worden bij het ontwerp van toiletten in andere culturen en omgevingen. Denk aan landelijk gebied in Afrika of favela's in ZuidAmerika. Of denk aan mobiele toiletten en vergassingsunits die ingezet kunnen worden bij humanitaire noodsituaties zoals opvang na aardbevingen of in vluchtelingenkampen.

Daarnaast zou hij in samenwerking met het valorisatiecentrum

Het toiletteam van IO: Johan Molenbroek, Gerwin Jansen, Miguel Melgarejo en zittend Anne Jansen en Jan Carel Diehl.

de opgedane kennis willen delen met ondernemers om daaruit producten te ontwikkelen.

Lees verder op pagina 18

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie WHO hebben wereldwijd 2,6 miljard mensen geen toegang tot een toilet, en doen hun behoefte dus in het open veld Toilet

Toiletgebouw Het gebouw is ontworpen om in één keer de negatieve associaties rond stoelgang om te draaien. Nu passen vrouwen hun dieet er op aan om 's morgens tussen vier en vijf naar het toilet te gaan. Daarna voelen ze zich niet veilig meer.

Mannen pakken hun waterbakje en poepen waar en wanneer het uitkomt. Het Sanir community sanitation centre (CSC) wil een

Het toilet is een toonbeeld van gebruikersgericht ontwerp. Er gingen testen aan vooraf en talloze gesprekken. Ir. Anne Jansen en collega's stelden mensen uit India gerust en vroegen hen naar hun ervaringen en voorkeuren. Met welke hand spoel je je anus eigenlijk af? En gebruik je daarvoor liever een fles, een slang of een bidet?

Gesteund door de ervaring van 'toiletprofessor' dr.ir. Johan Molenbroek ontstond het huidige ontwerp met een brede opening tussen de voeten, rechts een knop voor doortrekken (met een halve liter) en een handel voor een liter water via een slang om anus (altijd met linkerhand) en pot mee te spoelen. Een ingenieus systeem met twee kleppen scheidt poep

en pies van het latere spoelwater.

Uitwerpselen en urine vallen naar beneden zodra iemand het klepje activeert door op 'flush' te drukken. Met de handel voor spoelwater schuift een andere klep voor de toiletopening die het spoelwater wegleidt naar een bezinkput.

Het spoelwater wordt voor 80 procent gerecycled. Naar schatting vijfhonderd liter per dag gaat verloren en tweeduizend liter wordt gezuiverd in achtereenvolgens een bezinkput, een zandfilter en een UV-desinfectie-unit op het dak.

De kwaliteit van het water is na zuivering goed genoeg om je handen mee te wassen, maar niet geschikt als drinkwater, zegt Diehl.

wen komen via een zijingang bij de drie damestoiletten en via een trap in een gemeenschappelijke ruimte en een privéhokje waar ze hun maandverband kunnen wassen of vervangen. Het gebouw biedt tevens onderdak aan de conciërge en zijn gezin. Door het eigenaarschap hopen de ontwerpers het verantwoordelijkheidsgevoel terug te brengen naast de 24-uurs bewaking. Aan het eind van de dag

komt er in de visie van de ontwerpers een klein karretje langs dat de dagproductie van ongeveer 750 liter uit de zwartwatertank pompt om het naar de centrale verwerkingsunit te brengen.

veilige, hygiënische privéomgeving bieden voor minder dan vijf dollarcent per dag.

Het centrum is gebouwd voor driehonderd leden die daar niet alleen een schoon toilet vinden, maar ook de ruimte om andere (vrouwen) te ontmoeten en een winkeltje voor verzorgingsproducten en medicijnen.

De mannen kunnen voor een snel bezoek beneden terecht, de vrou-

Het sanitatiecentrum moet een veilige, hygiënische omgeving bieden voor minder dan vijf dollarcent per dag.

Delta

19

TU Delft

Zo kan het ook

Verwerkingsunit De opstelling in het laboratorium van process & energy (3mE) is ronduit indrukwekkend. Onderzoekers dr. P.V. Aravind, dr.ir.

Wiebren de Jong, dr. Georgios Stefanidis en collega's weten dat hun apparatuur een sappig mengsel van poep en pies moet kunnen verwerken dat voor tachtig procent uit water bestaat. De eerste stap is dan ook het droogpersen, maar dat laten ze hier even buiten beschouwing. In de proefopstelling wordt vervangende biomassa gedroogd door verhitting op een metalen lopende band met gaatjes, die ontwikkeld is door het ZuidAfrikaanse bedrijf PSS (Particle Separation Systems Technologies Ltd.) in samenwerking met de Zuid-Afrikaanse universiteit van KwaZulu Natal in Durban.

De daarop volgende stap is de meest spectaculaire: kleine brokjes biomassa vallen door een magnetronveld dat ze vergast en verhit tot een paarsgloeiend plasma van enkele duizenden graden. Daarin scheuren rondrazende radicalen alle koolwaterstofverbindingen in kleine moleculaire brokstukken

waarvan waterstof en koolmonoxide het leeuwendeel vormen.

Metingen hebben aangetoond dat het geproduceerde gasmengsel tot 85 procent meer energie bevat dan voor de magnetron nodig was.

Voordat het gas gebruikt kan worden moet het echter een indrukwekkende rij filters passeren om restjes H2S, HCl, teer, metalen en stofdeeltjes eruit te halen. De brandstofcel die het gas omzet in elektriciteit bij een temperatuur van 800 graden is een efficiënt maar gevoelig apparaat.

Bij de geringste vervuiling slaat het dicht of corrodeert.

Een unit die de productie van vijf toiletgebouwen verwerkt, levert volgens berekeningen van de energieonderzoekers 4 kilowatt aan elektriciteit, plus een boel warmte. Door die terug te voeren in het proces, vooral aan de droger, is hun concept zelfvoorzienend te maken. Dat publiceerde de onderzoeksgroep op 15 april in het vaktijdschrift Energy. <<

De osptelling in het laboratorium van process&engineering vergast uitwerpselen en maakt er elektriciteit van.

De TU won in 2011 een beurs van de Bill & Melinda Gates Foundation voor de ontwikkeling van een concept om uitwerpselen met microgolven te vergassen en daar elektriciteit van te maken.

CalTech won dat jaar ook een beurs voor hun idee om een toilet te voorzien van zonnestroom waarmee de viezigheid langs elektrochemische weg afgebroken wordt.

Het Zwitserse wateronderzoekinstituut Eawag kon een toilet gaan ontwikkelen dat urine wegleidt en water recyclet.

De Britse Loughborough university ontwikkelt een droogsysteem dat poep omzet in biologische houtskool (‘biochar’) dat bij verbranding genoeg energie oplevert om de installatie op te laten draaien.

De universiteit van Singapore maakt ook gebruik van biologische houtskool (gedroogde poep), maar gebruikt de verbrandingswarmte ervan om urine mee te koken en het water eruit terug te winnen.

Ook de Stanford universiteit koos voor 'biochar' en kreeg daar een beurs voor.

De Zuid-Afrikaanse universiteit van KwaZulu Natal ontwikkelde een systeem om urine te zuiveren en om ontlasting om te vormen in kleine reepjes zodat het beter droogt.

De Canadezen (Universiteit van Toronto) tot slot kregen een beurs voor hun toilet dat ontlasting ontwatert en bij lage temperatuur 'verbrandt' en urine zuivert met een zandfilter en UVlicht.

Andere technieken in ontwikkeling zijn het ontwateren van ontlasting met een handpomp die vacuüm trekt (Cranfield University, VK, 2012) en de superkritische verbranding van fecale slurry onder hoge druk en onder toevoeging van zuurstof (Duke University, USA, 2013).

20

Delta

TU Delft

â&#x20AC;&#x2DC;Het probleem is niet de technologie, maar wat je moet maken om de klant tevreden te stellenâ&#x20AC;&#x2122;

21

Tekst: Saskia Bonger

Wie een technisch bedrijf wil beginnen, heeft een goed idee nodig, maar liever geen uitontwikkeld product. Als er iets blijkt uit gesprekken met deelnemers aan het derde YesDelft Launchlab, dan is het wel dat de arrogantie van de uitvinder plaats heeft gemaakt voor de nederigheid van de marktonderzoeker. “Het probleem is niet de technologie, maar wat je moet maken om de klant tevreden te stellen.”

S

urfers en skiërs houden ervan snelle filmpjes te maken van hun eigen capriolen. Hoe mooi zou het zijn als ze dat in 3D zouden kunnen doen in plaats van in 2D? En wat zouden drones mooie luchtopnames kunnen maken als ze een driedimensionale camera aan boord

hadden.

Met deze ideeën stapten TU-alumnus Bart Hertog (30) en zijn partner, wiens werkgever niet weet van zijn plannen, eind vorig jaar afzonderlijk van elkaar naar incubator YesDelft. Raffi Balder, programmamanager van het Launchlab, koppelde de twee aan elkaar. Zo ontstond het bedrijf-in-wording Transcend Vision Systems.

Hertog en zijn partner deden de afgelopen drie maanden mee aan het derde Launchlab met iedere vrijdag presentaties, trainingen, praatjes en netwerkbijeenkomsten. De deelnemers hoorden YesDelft-ondernemers vertellen over hun ervaringen, ze kregen hulp van coaches, ze kregen trainingen in het doen van pitches, over juridische zaken en het voeren van klantgesprekken. Doel was om hun idee om te zetten in een doordacht en doorgerekend business model, dat de juiste markt aanspreekt en dat zicht biedt op een eerste klant, een launching customer.

Naast Transcend namen nog acht bedrijven deel aan het Launchlab, waaronder MyMicrowallet van Bouwkunde-alumna Beryl van Andel (35) en haar tante Ruth van Andel. Hun idee om een bedrijf te beginnen dat mensen in ontwikkelende landen een platform biedt om betalingen te doen via hun mobiele telefoon, ontstond pas twee weken voordat het kickstart-programma op 26 maart 2014 van start ging.

Klantsafari Hoe verging het beide bedrijven-in-wording de afgelopen drie maanden? Wat hadden ze aan de lessen van het Launchlab, hoe ontwikkelden hun plannen zich en niet onbelangrijk: zien ze aan het einde nog heil in hun oorspronkelijke idee?

“Een heel intense tijd”, vindt software engineer Bart Hertog de drie maanden Launchlab die hij op 19 juni afsloot met een eindpresentatie. Zijn baan en gezin met twee jonge kinderen combineren met het starten van een eigen bedrijf. Iedere vrijdag moest hij tijdens de wekelijkse bijeenkomsten met de andere deelnemers, coaches en trainers progressie laten zien. Want het klinkt misschien als een goed idee om een 3D-camera te maken voor

actiesporters, filmmakers en drone-eigenaren, maar is het dat ook?

Een klantsafari – praten met zoveel mogelijk potentiele klanten – moest dat duidelijk maken. Tijdens het Launchlab leerde Hertog hoe je zulke gesprekken moet voeren. “Daar heb ik veel aan gehad. Je beïnvloedt iemand gauw met je vraagstelling, waardoor je de verkeerde antwoorden krijgt. Daarom moet je hem niet vragen wat voor camera hij graag zou willen hebben, maar wat hij in het verleden heeft gebruikt en hoe dat werkte.”

Na gesproken te hebben met 35 potentiele klanten, partners en instanties is Hertog afgestapt van de actiesportmarkt. “Actiesporters zijn heel enthousiast over hun sport en over filmen.

Maar tegen het einde van het gesprek zeggen ze: ik gebruik geen 3D-tv. Het duurde even voordat ik die waarheid accepteerde.

Maar naarmate ik het vaker hoorde, kon ik er niet meer omheen dat we ons plan moesten bijstellen. We hebben wel even zitten sippen. Daarna hebben we weemoed en ontkenning vervangen door moed.”

Oogkleppen Iedere vrijdag ging Hertog naar YesDelft. ’s Morgens gaven hij en de andere deelnemers presentaties aan elkaar. Ze bespraken wat ze hadden willen leren in de week ervoor en of dat was gelukt.

“Daarna kreeg ik steeds feedback, stelden de anderen me soms voor de hand liggende vragen die me de oogkleppen deden afvallen.”

Hertog en zijn partner zijn nu zover dat ze denken te weten op welke markt ze zich wel moeten richten. “Dat is de professionele markt. 3D-filmmakers beginnen in de eerste vijf minuten van een gesprek al over wat ze niet kunnen met hun camera en wat ze dwars zit. Ze hebben of een goedkopere camera die niet zo goed filmt, of een hele dure die te groot is.”

Een probleem is alleen dat deze markt klein is. “We zijn nog niet schaalbaar en dat moet wel als je bij YesDelft je bedrijf wil beginnen.” Meer marktonderzoek moet vooral gaan uitwijzen of de 3D-tv waarbij je geen brilletje op hoeft ooit een doorbraak gaat krijgen. Want dat brilletje, weet de ondernemer, wil niemand.

Gebeurt dat, dan zit Transcend goed, denkt hij. Natuurlijk, de camera moet dan ontworpen en gemaakt worden. “Maar dat lukt wel, daarvoor is tijd. Het probleem is niet de technologie, maar wat je moet maken om de klant tevreden te stellen.”

Mobiele bankrekening Is Transcend een erg ‘technologie-gedreven’ bedrijf, zoals de meeste ingenieurs dat zouden beginnen, MyMicrowallet is volgens Beryl van Andel een vreemde eend in de bijt. “Wij zien een probleem en zoeken daar een technologie bij.”

Van Andel zag dat probleem toen ze een klein jaar geleden in Indonesië was met een stichting die microkredieten verleent aan moeders. Bijna niemand in Indonesië en in vele andere arme landen heeft een bankrekening. Geld beheren, betalingen doen, het kost allemaal veel tijd. “Maar hoe basaal mensen er ook wonen, een smartphone hebben ze wel.” Toen Van Andel las over het concept van financial inclusion, dat mensen in staat stelt hun leven beter te organiseren, wist ze wat ze wilde: een systeem maken waarmee mensen met hun mobieltje hun geldzaken zouden kunnen regelen.

Tot november werkte Van Andel, die kort daarvoor voor de tweede keer moeder was geworden, in het venture capital-bedrijf van haar familie. “Dat heb ik zeven jaar gedaan, maar ik wilde met mijn voeten in de klei en zelf iets opzetten.”

Lees verder op pagina 22

22

Delta magazine

‘Het mooie is dat je laagdrempelig kunt instappen’

Doordat ze programmamanager Raffi Balder toevallig tegenkwam, vlak voordat het Launchlab begon, ging het snel. >> “Binnen een paar dagen moesten we pitchen. We wilden de drie maanden van het Launchlab gebruiken om ons idee te toetsen en om te kijken of we ermee door zouden willen gaan. Het mooie is dat je laagdrempelig kunt instappen. Je kunt meedoen zonder dat je aandelen kwijt bent. Dat is fijn, want in zo’n vroeg stadium weet je niet welke vorm je bedrijf zal krijgen.”

Post-its De afgelopen drie maanden hebben Van Andel en haar tante en advocaat Ruth van Andel het marktonderzoek serieus aangepakt. Ze spraken met ontwikkelingsorganisaties, microkredietverstrekkers, mobiele telefoniebedrijven, banken en geldwisselagenten in Nederland en Kenia.

Intussen kwamen ze wekelijks naar Delft om hun vorderingen te bespreken. Dat was een stok achter de deur, vertelt Van Andel. Al in week één moesten zij en de anderen hun ideeën vatten in een zogenoemd business model canvas. Ze plakten A1-vellen vol felgekleurde post-its met daarop bijvoorbeeld de kernactiviteiten van het bedrijf, de geldstromen, de partners en de manier van verkopen. Samen beelden de post-its de hele bedrijfsvoering uit in een overzichtelijk en met elkaar verbonden geheel.

Van Andel vindt die methodologie een aanrader. “Je gaat met een andere bril naar je idee kijken. Wie is je klant en wat wil hij, welk probleem los je op? Je analyseert wat je doet, waarom en hoe. Doordat je steeds aan elkaar moet presenteren, moet je elke week je gedachten structureren. De anderen stellen vragen en dwingen je er zo toe te focussen en concreet te worden.”

Hertog is vergroeid geraakt met zijn business model canvas, vertelt hij. “De post-its zijn met elkaar verbonden. Die verbindingen zijn de aannames die je gaat testen. Klopt je aanname niet, dan pas je de post-its aan, heel handig. Die methode houd ik vast.”

En dat is voor hem niet het enige. Wie met Hertog praat, merkt dat hij zich de taal die hoort bij het Launchlab helemaal eigen heeft gemaakt. ‘Try it before you make it’, is een motto dat hem aanspreekt, ook al is hij een ingenieur. Eerst marktonderzoek doen, dan pas je product maken. ‘Get out of the building’ is een andere Launchlab-kreet die hem de ogen heeft geopend. Niet vanachter je bureau proberen vat te krijgen op de wereld, maar erop uit trekken, mensen spreken, voelen wat er leeft. “Investeerders investeren niet in punten, maar in lijnen”, weet Hertog nu ook. “Je moet vooruitgang laten zien.”

telefoonbedrijf, zoals eerst gedacht, maar een bank. “Banken zijn niet in arme mensen geïnteresseerd, daarom moeten de laatsten hun financiële zaken contant afhandelen”, vertelt Van Andel. “Nu komen in landen als Kenia telefoniebedrijven op die mensen geld kunnen laten overmaken per sms. Banken gaan denk ik wel inzien dat zij deze markt niet al op voorhand moeten kwijtraken. Als we met een bank kunnen samenwerken, hoeven wij geen bankvergunning te regelen. Wij zijn dan de technologieprovider, die daarnaast helpt met het opzetten van een netwerk van agenten bij wie mensen hun geld kunnen storten.”

Nu het Launchlab klaar is en de stok achter de deur weg, staan beide ondernemers niet met de handen in het haar. Beiden weten waar ze heen willen. Hertog: “We hopen met ons plan financiering en subsidie los te krijgen. Zodat we onze banen kunnen opzeggen en we gefundeerd verder kunnen.” Van Andel wil de komende drie maanden uitzoeken in welk land ze wil beginnen. Daarvoor heeft ze een paar eisen: er moet veel smartphone-gebruik zijn, weinig mensen met een bankrekening en de regelgeving moet de plannen toelaten. “Daarna gaan we met banken praten. Tegelijk moeten we de technologie verder onderzoeken en berekenen wat die gaat kosten. Daarna kunnen we gericht op zoek naar funding.” <<

MyMicrowallet en Transcend Vision Systems grepen op de finaledag van het Launchlab op 19 juni naast de hoofdprijs. Die is gewonnen door GoodHout. Die startup heeft een technologie in huis waarmee van de bolsters van kokosnotenhout gemaakt kan worden. Volgens oprichters Silvia ten Houten en Bas Lamfers, die beiden geen TU-achtergrond hebben, worden jaarlijks zestien miljard bolsters als afval verbrand in de kokosnotenindustrie. De houten platen die GoodHout van de bolsters kan maken, kunnen in plaats van mdf gebruikt worden in de bouw. “Ons product is harder dan mdf, het brandt trager en het is meer waterafstotend”, aldus Ten Houten. De Launchlab-jury was enthousiast: “Het hangt naar een oplossing voor sociale problematiek, is een duurzaamheidsoplossing voor de westerse wereld en kan economisch erg interessant zijn.” delta.tudelft.nl/28454

Geld zoeken Het Launchlab heeft ze ver gebracht, vinden Hertog en Van Andel. Ze weten nu beter en eerder wat ze willen, en waar de markt behoefte aan heeft. Transcend is erachter gekomen dat de professionele filmindustrie waarschijnlijk de klant moet worden, met bijbehorende eisen en een dito prijs.

Ook MyMicrowallet heeft voor ogen wie de meest waarschijnlijke klant moet zijn. Niet een microkredietorganisatie of een

MyMicrowallet zoekt studenten die mee willen denken over het verder uitbouwen van het bedrijf. Reacties naar: beryl.vanandel@mymicrowallet.com

De master

23

Rochelle Wolvers

Hé, buurvrouw! .

Onderwerp: 'Hello neighbors! Exploring public space’s attractiveness towards improving social connectedness of elderly in Dutch new towns'

Eindcijfer:

Zie jij nog wel eens gezellig keuvelende ouderen op een bankje zitten? Bewoners van de gemiddelde groeistad en Vinex-wijk niet. Die bankjes staan er namelijk niet meer. Stedenbouwkundige Rochelle Wolvers onderzocht hoe je ouderen toch kunt stimuleren buiten te komen, en deel te blijven nemen aan het sociale leven in hun woonomgeving.

Het wereldje van ouderen wordt steeds kleiner.

Tegelijkertijd dienen ze langer dan ooit zelfstandig te blijven wonen, want de bejaarden- en verzorgingstehuizen puilen uit en op zorg wordt bezuinigd. Rochelle Wolvers (26) keek met lede ogen toe hoe haar eigen oma, die altijd buiten onder de mensen kwam, dement werd en nergens meer naartoe kon. "Ze raakte in een sociaal isolement. Toen mijn opa ook nog een herseninfarct kreeg en meer gebonden werd aan zijn eigen omgeving, zag ik pas hoe slecht de openbare ruimte eigenlijk op hen was ingericht."

Nederland vergrijst in rap tempo. "In 2050 is één op de vier personen 65-plus", zegt Wolvers.

"Even ter vergelijking: in 1950 was dat nog maar 7 procent van de bevolking. Die ouderen zijn mentaal, sociaal en economisch kwetsbaar. Om buiten te komen, hebben ze sociale contacten nodig. Iemand om een ommetje mee te maken.

Maar stedenbouwkundig ontwerpers houden juist steeds minder rekening met die groeiende groep. De bankjes op de stoep worden hufterproof weggelaten. Hartstikke slim, want dan kunnen er geen zwervers meer op liggen. Alleen: de mensen voor wie die bankjes eigenlijk bedoeld zijn, voornamelijk ouderen, óók niet. Om antisociaal gedrag niet te bevorderen, ontwerpen we dus maar antisociaal. Architecten leggen bij het ontwerp van nieuwe wijken de focus op de private ruimte, zoals een mooie achtertuin.

Zo leven we steeds minder op straat, en meer in ons eigen wereldje. Behalve wat spelende kinderen, kom je toch eigenlijk niemand meer tegen?"

Voor een jong gezin dat het druk genoeg heeft met elkaar en een uitgebreid netwerk via school, sportclubs, werk en vrienden, is dat prima. Voor

de stuk minder mobiele bejaarden, met vaak een veel beperkter sociaal leven, is het een ramp.

Want als je je buurtgenoten niet spontaan meer treft op straat voor een praatje, waar dan wel?

Volgens Wolvers bestaat er nog weinig literatuur over ontwerpen voor ouderen. "Het enige wat veel is onderzocht, is hoe je een huis voor ze bouwt." Dus bracht ze zelf de kwaliteiten in kaart waaraan openbare ruimten zouden moeten voldoen. "Ik ontdekte drie hoofdvoorwaarden, de zogenaamde key three: toegankelijkheid, veiligheid (geen losliggende stoeptegels, maar óók: is het er niet te donker of afgelegen?) en de aanwezigheid van rustplekken.

Wolvers nam groeigemeente Houten als uitgangspunt, "maar het had net zo goed Alphen aan den Rijn of een Vinex-wijk in Rotterdam kunnen zijn." Daarvoor maakte ze drie ontwerptabellen op verschillende schalen, die als richtlijn kunnen dienen voor architecten. "Met die richtlijnen zijn architecten nog steeds heel vrij in hun ontwerp. Het geeft ze alleen suggesties, zoals het aanbrengen van geurende planten, en zorgen voor gelijke bestrating. Hoe richt je een openbare ruimte zo in, dat er sociale processen kunnen ontstaan? Dat verschilt natuurlijk per locatie. In een stadscentrum kun je intieme plekken creëren, maar een buurtpleintje heeft die intimiteit al. Daar zou je dan bijvoorbeeld tuintjes kunnen toevoegen aan het ontwerp, zodat ouderen er samen kunnen tuinieren."

Wolvers is nog niet de boer op gegaan met haar ideeën. "Eerst maar eens een baan vinden", zegt ze. En die ligt, ironisch genoeg, nu eenmaal niet op straat. (JB)

(Foto: Sam Rentmeester)

8

24

Delta

TU Delft

IN MEMORIAM Cyril Boussion Het doet mij veel verdriet te moeten melden dat promovendus Cyril Boussion in het pinksterweekend volkomen onverwacht is overleden als gevolg van een hartfalen.

Ruim twee jaar geleden is Cyril bij de windenergiegroep van de faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek begonnen aan zijn promotieonderzoek. Zijn werk vond plaats in het kader van het Flowprogramma, een publiek-private samenwerking van RWE, Eneco, TenneT, Ballast Nedam, Van Oord, IHC Merwede, 2-B Energy, XEMC Darwind, ECN en TU Delft. Flow staat voor Far and Large Offshore Wind, en heeft tot doel de kostprijs te verlagen van toekomstige grote offshore windparken die ver van de kust komen te liggen.

Ook was Cyril, namens Nederland en de TU Delft, deelnemer aan de IEA Wind Task 33 Reliability Data: standardization of Data Collection for Wind Turbine Reliability and Maintenance Analyses. In dat kader werkte hij samen met onderzoekers uit de Verenigde Staten, China, Zweden, Noorwegen, Finland, Denemarken en Duitsland.

Het onderzoek van Cyril concentreerde zich op de operationele

aspecten. Windturbines op zee staan nog te vaak onnodig stil. Cyril werkte aan een diagnostisch systeem dat, op basis van grote hoeveelheden standaard gegenereerde operationele data, als doel heeft stilstand te voorkomen door tijdig de oorzaken van een aankomend falen te herkennen, en op basis daarvan tijdig maatregelen te nemen. Het promotieonderzoek was aanvankelijk een samenwerking met de faculteit 3mE onder de vlag van Duwind, maar is na het vertrek van de hoogleraar intelligent mechanical systems geheel bij de faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek komen te liggen.

Cyril was een slimme, maar bescheiden promovendus. Hij stond erop om, bij zijn komst in Nederland, de Nederlandse taal machtig te worden en dat is hem uitstekend gelukt. Zijn communicatie met de Flow-partners vond regelmatig in het Nederlands plaats. Cyril hield van atletiek en van het buitenleven.

Hij trainde voor de triatlon en heeft veel trektochten gemaakt door de Alpen. Daarom is het des te onbegrijpelijker dat hij ons zo plotseling is ontvallen.

Uiteraard was Cyril ook actief in het

begeleiden van onze afstudeerders.

Vooral vanuit de 3TU-opleiding sustainable energy technology trok het onderzoek van Cyril belangstelling. Zijn talenkennis, Frans, Engels, Duits en Nederlands, kwam hem daarbij goed van pas.

Deze week zou hij de resultaten van zijn werk tot nu toe presenteren op de 2014 IEEE Annual International Conference on Prognostics and Health Management die onder auspiciën van de IEEE Reliability Society in de Verenigde Staten wordt georganiseerd. Dit artikel was tevens bedoeld als een belangrijk hoofdstuk voor zijn proefschrift.

Hoewel ik de presentatie die hij aan het voorbereiden was voor de

conferentie niet heb gezien, ben ik er bijna zeker van dat hij daarin ergens Asterix en Obelix zou laten opduiken. Want Cyril verloochende zijn Franse afkomst niet: hij wist door een goede opbouw van zijn voordracht met een knipoog, zijn publiek te boeien en bij de les te houden.

We verliezen met Cyril een getalenteerde, sociale en toegewijde medewerker.

Namens de sectie windenergie van de faculteit L&R, Prof.dr. Gerard van Bussel Leerstoelhouder windenergie

Fred Oldenburg Woensdag 18 juni 2014 overleed Fred Oldenburg. Hij studeerde en werkte zijn hele loopbaan aan de TU Delft, gaf les bij Bouwkunde, was collegelid en lid van de universiteitsraad.

Ir. Fred Oldenburg was midden jaren vijftig al student-assistent bij Bouwkunde. Eén van zijn toenmalige collega’s: “Fred was bouwkundig in de zin van willen organiseren, vorm geven. Vol energie. Ging op allerlei zaken onbevangen af, zou het wel even regelen.” Gedurende zijn loopbaan van ruim veertig jaar aan de TU is hij altijd betrokken geweest bij bestuur en medezeggenschap: binnen Bouwkunde als voorzitter van de medezeggenschapscommissie en als lid van de faculteitsraad; op TU-niveau als gekozen lid van het college van bestuur en als lid van de hogeschool-

raad (later universiteitsraad).

In 1973 werd Fred gekozen lid van het college van bestuur. Hij was vooral geïnteresseerd in concrete bestuurlijke zaken; hij kreeg de portefeuilles financiën en bouwzaken.

Tijdens een cvb-vergadering presteerde hij het bij een lange discussie die niets met zijn portefeuilles te maken had, als een schooljongen een boekje op zijn schoot te lezen.

Om zich daarna weer goed gedocumenteerd te concentreren op de aspecten waar hij direct verantwoordelijk voor was.

Het waren roerige tijden, maar Fred was tot 1978 een vaste waarde binnen het cvb. De TH-politieke tegenstellingen verhinderden hem niet het gezegde ‘hard op de zaak, zacht voor de mens’ waar te maken.

Vanaf 1978 was hij weer helemaal aan Bouwkunde toegewijd. In 1983

werd hij lid van de Hogeschoolraad, 120 raadsvergaderingen maakte hij mee. Tien jaar lang was hij voorzitter van de invloedrijke commissie budgettering en begroting en als zodanig een luis in de pels van het cvb. Als voorzitter van de fractie DB kon ik met een gerust hart exploitatierekening, begroting en grote investeringen van de TH/TU aan hem overlaten.

Een ander lid van onze fractie schreef me: ‘Fred was een van mijn favoriete DB-ers. Eerlijk, gedreven, humorvol, slim, mooi gevoel voor rechtvaardigheid, collegiaal, een goede vriend, en scherp. Hij is de enige geweest die een zodanig vlammend en oprecht betoog in een UR-vergadering heeft gehouden dat het me even tot tranen roerde. Ja, het was een tot in de late avond uitlopende vergadering,

iedereen was moe en soms emotioneel, maar dit moment herinner ik me nog als een blijvend beeld. Het is alweer lang geleden.’

Een andere oud-collega, met de ervaring vanuit het cvb van die tijd, merkt over Fred op: “Hij was een joviale harde werker die altijd het goede in iedereen zag. Je kon niet boos op hem worden, al kon ik zijn logica niet altijd volgen. Met hart en ziel was hij verknocht aan zijn faculteit.”

In 1996 ging Fred met pensioen.

Namens velen, Ir. Hans van Iperen Oud-voorzitter van de U-raad van de faculteit EWI

Delta

leuk bedacht

Die vermaledijde staartrotor toch ook altijd. Hij is debet aan de helft van alle ongelukken met helikopters, aldus Theo van Holten (Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek).

De emeritus hoogleraar prestatieleer van vliegtuigen weet er alles van. Hij volgde rond zijn pensionering in 2007 helikoptervlieglessen.

“Elk paaltje op de landingsplaats moet je in je geheugen prenten.

Die staartrotor zit een heel eind achter je en uit het zicht. Voor je het weet zit je er ergens tegenaan.”

Van Holten vertelde in 2007 aan Delta dat hij vlieglessen volgde omdat hij van plan was om in een nieuw type, door hem ontwikkelde, helikopter te vliegen, een zogenaamde ornicopter. Dat is een klapwiekende helikopter zonder staartrotor. Eindelijk, nadat hij al decennia op het idee had gebroed, was er een klein prototype gemaakt. De productie van een grote versie was slechts een kwestie van tijd, bedrijven toonden zich immers geïnteresseerd.

Delta bericht regelmatig over innovatieve ideeën. Maar wat is daar een paar jaar later van terechtgekomen? Hoe staat het bijvoorbeeld met de ornicopter van prof. dr.ir. Theo van Holten?

Het idee in een notendop: doordat een normale helikopter met zijn aandrijfas zijn wieken laat draaien, draait hij zelf de tegenovergestelde kant op. De staartrotor houdt het tollen van het toestel tegen.

Als je de voortstuwing (de draaiing) van de rotorbladen niet vanuit de as laat komen maar vanuit de bladen zelf, door ze een klapwiekende beweging te laten maken als een soort roeispanen, dan voorkom je dat hele tolprobleem.

Je kunt dan een veiliger toestel zonder staartrotor maken. En als klap op de vuurpijl verbruik je ook nog eens minder energie omdat je geen staartrotor hoeft aan te drijven.

TE MOOI OM WAAR TE ZIJN Het was allemaal te mooi om waar te zijn. De vorige week gepromoveerde dr.ir. Jia Wan (L&R) rekende voor zijn proefschrift de ornicopter door en experimenteerde met een schaalmodel. Hij concludeert dat het klapwiekende toestel drie à vier procent meer energie verbruikt dan een gemiddelde heli-

‘Een bemande versie zal er niet komen’

kopter. En ook de besturing laat te wensen over. De ornicopter heeft vrij veel last van gierbewegingen.

EINDE OEFENING Van Holten heeft de hoop om ooit in een ornicopter te vliegen opgegeven. “Het energieverbruik zie ik niet zo als een probleem. De bladen kunnen nog verder geoptimaliseerd worden. En de stabiliteit van de ornicopter kan verbeterd worden met elektronica. Nee, het probleem zit hem meer in de complexiteit van het hele toestel.

Het is zo complex dat het maar de vraag is of het mechaniek veiliger is dan dat van een standaard helikopter. Ik heb jaren tevergeefs nagedacht over manieren om het te versimpelen. Een bemande versie zal er niet komen. Of er moet een heel slimme jongen langskomen die er verder aan werkt. Maar geld voor verder promotieonderzoek is er niet.” (TvD)

Intrapreneurship De TU Delft staat bekend als een ondernemende universiteit. Er zijn veel gave platforms om nieuwe ideeën wereldkundig te maken. Zie TEDx Delft en DIG-it. Wereldbestormende ideeën zoals The Ocean Cleanup vinden hun weg naar de buitenwereld. Dichter bij huis zie ik dat innovatieve plannen voor de organisatie, op de campus of de voorstellen die verschillende diensten betreffen, vaak geen podium vinden.

Binnen een bepaald domein werkt de organisatie fantastisch of gedegen op zijn minst. Je mag gerust een balletje opgooien en op pad om draagvlak te creëren. Zodra het echter over verschillende diensten gaat en tussen faculteiten, is de bereidheid om mee te denken en ‘ownership’ soms ver te zoeken. Vaak is het antwoord op de eerste pitch een plompverloren: “Nee, kan niet.”

De directe afwijzingen ontving ik regelmatig in mijn eerste jaar bij de TU Delft. Als broekie van de generatie “Y not” ging ik de boer op. Door de betrokkenheid van verschillende diensten kreeg ik te maken met meerdere logica’s, regels en procedures. Ik werd letterlijk van het kastje naar de muur gestuurd en de diensten wezen naar elkaar om een verzoek op te pakken.

Bij het lezen over de Kafka-brigade moest ik aan deze ervaring terugdenken. De Kafka-brigade gaat op onderzoek uit om bureaucratische toestanden waar geen touw meer aan vast te knopen is, door te lichten. Zij zouden helemaal op kunnen gaan in het grijze gebied tussen diensten en faculteiten.

Hoe om te gaan met nieuwe ideeën voor de organisatie die veel tegenstrijdige logica’s tegenkomen? Daarvoor kijk ik met bewondering naar een collega. Hij gaat projecten aan die over faculteitsgrenzen heen gaan en die door verschillende diensten snijden.

Zijn troeven tot succes zijn: de juiste dosis zitvlees, doorzettingsvermogen en handige contacten op de juiste plek. Je zou hem de titel intrapreneur kunnen geven, een ondernemer binnen de organisatie. Intrapreneurship past bij de TU Delft als een jasje van Italiaanse makelij. Maar, er is altijd een maar. Ik heb geleerd dat alle strategieën, initiatieven en plannen in de wereld zullen falen als er geen juiste bedrijfscultuur is. Om met de woorden van Peter Drucker te spreken: ‘Culture eats strategy for breakfast!’.

columnQUINGENEE

HET IDEE

25

TU Delft

26

Advertenties

Sports & Culture Summer Programme

Sports & Culture

 July- Pop-up @CAMPUS: For the ones who choose to celebrate summer closer to home, Aug- we bring a series of pop-up activities on campus! Try out the

Slackline with friends, BYO blanket & enjoy the Sit-Inn Movie, listen to Stories Under The Stars, or join the Rollertour through the Mekelpark [in co-op w/ ELS] and go crazy during the Rollerdisco afterwards. Check the S&C website or Facebook for updates.

Various days and times in July/Aug, @Mekelpark, €0,-

-----------------------------------------------------------------SUMMER @S&C:

7/7- Summer Courses @Culture* Partner Dancing, Photo Safari, Soul Choir, Theatre Open Air! 28/7 4-week courses including drinks in the garden & presentation.

Mondays; check the S&C website for time and prices.

7/7- Summer Programme @Sports* fit! During the summer we offer a specially selected sports 31/8 Stay programme of group workouts, ball sports, racket sports and fitness. No sports cards yet? Get your Summer Sports card for €32,50 (valid in July and August).

Check the S&C website for more info and the sports summer schedule.

-----------------------------------------------------------------19/7 SUP & Canoe @Delft Canals*

Discover Delft from the canals. Start by Canoe, try ‘supping’ (stand up paddling) and if you’re lucky we will get an ice cream on the way…

Saturday, 13:00, @Culture, €10,-

-----------------------------------------------------------------24/7 Discover Botanical Garden*

Join this guided tour through the botanical garden! We’ll treat you with a nice herbal tea tasting afterwards.

Thursday, 12:00, @Botanical Garden, €2,-

-----------------------------------------------------------------30/7 Clinic: Tumbling On Airtrack

Front-& backflips, handsprings, twists or simple jumping fun!

Wednesday, 19:00, @Sports, €0,- [In co-op w/ D.S.T. Pegasus]

------------------------------------------------------------------

Island of Thoughts Meeting Philosophers Exhibition by Eveline van Duyl TU Delft Library 9 July - 9 September 2014 more info: library.tudelft.nl

Voor advertenties bel met:

H & J Uitgevers Postbus 101 2900 AC Capelle aan den IJssel T (010) 451 55 10 F (010) 451 53 80

E delta@henjuitgevers.nl Neem contact op met Hennie de Ruyter of Mireille van Ginkel voor nadere informatie.

5/8 Clinic: Shoot Like Robin Hood*

Second Edition! Learn to aim & shoot like Mr. Hood in this archery clinic.

Tuesday, 18:00, @Sports, €10,-

-----------------------------------------------------------------10/8 Full Moon Yoga

If the weather is good, this special full moon yoga session will be outside!

Sunday, 20:00, @Culture, €0,-

-----------------------------------------------------------------20/8 OWEE Sports & Culture day

Drop by for S&C demos & try-outs.

Wednesday, 12:00, @S&C, €0,-

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

22/8 Event: #homesickdontcare

Homesick? Who cares, we bring you a festival that’ll make you forget about home! Grab a comforting burger or pizza, brew your own never-sleep-need-to-study coffee & kick off your Delft student life with a boost!

Friday, 17:30 – 01:00, @Sports, €0,- (food excluded)

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

24/8 Cycling: ‘Ronde van Delft’

Delta Magazine Lees ‘m online

www.delta.tudelft.nl

For more info: www.rondevandelft.nl & www.sc.tudelft.nl Sunday, 12:00, @Oude Jan Delft, €0,-

-----------------------------------------------------------------* Enrol @ www.sc.tudelft.nl or Sports & Culture desks

------------------------------------------------------------------

Sports & Culture Mekelweg 8-10, 2628 CD Delft www.sc.tudelft.nl | twitter.com/tudelft_sc | www.sc.tudelft.nl/facebook

Help Alzheimer overwinnen. Dan hoeft niemand zichzelf te verliezen.

1 op de 5 mensen krijgt dementie, waarvan Alzheimer de meest voorkomende vorm is. www.alzheimer-nederland.nl

Laat nierpatiënten overleven.

Steun ons. Word collectant.

Collecteweek 14 t/m 20 september 2014.

TU Delft

desgevraagd

Tweet

Vliegtuigmaatschappijen kunnen de vorming van condensstrepen vermijden door vluchtroutes door relatief droge lucht te kiezen. Hoewel ze dan langer vliegen, verminderen ze toch hun impact op het klimaat, meldt de BBC. Ze zien er mooi uit, die lange witte wolkenstrepen aan de hemel die ontstaan in het zog van vliegtuigen. Soms is de hemel er vol van, als een wit mikadospel. Maar deze strepen allerminst zijn onschuldig. Klimaatwetenschappers denken dat ze het broeikaseffect versterken.

Of condensstrepen ontstaan, hangt onder meer af van luchtvochtigheid, temperatuur en windsnelheid. Gemiddeld ontstaat op zeven procent van een vliegroute een condensspoor. Wetenschappers van de universiteit van Reading schreven vorige week in het blad Environmental Research Science dat de gebieden waar ze ontstaan te voorspellen zijn en dat het voor het klimaat in veel gevallen gunstig is om een stuk om te vliegen om deze regio’s te vermijden.

Ook al stoot je met je vliegtuig dan vanwege de langere afstand meer van het broeikasgas koolstofdioxide uit.

Onderzoeksleider Emma Irvine vertelde aan de BBC dat voor de wat energieefficiëntere korte-afstandsvluchten de regel één staat tot tien geldt. Als voorbeeld gaf zij een vlucht waarbij normaliter twintig kilometer aan condensstreep ontstaat. Voor zo’n vlucht mag je een omweg maken van tweehonderd kilometer zonder dat de extra uitstoot

de klimaatwinst teniet doet.

Dr. Dries Visser (Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek, afdeling air transport and operations) is bekend met de theorie. Hij doet mee aan het Europees onderzoeksprogramma ‘System for Green Operations’ waarbij wordt gekeken hoe vluchtroutes en de manier van vliegen aangepast kunnen worden om de impact op het milieu te verminderen. “We richten ons met name op de vermindering van brandstofverbruik en geluidshinder. Maar onderzoek naar condensstrepen maakt sinds kort ook onderdeel uit van dit project.”

Visser vraagt zich af of het niet gunstiger is om de hoogte van de vlucht aan te passen om de condensgebieden te vermijden, iets wat de onderzoekers van de universiteit van Reading buiten

27

beschouwing hebben gelaten. “Het zijn vaak maar dunne luchtlagen waar die sporen ontstaan. Je kunt daar makkelijk doorheen prikken en er net boven of onder gaan vliegen.”

Of omvliegen een optie is bij transAtlantische vluchten is ook maar zeer de vraag, aldus Visser. “Piloten hebben veel vrijheid om zelf hun route uit te stippelen als ze boven land vliegen. Dit omdat ze dankzij radartechnologie continu gevolgd kunnen worden. Maar boven de oceaan, waar radar surveillance ontbreekt, zijn ze voor de veiligheid gebonden aan vliegpaden van zestig nautische mijlen breed.”

Mogelijk krijgen piloten in de toekomst meer flexibiliteit boven de oceaan. Er wordt namelijk gewerkt aan een nieuw signaleringssysteem, de zogenaamde Automatic Dependent SurveillanceBroadcast, waarbij het de vliegtuigen zelf zijn die berichtjes versturen met hun positie naar de verkeersleiding en naar andere naburige vliegtuigen. Zo kan iedereen zien wie er aan het zigzaggen is. (TvD)

Onderzoek naar condensstrepen maakt onderdeel uit van een Europees project waar Delft aan meedoet

@Stylostudelft

Symposium over selectie aan de poort. Spannende discussie met alle faculteiten. Goed bezig @tudelft! @ArchTUDelft Nina Bohm, commissaris masteronderwijs van Stylos: “Door een wetswijziging mag de TU masterstudenten selecteren. Ook als ze afkomstig zijn van haar eigen bacheloropleidingen. Het college van bestuur wilde peilen hoe daar over gedacht wordt. Met veertig tot vijftig studenten en medewerkers hebben we daarover gediscussieerd. De vraagstelling was dusdanig dat je er eigenlijk niet tegen kon zijn: ‘áls we gaan selecteren, hoe gaan we dat dan doen?’ De meningen lagen uiteen. Een soort conclusie was dat als we selecteren we het liefst gebruikmaken van een cv.

Andere mogelijkheden waren selectie op bijvoorbeeld cijfers of op activiteiten buiten je studie.

Het liefst hou je persoonlijke gesprekken, maar dat is op zo’n grote schaal niet te doen. Als andere universiteiten wel gaan selecteren, krijg je een waterbedeffect: meer studenten hier. Een ander punt was: diskwalificeer je je eigen bachelorstudenten als je niet in de bachelor selecteert en wel in de master? En als je mensen afwijst, waar gaan die dan heen? Iedereen vond dat mensen bewuster moeten kiezen.”

Strip: Auke Herrema

Delta

28

Delta

TU Delft

Text: Damini Purkayastha Photo: Hans Stakelbeek

Online Also Counts

It's the last Delta of the 2013-2014 academic year but this isn't the last that you'll hear from us. See our article about the special edition of Delta on page 31. If you're looking for something to do over summer break, check out the Survival Guide for the

international pages

best Delft has to offer.

Maddy Lansbergen, the Doctoral Education Programme Manager, is shown using the EdX website, the organisations that offers TU Delft's courses online.

Want to do the Effective Field Theory course offered by MIT on Edx? Or maybe John Hopkins University’s Biostatistics Bootcamp is exactly what you need. If the course is relevant to your research, the Graduate School will give you credits for it so you can use it as part of your individual DE Programme.

Over the past months, the Graduate School has been working on guidelines pertaining to online courses.

“Until now we haven’t received a lot of enquiries, but we expect that will change in the near future, even for bachelor’s and master’s education.

For now we leave it to the discretion of individual supervisors and PhD candidates, they know whether a course is of high quality and worth spending time on. The general rule of thumb is that credits correlate to the hours spent and work done on the course, like it is for on-campus courses. Moreover the course should

also fit into the DE programme of the Faculty Graduate School,” says Maddy Lansbergen, the Doctoral Education Programme Manager.

PhD candidates are advised to pick platforms with a certain qualitative standard, such as Coursera, Edx or Stanford Online. However, sanctioning credits for online courses comes with its own risk. “When a candidate gets a PhD from TU Delft it is of high quality, and we have to ensure that any courses they take while pursuing that degree are of a similar standard.”

For PhD candidates, being able to do online courses means more options and flexibility in terms of schedule.

Natalie Carr, a second year PhD candidate in Materials & Environment in Civil Engineering, recently completed a course in Scientific Writing offered online by Stanford University.

“I choose this class because even though I am a native English speaker I still need to work on my writing skills (as does everyone since writing is an art that needs to be practiced) and that is not really an option at the GS as majority of the writing classes are geared towards non-native speakers,” say Carr.

For PhD candidates, being able to do online courses means more options and flexibility in terms of schedule

Shruti Devasenapathy who doing her PhD in the Algorithmics Group in the SCT Department at EEMCS, did a course in Game Theory on Coursera.

“Game theory is a vast subject and can be taught/studied in many different ways ranging from economic studies to behavioural science studies to computer science studies. The online course's organisation was more tuned to what I am doing in my PhD at the moment.” Devasenapathy adds that though there was a similar course being offered at TU last September, she had to drop out as there was no time to manage that alongside her other PhD work. “In that sense, the online course gave me freedom with respect to my schedule as a PhD student," she says.

Both candidates will receive one credit per eight to twelve hours of work.

However, just because the courses were online, they weren’t an easy ride. “Besides the 2-2.5 hour long lectures every week, the course had weekly assignments in which there were problems to solve and extra reading. There was a four hour exam at the end of the course and a minimum score of 70% on all assignments was needed for a certificate of completion,” said Devasenapathy.

Delta

29

TU Delft

SCIENCE Back to sail

SHORT

The Ecoliner is a sail-assisted cargoship under design at Dykstra naval architects.

Master student Emiel Mobron optimised the hull for motorsailing.

During his master thesis research, Emiel Mobron calculated the effect that the four DynaRig masts (4.000 metre square) would have on a large cargo hull (138 metre long, 18 metre wide, 6,5 metre deep and 8.200 tonnes of cargo capacity).

The main problem was that the centre of the counterforce against the wind pressure was located far in front of the ship’s bow. This means that the ship would have a strong tendency to steer into the wind. “It also explains why 19th century clippers had jib sails attached to the bowsprit” says Prof. Hans Hopman (3mE) who supervised Mobron’s work. “The jib would compensate the windward tendency of the ship.”

By toying with the hull shape and

Data reduction

The Ecoliner promises 40 percent less fuel and 11 percent more cost-efficiency.

(Image: Dykstra)

calculating the effect with CFD software (computational fluid dynamics), Mobron found out that a large skeg under the rear of the ship (in front of the rudder) would bring the centre of lateral force more to the aft. So does relocating the centre of buoyancy of the ship. In all, these measures would improve the ship's yaw and its sail ability.

In addition, Mobron did a comparison in shipping costs between the Ecoliner and a conventional

freighter of comparable size for a clockwise Atlantic roundtrip (Rotterdam, Portugal, Caribe, US Eastcoast, Rotterdam) at an average speed of 12 knots (22 km/hr). Under these conditions, the Ecoliner’s fuel consumption was 40 percent lower.

At higher building costs and current fuel prices, the total shipping cost (euro/tonne mile) came out 11 percent lower. (JW) delta.tudelft.nl/28457

Shades of sustainability Sustainability is business since municipalities demand contractors to deliver 'extra value' in terms of sustainable performance of tunnels for instance.

During her research, master student civil engineering Darinde Gijzel became a linking pin between the municipality of The Hague's project office for a new tunnel called 'Rotterdamsebaan' and a sustainability expert team led by her Professor Marcel Hertogh writing an inspiration document on various aspects of sustainability in the context of tunnels.

A sustainable tunnel seems a contradiction in terms when you consider the extra material and energy needed for tunnel construction in comparison to a normal road.

However, once it has been decided that a tunnel should be constructed, you can do it in more energy-efficient, ecological, environmental friendly ways by for instance reusing materials and minimising waste.

In fact, when Gijzel made an inventory of possible aspects of sustainability in literature and interviews with experts, she arrived at a whooping 102 different aspects in total.

After filtering the list and consulting with industry experts, she reduced the list to 33 items covering four different perspectives: energy (energy use, efficiency and CO2 emissions), resilience (maximising its functionality and value), social (strengthening the bonds with local inhabitants) and transition (preventing harmful effects on people and planet).

Contrary to its name perhaps, the European EMAT (Economically Most Advantageous Tender) is a powerful tool to include (non-economical) sustainability aspects in the tendering process.

"Part of the decision is price-based", says Gijzel. "But other criteria, such as sustainability aspects, are credited as well." "Sustainability is competition", says TU alumnus William van Niekerk (BAM). He would like to see a fixed-price tendering (which is not yet the case) so that competitors can profile themselves by creating extra value - be it led lighting in the tunnel, landscaping of the entries, filtering of the exhaust air, minimising transport nuisance or whatever else. (JW) delta.tudelft.nl/28459

Professor Ale-Jan van der Veen (EEMCS) has won NWO funding for his DRIFT research (data reduction and image formation for future radio telescopes). The future radio telescope is the SKA (square kilometre array) project, built in Australia and South Africa, comprising thousands antennas on hundreds of locations and aimed at a better understanding of the early universe.

DRIFT develops data tools to tame the exabyte (billion gigabytes) of data expected daily. Van der Veen hopes to achieve this by compressing data before transport and by developing new numerical techniques to accelerate imaging. DRIFT is one of five NWO funded research projects (for a total of 2,2 million euros) in the Big Bang, Big Data research programme.

Smart tools With a 3D-printed forceps for use in eyesurgery called Graft Gripper, three students won the Medical Device Prototyping Award during last month's MedTechWest event (12 June): Sigrid Boukes, Daan Wabeke en Jochem Leijsen. Their pen-like tool is designed for transplanting a piece of the retina as a measure against macula degeneration. The tool, the head of which is only a few millimetres across, grasps and releases tissue by means of suction. The jury was impressed by the simplicity of the design and the low production costs (3D-print). The market potential is large (100.000 patients in Netherlands). delta.tudelft.nl/28422

Summer school Summer schools are a popular holiday destination for PhD students and postdocs. Dr. Riccardo Riva organised one on sea level change this summer. “Summer schools are a good place to start in science”, Riva says.

Fifteen years ago he went to such occasions himself where he met other researchers that are still working in the same field today and whom he regularly meets at conferences or other scientific assemblies. The focus of this week (24-31 August) is on observations of sea level change by different methods. delta.tudelft.nl/28426

30

Delta

Text: Daniela Stow Photo: Hans Stakelbeek

TU Delft

delft survival guide Surviving the best of Delft July marks the start of two months of summer break and, without classes; you’ll have a great opportunity to explore the best that Delft has to offer.

We’ve surveyed Delft locals and come up with some their favourite places in Delft.

Butcher For many, summer means barbeques.

Recommended by locals from all corners of Delft, butcher Leo van Vliet offers a large selection of quality meats and salads, and is always happy to give advice on how best to prepare different cuts of meat. They are also happy to do special orders. Their fresh, madeto-order sandwiches are another delicious reason to visit. “They have the best meat sandwiches in town, friendly service and great meat that tastes good at inexpensive prices.” says Delft resident Catarina Jesus. Their sandwiches start at €2.25.

Leo van Vliet, Oude Kerkstraat 9A

Ice cream The warmer summer weather is the perfect excuse to indulge in an ice cream, or two. Whilst there are many delicious ice-cream parlours in Delft, there is one which is recommended by more locals then others, the Chocolaterie De Lelie on Voorstraat.

They make their ice-cream on the premises from locally sourced organic milk from the Bieslandhoeve (an organic farm near the Delftse Hout where you can buy good meat as well). Joe Neesan, a Delft resident for over 30 years says of De Lelie “they have great homemade ice cream!” A single scoop with cost you €1.20 and you can get half liters for €7.50. If you expect to

Michel’s Bakery is just one of the many great spots in Delft.

visit often, you can purchase a strippenkaart and get eleven scoops for the price of ten.

Chocolaterie De Lelie, Voorstraat 10

and the most gorgeous little tartlets.”

Loaves of bread start at €2.50.

Michel, Oude Kerkstraat 3

Bakery

There are plenty of great cafes in Delft, but locals see ‘t Postkantoor as the best café for overall experience, taking into account the atmosphere, coffee and food. Situated in the former Delft post office, they serve both lunch and dinner. Karen Heijman says “they have a really lovely and large terrace and they are child friendly.” The food portions are also large and reasonably priced. Lunch for two will cost around €15 and a cup of coffee costs €2.40.

Postkantoor, Hippolytusbuurt 14

Whilst most people reported wanting a bakery close enough to easily get to whilst still half asleep, one bakery received multiple recommendations from locals scattered around town, Michel’s. Owner Michel Case is originally from France and has brought a traditional boulangerie patisserie to Delft. Michel’s selection of artisanal French breads and pastries are all hand made from fresh ingredients. According to Delft resident Holly Kraaij “they do wonderfully fresh French loaves

For their lovely icecream the Lelie uses organic milk from the Bieslandhoeve

Café

Best take-away Don’t want to go out for dinner but not up for cooking? Many in Delft picked De kleine Griek as their favourite take-away spot. The restaurant

serves traditional Greek food and is open seven days a week. They also offer have home delivery. A gyro meal will cost you €11.75.

De kleine Griek, Oude Delft 76

Cinemas Whilst many respondents visit Pathé Delft at Vesteplein for convenience and its large selection of the latest main-stream releases, for ambiance and a greater range of foreign films, Filmhuis Lumen is the place to go. “It’s got such a great filmhouse feel. They show art-house type movies in the native language” says Delft resident Kathryn Roscoe. You can order from their full bar and take your drink in to the show. Tickets usually cost €9.00 but with a student ID, you get a discount of €2.00. Films are often subtitled in Dutch, so check before you go.

Filmhuis Lumen, Doelenplein 5

Delta

A special edition of Delta Can’t get enough of Delta? We’ve got more coming your way. This edition may be the last for the academic year, but this summer, we’re issuing a special edition of Delta, entirely in English.

As the international population of TU Delft has grown, so has the desire for more news in

English. In the past few years, we’ve expanded the English section of the magazine, as well as increasing the number of online articles we publish in English. But this year, we are doing more.

With a publication date of August 7 2014, this year we will publish a version of Delta entirely in English.

This special edition of Delta will replicate the layout of a typical Delta, including all of the great series that are normally published in Dutch. However, we will be doing it entirely in English.

This won’t be a translated version; our English-languages

writers are creating new content geared especially towards the international audience.

You’ll find articles on topics ranging from how to make stamppot to the problems with integration.

A copy of the special edition will be distributed to each of the incoming master’s student during their orientation program and extra copies will be placed at various points around campus. As with normal Delta publications, we will make the entire paper available to read online and each of the articles will be available on our website. (MQ)

Award for sun shade design A team of young architects from TU Delft won second place at the international Velux International Design awards. Anneloes de Koff and Iris van den Brink, both MSc students in the Faculty of Architecture, won the award for their sun shade design ‘The Swipe’.

T

he theme for the Velux awards was ‘Light of Tomorrow’ and participants were asked to come up with designs that “widen the boundaries of daylight in architecture, including aesthetics, functionality, sustainability, and the interaction between buildings and environment.”

The international contest saw participants from countries such as Germany, Spain, Poland and Hungary. Hyunjeong Kim from the Berlin University of the Arts in Germany won the first prize for her project Ferro Fluid Scales. Kim awarded a sum of €6,000 while De Koff and Van Den Brink won €2,500 Euros.

The Swipe is a simple yet efficient design for window shading which gives users complete control over the amount of light filtering in through a patterned shade instead of a completely shuttered window. The Swipe is made in four layers and each layer can be closed individually, creating a different pattern each time. The blinds are in a state of gradual transition and allow users to determine the amount of direct and diffused light.

“To increase the interaction with the user the shading can be controlled by a mobile application.

You can 'Swipe' the shading to a more closed or

31

TU Delft

There’s an app for that

T

he MyOrder app allows you to order and pay with your smartphone at over 11,000 locations in the Netherlands, from food and drinks to parking and special events. The biggest bonus for its users?

No more waiting in line. You no longer have to sit on a busy terrace trying to catch the server’s attention. Order your food and drinks with your phone and pay using your mobile wallet. More locations are being added all the time, including, for the summer, beach tent cafes in Scheveningen, Kijkduin and Noordwijk. Froukje Krottje, a waitress at the Grand Café de Sjees in Delft, says “We were one of the first places in Delft to offer use of the app. Whilst it may be less gezellig than usual waiter service, on a busy terrace with large groups it can be really handy.”

The app is free to download and available for iOS and Android. (CV)

nostalgia

J

Second prize winners Anneloes de Koff and Iris van den Brink from TU Delft.

more open position,” explains Van Den Brink.

Inspired by the current limitation in blind designs, where the shades are either fully open or closed, the duo set out to find more options in between.

Another concern was heat. Sun roofs and high windows heat up rooms due to the high exposure to sun – a smart design of sun shades would reduce that effect.

“We decided to make a simple product which can be mass produced cost effectively and used in any house. The shades can even be used as indoor partitions in offices and on any kind of windows.

The layers are made of acrylic fibres with polyester thread and PVC coating,” she adds.

De Koff and Van Den Brink, who are also roommates, said they began working on the project as part of the Bucky Lab. “So by the time the competition came around, we had to make a few changes and adjustments but didn’t have to work too many late nights.”

ad Masri, 25, was born in Lebanon but was raised in Canada and attended McGill University. “I got this Calendar during my first year as a bachelor student at McGill University. It brings with it the memories of some of the best days of my life and seeing it when I

first step into my room brings a sense of home,” he says. He moved to the Netherlands in 2013 to pursue an MSc in petroleum engineering.

(Photo: Hans Stakelbeek)

Interested in being featured in Nostalgia?

Contact us at deltainternational@tudelft.nl

Contents International Titel

28

30

Surviving the best of Delft

The bike of

Text: Heather Montague Photo: Hans Stakelbeek

31

A special edition of Delta

Kathryn Roscoe

Name: Kathryn Roscoe home country: USA Department/Degree: PhD candidate, Hydraulic Engineering department of CiTG (civil engineering) Price: €300 Brand: Koga Accelance Lady

See www.delta.tudelft.nl for the translation of page 8-11 and 16-19

N

ot every bike tests your conscience, but the one Kathryn Roscoe rides definitely did. Roscoe, who moved to the Netherlands in 2007, had a used Koga bike that she loved. And like so many other bikes in this country, it was stolen.

Roscoe knew she wanted to replace it with a similar bike.

“So in a state of saddened desperation I scoured Marktplaats for a replacement,” she explained, “and this was one of the few used Kogas I found near Delft.” After making an appointment with the seller to see the bike, Roscoe set off with her husband by car through a heavy rain. When they arrived at the address, they were surprised to find it was a grocery store. Roscoe called the man, who said he lived nearby and would bring the bike to her.

“So he arrives, and I am wet and cold and want to quickly see the bike and escape back to the dry car,” said Roscoe. “So I test it out a little. Feels good, nice fit. Not in top condition, but then 300 is a bargain for such a bike!” Roscoe handed over the money, put the bike in the car and headed for home.

Roscoe’s husband then casually wondered if it was stolen. Roscoe felt sick at the feeling that her desperation had likely allowed her to be deceived.

The bike sat in her entrance for weeks, unused. Finally, she went to the police to explain the situation. But she was told to think twice about reporting it as she might be considered a suspect. She was advised to check a website for the serial number and learned that it had not been reported as stolen.

So Roscoe decided to let it go. “I took the bike to the shop to get it fixed up with a palpable feeling of shame,” she noted. “So I never really loved this bike, and when I do replace it, I will just give it away.”