Trm 02 2013

WYDANIE BEZPŁATNE 2/2013 (2)

T R A V E L MANAGEMENT Wiosna 2013 | BEZPIECZEŃSTWO W PODRÓŻY

Hipertermia – jak ustrzec się i jak reagować Michał Czerwiński

Przygotowanie

wyprawy rowerowej Łukasz Kraka-Ćwikliński

Offroadowo

Grenlandia

– instrukcja obsługi Artur Krystosik

Podróżując z ryzykiem

Wywiad z Jackiem Pałkiewiczem

na zielonej Ukrainie Patrycja Psuj, Grzegorz Godzik

www.travelrisk.pl

Spis treści

4

Aktualności

6 Taktyka linowa i wspinaczkowa – szkolenia i eventy firmowe

Podróżując z ryzykiem Grenlandia – instrukcja obsługi

20

18

Przygotowanie wyprawy rowerowej

36

34

Bądź widoczny na drodze 2

Offroadowo na zielonej Ukrainie...

42 Travel Risk Management

Recenzja książki

PANORAMA ZAGROŻEŃ KAMIENNEJ DŻUNGLI KLĘSKI

ŻYWIOŁOWE

NIA GO A

16

Powódź | Fala zimna | Opady śniegu | Gołoledź | Upał | Susza | Rumowiska rzeczne | Osuwiska | Trąba powietrzna | Burza | Gradobicie | Piorun | Tsunami| Lawina | Trzęsienie ziemi | Mgła | Wybuch wulkanu | Pożar lasu

T R A V E L

PRZESTĘPCZOŚĆ

Przemoc | Kieszonkowcy | Kradzież auta | Grabież mieszkania | Wyrwanie torebki | Gwałt | Molestowanie seksualne | Uporczywe nękanie | Oszustwo | Fałszerstwo | Podróbki | Nachalni żebracy | Lichwa | Szantaż | Porwanie | Zabójstwo | Terroryzm międzynarodowy | Zamach bombowy | Uprowadzenie samolotu | Przemoc wobec nieletnich | Przestępstwo internetowe | Kradzież tożsamości

ENIA ŁOWE

Awarie owietrza yszczenie dpady | azbestem

MANAGEMENT Wiosna 2013 | BEZPŁATNY KAWARTALNIK INTERNETOWY O BEZPIECZEŃSTWIE W PODRÓŻY | 2/2013 (2)

PRZESTRZEŃ PUBLICZNA

E

Wiosenny powiew

Pieszo | Komunikacja miejska | Taksówka | Metro | Rower | Winda | Plaża i basen | Park | Kino | Sala koncertowa | Stadion | Lokal publiczny | Rozruchy | Bójki uliczne | Zły pies | Narkotyki | Broń dla własnego uzytku | Karty kredytowe | Bankomat

nie leków| zeństwo kobiet | cia | eczenie

W PODRÓŻY

Niebezpieczne wakacje | Hotel | Pułapka Erosa | Epidemia | Pociąg | Auto | Samolot

W MIESZKANIU

Upadek | Zatrucie | Spadające przedmioty | Porażenie prądem | Uduszenie | Utonięcie | Czad | Brak elektryczności | Narzędzia kuchenne | Zwierzęta domowe | Niezdrowa żywność

14

Panorama zagrożeń

Hipertermia – jak ustrzec się i jak reagować

30

Długa zima za nami, a wiosna nadrabia stracony czas i otacza nas już zapach kwitnących drzew i soczysta zieleń traw. Wielu z nas zapewne szykuje się do kolejnego wyjazdu i zastanawia się, czy wszystko zostało dopięte na ostatni guzik. Należę do tych osób, które upajają się przygotowaniami do podróży. Często odnoszę wrażenie, że to właśnie w planowaniu jest ten największy ładunek emocjonalny, ponieważ sama podróży i pobyt tam dokąd się udajemy niekoniecznie spełnią nasze oczekiwania. W trakcie wyjazdu nie zawsze wszystko układa się tak jak planowaliśmy. Nasza wyobraźnia nie zna granic, i dobrze. Motywuje nas do wyjścia z domu, do szerszego spojrzenia na otaczający nas świat. Jedynie fizyczność ciała i okoliczności, sprawiają że w ogóle istnieją granice naszych możliwości.

Osoby, które boją się podejmować ryzyko wynikające z podróży, po prostu niewiele podróżują. Inni znów nie przykładają zbyt wielkiej wagi do bezpieczeństwa, traktując je jak hamulec ograniczający intensywność doznań wynikających z poznawania nowych miejsc, ludzi i sprawdzania własnych możliwości. Rozsądek nakazuje szukać idealnych rozwiązań po środku tych dwóch skrajnych postaw. Człowiek wyruszający z domu turystycznie czy zawodowo, praktycznie automatycznie włącza mechanizmy identyfikujące zagrożenia, na bazie zdobytych już doświadczeń i wiedzy, przeprowadza wstępną ocenę prawdopodobieństwa wystąpienia konkretnych zagrożeń i ewentualnie inicjuje aktywność, za sprawą której uzupełnia wiedzę o metodach i środkach przeciwdziałania im. Pierwotne siły popychają nas do ryzykownych zachowań i jednocześnie włączają spowalniacze.

W podróżowaniu po świecie osiągamy coraz więcej za sprawą naszej ciekawości i technologii, która przesuwa granice ludzkich możliwości. Niezależnie od tego czy chodzi tu o szybkość przemieszczania czy też odporność na zmęczenie, zimno i upał, nasze ciało wspiera w olbrzymim stopniu chemia i technika, co sprawia że dla naszej wyobraźni odsłaniają się coraz to odleglejsze horyzonty.

Redaktor naczelny Tomasz Serafin t.serafin@travelrisk.pl

Odwiedź nas na Facebooku: WYDAWCA: Euro-Media Sp. z o.o.

Al. Komisji Edukacji Narodowej 95, 02-777 Warszawa tel. +48 22 678 37 30 Prezes zarządu: Paweł Garlak Wiceprezes, dyrektor ds. rozwoju e-Commerce: Katarzyna Polesińska

Komentarz ekspercki

48

REDAKCJA: Al. Komisji Edukacji Narodowej 95, 02-777 Warszawa tel. +48 22 678 37 30 wew. 125, 126, faks+48 22 679 71 01 redakcja@trvelrisk.pl DZIAŁ REKLAMY: Katarzyna Dąbrowska – Kierownik Działu Reklamy e-mail: k.dabrowska@travelrisk.pl tel. +48 22 678 37 30 w. 126; tel. kom. 604 588 646 Dystrybucja i dostęp do wersji online: www.travelrisk.pl „Travel Risk Management” powstaje we współpracy z Centrum Badań nad Terroryzmem

Prawa autorskie zastrzeżone. Przedruk i wykorzystywanie materiałów możliwe tylko po uzyskaniu pisemnej zgody Wydawcy. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam, ogłoszeń oraz artykułów firmowych, ani za opinie wyrażone w artykułach, które pozostają prywatnymi opiniami Autorów. Magazyn zawiera lokowanie produktów.

WWW.TRAVELRISK.PL Wiosna 2013

3

Aktualności Wyprawa na Spitsbergen „Arctic & Baltic Circles 2013” 29 czerwca – 30 lipca 2013 r.

Zakończyły się przygotowania do wyprawy „Arctic & Baltic Circles 2013” organizowanej przez Redakcję kwartalnika „Travel Risk Management”. Z Jacht Klubu Stoczni Gdańskiej wyszedł w morze s/y Isfuglen, do którego na początku lipca – w norweskim Tromso – dołączy redakcyjna załoga okrążająca Morze Bałtyckie samochodem testowym udostępnionym przez Toyota Auto Podlasie w Siedlcach.

Cała wyprawa składa się z trzech etapów. Pierwszy będzie łączył stolice Polski, Niemiec i Danii, następnie przez Göteborg i Oslo poprowadzi do portu w Tromso, w którym rozpocznie się jej morski odcinek.

Tam też dziennikarze dołączą do projektu Shackleton 2015.

– W połowie maja skończyliśmy ostatnie naprawy i sprawdziliśmy wyposażenie jachtu. Kadłub zyskał nowy blask, a pokład pokryła nowa powłoka antypoślizgowa. Silnik został wymieniony na nowy. S/y Isfuglen to po duńsku Zimorodek, jednak Duńczycy często używają tego określenia w znaczeniu „żelazny bądź stalowy ptak”.

Stalowy, 45-stopowy kecz zbudowany został w 1978 roku, z przeznaczeniem do żeglugi oceanicznej na zimnych wodach. Bez wątpienia jest to jeden z najlepszych jachtów w Polsce na tego rodzaju rejs. Ma za sobą między innymi eksplorację zachodniego wybrzeża Grenlandii, rejsy na Islandię Fot. 1. S/Y Isfuglen przed wyjściem oraz przepłynięcie Atlantyku w obie w morze strony. Ja poprowadzę etap z Tromso do Longyearbyen, czyli ok. 600 Mm pod żaglami – powiedział kapitan Piotr Berliński, biorący udział w Projekcie Shackleton 2015.

Ośmioosobowa załoga popłynie przez Morze Norweskie i Morze Grenlandzkie, aż do bram Oceanu Arktycznego – do wysp Svalbardu.

Położona na Morzu Arktycznym wyspa Spitsbergen, będąca częścią tego archipelagu, stanowi cel wyprawy. W planie jest między innymi wizyta w Polskiej Stacji Polarnej Hornsund oraz w największym miasteczku na wsypie – Longyearbyen. Stamtąd całą załogę czeka powrót drogą lotniczą do Tromso, skąd wyprawa wyruszy w kierunku Polski wschodnią stroną Morza Bałtyckiego, przez Norwegię, Finlandię, Estonię, Łotwę i Litwę.

– Cała trasa wyprawy daje okazję do zebrania interesujących doświadczeń, które sukcesywnie opisywane będą między innymi w kwartalniku

„Travel Risk Management”. Jest to także możliwość sprawdzenia sprzętu turystycznego w naturalnych warunkach, w tym wyposażenia żeglarskiego, nawigacyjnego, środków łączności i transportu.

Ideą naszego magazyn jest prezentowanie bezpiecznych zachowań w turystyce i rekreacji, a także wszystkich elementów składających się na stan bezpieczeństwa, zarówno tych organizacyjnych, jak i technicznych. Przez mie- Fot. 2. Przygotowania w Toyota Auto siąc wszystko co zabiorą ze sobą Podlasie uczestnicy wyprawy będzie wystawione na słońce, deszcz, kurz i morską wodę. Będzie w lipcowych upałach i północnym zimnie. Wszystko co zostanie zapakowane w bagaże, ma zapewnić komfort i bezpieczeństwo podróżowania. Wyprawa jest też takim przedsięwzięciem, które pozwala na promocję produktów sprawdzonych w dużo trudniejszych warunkach niż te, w których będą członkowie załogi – powiedział Tomasz Serafin, Redaktor naczelny „Travel Risk Management”.

W salonie samochodowym Toyota Auto Podlasie przygotowany został już samochód, którym pokonywane będę odcinki pierwszego i trzeciego etapu. W kartonach czekają konserwowane dania obiadowe z Łmeatu Łuków i firmy Quantum. Członkowie załogi pracują nad szczegółowym planem przejazdu, który będzie uwzględniał różnorodność warunków terenowych i pogodowych. Przybywa map i pomysłów. Analizowane są miejsca ewentualnych noclegów poza bazą hotelową, ubezpieczenia, koszty i przepisy w poszczególnych krajach. Opracowywane są kwestionariusze oceny produktów udostępnionych do testów. Do wyjazdu pozostało niewiele czasu.

Przebieg wyprawy organizowanej pod hasłem „Arctic & Baltic Circles 2013”, jako że obejmuje ona okrążenie Morza Bałtyckiego i dotarcie za równoleżnik 66°33’39’’N, będzie można obserwować w serwisie Travelrisk.pl i na Facebooku. Na bieżąco będą przesyłane relacje, a po jej zakończeniu zaplanowano przygotowanie cyklu artykułów.

Więcej informacji udzielają:

Tomasz Serafin redakcja@travekrisk.pl tel. kom. +48 606 911 071

Katarzyna Dąbrowska k.dabrowska@travelrisk.pl tel. +48 22 678 37 30 w. 126, tel. kom. +48 604 588 646

www.travelrisk.pl

PARTNERZY TECHNOLOGICZNI:

PARTNERZY medialni:

Kamera PQI Air Cam V100 5M 4GB Na rynku dostępna jest wyczynowa kamera PQI przeznaczona dla miłośników sportów ekstremalnych. Urządzenie cechuje 5 Mpx obiektyw oraz rozdzielczość nagrywania wideo w jakości Full HD. Air Cam oprócz obsługi standardowych kart SD, jest przystosowana do obsługi kart pamięci Air Card (karta pamięci, która umożliwia bezprzewodowy transfer danych). Kamera ponadto posiada szerokokątny obiektyw 170° i umożliwia rejestrację obrazu zarówno w 30 kl./s jak i w 60 kl./s. Wyświetlacz LCD oraz przycisk funkcyjny ułatwiają obsługę i kontrolę ustawień urządzenia. W zestawie znajdują się uchwyty, pozwalające na montaż kamery na praktycznej dowolnej powierzchni oraz wodoszczelna obudowa która pozwoli na rejestrację obrazu miłośnikom sportów wodnych.

4

Dane techniczne: Przetwornik obrazu: CMOS Rozdzielczość wideo: 1080P, 960P, 720P, WVGA Format kompresji wideo: H.264 Format pliku wideo: MP4 Format audio: AAC Liczba klatek na sekundę: 30 kl./s dla 1080 px,960 px,720 px 60 kl./s dla 720 px Obiektyw: 170° Rozdzielczość obrazu: 5 Mpx Interwał: 3, 5, 10, 30, 60 sekund

Kontrola bieli: automatyczna Ekspozycja: automatyczna Ogniskowa: 40 cm do nieskończoności Wbudowany mikrofon: tak Wyświetlacz: monochromatyczny (ustawienia) Złącze: USB 2.0, HDMI Bateria: 1130 mAh lithium Pojemność: do 32 GB SD do klasy 6> Wymiary: 70,96 (S) x 30 (D) x 45 (W) (bez obiektywu) Waga: 90 g Informacja prasowa

Travel Risk Management

Aktualności Samotna wyprawa rowerowa przez pustynię Gobi Cycling Expedition 2014 Termin: Wyprawa planowana jest na lipiec/sierpień 2014 r.

Cele: Głównym celem wyprawy jest wyczyn – samotne przejechanie rowerem drugiej co do wielkości pustyni na świecie. Trasa wyprawy wyniesie ok 1500-2000 km po bezdrożach Mongolii. Podczas wyprawy celem będzie edukacja (zebranie konkretnych informacji, wiedzy w postaci bogatej dokumentacji takiej jak: zdjęcia, rozmowy z mieszkańcami terenów przez które przebiega trasa wyprawy), popularyzacja Polski w Mongolii i Mongolii w Polsce, spopularyzowanie turystyki rowerowej oraz zdobywanie życiowego doświadczenia.

Celem wyprawy jest również: • samotne przejechanie drugiej pustyni świata, • przeżycie niezapomnianej przygody,

• pomoc Hospicjum Opolskiemu, •p ropagowanie aktywnego spędzania czasu i zdrowego stylu życia, • poznanie nowych miejsc, • s potkanie wielu ciekawych ludzi, oraz zapoznanie się z ich historią i kulturą, • promowanie Polski w Mongolii i Mongolii w Polsce.

Przybliżona trasa wyprawy: Trasa wyprawy wyniesie ok. 2000 km po bezdrożach mongolskiej pustyni Gobi.

Uczestnik wyprawy: Łukasz Kraka-Ćwikliński (ur. 1982 r.) – ekolog, informatyk, fotografik (www.cwiklinski.art.pl).

Strona wyprawy: http://gobiexpedition.com/

Wyprawę wspierają:

Wyprawie patronują:

Zasilanie na szlaku – krótki test przenośnej ładowarki Zbieranie danych GPS na szlaku nieodłącznie wiąże się z potrzebą posiadania energooszczędnych urządzeń i/lub dodatkowych źródeł zasilania. Podstawowym problemem, który do tej pory ograniczał użycie smartfonów w turystycznej nawigacji na rzecz niezależnych GPSów był właśnie fakt zbyt szybkiego wyczerpania baterii w połączeniu z pozbawianiem się w takiej sytuacji kontaktu telefonicznego, co może w skrajnej sytuacji doprowadzić do tragedii.

O ile bardzo cenię sobie niezależne urządzenia nawigacyjne, to jednak najwygodniejszym GPSem jaki do tej pory używałem jest iPhone 4 wyposażony w różnego typu aplikacje nawigacyjne. Przyjemność użytkowania zakłóca tylko fakt, że na głównej baterii iPhone kończy żywot po ok 4-6 godzinach nawigacji (zakładam średnie zachmurzenie, teren leśno-pagórkowaty), przy niskiej temperaturze ten okres jeszcze drastycznie się skraca.

To wszystko spowodowało, że z niecierpliwością oczekiwałem nowego gadżetu, który mieliśmy otrzymać w TRAIL.PL do testów na szlaku – PowerTraveller Power Monkey Explorer z panelem słonecznym. Zapowiadało się jako idealne urządzenia dla turystycznego “geeka” obwieszonego elektro-

Zima 2013

niką na szlaku (niestety, takie czasy…), a jak było w rzeczywistości?

Co to jest…

Powertraveller to połączenie przenośnej ładowarki (akumulatora) z panelem słonecznym i całkiem pokaźnym zbiorem dodatków. Akumulator może być ładowany bezpośrednio z sieci, przy pomocy łącza USB lub z wcześniej wspomnianych paneli.

Co ciekawe, ładowarka sieciowa jest wyposażona w końcówki obsługujące praktycznie cały świat, co już samo w sobie jest bardzo pożytecznym rozwiązaniem.

W zestawie jest też zestaw końcówek, pozwalających ładować większość dostępnych na rynku telefonów, smartfonów czy odtwarzaczy mp3. Akumulator posiada mały wyświetlacz LCD, więc można w miarę dokładnie kontrolować pozostałą rezerwę.

Jest on też wodo- i wstrząsoodporny (przynajmniej na ile pokazały to moje “delikatne” testy), w dość ergonomicznym kształcie. Panel słoneczny posiada też mocowanie do plecaka (velcro), więc dość łatwo je zamocować w trasie.

Podstawowym źródłem doładowania urządzeń jest akumulator, ale teoretycznie może się to odbywać wprost z baterii słonecznej. Ponieważ testy przeprowadzałem w zimowej Izerskiej scenerii i było raczej mgliście niż słonecznie, nie udało mi się tego sprawdzić – akumulator wymaga ok 6h mocnego słońca, żeby doładować do połowy akumulator, a bez tego słabo doładować telefon. Tak więc przy typowej polskiej pogodzie panel słoneczny to ciekawy element, ale raczej nieco abstrakcyjny (podczas testu przy przejściowym zachmurzeniu, 7h nie starczyło nawet na podniesienie jednej kreski).

Co może zdziałać Na szczęście sam akumulator jest wystarczająco ciekawy: pełne naładowanie starcza na ok. 100 godzin pracy tradycyjnego telefonu lub kilkanaście dla iPhone’a (częste rozmowy i pobieranie danych

EDGE/3G) lub 24h ciągłej nawigacji iPhone bez rozmów. Energi staczy w przybliżeniu na 2 ładowania iPhone lub iPad. Akumulator nie jest też duży, mieści się w paczce o wymiarach 10x10x4cm i waży ok. 165 g (z panelem).

Oczywiście, jak wszystko, zestaw ma też wady. Dla mnie największą niedogodnością było kiepskie połączenie urządzenie-ładowarka-panel (wymienne końcówki). Nie posiadają żadnego zabezpieczenia, co powoduje, że możemy nieść przez kilka godzin na plecaku panel z akumulatorem, nie wiedząc że kabelek wypadł już przy wkładaniu… Sam kabel pozwalający na ładowanie akumulatora z panelu powinien być też nieco dłuższy, żeby spokojnie umieścić go w plecaku podczas ładowania.

Podsumowując, mimo drobnych wad, jest to świetne urządzenie podróżne, wielofunkcyjność końcówek ładowania i możliwości podłączenia czynią z Powertravellera naprawdę przydatny zestaw, pozwalający zredukować plątaninę kabli jaką zazwyczaj zabieram w podróż. A co do panelu słonecznego, to trzeba po prostu co najmniej jeden wyjazd zaplanować do Afryki…

Sprzęt do testów dostarczyła firma Ravenoutdoor, dystrybutor na polskim rynku urządzeń marki PowerTraveller. www.trail.pl

5

Podróżując z

6

Travel Risk Management

ryzykiem Jacek pałkiewicz jacek@palkiewicz.com



Wiosna 2013

7

Znaczenie bezpieczeństwa podczas wyjazdów, niezależnie od obranego celu na świecie, a także wciąż rosnąca grupa osób, których pochłonęła pasja podróżowania, sprawiły że zdecydowaliśmy się przygotować nowy magazyn – dotychczas nieobecny w mediach. Zależało nam na skupieniu wokół niego dwóch grup osób podróżujących po świecie. Chcieliśmy, aby między innymi w Internecie powstała platforma, na której będzie zamieszczana wiedza opracowana zarówno przez amatorów, jak i przez bardzo doświadczonych podróżników i naukowców. Po części tę drugą grupę zgromadziliśmy już w ramach Rady programowej „Travel Risk Management”. Wśród ekspertów, którzy czuwają nad przyjętym przez nas kierunkiem tematycznym oraz opiniują treści przez nas publikowane jest członek rzeczywisty Królewskiego Towarzystwa Geograficznego w Londynie, odkrywca, reporter i podróżnik, a także współtwórca europejskiego surwiwalu – Jacek Pałkiewicz.

TRM: Panie Jacku, czy zdarzyło się Panu pomyśleć kiedyś… „nie chce mi się tam jechać”? Zawsze czuł Pan ten wewnętrzny magnes, który mimo świadomości ciężaru doświadczeń z jakimi będzie trzeba się zmierzać, pcha nas ku nieznanym miejscom, ludziom, wydarzeniom?

Być może jednak jest to kwestia dotychczasowych przeżyć, podróży i emocji z tym związanych? Może to co już przeżyliśmy wprowadziło nas na taki poziom emocji, po którym nie da się żyć normalnie i po prostu szuka się równie intensywnych wyzwań lub jeszcze większych?

Jacek Pałkiewicz: Zwykle mam bardzo komfortową sytuację, bo wyjeżdżam tam, gdzie sam sobie zaplanowałem. Moje podróżowanie nie należy do łatwych, bo z zasady poszukuję ścieżek mniej utartych, a jeszcze lepiej – zupełnie nieodwiedzanych. Nic dziwnego, że kosztują one dużo wysiłku, strachu i stresu. Niestety, jak się już raz wejdzie w ten świat, to już trudno się z niego wycofać. Adrenalina nie pozwoli długo usiedzieć w domu.

Słyszę nieraz głosy sfrustrowanych osób, które po latach odwiedzają to samo miejsce i nie szczędzą słów krytyki, że „tam wszystko się zmieniło”. Doświadczenie osobiste, pierwsza wizyta i spotkanie z nieznanym jest często szokiem kulturowym.

8

Wrażenia są zwykle tak silne, że na zawsze kształtują nasze opinie o danym miejscu. Nic dziwnego, że kiedy ktoś wraca, nie patrzy już oczami odkrywcy. Odnosi wrażenie, że to nie to samo miejsce, które kiedyś zobaczył i którego dotknął. Stąd utyskiwanie z powodu rzekomej utraty wartości i biadolenie: „kiedy byłem tu po raz pierwszy….”.

Powracając w to samo miejsce trzeba pamiętać, że nie zastaniemy tam już zakodowanego w pamięci pierwszego wrażenia, że inne będą kolory i zapachy. Dlatego też, aby uniknąć frustracji, zawsze staram się, aby moja percepcja nie została przysłonięta przez rozpamiętywanie dawnej wizyty.

Uciekając z zatłoczonego miasta marzymy o intensywnych wyzwaniach, czystym środowisku, o mniejszym ruchu ulicznym, o osadzie pozbawionej elektryczności i aut. Ale świat się zmienia i postęp dotyczy także krajów rozwijających się. Bali jest jednak tak piękna i pociągająca, że pozostanie wciąż w naszych snach pomimo bomby, która w 2003 roku zabiła w Kuta 202 turystów. Wciąż będą przyjeżdżać tutaj wczasowicze z Europy, młodzi ludzie z deskami do surfingu i dojrzałe Australijki polujące na „Kuta cowboyów”, męskie prostytutki.

Kiedy na początku lat 80. minionego wieku, wkrótce po otwarciu Tybetu dla obcokrajowców, byłem w Lhasie, przyjeżdżały

Travel Risk Management

tam pojedyncze osoby. Potala, majestatyczny pałac-forteca, wyrastający o świcie pośród mgieł, oraz ciche klasztory i okoliczne namioty koczowników żyły średniowieczną atmosferą.

Buddyjscy pielgrzymi przybywali, aby oddać cześć Dalajlamie.

Dziś funkcjonują tam centra handlowe, dyskoteki i burdele, które szybko sprowadzają na ziemię wyobrażenia, z którymi przyjeżdża się tutaj po lekturze książek wydanych ćwierć wieku temu. Po Dalajlamie nie ma śladu, władze chińskie zamieniły centrum duchowe w muzeum przeznaczone dla turystów.

TRM: W Pana wszystkich podróżach istotną rolę odgrywało odpowiednie przygotowanie i ocena zagrożeń? Zawsze zagadnienia związane z bezpieczeństwem traktuje Pan odrębnie czy raczej stanowią one element większych fragmentów przygotowań – etapów? Planowanie ekspedycji pod kątem bezpieczeństwa opiera Pan na chronologii wydarzeń i zabezpieczenia się przed ewentualnymi zagrożeniami, z którymi może się Pan spotkać na poszczególnych etapach czy raczej generalnie na wyodrębnieniu zagrożeń i odpowiednim przygotowaniu się do nich?

J.P.: Temat bezpieczeństwa stanowi zawsze część planowania.

Wiadomo, że przestępczość istnieje na wszystkich szerokościach geograficznych, ale są miejsca, regiony, kraje, w których należy wykazać szczególną uwagę. Mówi się, że nieoficjalną stolicą przemocy jest stolica Nigerii, Lagos. Napady z nożem czy bronią palną są tam tak pospolite, że nikt się temu nie dziwi.

Oczywiście trudno jest tam zobaczyć białych przybyszy. Bardzo podobnie jest w Johannesburgu, opanowanym przez grasujące bandy.

Sporządziłem niechlubną czarną listę krajów, które są „off limits” nawet dla turysty bardzo odpowiedzialnego i roztropnego. Oceniając ryzyko, są na niej: Somalia, Irak, Afganistan, Pakistan, Sudan, Demokratyczna Republika Konga, Palestyna, Angola i Zimbabwe. Przestępczość, terroryzm, porwania, samobójcze zamachy bombowe, niepokoje społeczne, chaos,

Wiosna 2013

waśnie na tle rasowym, zapaść gospodarcza są tam wciąż obecne. W niektórych krajach zmniejszają się, w innych zwiększają, odzwierciedlając zmieniającą się sytuację. Dla porównania: z zagrożeniem nieodczuwalnym mamy do czynienia w większości krajów europejskich.

Warto pamiętać, że świadomość zagrożeń powinna stać się w pewnych przypadkach hamulcem dla podróżujących. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że dzisiaj zawsze i wszędzie może się coś wydarzyć. Tak jak to miało miejsce w grudniu 2007 roku w Kenii, kraju goszczącym rocznie dwa miliony turystów. Po wyborach do parlamentu doszło tam do wybuchu wielotygodniowych dramatycznych starć grup etnicznych, w wyniku których zginęło ponad 1000 osób. Wielu przybyszy stało się ofiarami napadów organizowanych przez oddziały uzbrojonych bandytów. Hotele zaświeciły pustkami. Exodus turystów przyniósł wówczas niepowetowane straty dla sektora dającego zatrudnienie dla 1,5 miliona osób.

9

TRM: Często w literaturze podróżniczej czytamy, że podróże dodają hartu ducha i uczą pokory. Co rozumie Pan przez określenie pokora w przypadku podróżnika-odkrywcy? Czy Ci, którym nie udało się osiągnąć zaplanowanego celu, nie mieli tej pokory? Czy najczęściej brakowało im odpowiedniej determinacji i jednak trochę ponadprzeciętnej pewności siebie?

J.P.: Pokory nie należy wiązać z determinacją. Św. Bernard z Clairvaux uznał, że pycha i pokora są jak szczeble drabiny. Grzech pychy prowadzi nas w dół, a cnota pokory pozwala się wspinać.

Pycha, w przypadku podróżnika, to zbytnia pewność siebie, brawura, brak wyobraźni, lekkomyślność, lekceważenie sił natury i brak doświadczenia. Zaś pokora, to przede wszystkim rozsądek, ostrożność, czujność i wyobraźnia. Ludzie morza wiedzą, że wody nie można lekceważyć, w tym środowisku trzeba wykazać pokorę i rozwagę, czujność i przezorność. Rybacy bretońscy mówią: „Człowiek, który nie boi się morza, szybko utonie, gdyż wyjdzie w morze w dniu, w którym nie powinien wyjść. My jednak boimy się morza i toniemy tylko od czasu do czasu”.

Głębokiego upokorzenia doznałem podczas samotnego rejsu szalupą ratunkową przez Atlantyk. W czasie sztormu ocean ukazał furię żywiołu. Porywisty wiatr świszczał w olinowaniu, zwały wody z łoskotem przesuwały się obok zaginionej w bezmiarze morza łupiny. Grzywacze zalewały łódź, przez trzy doby wylałem wiadrem pięć ton wody. Nie jadłem i nie spałem, przemoczony do nitki trząsłem się z zimna. Zmagania z nawałnicą podkopywały moje siły. Ciążyła mi bezkresna samotność. W nieprzeniknionej ciemności nocy przestrach miał jeszcze większe oczy. Bałem się, że mogę upaść na duchu i stracić instynkt samozachowawczy. Nie dopuszczałem więc do zwątpienia i nie traciłem nadziei. Słyszałem uporczywy, wewnętrzny głos: „Nie ulegnę! Wytrwam!”. Doświadczyłem głębokiej lekcji pokory. Błagałem: „Dobry Boże, pozwól mi wrócić do domu”. Modliłem się do Matki Boskiej Częstochowskiej i czułem, że jakaś niewidzialna siła napawała mnie odwagą.

10

Kiedy po kilku dniach napotkałem statek, który chciał mnie ratować, zawahałem się. Poddać się czy nie? Bezpiecznie wrócić do domu czy jednak podtrzymać wyzwanie? Przeżywałem trudne chwile. Czy na pewno muszę uznać się za pokonanego?

Czy później to sobie wybaczę? Tak? Nie? Wreszcie męski wyrok: Nie! Płynę dalej!

To „nie” przy burcie statku, który oferował mi bezpieczeństwo, posiłek i gwarancję powrotu do domu, było najbardziej wartościową lekcją i największym sukcesem mojego życia. Odzywa się we mnie z całą siłą w trudnych chwilach, ilekroć nawiedza mnie myśl, że musiałbym się poddać czy zrezygnować z jakiegoś trudnego przedsięwzięcia.

TRM: Gdzie leży granica oddzielająca ostrożność od śmiałości, a śmiałość od szaleństwa?

J.P.: Jeśli wykluczyć ignorancję i zuchwałość, to taka linia nie istnieje. W ekstremalnym otoczeniu nie ma miejsca na arogancję i lekkomyślność. Człowiek podejmujący ryzyko musi sam decydować, czy osiągnął kres własnych możliwości czy też może sięgnąć dalej. Sytuacja staje się trudniejsza, gdy decyzję należy podjąć z umysłem zmąconym hipotermią lub chorobą wysokościową.

Zafascynowany działalnością w najtrudniejszych warunkach, w różnych opresjach ocierałem się o ramy ludzkiej wytrzymałości.

Przyznaję, że lęk jest chlebem powszednim podczas moich poszukiwań nowych wyzwań. Wiadomo, że lęk może też stać się ojcem odwagi, bo spełnia funkcję mobilizacyjną, podnosząc poziom adrenaliny, która dodaje energii i stymuluje do działania. Strach i odwaga zazwyczaj przenikają się. Who dares, wins – kto ma odwagę, wygrywa – twierdzą komandosi z brytyjskiej SAS. Z odwagą jednak należy być ostrożnym, by nie przysporzyła kłopotów. Jej nadmiar można postawić na jednym poziomie z jej brakiem. Obydwie postawy mogą okazać się niebezpieczne, na równi z odwagą wynikającą z głupoty czy chęci budzenia podziwu u innych.

Umysł człowieka nie zna ograniczeń, ale jego ciało – tak. Dlatego w chwilach słabości fizycznej trzeba uciekać się do psychiki.

Travel Risk Management

„Człowiek nie jest stworzony do klęski – wspominał Ernest Hemingway. – Można go zniszczyć, ale nie pokonać” albo „Należy walczyć, nawet w przegranej sprawie”. Zaś anonimowy podróżnik zostawił zapis: „Nie ma w życiu beznadziejnych sytuacji, są tylko ludzie, którzy stają się bezradni wobec nich”.

TRM: Jak ogromną rolę odgrywa organizacyjne, techniczne i kondycyjne przygotowanie do podróży lub wyprawy często widzimy, gdy odchodzą od nas najbliżsi, którzy podjęli się wyzwań podróżniczych. Co mógłby Pan poradzić osobom planującym podróż, tę turystyczną, ale również i służbową? Na czym skupić się na etapie planowania?

J.P.: Skrupulatne planowanie to podstawa sukcesu w podróży.

Na ten temat poświęciłem dużo miejsca w książce Sztuka podróżowania (Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2012).

Twierdzę, że nawet najbardziej banalny wyjazd powinien być sumiennie przygotowany z uwzględnieniem najdrobniejszych szczegółów. „Przed rozpoczęciem, należy starannie zaplanować”, napisał wielki mówca rzymski Marcus Tulius Cicero.

Zaś Otto Friedrich Nicolai w swoim pamiętniku Opis podróży przez Niemcy i Szwajcarię, napisał w 1781 roku: „Każdy podróżujący, zanim wyruszy w drogę, winien dobrze przemyśleć i ustalić cel tejże, kto bowiem chce widzieć i czynić wszystko, ten nie widzi i nie czyni niczego”. A przemysłowiec amerykański Henry Ford uzupełnił: „Sekretem sukcesu jest przede wszystkim odpowiednie przygotowanie się”. To święta racja.

Im więcej poświęci się czasu na przygotowanie projektu, tym mniej będzie zaskakujących sytuacji. Jurek Kukuczka, z którym byłem na zimowej ekspedycji na Annapurnie, wyznał mi w drodze: „Kiedy kończę organizację wyprawy, wiem, że jedną nogą jestem już u celu”.

12

Przed zmierzeniem się z przygodą dobrze jest skorzystać z możliwe jak największej liczby źródeł informacji. Zacząć można od Internetu, bezkonkurencyjnego jeśli chodzi o różnorodność informacji i szybkość dostępu do nich. Cenne są fora dyskusyjne, stoły zarządzane przez „podróżników-guru”.

Z pewnością pomocne są publikacje specjalistyczne, prasa zagraniczna, prace naukowe, almanachy, filmy dokumentalne i przede wszystkim przewodniki turystyczne.

Planując datę wyjazdu dobrze jest się upewnić czy tam, dokąd się wybieramy, nie ma w tym czasie karnawału bądź innych szczególnych imprez. Wielki koncert rockowy, mecz piłki nożnej czy na przykład święto, związane są zwykle z zapełnieniem wszystkich hoteli. Jeśli nie będziemy mieli rezerwacji, to żadne biuro informacji turystycznej nam nie pomoże. Chyba, że będziemy szukać lokum na drugim krańcu miasta bądź na jego obrzeżach.

Dobrze jest zwrócić uwagę, czy w czasie naszej podróży nie ma akurat długiego święta narodowego, uroczystości religijnych czy dłuższego weekendu lub innego wydarzenia paraliżującego życie kraju. Są wtedy kłopoty z wymianą pieniędzy, z dokonaniem jakichkolwiek zakupów, nie mówiąc o braku dostępności do urzędów publicznych. Nawet jeśli jakaś instytucja jest czynna, to część pracowników zwykle korzysta z urlopu. W Rosji na przykład, praktycznie nikt nie pracuje od 1 do 10 maja, bo wielki most łączy Święto Pracy z Dniem Wyzwolenia. Drugi most zaczyna się tam w Sylwestra a kończy 9 stycznia, po drugim dniu prawosławnego Bożego Narodzenia. Często w moich wyprawach eksploracyjnych zwracam uwagę na przykład na pełnię księżyca, bo łatwiej jest wtedy maszerować nocą przez pustynię.

To ile czasu trzeba poświęcić na zorganizowanie wyprawy zależy przede wszystkim od posiadanego doświadczenia i stopnia trudności zakładanego projektu. Nikołaj Przewalski, głęboki

Travel Risk Management

znawca Tybetu, który niewystarczające fundusze na pierwszy wyjazd w głąb niezbadanego wnętrza Azji uzupełnił ze swojego oficerskiego wynagrodzenia, wszelkie braki materialne nadrabiał solidnym i fachowym przygotowaniem.

Zajęło mu to dwa lata. Z wielką rozwagą dobierał też współtowarzyszy podróży.

Moje przygotowania do wyprawy na Borneo w 1986 roku trwały ponad rok. Dwukrotnie odbyłem wizytę w Indonezji – raz byłem w Dżakarcie, gdzie chciałem zgłębić temat wspominanych już Dajaków, a drugi raz na samej wyspie, by zapoznać się z logistyką. Nie mniej czasu kosztowała mnie organizacja wyprawy na biegun zimna we wschodniej Syberii, kiedy w 1989 roku decyzję o udzieleniu zgody podejmowano aż na Kremlu.

Nie raz zarzucano mi, że w mojej „pruskiej” organizacji podróży ryzykuję utratę spontaniczności i entuzjazmu. To nieprawda. Broni mnie w tym Phil Cousineau, który w swojej książce Sztuka pielgrzymki pisze: „Przygotowania nie przytłaczają spontaniczności i szansy zaskakujących odkryć. Początkujący podróżnicy absolutnie muszą zdawać sobie sprawę jakie sytuacje, trudności i obawy mogą ich oczekiwać po drodze. Świadomość jest oczywiście dużo ważniejsza od pełnej optymizmu ignorancji”.

Sumienne opracowanie programu wcale nie zabrania improwizowania i elastyczności w decyzjach. John Steinbeck pisał w Podróży z Charley’em: „Po zaprojektowaniu podróży zaopatrzyliśmy się w ekwipunek i wyruszyli z domu, natykając się na wciąż nowe realia. Podróż, safari, eksploracja są czymś niepowtarzalnym, nie ma dwóch takich samych.

I wszystkie projekty, zabezpieczenia, gwarancje czy ograniczenia, nie mają znaczenia. Po latach zmagań zdajemy sobie sprawę, że to nie my wyruszyliśmy w drogę, lecz podróż zagłębiła się w nas”.

Nie wszystko można przewidzieć. Mogą pojawić się zagrożenia obiektywne (od nas niezależne) i subiektywne (błąd człowieka). Świadomość istniejących zagrożeń ułatwia ich uniknąć lub zminimalizować. Elastyczność to istotny element planowania. Nie wolno zapominać o planie awaryjnym na wypadek nieprzewidzianej sytuacji.

TRM: Ma Pan za sobą liczne podróże. Co obecnie wziął Pan na celownik?

J.P.: Od dłuższego czasu pracuję nad projektem Szlakiem polskich odkrywców Syberii. Pojedziemy tam w lipcu bieżącego roku. To nie jest ekstremalna wyprawa, a studium archiwalno-terenowe, którego celem jest przypomnienie chlubnych polskich kart w dziejach badawczo-odkrywczych Syberii i ich wyeksponowanie. Mało poczyniono starań, aby burzliwe losy rzeszy wybitnych badaczy, którzy tworzyli historię Polski i Rosji, i którzy bez reszty oddali przybranej ojczyźnie serca i umysły, znalazły zasłużone miejsce w naszym kraju. Warto zadbać o historyczną wiedzę. Chcemy zadbać o zmianę świadomości społecznej Polaków, odnowić normalizację stosunków polskorosyjskich i zbudować poprawne stosunki dobrosąsiedzkie. Hi-

Wiosna 2013

storiografowie zmierzają dziś do demitologizacji „nieludzkiej ziemi”. Syberia wcale nas nie dzieli, a nawet łączy. Zamiarem tego projektu jest kształtowanie obiektywnego stosunku do napiętnowanej katorgą Syberii i zmiana jej tradycyjnego wizerunku jako miejsca zesłania. Wyprawa pozwoli spojrzeć w pełniejszym kontekście na miejsce cierpień wielu pokoleń Polaków i pozbyć się uprzedzeń oraz stereotypów. To dobry przyczynek do dialogu polsko-rosyjskiego bez szkodliwych obciążeń. Pomoże przezwyciężyć wzajemne zgrzyty i zaszłości przeszkadzające w budowie lepszego jutra. Umożliwi stworzenie podstaw poprawnych stosunków dobrosąsiedzkich ułatwiających związki gospodarcze i międzyludzkie.

To rzeczywiście interesujący pomysł, ponieważ nadal pozwala podróżnikowi na odkrywanie, mimo że geograficznie w tej mierze większość granic już osiągnięto.

Bardzo dziękuję za rozmowę.

www.palkiewicz.com

13

PANORAMA ZAGROŻEŃ KLĘSKI

ŻYWIOŁOWE

ZAGROŻENIA MASOWEGO RAŻENIA

Powódź | Fala Rumowiska rzeczne | Tsunami| Lawina |

Chemiczne Biologiczne Nuklearne

ZAGROŻENIA PRZEMYSŁOWE Zakłady dużego ryzyka | Awarie przemysłowe | Skażenie powietrza | Skażenie wody | Zanieczyszczenie powierzchni ziemi | Odpady | Hałas | Zanieczyszczenie azbestem

RÓŻNE Szkoła | Pożar | Nadużywanie leków| Sędziwy wiek | Bezpieczeństwo dzieci | Bezpieczeństwo kobiet | Niezdrowy tryb życia | Miejsce pracy | Ubezpieczenie

W PODRÓŻY

14

Niebezpieczne wakacje | Hotel | Pułapka Erosa | Epidemia | Pociąg | Auto | Samolot

Travel Risk Management

KAMIENNEJ DŻUNGLI zimna | Opady śniegu | Gołoledź | Upał | Susza | Osuwiska | Trąba powietrzna | Burza | Gradobicie | Piorun | Trzęsienie ziemi | Mgła | Wybuch wulkanu | Pożar lasu

PRZESTĘPCZOŚĆ Przemoc | Kieszonkowcy | Kradzież auta | Grabież mieszkania | Wyrwanie torebki | Gwałt | Molestowanie seksualne | Uporczywe nękanie | Oszustwo | Fałszerstwo | Podróbki | Nachalni żebracy | Lichwa | Szantaż | Porwanie | Zabójstwo | Terroryzm międzynarodowy | Zamach bombowy | Uprowadzenie samolotu | Przemoc wobec nieletnich | Przestępstwo internetowe | Kradzież tożsamości

PRZESTRZEŃ PUBLICZNA Pieszo | Komunikacja miejska | Taksówka | Metro | Rower | Winda | Plaża i basen | Park | Kino | Sala koncertowa | Stadion | Lokal publiczny | Rozruchy | Bójki uliczne | Zły pies | Narkotyki | Broń dla własnego uzytku | Karty kredytowe | Bankomat

W MIESZKANIU

Wiosna 2013

Upadek | Zatrucie | Spadające przedmioty | Porażenie prądem | Uduszenie | Utonięcie | Czad | Brak elektryczności | Narzędzia kuchenne | Zwierzęta domowe | Niezdrowa żywność

15

recenzja książki

Jacek Pałkiewicz

„DŻUNGLA MIASTA. Klucz do bezpieczeństwa” Schowani za betonowymi ścianami czujemy się bezpieczni. Na zewnątrz dżungla zmieniła swoją postać, ale zasady pozostały te same.

Kiedy Jacek Pałkiewicz uczył survivalu kosmonautów i prowadził mordercze kursy dla oddziałów specjalnych, Bear Grylls chodził jeszcze do przedszkola. W pościgu za medialnym aplauzem, kontrowersyjny naśladowca Pałkiewicza mocno przesadził w efekciarskich chwytach, podczas gdy ikona sztuki przetrwania oddaje w nasze ręce osobliwe, kompleksowe kompendium wiedzy o dżungli miasta. Lektura, do której od czasu do czasu trzeba powracać, obowiązkowo powinna znaleźć się w każdym domu. Uznany autorytet dzieli się tu bezcennymi radami jak uniknąć pułapek, które nas otaczają. Wskazuje właściwą postawę obronną w obliczu wszelkich zagrożeń.

Miasto stało się symbolem najgroźniejszej dżungli naszej planety. Zaniepokojenie wzbudzają bezwzględne formy przemocy, co roku w Polsce zostaje oszukanych milion osób, okrada się 110 tysięcy mieszkań. W 2012 roku co 37-y dorosły Polak został pokrzywdzony w wyniku różnych przestępstw. Co 24 godziny ginie z ulicy 48 samochodów, dokonuje się 360 włamań do mieszkań i dochodzi do ponad 100 gwałtów.

Autor korzystał nie tylko z konsultacji „superglin”, ale i świata przestępczego. Wchodził w skórę opryszków i różnych złodziei, by poznać ich mentalność i panoramę niezliczonych sztuczek. Tak powstała niecodzienna dydaktyczna biblia bezpieczeństwa, pouczający i bogato ilustrowany instruktaż, który uzyskał pochlebną opinię Komendy Stołecznej Policji.

– Okazja czyni złodzieja, zatem nie prowokuj go – ostrzega Pałkiewicz. – Nie bądź jego wspólnikiem, nie daj mu szansy. „Laluś”, jego edukator, mówi wprost: – Frajerzy sami się podkładają i wpraszają się o oskubanie.

W sytuacji zagrożenia barierę ochronną tworzy szczypta nieufności, zdrowy rozsądek i czujność wobec otoczenia. Istotne znaczenie ma także wiedza „jak się zachować” i ukształtowane nawyki.

16

Z korepetycji innego zawodowego złodzieja wynika, że najlepszą polisę ubezpieczeniową stanowią: świadomość czegoś złego, działania zapobiegawcze i odpowiednia reakcja. W tej książce jest mnóstwo konkretnych lekcji, jak można wygrać w starciu z bandziorami. „Dżungla miasta” pokazuje także jak stawiać czoło zagrożeniom przemysłowym, klęskom żywiołowym, jak ustrzec się przed gwałtem, przemocą w związku, stalkingiem – uporczywym nękaniem, oszustwami w Internecie czy wyrafinowanymi działaniami przestępczymi związanymi z użyciem kart płatniczych.

A także, jak zadbać o bezpieczeństwo seniorów i dzieci, lub jak bronić się na ulicy, gdzie do walki o życie potrzebna jest pokaźna doza zwierzęcego instynktu i dużo, bardzo dużo determinacji. Wreszcie, przypomina o dobrosąsiedzkich stosunkach, które stanowią fundament naszego bezpieczeństwa.

Jak pisze Jacek Żakowski z „Polityki”: Pałkiewicz straszy, przestrzega i uczy, co robić, żeby mniej się bać.

Zainwestuj w siebie. Przeczytaj dzisiaj, a unikniesz problemu jutro. Z pewnością na tym wygrasz. www.zysk.com.pl

Travel Risk Management

JAK SPRAWIĆ BY PRACA STAŁA SIĘ PASJĄ?

Cena: 44.00 zł

Cena: 43.00 zł

Cena: 48.00 zł

Cena: 49.00 zł

CZYTAJ I ZARABIAJ Księgarnia internetowa: www.ksiegarnia.difin.pl Difin Spółka Akcyjna, ul. Kostrzewskiego 1, 00-768 Warszawa tel. (22) 851 45 61 wew. 110, 111, fax (22) 841 98 91, www.difin.pl, e-mail: handlowy@difin.pl

Taktyka linowa i wspinaczkowa – szkolenia i eventy firmowe Poszukiwanie wciąż nowych atrakcji, które mogą urozmaicić czas spędzany podczas szkoleń, konferencji i imprez integracyjnych sprawia, że pojawiają się nowe propozycje przygotowywane także przez byłych żołnierzy sił specjalnych. Dziś za sprawą wykwalifikowanych instruktorów można na przykład przez weekend wykonywać zadania skoczka spadochronowego, ratownika czy komandosa.

Takie szkolenia i integracja organizowane są w górach i nad morzem – właściwie wszędzie w kraju i za granicą. Uczestnicy, którzy na codzień niewiele mają wspólnego z aktywnością fizyczną, mogą w ciągu kilku dni latać szybowcem i śmigłowcem, pływać łodziami motorowymi i żaglowymi, strzelać z broni palnej i brać udział w rekonstrukcjach wydarzeń historycznych. Mogą również szkolić się na ścianach i skałach ze wspinaczki i zjazdów linowych.

A

rtykuł ten przedstawia przykładowe szkolenie prowadzone w oparciu o podręcznik Wojciecha Depy: „Modus operandi sił specjalnych. Tom I. Taktyka linowa i wspinaczkowa”. Autor jest instruktorem wykładowcą pozaszkolnych form kształcenia oraz praktycznej nauki zawodu, instruktorem wspinaczki skałkowej, strzelectwa sportowego, bojowego i dynamiczno-praktycznego, surwiwalu, płetwonurkowania, jazdy KURS TECHNIK LINOWYCH 06-07.10.2012 06:00 – 02:00; 08:00 – 16:00 Kraków, Dolina Będkowska Instruktor: Wojciech Depa Liczba kursantów: 7 osób Zakres szkolenia podstawowego: nauka podstawowych zasad bezpieczeństwa; omówienie zasad wykorzystania sprzętu wspinaczkowego wraz z jego prezentacją, w tym: płaniety, crolla, shunt’a, stoprolki, rolki simple, ósemki, karabinka HMS, karabinka ekspresowego, karabinka typu owal, ekspresów z taśmą dynema, pętli, lonży, pętli nożnej, lin (statycznej, dynamicznej, repsznura) oraz uprzęży; zasady przechowywania sprzętu wspinaczkowego; nauka węzłów w tym: ósemki zaczepowej, przeplatanej i podwójnej, ratowniczego, prusika, motylka, zderzakowego i podwójnego zderzakowego, blokera i półwyblinki; omówienie wytrzymałości węzłów ze wskazaniem najbezpieczniejszych; wiązanie prowizorycznej uprzęży; składanie liny oraz worowanie liny.

Zakres szkolenia dynamicznego: zjazd na linie z zastosowaniem przyrządów: ósemki, stoprolki i rolki simple; zjazd na linie z zastosowaniem dwóch żył i dwóch przyrządów (rolka simple i shunt) ze wskazaniem w jakich warunkach szkole-

18

konnej. Wojciech Depa to także ratownik medyczny, młodszy ratownik WOPR, bokser zawodowy oraz trener boksu.

Uczestniczyliśmy w kursie technik linowych, który prowadzony był w oparciu o algorytmy wojsk specjalnych. A oto syntetyczna relacja z tego kursu.

Redakcja niowych i szczególnych terenowych są stosowane; zjazd na linie z platformy desantowej z wolnym lotem 8 m; zjazd na linie przy pomocy węzła półwyblinki; zjazd na linie głową w dół; zejście na linie głową w dół do światła okna, po ścianie budynku; opuszczanie partnera na linie; techniki montowania stanowiska zjazdowego, w tym w terenie zurbanizowanym oraz na ekspozycji skalnej; technika montowania kolejki linowej (tyrolki); zakładanie przelotów po trasie wspinaczki; prowadzenie asekuracji z dolnego stanowiska; prowadzenie asekuracji sposobem „na wędkę”; podchodzenie po linie z zastosowaniem płaniety, pętli nożnej i crolla.

Dodatkowy zakres szkolenia: pierwsza pomoc: algorytm BLS. Warunki terenowe: ściana budynku do zjazdów w terenie zurbanizowanym oraz warunki naturalne – skała wapienna.

Warunki pogodowe: dzień pierwszy – słonecznie, temperatura 24°C (w nocy 15°C); dzień drugi – deszczowo, temperatura 17°C. Zakończenie szkolenia: egzamin praktyczny obejmujący każdy zakres szkolenia.

Travel Risk Management

Grenlandia –

20

Travel Risk Management

instrukcja obsługi Artur Krystosik a.krystosik@gmail.com



Wiosna 2013

21

W ramach przygotowań do wyprawy Shackleton 2015 jako cel na rok 2011 postawiliśmy sobie eksplorację zachodniego wybrzeża Grenlandii i dotarcie możliwie daleko na północ. Niniejszy artykuł jest zapisem doświadczeń zgromadzonych podczas przygotowań i samego rejsu.

Jak dostać się na Grenlandię

Na Grenlandii nie ma marin ani firm czarterowych. Jedynym sposobem, aby tam żeglować jest dopłynąć jachtem z Europy lub Ameryki. Wymiany załóg można przeprowadzić w jednym z nadmorskich portów: Nuuk, Sisimiut, Aasiat. Na Grenlandię można także dolecieć przez Reykjavik lub Kopenhagę. Lecąc przez Kopenhagę (linia Air Greenland) lądujemy w Kangerlussuaq, głównym porcie lotniczym Grenlandii, skąd małym samolotem lub śmigłowcem można dostać się do innych miast i osad na wyspie. Lecąc przez Reykjavik można wylądować od razu w stolicy wyspy Nuuk. Lot odbywa się małym śmigłowym samolotem, który jest w stanie wylądować na tym niewielkim lotnisku. Co ciekawe, samoloty i lotniska Grenlandzkie są na tyle niewielkie, że pasażerowie są ważeni przed lotem.

Lecąc przez Kopenhagę kupujemy bilet łączony, co jest o tyle korzystne, że połączenia są skomunikowane i w przy-

22

padku opóźnień samoloty na siebie czekają, a linia lotnicza odpowiada za całość podróży. Lecąc przez Reykjavik bilety na poszczególne odcinki należy kupować oddzielnie i brać na siebie całe ryzyko związane z przesiadkami. Spóźnienie na lot może być bolesne. W 2011 roku loty do Nuuk były co dwa dni. Koszt lotów nie jest mały. W dwie strony wynosi około 4 tys. zł.

Dla tych, którzy po rejsie chcą jeszcze kilka dni zostać na Grenlandii (a warto) jest dostępna jeszcze inna opcja. Do Reykjaviku latają małe prywatne linie lotnicze, w których prezesem, pilotem, mechanikiem i sprzątaczką jest jedna osoba.

Cena takiego przelotu jest niższa niż Air Greenland, ale rozkładu lotów nie udało się znaleźć w sieci, a jedynie w informacji na lotnisku.

Dla porządku należy wspomnieć o dwóch dodatkowych możliwościach. Teoretycznie wymianę można zorganizować w Kangerlussuaq, ale miasto leży na końcu długiego,

Travel Risk Management

osiemdziesięciomilowego fiordu, infrastruktura portowa praktycznie nie istnieje i mam również spore wątpliwości co do dostępności zaopatrzenia. Można również spróbować wymiany w innym porcie, np. leżącym dość daleko na północy Uppernavik. Niestety loty do takich miejsc wymagają dodatkowej przesiadki, są rzadsze, a ceny sporo wyższe. Do niektórych osad latają wyłącznie śmigłowce, należy więc się liczyć z brakiem miejsc.

Zaopatrzenie

Najtaniej zrobić zakupy poza Grenlandią, ale nie zawsze jest to możliwe. Hipermarkety sieci Pisiffik czy Pilersuisoq są we wszystkich większych miejscowościach. Ceny są nieco niższe niż w Danii. Mile zaskoczył nas świetnej jakości chleb, który długo utrzymywał świeżość. Własnoręczny wypiek okazał się zupełnie zbędny.

Paliwo dostępne było we wszystkich większych portach i to w cenie znacznie niższej niż w Polsce. Zaskoczeniem natomiast okazał się trudny dostęp do wody pitnej: a to nie było węża, a to nie było „kuraska”, a jak był wąż i „kurasek”, to nie było pana od węża. Zdarzyło się również, że pracownicy firm używających jej do mycia łodzi odmówili zatankowania jej do picia. Nawet za pieniądze! Do tankowania wody warto mieć kilka plastikowych kanistrów, można ją wtedy przynieść z miasta lub z pobliskiego strumienia.

Wiosna 2013

Asortyment typowo żeglarski jest niewielki i bardzo drogi, natomiast przemysłowy i narzędziowy dość bogaty, choć tanio nie jest. Jeśli chodzi o możliwości napraw, to nie było z tym większych problemów. W końcu kutrów jest tam mnóstwo i fachowcy są, choć czasem mogą wybrać się na polowanie. Nie liczyłbym jednak na znalezienie żaglomistrza. Wykonane przez nas naprawy obejmowały wymianę alternatora, zakucie nowych sterociągów i spawanie aluminiowego mocowania bomu.

Generalnie nie ma problemów z prysznicami, ale za każdym razem trzeba było zapytać miejscowych. W każdej miejscowości był albo ośrodek sportu albo schronisko, a w ostateczności hotel. Prysznic czasem był za darmo, czasem trzeba było zapłacić. Opłat portowych nie zarejestrowaliśmy.

Warunki nautyczne

Obszar dostępny dla eksploracji ograniczony jest głównie przez zalodzenie. Niesione przez Prąd Wschodniogrenlandzki masy lodu bardzo utrudniają dostęp do wschodniego wybrzeża Grenlandii. Pak lodowy rozciąga się kilkadziesiąt mil poza Kap Farvel, tak że nawet wejście do Paamiut leżącego już na zachodnim wybrzeżu może okazać się trudne. Dalej na północ wody są wolne od lodu. Sprawia to płynący w kierunku północnym ciepły Prąd Zachodniogrenlandzki. Na całym obszarze możemy jednak spotkać góry lodowe, które pocho-

23

24

Travel Risk Management

dzą z cielących się grenlandzkich lodowców. W ich pobliżu zagęszczenie lodu może być bardzo duże. Przykładem jest llulissat. Port położony obok najszybciej cielącego się lodowca na świecie. Wyrzucane masy lodu są tak ogromne, że wejście do portu wymaga wielogodzinnego kluczenia w labiryncie gór lodowych, growlerów i kry, a czasem dotarcie do celu okazuje się niemożliwe.

Wiatry wieją przeważnie z kierunków północnych lub południowych, ze średnią siłą 4 B, ale zdarzają się również wiatry powyżej 8 B. Można również napotkać długotrwałe okresy ciszy, stąd w tych rejonach ważny jest sprawny silnik i duży zapas paliwa. Skok pływu wacha się pomiędzy 2,5 m na Kap Farvel, 3,5 m w Nuuk i 1 m w UUmmannaq.

Nie stanowi to większego problemu, ponieważ w portach zwykle cumuje się do kutrów. Prądy pływowe są mało zbadane i podlegają silnym fluktuacjom wiatrowym, ale generalnie są słabe.

Duże obszary wód grenlandzkich to ciągle białe plamy.

Widoczny gdzieniegdzie na mapie rządek pomiarów głębokości wskazuje przejście statku. Można również zauważyć niespodzianki pod postacią kamieni leżących 2 m pod wodą, otoczonych dużymi obszarami bez jakiejkolwiek informacji o głębokości. Im bliżej brzegów i im bardziej na północ, tym białych plam więcej.

Wybrzeże Grenlandii to wysokie góry i fiordy. Z daleka przypomina wystające z wody Tatry. Mało jest charakterystycznych punktów terenowych, a mapy morskie nie odzwierciedlają rzeźby terenu. Nawigacja bez współczesnej elektroniki byłaby sporym wyzwaniem. Wysokie góry oznaczają występowanie wiatrów katabatycznych. Najbardziej znany jest Piteraq spadający z czapy lodowej Grenlandii, który potrafi wiać z prędkością od 20 do 40 m/s latem i do

Wiosna 2013

25

80 m/s (288 km/h) zimą! Na szczęście jest to wiatr wschodniego wybrzeża.

Oznakowanie nawigacyjne jest bardzo ubogie. Znajdujące się gdzieniegdzie światła w okresie letnim są zupełnie niewidoczne. Za to trwający 24 godz. na dobę dzień sprawia, że żegluga jest bardzo przyjemna. Chłód również nie jest dokuczliwy, ponieważ temperatury oscylują około +10°C.

26

W niektórych miejscach plagą są komary. Trudno określić od czego zależy ich obecność. W sklepach dostępne są moskitiery na głowę w cenie kilkunastu złotych. Misiów nie ma. Występują jedynie na dalekiej północy i podobno czasem zdarzają się na południu i wschodzie jak zdryfują z lodem, ale to wielkie wydarzenie. Broń nie jest więc potrzebna, ale można ją tanio

Travel Risk Management

kupić bez żadnych pozwoleń ani pytań w zwykłym sklepie z narzędziami, postrzelać dla treningu, a potem odsprzedać.

Pomoce nawigacyjne

Najlepszymi mapami Grenlandii są mapy duńskie. Dostępnych jest około 100 różnych arkuszy. Można je kupić w sklepie

Wiosna 2013

internetowym http://www.weilbach.dk. Dostępne są również mapy elektroniczne, ale trzeba uważać. Mimo, że to elektronika, to niekoniecznie w odwzorowaniu WGS84. Oczywiście ta informacja na mapie elektronicznej się znajduje, ale trzeba o tym pamiętać.

Jeśli chodzi o locje, to podstawową pozycją jest „Faroe, Iceland and Greenland” Wydawnictwa Imray. Jest to wydatek

27

około 100 zł. Statkowy „NP11 Arctic Pilot Vol. II” kosztuje również 100, ale dolarów. Nie miałem okazji porównać tych dwóch publikacji, ale na ogół te jachtowe są lepsze, bo w małej objętości zawierają komplet niezbędnych informacji i to dodatkowo sprofilowanych pod kątem jachtingu. Pływy co prawda nie są kłopotliwe, ale gdyby ktoś chciał robić z tej wiedzy użytek, to tablice są do pobrania z sieci na stronie http://frv.dk.

Prognozy pogody dostępne są przez Navtex, ale zasięg kończy się w okolicach zatoki Disko. Ostrzeżenia przed silnym wiatrem nadawane są na VHF (również w języku angielskim) i słyszalne w odległości kilku dziesiątek mil od większych portów. W pobliżu osad można złapać zasięg sieci komórkowej i pobrać prognozę z Internetu lub odebrać w SMS-ie od dobrej duszy na lądzie. Niestety działają wyłącznie karty sieci Plus (stan na rok 2011), a i to niezbyt pewnie. Wielokrotnie obserwowaliśmy zagubienie wysłanych SMS-ów.

Gdzie popłynąć

Arktyka to nie jest Disneyland, gdzie wrzucając monetę dostajemy taką czy inną porcję rozrywki, a jak nam się znudzi to wysiadamy. Jest dzika, surowa i na swój sposób piękna. Zdarza się, że bywa niebezpieczna. Jej urok nie zamyka się w kilku spektakularnych widokach, choć oczywiście są miejsca, które warto odwiedzić. Na południu, w okolicy Kap Farvel, znajduje się Prince Christian Sund. Cieśnina, którą jeśli lody pozwolą można przepłynąć pomiędzy wschodnim i zachodnim wybrzeżem wyspy. Taka Grenlandia

28

w pigułce: fiordy, lodowce i góry. Nuuk. Samo miasto niespecjalne, ale w jego okolicach przepiękne fiordy i góry lodowe. Disko Bay i fiord llulissat wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO, znane z najszybciej cielącego się lodowca na świecie. Uummannaq – niewielka, ale bardzo urokliwa osada inuicka położona na wyspie.

Fortune Bay znajduje się na południowym krańcu wyspy Disko – naturalny port, którego nazwa mówi sama za siebie.

Niektórzy odwiedzając jakieś miejsce chcą je poznać do samego końca, zobaczyć wszystko co jest do zobaczenia i doświadczyć wszystkiego co jest do doświadczenia. I nic w tym złego, ale akurat dla mnie nigdy to nie było priorytetem. A pozostawione biały plamy dawały pretekst do kolejnych odwiedzin. Na Grenlandii nie ma takiej potrzeby. Arktyka przyciąga jak magnes i wcześniej czy później tam powrócę.

Artur KRYSTOSIK – główny organizator przedsięwzięcia Shackleton 2015. Im dłużej pływa, tym lepiej widzi, że w portach statki butwieją a ludzie schodzą na psy. Choć czasem warto co nieco zobaczyć.

www.shackleton2015.pl Fot. N. Rakowska, S. Filipczak, stock.Xchange

Travel Risk Management

„Namawiamy młodzież, by zauważyła obok siebie innych, potrzebujących pomocy ludzi i okazała im pomocną dłoń.

Za pracę dla innych nagradzamy tym, co uważamy za najlepsze – morską żeglugą.”

SZKOŁA ŻYCIA pod żaglami.

Firma Hornet – producent odzieży żeglarskiej wsparła inicjatywę społeczną Kapitana Krzysztofa Baranowskiego. „Szkoła pod Żaglami” nie polega tylko na tym, że kilkudziesięciu młodych ludzi spędzi rok szkolny ucząc się i pracując na pokładzie żaglowca płynącego na Morze Karaibskie. Do rejsu, w którym weźmie udział kilkudziesięciu uczniów II klasy gimnazjum, aspiruje bowiem parę tysięcy kandydatów niosących pomoc ludziom starym i schorowanym. Uaktywnienie młodzieży, szczególnie tej z mniejszych ośrodków, mającej mniejsze od innych możliwości samorealizacji ma tu walor szczególny.

Uczniowie II klas gimnazjum, którzy za zgodą rodziców zgłoszą swój udział w projekcie, będą w trakcie roku szkolnego nieść pomoc osobom niepełnosprawnym, chorym i potrzebującym, które wskaże im najbliższa placówka Caritas-u lub inne organizacje społeczne.

Najbardziej aktywni wolontariusze wezmą udział w eliminacjach, z których wyłoniona zostanie 30-osobowa grupa (klasa), która w kolejnym roku szkolnym spędzi semestr III klasy gimnazjalnej (lub jego część) ucząc się i pracując na pokładzie żaglowca płynącego w rejs oceaniczny. W trakcie rejsu będzie realizowany program szkolny poszerzony o wiedzę żeglarską, a żaglowiec odwiedzi wiele atrakcyjnych portów i miejsc.

Ci, którzy nie zakwalifikują się do grupy finałowej, ale wyróżnią w trakcie eliminacji wezmą udział w krótszych rejsach żeglarskich ewentualnie otrzymają inne nagrody i wyróżnienia.

Udział w rejsach dla uczestników jest bezpłatny, przewiduje się ewentualnie odpłatność za wyżywienie i dojazdy. Wszystkie koszty pokryją środki otrzymane od sponsorów oraz pozyskane przez Fundację w ramach prowadzonej działalności.

Projekt ma na celu przede wszystkim: • zachęcenie do pozytywnej pracy i wskazanie drogi, którą można osiągnąć nagrodę, w inny sposób nieosiągalną, • propagowanie i promocję żeglarstwa, jako formy kształtowania charakteru młodych ludzi, • wypracowanie programów edukacyjnych dla młodzieży gimnazjalnej, związanych z edukacją morską, • propagowanie idei morskiego wychowania młodzieży.

Wiosna 2013

Jednocześnie doświadczenie zebrane w ramach Szkoły pod Żaglami udowodniło, że: • uczniowie nie tracą nic z programu szkolnego, ale go wyprzedzają, bo skuteczność nauczania na pokładzie jest większa niż w szkole stacjonarnej, • zmiany charakterologiczne w wieku 14-15 lat są bardzo trwałe i niezwykle pozytywne, gdyż morze okazuje się najlepszym wychowawcą.

• międzynarodowe zespoły uczniów dają sobie doskonale radę zarówno ze współżyciem na jednym pokładzie, jak i z nauką.

Realizacja tego projektu wymaga wsparcia wielu podmiotów. Zaangażowały się już między innymi telewizja TVN24, Teleexpress i polska firma odzieżowa Hornet, która dostarcza żeglarzom wysokiej jakości sztormiaki.

W ofercie są modele specjalnie zaprojektowane dla kobiet. Wygodne i praktyczne, uwzględniające budowę anatomiczną kobiet. Sprawdzają się zarówno na wodach śródlądowych, zatokowych, jak i pełnomorskich. Sztormiaki te zostały zaprojektowane i wykonane w Polsce. Do ich produkcji wykorzystuje się tkaninę belgijskiej firmy CONCORDIA S.O.S. Tkanina 100% poliamidowa, dwuwarstwowa z membraną.

Oddychalność 15 000 g/m2 / 24 h, wodoodporność 20 000 słupa wody. Uszczelniane szwy taśmą do odzieży technicznej (szersza, grubsza z większą ilością kleju), co sprawia iż odzież staje się absolutnie szczelna. Model ten jest komfortowy oraz lekki.

Do szycia użyto nici ASTRA 100% poliester, rzep firmy COATS POLSKA. Sztormiaki tej firmy polecane są przez Kapitana Krzysztofa Baranowskiego. www.szkolapodzaglami.org.pl

29

Hipertermia – jak

30

Travel Risk Management

ustrzec się i jak reagować

Michał Czerwiński michal@tacmed.pl

 Wiosna 2013

31

...Wypieki na twarzy, zroszone czoło i przyspieszony oddech. Posapywanie i nerwowe zrywanie swetra, który pomimo potrzeby, tak łatwo nie chce zsunąć się z głowy...

Wreszcie sweter zdjęty, jeszcze golf, choć cienki, również stawia opory... Uff, już jest lepiej...

B

rzmi to jak opis sceny z filmu dla dorosłych. Jednak każdy z nas, przynajmniej raz w życiu miał uczucie, że jeśli zaraz czegoś z siebie nie zdejmie to się po prostu ugotuje.

Uczucie, które bez względu na warunki i „okoliczności przyrody” sprawia, że musimy to zrobić.

Przegrzanie organizmu może być spowodowane wieloma czynnikami. Odpowiednie przygotowanie do podróży i postępowanie w trakcie jej odbywania, da nam komfort przeżywania przygód w najlepszych warunkach, pozwalając zapamiętać wyłącznie te dobre. W niniejszym opracowaniu postaramy się przybliżyć etap przygotowań, zasady obowiązujące podczas podróży, uwzględniając różne strefy klimatyczne oraz udzielanie pierwszej pomocy w omawianych sytuacjach.

Przygotowanie do każdej podróży powinno się rozpocząć od dobrego planowania związanego z logistyką przejazdów, pobytów, lokalnych cen walut, ubezpieczenia oraz innych ważnych elementów. Powinno w równej mierze dotyczyć planowania w kwestii zagrożeń związanych z epidemiologią danego rejonu, temperaturą, nasłonecznieniem, dostępem do placówek medycznych oraz koniecznością zdobycia umiejętności radzenia sobie w drobnych epizodach związanych z udzielaniem pierwszej pomocy.

Każdy klimat, czy gorący, czy zimny, związany jest z zagrożeniem przegrzania organizmu. W klimacie zimnym spowodowane jest to najczęściej ubiorem. Źle dobrany będzie powodował podwyższanie się temperatury organizmu, co w połączeniu z ruchem może się dla nas źle skończyć. W klimacie gorącym sama temperatura otoczenia, wilgotność oraz oczywiście słońce, będzie powodowało podwyższanie się temperatury ciała.

Hipertermia – ogólne informacje

Najczęściej z terminem „przegrzanie organizmu”, będzie się nam kojarzył termin udar cieplny, który jako jednostka chorobowa określa właśnie przegrzanie organizmu (hipertermia), charakteryzując objawy i zagrożenia z nim związane.

32

Do udaru cieplnego może dojść z wielu powodów: n ekspozycja na słońce nieosłoniętych części ciała – zwłaszcza głowy (udar słoneczny), n wysiłek fizyczny nawet na otwartym terenie (piesza wycieczka, zabawy na plaży), n niewielki wysiłek w wilgotnym, gorącym klimacie (szczególnie osoby z problemem aklimatyzacji), n obecność w gorących – słabo wentylowanych pomieszczeniach (wilgotny klimat), n zły dobór odzieży – za gruba, słabo przewiewna odzież, n niedobór płynów.

Tych przyczyn moglibyśmy wymienić jeszcze wiele, jednakże każdej z nich możemy uniknąć przygotowując się odpowiednio do wyjazdu.

Ochrona głowy, jako priorytet, powinna zawsze znajdować się na pierwszym miejscu. W klimacie gorącym i wilgotnym, gdzie również będziemy narażeni na słońce, nakrycie głowy będzie zdecydowanie inne niż w klimacie zimnym, gdzie słońce również może działać intensywnie. Odzież i nakrycie głowy najlepiej podpatrzyć u mieszkańców danego rejonu, w którym podróżujemy. Jeśli plażujemy – wystarczy standardowe postępowanie związane z ochroną głowy, olejkami/ kremami do opalania oraz przebywaniem w zacienionych miejscach (przynajmniej okresowym).

Uwaga! Dzieci!

Dzieci – kategoria wiekowa sprawiająca dużo problemów nie tylko na wycieczkach i w czasie podróży. Jednakże jak sobie wyobrazić szczęśliwy rodzinny pobyt za granicą bez naszych pociech grzebiących w piachu i przemierzających pustynie na grzbiecie wielbłąda razem z nami. W takim przypadku należy się zapoznać z generalną regułą, która stanowi, że należy się przygotować na nieprzewidywalne i zawczasu podjąć środki zaradcze.

Dzieci z uwagi na swoją wagę i rozmiary z pewnością będą kumulowały ciepło znacznie szybciej niż osoba dorosła. Potrzebują

Travel Risk Management

padku dzieci są one bardziej narażone na promieniowanie słoneczzarówno przewiewnych ubrań, jak i nakrycia głowy niepowodującene niż osoby dorosłe. go jej przegrzania. Rodzic powinien bezwzględnie pilnować bilansu W przypadku pierwszych objawów osobę należy ewakuować płynów w organizmie, systematycznie (w niewielkich ilościach) pow zacienione, jeśli istnieje możliwość – chłodniejsze miejsce (unikać jąc wodą, bądź napojami zawierającymi elektrolity. dużych różnic temperatur np. z +35°C do mocDzieci z pewnością będą bardziej narażone na przegrzanie organizmu w sytuacji, gdy Unikajmy gwałtownego no klimatyzowanego pomieszczenia). Osoby nieprzytomne ułożyć w pozycji bocznej bezdojdzie do zachorowania (wymioty, biegunka itp.). W tej sytuacji bezwzględnie należy poić schładzania w wannach, piecznej lub przeciwwstrząsowej z nogami lekko uniesionymi do góry, pod warunkiem, że są to dziecko i bez względu na klimat i rejon podrópod prysznicem ży podążać w stronę cywilizowanych miejsc, czy z wykorzystaniem osoby przytomne z zachowanym – logicznym kontaktem. Osobom przytomnym możemy pogdzie otrzymamy w razie potrzeby fachową pokruszonego lodu. dać niewielką ilość wody do picia, którą oczywipomoc medyczną. Dzieci z uwagi na nudnoście podajemy w pozycji siedzącej. ści, wymioty i w tym przypadku ogólny wstręt Jeśli osoba ubrana jest w odzież nieprzewiewną, ma zawiązane do jedzenia, będą unikały również spożywania napojów. Niestety apaszki, chusty, to koniecznie musimy je zdjąć, bądź przynajmniej potakie postępowanie może się (zwłaszcza dla tej kategorii wiekowej) luzować, umożliwiając schłodzenie miejsc. Możemy do schłodzenia tragicznie skończyć. użyć chłodnych, mokrych ręczników, układając na szyi, plecach, bądź klatce piersiowej. Powinno nam to obniżyć temperaturę organizmu.

Objawy hipertermii W przypadku utraty przytomności, dreszczy, drgawek, wymioPierwszymi objawami, które łatwo przeoczyć, zwłaszcza w gotów, zawrotów głowy i innych niepokojących objawów, niezwłoczrącym klimacie to zaczerwienienie skóry i obfite poty. Po nich zazwynie należy wezwać pomoc medyczną w celu zdiagnozowania i leczaj następuje ogólne osłabienie, czasami nudności, a nawet mroczki czenia w placówce szpitalnej. Konieczna jest wiedza, skąd i pod jaki przed oczami, które często zrzucamy na karb dużego nasłonecznienumer telefonu należy dzwonić, ale to powinniśmy ustalić przed nia oraz obserwowalny niepokój. Pierwszymi objawami mogą być wyjazdem do danego kraju. widoczne ślady oparzenia I i II stopnia, cechujące się w przypadku oparzenia pierwszego stopnia zaczerwienieniem naskórka, zwłaszcza miejsc poddanych ekspozycji na słońce oraz w przypadku oparzenia Podsumowanie II stopnia małymi pęcherzykami z płynem surowiczym, pojawiających Przegrzanie organizmu należy do najczęstszych wezwań, które nie się dość gęsto na wyżej wymienionej skórze. zdarzają się wyłącznie w tropikalnych lasach czy na pustyniach. Wbrew Kolejnymi etapami będzie osłabienie siły mięśniowej, bladość pozorom to właśnie podczas letnich kąpieli słonecznych, plenerowych widoczna na twarzy (chyba, że poparzona skóra uniemożliwi nam koncertów i imprez masowych, organizowanych w otwartym terenie, tę obserwację), osłabiona, często bełkotliwa wymowa. Wyczuwalny możemy spotkać nieprzygotowanych na przegrzania amatorów wyprzyspieszony puls i czasami zaburzenia w oddychaniu. Pojawiają się cieczek i miłośników spędzania wolnego czasu na świeżym powietrzu. dreszcze i zawroty głowy nasilające nudności. Aż wreszcie ból głowy Z początku błahe zdarzenie jakim jest chwilowe zasłabnięcie, i wymioty oraz mogące pojawić się drżenia (nie mylić z drgawkami) w każdej sytuacji może skończyć się tragicznie. To nic innego jak mięśni. W zaawansowanym przebiegu hipertermii mogą pojawić się sygnał ostrzegawczy, po którym powinniśmy podjąć odpowiednie arytmie, drgawki, utraty przytomności, a nawet zatrzymanie krążenia. środki – w przypadku odwodnienia należy zastosować się do wskazówek zamieszczonych w niniejszym tekście – pamiętając jednocześnie, że przez cały czas musimy myśleć o ewentualnych powikłaOdwodnienie organizmu niach i pogorszeniu się sytuacji.

Ważną rzeczą, niepośrednio związaną z udarem cieplnym, jest Opanowanie i spokój jest zaraźliwy w takim samym stopniu co również odwodnienie organizmu, czyli dysproporcja zapotrzebopanika i negatywne emocje. Odpowiednie przygotowanie i zaradwania na płyn (wodę) w organizmie. Odpowiednie nawodnienie ność z pewnością nam w tym pomogą. organizmu w zależności od klimatu, wykonywanej pracy i osobniczej „zużywalności” tego życiodajnego płynu, jest bardzo po... – Gdzie jestem?! Co się stało?! – mężczyzna ocknął się po ważną sprawą i powinniśmy się odpowiednio wcześnie do tego chwili, w której sprawiał wrażenie umierającego. przygotować.

– Już wszystko w porządku, jestem ratownikiem – to tylko Złota zasada dotycząca uniknięcia odwodnienia organizmu to dbać omdlenie. Niech pan leży spokojnie, karetka jest w drodze. Ganiał o to, aby przez cały czas regularnie oddawać mocz. Czyli prowadzić pan cały dzień po plaży na słońcu bez nakrycia głowy. To się niestety bilans płynów w taki sposób, aby cały czas był „obieg wody” w orgamusiało tak skończyć. A ile pan dzisiaj wypił płynów, bo wygląda na nizmie. Dla niewtajemniczonych w arkana sztuki lekarskiej, podróżnicy to, że się pan również nieźle odwodnił? oraz żołnierze proponują „Pierwszą Zasadę Słomkowa”. Oczywiście to – No... Eee.... Dwie kawy i puszkę lagera, ale za to siedziałem żart dotyczący koloru moczu, który wydalamy z organizmu. ze trzy godziny w wodzie. Nie mogłem się odwodnić!...

Kolor słomkowy (jasnożółty) stanowi o tym, że bilans płynów w naszym organizmie przebiega w bezpieczny sposób, o ile wydaNiestety. Jeśli ktoś będzie chciał zrobić sobie krzywdę – to po lamy go regularnie. Kolor bardzo jasnożółty, a nawet przezroczysty prostu ją sobie zrobi.

– wskazuje, że spożywamy za dużo płynów i filtrujemy organizm pozbawiając go również cennych mikroelementów. Z kolei kolor Michał CZERWIŃSKI – założyciel i właściciel firmy TACMED, zajmoczu pomarańczowy (ciemnożółty), wskazuje, że powinniśmy pić mującej się szeroko rozumianym szkoleniem i doradztwem z zakrewięcej płynów i zmusić nasze nerki do pracy w celu usunięcia niesu ratownictwa. Firma TACMED prowadzi m.in. certyfikowane szkobezpiecznych związków z organizmu i nieustannej pracy. lenia z zakresu udzielania pierwszej pomocy według wytycznych Pierwszym, obserwowalnym zjawiskiem świadczącym o odwodAmerican Heart Association – honorowanych na całym świecie. nieniu może być brak potrzeby spożywania płynów i nieoddawanie Firma świadczy również usługi związane z analizą bezpieczeństwa moczu. W tym miejscu powinniśmy zareagować bardzo szybko. i informacji dla strategicznych klientów podróżujących po świecie.

Postępowanie

Oczywiście najlepszą metodą jest prewencja i powyższe wskazówki postępowania powinniśmy sobie wziąć poważnie do serca.

Należy również unikać ekspozycji na słońce, pamiętając, że w przy-

Wiosna 2013

www.tacmed.pl Fot. P. Psuj, stock.xchang

33

Bądź widoczny na drodze Podstawowa zasada drogowego bezpieczeństwa, to widzieć i być widocznym. Nasze reakcje na sytuacje drogowe wynikają z faktów, które dostrzegamy, analizujemy i dopiero wtedy podejmujemy decyzje. Dzieje się to zazwyczaj w ułamkach sekundy i nie zawsze z pełną świadomością. Działają wtedy nawyki, czyli pewien automatyzm wynikający z naszego stylu jazdy. Niemniej, aby na coś zareagować, podjąć jakąś decyzję i zadziałać, to najpierw musimy dostrzec jak najwięcej składowych sytuacji drogowej.

W Artykuł firmy Aidpol

idoczność – to aspekt ruchu drogowego nie zawsze doceniany. Owszem jeśli zalega mgła, leje rzęsisty deszcz, lub wieje śniegiem, są to sytuacje przez kierowców dostrzegane i powodują znaczne ograniczenie prędkości oraz ryzykownych manewrów. Jest jednak wiele faktów świadczących o lekceważeniu lub nie docenianiu widoczności na drodze.

Czy wiesz, że? n W Polsce jest ustawowy obowiązek noszenia odblasków przez dzieci do lat 15. n Jeśli zostanie potrącone dziecko bez odblasku, daje to furtkę ubezpieczycielom do niewypłacenia odszkodowania.

34

n Człowiek idący poboczem w ciemnym ubraniu bez odblasku, jest widoczny w światłach samochodu z 20 m. n Człowiek idący poboczem w jasnym ubraniu bez odblasku jest widoczny w światłach samochodu z 30 m. n Droga hamowania samochodu jadącego ze średnią prędkością to 40 m. n Człowiek, idący poboczem z odblaskiem jest widoczny w światłach samochodu ze 150 – 300 m (w długich światłach nawet z 1 km). n W Polsce ginie rocznic na drogach ok. 6 tysięcy ludzi, okaleczonych w wypadkach zostaje ok. 70 tysięcy. Prawie 50% to piesi i rowerzyści. n Od zmroku do świtu zdarza się 50% wszystkich śmiertelnych wypadków drogowych, chociaż ruch jest wtedy dziesięciokrotnie mniejszy.

Travel Risk Management

Czy wiesz, że? n Widoczne kamizelki można dostrzec już z odległości 600 m, zarówno w trybie ciągłym, jak i w trybie migający. n Widoczne kamizelki działają w zakresie temperatur od -20°C do +80°C. n Do zasilania widocznych kamizelek wystarczą dwie baterie AA. n Widoczne kamizelki są elastyczne, wodoodporne oraz odporne na zginanie i uderzenia. n Widoczne kamizelki są certyfikowane: EN 471 Klasa I lub II. n Na zamówienie klienta wykonywane są indywidualnie opracowane świecące napisy na plecach kamizelki, np.: ROWER, MOTOR itp.

Widoczność decyduje o czasie reakcji i drodze hamowania pojazdu.

Dystrybutorem produktu w Polsce dla służb mundurowych jest LUBAWA S.A. Użytkownicy indywidualni: www.widocznakamizelka.pl www.widocznakamizelka.pl

Wiosna 2013

35

Przygotowanie wyprawy rowerowej

36

Travel Risk Management

Łukasz Kraka-ćwikliński lukasz_cwiklinski@interia.pl

 Wiosna 2013

37

Gdy już zdecydowałeś, że najbliższy dzień, weekend lub urlop spędzisz na rowerze, nadchodzi w końcu taka chwila, w której należy zabrać się do planowania i przygotowań. Nie jest to rzeczą łatwą, a przez wielu pomijaną lub wykonywaną niestarannie.

Poniżej przedstawiam kilka punktów, według których ja przygotowuję swoje wyprawy.

Zdobądź informacje

Jeżeli wybierasz się, drogi czytelniku, w rejony dobrze ci znane i na krótki okres czasu – możesz przejść od razu do kolejnego punktu. Jeżeli jednak zamierzasz zwiedzać nowe okolice bądź kraje, zbierz możliwie dużo rzetelnych informacji na temat obszarów, przez które prowadzić będzie trasa twojej podróży.

Bierz pod uwagę nie tylko ukształtowanie terenu i dystans do wybranego celu, ale także kierunek wiatru, nasłonecznienie, intensywność opadów w danej porze roku. Te czynniki mają duży wpływ na pokonywany dzienny dystans, a co za tym idzie, na dotarcie do zaplanowanego miejsca noclegowego czy celu podróży.

Jeżeli Twoim celem są kraje azjatyckie, afrykańskie, południowoamerykańskie, zorientuj się w aktualnej sytuacji politycznej. Tu pomocne mogą okazać się fora internetowe lub ambasada danego kraju, w której powinieneś otrzymać dostateczne informacje.

Nie zaszkodzi także zapoznać się z kulturą danego kraju/ regionu. Nie chcesz przecież, niechcący urazić kogoś lub być uważanym za osobę niekulturalną.

38

Zrób listę

A w zasadzie dwie listy. Pierwsza, lista czynności do wykonania przed podróżą (zarezerwowanie i potwierdzenie noclegu, transportu, odebranie wizy, itp.). Druga, lista potrzebnych rzeczy. Warto, w miarę postępu w przygotowaniach, sprawdzać i odhaczać wykonane czynności i dostępne rzeczy. Przed końcowym pakowaniem sprawdź raz jeszcze, czy aby na pewno masz wszystko co powinieneś zabrać.

Rower

Zadbaj o to, żeby Twój rower był w doskonałym stanie.

Awaria na pustkowiu nie jest rzeczą przyjemną. Nie jest też rzeczą nieuniknioną, postaraj się więc na nią przygotować.

Zabierz ze sobą zestaw naprawczy – potrzebne narzędzia i zużywające się części (klocki hamulcowe, dętki, szprychy).

W miarę możliwości poznaj budowę i sposoby naprawy swojego pojazdu. Polecam zabrać też trochę uniwersalnej taśmy klejącej („DUCT TAPE”). Można dzięki niej naprawić – czasem tylko tymczasowo (ale i to dobre na okres dotarcia do cywilizacji) – wiele uszkodzeń.

Travel Risk Management

B, błonicy, tężcowi, polio i durowi brzusznemu. Do większości krajów zalecana jest także szczepionka przeciw wściekliźnie.

Zadbaj o czystą wodę

Bez czystej wody nie będziesz w stanie dojechać do wyznaczonego celu. Problemy skórne w postaci wyprysków, zatrucia pokarmowe (a co za tym idzie jeszcze szybsze odwodnienie organizmu) i inwazje pasożytów, to tylko niektóre skutki kontaktu z zanieczyszczonymi wodami.

Ze względu na ograniczoną ładowność Twojego pojazdu musisz dobrze przemyśleć ile będziesz mógł jej zabrać. Podróżując po obszarach ubogich w źródła czystej (sprawdzonej) wody polecam zaopatrzyć się w tabletki do odkażania wody lub/i turystyczny filtr do odkażania wody.

Apteczka

Apteczka podróżna jest kolejnym ważnym elementem wyposażenia. Podczas wyprawy musisz być przygotowany nie tylko na oczywiste przyjemności płynące z podróży, ale także na gorsze wypadki. Oczywiście, życzę Ci żeby omijały Cię wszystkie nieprzyjemności w trasie. Jednak nasze zdrowie nie zawsze jest niezawodne. Czasami zwykły ból głowy, otarcie czy z pozoru niewielka rana może popsuć lub uniemożliwić kontynuowanie wyjazdu.

W apteczce powinny się znaleźć: 1) opaska elastyczna, 2) jednorazowe, wytrzymałe rękawiczki, 3) plastry bez- i z opatrunkiem, 4) gaza jałowa, 5) bandaż zwykły, 6) bandaż elastyczny, 7) wapno medyczne, 8) węgiel medyczny, 9) nożyczki, 10) folia termiczna NRC, 11) krem z filtrem UV.

Bądź widoczny

Zaszczep się

Przed wyjazdem do krajów azjatyckich, afrykańskich i południowoamerykańskich sprawdź jakie szczepienia ochronne są wymagane według międzynarodowych przepisów zdrowotnych. Zazwyczaj są to szczepienia przeciwko: wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, wirusowemu zapaleniu wątroby typu

Wiosna 2013

Twoje bezpieczeństwo, ale i bezpieczeństwo innych użytkowników drogi, powinno być priorytetem. Wyposaż swój rower w odpowiednie oświetlenie i elementy odblaskowe.

Szczególnie ważne jest to w okresie jesienno-zimowym, kiedy dni stają się krótsze. Odpowiednie oświetlenie umożliwi ci bezpieczną i wygodną jazdę po zmroku. Obecnie można kupić lekkie, diodowe latarki rowerowe, które po zakończeniu jazdy mogą posłużyć za oświetlenie przy rozbijaniu obozu.

39

Najsilniejsze reflektory rowerowe są często niewidoczne na tle o wiele mocniejszych świateł samochodowych. W tym przypadku przydatne są różnego rodzaju elementy odblaskowe wykorzystujące światło innych pojazdów. Ciekawą formą takiego oświetlenia są opony z odblaskowymi paskami, które w połączeniu z odblaskowymi opaskami umieszczonymi na ubraniu są doskonale widoczne z boku, np. na skrzyżowaniach.

Ubezpiecz się

Na rynku istnieje wiele wariantów ubezpieczeń rowerzysty i roweru. Dostępne są także ubezpieczenia turystyczne, których cena oscyluje już w okolicach 1,50 zł/dzień. W Internecie znajdziemy również wiele, na bieżąco aktualizowanych, rankingów najlepszych ubezpieczeń turystycznych. Zakres ubezpieczenia zależy od rodzaju wyprawy i twoich indywidualnych potrzeb.

W tym punkcie tym należy wymienić dodatkowo: 1) Kserokopie dokumentów (wizy, dowód osobisty, paszport).

W razie utraty lub kradzieży oryginałów łatwiej będzie nam cokolwiek załatwić mając (chociaż takie) potwierdzenie tożsamości.

2) Zorganizuj „koordynatora” wyprawy (osobę, która w razie problemów sprawdzi w Internecie połączenia, np. pociągów, poda prognozę pogody lub zadzwoni do ambasady.

3) Ustal alarmowe hasło awaryjne z najbliższymi. W razie porwania lub innej nieprzyjemnej sytuacji, kiedy nie będziesz mógł swobodnie rozmawiać i wezwać pomocy, „pozdrów nieistniejącą ciocię Jadzię lub dziadka Marcina”. Te słowa powinny zaalarmować rozmówcę dając sygnał do rozpoczęcia akcji ratowniczej.

4) Zdobądź numery alarmowe i numery telefonów ambasad Polski w krajach, do których się wybierasz.

5) Miej przy sobie notatkę z twoją grupą krwi, imieniem i nazwiskiem, adresem oraz numerem telefonu do osoby, z którą należy się kontaktować w razie wypadku.

40

Zostań w kontakcie

Informuj bliskich o swoim położeniu i kondycji fizycznej.

Obecnie technologia umożliwia kontaktowanie się poprzez sieci telefonii komórkowej i bezprzewodowego Internetu, np. za pośrednictwem smart fonów czy tabletów. Wiele hoteli i sieciowych restauracji szybkiej obsługi umożliwia darmowy dostęp do sieci Wi-Fi. Korzystaj z tego.

Zadbaj, o jakże ważny komfort psychiczny swoich najbliższych – nie pozwól im się martwić. *** Mam nadzieję, że w tych kilku punktach przekazałem choć niewielki fragment, który pomoże dokładniej przygotować siebie i swój ekwipunek do drogi. Pamiętaj, że każda wyprawa jest inna. Warunki pogodowe, twój stopień przygotowania fizycznego, zdrowie, teren, po którym będziesz się poruszał – to wszystko ma ogromny wpływ na jakość kolekcjonowanych wrażeń z wyprawy. Postaraj przygotować się możliwie jak najlepiej, a wtedy nie będziesz musiał się martwić i będziesz mógł czerpać przyjemność z podróżowania i pokonywania kolejnych kilometrów.

Pogody i wielu pozytywnych wrażeń Łukasz KRAKA-ĆWIKLIŃSKI – rocznik 1982. Z wykształcenia i wyboru ekolog i informatyk. Z zamiłowania podróżnik i fotografik. Uwielbia aktywnie spędzać wolny czas w górach, na rowerze i podczas długich samotnych podróży. Wyzwania? Im większe tym lepiej. Nie ma rzeczy niemożliwych, są tylko trudne do wykonania.

Marzenia? Zdobycie korony Ziemi, podróż rowerowa dookoła świata i wiele, wiele innych.

www.cwilinski.art.pl Ł. Kraka-Ćwikliński

Travel Risk Management

mini solar to energia elektryczna za darmo!

Podstawowe informacje o produkcie:     

MODEL LCPS-1210 Moc panelu 6 W Bateria litowa 12 V 4,4 AH Wymiary: 355 x 240 x 40 mm, waga: około 2 kg Urządzenie może pracować w temperaturach od -10oC do 50oC

Opis urządzenia: MINI SOLAR jest przenośnym urządzeniem przetwarzającym energię słoneczną w prąd stały. Posiada wbudowane baterie alkaliczne, które zasilane energią słoneczną magazynują energię elektryczną, dzięki czemu MINI SOLAR może zasilać urządzenie elektryczne o małej mocy gdziekolwiek i kiedy chcesz.

Wyposażenie zestawu:      

Ładowarka sieciowa Zestaw oświetleniowy z przewodami (2 x 3 m) 2 żarówki LED (3 W) Wejście USB 5V Panel główny Uniwersalna ładowarka USB

Urządzenie przeznaczone jest do zasilania: – energooszczędnych żarówek oświetleniowych typu LED, które zużywają 80-90% mniej prądku niż żarówki tradycyjne (w zestawie są 2 sztuki), – telefonów komórkowych, odtwarzaczy MP3, przenośnych wentylatorów.

Offroadowo na zielonej Ukrainie‌

42

Travel Risk Management

Patrycja PSUJ p.psuj@travelrisk.pl

Grzegorz godzik redakcja@travelrisk.pl ď ľ

Wiosna 2013

43

Jak przygotować się na zmotoryzowaną wyprawę w dzicz i nie zbankrutować, a także o tym, że dodatkowy koc to nie fanaberia. Krótki przewodnik po tym co niezbędne na wyprawie off-roadowej, co można kupić a nie przewozić z Polski, czego nie brać a czego wziąć więcej niż nam się początkowo wydaje. Jak mądrze zapakować się do samochodu, i że pomysłodawca mokrych chusteczek powinien dostać Pokojową Nagrodę Nobla.

W

iele osób nie potrafi lub boi się przygotowań do wyjazdu w Ukraińskie Karpaty. Postaramy się coś z tym zrobić. Udzielimy kilku wskazówek jak przygotować samochód do wyjazdu na bezdroża. Przybliżymy sprawy formalne: jakie będą potrzebne dokumenty oraz jaki bagaż ze sobą zabrać oraz jak przygotować trasę podróży. Do dzieła…

Zacznijmy więc od odpowiedzi na kilka bardzo ważnych pytań 1. Na początku określamy, gdzie chcemy pojechać i tym samym, które przejście graniczne wybierzemy?

2. Co chcemy zobaczyć – dzikie konie na przełęczach, drewniane cerkwie, poznać interesujących ludzi czy wydoić wysokogórskie krowy?

3. Jak długo ma trwać wyprawa?

4. Czy będziemy przemieszczać się drogami głównymi czy wybrane zostaną bezdroża? Warto zaplanować tankowanie, które niesie ze sobą pewne ryzyko (o tym parę słów dalej).

5. Czy ma to być survival czy raczej all inclusive? Wyjazd nastawiony na „podchmurkowe” spanie będzie się zasadniczo różnił od pensjonatowych wygód, a tym samym spakowanie?

Zapisane na naszej skórze

Naszym celem podróży były i z całą pewnością nie raz jeszcze będą Karpaty Ukraińskie – najdziksze i naszym zdaniem najpiękniejsze góry Europy. Właśnie do nich będziemy się odwoływać we wszystkich poradach i podróżnych tipach. Wyprawowy off-road jest piękny tylko wtedy, gdy zdajemy sobie sprawę z własnych możliwości, jesteśmy pewni sprzętu i ekipy, z którą podróżujemy oraz mamy cały worek zapasowych zipów.

44

Wybierając trasę musimy pamiętać, aby nie niszczyć nie tylko tego konkretnego ekosystemu, ale szanować wszystkie drogi, po których się poruszamy, więc jedną z głównych zasad jest poruszanie się samochodami tylko po wyznaczonych trasach. Nie zbaczamy ze szlaku, nie śmiecimy i nie niszczymy gór. Przy konieczności użycia wyciągarek i zapinania lin o drzewa, pamiętajmy o użyciu pasów, niewiele wysiłku, a nie zgilotynujemy kory i ocalimy las.

Pamiętajmy, że trasy w Karpatach mogą być niebezpieczne, wiąże się to ze znacznymi przewyższeniami od szczytów do dna dolin – sięgającymi nawet jednego kilometra. Dlatego przede wszystkim: bezpieczeństwo i racjonalne przemyślenie czy samochód da radę pokonać taką stromą trasę.

Słów kilka o klimacie

W Karpatach występuje klimat umiarkowany z długą wiosną, ciepłym latem oraz jesienią nieco cieplejszą niż wiosna.

Zima trwa około 150 dni, a temperatura waha się od -8 do -10°C. Śnieg może mieć metr głębokości i w niektórych miejscach może zalegać nawet do maja – dlatego z wycieczkami na połoniny trzeba uważać. Zimy nie polecamy, a wczesna wiosna niosąca tony błota może nie pozwolić na sforsowanie leśnych tras. Lato jest zazwyczaj bardzo ciepłe i słoneczne, a średnia temperatura wynosi ok. +14°C. Najbardziej deszczowym miesiącem jest czerwiec, więc warto mieć to na uwadze planując wyjazd. Jednak zgodnie uważamy, że to najlepsza i najpewniejsza pora roku na wszelkie eskapady. I jeszcze jedna rzecz – w górach warunki pogodowe mogą się szybko zmieniać. Nie pakujmy się zakładając, ze pogoda będzie nam sprzyjać przez cały czas. Worki foliowe, wysokie buty, dodatkowe

Travel Risk Management

Niby XXI wiek, Google Earth, satelity itd., jednak gdy chcemy odbyć dalszą drogę niż z Krakowa do Szczecina, to pojawia się problem. A to skala beznadziejna, a to mostek który powinien być, ale był tylko 30 lat wcześniej albo rzeka, która wzbiera na wiosnę zalewając trasę i niestety trzeba jechać do najbliższego mostu…

20 km dalej. Zaopatrzcie się w mapy regionu, w który się wybieracie i dobre urządzenie GPS, do którego możecie wprowadzić współrzędne trasy. O ile z zakupem urządzenia GPS nie powinno być problemu (pamiętajcie jednak, że urządzenie nie będzie was prowadzić „jak po sznurku”, lecz do danego punktu), to z mapami bywa różnie. Wiele map dostępnych na rynku jest przestarzałych lub niedokładnych. Na szczęście zaczęło się to zmieniać i pojawiają się coraz dokładniejsze mapy przeróżnych miejsc. Poszukajcie w Internecie, w dobrych księgarniach lub w sklepach PTTK.

2. Latarce, najlepiej czołówce – przydatna przy nocnych naprawach, kiedy wolne obydwie ręce gwarantują powodzenie operacji.

3. Aparaturze kuchenno-gastronomicznej, turystycznej butli z palnikiem, baniakach z wodą mineralną.

4. Środkach higieny osobistej, w tym o preparatach przeciwko komarom i innym insektowym utrapieniom, lekach (przeciwbólowych, przeciwbiegunkowych i… mokrych chusteczkach, które stają się w potrzebie najlepszymi przyjaciółmi różnych rejonów ludzkiego ciała zanim zadziałają powyższe leki).

5. Nakryciu głowy, ponieważ przy wysokiej temperaturze i piekącym słońcu w górskim terenie możemy nabawić się udaru.

6. Kobiety powinny ograniczyć kosmetyki do minimum – niepotrzebny jest pilling, dwa kremy, cała kosmetyczka do szpachlowania twarzy, skoro i tak najważniejszy będzie krem z wysokim filtrem, a warunki do oporządzenia się bardzo skromne… i bądźmy szczerzy… ważniejsza od wytuszowanych rzęs będzie umiejętność czytania mapy i obsługi wyciągarki.

7. Wjeżdżając w Karpaty zapoznajcie się z rozlokowaniem posterunków służby górskiej oraz najbliższych szpitali – „strzeżonego Pan Bóg strzeże”.

Planowanie – sukcesem wyprawy

Technicznie rzecz biorąc…

latarki, łopata (jedna na samochód!) i liny, powinny mieć swoje stałe miejsce w skrzyni w bagażniku (opracowaliśmy metodę utrzymywania porządku w pakowaniu, bo przy nocnych poszukiwaniach sprzętu znajomość miejsca ułatwi pracę i tym samym da nadzieję na szybszy sen).

Mapy nie są dla cieniasów

Planując wyjazd określcie jaką trasą będziecie jechać, jak szybko możecie ją pokonać i podzielcie ją na odcinki, które będziecie pokonywać każdego dnia – dodając około godzinną rezerwą na nieplanowane „kłopoty w trasie”. Zaplanujcie miejsca noclegowe, ponieważ pobudka z misiem buszującym w namiocie albo wśród wonnych krowich placków niekoniecznie zwiększy atrakcyjność doznań i co za tym idzie wspomnień z wyjazdu. Namiot można rozbić praktycznie wszędzie (w rezerwatach biosfery trzeba uiścić opłatę), gorzej jest z bazą schronisk (turbazy), jest ich mało i często pamiętają świetność minionej epoki. W miejscowościach górskich nie ma większego problemu z wynajęciem pokoju. Polecamy jednak biwakowanie „pod chmurką”, śpiew i paprykarz przy ognisku.

Oddalając się od wielkomiejskich udogodnień pamiętajmy o: 1. Sprzęcie biwakowym, w tym o ciepłych śpiworach, dodatkowym kocu, który w zimną noc może być nieoceniony.

Wiosna 2013

Przygotowując się do wyjazdu ukochanym samochodem terenowym należy pamiętać o obowiązkowych dokumentach, aby podróż nie skończyła się na granicy: 1. Paszport – absolutnie najważniejszy dokument, który należy posiadać. Jeśli nie został jeszcze wyrobiony, to radzimy już ustawiać się w ogonku do urzędu. Aby uniknąć kolejek jakie tworzą się przed wakacjami, należy wniosek paszportowy złożyć wcześniej, w urzędzie właściwym według miejsca zamieszkania. Aby wjechać na Ukrainę w celach turystycznych nie potrzeba wizy – o ile pobyt nie przekroczy 90 dni.

2. Warto wykupić ubezpieczenie zdrowotne. Można to zrobić szybko i bardzo prosto u większości agentów ubezpieczeniowych.

3. Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego upoważniającą do leczenia refundowanego przez Narodowy Fundusz Zdrowia można uzyskać w oddziale NFZ i ważna jest trzy

45

miesiące. Przykładowo Mazowiecki Oddział Wojewódzki NFZ wprowadził możliwość złożenia wniosku o wydanie karty EKUZ przez internet. Karta EKUZ nie zapewnia automatycznie bezpłatnej opieki, a tylko uprawnia do odzyskania niektórych poniesionych kosztów. Po powrocie do kraju należy zgłosić się z rachunkami i wypełnionym wnioskiem o zwrot kosztów (w Polsce – do wojewódzkiego oddziału NFZ). Karta EKUZ nie zastępuje też ubezpieczenia turystycznego, jednak może czasem obniżyć jego koszt, ponieważ część świadczeń oferowanych przez ubezpieczyciela może zawierać się w ofercie karty EKUZ. 4. Dowód opłaconej składki OC + Zielona Karta.

5. Dowód rejestracyjny pojazdu z ważnymi badaniami technicznymi.

6. Jeżeli auto, którym pojedziecie nie należy do was potrzebna jest zgoda właściciela pojazdu potwierdzona notarialnie i przetłumaczona na język ukraiński przez tłumacza przysięgłego.

Jeśli dokumenty mamy już gotowe i wszystko z nimi jest w porządku, przejdźmy do spraw technicznych. Przed wypra-

46

wą należy zadbać w sposób szczególny o stan techniczny terenówki. Oto kilka rzeczy jakie należy wykonać przed wyruszeniem w podróż: • Wykonajcie tzw. duży przegląd pojazdu (wymiana oleju w silniku, wymiana filtrów paliwa i powietrza, wymiana oleju w mostach i skrzyni biegów, o ile to konieczne także płynu hamulcowego i chłodniczego, sprawdźcie stan hamulców – roboczego i ręcznego, jeśli trzeba wymieńcie klocki hamulcowe).

• Wykonajcie wszystkie niezbędne naprawy, usuńcie wycieki z dyfrów, sprawdźcie stan krzyżaków, wałów napędowych i nasmarujcie je, jeśli trzeba to wymieńcie.

• Sprawdźcie zawieszenie samochodu, amortyzatory, resory, tuleje wahaczy (zawieszenie na ukraińskich drogach i bezdrożach przechodzi prawdziwy sprawdzian wytrzymałości).

• Sprawdźcie układ kierowniczy, końcówki drążków, luzy na przekładni kierowniczej.

• Skontrolujcie stan ogumienia i sprawcie, aby nadawało się do jazdy w terenie, w który się wybieracie.

• Zróbcie przegląd instalacji elektrycznej i oświetlenia oraz wyciągarki, o ile ją posiadacie (może być bardzo pomocna).

Travel Risk Management

małych napraw w czasie wyjazdu, co absolutnie nie uprzyjemniło kilku popołudniowych godzin na wymuszonym postoju.

Mandacik? Nie, dziękuję…

W terenie zabudowanym dozwolona prędkość wynosi 60 km/h, poza obszarem zabudowanym 90 km/h (na drogach dwujezdniowych 110 km/h). Policja naciąga na mandaty za wymyślone wykroczenia drogowe – nigdy nie trzymajcie w portfelu większej gotówki, bo jak ją zobaczą, cena mandatu wzrośnie. Zdarzyć się może, że gdy ukraińscy policjanci zobaczą polską rejestrację, bez względu na to czy mają dobry pretekst do zatrzymania Polaka czy nie – zatrzymują (źródło: http://www. koniecswiata.net/europa/ukraina/encyklopedia/na-co-uwazac/).

Jazda pod wpływem alkoholu jest zabroniona. Sumy pieniędzy wwożonych na Ukrainę to maksymalnie 10 tys. euro lub 15 tys.

Hrywien – wyższe kwoty wymagają pisemnej deklaracji.

Jeśli chodzi o mieszkańców żyjących w rejonie Karpat, to są przyjaźni, służą pomocą i chętnie rozmawiają, a dogadamy się z nimi bez problemu – jeżeli nie werbalnie, to za pomocą rąk i nóg w międzynarodowym języku gestów. Nie spotkaliśmy się z oznakami wrogości czy nieuprzejmości, warto jednak uważać na przypadkowo spotkanych ludzi – jak na całym świecie możemy paść ofiarą kradzieży lub wyłudzenia. Lepiej trzymać się w grupie, nie nosić przy sobie dużych sum pieniędzy i wszystkich dokumentów. Życzymy wszystkim niezapomnianych przygód, wspaniałych zdjęć i kompletnego sprzętu w drodze powrotnej.

•Z adbajcie o miejsce na bagaż, bagażnik dachowy może być przydatny jeżeli wybieracie się w kilka osób jednym samochodem, lub powiększcie powierzchnię zwykłego bagażnika np. o złożenie siedzeń.

• Bardzo ważną rzeczą jest zadbanie o solidne haki holownicze i mocowania bagażu.

Dokonując napraw pamiętajcie o zasadzie by naprawiać samochód najlepszymi częściami na jakie nas stać.

Zabierzcie ze sobą kilka niezbędnych rzeczy, które mogą się przydać na wyprawie w razie awarii: • Koło zapasowe, podnośnik i klucz do kół.

• Podstawowe narzędzia, trochę drutu i cały worek opasek zaciskowych – „zipy” nie zaszkodzą (z doświadczenia wiemy, że prędzej czy później się przydadzą).

• Zapasowa butelka oleju silnikowego, płynu chłodniczego i hamulcowego nie zaszkodzi.

• Zapasowy filtr paliwa.

• Gaśnica, trójkąt ostrzegawczy oraz apteczka – na Ukrainie są obowiązkowe. Jest także wymóg posiadania paczki prezerwatyw…

Pakując swój pojazd pamiętajcie, aby umieszczać rzeczy, które będziecie używać często w łatwo dostępnym miejscu, a rzeczy ciężkie umieszczajcie jak najniżej by nie podnosić znacznie środka ciężkości, bo na ostrych zakrętach i trawersach może to spowodować wywrotkę samochodu.

Tankujcie wasze samochody na dużych stacjach przy głównych drogach, aby uniknąć problemów wynikających ze złej jakości paliwa. Cena litra benzyny wynosi około połowy ceny jaką musielibyśmy zapłacić w Polsce, jednak rzadko można płacić kartą (a jeżeli już, jest to złożona sekwencja zachowań – podajemy kartę przez okienko, głośno wykrzykujemy PIN, stacyjny jegomość ściąga z naszego konta podaną (oby!) kwotę i odblokowuje nam dystrybutor), więc dlatego bierzmy ze sobą gotówkę. Jeśli chodzi o pojazdy zasilane silnikami diesla, a szczególnie starsze jednostki napędowe, to nie powinno być problemów.

Silniki benzynowe mogą zachowywać się co najmniej dziwnie jeśli zatankujecie złe paliwo. Sami mieliśmy problemy w naszej Toyocie Land Cruiser, kiedy po zatankowaniu benzyny pozatykały się filtr paliwa i dysze w gaźniku. Musieliśmy dokonywać

Wiosna 2013

Stolica: Kijów Powierzchnia: 603,7 tys. km2 Liczba mieszkańców: 46,2 mln (Ukraińcy 75%, Rosjanie 21%) Języki urzędowe: ukraiński, rosyjski Waluta:1 hrywna (UAH) = 100 kopiejek Czas miejscowy: czas polski + 1 godz.

Główne miasta: Kijów, Charków, Dniepropietrowsk, Odessa, Donieck, Lwów Ambasada RP w Kijowie 01901 Kijów, Jarosławiw Wał 12, tel.: +38 044 2300700 Tel. dyżurny: +380 44 284 00 33, faks: +38 044 2706336 Konsulat Generalny RP we Lwowie 79011 Lwów, ul. Iwana Franko 110, tel: +38 (0322) 97-08-61, 97-08-62, 97-08-63 faks: +38 (0322) 760-974, e-mail: lwow.kg.sekretariat@msz.gov.pl Konsulat RP w Charkowie ul. Artioma 16, 61002 Charków, tel. (+38 057) 75-78-801, fax. (+38 057) 75-78-804 e-mail: kgrp@kharkov.ukr, www.kgrp.kharkov.ua Konsulat RP w Łucku ul. Kafedralna 7, 43016 Łuck, tel. (0-0380-332) 77-06-10, 77-06-11, 77-06-12, fax. (0-0380-332) 77-06-15, e-mail: konsulat@konsulat.lutsk.ua www.konsulat.lutsk.ua Konsulat Generalny RP w Odessie ul. Uspienska 2/1, 65-014 Odessa, tel. +38 048 711-60-55, fax +38 048 711-60-50, e-mail: konsul.pl@kgrp.odessa.ua, www.kgrp.odessa.ua Telefony alarmowe: Policja: 02 Pogotowie ratunkowe: 03

Straż pożarna: 01 Pomoc drogowa: 03 22 27 01 12

Numer kierunkowy z Polski na Ukrainę: 00/380 (w telefonie komórkowym: +380)

Patrycja PSUJ – z wykształcenia i zamiłowania – ratownik medyczny. Obecnie studiuje psychologię.

Grzegorz GODZIK – ratownik medyczny, nieustraszony kierowca 24-letniej Toyoty Land Cruiser, miłośnik off-roadu (w każdym wydaniu), suchego, błotnego i wodnego.

P. Psuj, G. Godzik

47

KOMENTARZ EKSPERCKI

N

ajczęściej przygodę z offroadem rozpoczynamy od kupna auta, które podoła naszym planom jazdy terenowej.

Nie każde auto, nawet potocznie nazywane „terenówką”, nadaje się do tego typu wypadów rekreacyjnych. Jeśli jednak nasze rajdy ograniczą się do jazdy po szutrowych trasach, to wystarczy jeden z popularnych SUV-ów. Samochody do wyczynowej jazdy terenowej bazują na modelach seryjnych, ale czasami są konstrukcjami budowanymi niemalże od podstaw, w których wykorzystano układy napędowe z aut seryjnych. Podczas rywalizacji w rajdach terenowych chodzi nie tylko o pokonanie trudnych odcinków, ale też zrobienie tego szybciej niż inni.

Bardziej ambitne plany wymagają czegoś więcej, a często okazuje się również, że przeciętny SUV nie da się przystosować do jazdy terenowej. Auta 4x4 to nie tylko bezpieczeństwo większe niż przeciętnie, to większe możliwości obcowania z naturą oraz wyjazdów w miejsca, gdzie dotarcie zwykłymi środkami transportu byłoby niemożliwe lub dużo trudniejsze.

W ofercie Toyoty najlepszą propozycją będzie tu model Hilux o dużym prześwicie, solidnym zawieszeniu i doskonałych wynikach z jazdy terenowej.

48

Myśląc o offroadzie widzimy amatorskie rajdy terenowe, gdzie błoto do środka auta wlewa się oknami a rwące strumienie nie szumią, lecz ryczą tysiącami obrotów silnika. To nie miejsce na typowe SUV-y, ponieważ były one projektowane na asfaltowe drogi miast, więc wymagają pewnego przystosowania.

Problem w tym, że układ napędowy przeciętnego SUV-a nie jest dostosowany do ciągłego napędzania wszystkich kół – zazwyczaj standardowo napęd przekazywany jest na oś przednią, a tylko chwilowo, dopiero w momencie utraty przyczepności przednich kół, dołączana jest oś tylna. W typowym SUV-ie służy do tego automatycznie załączane sprzęgło wielotarczowe, które niestety, podczas długiej walki z błotem może się spalić.

Dodatkowo, jeśli auto nie ma reduktora, w trakcie zmagań z przeszkodami terenowymi bardzo łatwo można spalić główne sprzęgło. Jeśli taki „utopiony” samochód trzeba wyrwać z błota, pojawia się kolejny problem. Typowy SUV ma samonośną konstrukcję nadwozia, które jest lekkie, ale nie tak wytrzymałe, jak nadwozie osadzone na ramie – podczas wyciągania auta z błota można je łatwo zdeformować.

Travel Risk Management

W trudnym terenie niezbędne są też mechanizmy różnicowe na osiach z możliwością blokowania, których w autach rekreacyjnych nie ma – w niektórych można jedynie blokować centralne sprzęgło.

Wybór modelu auta w oparciu o konstrukcję nadwozia i układu napędowego musi więc być powiązany z przewidywanym sposobem eksploracji terenu. Niestety, ideału nadającego się do codziennej jazdy po szosie, a zarazem doskonałego w zmaganiach z trudnym terenem, nie ma.

Bardziej ambitna jazda terenowa wymaga auta ze sztywnym nadwoziem i układem napędowym 4x4 z reduktorem i możliwością sztywnego połączenia obu osi. Solidna konstrukcja nadwozia (najlepiej, gdy ma ramę) pomaga np. wyszarpnąć auto z bagna bez obaw, że się je uszkodzi. Dodatkowo do solidnego nadwozia można przymocować wyciągarkę, która pomoże nam wydostać się z błota o własnych siłach.

Przyda się też urządzenie do szybkiego podnoszenia hilift, które jednak będzie mogło być wykorzystane dopiero po zamontowaniu na samochodzie mocnych rurowych progów i zderzaków. Warto również zainwestować w modernizację za-

Wiosna 2013

wieszenia – to da nam kilka dodatkowych centymetrów prześwitu i zwiększy wytrzymałość zawieszenia. Podczas głębokiego brodzenia przyda się snorkel (przedłużony wlot powietrza).

Jeśli stać nas na wydanie dodatkowych 3-4 tys. zł, to powinniśmy również okleić auto folią chroniącą przed zarysowaniami – poprawnie położona jest praktycznie niewidoczna.

Podczas jazdy w terenie bardzo ważne są opony. Niestety, te, które zapewniają doskonałą trakcję w terenie i odporność na uszkodzenia mechaniczne są głośne na asfalcie. Jeśli rzadko jeździmy w terenie, pozostańmy przy oponach seryjnych, a jeżeli po piaskach i błotach jeździmy często, postarajmy się o opony z mocniejszym bieżnikiem AT (All Terrain).

Zawsze zapraszamy do naszego serwisu, gdzie służymy radą.

Daniel Celiński – Kierownik Działu Sprzedaży Toyota Auto Podlasie w Siedlcach

49

WYDANIE BEZPŁATNE 3/2013 (3)

T R A V E L MANAGEMENT Lato 2013 | BEZPIECZEŃSTWO W PODRÓŻY

Więcej na WWW.TRAVELRISK.PL