Garda GPS Bikeguide Przewodnik MTB po okolicach Jeziora Garda Edycja polska, wydanie II, 2011
O autorze: Andreas Albrecht – jeden z prekursorów wypraw MTB Transalp, autor klasycznej trasy znanej jako Albrecht-Route, organizator komercyjnych wypraw transalpejskich, autor przewodników z serii Transalp Roadbook (www.transalp.info). Oprócz wypraw przez Alpy, Andreas Albrecht szczególnie upodobał sobie okolice Jeziora Garda, gdzie od wielu lat spędza po kilka miesięcy w roku, eksplorując tamtejsze szlaki i ścieżki w poszukiwaniu najciekawszych tras do swoich przewodników z serii Garda GPS Bikeguide (www.gps-bikeguide.com).
Aby uzyskać tracki GPS do opisanych w przewodniku wycieczek, proszę skorzystać z formularza internetowego pod adresem: www.przewodnikiMTB.pl/garda/tracki
Andreas Albrecht
Garda GPS Bikeguide Przewodnik MTB po okolicach Jeziora Garda
Edycja polska, wydanie II, 2011 Tłumaczenie i opracowanie: Tomasz Pawłusiewicz
Podziękowania za pomoc i wsparcie dla: Albert Krementz, Roland Schymik, Carsten Schymik, Thomas Hasse, Simone Philippeit, Tino Philippeit, Karsten Rulf, Stefan Stuntz, Thomas Bauer (www.tbr-bike.com), Stephan Hölger, Carlo i Marco Giovanazzi, Björn Hänssler (www.bopicture.de), Daniel Dziedzina, Trackspace.de, Kristina Jasiunaite, Dr. Ralf Bögel, Martin Heim, Angelica i Alessandro Tonelli (Villa Stella Torbole)
Tytuł oryginału: Gardasee GPS Bikeguide 1. Mountainbiketouren für die ganze Familie. Wydawnictwo Books on Demand GmbH, Norderstedt ISBN wydania oryginalnego: 978-3-8370-1514-0 © 2010 Andreas Albrecht Koncepcja i tekst: Andreas Albrecht (www.transalp.info, www.gps-bikeguide.com) Projekt okładki: Roland Schymik (www.abenteuer-alpencross.de) Materiały kartograficzne: cyfrowa, wektorowa mapa okolic Jeziora Garda – dzięki uprzejmości Albert Krementz – www.garda-gps.de Profile przewyższeń: uzyskane z danych zarejestrowanych przy pomocy GPS, przy użyciu programu HRMProfil, autor: Ralph Welz – www.go.to/hrmprofil Zdjęcia: Andreas Albrecht, oraz: Daniel Klawczyński (s. 33, 34, 36, 37, 124 a także okładka – tył), Tino Philippeit (s. 69), Beata Pawłusiewicz (s. 152), Björn Hänssler (okładka - przód). Zdjęcie na okładce – przód: Na ścieżce w okolicach Sommavilla; na rowerach: Andreas Albrecht i Daniel Dziedzina Zdjęcie na okładce – tył: Na Via del Ponale; na rowerach: Tomasz Pawłusiewicz, Sławomir Nosal i Łukasz Frankowski
Tłumaczenie i opracowanie edycji polskiej: Tomasz Pawłusiewicz Edycja polska: Copyright for the Polish edition © 2010 Tomasz Pawłusiewicz (www.transalp.pl) Dystrybucja: www.przewodnikiMTB.pl Wydanie II, 2011 Druk i oprawa: Drukarnia Narodowa, Kraków ISBN edycji polskiej: 978-83-62369-00-3
Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Kopiowanie, jakąkolwiek metodą, stanowi naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.
! " ) ,
# $% & *+ - .
*+ * #2 3 3# 4 6 . 2 , ' 3 3 3 3 3 3 3
' ' ' ' ' '
( > 2 3 3 3 3
( ( ' " ( ( ; ( *
1 > 2 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
'( '( '( '1
/0/
+ #2 . #2 $
$
5 *+
5 *+
2 )
89 ; < 8 = 8<
' ( 1 ) ' +
' ' ( 1
7 ! ' ( 1
0 # .2 ) ?9 ? = 2 / " = ?; )
2 #2 . = 8* # @0 * A = 8* # @0 * A 9 8; B 9 8; B = 8; ; , . 22 2 < # 22 8 + ; , # 8 +2 * . ; ; 8 9 6 ; ) 8 6 2 = C3 3 B . 2B 0 2 , 2 , # 89 , 2 ;
' ' ' '7 '7 '! ': ': ( ( (( (( ( ( (7 (: 1 1( 1( 17 1: 1: ( 7 : ( 7 : 7
3 3
1 , 1 7
3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3
' ( ( 1
7 ! ' ( 1
3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 7 3 3
' ( 1
7 ! : ' ' ' ' 7
G $ ) # - . + 2 8+ #2
2 ; 0
71 77
B
/ ## = / ## = @ , B / 8< * ## , 2 * ## , 2 , , 2 < / # .2 , 2 0 ' , 2 0 ( + < 8D , 2 < 6 2 , 2 8, # * ) #
* 2
D
A
( . ' (
) . @ ; ; A , 2 < D ; " 8* E9 , " . 8, 2 0 < 6 8" 0 B ; 8< 6 2 8" 0 B < 6 2 8< 2 + 8* # < 6 2 8 * ## * ## / + ## 8 " = < ) 289 + = 8; ) + = 8; ) 8" . + = 8; ) 8, , F. 8 * 8+ ) , # 89 86 2 + ,
#2 . ,
2 <
7: 7: !( !1 !7 !: : : :7 ::
##
' ' '' '' '': '(( '( '(: '1 '1( '1 '1: ' ' ( ' 1 ' 7 ' '
+
' 1 ' 1 @+)+A # .
# -
. 2
4 '
Jezioro Garda – raj dla bikerów Okolice Jeziora Garda we Włoszech to prawdziwy raj dla miłośników górskiej, terenowej jazdy na rowerze. Co roku przyjeżdża tu tysiące bikerów z różnych krajów. Nic dziwnego – już od końca marca aż po październik można tu poszaleć na wspaniałych szlakach, ciesząc się przy tym piękną pogodą i bajecznymi widokami. Nawet w styczniu czy w lutym, często zdarzają się słoneczne dni, kiedy można pojeździć. Przez wiele lat, w otaczających jezioro górach powstała gęsta sieć dróg i ścieżek, które pozwalają ułożyć trasy o niemalże dowolnym stopniu trudności. Przyczyniło się do tego m.in. położenie na granicy pomiędzy Cesarstwem Austro-Węgierskim a Włochami. Podczas I wojny światowej przebiegała tędy linia frontu, w związku z czym, w górach powstała w tym czasie niezliczona ilość dróg, budowanych po to, by zaopatrywać wojska. Do dzisiaj, częściowo uległy one erozji, niekiedy przekształciły się w ścieżki, zarosły trawą, ale niemal wszystkie znakomicie nadają się do uprawiania MTB. Wiele osób przyjeżdża na rower nad Jezioro Garda wraz z rodziną. Powstaje więc potrzeba znalezienia tras: które sprawią satysfakcję doświadczonym i wymagającym bikerom, jak i takich, które nadają się do przejechania wspólnie z dziewczyną, żoną, czy nawet z dziećmi. Przedstawione w przewodniku wycieczki podzielone zostały na następujące kategorie: Nr Kategoria 100 - 199 Wycieczki bardzo łatwe 200 - 299 Krótkie wycieczki w płaskim terenie 300 - 399 Krótkie wycieczki w terenie górzystym 400 - 499 Wycieczki kilkugodzinne 500 - 599 Wycieczki całodniowe 600 - 699 Wycieczki ekstremalne
Charakterystyka trasy w płaskim terenie, max. 10 km, także odcinki dojazdowe dla innych wycieczek ponad 10 km, niewielka suma podjazdów, głównie w płaskim terenie suma podjazdów: max. 500 m suma podjazdów: ok. 500 – 1200 m suma podjazdów: ok. 1200 – 2000 m trasy bardzo długie, z bardzo dużą sumą podjazdów, lub/oraz odcinkami bardzo trudnymi technicznie (poziom trudności S3 lub wyższy w klasyfikacji Singletrail-Skala – zob. załącznik)
W obrębie każdej z kategorii, poszczególnym wycieczkom nadane zostały kolejne numery od 00 do 99. Oczywiście nie oznacza to, że w każdej z kategorii przedstawionych zostało 100 tras – przyjęcie takich zasad numeracji, umożliwi jednak w przyszłości dodawanie nowych tras bez konieczności zmiany przyjętych zasad. Ponadto, wprowadzony został podział na regiony: północny (okolice miejscowości Riva, Torbole i Arco) oraz południowy (okolice Garda, Bardolino i Torri del Benaco). Wycieczkom w regionie północnym nadane zostały numery od *00 do *49, natomiast wycieczki w regionie południowym otrzymały numerację od *50 do *99. Czasów jazdy dla poszczególnych wycieczek świadomie nie podaję, gdyż z mojego doświadczenia wynika, że w zależności od osoby, potrafią one się bardzo różnić. Według mnie, najlepszym punktem odniesienia do oszacowania czasu jazdy jest suma podjazdów. W przybliżeniu, można przyjąć, że średnio wytrenowany rowerzysta jest w stanie pokonać ok. 500 m różnicy poziomów w ciągu godziny (z dużymi odchyleniami zarówno w dół jak i w górę). Punktem startowym dla opisanych w przewodniku wycieczek w północnej części Jeziora Garda są miejscowości Riva, Torbole i Arco. Są one połączone wygodnymi i pozbawionymi znaczących podjazdów dróżkami rowerowymi. Do miejsc, w których rozpoczynają się wycieczki, można więc bez problemu dojechać na rowerze, co jest dobrą rozgrzewką przed wyruszeniem w góry. Wszystkie wycieczki zostały tak ułożone, żeby nie było potrzeby dojazdu do miejsca ich rozpoczęcia samochodem. W przypadku wycieczek zaczynających lub kończących się w Malcesine albo w Limone, można tam dotrzeć (i wrócić) statkiem, po jeziorze, co samo już stanowi pewną atrakcję. Prowadząca wzdłuż brzegu droga – Gardesana Orientale po wschodniej stronie jeziora, i Gardesana Occidentale po stronie zachodniej, ze względu na bardzo duży ruch i liczne tunele, nie nadają raczej się do jazdy rowerem i odradzam korzystanie z tych dróg. Wycieczki w południowej części Jeziora Garda rozpoczynają się w większości w miejscowości Garda, ale dobrym punktem wypadowym może być również leżące nieco dalej na południe Bardolino, a także miejscowości na płaskowyżu między Costermano a Affi. Ten region, wokół miejscowości Garda, Bardolino, Prada i Torri del Benaco, jest znacznie mniej znany i mniej popularny wśród rowerowego bractwa, tak licznie odwiedzającego rejon Jeziora Garda. Tymczasem, południowe odnogi masywu Monte Baldo, a także góry wokół Costermano, skrywają mnóstwo dróżek i ścieżek, doskonale nadających się do jazdy. Jako, że góry są tu już niższe, dużą zaletą tego rejonu jest to, że nie każda, w miarę interesująca wycieczka wymaga od razu pokonania 1000 metrów podjazdu, tak jak to zazwyczaj bywa w przypadku tras w regionie północnym.
Łatwo stąd także dotrzeć do rozciągającego się na wschód od doliny Adige pasma górskiego Monti Lessini. W lecie kursują autobusy, które są przystosowane do przewozu rowerów – linia "Bus & Bike". Można się nimi dostać z Garda do San Zeno al Montagna albo do Prada, i w ten sposób zaoszczędzić sobie kilkaset metrów podjazdu. Dodatkową zaletą wycieczek w regionie południowym jest także to, że da się je znacznie lepiej łączyć ze sobą, niż te na północnych krańcach Jeziora Garda. Można je niemal dowolnie wydłużać, jak również skracać – jeżeli po drodze okaże się, że brakuje czasu, ochoty albo sił do dalszej jazdy. Układając trasy wycieczek do tego przewodnika, starałem się poprowadzić podjazdy w miarę możliwości drogami szutrowymi, lub bocznymi drogami asfaltowymi o niewielkim natężeniu ruchu – bo takimi najłatwiej i najprzyjemniej się podjeżdża. Zjazdy prowadzą często drogami leśnymi lub szutrówkami, których pokonanie, dla większości bikerów, nie powinno stanowić żadnego problemu. Ale, jak wiadomo, prawdziwą esencją kolarstwa górskiego są singletracki – wąskie, kręte, górskie ścieżki – bo to one potrafią wyczarować szeroki uśmiech na naszych twarzach i sprawiają, że jakaś trasa szczególnie nam się podoba. Dlatego właśnie, tam gdzie to tylko było możliwe i w logiczny sposób wpisywało się w przebieg trasy, starałem się poprowadzić ją, zwłaszcza na zjazdach, ciekawymi ścieżkami. Trzeba jednak przy tym mieć na uwadze, że cały region wokół Jeziora Garda jest bardzo skalisty, a ścieżki i szlaki wyjątkowo kamieniste i nierzadko naprawdę strome, w związku z czym poziom trudności technicznych w całym regionie jest ogólnie bardzo wysoki. Z tego względu, trzeba się liczyć z tym, że mogą występować odcinki nieprzejezdne, lub wymagające naprawdę znakomitej techniki jazdy i perfekcyjnego opanowania roweru. Ale jeśli ktoś nie czuje się na siłach, to przecież nic nie stoi na przeszkodzie, by na chwilę zejść z roweru i kawałek go poprowadzić. W opisie każdej z wycieczek podaję poziom trudności zjazdów, posługując się przy tym klasyfikacją Singletrail-Skala. Obejmuje ona 6 poziomów trudności – od S0 (najłatwiejszego) do S5 (najtrudniejszego), przy czym warto mieć na uwadze, że dla zdecydowanej większości bikerów, poziomy od S3 wzwyż oznaczają odcinek nie do przejechania. Bardziej szczegółowe informacje na temat skali STS znaleźć można w załączniku, na str. 152). Chciałbym też podkreślić, że wszystkie opisane w przewodniku trasy zostały przeze mnie osobiście przejechane i odzwierciedlają moje nastawienie do MTB: przede wszystkim muszą nadawać się do jazdy!
początek/koniec długość Wycieczki bardzo łatwe Region północny 100 Torbole - Arco 101 Giro di Linfano 102 Giro di Brione 103 Torbole - Riva Region południowy 150 Garda - Bardolino 151 San Vigilio Krótkie wycieczki w płaskim terenie Region północny 200 Giro di Torbole, Arco, Riva 201 Calzatura Dro 202 Lago di Cavedine, Lago Toblino Region południowy 250 Piccolo Giro di Garda Krótkie wycieczki w terenie górzystym Region północny 300 Riva - Pregasina (Via del Ponale) 300a Riva - Pregasina (Via del Ponale) 301 Arco - Laghel 301a Arco - Laghel 302 Riva - Lago di Ledro 303 Marmitte dei Giganti 304 Busatte - S. Lucia 305 Malcesine - Strada Panoramica 306 Lago di Ledro - Rifugio al Faggio 307 Lago di Toblino - Ranzo Region południowy 350 Forte Rivoli 351 Val delle Grate 352 Monte Moscal 353 Garda - Adige 354 Monte Lenzino 355 Monte Luppia 356 Rocca Vecchia Wycieczki kilkugodzinne Region północny 400a Dosso dei Roveri 400b Dosso dei Roveri (przez Prati di Nago) 401 Marocche di Dro - Braila 402 Passo della Morte
Torbole/Arco Torbole Torbole Torbole/Riva
podjazdy
najwyższy punkt
technika śr. / max.
6 km* 8 km 9 km 4 km*
25 m 30 m 50 m 10 m
100 m npm 90 m npm 93 m npm 80 m npm
S0 S0 S0 S0
Garda/Bardolino Garda/San Vigilio
3,5 km* 3 km*
10 m 5m
80 m npm 72 m npm
S0 S0
Torbole Arco Lago di Cavedine
19 km 12 km 20 km
110 m 50 m 90 m
134 m npm 141 m npm 265 m npm
S0 S0 S0
Garda
19 km
90 m
116 m npm
S0
Riva Riva Arco Arco Riva Torbole Torbole Malcesine Molina di Ledro Pietramurata
13 km 13 km 12 km 9 km 29 km 4 km 5 km 14 km 26 km 29 km
450 m 450 m 270 m 240 m 650 m 140 m 200 m 480 m 450 m 550 m
524 m npm 524 m npm 318 m npm 318 m npm 705 m npm 211 m npm 256 m npm 555 m npm 998 m npm 775 m npm
S0 S1 / S3 S0 / S1 S0 / S1 S0 S3 S1 S0 S0 / S1 S0
Garda Costermano Garda Garda Garda Garda Garda
31 km 24 km 20 km 36 km 19 km 20 km 10 km
460 m 350 m 480 m 450 m 630 m 500 m 350 m
272 m npm 454 m npm 424 m npm 255 m npm 441 m npm 419 m npm 300 m npm
S0 S0 / S1 S0 / S2 S0 S1 / S2 S1 / S2 S0 / S2
Torbole Torbole
30 km 34 km
1150 m 1172 m npm 1300 m 1316 m npm
S1 / S2 S1 / S2
Arco Sarche
33 km 23 km
750 m 700 m
534 m npm 853 m npm
S0 / S1 S0 / S1
początek/koniec długość 402a Passo della Morte Torbole 403 Mezzo Giro di Monte Baldo Malcesine 403a Mezzo Giro di Monte Baldo Torbole 404 Dos Remit Torbole 405 Monte Velo 1 Arco 406 Monte Velo 2 Arco 407 S. Barbara - Nago Torbole Region południowy 450 Monte Belpo Garda 451 Forte Monte Garda 452 Garda - Malcesine Panoramica Garda/Malcesine 453 Garda Trails Costermano Wycieczki całodniowe Region północny 500 Tremalzo (przez Lago di Ledro) Riva 500a Tremalzo (przez Lago di Ledro) Riva 501 Monte Baldo Nord Torbole 502 Lago di Cei - Pra dell’ Albi Torbole 503 Malga Campo - Monte Velo Arco 504 Bocca Fobia - Corna Vecchia Vesio 505 Ledro - Bocca dei Fortini Riva Corna Vecchia 506 Bocca dei Fortini - Baita Segala Riva Pregasina 507 Bocca dei Fortini - Passo Guil Riva 508 Passo Due Sassi - Cavedine Arco 509 Bocca di Trat - Adrenalina Riva 510a San Giovanni - Lago di Tenno Torbole 510b San Giovanni - Lago di Tenno Torbole Campi 510c San Giovanni - Lago di Tenno Torbole Malga Grassi Region południowy 550 Malga Ime - Prada - Sperane Garda Trail 551 Moscal - Adige - Forte S. Marco Garda Wycieczki ekstremalne Region północny 600 Monte Baldo Supergiro Torbole * – dystans w jedną stronę
podjazdy
najwyższy technika punkt śr. / max. 853 m npm S0 / S1 1736 m npm S0 / S1 1736 m npm S0 / S1 1126 m npm S0 / S2 972 m npm S0 / S1 1173 m npm S0 / S1 1173 m npm S0 / S2
73 km 53 km 80 km 35 km 22 km 27 km 31 km
1000 m 950 m 1000 m 1200 m 950 m 1100 m 1100 m
34 km 46 km 30 km* 37 km
1000 m 700 m 750 m 1200 m
891 m npm 424 m npm 234 m npm 733 m npm
S1 / S2 S0 / S1 S0 / S1 S1 / S3
62 km 61 km 43 km 70 km 43 km 30 km 45 km
2000 m 2000 m 1950 m 1800 m 1600 m 1400 m 1350 m
1831 m npm 1831 m npm 1714 m npm 1309 m npm 1551 m npm 1353 m npm 1325 m npm
S0 / S1 S0 / S2 S1 / S3 S0 / S2 S0 S1 / S2 S0 / S1
33 km
1350 m 1275 m npm
S0 / S1
30 km 54 km 38 km 43 km 44 km
1250 m 1550 m 1600 m 1200 m 1370 m
51 km
1770 m 1148 m npm S0-S1 / S3
50 km
1730 m 1369 m npm S0-S1 / S3
49 km
1050 m
89 km
2800 m 1705 m npm S0-S1 / S2
1266 m npm S1 / S2 1145 m npm S0 / S1 1587 m npm S0-S1 / S3 1148 m npm S0 / S2 1148 m npm S0 / S2
439 m npm
S1 / S2
Co oprócz książki? Tracki GPS Do wszystkich opisanych w przewodniku wycieczek udostępnione zostały tracki GPS. Są to rzeczywiste, zarejestrowane w terenie ślady, które zostały następnie obrobione przy wykorzystaniu map cyfrowych, w celu wyeliminowania niedokładności mogących powstawać np. wtedy, gdy droga prowadzi w pobliżu skalnych ścian, przez tunele, itp. Każdy z tracków został zredukowany do max. 500 punktów, tak aby już bez dodatkowych czynności można było je załadować do GPS-a. Aby uzyskać ślady GPS do opisanych w przewodniku wycieczek, należy się zarejestrować przy pomocy formularza internetowego dostępnego pod adresem: www.przewodnikiMTB.pl/garda/tracki
Mapy Nawet korzystając z dobrodziejstw nowoczesnej techniki w postaci GPS-a, w górach zawsze warto mieć ze sobą również tradycyjną, papierową mapę – czy to dla ogólnej orientacji w terenie, czy też na wypadek awarii, bądź wyczerpania baterii w GPS-ie, albo gdyby z jakiegoś powodu trzeba było zboczyć z zaplanowanej trasy. Polecam mapy austriackiego wydawnictwa KOMPASS1 (www.kompass.at), przede wszystkim te w skali 1:25 000. Najnowsze wydania są bardzo dobrej jakości, zawierają siatkę GPS, a także jest na nich naniesionych wiele tras rowerowych (również MTB, w terenie). Mapy w skali 1:25.000 WK 690: Alto Garda e Ledro WK 687: M. Stivo, Bondone, Rovereto, Mori, Arco WK 691: Monte Baldo Nord WK 692: Monte Baldo Sud
ISBN: 978-3-85491-772-4 ISBN: 978-3-85491-684-0 ISBN: 978-3-85491-857-8 ISBN: 978-3-85491-863-9
ewentualnie również: WK 647: Trento e dintorni WK 688: Gruppo di Brenta
ISBN: 978-3-85491-892-9 ISBN: 978-3-85491-770-0
Mapy w skali 1:50.000 WK 071: Alpi di Ledro, Valli Giudicarie WK 101: Rovereto-Monte Pasubio
ISBN: 978-3-85491-560-7 ISBN: 978-3-85491-103-6
1
W Polsce, mapy wydawnictwa KOMPASS dostępne m.in. w Sklepach Podróżnika (www.sp.com.pl)
WK 102: Lago di Garda-Monte Baldo WK 73: Gruppo di Brenta
ISBN: 978-3-85491-104-3 ISBN: 978-3-85491-082-4
ewentualnie również: WK 71: Adamello-La Presanella
ISBN: 978-3-85491-080-0
Mapa cyfrowa GPS 4102: Gardasee / Lago di Garda 3D 2
ISBN: 978-3-85491-311-5
Mapa cyfrowa (rastrowa) Lago di Garda 3D umożliwia wydrukowanie dowolnych jej fragmentów (wraz z naniesionym na mapę śladem GPS), jak również przeniesienie ich np. do palmtopa. Możliwe jest także wykorzystanie tej mapy na komputerze, z oprogramowaniem Touratech QV, czy OziExplorer. Niestety, mapa ta nie pokrywa jednak w całości obszaru, przez który przebiegają opisane w tym przewodniku wycieczki. Inne mapy Na miejscu, nad Jeziorem Garda, kupić można także wiele innych map. Bardzo dobre i godne polecenia są mapy wydawane przez Lagir Alpina oraz 4Land. Oprócz tego, w biurach informacji turystycznej rozdawane są darmowe mapki i plany miejscowości, które również mogą być przydatne podczas pobytu nad Jeziorem Garda.
Trailhunter Lake Garda – film na DVD Ciekawym uzupełnieniem do przewodnika, może być dostępny na DVD film Trailhunter Lake Garda – Mountain biking around Lago di Garda,3 którego twórcami są Roland Schymik i Sebastian Runschke (Atelier Busche Media). Piękne ujęcia, zapierające dech widoki i znakomita rowerowa akcja (w filmie występuje m.in. były trialowy mistrz świata Hans "No Way" Rey), sprawiają, że po obejrzeniu filmu, chciałoby się natychmiast wsiąść na rower i samemu poszaleć na szlakach wokół Jeziora Garda. W filmie odnaleźć można kilka tras opisanych w tym przewodniku – szczegóły w załączniku, na str. 151. Więcej na: www.przewodnikiMTB.pl
2 3
Uwaga: oprogramowanie dołączone do mapy jest tylko w jęz. niemieckim Film zawiera ścieżkę dźwiękową w językach: niemieckim, angielskim i włoskim
GPS – Global Positioning System Wprowadzenie Posiadanie odbiornika GPS i tracka z trasą, którą chcemy przejechać, nie stanowi jeszcze gwarancji udanej i bezproblemowej wycieczki. Aby w pełni wykorzystać możliwości, jakie daje GPS, przydatna jest jeszcze umiejętność czytania mapy i orientacja w terenie. Przy korzystaniu z GPS-a nie zaszkodzi też odrobina zdrowego rozsądku. Innymi słowy: kto włączając GPS-a, wyłącza myślenie, ten może, zwłaszcza wysoko w górach, wpędzić się w niezłe tarapaty. Poniżej zamieszczam garść wskazówek odnośnie wykorzystania odbiorników GPS do nawigacji podczas wycieczek rowerowych.
Wskazówki odnośnie korzystania z urządzeń GPS Ładowanie tracków do GPS-a Aby przenieść załączone do przewodnika tracki do odbiornika GPS, potrzebne jest odpowiednie oprogramowanie, np.: MapSource (dostarczane wraz z urządzeniami GARMIN), Touratech QV (www.ttqv.com), OziExplorer (www.oziexplorer.com), Fugawi (www.fugawi.com), ewentualnie inne, darmowe programy (freeware), które można znaleźć w internecie, np. G7ToWin. To, ile tracków można załadować do pamięci, zależy od modelu (np. w starszych modelach Garmina, naraz załadować można tylko 10 lub 20 tracków). Po załadowaniu tracków, na ekranie GPS-a pojawi się mniej więcej to, co widać na rys. 1.4
Ustawienia dla tracków Po wybraniu któregoś z tracków, ekran wygląda jak na rys. 2. W tym miejscu, można ustawić, czy track ma być widoczny na ekranie (w widoku mapy), oraz w jakim kolorze ma być wyświetlany. Proponuję wybrać jakiś ciemny kolor. Jeżeli mamy załadowane kilka tracków, najlepiej ustawić jako widoczny tylko ten, który akurat zamierzamy przejechać. Podczas jazdy, na widoku mapy, najbardziej sensowne wydaje się być ustawienie skali powiększenia na 200 lub 300 m (rys. 3). Na rozwidleniach czy
4
Przedstawione jako przykłady zrzuty ekranu pochodzą z odbiornika Garmin GPSmap 60CSx.
skrzyżowaniach potrzebna jest jednak większa dokładność – wtedy najlepiej ustawić powiększenie na 80 m lub nawet 50 m.
Rys. 1
Rys. 2
Rys. 3
W menu z ustawieniami mapy, należy ustawić orientację mapy "Track Up" (rys. 4), dzięki czemu podczas jazdy, na wyświetlaczu, mapa będzie się automatycznie obracała, dopasowując się do aktualnego kierunku jazdy. Strzałka określająca nasze bieżące położenie (i kierunek jazdy), będzie wtedy zawsze wskazywała do góry, dzięki czemu logika prezentacji będzie najbardziej naturalna i zbliżona do tej, którą znamy np. z nawigacji w samochodzie.
Rys. 4
Rys. 5
Rys. 6
Inne przydatne funkcje Odbiorniki GPS oferują także wiele innych funkcji, przydatnych podczas wycieczek i wypraw rowerowych. Najciekawszą jest niewątpliwie "Trip Computer" (rys. 5) – na ekranie prezentowane są informacje, takie jak: pokonany dystans dzienny, dystans całkowity, aktualna, średnia i maksymalna prędkość, czas jazdy, czas postojów, wysokość nad poziomem morza, etc. Zestaw danych, które są prezentowane na ekranie, można w większości urządzeń modyfikować według własnego uznania. Poprzez menu główne (rys. 6), można przejść do innych funkcji i ustawień. Rada ode mnie: jeżeli przed wyjazdem na rowerowy urlop planujesz zakup GPS-a, to zrób to z odpowiednim wyprzedzeniem, tak żebyś miał czas zapoznać się z nim, ze sposobem jego działania, i na spokojnie wypróbować różne ustawienia. Warto zainwestować w to trochę czasu, by potem móc jak najlepiej wykorzystać możliwości posiadanego urządzenia.
Formaty plików Jako format wymiany danych w zakresie nawigacji GPS, standardem stał się format .gpx (GPS Exchange Format) – i w tym właśnie formacie zapisane są dołączone do przewodnika tracki. Ze względu na powodzenie, jakim cieszą się Google Earth i Google Maps, popularny jest również wykorzystywany przez te aplikacje format .kml /.kmz. Google Earth akceptuje jednak także dane w formacie .gpx – zachęcam do obejrzenia w tym programie opisanych w przewodniku wycieczek w trzech wymiarach. Istnieje również wiele innych formatów zapisu danych GPS – konwersję pomiędzy nimi umożliwia m.in. darmowe oprogramowanie GPSBabel (www.gpsbabel.org), a także serwis internetowy GPSies.com.
Mapy cyfrowe do urządzeń GPS Generalnie, mapy cyfrowe dzielą się na rastrowe i wektorowe. Mapy rastrowe składają się z pojedynczych pikseli (podobnie jak np. zdjęcia z aparatu cyfrowego). Natomiast mapy wektorowe zbudowane są z obiektów (punktów, linii, wielokątów) opisanych funkcjami matematycznymi. Mapy rastrowe, z reguły mają bardziej plastyczny, przyjemny dla oka wygląd. Z kolei mapy wektorowe można praktycznie bez ograniczeń powiększać bez znaczącego pogorszenia jakości obrazu. Odbiorniki GPS (te przeznaczone do zastosowań outdoorowych) zasadniczo pracują z mapami wektorowymi, chociaż nowsze modele Garmina – Oregon, Dakota i Colorado, jak również palmtopy, mogą wykorzystywać także mapy rastrowe – np. zeskanowane mapy papierowe.
Garmin Przeznaczone do najpopularniejszych wśród odbiorników outdoorowych urządzeń Garmina mapy wektorowe regionu Jeziora Garda, oferuje m.in. 4Land (www.4land.it). Mapa "TrekMap Gold – Garda/Dolomiti" obejmuje obszar północnej i środkowej części Jeziora Garda, jak również część Dolomitów. Mapa ta kosztuje jednak 145 EUR. Mapa "Garda Lessinia" Znacznie ciekawszym rozwiązaniem wydaje się być mapa, którą stworzył Albert Krementz. Na swojej stronie internetowej www.garda-gps.de udostępnia on darmową, wektorową mapę topograficzną regionu Jeziora Garda i pobliskiego pasma Monti Lessini. Oprócz dróg asfaltowych i leśnych, na mapie "Garda Lessinia" naniesionych jest także mnóstwo mniejszych dróżek i ścieżek. Dzięki mojej współpracy z autorem mapy, zawiera ona także wszystkie ścieżki, którymi prowadzą przedstawione w tym przewodniku wycieczki. Mapa ta jest opracowana z wielką starannością, w niczym nie ustępując mapom komercyjnym – o jej wyglądzie i zawartości można się przekonać korzystając z tego przewodnika – fragmenty map prezentowane w opisach wycieczek pochodzą właśnie z niej. To, jak wspomniana mapa, wraz z naniesioną na nią trasą wycieczki, wygląda na wyświetlaczu odbiornika GPS, można zobaczyć na rys. 3, na str. 15 (na przykładzie wycieczki 304).
1. Wycieczki bardzo łatwe Trasy tych wycieczek prowadzą głównie asfaltowymi dróżkami rowerowymi, w płaskim terenie, bez większych wzniesień i podjazdów. Całkowita długość każdej z nich nie przekracza 10 kilometrów. Wycieczki te są odpowiednie nawet dla małych dzieci, które dopiero zaczynają jeździć na rowerze. Przedstawianie profilu przewyższeń jest w tym przypadku zbyteczne. Niektóre z tych tras można wykorzystać jako wygodny dojazd do/z miejsca rozpoczęcia/zakończenia innych wycieczek.
Wycieczka 100: Torbole - Arco Region: północny Technika jazdy: poziom trudności S0 Początek: Torbole Koniec: Arco Ślad GPS: tour100.gpx Długość: 6 km (w jedną stronę) Najwyższy punkt: 100 m npm Suma podjazdów: 25 m Mapy: Kompass WK 071, 101 lub 690 Podłoże: drogi asfaltowe: 5% ścieżki rowerowe: 95% Charakterystyka: przyjemna przejażdżka wzdłuż brzegu rzeki Gdzie można coś zjeść lub wypić: bary i lodziarnie w Arco Opis trasy: Wycieczkę rozpoczynamy w Torbole, przy moście nad rzeką Sarca, w pobliżu Mecki’s Bar. Jedziemy cały czas wzdłuż brzegu rzeki (Sarca), mocno niekiedy uczęszczaną, asfaltową ścieżką rowerową do Arco. Mijamy boisko sportowe, a za nim parking, po czym skręcamy w lewo. Za supermarketem w prawo, w kierunku centrum. Ścieżka rowerowa prowadzi dalej wzdłuż niewielkiego parku. Punktem orientacyjnym, do którego zmierzamy, jest wieża kościoła. Do Torbole wrócić można tą samą drogą, albo trasą innej, bardzo łatwej wycieczki, np. Giro di Brione (wycieczka 102).
Wycieczka 101: Giro di Linfano Region: północny Technika jazdy: poziom trudności S0 Początek i koniec: Torbole Ślad GPS: tour101.gpx Długość: 8 km Najwyższy punkt: 90 m npm Suma podjazdów: 30 m Mapy: Kompass WK 071, 101 lub 690 Podłoże: drogi asfaltowe: 18% szuter: 3% ścieżki rowerowe: 65% ścieżki: 14% Charakterystyka: krótka rundka, w sam raz dla dzieciaków Gdzie można coś zjeść lub wypić: Mecki’s Bar, kawiarnia przy plaży w Torbole Uwagi: trasa wycieczki przebiega częściowo ścieżką Nordic-Walking – pieszym należy ustąpić pierwszeństwa Opis trasy: Wyruszamy z Torbole, spod Mecki’s Bar, i ścieżką rowerową podążamy w kierunku Arco. Przy kiosku z przekąskami opuszczamy dróżkę rowerową, przecinamy ulicę i, kierując się lekko w lewo, wjeżdżamy w uliczkę Via Sabbioni. Po ok. 400 m skręcamy ostro w lewo, w drogę prowadzącą u podnóży Monte Brione z powrotem w stronę jeziora. Poruszając się coraz węższą ścieżką, przecinamy gaje oliwne i docieramy znowu do ulicy. Charakterystycznym punktem jest tutaj krzyż. Przekraczamy ulicę i skręcamy w prawo, w polną drogę. Po kilkuset metrach napotykamy kolejną –uliczkę. Skręcamy w prawo, znowu przekraczamy ulicę, a przy kapliczce odbijamy w prawo, pomiędzy winnice. Docieramy w ten sposób do Lido di Arco. Jeszcze raz przecinamy ulicę i jedziemy kawałek w kierunku Monte Brione, a potem ścieżką rowerową wzdłuż brzegu jeziora wracamy z powrotem do Torbole.
2. Krótkie wycieczki w płaskim terenie Trasy tych wycieczek prowadzą w przeważającej części w płaskim terenie. Ich długość przekracza 10 km, jednak sumy podjazdów są niewielkie. Dobrze nadają się na rozgrzewkę i nie powinny stanowić problemu także dla dzieci, o ile tylko są wprawione w jeździe na rowerze. Do przejechania tych wycieczek rower górski nie jest konieczny.
Wycieczka 200: Giro di Torbole, Arco, Riva Region: północny Technika jazdy: poziom trudności S0 Początek i koniec: Torbole Ślad GPS: tour200.gpx Długość: 19 km Najwyższy punkt: 134 m npm Suma podjazdów: 110 m Mapy: Kompass WK 071, 101 lub 690 Podłoże: drogi asfaltowe: 26% ścieżki rowerowe: 74% Charakterystyka: przyjemna rundka na rozgrzewkę lub zapoznanie z okolicą Gdzie można coś zjeść lub wypić: liczne bary i lodziarnie w Riva, Arco i Torbole Uwagi: promenadą wzdłuż brzegu jeziora, pomiędzy centrum, a przystanią dla jachtów w Riva, w lecie, w określonych godzinach, ze względu na duży ruch pieszych nie wolno jeździć rowerem Opis trasy: To jedna z moich ulubionych tras, kiedy po długiej podróży nad Jezioro Garda chcę jeszcze wsiąść na rower by rozruszać zastane mięśnie. Wszystkimi zmysłami chłonę panującą wokół śródziemnomorską atmosferę, mięśnie się rozluźniają, a w głowie od razu robi się jaśniej. Urlopu czas zacząć! Startujemy przy Mecki's Bar w Torbole i jedziemy ścieżką rowerową do Arco. Tam, po obowiązkowej przerwie na lody, ruszamy dalej, przez deptak dla pieszych. Minąwszy skręt na Laghel, odbijamy w prawo, w Via Arturo Baldessari, a później jeszcze raz w prawo w Via Braile. Spokojnymi, cichymi dróżkami i uliczkami Chiarano i Ceole docieramy do ścieżki rowerowej w kierunku Varone. Skręcamy w prawo i jedziemy lekko pod górę. Po ok. 300 m skręcamy w lewo, tak jak prowadzi droga w kierunku Lago di Tenno, jednak dalej jedziemy na wprost, aż dotrzemy do głównej drogi. W tym miejscu, droga rowerowa jest obecnie nieprzejezdna, ze względu na budowę tunelu. Skręcamy więc w prawo i jedziemy przez chwilę szerokim poboczem. Na najbliższym rozjeździe w lewo i lekko w dół zjeżdżamy w kierunku Rivy. Tutaj, przedzieramy się przez wąskie uliczki, by wyjechać wprost przy porcie. Oczywiście, nie trzeba się kurczowo trzymać śladu GPS – nic nie stoi na przeszkodzie, by w labiryncie wąskich uliczek wybrać swoją własną drogę, zaglądając przy okazji do któregoś z mijanych po drodze sklepików, albo odprężając się przy filiżance cappuccino w którymś z barów. Do Torbole wracamy promenadą wzdłuż brzegu jeziora.
3. Krótkie wycieczki w terenie górzystym Powoli przenosimy się w regiony bardziej górzyste. Te wycieczki wymagają już więc roweru górskiego – bez niego raczej nie będą sprawiały takiej przyjemności. Teraz zdarzą się odcinki bardziej wyboiste i kamieniste – nie będą one jednak zbyt długie, tak że w najgorszym wypadku można je pokonać prowadząc rower. Suma podjazdów, do pokonania podczas każdej z tych wycieczek, nie przekracza 500 metrów. Pełnym zapału do jazdy na rowerze dzieciom, te wycieczki mogą sprawić mnóstwo frajdy i stanowić świetną zachętę do jazdy po górach i w trudniejszym terenie – o ile tylko dobrze je zmotywujemy i nie zapomnimy o przerwach na odpoczynek. Najlepszym przykładem jest wycieczka 300, prowadząca z Rivy dawną drogą Via del Ponale do Pregasiny. To bez wątpienia najwspanialsza w okolicy trasa dla początkujących. Przejechałem ją z moim synem, gdy miał ledwie 6 lat.
Wycieczka 300: Riva - Pregasina (Via del Ponale) Region: północny Technika jazdy: poziom trudności S0 Początek i koniec: Riva Ślad GPS: tour300.gpx Długość: 13 km (tam i z powrotem) Najwyższy punkt: 524 m npm Suma podjazdów: 450 m Mapy: Kompass WK 071, 101 lub 690 Podłoże: drogi asfaltowe: 28% szuter: 0% drogi leśne/polne/ścieżki rowerowe: 32% ścieżki: 40% Charakterystyka: najwspanialsza w okolicy wycieczka dla początkujących (i nie tylko nich) Gdzie można coś zjeść lub wypić: Hotel Panorama w Pregasinie, bary i lodziarnie w Riva Uwagi: trasa tej wycieczki została przedstawiona w filmie Trailhunter Lake Garda Opis trasy: Ta trasa to już prawdziwy klasyk. Jeżeli jako doświadczony biker, chciałbyś zarazić swoją rowerową pasją inne bliskie Ci osoby – żonę, dziewczynę, dzieci, a może kolegów, którzy dotychczas jakoś nie przejawiali zainteresowania jazdą w terenie, jeżeli chciałbyś im pokazać jak wiele radości i przyjemności może sprawiać jazda na rowerze po górach, to koniecznie zabierz ich właśnie na tą wycieczkę. Zabłądzić po drodze raczej się nie da. Trasa prowadzi wykutą w skalnej ścianie drogą Via del Ponale, która wiele lat temu stanowiła główne połączenie z Rivy w kierunku doliny Valle di Ledro. Po tym, jak w 1999 roku obsunęła się tutaj
ziemia, aż do 2004 r. Via del Ponale była zamknięta – ku rozpaczy bikerów, bo stanowi ona idealny dojazd do tras rozpoczynających się nad jeziorem Lago di Ledro, jak również wspaniałe zwieńczenie wycieczek w masywie Tremalzo. Długo nie było wiadomo czy Via del Ponale w ogóle kiedykolwiek zostanie ponownie udostępniona dla rowerzystów. Na szczęście, droga została odbudowana – w nieco zmienionej postaci, gdyż obecnie jest wąską, szutrową dróżką przeznaczoną dla pieszych i rowerzystów. Pamiętajcie proszę, że to właśnie piesi mają tutaj pierwszeństwo! Mając za sobą krótki odcinek drogą wzdłuż brzegu jeziora, pomiędzy Riva a początkiem Sentiero del Ponale, szybko zorientujemy się dlaczego zwykle panuje tu tak duży ruch. Już sam początek drogi jest niezwykle spektakularny. Przejeżdżamy przez wykuty w skale tunel – za chwilę będą kolejne! Niektóre z tuneli mają z boku wykute otwory, przez które otwierają się piękne widoki na położone w dole jezioro. Stopniowo wspinamy się coraz wyżej. Jezioro, w pełnej jego krasie, przez całą drogę mamy niemalże u swoich stóp.
Via del Ponale
Niekiedy bywa tutaj bardzo tłoczno, jeśli jednak wybierzemy się tu w środku tygodnia, to wyruszywszy odpowiednio wcześnie rano, całą drogę będziemy mieli niemalże tylko dla siebie – naprawdę warto! Nachylenie drogi przez cały czas jest dość łagodne, jedzie się bardzo przyjemnie. Kto tutaj, na Sentiero del Ponale, nie poczuje radości z jazdy na rowerze górskim, ten powinien poszukać sobie jakiegoś innego hobby...
Przy wyrzeźbionym przez górski potok wąwozie, droga się rozwidla, a nawierzchnia zmienia się w zniszczony, wykruszający się asfalt. Minąwszy zrujnowane Ristorante Belvedere, trzymamy się lewej strony i wijącą się ciasnymi nawrotami drogą, wspinamy się w kierunku Pregasiny. Dojeżdżamy do wylotu tunelu drogowego i mijając go jedziemy dalej do góry. Przy posągu La Madonnina warto się zatrzymać, choćby po to, by zrobić parę zdjęć. Do Pregasiny, celu naszej wycieczki już niedaleko – jedziemy wciąż pod górę, wąską, asfaltową drogą. W Pregasinie droga się kończy, nie ma tu więc zbyt wielkiego ruchu, tym niemniej trzeba się liczyć z tym, że w każdej chwili na drodze może się jednak pojawić jakiś samochód. Należy o tym pamiętać zwłaszcza podczas zjazdu, który prowadzi tą samą drogą. Ale wcześniej, w nagrodę za wysiłek, należy się nam tiramisù, albo pyszny strudel jabłkowy na tarasie hotelu Panorama.
Via del Ponale
Powrót do Rivy (tą samą drogą, którą przyjechaliśmy), wymaga odrobiny czujności i ostrożności przy dozowaniu hamulców – zakręty są ciasne, a żwirek pod kołami bywa zdradliwy. Trzeba trzeba też uważać na innych, jadących pod górę rowerzystów. Miłośnicy trudnych technicznie, hardcorowych zjazdów, mogą spróbować opisanego dalej, innego wariantu trasy (300a), który podobnie jak i podstawowa wersja wycieczki, przedstawiony został w filmie Trailhunter Lake Garda.
Wycieczka 300a: Riva - Pregasina (Via del Ponale) Region: północny Technika jazdy: średnio: S1, max.: S3 Początek i koniec: Riva Ślad GPS: tour300a.gpx Długość: 13 km Najwyższy punkt: 524 m npm Suma podjazdów: 450 m Mapy: Kompass WK 071, 101 lub 690 Podłoże: drogi asfaltowe: 55% szuter: 6% drogi leśne/polne/ścieżki rowerowe: 13% ścieżki: 26% Charakterystyka: podjazd jak w wycieczce 300, zjazd miejscami bardzo wymagającą, trudną technicznie ścieżką (poziom trudności S3!) Gdzie można coś zjeść lub wypić: Hotel Panorama w Pregasinie, bary i lodziarnie w Riva Uwagi: również ten wariant wycieczki znajdziecie w filmie Trailhunter Lake Garda Opis trasy: Do Pregasiny podjeżdżamy tak, jak w podstawowym wariancie wycieczki – drogą Via del Ponale. W drodze powrotnej, minąwszy posąg La Madonnina, dalej zjeżdżamy jednak przez tunel, drogą w kierunku Valle di Ledro. Przy końcu tunelu należy skręcić ostro w prawo, w starą dróżkę, która kiedyś stanowiła jedyne połączenie pomiędzy Jeziorem Garda a doliną Valle di Ledro. Za punktem widokowym, dróżka robi się coraz bardziej wyboista. Przy wąwozie, nasza dróżka przecina Via del Ponale.
Via del Ponale
Dalej zaczyna się już prawdziwy hardcore. Ścieżka jest zerodowana, pełna luźnych kamieni i skalnych odłamków, do tego opada stromo w dół, prowadząc wzdłuż linii dawnego wodociągu. Najbardziej wytrawnym bikerom, lubiącym strome i wymagające technicznie zjazdy, zapewne się to wyzwanie spodoba, a pokonanie trasy bez zsiadania z roweru da im sporo satysfakcji. Wszystkich innych czeka jednak, przynajmniej częściowo, sprowadzanie roweru.
Ścieżka doprowadza wprost nad jezioro, tak więc, chcąc nie chcąc, wrócić musimy wąską i ruchliwą drogą Gardesana Occidentale, wzdłuż zachodniego brzegu jeziora, przejeżdżając po drodze przez kilka tuneli.
Via del Ponale
4. Wycieczki kilkugodzinne Jako kilkugodzinne, sklasyfikowane zostały wycieczki, dla których suma podjazdów wynosi pomiędzy 500 a 1200 metrów. Zależnie od tempa jazdy, kondycji i umiejętności, przejechanie każdej z nich powinno zająć około 3 do 5 godzin. Oczywiście, granice pomiędzy tym, czy dana wycieczka jest tylko "kilkugodzinna" czy już "całodniowa" są bardzo płynne, co wynika choćby z różnic w tempie jazdy poszczególnych osób. Jeżeli ktoś chce poświęcić dużo czasu na przerwy i odpoczynek, może potraktować niektóre z nich jako przyjemne, nie za ciężkie wycieczki całodniowe.
Wycieczka 400a: Dosso dei Roveri Region: północny Technika jazdy: średnio: S1, max.: S2 Początek i koniec: Torbole Ślad GPS: tour400a.gpx Długość: 30 km Najwyższy punkt: 1172 m npm Suma podjazdów: 1150 m Mapy: Kompass WK 101, 102, 071, 690 lub 691 Podłoże: drogi asfaltowe: 57% szuter: 20% drogi leśne/polne/ścieżki rowerowe: 3% ścieżki: 20% Charakterystyka: klasyka MTB, piękna widokowo wycieczka z ciężkim, trudnym technicznie zjazdem wspaniałym, długim singletrackiem Gdzie można coś zjeść lub wypić: na trasie wycieczki – brak Uwagi: zamiast wracać do Torbole ruchliwą drogą Gardesana Orientale, przez kilka tuneli, można z Navene dojechać dróżką rowerową do Malcesine, a stamtąd wrócić do Torbole statkiem; Trasa tej wycieczki (choć w nieco innym układzie) została przedstawiona także w filmie Trailhunter Lake Garda Opis trasy: Dosso dei Roveri to prawdziwy klasyk wśród tras MTB nad Jeziorem Garda. Wycieczka oferuje piękne widoki, i długi, wymagający technicznie zjazd, który powinien zadowolić nawet najbardziej wymagających fanów kolarstwa górskiego. Startujemy z Torbole, z placu w centrum miejscowości. Po prawej stronie, przy hotelu Centrale, odchodzi brukowana uliczka, którą stromo pod górę, ruszamy w kierunku Parco Busatte, skąd asfaltowa dróżka wyprowadza przez gaje oliwne na płaskowyż w pobliżu Nago.
Docieramy tutaj do drogi prowadzącej na Monte Altissimo i Monte Baldo. Wąska, asfaltowa dróżka wznosi się dość stromo, nachylenie w wielu miejscach przekracza 10%. Samochodów jeździ tędy niewiele, można tu za to spotkać mnóstwo bikerów, od czasu do czasu może nas też minąć jakaś furgonetka wioząca do góry freeriderów, czy innych miłośników jazdy grawitacyjnej. Krótki, płaski odcinek w pobliżu Malga Zures pozwala złapać oddech. Dalej, jest znowu pod górę. Długi, męczący podjazd uprzyjemniają coraz bardziej imponujące i rozległe widoki na leżące w dole jezioro. Przy maszcie z nadajnikiem odbijamy w prawo, w szutrową drogę, tracąc nieco wysokości, którą niedługo później trzeba będzie jednak w pocie czoła odzyskać. Kawałek za Baita della Selva, trudy podjazdu mamy wreszcie za sobą. Przed nami długi, otoczony już niemalże legendą zjazd, który wąską, wijącą się licznymi serpentynami ścieżką, sprowadzi nas do leżącego ponad 1000 metrów niżej Navene. Na początku jest jeszcze łatwo, później jednak ścieżka staje się coraz bardziej kamienista i poziom trudności wzrasta. Na wysokości ok. 1050 m npm mijamy charakterystyczną skałę – to właśnie Dosso dei Roveri. Warto się przy niej zatrzymać i wspiąć na jej szczyt, bo jest to znakomity punkt widokowy, z którego roztacza się wspaniała panorama leżącego prawie kilometr pod nami jeziora i otaczających go gór.
Panorama przy Dosso dei Roveri
Dalej, zjazd robi się coraz cięższy. Ścieżka usiana jest niesamowitą ilością luźnych kamieni i odłamków skał, a ciasne zakręty i nawroty wymagają zręczności i opanowania. Zjazd z pewnością nie należy do łatwych – to trzeba sobie powiedzieć otwarcie, ale potrafi wyczarować na twarzy szeroki uśmiech i dać mnóstwo satysfakcji z jego pokonania. Kto sobie tu poradzi bez zsiadania z roweru, może się uważać za eksperta w dziedzinie techniki jazdy. Bliżej Navene, trudności stopniowo maleją, ostatni fragment zjazdu, od wysokości ok. 350 m npm prowadzi już szutrówką, z którą większych problemów nikt raczej mieć już nie powinien. Z Navene wracamy do Torbole szosą wzdłuż brzegu jeziora, ewentualnie można też dojechać dróżką rowerową do Malcesine, a stamtąd wrócić do Torbole statkiem.
Wycieczka 400b: Dosso dei Roveri (przez Prati di Nago) Region: północny Technika jazdy: średnio: S1, max.: S2 Początek i koniec: Torbole Ślad GPS: tour400b.gpx Długość: 34 km Najwyższy punkt: 1316 m npm Suma podjazdów: 1300 m Mapy: Kompass WK 101, 102, 071, 690 lub 691 Podłoże: drogi asfaltowe: 63% szuter: 16% drogi leśne/polne/ścieżki rowerowe: 3% ścieżki: 18% Charakterystyka: klasyka MTB, piękna widokowo wycieczka z ciężkim, trudnym technicznie zjazdem wspaniałym, długim singletrackiem Opis trasy: Drugi wariant wycieczki prowadzi przez Prati di Nago – wspaniały punkt widokowy z piękną panoramą całej północnej części Jeziora Garda. W tym wariancie, do podjechania jest co prawda ok. 150 metrów więcej, ale niekoniecznie jest on przez to trudniejszy kondycyjnie, ponieważ w tym przypadku podjazd w całości prowadzi po asfalcie. Przy maszcie z nadajnikiem nie skręcamy w prawo, w szutrówkę, lecz pozostajemy na asfaltowej drodze prowadzącej na grzbiet Monte Baldo, i podjeżdżamy nią aż do wysokości ok. 1300 m npm. Przy Prati di Nago napotykamy kilka domów. W tym miejscu należy odbić w prawo, w drogę szutrową. To wreszcie koniec podjazdu. Rozległa łąka ze wspaniałym widokiem to idealne miejsce na odpoczynek. Można się tu wygodnie ułożyć w trawie, na słoneczku, wyciągnąć zmęczone nogi, i odpocząć przed czekającym nas dalej zjazdem. Ten zaczyna się zupełnie niewinnie, od kamienistej szutrówki, która wiodąc początkowo trochę w górę, trochę w dół, doprowadza na wysokości ok. 1160 m npm do skrzyżowania, gdzie oba warianty wycieczki (400a i 400b) znowu się spotykają.
5. Wycieczki całodniowe Do kategorii wycieczek całodniowych zaliczyłem te, w których suma podjazdów waha się pomiędzy 1200 a 2000 metrów. Oczywiście, czas potrzebny na pokonanie takiej ilości podjazdów może się u poszczególnych osób bardzo różnić. Dobrze wytrenowanym bikerom, którzy w ciągu godziny są w stanie pokonać różnicę wzniesień rzędu 600 metrów, czy nawet więcej, przejechanie tych tras może zająć np. tylko pół dnia. Krótko mówiąc, kwestię nazewnictwa poszczególnych kategorii proszę traktować umownie.
Wycieczka 500: Tremalzo (przez Lago di Ledro) Region: północny
Technika jazdy: średnio: S0, max.: S1 (przy zjeździe jak w filmie Trailhunter Lake Garda: S2) Początek i koniec: Riva Ślad GPS: tour500.gpx Długość: 62 km Najwyższy punkt: 1831 m npm Suma podjazdów: 2000 m Mapy: Kompass WK 071 lub 690 Podłoże: drogi asfaltowe: 32% szuter: 28% drogi leśne/polne/ścieżki rowerowe: 32% ścieżki: 8% Charakterystyka: ambitna, wymagająca dobrej kondycji wycieczka z fenomenalnymi, niezapomnianymi widokami i zjazdem słynną drogą z Tremalzo na Passo Nota Gdzie można coś zjeść lub wypić: Rifugio Garda na przełęczy Tremalzo, schronisko na przełęczy Passo Nota, schronisko Baita Segala, Hotel Panorama w Pregasinie Uwagi: Trasa tej wycieczki (ze zmodyfikowaną, nieco trudniejszą wersją zjazdu) została przedstawiona w filmie Trailhunter Lake Garda Opis trasy: Tremalzo to prawdziwa legenda, to dla bikerów miejsce kultowe i absolutnie obowiązkowy punkt programu każdego rowerowego wyjazdu nad Jezioro Garda. To wycieczka, którą pamięta się bardzo długo. Tremalzo to nazwa szczytu, pobliskiej przełęczy, a także leżącej nieopodal miejscowości. Ale to nie one uczyniły to miejsce tak legendarnym, lecz stara, nieco już zniszczona, szutrowa droga, która niezwykle malowniczo wije się niezliczonymi serpentynami po południowych zboczach Monte Tremalzo. W dużej mierze to właśnie dzięki niej okolice Jeziora Garda zyskały tak wielki rozgłos wśród bikerów i stały się prawdziwą mekką fanów MTB, których co roku przyjeżdżają tu tysiące. Trasa, którą chciałbym Wam zaproponować, to klasyczny wariant z dosyć długim, ale dzięki temu stosunkowo najmniej wymagającym kondycyjnie
podjazdem od strony północno-zachodniej, tj. od przełęczy Passo d’Ampola i zjazdem ową słynną drogą od Tremalzo do przełęczy Passo Nota. Najlepszym miejscem rozpoczęcia wycieczki jest Riva del Garda. Znaną nam już drogą Via del Ponale (zob. opis wycieczek 300 i 302) podjeżdżamy w kierunku jeziora Lago di Ledro. Od Pieve di Ledro do Passo d'Ampola dojechać można przyjemną dróżką rowerową. Na przełęczy (747 m npm) jest małe, sympatyczne jeziorko, którego brzegi są dobrym miejscem na odpoczynek przed czekającą nas dalej, zasadniczą częścią podjazdu na Tremalzo. Do pokonania jest ponad 1000 metrów różnicy poziomów – i to w jednym kawałku. Do położonego przy przełęczy Passo di Tremalzo schroniska Rifugio Garda (1702 m npm) prowadzi wąska, asfaltowa, choć na szczęście niezbyt ruchliwa droga. Później, czeka nas jeszcze niecałe 150 metrów różnicy poziomów szutrową drogą do tunelu tuż pod szczytem. Po zasłużonym odpoczynku i posiłku w schronisku, te ostatnie metry podjazdu po szutrze zwykle strasznie jakoś się ciągną, ale gdy przedostaniemy się już przez wykuty w skale, nieoświetlony tunel, to wszystkie trudy szybko odchodzą w niepamięć. Przed nami jeden z najpiękniejszych i najwspanialszych zjazdów, jakie ma do zaoferowania rejon Jeziora Garda. Wybudowana niegdyś na potrzeby działań wojennych szutrowa, trochę kamienista droga, wijąc się serpentynami po stromych zboczach Monte Tremalzo, sprowadza do przełęczy Passo Nota.
Między Tremalzo a Passo Nota
Tutaj, zjazd chwilowo się kończy, bo dalej poruszać będziemy się po grzbiecie, w kierunku przełęczy Passo Rocchetta. Po drodze czeka nas kilka może niezbyt długich, ale za to dość stromych podjazdów, więc gdyby ktoś opadł z sił, to może się posilić w dość nietypowym schronisku Baita Segala (zob. opis wycieczki 506: Bocca dei Fortini - Baita Segala - Pregasina). Kawałek dalej, droga, dotychczas szutrowo-kamienista, zamienia się w wąską ścieżkę, a tuż przed Passo Rocchetta czeka nas krótki odcinek, gdzie rower trzeba będzie poprowadzić. Przy pięknej pogodzie i dobrej widoczności wysiłek wynagradzają jednak coraz lepsze, coraz wspanialsze i rozleglejsze widoki, które swą kulminację osiągają na Passo Rocchetta, będącym jednym najlepszych punktów widokowych po zachodniej stronie Jeziora Garda.
Na Passo Rocchetta
Po drodze, spotkamy zapewne wielu bikerów nadjeżdżających z naprzeciwka, bo wielu z nich wybiera wariant podjazdu na Tremalzo w odwrotnym kierunku niż ten, który zaproponowałem Wam ja. Zjeżdżając z Passo Rocchetta w kierunku Malga Palaer, cieszę się ciekawym i wymagającym technicznie zjazdem naszpikowaną korzeniami ścieżką, zadając sobie zarazem w duchu pytanie czy to naprawdę taki dobry pomysł jechać (albo raczej iść...) tędy pod górę? Do Malga Palaer prowadzą z Passo Rocchetta dwie ścieżki. Aby móc cieszyć się wspomnianym ciekawym zjazdem po korzeniach, od przełęczy trzeba pojechać
lewą, górną, prowadzącą nieco naokoło ścieżką, oznaczoną numerem 422. Ta druga, wiodąca najkrótszą drogą do Malga Palaer, oznaczona jako 422 bis, jest dużo mniej przyjemna do jazdy – bardzo stroma i pełna luźnych kamieni i skalnych odłamków. Na pewno dużo więcej frajdy sprawi zjazd szlakiem 422, po korzeniach. Doprowadza on do szerokiej drogi leśnej, którą skręcając pod ostrym kątem w prawo, dojedziemy do Malga Palaer. Wariant przedstawiony w filmie Trailhunter Lake Garda: Dojechawszy ścieżką, którą prowadzi szlak nr 422 do szerokiej leśnej drogi, zamiast skręcić prawo, w kierunku Malga Palaer, można pojechać nią w lewo, i dalej szlakiem nr 422 (ścieżka, poziom trudności S2) zjechać do Pregasiny. To właśnie tędy prowadzi przedstawiona w filmie trasa nocnej wycieczki ("Nightride"). Ślad GPS: tour500a.gpx Zjazd od Malga Palaer do Pregasiny jest już łatwy, choć bardzo stromy. Przy Bocca Larici warto się na chwilę zatrzymać – jest tam jeszcze jeden, świetny punkt widokowy. Na drodze, która w najbardziej stromych miejscach wyłożona jest betonowymi płytami, rower błyskawicznie nabiera prędkości. Radzę jednak uważać – tuż przed Pregasiną, drogę zamyka szlaban, który zazwyczaj jest opuszczony. Zwieńczeniem tej wspaniałej wycieczki, taką "wisienką na torcie", jest zjazd szlakiem Via del Ponale. Co tu dużo mówić, ten zjazd jest tak piękny i tak przyjemny, że szeroki uśmiech z pewnością na długo pozostanie Wam na twarzy!
6. Wycieczki ekstremalne Wycieczki z tej kategorii wymagają zarówno znakomitej kondycji i wytrzymałości, jak i odpowiednio dobrej techniki jazdy. Do pokonania są bardzo długie dystanse, a sumy podjazdów przekraczają 2000 metrów. Niezbędne są również odpowiednie umiejętności w zakresie techniki jazdy, ponieważ duża część zjazdów ma poziom trudności S2 (lub wyższy) w klasyfikacji Singletrail-Skala.
Wycieczka 600: Monte Baldo Supergiro Region: północny Technika jazdy: średnio: S0-S1, max.: S2 Początek i koniec: Torbole Ślad GPS: tour600.gpx Długość: 89 km Najwyższy punkt: 1705 m npm Suma podjazdów: 2800 m Mapy: Kompass WK 102 lub 691 i 692 Podłoże: drogi asfaltowe: 68% szuter: 9% drogi leśne/polne/ścieżki rowerowe: 16% ścieżki: 7% Charakterystyka: ta propozycja spaja trasy wycieczek 501 (Monte Baldo Nord) i 403 (Mezzo Giro di Monte Baldo), tworząc w ten sposób wielką pętlę wokół całego masywu Monte Baldo Gdzie można coś zjeść lub wypić: Rifugio Graziani, Rifugio Novezza, Malga Ime (tylko w sezonie) – polecam!, restauracje w Prada i inne. Uwagi: trasa miejscami prowadzi po stoku o znacznej ekspozycji Opis trasy: Monte Baldo Supergiro to trasa o szczególnym uroku, wynikającym z tego, że okrąża praktycznie cały masyw Monte Baldo. Wycieczkę rozpoczynamy od długiego podjazdu do przełęczy Bocca del Creer i schroniska Rifugio Graziani, tą samą trasą co w wycieczce 501 (Monte Baldo Nord).
Można tu wreszcie odpocząć po wyczerpującym podjeździe i przyjrzeć się jak przebiega dobrze widoczny spod schroniska dalszy odcinek, który wkrótce doprowadzi nas do trasy wycieczki 403. Od Rifugio Graziani podążamy asfaltową drogą, do skrzyżowania, gdzie dochodzi wąska dróżka prowadząca do górnej stacji kolejki linowej. W tym miejscu natrafiamy na trasę wycieczki 403 (Mezzo Giro di Monte Baldo), którą będziemy się dalej poruszać, aż do Malcesine. Stamtąd, do Torbole lub Rivy dostać się można statkiem – jeśli ktoś nie ma ochoty na dalszą jazdę. Ale prawdziwych twardzieli, te ostatnie 14 km dzielące Malcesine od Torbole nie powinno raczej przerażać, tym bardziej, że na odcinku do Navene do dyspozycji mamy wygodną dróżkę rowerową. Po takiej wyrypie, nie można zapomnieć o konieczności uzupełnienia poziomu płynów w organizmie – ja w takich sytuacjach preferuję złocisty płyn z pianką, który najlepiej spożyć w barze nad brzegiem jeziora w Torbole. Gdy tak sobie siedzimy w kawiarnianym ogródku, mając na wprost przed sobą cały masyw Monte Baldo, zmęczenie zaczyna powoli ustępować miejsca poczuciu dumy z tego, co udało nam się dokonać. A zatem: na zdrowie!
Na ścieżce pod szczytem Monte Baldo
Załączniki Trasy z filmu Trailhunter Lake Garda W dostępnym na DVD filmie Trailhunter Lake Garda – Mountain biking around Lago di Garda5, przedstawionych zostało kilkanaście najciekawszych i najbardziej znanych tras i szlaków nad Jeziorem Garda. Film składa się z dwóch części, każda po około 45 minut. Na ekranie pojawiają się zarówno zawodowcy, tacy jak legendarny Hans Rey, Harald Philipp, Marco Toniolo, czy Daniel Schäfer, jak również "zwyczajni bikerzy", podobni do Ciebie lub mnie. Reżyserem i operatorem kamery jest Roland Schymik, który specjalizuje się w filmach o tematyce MTB i ma na swoim koncie także kilka innych, bardzo udanych i godnych uwagi filmów.6 Niektóre spośród zaprezentowanych w filmie tras, zostały opisane również w niniejszym przewodniku: Część 1: Dosso dei Roveri Ponale Road / Via del Ponale Tremalzo
Wycieczka 400b (częściowo) Wycieczki 300 i 300a Wycieczka 500a
Część 2: Marmitte dei Giganti Arco Bocca Fobia - Dalco Nightride / Sentiero 422
Wycieczka 303 Wycieczka 301a Wycieczka 504 (częściowo – bez Dalco) Wycieczki 300 i 500a
Natomiast wszystkie pozostałe trasy, czyli: Sentiero della Pace, Prato della Fame, Monte Baldo (Sentiero 634) oraz Monte Stino (z części 1 filmu), a także: Dalco, Sentiero 601, Limone-Trail (Sentiero 112) oraz Monte Brione (z części 2 filmu), opisane zostały w przewodniku Garda GPS Bikeguide 2. 7 Więcej informacji na temat filmu na: www.przewodnikiMTB.pl
5
tytuł oryginału: Trailhunter Gardasee - Mountainbiken am Lago di Garda; oprócz wersji niemieckojęzycznej, film zawiera także angielską oraz włoską wersję językową 6 m.in. Abenteuer Alpencross (The Alps Experience – Across the Alps on a mountainbike) cz. I, II i III, a także Trail Transalp Tirol, czy Trailhunter Finale - Mountainbiking in Finale Ligure 7 dostępny tylko w jęz. niemieckim; więcej informacji na: www.gps-bikeguide.com oraz www.przewodnikiMTB.pl
Singletrail-Skala (STS) – klasyfikacja poziomu trudności zjazdów w kolarstwie górskim www.singletrail-skala.de
Wprowadzenie We wspinaczce skalnej istnieje kilka różnych skal, przy pomocy których możliwe jest określenie poziomu trudności poszczególnych dróg wspinaczkowych. Użycie powszechnie stosowanej skali pozwala wspinaczowi zorientować się z czym może się przy danym przejściu spotkać i ocenić czy w ogóle powinien się za daną drogę zabierać (bo może być ona dla niego zbyt łatwa i nie dać mu satysfakcji, albo zbyt trudna, by zdołał ją pokonać). W kolarstwie górskim, do roli takiej powszechnie znanej i stosowanej skali trudności aspiruje 6-stopniowa klasyfikacja Singletrail-Skala8 (STS). Dzięki jej zastosowaniu, możliwe jest określenie poziomu trudności danego odcinka zjazdu w oparciu o obiektywne kryteria oceny. Twórcy klasyfikacji – Carsten Schymik (www.schymik.de), David Werner (www.trailhunter.de) i Harald Philipp (www.summitride.com), postawili sobie za zadanie stworzenie uniwersalnej skali trudności, która mogłaby być stosowana zarówno przez osoby uprawiające rowerową turystykę górską, jak też i przez najbardziej nawet radykalnych freeriderów. Skala została zatem skonstruowana tak, by obejmowała jak najpełniejsze spektrum przeszkód i trudności, z jakimi bikerzy (o dowolnym poziomie umiejętności technicznych) mogą się spotkać na drodze lub szlaku.
Singletrail-Skala (STS) – charakterystyka Singletrail-Skala (STS) określa poziom trudności odcinków prowadzących w dół (zjazdów), lub po płaskim, definiując 6 poziomów trudności oznaczonych symbolami od S0 do S5. Dolna część skali (poziomy S0 i S1) opisuje odcinki, które dla przeciętnego bikera, dysponującego dobrej klasy rowerem górskim, będą możliwe do pokonania bez większych trudności, natomiast górna część skali (poziom S3 i wyższe) – odcinki, które będą dla niego nieprzejezdne.
8
opublikowana i szczegółowo www.singletrail-skala.de
przedstawiona
na
stronach
internetowych
Jako kryteria wpływające na ocenę poziomu trudności danego odcinka zjazdu, przyjęte zostały następujące czynniki: rodzaj i stan podłoża (czyli przede wszystkim rodzaj nawierzchni i jej przyczepność), rodzaj znajdujących się na drodze przeszkód, nachylenie drogi (stromizna), promień łuku zakrętów, umiejętności w zakresie techniki jazdy niezbędne do pokonania danego odcinka. Dzięki temu, że przyporządkowanie do poszczególnych poziomów trudności odbywa się wyłącznie na bazie obiektywnych kryteriów i przy założeniu optymalnych warunków pogodowych (dobra widoczność, suche podłoże), klasyfikacja jest niezależna od czynników trudno mierzalnych i subiektywnych, takich jak: ekspozycja stoku (z którą wiąże się niebezpieczeństwo osunięcia się w przepaść), warunki pogodowe (wilgotność podłoża, siła wiatru, mgła, opady deszczu lub śniegu, itd.), widoczność, prędkość jazdy. Korzystając ze skali STS, należy mieć na uwadze, że na skutek np. złych warunków atmosferycznych, stopień trudności danego odcinka może być wyższy niż wynikałoby to z jego wyceny w skali STS. Ponadto, pomimo istnienia ustalonych, mierzalnych kryteriów, ocena skali trudności zjazdu pozostaje w dużej mierze jednak kwestią uznaniową. Może się więc zdarzyć, że różni bikerzy ocenią ten sam zjazd odmiennie, przypisując mu różne stopnie trudności w skali STS. Należy także pamiętać, że poziom trudności danego odcinka może z biegiem czasu ulec zmianie, np. na skutek erozji.
Poziomy trudności w skali STS Poniżej przedstawione zostały charakterystyki poszczególnych poziomów trudności w skali STS. Bardziej szczegółowe informacje, a także zdjęcia przykładowych odcinków odpowiadających poszczególnym poziomom trudności dostępne są na stronach www.singletrail-skala.de9
9
każdy z poziomów (S0-S5) posiada dedykowaną mu stronę, dostępną poprzez menu nawigacyjne u góry ekranu. Opisy są w jęz. niemieckim, tym niemniej pomocne w zrozumieniu charakterystyki poszczególnych poziomów trudności będą liczne zdjęcia – aby je wyświetlić, należy kliknąć link Album öffnen znajdujący się w sekcji Beispielfotos.
S0 Poziom S0 oznacza odcinek, który nie wykazuje się żadnymi szczególnymi trudnościami technicznymi. Są to w głównej mierze gładkie, leśne lub polne ścieżki, prowadzące po ziemistym, lub pokrytym igliwiem podłożu o dobrej przyczepności, bądź ścieżki i dróżki o twardym i zwięzłym podłożu szutrowym lub żwirowym. Na drodze nie ma większych korzeni, luźnych kamieni i skał, ani progów i uskoków. Nachylenie drogi jest małe lub średnie, a zakręty łagodne. Ścieżki i dróżki określone jako S0 można przejechać bardzo płynnie i nie są do tego niezbędne żadne szczególne umiejętności w zakresie techniki jazdy. W skrócie: Podłoże: Przeszkody: Nachylenie: Zakręty: Technika jazdy:
nawierzchnia utwardzona, o dobrej przyczepności brak przeszkód małe lub średnie łagodne nie są wymagane żadne szczególne umiejętności
S1 Na zjazdach, których poziom trudności został określony jako S1, spodziewać się należy przeszkód, takich jak (niezbyt wysokie) korzenie, czy niewielkie kamienie. Przyczyną podwyższonego poziomu trudności często są także wypłukane przez wodę rynny, koleiny, bądź innego rodzaju szkody spowodowane przez erozję. Podłoże może częściowo być nieutwardzone i zawierać luźne kamienie lub żwir. Nachylenie wynosi maksymalnie do 40%. Mogą występować ostre zakręty, lecz nie ciasne nawroty (serpentyny). Począwszy od poziomu S1, niezbędne są podstawowe umiejętności jazdy w terenie, a także zachowanie stałej uwagi i koncentracji. Trudniejsze odcinki wymagają odpowiedniego dozowania siły hamowania, a także balansowania ciałem. Generalnie, jechać należy na ugiętych nogach, nie opierając zasadniczej części ciężaru ciała na siodełku. Przeszkody mogą być pokonywane poprzez przejeżdżanie (zjeżdżanie) po nich. W skrócie: Podłoże: Przeszkody: Nachylenie: Zakręty: Technika jazdy:
luźne podłoże, nieduże korzenie i kamienie niewielkie przeszkody, rynny wypłukane przez wodę, szkody spowodowane przez erozję max. do 40% (22°) ciasne wymagane podstawowe umiejętności jazdy w terenie; przeszkody mogą być pokonywane poprzez przejeżdżanie (zjeżdżanie) po nich
S2 Na zjazdach o poziomie trudności S2 należy się spodziewać dużych kamieni i odłamków skał oraz wystających korzeni. Podłoże często jest luźne (osuwające się) i nieutwardzone. Występować mogą uskoki i progi, a także ciasne zakręty i nawroty. Stromizna może miejscami sięgać nawet do 70%. Pokonanie pojawiających się na drodze przeszkód wymaga aktywnego przenoszenia środka ciężkości ciała i precyzyjnego dozowania siły hamowania. W skrócie: Podłoże: Przeszkody: Nachylenie: Zakręty: Technika jazdy:
zazwyczaj nieutwardzone, wystające korzenie, duże, luźne kamienie i odłamki skał niezbyt wysokie uskoki, progi lub schody max. do 70% (35°) ciasne zakręty i nawroty (serpentyny) wymagane zaawansowane umiejętności z zakresu jazdy w terenie
S3 Jako poziom trudności S3 klasyfikowane są zjazdy prowadzące po skałach, bardzo dużych kamieniach, bądź wysoko wystających korzeniach, pomiędzy którymi koła nie mogą się swobodnie toczyć. Pojawiać mogą się także wysokie progi, ciasne nawroty lub wymagające balansowania ciałem odcinki po zboczu nachylonym w poprzek do kierunku jazdy. Podłoże często jest pełne luźnych, osuwających się kamieni i odłamków skał. Stromizny przekraczające 70% nie należą do rzadkości. Przejechanie odcinków o poziomie trudności S3 nie wymaga wprawdzie jeszcze zastosowania technik wykorzystywanych w trialu, tym niemniej nieodzowne są znakomite opanowanie roweru, ciągła koncentracja, a także zdolność przezwyciężania strachu. Konieczne jest bardzo precyzyjne dozowanie siły hamowania i doskonale wykształcony zmysł równowagi. Dla zdecydowanej większości bikerów (pomijając freeriderów), odcinki o poziomie trudności S3 oznaczają generalnie konieczność sprowadzania roweru. W skrócie: Podłoże:
Przeszkody: Nachylenie: Zakręty: Technika jazdy:
skały, bardzo duże kamienie lub wysoko wystające korzenie, pomiędzy którymi koła nie mogą się swobodnie toczyć, luźne, osuwające się kamienie i odłamki skał wysokie progi i uskoki, strome schody o nierównomiernym kształcie i wielkości stopni ponad 70% (35°) ciasne nawroty wymagane znakomite opanowanie roweru
S4 Zjazdy o poziomie trudności S4 prowadzą niezwykle stromo w dół, po skałach lub wielkich, osadzonych w podłożu kamieniach, pomiędzy którymi koła nie mogą się swobodnie przetoczyć. Ponadto, występują luźne, osuwające się odłamki skalne i/lub wysokie, wystające korzenie. Pojawiać mogą się także krótkie, ekstremalnie strome, niemal pionowe pasaże, bardzo ciasne i wąskie nawroty, a także wysokie progi, na których rower może się zawiesić na korbie. Do pokonania odcinków o poziomie trudności S4, niezbędne jest zastosowanie technik wykorzystywanych w trialu, takich jak piwoty na przednim lub tylnym kole (np. w ciasnych nawrotach), podobnie jak perfekcyjna technika hamowania i poczucie równowagi. Poziom S4 to już zdecydowanie domena freeriderów, potrafiących zjeżdżać w terenie, w którym przeciętnemu bikerowi trudności sprawić może nawet sprowadzanie, bądź znoszenie roweru. W skrócie: Podłoże:
Przeszkody: Nachylenie: Zakręty: Technika jazdy:
skały lub wielkie, osadzone w podłożu kamienie, po których koła nie mogą się swobodnie toczyć; luźne, osuwające się odłamki skalne, wysokie, wystające korzenie ekstremalnie strome, niemal pionowe pasaże, wysokie progi i uskoki, na których rower zawiesza się na korbie ponad 70% (35°) ekstremalnie ciasne nawroty wymagające piwotowania niezbędne perfekcyjne opanowanie roweru, a także opanowanie technik wykorzystywanych w trialu, szczególnie piwotów na przednim kole
S5 Poziom trudności S5 charakteryzuje ekstremalnie ciężki teren z blokami skalnymi z przeciwstokami, skalnymi rumowiskami, osuwiskami, ekstremalnie ciasnymi nawrotami, wieloma wysokimi i następującymi bezpośrednio po sobie progami i uskokami, a także innymi przeszkodami, jak np. przewrócone drzewa, a wszystko to często w połączeniu z olbrzymią stromizną. Miejsca w którym można wyhamować, bądź wylądować po pokonaniu przeszkody jest bardzo mało, lub w ogóle go nie ma. Przeszkody muszą po części być przeskakiwane. W ekstremalnie ciasnych nawrotach może brakować miejsca nawet na piwotowanie na przednim kole. Na całym świecie tylko garstka szaleńców – elita freeriderów, próbuje pokonywać na rowerze odcinki o poziomie trudności S5. W takim terenie, nawet znoszenie roweru na plecach jest prawie niemożliwe, ponieważ jedna lub obie ręce są potrzebne do pomocy we wspinaczce.
W skrócie: Podłoże: Przeszkody: Nachylenie: Zakręty: Technika jazdy:
bloki skalne z przeciwstokiem, skalne rumowiska, osuwiska, ścieżki po których trzeba się wspinać z użyciem rąk ekstremalnie strome, pionowe ścianki, wysokie progi i uskoki, często następujące bezpośrednio po sobie znacznie przekraczające 70% (35°) ekstremalnie ciasne nawroty z dodatkowymi przeszkodami w postaci np. barierek, uskoków, znacznej stromizny, itd. wymagane jest doskonałe opanowanie specyficznych technik wykorzystywanych w trialu, piwotowanie na przednim lub tylnym kole może być utrudnione, bądź niemożliwe ze względu na brak miejsca
Poziomy pośrednie (opisywanie odcinków na pograniczu dwóch poziomów) Aby uprościć stosowanie skali, ilość poziomów w niej zawartych została ograniczona do 6. Niekiedy, zwłaszcza w dolnej części skali (pomiędzy S0 a S2 ew. S3), w której porusza się zdecydowana większość bikerów, może się to jednak wydawać niewystarczające, np. w sytuacji gdy dany odcinek znajduje się na pograniczu dwóch poziomów w skali STS. Wówczas, stosowane mogą być dodatkowe oznaczenia "+" i "-", które oznaczają, że dany odcinek znajduje się przy górnej bądź dolnej granicy danego poziomu trudności. Przykładowo, określenie S2+ oznacza, że dany zjazd jest trudniejszy technicznie, niż modelowy S2, lecz łatwiejszy niż S3- (analogicznie, S2- oznacza odcinek nieco łatwiejszy od standardowego S2, choć trudniejszy niż S1+). Oczywiście, granice pomiędzy tak określonymi poziomami pośrednimi są bardzo wąskie, w związku z czym ich stosowanie wymaga odpowiedniej wprawy i doświadczenia ze strony oceniającego. Tym niemniej, tak precyzyjne określanie poziomu trudności danego zjazdu rzadko bywa niezbędne i z reguły wystarczające jest określenie stopnia trudności w podstawowej skali STS (S0-S5).
Przykłady Poniżej, jako przykład zastosowania skali STS, zostały przedstawione wyceny stopnia trudności kilku popularnych szlaków nad Jeziorem Garda. Sentiero 601 (ze szczytu Monte Altissimo do Torbole) średni poziom trudności: S2 maksymalny poziom trudności: S3 Prowadzący ze szczytu Monte Altissimo do Torbole szlak Sentiero 601, w przeważającej części cechuje poziom trudności S2. Podczas całego zjazdu (który sprowadza z wysokości 2079 m npm nad samo jezioro, na wysokość 70 m npm) do wytracenia jest ponad 2000 metrów wysokości, co sprawia że pokonanie zjazdu wiąże się ze sporym wysiłkiem fizycznym i wymaga zdolności do utrzymania koncentracji przez dłuższy czas.
Szlak początkowo prowadzi dość szeroką dróżką, która później jednak zwęża się i staje ścieżką. Powyżej granicy lasu jest dłuższy odcinek o poziomie trudności S3. Nie jest on szczególnie stromy, lecz prowadzi po skałach i wielkich, luźnych kamieniach. Na bardziej płaskich odcinkach, ścieżka ma poziom trudności pomiędzy S1 a S2. Od szczytu Monte Varagna, szlak obniżając się o ponad 1000 metrów wysokości, ma nieprzerwanie poziom trudności S2. W międzyczasie pojawia się dość wysoki, skalny drop, który jednakże można ominąć. Przy Spiaz della Giola, niedaleko Malga Zures, szlak wiedzie przez chwilę leśną drogą, by kawałek dalej, znowu zanurzyć się w las, prowadząc ścieżką o poziomie trudności S2. Najcięższy jest końcowy, dolny odcinek szlaku, który cechuje w przeważającej części poziom trudności S3. Sentiero 102 (od Monte Traversole do Dalco, powyżej Limone) średni poziom trudności: S2 maksymalny poziom trudności: S3 Szlak Sentiero 102, który prowadzi od Monte Traversole do niewielkiego płaskowyżu Dalco, powyżej Limone, rozpoczyna się w górnej części niezwykle stromą, szutrową rynną o poziomie trudności S4, którą można jednakże objechać. W dalszej części, prowadzący po zboczu o dużej ekspozycji szlak, cechuje poziom trudności od S1 do S2. Przed Dalco należy się spodziewać jeszcze dwóch odcinków o trudności S3. Generalnie, do przejechania tego szlaku wystarczające powinny być umiejętności sięgające poziomu S2, choć trzeba się wówczas liczyć z tym, że w kilku miejscach rower trzeba będzie sprowadzać, lub znosić. Niezbędne jest też poczucie równowagi, ponieważ ekspozycja stoku jest znaczna. Sentiero 112 (od Dalco do Limone) średni poziom trudności: S3 maksymalny poziom trudności: S5 W górnej części szlak ma poziom trudności S2, prowadzi jednak po stoku o znacznej ekspozycji. Liczne fragmenty o trudności S3 i jeden S5 w terenie o bardzo dużej ekspozycji (strome schody w kruchej, łamliwej skale, nad urwiskiem). W dalszej części, trudność szlaku pozostaje generalnie na poziomie S2, za wyjątkiem kilku pasażów i wąskich, bardzo ciasnych nawrotów, których poziom trudności należy ocenić jako S3. Szlak prawie w całości przebiega w bardzo eksponowanym terenie, nie pozostawiając miejsca na błędy. W dolnej części szlak prowadzi przez las, w bardzo ciężkim, skalistym terenie o poziomie trudności S3, z dwoma fragmentami ocenianymi nawet na S4, jednak już bez niebezpieczeństwa osunięcia się w przepaść.