Ρωσική Γραμματική στα ελληνικά
26
Τατιάνα Μπορίσοβα
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΕΓΚΛΙΣΗ ПОВЕЛИТЕЛЬНОЕ НАКЛОНЕНИЕ
Χρήση Είναι η έγκλιση με την οποία εκφράζονται διαταγή, απαγόρευση, προτροπή, επιταγή, άδεια και παράκληση. Ευρεία, επίσης, είναι η χρήση της σε οδηγίες και συνταγές. Στην ρωσική γλώσσα, όπως και στην ελληνική, υπάρχει διάκριση μεταξύ στιγμιαίου-συνοπτικού και εξακολουθητικού-μη συνοπτικού ποιού ενέργειας: Ешь фру́кты ка́ждый день, сыно́к! (=Τρώγε φρούτα κάθε μέρα, γιόκα μου!), Чисть зу́бы, сыно́к! (=Πλύνε τα δόντια σου, γιόκα μου!). Όπως είναι φυσικό, δεν εννοείται ο ομιλών να διατάξει τον εαυτό του, και κατά συνέπεια λείπει το α’ πρόσωπο ενικού από την έγκλιση αυτή. Όπως και η ελληνική προστακτική, συνοδεύεται από θαυμαστικό: Осторо́жно, закрыва́йте две́ри! Не забу́дь заряди́ть моби́льный телефо́н! Извини́те меня́, де́вушка, я не хоте́л (хоте́ла) вас оби́деть! Дове́рься мне! Замолчи́! Заткни́сь! Переста́ньте меня́ беспо́коить! Бу́дьте добры́ (...)!* Сдела́йте (...) одолже́ние! Встань на моё ме́сто! Поставь себя́ на моё ме́сто! -Мо́жно закури́ть? -Коне́чно, кури́те! Раз Светла́на ничего́ не говори́т, скажи́ ты за неё! Предупреди́ нáших друзе́й, что мы опозда́ем! Поспеши́, а то не успе́ем во́время! Де́ти, не шуми́те, входя́ (в дом)!
Προσοχή, κλείνετε τις πόρτες! Μην ξεχάσεις να φορτίσεις το κινητό! Με συγχωρείτε, δεσποινίς, δεν ήθελα να σας προσβάλω! Έχε μου εμπιστοσύνη! Σώπα! Σκάσε! Σταματήστε να με ενοχλείτε! Έχετε την καλοσύνη (...)!* Κάντε μου την χάρη (...)! Έλα στην θέση μου! (κυριολεκτικά) Έλα στην θέση μου! (μεταφορικά) -Μπορώ να καπνίσω; -Βεβαίως, καπνίστε! Μιας και η Σβετλάνα δεν λέει τίποτα, μίλα εσύ στην θέση της! Ειδοποίησε τους φίλους μας ότι θα αργήσουμε! Βιάσου, διαφορετικά δεν θα φτάσουμε εγκαίρως! Παιδιά, μην κάνετε πολύ θόρυβο μπαίνοντας!
*Στην ρωσική γλώσσα η έκφραση ''Бу́дьте добры́ (...)!'' [=Έχετε την καλοσύνη (...)!] δεν χρησιμοποιείται με ερώτηση, αλλά στα πλαίσια μιας ηπιότερης μορφής προστακτικής που εκφράζει ευγένεια.
Σχηματισμός Η προστακτική των ρημάτων έχει -όπως και στα ελληνικά-, δύο πρόσωπα: β' ενικού και β' πληθυντικού, και μπορεί να είναι είτε τετελεσμένη, είτε μη τετελεσμένη. Η τετελεσμένη προστακτική σχηματίζεται από τα τετελεσμένα ρήματα, ενώ η μη τετελεσμένη από τα μη τετελεσμένα: μη τετελεσμένη τετελεσμένη чита́ть (-) (=διαβάζω) прочита́ть (∙) (=διαβάζω) ты чита́й! (=διάβαζε!) прочита́й! (=διάβασε!) вы чита́йте (=διαβάζετε) прочита́йте (=διαβάστε)
190