Gizarte - 9.taldea Memoria historikoa by Tilikutu Blog

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

GIZARTE ZIENTZIAK ETA BERE DIDAKTIKAII

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA LH 32. taldea 9. TALDEA Carolina Ibarrondo Iratxe Martin Ainara Parro Asier Lujua Koldo Martin 1

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

AURKIBIDEA Memoria historikoaren ikerketa 1. Aurkezpena.........................................................................3. orr 2. Ikerketaren helburuak.........................................................4 3. Erabilitako metodoa............................................................5 4. Elkarrizketatuaren aurkezpena............................................6 5. Elkarrizketaren balorazioa..................................................7 6. Elkarrizketaren galderak.....................................................8 7. Lanaren garapena................................................................9 8. Hausnarketa.........................................................................29 Taldeko lanak 2. Asteko lana............................................................................32 3. Asteko lana............................................................................33 4. Lana.......................................................................................34 Martxoak 8................................................................................36 5. Lana.......................................................................................38 7. Lana.......................................................................................39 8. Lana.......................................................................................44 Bakarkako lanak Ainara Parro 1. Lana.......................................................................................48 2. Lana.......................................................................................50 2. Lana.......................................................................................52 3. Lana.......................................................................................53 4. Lana.......................................................................................54 Martxoak 8................................................................................56 6. Lana.......................................................................................57

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

Iratxe Martin 1. Lana.......................................................................................59 2. Lana.......................................................................................60 2. Lana.......................................................................................61 3. Lana.......................................................................................62 4. Lana.......................................................................................63 6. Lana.......................................................................................67 Carolina Ibarrondo 1. Lana.......................................................................................69 2. Lana.......................................................................................71 2. Lana.......................................................................................72 3. Lana.......................................................................................73 4. Lana.......................................................................................74 6. Lana.......................................................................................76 Asier Lujua 1. Lana.......................................................................................78 2. Lana.......................................................................................80 2. Lana.......................................................................................81 3. Lana.......................................................................................82 4. Lana.......................................................................................83 6. Lana.......................................................................................85 Koldo Martin 1. Lana.......................................................................................87 2. Lana.......................................................................................90 2. Lana.......................................................................................92 3. Lana.......................................................................................93 4. Lana.......................................................................................94 6. Lana.......................................................................................96

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

1. AURKEZPENA

Gizarte zientziei dagokion lan hau egiteko, elkarrizketaz eta talde guztiak prestatutako galdetegi batez baliatu gara ikerketa lan bat egiteko asmotan. Hala ere, aurrerago aipatuko dugun moduan planteatuta geneukan guztia aldatu egin genuen gure protagonistak galdetegia jarraitu nahi ez zuelako. Lan honen protagonistak kontatu dizkigun gertaerak baliabidetzat hartuz, lana jorratu dugu.

Gure ustez, lan honekin iragana lantzeaz aparte ulertu egin dugu. Hurrengo orrialdetan adierazita dagoen moduan, hainbat gauza bereganatu ditugu lan honen bitartez. Hala nola, kooperazioa lantzea, talde lana sustatzea, gune zehatz baten gertaera historikoak ezagutzea, entzuten ikastea … Hortaz, lan hau egitean gure ezagutzak handitu eta berriak barneratu ditugu.

Hiru gertaera historikoetan oinarritu gara: gerra zibilean, gerraostean eta frankismoan. Gure ustez, aukeratutako gaiak, interesgarrienak, eztabaida sortzeko eta lanari ekiterako orduan talde guztia motibatuta eta interesez lan egiteko aproposak iruditu zaizkigu.

Lehenengo egunetik elkarrizketa nori egingo genion bagenekien aspalditik entzunda baikeneukan bere bizitzan zehar bizipen asko pasatu zituela. Horren ondorioz, lan polita eta erakargarria burutuko genukeela pentsatu genuen.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

2. IKERKETAREN HELBURUAK

Jarraian, ikerketa egiteko kontuan izan ditugun helburuak agertuko dira:

Orokorrak:

•

Ikerketan oinarritutako metodologia praktikan jarri.

•

Gertaera historikoak ingurune geografikoan duten eragina aztertzea.

•

Talde lana sustatzea.

•

Iragana ulertzea.

•

Entzuten ikastea.

Helburu espezifikoak:

•

Memoria familiarren(edo elkarrizketen) bidez giza geografia ikastea.

•

Elkarrizketatuak emandako informazioaz baliatuz, eboluzio bat sortzea.

•

Kooperazio lantzea.

•

Pertsona jakin bateko informazio historikoa lantzea eta ezagutzea.

•

Hainbat gertaera desberdin ezagutzea.

•

Gune zehatz bateko bizimodua nolakoa zen bereganatzea.

Garai ezberdinetako pertsonaiak biltzea.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

3. ERABILITAKO METODOLOGIA

Lehenik eta behin lana zein pertsonaren inguruan egingo zen erabaki genuen. Horretarako bakoitzari okurritu zitzaizkigun kasurik interesgarrienak komentatu genituen Sabine Etxebarriarekin eman genuen arte. Berarekin hitz egitea erabaki genuen 1913an jaioa denez gero gerra garaiko oroitzapen argiak dituelako eta gainera oso gertutik bizi izan zituelako gerrako ondorioak, zenbait senide espetxeratuta izan baitzituen. Internet erabiliz, lana testu-inguratzeko zenbait momentu historiko aukeratu genituen. Horietan oinarrituta galdetegi bat sortu genuen elkarrizketa egunean gida bezala erabiltzeko. Sabiñe Etxebarria gure taldekide baten lagunaren senidea denez gero ez geneukan zuzeneko kontakturik berarekin, beraz, naiz eta elkarrizketa hitzartua izan, berarekin eman genuen arratsalde osoa bera hobeto ezagutzeko eta askotan galdetegiaren gidoitik atera eta interesgarriagoak iruditu zitzaizkigun gauzak batu genituen. Elkarrizketaren transkribapena egin eta lana zatikatu genuen garai bakoitzeko informazio zehatzagoa bilatzeko, hasierako bilaketan oso informazio orokorra batu baikenuen. Informazio horrek gure elkarrizketatuaren kontaketekin ahalik eta lotuen egon zedin saiatu ginen. Horretarako astebeteko epea ipini genion geure buruei. Aste horren ostean, zenbait egunez bildu ginen unibertsitatean bakoitzak zehaztasunez aztertu zuen zatia azaldu eta bigarren mailako iturriekin nola lotu zuen azaltzeko. Izan ere, bakoitzak bere estiloa duenez nolabait informazioari batasuna emateko. Honekin lanaren mamia bukatu genuen. Handik aurrera ikerketaren atalen gida hartuta faltatzen zitzaizkigun zatiak bete genituen. Haietako asko, ikerketan zehar egin genituen, baina beste batzuk, binaka edo hirunaka bilduz egin genituen klase aurretik edo klase ostean, hala nola, helburuak, metodologia edo hausnarketak.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

4. ELKARRIZKETATUAREN AURKEZPENA

Sabiñe Etxebarria Loroño 1913. Urtean jaio zen Lezamako “Madaria” Baserrian. Lezama Herri txikia eta nekazaritzan eta abeltzaintzan aritutakoa zen gehienbat garai horretan. Sabiñe, 8 anai arrebetako

nagusiena izan da. Sabiñeren aitak

“Dinamitan” egiten zuen lan eta etxera bueltatzerakoan baserrien egiten zuen lan amarekin batera zein era berean etxeko lanetan aritzen zen. Sabiñek ere, bietan laguntza handia eskeintzen zuen eta arreba nagusiaren erantzunkizuna hartzen zuen. Txikitan eskolara joaten zen goizetan, herrian bertan. Irakurtzen eta idazten primeran ikasi zuen. Nagusitu zenean, gizon bat ezagutu zuen, Bizente Atxutegi, eta berarekin ezkondu zen. Gizon hau ere Lezamakoa izan zen eta ezkondu ondoren gizonaren baserrira, Aretzabaleta izenekora, bizitzera joan ziren. Baserri honen lehenengo aztarnak K.O 990.urtekoak dira.

Biak animaliekin eta ortuan egiten zuten lan. Honela atera zuten bizia aurrera. Bi seme izan zituzten, Pedro Mari eta David eta euren arteko hizkuntza euskara zen. Erdara pixkat jakin arren, ez zuten ondo menperatzen, erdara eskolako hizkuntza zen eta euskara famili eta lagun artekoa. Gaur gertatzen den egoera baina alderantzizkoa.

Seme nagusiari lurzoru batzuk eman zizkioten ezkondu zenean eta etxe berri bat egiten lagundu zioten. Txikia berriz ezkondu zenean gurasoekin etxean geratu zen, hauek zaindu eta baserriarekin geratzeko akordatuz.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

5. ELKARRIZKETAREN BALORAZIOA

Elkarrizketa egiteko Sabiñeren baserrira joan gara, Sabiñe nire lagunaren amuma da. Bere hitzak erabiltzea pentsatu dugu, hainbat alditan bere gertaerak entzun eta gero aproposak direla uste izan dugulako. Grabaketa bere baserrian egitea erabaki dugu bera bertan erosoago eta naturalago adieraziko zelakoan eta era berean, hasiera batetan galdetegi bat prestatu izan dugun arren, berak hartzea elkarrizketaren protagonismoa eta nondik norakoa nahi izan du, gogoan zituen oroitzapen desberdinei buruz itaunduz eta gertaera desberdinak kontatuz. Gertaerak kontatu ahala, hauek eragin bat zeukaten berarengan, batzuetan aurpegia aldatu, beste batzuetan etenaldiak sortu eta noizbehinka negar gurea sartzen zitzaion. Elkarrizketa osoan zehar adi-adi izan gaitu, gure arreta eta interesa sustatuz. Bera ere oso gustora sentitu da eta berarengatik balitz, oraindik han geundeke. Oso pozik zegoen garrantzi handikoa iruditzen bait zitzaion elkarrizketa, eta aintzinako gauzak eta berak bizitakoak zabaltzea eta gogoratzea, ahal den neurrian, hurrengo belaunaldietan ahaztu ez daitezen.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

6. ELKARRIZKETAREN GALDERAK

Zer egiten zenuten gerra hasi baino lehen? Non bizi zineten?Etxe batean ala baserri batean bizi ziñeten? Zelan lortzen zenuten janaria edo non egiten zenuten lan?ortua zeneukaten? Zenbat ziñeten etxean? Zelan zan errepublika garaia? Eta gerra sartu zenean zelan harrapatu zizueten zuei?zelan hasi zen gerra? Ze bandutan zeudeten zeuek? Non zeudeten?Partidu politikoren batean sartuta ziñeten? Eta zelan paseu zenuten gerra orduan? Zelan bizi izan ziñeten gerra garaian?hil zuten familiako norbait gerran? Zelan banatzen zenuten janaria? Zelan harrapatu zizueten gernikako bonbardeoa? Nondik sartzen ziren nazionalak? Zer egiten zuten?nola portatzen ziren jendearekin? Zelan zeuden kartzelak garai haietan? Zelangoak ziren baldintzak? Zergatik sartzen zuten hainbeste jende kartzelan? Zergatik euskalduneei hainbeste gorroto? Zer da gerratik akordatzen zaren “ momentue do onena eta txarrena”? Eta postgerran? Zein izan ze txarrago gerra ala postgerra?

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

7. LANAREN GARAPENA

Errepublika aldarrikatu eta gerra hasi baino lehen, 7 urteko diktadura egon zen hain zuen Miguel Primo de Riverarena. Honek 1923 an, irailaren 13 hain zuzen, militarren laguntzarekin estau kolpea eman zuen. Iralaren 15 an estado de gerra deklaratu zen eta 15 an dekretu erreala baieztatu zen eta “onartu”zen, non direktoria militarra maniobra ejekutiboetan boterea duela esaten zen.30 an Primo De Riverak dimitutu egiten zuen, Alfonso XIII ak aginduta. Horren ondoren urte bateko diktablanda izenkoa diktadura egongo da Berengergatik gobernatuta eta dekadentziarantz jarraituko duena. Honekin 1931.urtean udal hauteskundeak suertatu ziren eta bertan monarkikoek emaitza oso txarrak lortu zituzten horrek, errepublikarrak berriz indarra hartzen hasiak ziren eta emaitzak oso onak eskuratu zituzten. Horren ondorioz, apirilaren 13 an, Eibarren, Sahagunen eta Jakan hain zuen, 2. errepublika aldarrikatuko da, Borboien berriztapenari amaiera emanez.14 an ofizial egiten da espainar estatu osoan.( Bitartean,orandikan, emakumeak ezin zuten beraien botoa emon.) 31. urtean,abenduaren 9 an hain zuzen, konstituziño berria aldarrikatzen eta onartzen da.Honekin, 23 urtetik gorako emakume eta mutilen sufragioa onartzen da, izan ere lehen emakumeak, aipatu bezala, ez zuten botoa emateko eskubiderik. 33an Udal hauteskunde garrantzitzu batzuk daude,hauetan emakumeak botoa emon ahal duten lehen hauteskundeak. Jose Antonio Primo de Riveral falangea sortzen du. Geroxeago beste hauteskunde general batzuk daude CEDA izeneko partidu konserbadore batek irabazten dituena. Biatartean zenbait gertakera gertatzen dira eta urtarrileko 36 an ezkerrak irabazten ditu hauteskundeak. Hau horrela 36ko uztailaren 17 eta 18 an militarren altxamendua ematen da Frankoren burupean gobernuaren aurka eginez. Hemendik aurrera infernua hasiko da espainar estatu guztian zehar eta are gehiago gerra amaitzerakoan 39, postgerra hasten denean Frankoren diktadurapean.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

TRANSKRIBAPENA

Zer egiten zenuten gerra hasi baino lehen, zertan lan egiten zenuten? Non bizi ziñeten? Edo hobeto esanda, zertaz bizi ziñeten? Bazeneukaten ortue eta janaria lortu ahal izateko? Zelan ziren errepublikako garaiak?eta zelan aldarrikatu zen errepublika?

SARRERA

Ba gurean gerra aurretik ba ze eingo genduan ba, nik baserrien behar eiten nuen. Aite joaten zen Galdakaora dinamiteko zean ibil zen beharrean eta ama ba labrantza handie eduki gendule eta nik baserrian eiten nuela behar ni etaa Libek laugarrenak eiten gendule baserrien behar eta beste ahizpa biek ba josten eta gero beti aita stean behin baino ez jakule etorten etxera eta beti zer onean kantetan irakasten etxean eta guk ha ikusirik apur bat etor gintzezenean edaderanrtza ba aitek iminiko bidea hartu gendule emakumeen sozietate bat ein behar gendule herrien et gero ein ein gendun eta gure aiztea pare zan junteko bat eta beste hirurok emakume.

Beraz partidu politiko baten juntatan ziñeten?eta zelan egiten zenuten botoak lortzeko? Ze partidu politiko zeuden garai haietan?edo zenen artean mugitzen zen boterea, espaina mailan oin PP eta PSOE moduan,hementxe EAJ eta PSOE moduan.

33. urtearen hauteskundeetararte, emakumeak ezin izango zuten botoa eman eta hori izan ziren haien lehenengo botazioñoak. Izan ere errepublika garaian, 23 urte gorako emakume eta mutilen sufragioa onartu zen.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

BOTAZINO EGUNEK

Gero pitike pitike urteak be aurrerantza eta botazioak etorten zirenean be ba kuadrilen guk gazteok batu, herrien emoten gendule egune, botu batzu koi ahal baduz eta koi egiten genduzela badaezpadako asko egoten zan, ba nora joan ez takitela edo zeozer emon ezko etorteko prest eta holangoak koiten ahalegine eiten gendun botoak koitan, eta eoten zirenean botazioak irabazi eiten genduan eta orduen egunean holgeu eiten gendun egun guztien, goizetik bajatu eta lehenengo botoak akabeu arte ibili eta gero hartu ikurriñea eta Zamudiorarte kuadrila neska eta mutil gure edadekoak ba “gora eta gora euskadi” eta “Tiro tiro” kantetan genduala eta horrelakoxe kantak buelta guztie oinez egune emoten gendule kuadrilen danok neska eta mutil eta gero urteak aurrera etor zan gerrea gero.

Eta nori ematen zenioten botoa galdera oso zuzena ez bada?Eta ikurriñea ondiño atera ahal zan ala?Eta euskera bebai ahal zan hitz egin ondiño orduen ezta?

GEURE BEHAR ZANA

Badaezpadakoak direzenak batzuri zeozer diru emon ein behar baina beste batzuri esan ezkero beno botetan etorteko prest zauzie gulagunduko dotsuegu edo etorri eta bai eta beste batzuk esan be bai maistre batek be erretiroko maistra zahar bat izan zan akorta naz eta gu orduen eskolara ibil gintzezan eta hor elizalden bizi izan zan eta guk ezetu eiten gendun txikitatik eta esan ioskun baten botazioa emon zirenean berak Agirreri boteu gure dotzola eta eztakiela zelan joango dan zarra izan zan eta guk esan gentzen gu joango gara eske ordue orduko etxera badaezpadan beste bat joan ez daitson eske eta gu han barruan atea itxite egon ordurarte eta gero alkate pare zana atea joten eta gu barruen eta berak urten jotson atea jo euenean eta esan iotson botetan joateko ordue dala eta berak badekola nogaz joan eta joateko esan eutsen eta gero gu ikusi eta herrien txartzat egon gintzezan holango beharrak eiten genduzala eta botoak ataten eta beti irabazi eiten gendun eta gero emoten genduen egune ondo baie horrek denborak paseu

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

ziren eta gero gerrea etor zanean errabioa eduki euskun beti holantxe ibilten gintzezalako.

Gerra urten baino 3 urte lehenago ein gendun etxxe berria eta abadeak eta guztiek 3 abade medikue eta guztiekin inaguretan, Garbiñek jaki euen pianue joten eta hango kantak egun guztien guk ze kanteu gendun!!! Orduen arrastien bazkaldute gero euskal kanta guztiek kantetan eta orduen txikitatik erakutsi euskun de … eta gerro pageu gendun palizea txarrik inori ez gentzen in baina hala ibiltzen gintzezelako.

Eiten euren gure aitek eta zuk ez zendun ezetuko izekotzako Juan, eta bestaldeko osabea eta 3 edo 4 kuadrile bat antzean orduen bost pezeta emonda be diru asko izetan zan eta harekin emite eben dirue holango badaezpadakoak koiteko eta guk hortan eiten gendun behar. Iñori txarrik ein ez baie guk gazteok hortan behar, eta kikili be eroan euen ba orduen nobio izan nintzen Bizanti, zure aititegaz, eta kikili kotxerik be ez zan egoten eta halan behar eiten gendun guri koiu euskun arrabioa.

Franco bere militarren laguntzarekin errepublikaren gobernuaren kontra altxatzen da, 1936 ko uzatilaren 18 a izanda.

Orduen gure aite izan zen teniente alkate gerrea urte euenean eta gero gerreak urte euenean alkateak ze ieueben martxeu, herriko semea ez zan izen bera alkatea, ze ieuben “martxeu”. Eta gero gurea lotu zan aurretik.

Orduen aitite tenienete alkatea zen eeee?eta zer gertatu zitzaio gerra etorri zanean teneiente alkatea izanda?kartzelera sartuko zuten ezta?eta zelan konturatu ziñeten gerra hasiko zala?zergatik hasi zen ba?

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

GERRA HASIERA

Gerra etor zanean beldurrez ona sartu orduko Zornotzan erromerien egon gintzezenean, zelan gerrak urte euen, gero handik mendire etortizinean abio bat egoten zan zahar bat besterik ez ba baino eta lantzean behin bizkargiko mendire eta bueltea hartuten zeuen arantza eta honantza.

Eta zer egin zenuten orduen?ze harrapatuko zizueten bestela ez?

SODUPEN

Honantza etor behar deurela ta, ze ein gendun hona sartu orduko Sodupera joan gintzezan, aite eta bestaldeko osabea izen zan biek joan ziren etxea topetan Sodupera eta tope euren matrimonio zar bat dauen lekuen etxe handi bat eta joan gintzezan gurdie, eta behiek eta hartu ( zuk gurdie zer dan ez dozu jakingo) … eta gu danok, erropea geurea be Sodupera eta ama eduki gendun 80 urte paseute eta etorgurez amamak eta bakarrik amama etxean itxite urten gendun eta joan gintzezan Sodupera.

Baie zeui zelan harrapatu zizueten?nondik sartzen ziren frankistak?

Hona sartu orduko jo, ahaztute be ba dekot baie egun betzu, egun askotsu paseu ziren eta gero an entzun gendun, Sodupen, Bilboo koiu eurela eta aite be galdakon lotu zan beharrean ibiltzen zalez. Gu Bilbo zertute zeudela zertu zenean, ez aiten notizirik ez gendun eduki 8 egunean, aiten nobedaderik pe.

Frankistak nafarrotik eta arabattik sartzen dira indarrez gipuzkoa konkistatzeko nahiarekin, eta lortu egiten dute, abuztu eta iraila bitartean. Konkista horren aipatzeko bataila bat bidasoakoa da , benetan gogorra eta

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

aipatzekoa izan zena. Arabatik ofentsiba garrantzitzua antolatzen dute eta arazoan eta abendu bitartekoan, legutioko ofentsiba aipatu behar dugu hemen.

Azkenik, bizkaian, eibarretik eta elgettatik sartzen dira, egundoko tirabirak eta enfrentamenduak jazan ostean. Aurerantza jarraitzen dute, bai getxotik, bai artzandatik … sartzen jarraitzne dute indarrez, ematen zaien errezistentziari aurre eginez. 37 ko apirilaren 16 an bilbo hartzen dute, Gernika bonbardeatzen dute ere, italiarren eta nazien laguntzaz...

AITE FALTA MENDIEN GALDUTE

Nondik nora ibilten ziren nazionalak?nondik sartzen ziren?ze herrietatik?

Eta aitite 8 egun desagertute?eta nondik zebilen ba?

Aite gero galdakaotik koiu ez eitsen nazionalak, honek bilborantza pasetan zioazela,aite ostalka menditik,martxeu ezinik, egunak paseu enduzan beldurregaz, eta ostalka, ostalka paseu ezinik eta azkenean hor agertu jakun sodupen jon be, nebea be altzeute euki eurien soldadu eta ondiño 18 urte ein barik egon zan baie eta orduen gerran altzeu ein euztuzen eta jon be hara sodupera agertu zan.

Pozik gero aite agertu zenean eta guk eukiten gendun beldurre, guk ez gendun jakin ostean zer ingozkun, moroak direzela txarrak eta harezen beldur eukiten gendun.

Eta zer in zenuten orduen?norantza joan ziñeten?

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

ETXERA BERRIRO

Bilbo paseu eta onantza datozela, danok sudupen gauzela,eta ba joneri nebeari esan eutsen, jon ez dakizu ze ikuskun zeure lagunekaz korridu izu,zure batalloiagaz badaezpada korrika eizu ze gure aitek beldurre eukite euen eta klaro handik normal paseu ziren eta eta handik ja 2 edo hirugarrenean paseu zirenean, eurrerantza joan zirenean ze ein gendun ba geure etxerra etorri gure, eta etorri gintxezan etxera eta amona etxean topeu gendun koitadea bakarrik eta guk pozik etxean lehenengo hasikeran eta zeak esan euskun aloban bizi zanak brunok.guk pozik eta ai kotadeak , zuek ez takizue baie ostean etorko jaku guri gerrea, a ze esan be ein, Brunok.

Ze etorko jaku ostean ba? Ikuskozue.

LEHEN ALDIE AITE KARTZELAN

Paseu ziren egun batzuk eta hasi ziren ba agarrekoak, alboko etxeetako gizon guztiek altxetan kartzelara eta gure aite be eurekaz eroan euren nastean ba kartzelara, eta edurne be ha emakumea izan zelako ha be kartzelara juntekoa izan zalako.

Emakume lau aiztok izan gintezan baina juntakoa izan zenez bera eraon eurien kartzelara, karmelora eroan eurezan, lekurik ez zalez egon larrinagako kartzelan karmelon sartu eurien partidea. Deklarazionoak hartu eitsiezinean ba ez zeuren deliturik euki, teniente alkate baino ez zalez, 18rarte zelan beharrean dabilen eta dinamiteko beharra izan zanez, joateko ostabere bere lekure esan eutsien eta etxera bota euren.

Eta,azkenean ez zuten kartzelan sartu ala bai?zer in zauen?

Eta lagunek lagunek bertan lotu ziren 6 hilabete ein eurienean etxera bota

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

eustuzan eta gero aite etxera bota eta etxean ikusi eurienean herrikoak, ezin ikusi ieuren etxean eta ze eiotsien etorri eta hartu eta gero orduen ba kartzelara sartu eurien larrinagara, gero kartzelera bakarrik eta bere lagun guztiek 6 hile einde etorri ziren etxera eta gero gure aite bakarrik 5 urtean ibili zan gero.

Orduan zelan egiten zneuten dirue lortzeko,kartzelara biajeak iteko, janaria emateko,abokatuek eta hori dana ordainduteko?

ESNEAK PARTIDU ETA EDURNE BE KARTZELAN

Gero aitte larrinagan eta gu lotu gintzezan, dirue be ez zuen balio, dirue be euki euren aite ta amak bankuen baie herrikoak inkeute dirue be ta ataten itxi bez dirurik be eta txakur txikirik bez,, zer ein ez gendule jakiten lotu gintzezan, eta ni izan nintzen zaharrena 23 urte ein barik euki nituzen eta ama lotu zan akabeute ete zer ein be ez takiela, ze ein be ez eztakiela eta aizteagana joan nintzen bazkarie eroaten honeri be kartzelan egon zanean eta edurneeuki zeuen izena ta, edurne nik ez dakit ze ingoten dirurik atatan be ez dozkue itxiten, dirurik be ezteku, ta ez ezdait ze in behar dot nik eta esan eusten zoaz josten ibiltzen nintzne etxetara bilbo, etxe onak direz eta gure modukoak direz asko, prsentau zaitez hantxe, heurengana orduen letxerak lotute egon ziren ta, zoaz esneak saltzean edo, ba aber zeuzelan bizimodue atetan baduzu eta joan nintzen iñor ezetu barik, eta edurnen aiztea nazela esan neutsen eta ze situasiñoan gogazan,dirurik atatn ez dozkule itxiten ta esneakaz mogiduteko ganea dekotela eta hartuko ote lizketen esnea zeuzean mogiduteko, eta baietz joateko hartuko euskela eta eurek be topeko eutsiela asko klientelea.

Eta topeu be alantxe ein euskun, eta eure modukoak eta lagundu eustien asko, eta gero ba nik esnea partitan neuen, Libe oin monja danak, harek eta nik goizeko seiretarako koiteko ez dakit noz altzeko gintzezan ohitik, etxean sei behi euki genduzan, harek behiek eratsi bien arte, eta ni jantziten nintzen bitartean trenera joateko astoa kargeu eiten eusten, herrien koitan nituzen beste hiru kantin esne, larratzeko poliri 17

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

erosite, behiek euki eustuzan ta eroateko, astoa deskargeu, amarreu eta trenak seiretan urtetan euen, nik ez dakit noz ohitik ohitik altzetan nintzen.

FRANKISTEK LAGUNTASUNE ESKAINTZEN

Bueno gutxienez esneakaz aurrera jarraitu ahal izan zenuten ez?laguntza edo dirue aurrera atetako bazeneukaten gitxienez.

Esneakaz egon nintzen eta pitike pitike burue altzetan hasi gintzesan, hasieran dirurik bez ta ezebez eta, baie euretarrak, zeak ba...Frankontarrak ikusten neurienean ze behar ein euskun ez dotsien ondo eritxi eiten eskuen beharra eta bat zea atxera etarri jakun esaten ez dauela deretxorik eiten eskuen beharra eiteko eta dirue falta badu eskateko, eta amak esaniotzan baze eskerrik asko etor zarelako baiie oin manajetan gara eta deskuido baten falta eiten bajaku eskatuko jatzu eta beste batek ha be frankiste handie izan zan, baie aman nabeagaz ezkonta egon zan, berak bota euskun errekadue, osabea gurea, ba genero guztie kentzeko idea dekiela eta geuez gurdiz kargeu eta etxetik generoak atera, ohia, edo zehozer guk behar dogun arropa batzuk izan ezean, geuze balioko gusti guztie geuez gurdie kargeu eta eroan ein genduzan haren osaben etxera.

Gero dirue eiten genduan, nik esneak asko partidu eta ze eiten nuen, etxean be eon zien baserri etxeantejabana baten batailloi bat, harek lagunduten euskuen asko arrastitan beharrean eta bendejea be in eiten gendun, eta ni goizean ain goizetik trena koiu eta eguerdiko 2 arte ez nintzen atzera etorten, aunkesea bost ogerleko zeozegaz koitan, egun guztietan esneak entregau eta gero plazara joaten nintzen zeozegaz beti eta olantxe burue atera gendun.

Eta aitite orduen noiz atera zan kartzeletik edo nondik zebilen oin ze kartzelean? Eta zelan eramaten zenion janarie ta dana?

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

KADENA PERPETUA HIRU BIDER

Astean

kobretan

neustuzen

batzuk

eta

areaz

bendeja

diruegaz

manejatengintzezan eta beste batzuk hilez kobretan nituzenak gorde ze aite handik Larrinagara hiru bider juzgeu euren eta hiruretan emon eutsien kadena perpetua eta niri hara esneak eroaten neutsozen neska batek ikusten hartu eta eroan eiten nendun ba juzgetan ikusten, zean Someran hantxe punten egon zan militarran ze bat eta hantxe juzgetan euztuzan. Ikusten joan nintzen hiru biderrez kadena perpetua, eta gero handik hartu eta barkure eroan euren ez tait non egon zan barkue, horixe ez naz akortan, Arenalean koiu eta joaten nintzen araino bazkarie emoten baien ik ez neuen ikusten bera hiru hilabetean egon zan han barkuen eta Larrinagatik gero eroan euren bera bakarrik hara barkure, eta han barkuen be bera bakarrik egoten zan, berak ikusten ninduen ba harek bentana txikitatik baie nik ez nuen ikusten, ba itxi han bazkarie eta hurrengo egunean eske joan eta nik ez neuen ikusten…

GERO CADIZERA

Gero handik eroan euren ba zera… uuuuuu…. Cadizera, eroan euren eta egon zan hiru urtetan eh. Hara eroan eurienean berak papelxu baten eskribituteitxi eustan zelan daroeurien eta oin hara ez eroateko bazkaririk.

Gero ama joan jakon bisitetan Bilbotik jende asko egoan ta, bisitera lenengo joan zanean ez oitsien itxi bisitea eiten be, eta gero bisiteu barik etxera etor zen, holaxe bizimodue eroan gendun, makine bat negar einde, bost urtean eta nebea zazpi urtean etxetik falta, etxera etor barik eroanda eta aite hainbeste urtean…eta egib gintzezan.

Cadizen egon zan denbora guzti guztien aste guztitan eroaten gendun erropea garbie eta loie koiu, esneakaz ibilten nintzen etxe bateko krideadana eta honek, aite eduki euen berak be Cadizen, eta bere aiteri eroaten eutsean geureari be eroaten eutson.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

Eta besteak?

EDURNE BIGARRENEZ KARTZELAN

Gero esan dotelez Edurne bigarrenez bota eurien etxera emakumee eztekiela ba ezer ta, etxera bota eustuzan, baie etxean ikusi ezin, t abesteak ez iustuzen altxeu baie Edurne hartu euren bakarrik, ba urte barri egunean guardi bi etxera Edurne Etxebarria han bizi bada ta baietz ta hartu te biek hartu ta guardi bien erdien eroan eurien herriro, herrien eduki euren luzaro Ibarretxeneko etxea urrean eta esan eiten eutsiela “ahora a vosotros os toca” einde burleka jendeak ta hantxe guardi bin erdien egon behar ta hartu ta eurien Bilbora, kalle henaura han gero pabelloi bat egon zan behean eztait soldaduek egongo baziren artean ta hantxe neska partidea baie herritik gurea bakarrik eroan euren gero ta atzera eron be eurien…eta gu akabeute negar eta negar eta neu be eroan behar neubela esaten ibilten ziren eta egun baten Bilbotik etorri nintzanean etxerantza ba parrokoak… eh… Don Martzelinok urte eusten ta esan Sabine zelan dekozi familie ba ta familie zelan egongo da ba, ondo ez. Eta gero esan eustan orduen trankila trankila egon esan eutsan etorko dire ta. Etorri bai baie noz esan neutson eta ganera dabiltzez esaten ondinon i be eroan behar neuela eta aber gure etxea zelan lotsean dan, egon trankila esan eusten ez zara joango ta, eta gero Edurne eroan eurenean eta bota ioskunean partea zelan han dauen joaten nintzen egun guztitan bazkarie eroaten ta harek imin iosten hori martxea esneakaz esan dotelez, han egoten zan eta eroaten gentzen bazkarie eta itxi han ta etorri ta egunek paseu ta egunek paseu ta halantxe eta ezebes, ez deklarazinorik hartu bez, ezebez, ez iotsien iten, ezebes eta esani osten egun baten , nik ezin dot jan ezebe eta ze in nuen mediku bateri han esnea eroaten neutsen ta krideari esan neutsen esateko usabari, aiztea zelan dekoten eta han zelan dauen, eta aber zer eroango ote dotsetan jateko, eta hak esan iotson krideari esateko krideak esan iotsinean berari hori, hurrengo goizean usabak berak urte iosten, medikuek, ta esan iosten ze pastan dako aizteari ba, halantxe ta halantxe dauela eta berari jatekorik ez eroateko eta esan iosten neuk botakotzet eh krideagaz jana eta zuk ezebe eroan jateko eta ondo paretan danean esango dotsut eta gero berak eroaten jotson jaten, baie gero ondo pareu zanean ba berak urten iosten orduen be, medikuek, eta esan eusten, bueno ha badau

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

ondo eroan gure badotzezu oin zeuk, ba zeuk guzune ba eroangotzule.

Sendatu zan orduen azkenean?eta noiz bueltatzen da etxera edurne edo zelan bueltatzen da?

DIRUEN TRUKE EDURNE ETXERA

Gero ba beste neska zar batek esan iosten, zeitik dekiezan ba , ba eztakitela ba, maistre bat izan zan, hareri be esnea eroaten neutsen ez takitela ba esan neutson, ba goazen eh bertara ofizinera pregunte zuk etor behar dozu neugez, nik eztakit ze pastan datsuen ta zeuk esateko ta joan gintzezan ta esan neutsen ba, zelan eh Edurne Etxebarria ba zelan etxera botauren len eta oin atzera hara altxeute hainbeste denboran dauela eta aber ze motibogatik edo zelan dauen edo jakiten goazela, esan ioskun ba ze, eztakiela deliturik baie honenbesteko bat zertu eskero ba emon eskero ba kanpora baotako dauela, dirue kentzeko, eta esan iosten eh! Aber prest ete nauen dirue eroateko pregunte in iozten harek orduen niri, eta baietz esan neutson hurrengo egunean eroango dotela dirue eta ez tait zenbet izan zan, aztute dekot urte asko dire ta, ja 91 urte dekoaz ie nik be eta, eztait, joan gintzezan hurrengo egunean dirue hartute eta beno firmeu arazi in iostien niri, neuk firme neuen Sabine Etxebarria eta dirue aztute dekot znebat izan zan ta egunek paseu ta egunek paseu dirue entregeu gendun eta etorri ez etxera eta esan iosten ez da etorri ondino, ta ez ba goazen atzera, joan gintzezan eta esan iotsen zelan goazen Edurne Etxebarria zean zelan entregeu gendun hori ba kostigutzat, dirue kentzeako eta entregeu gendule, ta hainbeste egun direzala ta ondino ez tala etxera etorri, etortzen ez bada joan behar dan lekure bera joango dala esan eutsien orduen esan ioskun baze ba dirue dauela lotute eroan beharrean ofizinera bidean lekure, entregeu beharrean, entregeu barik herriko Floren Ibarretxek firmeta ez entregetako dirue, ze entregeu ezean han dau kartzelan ta gero esan eutson ak, etorten ez bada neu joango naz behar dan lekure, ta hurrengo egunean klaro dirue entregeu euren ta hurrengo egunean etxera etor zan. Hak ioxe mesede in ioskun.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

Beti diruekaz aurre eta atzera,dirutza gastau zenuten kartzela gora eta kartzela bera orduen ez?Eta zer iten zenduten orduen zuok?

CADIZEN HIRU URTE

Gero aitek be Cadizen hiru urte in eustuzan eh, Cadizen eta abogaduegaz ibilten gintezen egun guztitan etxera etor daiten eta beti abokaduegaz beharrean gu eta harek gastu guztiek, Jon eta danontzako in gendun, ez gendun zorrik Auki, ferire be behie erosten joan nintzen, behi bat gehiau be ekarri gendun estera eta dirue be arean Auki gendun eta gure zeuren, hile z gintuzten in, baie beste guztiek ein iezkuen baie ez gintzezan barrerik eiten itxi, ze alegan guztiek beharrean ain genduzen eta aita gero paseu ziren urteak danak ahaztu be einde bakoas ie ze paseu gendun be ta, aitek gero etorteko abogaduek aurretiztik emon euskun zelan etorko dan egun baino lenau, noz datorren eta zelan etorko dan eta domeka baten etor zan, ta domekan nik esneak entregeu ta estazinora normal joan gintzezan urtetan Edurne, nire aiztea, eta neu ta haren nobioa eta nireak, berak be presenteu in behar eite euen domeka guztitan guardiekgana zeara ba Sondikera presenteu behar izeten zan andino etxean egongatik eta hirurek joan gintzezan izajoak urte euen atzenengo trenetik, hirurok ontara pareute egon gintzezan, batak urten besteak urten eta ez euben urtetan, burue bera bera bera einde urte zan azkenean eta pozik gero baie akabeta etorri zan anemiagaz eta etxera etorteko gero kotxean etor gurez herritik pastan beldar, ta bera menditik etorko dala ezez ba, kotxean ta ezetz bera menditik. Kotxean etozen baie izajoa akabeute garbi azi eske paseu gendun palizea terriblea. Handik donbora gitxire aite hil in jakun gero.

Hantxe tratau eurien muengatik zan orduen,debil zagoelako,klaro han ia jan barik eta ibiliko zan ez?

JO!Pena gero eta hemetik, zelan ibilten ziren gauzek?

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

AMA FRENTE FRANKISTEI

Geu Sodupetik etorri orduko, amama han daudela, kortan eh egon zan txarri bet koiu ta eroan, kortatik txarrie ta amamari egon zan batalloiak tejabanan…¡abuela! ¡abuela! Han llevai el cerdo por ahí. ¡A donde! Pues por ahí.. por ahí… ta zuztertu in euen nok eroan euen txerrie, nok eroen tan ora, herriko gizona izan zan eroen euna, ta larogeita hainbeste urte euki eustuzen ta bakarrik egon zan etxean eta gero bedarrak be terreno handie Auki gendun guk baserri handie izan zan eta bedar leguen, etxeko bedarrak ebeiten, erico gizonak, joan da frente in iotsien gure amamak. Joan eta esan iotsien harek bere usaba dekola eta itxiteko hareri geldi, kostesteu eutsien besteak hak ez dekola han zeinik, antza propiedades eurek dana koiteko idea antza, eta gero ze in euen amamak orduen alkateagana joan harek esan eutsienean hori, eta frankistea alkateak ondo in eutson, zoaz trankila neuk botako doaz ta, alkateak bota iostuzen.

Frankista ez izateak, ondorio latzak ekartzen zituen garai horretan. Zentzu guztietan askatasuna mugatu egiten zen baoi fisikokoi bai ideologia aldetik. Francisco Francok lideratzen zituen irabazleek honako ezaugarriak zituen erregimena eraiki zuten: •

Konstituziorik ez zegoen, Estatuak biztanleriaren eskubide eta

askatasun mugatuak arautzeko Oinarrizko Legeak eman zituen. •

Sektore ekonomika banatutako langile eta maizterra biltzen zituen

sindikatu bakarra onartu zen, Organización Sindical edo sindikatu bertikala. •

Alderdi politiko bakarra zegoen, Falange edo Mugimendu

Nazionala. Honek kudeatzen zuen sindikatua eta baita bestelako erakunde batzuk, Frente de Juventudes eta Sección Femenina adibidez. Bi erakunde haiek gazteak eta emakumeak Mugimenduaren arauetan hezitzeko sortu ziren. Guztien buru Franco bera zen. •

Francok aginte guztiak kontrolpean izan zituen: bera zen Estatuaren

buru, gobernuaren buru, Mugimenduaren buru eta ejertzitoena ere (Generalísimo kargua sortu zuen horretarako). Gorteak ziren arren, bertan erregimenaren

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

aldeko prokuradoreak bakarrik biltzen ziren, eta aholkularitza funtzioa izan zuten beti, legea Francok berak onartzen baitzituen. Frankismoak beti mantendu zuen ideologia kontserbadorea eta antidemokratikoa. Estatua moralki gidatzeko Eliza zegoen, sistemaren kolaboratzaile baino gehiago parte bilakatu zena. Askatasun falta agerikoa zen. Generalak bereak egin zituen “Caudillo de España” eta ” “Generalísimo de los ejércitos” karguak. (http://frankismoa.wordpress.com/2-etapak/)

Amagatik orduen e?klaro amamak haren ideologia bost azola bere garaian karlistadak izango zirene ta?eta klaro alkatea honek, ba errespetue holako andra nausi bet joan jakonean ez?

Amama etxean lotuzanean pena handiegaz lotu gintzezan, baie amama lotu ez bazan txarrau izango zan, ze batanbatzuk etxean sartute eukiko genduzan, ta atara ezinik ibilko gintzezan, ze gero be neikoa in ioskuen gero, baie barrerik ez ioskuen be neikoa in ioskuen gero, baie barrerik ez ioskuen ein, erantzun gendun geuze guztiri, abagadue hainbeste ustetan ibilde pageu genduzen eta beste batzuen antzean idilio gintezan ta Jon be hainbeste urtetan bota hareri be ta danak ein genduzan.

KOMENTARIOAK ETA OHARRAK

Neskak bakarrik behar eiteko eta gero Edurne eta Miren ba gero ze eiten

euren jatordue eta inguruek eiten zeurien etxean, ze beste neba bi txikiek Auki genduzan eta baie arrastitan harek eta aprendizek ba zera, geuk geuri lagundu bendejan, eta dirue ein gendun.

Guk urten be ez gendun eiten gerra paseu ta luzaroan be, AITE falteu

gendun ta inora be, eta Sodupen egon gintzezenean, ona sartu orduko pentsezu nire

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

nobioa Bizenti orduen ta hainbeste denboran ikus barik, konprea eiten Sodupera bajatu ta hantxe ikusi nuen hainbeste denboran ikus barik, akordu barik, batalloiak ba handixek paseute, orduentxe etorte, ta honantza ja etor ziren ta. Guk paseu genduzen terribleak marina bat negar… Gerra ostean..

3. Juan estankokoa izan zan bat Antonen AITE dirue ofrezca etor jakune, frankiste handie izan zan ez tule merezidu hori eta dirue ofrezca eta bestea be frankiste handie izan zan etxetik generoak atatako esan ioskune be, ze amak ez euen ezebe eiten ta gero pozaz sinistu ezinik egoten zan zikeran lagunen antzean bizi garela ta, monja daudenak eta nik ze behar ein gendun urte bi, harek ze behar eiten euen, eta Burgosko bi, harek ze behar eiten euen, eta mutil honak izan ziren itzel zekule errespetabako berba bat ez zeuren botatan gero be bisiten etorten jakuzan estera. Txarto paseu gendun txarto.

4. Bolboko jendea esnea saltzen eutsienei geure moduak gehienak izan ziran, bat bakar bakarrik Auki nenduan be zea frankotarra bat, ta klaro orduen ondiño Bilbo paseu zeurenean artean ez baie, Bilbo pasaeu ta gero, ni gero mobidu nintzan, eta gero beti egoten zan zeozer, beti esaten mustien ai aber ikusi ote doten! Zea egon dala! Estait zer egon dala, nik entzun be ezin holakorik baie ez neutsien erakusten zelangoa nazen ni, ezebe, isil-isilik itxiten neutsien. Han portalean esneak itsiten neutuzen eta hara etortzen zan ba hori Floren Ibarretxe han behar eiten zuen ofizine baten eta egun guztietan ikusi baher eta eguni sabine berak andino esaten eusten karinoagaz nik ba, isili egon behar, egunosn kontesteute.

Eta politikaaren aldetik zelan zebilen gauzek?

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

ALKATEA LEHENGUSU KARNALA

Gure aiten lengusu karnala izan zan alkate gero parezana, gerrea zertu zanean, lehenengo beste bat pare zan baie gero kanbieu ieurien eta on zan denbora guztien alkate lengusu karnala eta joaten gintezan ba berbaz beragana, alkateagana eta etorko da estera kontestetan euskun eta besterik ez, eta gero anajeak Auki eustuzen bi Galdaon eta arek anaje emiten eutsien, etorko da estera esan eta besterik ez iotsien esaten.

Eta nondik zebilen nazionalak orduen?zer iten ibilten ziren?

KOMENTUERI SUE EMON EUTSIEN

Eta gero ez totsut esan zelan gerrea hona etorri orduko, gerreak urte euenean urrinean, ba Bilbon ondino ona etorri orduko zatie lenau komentueri sue emon eutsien Bilbon eta han komantuen egon zan gure izeko bat eon zan eta su emon eutsienean ba urten eurien komentutik kalize eskuetan eta moja guztiek, eta gero nora joan bez ez zeurien lekurik eduki eta nire izeko bat han eon zalez monja bere etxera eroan iostuzen hiru-lau eta gurera, lau superiora nausienak gurean eon zien hilabete inguruen, fijoan eztait baie eta harek mojak gero partidute eon zirenez ibil zien lekue topetan danak atzera juntetako, Klausurako monjak zien, Bilbon barik tope eurien Bakion, eta Bakiora junte zien danak eta gu Bakiora joaten gintzezan harekgana monjakgana, Lezamatik Bakiora oinez aitegatik kondukea emoteko, harek emoten ioskuen konduktea eta guk entregetan gentzezan abogadueri baie ba arpelik, denborea joan…, ez eurien bota… eta eztait zenbat biaja ein genduzen monjakgana.

Eta gernikako orduen noz izan zan edo zelan gertatu zen? Zelan harrapatu zizueten zuei?

Zer egin zenuten?

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

GERNIKAKO KONDELEA

Eta badekot kandela zati bat be gordeta, Gernike bonbardeetan ibil zirenekoa, alean Bizkargi ondorarte etorten ziren partidek, abiak, eta zagata ene ama, bonbak, eta han e bedeinkatute kandelak izitute egon zirenak errekordutzat gordeta be badekot zati bet. Eta zure aitite be han egon zan orduen eta esan euen egon ziela arrasti guztien kuneta baten sartute urten be in berik, bota ta bota zeak eta kuneta baten sartute egon zirela eta ontxe etor behar jaku, ontxe etor behar jaku baie salbeu ziela ganera etor barik be asko eta asko hil ziela, esaten euen aititek.

Gernikako bonbardaketa Gernikako bonbardaketa 1937ko apirilaren 26an Gerra Zibilean Gernika hiri bizkaitarrak pairatutako hegazkin-erasoa izan zen. Erasoak jende zibilaren sarraskia eta hiriaren suntsipena eragin zuen. Luftwaffe naziaren "Kondor Legioa" eta italiar faxisten Aviazione Legionariako hegazkinak izan ziren erasotzaileak. Operation Rügen (euskaraz: "Rügen operazioa") izenekoan, hildakoak 120 eta 300 artean izan omen ziren; azken ikerketen arabera, 126. Mendebaldeko herrialdeen begietara, Gernikakoa Luftwaffek egin zezakeen ‘bonbardaketaterrore'aren adibidea izan zen, eta halako ekintzak egiteko prestatuta zegoelako froga zen.

ENTERREU GENDUN ALTXORRA BAIE….

Hona sartu orduko antxine ogerlekoak eroaten zien bost pesetetako ogerleko

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

nagusiek eta harek partidea eduki eustuzela kaja handi bat eta aitek ba asauen enterreu, gordeu in behar du hau kaja hau, eta gero terrenoak bastante urrun eduki genduzan baie ondino gorau joan gintzezan, ama, neu, eta aizte bat, non enterretan dun ikusteko, lau eta enterreuren zepa handi bat egon zan zea azpien harek ogerlekoak balioko daurelakoan beti te, zapaldu zapaldu ein ta tapeute uzti gendun, eta gero paseu zirenean hemendik aitek esate ioskun harek diruek zertu zirenak kouzuez baie eztau dirurik, aitu du aite baie eztau han dirurik, zelan egon zen, esate euen han sartu genduzen ta, etor zanean gero, hainbeste urte einde, be joan zan baie ez zeuen han dirurik ikusi, nik eztait artean batan batek ikusi ote euskun ostaltan, edo gero bonba batek ha apurtuko bauen, ha desaparezidu zen.

Eta noiz etorri zan aitite etxera'zelan etorri zan?

BOLANDERAK ETXEKO PORTALIAN

Eta zure aititeri te eiten otsien , hemen euzoetan ez ziren egon g uta veste bat baino nazionalistek eta karlistek izan zirelez danak herrire sartu zirenean koinetue alboan bizi eta, etxera alaguztien bolanderak btetan , zure aititeri etxera. Aitite ta amama bakarrik etxean eta bera gerran ibil zan, veste arreba biek ezkonta egon ziren eta ba heurek bakarrik etxean eta hareri bolanderak botaten etxera. (karlistek herrietara sartzen zirenean eta herrire ailegeu ziranean) Guk burue erakutsien zerik ez gendun , gero be horregatik normal urtetan hasi gintzenean ba guri heurek zea eukiten euskuen baie guk kasurik bez , lagunek gure modukoak eukiten genduzen ta, arrabioa bai eukiten euskuen, arrabioa bai.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

Posgerra

1939. urtan Frankok gerra egoera amaitzutat emanda eta gerra amierako partea sinatu zuen Burgosetik eta horren ondoren, diktadura militar autoritario bat ezarriko da urte luzee batzuetan, espainar abertzaletasunean, katolizizmoan eta antiezkerreko ideiez oinarrituta. Honen ondorioz ezinbesteko errepresio politiko, ekonomiko eta soziala jorratuko da, hemen EH n ikurriña, euskara eta euskal kulturarekin zerikuzia duen edozein gauza zapalduz eta debekatuz. Galtzaileak,

kasu

honetan

errepublikarrak,

komunistak,

anarkistak,sozialistak... gerran infernua ikusi badute ere, infernu txarrago batean ikusiko dira murgilduta denboraldi luze batez. Miseria, gozea egun guztietako arazo pasatzera izango da, izan ere dena egongo da kontrolatuta eta zenbait gauza debekatuta, errepresio politikoa, ekonomikoa eta soziala eguenroko ogia izatera pasatuko da.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

8. HAUSNARKETA

Lan honek historia ikasgaiaren perspektiba berria eman digu. Izan ere, ez daukate zerikusirik historia beste modu batera landu ahal dela esateak eta beste modu hori zuzenean lantzeak. Honi esker ikerketa metodoa praktikan jarri ahal izan dugu modu berezi batez, historia hurbildu digun modu batez. Honen eraginez ohikoa baino gehiago inplikatu gara guztiok, azken finean zerbaitetarako balio duen zerbait egiten ari ginelako sentsazioa geneukan eta horrek asko motibatu gaitu. Elkarrizketa egiterako orduan ikusi dugu nola prestatuko galdetegiaz gain, momentuan bertan beste informazio asko helarazten duen elkarrizketatuak. Bai eskatu zaiona baino gehiago kontatzen duenean, bai keinu edo soinuen bidez idatziz gorde ezin den zerbait transmititzen duenean. Hori dela eta beste baterako bideo kamera eramatea gomendagarria dela pentsatu dugu.

Formakuntzaz gain enpatia lantzeko ere baliagarria izan zaigu. Guztiok ondare immaterial propioa daukagula konturatu gara. 90 urtean asko aldatu da gizartea eta era berean egin dute ohitura eta usadioek. Beraz, aldaketa prozesu horren beste eslaboi bat garen heinean, guk ere gure ondare zatitxoa daukagula konturatu gara. Gure ondare immateriala beste pertsona askorekin konpartitzen dugu bai adin, espazio edo denboraren ondorioz. Era batean edo bestean, zenbait komunitateren parte garela alegia. Sabinerekin izan genuen elkarrizketan nabaritu genuen nola gu ere kontakizunen partaide ginen, nahiz eta oso pertsona hurbila ez izan, ez baitzen gutako inoren senidea. Horren arrazoia bere kontakizunetako asko ondo ezagutzen ditugun zenbait lekutan gertatu zirela izan zen. Guztiok osatzen dugu historia.

Izan direlako gara eta garelako izango dira.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

TALDEKO LANAK

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

2. ASTEKO LANA Bideoa ikusi. “El sistema educativo es anacrónico” Taldeko lana. 1. Aldatu ahal dugu historia ikasteko era? 2. Zer aldatu ahal dugu? Aldatu behar dugu, garaiarekin batera joan behar dugu. Alde batetik, metodologia eraldatuko genuke. Metodologia errepikakorra alde batera utziz, izan ere, baiestatu egin da, ez dagula ikasten errepikapenaren bidez, baizik eta egiten motibatuta gaudenean. Beste aldetik, edukiak aldatuko genituzke. Lehenik eta behin, hezkuntza sistema berriztatu beharko litzateke. Gauer egungo hezkuntza sistema, produkzio masiboan oinarritutako gizarteari begira eraiki zen ondustralizazio garaian (XIX.mendean). baina, gaur egun gizartea, ideia eta sormenari oinarrituta dago. Ondorioz, hezkuntza berri bat behar dugu, emozioen bitartez norbanakoaren gaitasunak areagotu eta irudimena talentua eta pasioa estimulatzen dituena. Gure ustez, arlo guztiei garantiza eta balore berdina eman beharko genietzaieke, 3. Gure esku dago? Zergatik bai edo ez? 4. Adibideak jarri Bai, irakaslegoaren eta gizartaren gobernuaren esku dago. Aldaketa hori gertatzeko, era gradual batean gertatu beharko litzateke. Adibidez: Musikako 2 ordu, ordu bat izan ezik.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

3. ASTEKO LANA Garcia Perez F.F (2009): Educar para la participación ciudadana. Un reto para la escuela del siglo XXI. Investigación en la escuela pp.5.10. Cmaptools programa erabiliz taldeka egindako mapa kontzeptuala.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

4. LANA i. Banaka (ikasle bakoitzak etxean egiteko) eta gero taldeka (klasean egingo dugu) esan esaldi hauekin ados edo kontran zauden eta zergatik: 1. Eskolako ikerkuntza helburuak lortzeko metodo bat baino ez da. Beste batzuk ere oso baliogarriak dira. Irakasleek eraginkorrena aukeratu behar du, bere ezaugarriak eta bere ikasleena kontuan hartuta. Ados gaude, esan bezala beste metodo baliogarri bat delako eta era berean irakasleek, umeen interesetara eta ezaugarrietara, baita haien ezaugarrietara moldatzen den metodoa erabili behar duela, hau da, azken finean bera da klasea bideratu eta aurrera eramango duena eta beraz bera ere eroso sentitu behar da erabilitako metodoarekin. 2. Eskolako ikerkuntza oso metodo motela da. Ez da bidegarria gaur egun dauzkagun programak garatzeko. Esan dezakegu baietz, metodo motela dela eta gerta liteke finkatuta helburu guztiak ez betetzea, baina argi daukaguna da metodo onekin emandako kontzeptu eta edukiak, gutxi batzuk badira ere, era onuragarriagoan hobeagoan bereganatuko dituztela. 3. Irakaslegoak ez dauka bere lan jardueran denbora nahikorik halako unitateak prestatzeko. Erabat ados gaude, izan ere, gaur egungo irakasle askok eskolaz kanpo ordu ematen dituzte lanean eta ez dugu uste holako lanik burutzeko denbora izango dutenik.Hala ere, normalean eginda prestatuta etortzen dira. 4. Ikasleen interesak kontuan hartzen badira kurtso bakoitzean eskatzen eta aurreikusten diren edukiak eta helburuak lortzea ezinezkoa izango da. Beste

aldetik,

edukien

ikaskuntzarako

aproposak

ikusten

diren

sekuentziazioak eginezkina izango da. Ez da zertan horrela izan behar, ikasleen interesak kontuan hartzen badira gerta daiteke ikasleek motibatuagoak eta interesatuagoak egotea. 35

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

5. Ikasle askok ez dute halako metodologia erabili nahi normalean erabiltzen ez diren jarduerak egiten dituztelako. Zer nolako jarduerak egiten dituzten ikertu beharko lirateke, hala ere esan bezala, bizitza errealerako erabilpenik ikusten ez badiote ekintzeei normala erabili nahi ez izatea. 6. Irakaslearentzat metodologia hau ez da batere erosoa, arlo guztietan aditua ez delako eta hori hau ez dator bat irakale rolarekin. Egia da eta logiko da irakaslea ez izatea aditua arlo guztietan pentsatu behar dugu gizaki bat dela eta denok bezala bizitza osoan zehar ikasten ari dela( hala ere jakintza minimo batzuk eduki behar ditu irakasle izateko), era berean, ikaskuntza, iraskkuntza esanguratzua izan behar da eta ikasleak ikasten duten bezala irakasleak ikasi dezakete mila gauza ikasleengandik. 7. Irakaskuntza metodo hau erabiliz ikasleek lortzen duten jakintzaren kalitatea oso bajua da: datu eta nozio inportanteak falta dira eta sahiestu behar diren akatsak gertatzen dira. Ez da zertan horrela gertatu behar, guztiz kontrakoa gertatuko delako normalean, hau da, lehen aipatu bezala,lortutako helburuak gutxi badira ere, bereganatutako jakintzak kalitate onean bereganatu eta ikasiko dituztela uste dugu. 8. Gaur egun daukagun irakaskuntzan ez dago halako metodologia erabiltzeko baldintza minimorik Ados, gela bakoitzean gero eta ikasle gehiago daudelako irakasle batekin eta horrek galarazten du modu batean hezkuntza eta lehen esan bezala irakasleak ez dauka horrelako metodologiarik erabiltzeko denborarik.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

MARTXOAREN 8 ASTERAKO LANA “El anarco feminismo en España: las propuestas anarquistas de mujeres libres para conseguir la igualdad de generos” artikulua irakurri eta hurrengo galderei erantzun:

1.Zer motatako taldea da? CNT taldeko CNT talde anarkofeminista. 2. Zergatik emakume taldea (gizonik gabekoa) sortu zuten? Gizonezko gehienek ez zeuden prest emakumeekin lan egiteko. Ondorioz, Mercedes Comaposada, emakume erakunde bat Portu zuen emakumeen eta gizonezkoen artean berdintasuna egoteko. 3. Zer helburuak bilatzen dituzte? Erakundeak, emakume langilea askatzea, alfabetizatzea kultura eta baloratzeko aukera eta askatasun sexuala bilatzen zuen. 4. Zer lortu zuten? Pentsaera aldaketa feminismoaren aldetik. Ezarritako botere harremanen kontra joatea lortu zuten.

5. Gaur egun, emakumez osatutako talderik ezagutzen al duzue? Zein motatakoa? Emakunde. 6. Emakume baino ez osatutako taldeak beharrezkoak dira? Zergatik?

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

Bai, oraindik asko geratzen da egiteko. Gaur egun, emakumeak eta gizonezkoak, zoritxarrez, ez gaude berdintasun maila berean. Adibide garbia dugu lanpostuen botere mailan. Goi karguetan gizonezkoak gehiengoak dira eta emakumeak , aldiz, gutxiengo bat kokatzen da kargu hauetan.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

5. LANA Testutik atera ditugun ideia nagusiak: Antzinatik gaur egunera aldaketak egon dira. Beraz, puposa dezakegu gaurtik etorkizunera aldaketak egongo direla. Gure zatian , etorkizuna ikasketa prozesuaren gai zentraltzak hartzen da. Jarduerak: 1. Hipotesia planteatu: Nola izango den etorkizun pertsonala eta soziala. •

Pertsonal

aldetik:

ikasketi,

familiari,

lanbideari…

egiten

zaio

ingurugiroari…

egiten

zaio

erreferentzia. •

Sozial

aldetik:

garraioari,

gerrei,

erreferentzia. •

Umeen interesekin lotu eta ikerketa sustatu.

2. Bilaketa: Iturri ezberdinetatik informazioa lortu. Adibidez: dokumental edo pelikula baten bitartez. Unitate honetan ez da agertzen, baina beste iturri moduan egunkariak eta aldizkariak erabili al ditugu. Berreen bitartez gauza piloa landu dezakegu. 3. Erabakiak hartu: jolan baten bidez debatea sortu. (egoera debate sortzeko: herri ederra baina maila sozioekonomiko baxuakoa eta central nuklear baten ondoan kokatuta). 4. Azkenik, edukiak ondo barneratzeko ekintza. -komiki bat sortu. (gaia: nola izango den ikasle bakoitzaren bizitza 50 urte barru). Komikiak guztion artean komentatu eta klaseko hormetan eskegiko ditugu. 39

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

7. LANA i. Talde bakoitzari tokatzen zaion artikulua irakurri eta beste taldekoei azaltzeko prestatu. La lucha por la libertad: una propuesta de investigación en el aula en torno a la Guerra de la Independencia Nori zuzenduta ikasleak DBH-ko 4.mailako ikasleei. Helburuak: •

Irakurketa bultzatu unitate didaktiko honen bitartez.

•

Ikasleek Independentzia gerrari buruzko informazioa bilatzea.

Erabilitako baliabideak. Liburuetatik aterako kopiak. Helburu orokorrak: Dokumentu historiko zein Literatur testuak irakurtzea. Testu historiko desberdinak bereiztea. Talde lana sustatzea: … Hel buru espezifikoak: Cabellozako historia ezagutu. Informazioa lantzea( gune historiko zehatz batena). Bertako kultura errespetatzea. Prozesua: •

klase

ematen

dira

azalpen

teorikorako. 1808ko krisia: Independentzia eta gatazka politikoaren gerra. •

Gerrraren egoera Cabezabellosan.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

•

Los gerrilleros irakurri.(garrantzia eman Fernando VIIari)

•

Bakarkako lana. Bere herriei buruzko informazioa jaso.

•

Fitxak burutu jasotako informazioarekin.

•

Taulak burutu.(sozio-ekonomikoak)

•

Irteera herrira Cabezabellosara.

•

Taldeko lanaren aurkezpena klasean egindako guztiarekin.

•

Irakasleak lana bideratuko du.

ii. Talde guztien informazioa izan eta gero testu guztien laburpena egin Freemind programa erabiliz. 1. ARTIKULUA

Memoria historikoaren jorraketa gela barruan.

•

Metodologia berritu: Argazkigintzaren bitartez.

•

Konstruktibismoan

oinarritzen

den

metodologia

esperientzietatik abiatuz. •

Iturri desberdinak erabiltzea.

•

Argazkia errealitatearen isla.

•

Edukiak ondo aukeratzea da irakaslearen eginkizuna.

2. ARTIKULUA

erabiltzea.:

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

•

Ahozko historia gutxi(beharrezkoa da).

•

Irakasleek beldur dira frankismoaz, gerra zibilaz… hitz egiterako orduan.

•

Pertsonen

esperientziak(egokia,

motibagarriak

eta

hurbilak)->

gaitasunak

eskuratzeko

emakumeen egoerak ezagutu. •

Gizarterako erabilgarriak (elkarriztatuak).

•

Memoria historikoa.

•

Pertsonen esperientziak.

3. ARTIKULUA (gurea)

4. ARTIKULUA

5. ARTIKULUA

•

Ikerkuntza

historikoa,

gizarte

zientziak

baliabideak. Oinarrizko gaitasunak garatzeko balio du. •

Proposamen bat Sevillako eskolan: o 2 helburu: o 1. Ikerketan oinarritutako metodologia praktikan jarri. o 2. Gertaera historikoek ikasleen ingurune geografikoan duten eragina aztertzea.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

o Zer aztertu?

Frantsesen inbasioa, haien herrian izan zen eragin ekonomikoa., udalekuak informazioa eman zioten.

o Lanaren garapena: 1. Galderak planteatu. 2. Ikasleek dokumentazioa aztertu (zer den garrantzitsua eta zer ez). 3. Taulak egin.(datu esanguratsuak atera). 4. Ondorioak atera. 5. Informe bat egin. o Ebaluazioa: koebaluazioa, irakaslearen ebaluazioa eta azterketa.

6. ARTIKULUA

•

Historiako klaseak: monotonian erori.

•

Klase dinamikoagoak izan behar dira.

•

Helburuak: Motibatzea, iragana ulertzea, garai desberdinen pertsonaiak biltzea, ahozko trantsizioa ikasi…

•

Metodologia: inkestetan oinarritu. (gehienek parte-hartu (ez da derrigorrezkoa).

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

•

Gaian limiteak jarri: gaia sakontzeko.

•

Galdetegia eguneroko bizitzan oinarrituta dago. Itzelezko arrakasta izan zuen.

•

Argazki bilduma ( ez dauka denbora limiterik)gaia kasu honetan frankoren heriotza izan zen.

•

Ondorioak Iragana ikasi eta ulertzea informazioa lantzea.

7. ARTIKULUA

Giza geografia ikasi memoria familiarretik abiatuta. •

Familia-kideak emandako informazioa baliabidetzat hartuz eboluzio bat sortzea.

•

Ikasitakoari zentzua ematen laguntzen die.

•

Prozesua ahozkoa. Informazioa ahozkoa lantzen dutelako.

•

Kooperazioa lantzen da: ikaskideak elkar laguntzen dira.

•

Edukiak 3 bloketan banatuta daude: Demografia. Ekonomia . Eguneroko bizitza.

•

Familia memoriari ematen zaio garrantzia eta ikasleek honen garrantziaz konturatzen dira. Honetaz aparte gizartearen barnean daudela konturatzen dira.

•

Jarduerak: 1.

Bakarkako lana.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

2. Datuak analizatu. 3. Taldeen aurkezpena.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

8. LANA •

Zein da denbora historiko iraskastearen helburua? Historiaren ikaskuntzaren bidez eta ariketa programatuen bidez, gaur egungo

jakintza historikoaren denbora aniztasunaren zentzua eraikitzea. Hau da, beharrezkoa izango litzateke ikasleek, ekitaldien segida sortzen joatea, epe laburraren , erdi luzeraren eta epe luzeraren erabilera egokia eta ez mekanikoa sortzea. •

Zer esan nahi du jarraitasunik eza eta errekurrentzia faltaren

arazoaz hitz egiterakoan? Jarraitasunik eza esan nahi du, denborarekin zerikusia duten unitate didaktikoak ez daudela regularki programatuak ingurunearen ezagutzaren barruan. Errekurrentzia faltaren arazoarekin, irakasleek gauzak baten azaltzearekin nahikoa dela edo ikasleek aurretik badakizkitela uste dutela esan nahi du. Gauzak baten azaltzearekin ez dela nahikoa, beharrezkoa dela, unitate eta kurtsoetan zehar kalkulatzeko, errepresentatzeko eta periodizatzeko mekanismoak era konstantean irakasten joatea, kontzeptualizazioa astiro astiro handitzen joanez. •

Idatzi Calvaniren teoriaren punturik inportatenak hauexek

kontuan harturik: o Umeen gaitasun eza historia ikasteko Umeen gaitasuna denboraren ulermenean ez da bere adinan oinarritzen, gauzak azaltzeko metodologian oinarrituko da haien ulermena. o Historia ikasteko lehen zikloa Umeak eskolara iristerakoan badaukate gizakia bizi baino lehenago zegoena ulertzeko hau da, denbora hori ulertzeko gai dira, baina baita ere beste denbora bat ulertzeko gai dira, iragan hurbilago abere familian oinarrituz, adibidez, haien aitite amama txikiak zirenean. •

Zergatik Egan-ek kritikatzen ditu didaktika oinarritzen den lau

zutabeak?

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

Eganen ustez, eskema hau guztiz partziala eta redukzionista delako,bere ustez, ez baita

garrantzarik ematen umeek beraien eskolako eguneroko bizitzan

informazio eta experientziak sortzeko eta garatzeko erabiltzen dituzten herraminteei eta, hain zuzen, fantasia eta irudimenari. •

Ondorioetan denbora ikasteko lerro orokorrak aipatzen ditu,

zeintzuk dira? Eganek 3.kurtsotan antolatutako programa bat proposatzen du munduaren garapenaren sormenean oinarritutako kontakizunetan, 3 biomio ezberdinen inguruan antolatutakoa: opresioaren eta askatasunaren kontrako borroka, beldurarren kontrako seguritatearren borroka eta ezjakintasunaren aurkako jakintzaren borroka.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

BAKARKAKO LANAK

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

Ainara Parro

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

LANA: Merchan Iglesias, F. Javier (2002). Profesores y alumnos en

la clase de historia. Cuadernos de pedagogía, 309,pp.90-94

Gero eta gutxiago ikasten dugu, gero eta gauza zailago ikastarazi digutelako. Urte batetik bestera gero eta historian gauza gehiago gertatzen dira, gero eta historia gehiago dago ikasteko. Gure gizartean aldaketak egon direlako aurrera eraman behar dugu lan hau. •

XIX.mendeko historia: abertzaletasuna geratu, nazioak sortu, historia sortu

zen. Burguesen baloreak kutura eta gizarte aldetik industrializazioarekin sortu, erregimen zahareña estamentuak zeuden , orain Burguesia eta hauek eskatzen dute HEZKUNTZA berri bat. Honen ezaugarriak: memorizazioa, kritika eza, pasibotasuna (mantentzen dena), sumisita, historia bukatua (hori gertatu da holan eta puntu). Autoritatea onartzeko HEZKUNTZA (aldatu da baina aldatu behar zelako, autoritatea galtzea adibidez ez da txarra). • 1-

XX. Mendean historiaren irakaskuntzaren krisia, eskola sistemaren krisia:

Aldaketak: •

Kontzeptuak: Historia politikoa gutxitu eta economía eta soziala sartu

•

Prozedurak: Testu iruzkinak eta irudiak

Beraz tradizioa mantendu zen: •

Kronologikoki landu

•

Prozesuaren ideia

•

Superfizialidadea (gainetik ikasten da dena, ez dugu sakontzen)

•

Historia amaituaren ideia (gaur egun gauza batzuk ez ditugu aurreratu,

adibidez etxeak galdu dutenek zer pentsatuko dute? Langabezia zer?... •

Gaur egungo gizarteak eskatzen dituen konpetentziak:

•

Banakako autonomia

•

Gaitasun kritikoaren garapena

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

•

9.TALDEA

Taldeka lan egiteko tresna

Hauek landu behar ditugu hau lortzeko: •

Aniztasunaren onarpena eta begirunea

•

Kooperazioa

•

Ongizatetik baztertutako pertsonekiko solidaridade aktiboa (eskubide

guztiak, berdinak behar ditugula) •

Gaitasun kritiko garatu (nor dauka errua ? )

Adibidez 4DBH bukatu behar da gaur egun bestela ez daukagu inolako ahalmen beste zerbait egiteko. Munduan dauden arazoak landu behar dira, edukiak ondo aukeratu eta metodologia berriak erabili behar ditugu (gauza da beti liburua ez jarraitzea), gero eta gauza gehiago dago munduan baina aukeratu behar dugu ikas-irakas nahi duguna. Ideiak eta kreaktibitatea behar da gaur egun, umeak ez aspertzeko eta motibatzeko. Haiek informazioa bilatzen edo internetik edo beste iturri berriak erabiliz; umeak inplikatzen badira informazioa kontrastatzen eta berria bilatzen gehiago barneratuko dute dagoen informazioa eta ez da izango buruz ikastea bakarrik, lehen zen bezala.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

•

9.TALDEA

LANA: “ El sistema educativo es anacrónico”

Hezkuntza ikasle askoren talentu eta gaitasunak ostopatzen ditu eta beraien

ikasteko motibazioa ezabatu •

Azken 58 urtetan economía, kultura, pertsonal aldatu den arren hezkuntzak

ez ditu helburuak eta programak aldatu •

Gazte irudimentsu eta motibatuak behar ditu gizarteak

•

Hezkuntza desfasatuta dago, mate, lengua,…ez dira bakarrik hartu behar

baizik eta arte, heziketa fisikoa, … ere kontutan hartu behar dira •

Hezkuntza, hiru helburu nagusi ditu: EKONOMIKOA, pertsana batek

ikasketak baditu, maila ekonomiko hobea lor dezake, lana bilatzeko prestatuago egongo da, eta ekonomiak horrekin

irabazten du ( competir). INDOLE

PERTSONALA, norberaren alde onenak aurkitu eta azaltzea besteoi, gaitasun eta abileziak. Askok ez dute atal hau garatzen, eskolan dauden urte guztietan. •

Ez dugu ikasten memorizatzen baizik eta egiten praktikatuz, motibatutak

gaudenean. Hezkuntza berri bat behar dugu, giza eta emozionalaren bitartez, norbanakoaren gaitasunak areagotzea, irudimena estumulatzen duena, talentua, pasioa. •

Industralizazio ekonomikoa eta ilustrazioa egin zuten HEZKUNTZA hastea:

mate/ lengua/zientziak (intelekto) gero Humanidades eta gero Arte Hezkuntza ( emozioak, sentimenduak) •

Bien arteko oreka bat egotea bilatzen da. Hierarkia bat osatzen da, uste

dutelako ikasgai batzuk, beste batzuk baina eragin haundiagoa daukatelako, lana bilatzeko. •

Hierarkizazio honek, banaketa bat ekarri du intelekto eta emozioaren artean..

•

Egiten diren jakinduri testak ez dute jakintazun maila neurtzen baizik eta test

hauek betetzeko gaitasuna. •

Hezkuntzako helburuak ikasle prozesuari eta bideari estopo egiten diote.

•

Urtetan zehar jendearen ikuspuntua aldatuz joan da gizakia baten atal eta zati

txiki bat izatea pasatu da. 52

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

•

9.TALDEA

Hezkuntza aldatu edo modifikatu behar dugu eta garaiarekin batera joatea

bilatu behar da eta honek eskatzen dituen behar izanak asetzea.

Oso bideo interesgarria izan da niretzako, adoz nago esaten duenarekin, bideotik idei garrantsitzuenak aipatu ditut nire hitzekin eta nire iritzia sartuz.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

2. LANA: “Práctica de la enseñanza y gobierno de la clase. Revista española de pedagogía” 259, pp. 521,535 Testuaren paragrafo bat aukeratu eta azaldu zergatik aukeratu duzun

Euste eta ordena sortzea gela:

Irakaskuntzarako giro egoki bat lortzeko beharreskoak dira faktore batzuk kontutan izatea: Irakaslearen autoritatea onartzea Isiltasuna Geldi egotea eta atentzioa mantentzea. Egoera hau (orden hau) ez da berez ematen, sortu behar da. Baldintza hauek ikaskuntzarako ezinbestekoak dira eta askotan irakasleak ebaluatzeko erabiltzen dira. Hala ere, betebehar hau konplixua da, klaseko ikasle askoren praktika eta aktitudeak kontrako zentzua egiten bait dute, gatazkak sortuz. Egia esanda, klaseak irakasleak nahi baino gehiagotan alteratzen dira. Honako baldintza hauek klaseko giroa apurtzeaz gain, irakaslearen autoritatea jartzen dute kolokan: desinteresa, atentzio falta, besteekin hitz-egitea, zarata ateratzea, altxariak mugitu, norbait baimen gabe mugitu… Eragospen guzti hauek dira irakaslea urduritzen dutenak, gelan eragina dute eta noski irakaskuntzan; hori dela eta, klasearen giroa mantentzea edo lortzea bihurtzen da irakaslearen lehentasuna. Arauak jartzea eta irakaslearen autoritatea markatzea inpotantea dela esango nuke, bestela dena umeak nahi duten bezala egiten bada ez da ezer lortzen, batzuk hitzegiten, kasua egin barik,… Ez dut esaten lehen bezala izan behar dela, irakasleari beldurra eukitzea eta holan da nik esaten dudalako, baina arau batzuk esarrita egon behar direla adoz nago giroa mantentzeko, desastrea ez bihurtzeko.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

3. LANA: Garcia Pérez, Francisco F. (2009). Educar para la participación ciudadana. Un reto para la escuela del siglo XXI, Investigación en la escuela, pp.5-10

Testua irakurri ondoren bakarka egin behar genuen kontzeptu mapa bat eta gero guztion artean elkartu eta bakoitzak ulertu eta garrantsitzuena hartuta

Cmapstools

programarekin bat osatu eta igo. Nire mapa kontzeptuala hau izan zen, esan beharra daukat gero guztiok egindakoarekin laburra dela, eta gauza hauek eginez, lehendabizi bakoitzak ideiak ateratzen eta gero guztion artean komentatzen asko ikasten dela eta pertsana bakoitzari falta zaion informazioa sartzeko eta hobeto barneratzeko dauden eduki guztiak.

ARAZOAK MUNDUAN GOZEA GERRA POBREZIA KRISIA…

SOLUZIOAK BILATU BIZTANLERIAREN INPLIKAZIOA

HEZKUNTZAREN BIRFORULAKETA

GIZARTEA - ESKOLA

HEZKUNTZA -FORMALA -EZ FORMALA -INFORMALA

TESTU LIBURUAK

PARTEHARTZEA CURRICULUMEAN EZARTZEA ZAILA

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

4. LANA: Esan esaldi hauekin ados edo kontran zauden

baino gehiago daude, eroso egon behar dira, umeen beharrei egokitu.

Eskolako ikerkuntza oso metodo motela da. Ez da bideragarria gaur egun dauzkagun programak garatzeko. Nahiz eta motela izan ezanguratzua bada, hobeto barneratuko dute umeek.

Irakasleriak ez dauka bere lan jardueran denbora nahikorik halako unitateak prestatzeko. Adoz nago esaldi honekin

Ikasleen interesak kontuan hartzen badira kurtso bakoitzean eskatzen eta aurreikusten diren edukiak eta helburuak lortzea ezinezkoa izango da. Beste aldetik, edukien ikaskuntzarako aproposak ikusten diren sekuentziazkoak eginezina izango da. Ez nago adoz esandi honekin. Honekin helburuak lortu ahal dira, baina

kontzeptu batzuek ez.

Ikasle askok ez dute halako metodologia erabili nahi normalean erabiltzen ez diren jarduerak egiten dituztelako. Ez nago adoz esaldi honekin

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

Irakaslearentzat metodologia hau ez da batere erosoa, arlo guztietan aditua ez delako eta hori hau ez dator bat irakasle rolarekin. Ez, ikasi behar du, berritu behar da. Ohitura falta da gehien bat.

Irakaskuntza metodo hau erabiliz ikasleek lortzen duten jakintzaren kalitatea oso baxua da: datu eta nozio Ez, nahiz eta eduki gutxiago ikasi, hobeto barneratuta egongo dira.

Gaur egun daukagun irakaskuntzan ez dago halako metodologia erabiltzeko baldintza minimorik . Zein dira baldintza minimo hauek?

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

9.TALDEA

MARTXOAK 8: Gaur egungo emakumearen egoera aztertzeko, egun hauetan egunkarietan agertzen den berri bat aukeratu eta idatziz azaldu.

EMAKUMEEN EGUNA Martxoaren 8an “eraldaketa feminista” aldarrikatuko dute Donostian Donostiako koordinakunde feministak salatu du krisi ekonomikoa “eskubideen krisi” bihurtu dela. “Eraldaketa feminista eskatzen duen krisiaren aurrean” kalera irtengo dira martxoaren 8an Donostiako koordinakunde feministako kideak. 19:30ean egingo dute manifestazioa, Bulebarreti abiatuta. Hainbat hiritan egingo dituzte elkarretaratzeak Emakumeen Nazioarteko Egunean. “ krisi ekonomikoa” delakoa “eskubideen krisi” bihurtu

dela

salatu

dute.

Haien

arabera,

murrizketak

pairatzen

dituztenak

HEZKUNTZA, pentsioak eta alargunen eta etorkinen eskubideak dira. “ argi daukagu eskubideen murrizketa horiekin klaseen eta sexu-generoen arteko bereizketa eta desberdintasunak areagotzen ari direla” azaldu dute gaur goizean. “Eskuineko mugimendu kontserbadorearen atzerapausoak”ere salatu dituzte: “abortuaren legea aldatu nahi dute; tratu txarrak jasandako emakumeak babesteko neurri polizialak jarri nahi dituzte; Eure programa politikoan ez da lesbiana, gay, transexual, bisexual, queer edo intersexualen kolektiboaren eskubideen inguruan planteamendurik azaltzen, eta indarkeria matxistaren aurka jarritako neurriek, legeek, biktiazazioa bultzatzen hutu”. Emakumeeen eta feministen parte artesa “ezinbestekotzat”jotzen dute, eta sexugenero gatazkari izaera politikoa ematearen garantiza azpimarratu dute.

IZAN DIRELAKO GARA ETA GARELAKO IZANGO DIRA

6. •

9.TALDEA

LANA: Hondarribiako aitona-amonekin blagan Zer nolako ekarpena egiten dio horrelako lan baten egungo Euskal Herriko historiari? o 24 pertsonei galdetu proiektu bat egiteko o Nola izan garen eta nola garen o Ondare immaterial hori pertsonekin galtzen joaten da, pertsonak hiltzen joaten direlako o Emakume-gizon lanbide guztietakoak dira o Ondare immateriala, gizarteaz hitzegiten dugu

•

Uste duzue,

zuen

ikasleentzat

halako informazioa

interesgarria

eta

erakargarria izan daiteke? Nondik gatozen jakiteko geratzen den ondare eta biharko bidea jarraitzeko nondik norako nortasuna garatzeko balio du. •

Zelan erabiliko zenukete zuen ikasgelatan? Bideoa ikusi edo komentatu eta gero ume bakoitzak informazioa bilatu,

bakoitzak bere arbasoen informazioa, eta komentatu guztion artean.

Iturri historikoak: •

dokumentalak

•

txanponak

manuskritoak

•

egunkariak

•

arte lanak

•

zinema sarrera bat…

•

arkeologia

•

argazkiak

•

ahozko historia

•

antzinako

liburuak,

Iratxe Martin

LANA: Merchan Iglesias, F. Javier (2002). Profesores y alumnos

en la clase de historia. Cuadernos de pedagogía, 309,pp.90-94

Gai hau bi ikuspuntu ezberdinetatik ikus daiteke, irakasle modura eta ikasle modura. Irakasle bezala konturatu egiten gara metodologia eta edukiak ez daudela ondo bideratuta, ez da argi geratzen klase ematean ikasleen interesen alde ala editorialen interesen alde egiten den. Horren adibide da, nahiz eta curriculuma berriztatu, metodologia eta eduki berberak izaten jarraitzen dutela, hau da, testuliburuak markatutakoa. Honen ondorioz, curriculumean prometatzen diren onurak galdu egiten dira. Onura hauek metodologiari lotuta baitaude. Curriculumaren arabera, historia ikastearen helburuak gaur egungo mundua ezagutzen laguntzea, hiritarren garapenerako baloreak lantzea eta zenbait gaitasun intelektual garatzea da. Irakasleen arabera aldiz, gertaera historikoen eta Historiako etapa eta garai garrantzitsuen ezagutza da, onura hauek bakarrik datozelakoan. Ezagutza akademikoen arrastoa da guzti hau, irakasleek hauen alde egiten baitute nagusitasuna ematen dielako eta ikasleek kontra. Egoera honetan, indisziplina kasuak ematen dira. Ikasleen ikuspuntutik begiratuta, tirabira honen ondorioz ez dute historia “beretzat” hartzen. Hala ere, bada guzti hau determinatzen duen faktore bat, klase soziala. Klase soziala gero eta altuagoa izan, orduan eta gehiago onartzen dituzte ezagutza akademikoak, gustukoago dute historia eta irakasleek espektatiba eta jarrera hobeak dituzte (eta aldrebes). Gela, faktore hauen guztien isla da eta azken finean irakasleak ezagutza transmisioaren eta klase isil baten artean aukeratu behar du. Beraz, klase magistrala da klase hauetan errekurtsorik erabiliena, izan ere, azterketa gainditzea denean helburu nagusia ikasleek ez dute iskanbilarik egingo.

LANA: “ El sistema educativo es anacrónico”

1- Gaur egungo hezkuntza sistema behar industrialak zituen gizarte batean oinarrituta dago. Ados. Metodologia eta edukiak gaurkotu behar dira. Hezkuntza instituzio sozializatzailea denez gero hiritarrak sortzea du helburuetako bat, beraz, gizartearekin bat datozen hiritarrak hezi behar ditugu gaur eguneko gizartearen beharrei erantzuteko. 2- Ikasleek gehiago ikasten dute gelatik kanpo Ados. Eskolak kutsu tradizionala duen einean umeek ikaskuntzen alde praktikoa gelatik kanpo ikusten jarraituko dute. Gainera, gero eta hedabide gehiagotara esposatuta daude umeak eta gehiegizko informazio nahasia jasotzen dute. Irakasleon lana da klasetik kanpo ikusten duten hori interpretatzen irakastea eta horrela gelatik kanpo dauden baliabideak, hezkuntza tresna bilakatzea. 3- Eginez ikasten dugu, ez errepikatuz Ados. Guztiz demostratuta dago egiten diren gauzak, buruz ikasten diren gauzak baino errazago igarotzen direla epe luzerako memoriara, horretan ikus memoriak eta manipulazio memoriak ere parte hartzen baitute. Baina “egitea”k ez dagokio bakarrik gauzen manipulazioari, baizik eta umeari arrazonamendu prozesuei ere. Umeari arrazoitzen uzten bazaio ikaskuntza askoz esanguratsuagoa izango da. Hau da, ez da gauza konkretuetara jo behar, baizik eta orokorretik abiatuta umeari bere kabuz konkretura igarotzen lagundu behar zaio.

“Dame un pez y cenaré esta

noche, enséñame a pescar y cenaré siempre” (Atzotitz txinatarra) 4- Intelektoa (zientzia) vs emozioa (kultura eta artea) Ados. Bideoan esaten denez arlo hauen arteko banaketa eta hierarkizazioa ematen da eta horrek gaur egungo gizartearen beharrekin inkoherentea da. Izan ere, behin eta berriro errepikatzen da ikasleen sormena eta irudimena indartu behar direla, baina gizarteak gaitasun horiei dagozkion ikasketak gutxiesten ditu. Horren arrazoia da, gaur egungo hiritarrak antzinako gizarterako prestatu zituen hezkuntza sistemaren gaitasunak ontzat ematen ikasi zutela.

2. LANA: “Práctica de la enseñanza y gobierno de la clase. Revista española de pedagogía” 259, pp. 521,535 Testuaren paragrafo bat aukeratu eta azaldu zergatik aukeratu duzun.

Paragrafo honetan azaltzen da nola Curriculumaren esklabo bihurtu garen. Uste dugu aldez aurretik idatzita baldin badago lan gehiena eginda dagoela, baina argi dago ezetz. Izan ere, gelan bertan ematen den ikaskuntza-irakaskuntza prozesua askotan ez du zerikusirik Curriculumarekin edo testuinguruarekin eta hori da, azken finean, umeek jasotzen dutena. Gelan ematen diren egoerak eta jarduerak ez daude formalizatuta ala ez zaie Curriculumean beharrezko garrantzia ematen, Honek eragiten du aurrerago, jarduteko eran gatazkak sortzen baitira. Paragrafo hau aukeratu dut uste dudalako aurrerago planteatzen den arazoaren oinarria dela. Hezkuntza sistemaren aldaketak ez du eragin zuzena klaseko jartueretan

LANA: Garcia Pérez, Francisco F. (2009). Educar para la

participación ciudadana. Un reto para la escuela del siglo XXI, Investigación en la escuela, pp.5-10

LANA: Esan esaldi hauekin ados edo kontran zauden

Eskolako ikerkuntza helburuak lortzeko metodo bat baino ez da. Beste batzuk ere oso baliogarriak dira. Irakasleek eraginkorrena aukeratu behar du, bere ezaugarriak eta bere ikasleena kontuan hartuta. Ados. Errealitatea da metodo ezberdinak aplikatzerako orduan zenbait faktorek baldintzatuta egongo garela, hala nola, zentroa bera. Betiere, ahal den heinean, ume bakoitzaren beharretara egokitu behar zaio era indibidualean eta talde bezala, hau da, metodoa ikasleetara egokitu behar da eta ez alderantziz. Azkenik, baldintza hauek kontuan hartuta geratzen diren aukeren artean irakasle bakoitzarentzat erosoena den metodologia aukeratuko da. Izan ere, norbera bere lan metodologiarekin eroso ez badago nahi gabe emozio negatiboak transmititu ditzake.

Eskolako ikerkuntza oso metodo motela da. Ez da bidegarria gaur egun dauzkagun programak garatzeko. Ez-ados. Esaten dugunean, “gaur egun dauzkagun proiektuak” era askotako proiektuak eta era askotako zentroak hartzen ditu bere barne. Horrek esan nahi du, ikastetxeren batean “ikerkuntza prozesu motel” hau aurrera eramateko baldintzak bete ditzakeela. Argi dago egoeraren arabera metodo bat aukeratu behar dela eta horregatik, nahiz eta motela izan, talde batentzako metodo egokiena bada, aurrera egin beharko litzateke.

Irakaslegoak ez dauka bere lan jardueran denbora nahikorik halako unitateak prestatzeko. Ados. Ez dago denbora nahikorik lan orduen barruan hain unitate konplexuak prestatzeko, baina horretarako soluzioa dago. Komentatu behar da horrelako metodo batek ikastetxe mailako inplikazioa behar dela. Nire ustez, aurten prestatzen diren unitateak datorren urtean maila horretan klaseak emango dituen irakaslearentzat baliagarriak dira. Honek, aurreko urtean

egindako unitatea hartu eta egokitu baino ez du egin behar. Beraz, urte batez irakasle guztiek esfortzua egin beharko lukete eta unitateak ondo prestatuta uzteko. Gainera, kasu askotan paraleloen ala zikloko kideen laguntzaz egin daitezke, unitate bera erabili ahal delako bi kasuetan.

Ikasleen interesak kontuan hartzen badira kurtso bakoitzean eskatzen eta aurreikusten diren edukiak eta helburuak lortzea ezinezkoa izango da. Beste aldetik, edukien ikaskuntzarako aproposak ikusten diren sekuentziazioak eginezkina izango da. Ez-ados. Edukiak eta helburuak umeen interesekin lotzen ez badira, umeek

zailtasun gehiago izango dituzte ikasten ari direnaren eta haien errealitatearen artean harremanak ikusteko. Errealitatearekin lotzean, umeek baliagarri ikusten dute gaia eta horrek

motibazioa dakar. Beraz, umeak motibatu nahi ditugun heinean, haien

interesekin lotzea ezinbestekoa da.

Ikasle askok ez dute halako metodologia erabili nahi normalean erabiltzen ez diren jarduerak egiten dituztelako. Ados. Umeek ez dute ziurgabetasuna gogoko, ezta helduok ere ez. Beraz, egiten

dakigunetik aldentzen gaituztenean ez gaude eroso. Baina, noizbehinka errutinetatik atera eta gauza berriak frogatzea ere gogoko dugu. Nire ustez, metodo hau poliki-poliki aplikatu behar da guztiz erabili arte edo bestelako metodologietan noizbehinka sartu.

Irakaslearentzat metodologia hau ez da batere erosoa, arlo guztietan aditua ez delako eta hori hau ez dator bat irakale rolarekin. Ez-ados. Irakaslea LHn ematen diren gaietan aditua izan behar du.

Irakaskuntza metodo hau erabiliz ikasleek lortzen duten jakintzaren kalitatea oso bajua da: datu eta nozio inportanteak falta dira eta saihestu behar diren akatsak gertatzen dira. Ez-ados. Non eta noiz aplikatu jakin behar dugu. Ondo egiez gero ez du zertan

eragin txarrik izan.

Gaur egun daukagun irakaskuntzan ez dago halako metodologia erabiltzeko baldintza minimorik. Ez-ados. Lehen aipatutako baldintzak baldin badira metodo honek eskatzen

dituenak (ikastetxe mailako inplikazioa, taldearen egokitasuna eta irakaslea aurrera eramateko prest egotea), nire ustez badago baldintza horiek betetzen dituen zentro bat baino gehiago.

LANA: Gaur egungo emakumearen egoera aztertzeko, egun

hauetan egunkarietan agertzen den berri bat aukeratu eta idatziz azaldu.

•

LANA: Hondarribiako aitona-amonekin blagan

Zer nolako ekarpena egiten dio horrelako lan batek egungo Euskal Herriko historiari? Argitara ekartzen du nola ginen eta nola garen eta horrekin nolakoak izango

garen asma dezakegu lan honi esker. Horretaz gain, garai bateko errealitate kulturalaren funtsezko estrategiak (harreman sozialak, harreman ekonomikoak, lanbideak, teknikak, sentimenduak, sinesmenak…) eta orduko hondarribiar izaera galtzetik salbatu ditu ondorengoek hondarribiar edadetuenen ume garaiko bizimoduaren berri izan dezaten.

•

Uste

duzue,

zuen ikasleentzat halako informazioa interesgarria eta

erakargarria izan daitekela? Nire ikasleak Hondarribiarrak edo inguruko beste herri batekoak balira bai, bestela zailagoa litzateke interesa sortzea ikasleen artean. Izan ere, haientzako ez da oso hurbila eta gainera, gaur egun ez dago honen inguruan interes handirik. Hala ere haien aitona-amonek ere halako istorio bat izatea motibazio indartsu bat izan daitekeela ikertzera animatzeko uste dut.

•

Zelan erabiliko zenukete zuen ikasgeletan? Adibide modura, ikus dezaten ukiezina, inmateriala den ondare bat dagoela eta

galtzeko arrisku larrian dagoela. Ondoren, ikasle bakoitzari eskatuko nioke bere inguruko pertsona edadetu bati bere ume garaiko istorio batez galdetzea.

Carolina Ibarrondo

LANA: Merchan Iglesias, F. Javier (2002). Profesores y alumnos

en la clase de historia. Cuadernos de pedagogía, 309,pp.90-94

Testuaren ideia nagusiak.

•

Antzinako historia eta gaur egungo metodologia berdina.

•

1991-ko erreforma ez da landu.

•

“Hacer oficial lo que es real no es la solución” Metodologia tradizionala erabiltzea ez da irtenbidea arazoa baizik.

•

Goodson: hitzaldiaren garantiza curriculumaren barnean eta bere berriztapena (Adituek diskurtsoa defendatzen dute).

•

Irakasleek diote, historia garrantzitsua dela balioen eraikuntzarako baita mundua hobeto ulertzeko.

•

Ikasleen eta irakasleen ideiak guztiz ezberdinak direnez, arazoak sortzen dira.

•

Ikasleen arabera: historiak ez du ezertarako balio, balio izatekotan kulturalizatzeko.

•

Goi-erdi mailako ikasleek ikasgaiarekin konformatzen dira. behe mailakoek, aldiz, ez duela ezertarako balio esaten dute.

•

Ikasleek jarrera eta helburu ezberdinak izango dituzte, klasean dauden arazoen arabera. Horretarako ikasleen mailaketa soziala kontuan izango da.

HAUSNARKETA

Nire aburuz, historiak dituen arazoei

irtenbidea bilatu behar zaie., historia

irakasteko dagoen eredu tradizionala alde batera utziz eta historia irakasteko beste modu berri bati garrantzia emanez. Honetarako, irakasle bakoitzak metodologia aproposa aukeratu beharko luke historiako klaseak ematerako orduan.

Nik pentsatzen dut, edukiak ondo aukeratu eta metodologia berriak planteatu beharko lirateketa, historiako zein beste arloetako klaseak aurrera eramateko. Modu tradizionalean ematen diren eduki kronologikoak, buruz ikasitako materia, iruzkinak eta batez ere, liburua klase guztietan jarraitzearen ideiak alde batera utziko nituzke eta hauen ordez, taldeko lanari, banakako autonomiari, sormenari… garrantzia emango nioke. Gaur egungo historia klaseetan, irakasten diren edukiak eta irakasteko era, inguru bakoitzari eta ikasle bakoitzaren behar-izanei araberako ekintzak prestatzea ondo legoke(betiere, ariketa baliagarriak izanik). Honela, ikasleek ekintzak egiten motibatuta eta eroso dauden heinean, kontzeptuak erraztasun handiagoz barneratuko dituzte.

Beraz, hau guztiau kontuan hartuta, esan beharra daukat, guztiz ados nagoela F. Javier Merchan Iglesias kritikaren amaieran aipatu duen ideiarekin, eredu tradizionala ez dela irtenbidea arazoa baizik.

LANA: “ El sistema educativo es anacrónico”

Ados: •

Gauza ezberdinak irakatsi behar dira.

•

Eskolaren zeregina: ikasleak motibatzea da.

•

Eskola eraldatu behar da: Gauza berriak irakatsi eta sormena bultzatu behar du.

•

Ikasleak motibatu. Ume bakoitzaren domeinua kontuan hartu behar da.

•

Ikasgaiak hierarkizatuta daude. Matematika eta musika adibidez, ez daude maila berean baloratuta. Gaur egun matematikari musikari baino.

•

Metodologia errepikakorra alde batera utzi.

prestigio handiagoa ematen zaio

2. LANA: “Práctica de la enseñanza y gobierno de la clase. Revista española de pedagogía” 259, pp. 521,535 Testuaren paragrafo bat aukeratu eta azaldu zergatik aukeratu duzun.

Atala: Enseñanza y producción el orden. “Los niños han de estar siempre ocupados porque la ociosidad llevan al desorden al desenfreno. Será tanto mejor cuando la ocupación consista en trabajo útil (por ejemplo, trabajos manuales o agrícolas). Y aun será mejor cuando la ocupación se enseñe algo que contribuya a la educación para el porvenir” (citado en Dunssell y Caruso, 1999, 122).”

Clave del gobierno de la clase: Nik pentsatzen dut, ikasleek, klaseko ekintzak egiten eroso badaude, klaseko ordena mantentzea askoz errazagoa izango dela, hauek kontzentratuago egongo direlako. Paragrafo honetan zera esan nahi du: Ikasleek egiten ari diren ekintzak gustatzeaz aparte, hezkuntza-ekarpen bat izan behar du. Hortaz, ikasleek burutuko dituzten ariketak, baliagarriak izan beharko lirateke etorkizun akademiko zein sozialerako. Nire ustez, horrela gustura ikasiko dute eta aldi berean guztiok eroso egongo gara.

Enseñar y producción del orden: Ados nago. Ordenaren estrategiak eta irakaste-ikaste estrategiak oreka batean egon behar dira. Bata gainjartzen bada, azpian dauden helburuak ez dira lortuko. Adibidez, garrantzia handiagoa ematen bazaie ordenako estrategiei ez zaie garrantzia berdina emango irakaste-ikaste estrategiei.

LANA: Garcia Pérez, Francisco F. (2009). Educar para la

participación ciudadana. Un reto para la escuela del siglo XXI, Investigación en la escuela, pp.5-10

LANA: Esan esaldi hauekin ados edo kontran zauden

berak, eroso egon behar du bera lana egiten baita ikasleek. Irakasle bakoitzak bere erara eman behar dute klasea betiere helburu berdinak lortuz.

Eskolako ikerkuntza oso metodo motela da. Ez da bideragarria gaur egun dauzkagun programak garatzeko. Ados nago. Badakit metodologia berri bat garatzea bere denbora behar duela.

Hala ere, pixkanaka-pixkana helburu gutxi baina garrantzitsuak bermatzea lortu ditzakegu.

Irakasleriak ez dauka bere lan jardueran denbora nahikorik halako unitateak prestatzeko. Ados, Orokorrean irakasle askok bere lan orduetatik kanpo lan egin behar dute.

Ondorioz, horrelako unitate bat prestatzea zaila izan litzateke. Hala ere, esan beharra dago, behin unitateak prestatuta errazago izango dela proiektu hau aurrera eramatea.

Ikasleen interesak kontuan hartzen badira kurtso bakoitzean eskatzen eta aurreikusten diren edukiak eta helburuak lortzea ezinezkoa izango da. Beste aldetik, edukien ikaskuntzarako aproposak ikusten diren sekuentziazkoak eginezina izango da. Nire ustez, ikasleen interesak kontuan hartu beharko genituzke eta interes hauek

ezagututa edukiak eta helburuak bideratu. Hauek kontuan izaten baditugu, lortu dezakegu ikasleek motibatuagoak eta interesatuagoak egotea. Nire ustez, helburuak lortu al dira, nahiz eta kontzeptuan agian ez lortu.

Ikasle askok ez dute halako metodologia erabili nahi normalean erabiltzen ez diren jarduerak egiten dituztelako. Orokorrean, betiko metodologiatik ateratzen bazara, irakasleek ez daude eroso.

Hau gertatzen da ohitura faltagatik, irakasleek ez daude ohituta aldaketari. Hala ere, nire aburuz, metodologia berriak sustatzen badira umeek motibatuko lirateke.

Irakaslearentzat metodologia hau ez da batere erosoa, arlo guztietan aditua ez delako eta hori hau ez dator bat irakasle rolarekin. Nire ustez, irakasleek ez dute zertan dena jakin behar.

Irakaskuntza metodo hau erabiliz ikasleek lortzen duten jakintzaren kalitatea oso baxua da: datu eta nozio inportanteak falta dira eta saihestu behar diren akatsak gertatzen dira. Kontra. Ikasitakoa nahiz eta gutxi izan ondo barneratuta badago hobeto.

Gaur egun daukagun irakaskuntzan ez dago halako metodologia erabiltzeko baldintza minimorik . Segun zelan erabiltzen dugun.

•

LANA: Hondarribiako aitona-amonekin blagan

Zer nolako ekarpena egiten dio horrelako lan batek egungo Euskal Herriko historiari? Alde batetik, euskara indartuko dugu eta bestetik, Beatriz Ikazuk esan duen

moduan, etorkizuna lantzeko lehenik eta behin zer izan garen jakin behar dugu, aztertu eta proiektu honek lantzeko aukera ematen digu. Beraz, bideoan esaten den bezala, ondarea etorkizunaren ondare bezala hartu beharko genuke izan direlako garelako eta garelako izango direlako.

•

Uste duzue,

zuen

ikasleentzat

halako informazioa

interesgarria

eta

erakargarria izan daitekeela? Bai. Halako ekintzak burutzea oso interesgarriak iruditzen zaizkit. Betiko metodologiatik ateratzen bagara eta ekintzak dinamikoagoak proposatzen baldin baditugu umeen interesak piztu egiten dira. Beraz, besteen bizipenetan oinarritzea eta herri bakoitzaren ondarea aztertzea jarduera aproposa iruditzen batez ere, etorkizuna eraikitzeko zer izan garen jakitea garrantsitzua delako.

•

Zelan erabiliko zenukete zuen ikasgeletan? Nire ustez, interesgarria izango litzake planteamendu antzeko bat erabiltzea. Hau

da, kasu honetan, ikasleek beraien familiakoak edo pertsona ezagunak baliabidetzat hartuz, ikerketa bat egitea. Elkarriztaren bitartez historia ikastea ideia ezin hobea dela deritzot. Gainera, lehen aipatu dudan moduan, ikasitako guztiari zentzua emateaz gain etorkizuna eraikitzeko erraminta egokia da. Gaian limiteak jarriko nituzke, historia testuinguru zabala delako.

Asier Lujua

LANA: Merchan Iglesias, F. Javier (2002). Profesores y alumnos en

la clase de historia. Cuadernos de pedagogía, 309,pp.90-94

Ideia nagusiak: •

Eskolako praktikak formakuntza historikoa hobetzeko tresna da.

•

1991ko erreforma erreala baino birtualagoa izan zen.

•

Formakuntzaren hobekuntza lortzeko, curriculumaren aldaketarekin bakarrik ez du balio.

•

1960.urtean historia entziklopedikoa, memoristikoa eta kulturalista izan zen, orain, historia jakintza baliogarri bat pertsonen baloreentzako ematen dela diote irakasleek.

•

Irakasleentzako

helburu

garrantzitsuenetarikoa

zera

da:

ikasleek

gertaera

historikoen eta etapa garrantzitsuen ezagutzea da. •

Irakasleek historia ikasleei bizi diren mundua ulertzeko balio dien ezagutza bezala definitzen dute.

•

Ikasleek historiarekiko duten ikuspuntua oso desberdina da irakasleekin konparatuz, ikasleentzako historia ikastea hauxe da: irakasleek ematen duten ekintza batzuen informazioa (etapak, politika, ekonomia..) memorizatzea da. Ez du baliagarritasunik. Azterketa gainditzeko ikasi egiten dute, gero egin eta gero ahazteko.

HAUSNARKETA

Nire ustez gai hau, eztabaida luzea sortu dezake. Formakuntzaren hobekuntza lortzeko ez da bakarrik kurrikuluma aldatu behar, curriculuma inguratzen duen guztia aldatu beharko litzateke.

Hau da, irakasleen pentsaera, gurasoen pentsaera,

etorkizunean lana bilatzearen ikuspuntua, …. dena aldatu beharko litzateke. Ala ere nire ustez aldaketa garrantzitsuena klasean erabiltzen den metodologia da. ikasleek ulertu behar dute, historia gaurko errealitatea ulertzeko ikasten dutela.

Ulertzen esaten dudanean ulertu da, eta ez ikasi. Adibidez nire ustez datak ez dira hain garrantzitsuak eta irakasle askok datekin obsezioa dute. Nik ez dut inoiz hori ulertu, nire bizitza osoan 10 data gehienez ikasi ditudalako, nire urtebetezea, nire amarena, nire aitarena, nire arrebarena, nire neskalagunarena, athletickek 100 urte egin zituen eguna, kurtsoa bukatzen den eguna, nire herriko jaiak eta nire ustez garrantzia gutxien dituzten bi datak, gerra zibila hasi eta bukatu ziren urteak. Harrigarria bada ere, azkenengo biak izango lirateke garrantzitsuenak historiako irakasle batentzat. Datak ez dira ikasi behar, gertaeren kronologia ikasi behar da. Zergatik gertatzen ziren gauzak ikasi beharko genuke, zergatik pasatu zen aro batetik bestera eta ez noiz. Nire esperientzian oinarrituta, esango nuke, historiako irakasleek curriculumean agertzen dena ematean bakarrik pentsatzen dutela. Hausnarketa hau irakurrita badirudi historia ez zaidala batere gustatzen baina hori ez da horrela, asko gustatzen zait eta. Gauza da ikastolan, historiako saioak ez nituela batere gustoko asko aspertzen bainintzen eta horregatik oroitzapen oso txarra daukat. Historia ikasteko metodologia aktiboago bat beharko zen, ikasleen parte hartze handiagoa eskatzen duena. Ikasleek parte hartzen badute, beste begiekin ikusiko lukete ikasgai hau eta hobeto barneratuko lituzkete. Ondorioz, historiaren ikaskuntza maila askoz ere altuagoa izango zen.

LANA: “ El sistema educativo es anacrónico”

1- Hezkuntza ikasleen motibazioa hiltzen ari da. Ados nago baina erdizka, nire ustez ez baita % 100 ean betetzen. Irakasle batzuekin ez da horrela gertatzen. 2- Eskolen egin beharra, ikasleak motibatzea da. Guztiz ados nago. 3- Hezkuntza sistemen zatirik handiena zahartuta dago, anakronikoa da. Ados nago. 4- Ikasgaien hierarkiaren arrazoiak bi dira, bata ekonomikoa, uste da maila altuan daudenak mundu laboralerako garrantzitsuagoak direla. Bestea, ikasgai artistikoak denbora pasarekin erlazionatzen direla. Ez nago guztiz ados, ez litzateke hierarkiarik egon behar eta ikasgai guztiak gogo berdinekin irakatsi beharko ziren baina nik ez nituzke ordutegiak aldatuko. Honekin esan nahi dut, adibidez, astero ez niokeela matematikei ordu bat kenduko plastikari emateko. Egin nuena , plastikari garrantzia gehiago ematea, ez bidaltzea marrazki bat margotzea ikasleak distraituta egoteko. 5- Hezkuntzak ikasleen behar ekonomikoak, kulturalak eta indibidualak asetu behar ditu. Ados nago. 6- Hezkuntzaren balorea bidean dago, ez helmugan. Guztiz ados nago.

2. LANA: “Práctica de la enseñanza y gobierno de la clase. Revista española de pedagogía” 259, pp. 521,535 Testuaren paragrafo bat aukeratu eta azaldu zergatik aukeratu duzun.

Aukeratu dudan paragrafoa hauxe da: “El reconocimiento de la autoridad del profesor, el silencio, la quietud y la atención, son lo pilares básicos de la situación que definiría el que generalmente es considerado como el clima apropiado para la enseñanza y el desarrollo de las clases. Sin embargo, como se ha dicho anteriormente, este orden no surge de manera espontanea, ni viene dado de forma natural, sino que es necesario producirlo. La producción y mantenimiento del orden constituye en la práctica un requisito ineludible para la enseñanza y en muchos casos, se considera un importante referente a la hora de valorar a los docentes.”

Nire ustez, guztiz garrantzitsua da hau. Irakaslea ez bada errespetatzen ez dago zer egiterik. Ikasleek nahi dutena egingo dute eta ez dute ezer ikasiko. Oso garrantzitsua da niretzat ikasleek errespetua izatea. Ala ere errespetua esaten dudanean ez dut beldurra esan nahi. Beldurrarekin ere ez baitute ezer ikasiko. Adi egon ordez beldurtuta egongo direlako ia zeozer txarto egiten duten ala ez jakiteko.

LANA: Garcia Pérez, Francisco F. (2009). Educar para la

participación ciudadana. Un reto para la escuela del siglo XXI, Investigación en la escuela, pp.5-10

LANA: Esan esaldi hauekin ados edo kontran zauden

Eskolako ikerkuntza oso metodo motela da. Ez da bidegarria gaur egun dauzkagun programak garatzeko. Ez nago ados, programa batzuk garatzeko oso baliagarria izan daiteke.

Irakaslegoak ez dauka bere lan jardueran denbora nahikorik halako unitateak prestatzeko. Erdizka ados nago, lan gehiago suposatzen du baina irakaslea bazara helburuak argi izan behar dituzu eta ikasleentzat onena dena egin.

Ikasleen interesak kontuan hartzen badira kurtso bakoitzean eskatzen eta aurreikusten diren edukiak eta helburuak lortzea ezinezkoa izango da. Beste aldetik, edukien ikaskuntzarako aproposak ikusten diren sekuentziazioak eginezkina izango da. Ez nago ados, posiblea dela uste dut.

Ikasle askok ez dute halako metodologia erabili nahi normalean erabiltzen ez diren jarduerak egiten dituztelako. Ados nago.

Irakaslearentzat metodologia hau ez da batere erosoa, arlo guztietan aditua ez delako eta hori hau ez dator bat irakale rolarekin. Ados nago erdizka, irakaslearen arabera izando da.

Irakaskuntza metodo hau erabiliz ikasleek lortzen duten jakintzaren kalitatea oso bajua da: datu eta nozio inportanteak falta dira eta sahiestu behar diren akatsak gertatzen dira. Nire ustez ez da batere bajua izango, nahiz eta gutxiago ikasi, ikasten dutena benetan barneratuta izango dutelako.

Gaur egun daukagun irakaskuntzan ez dago halako metodologia erabiltzeko baldintza minimorik . Ez nago ados, badaude eta.

•

LANA: Hondarribiako aitona-amonekin blagan

Zer nolako ekarpena egiten dio horrelako lan batek egungo Euskal Herriko historiari? Euskal herriko bizitza garai batean nola zen ezagutzea. Garai bat, non ez zegoen

gertakariak grabatzeko baliabiderik. Metodo bakarra paperean zen baina hori oso erraz galdu egiten da eta beraz, Hondarribiako proiektua oso lagungarria izango da etorkizunean gure aitzindarien bizimodua ezagutzeko.

•

Uste

duzue,

zuen ikasleentzat halako informazioa interesgarria eta

erakargarria izan daitekela? Bai, baina bideoan. Entzutearekin bakarrik ez da nahikoa izango, arreta galduko dutelako eta are gehiago irakurri behar badute. Baina bideo bat ikusita haien arreta erakarriko du eta interesgarria egingo zaie.

•

Zelan erabiliko zenukete zuen ikasgeletan? Adibidez animaliak ikasten ari bagara, baserritarren bizitzaren zatia jarriko nien

animaliengan interes handiagoa sortzeko.

Koldo Martin

1. LANA: Merchan Iglesias, F. Javier (2002). Profesores y alumnos en la clase de historia. Cuadernos de pedagogía, 309,pp.90-94 “El alumnado entiende la asignatura como la imposicion de una cultura externa,arbitraria y repetitiva”, hau horrela , ikasleentzako irakasgaia informazio errepikakor bat memorizatzea, azterketa aprobatzeko besterik ez da.

Mirando en el interior de las aulas observaremos un parecido asombroso en lo que se imparten actualmente en la mayor parte de las aulas y con las que ya establecian las grandes editoriales de libros de texto. Hau da, kontzeptu berberak emango direla eduki berdinekin liburu ezberdinetan, eta honek azalean usten du editorialen negozioak eta interesak atzetik daudela hezkunztaren atzean.

En fin que la reforma ha sido algo irreal. Ya que la historia que se enseña en los centros es la misma que ahora se propone en el nuevo curriculo y la propia ex ministra califica de calamitoso en el estado en el que se encontraba. Hau bai lotsagarria, jakinda eredu berdinaren eduki gehiago sartuko dizkigutela, jakinda ez dela onuragarria, benetan txalotzekoa.

Las decisiones se toman bajo la influencia de las inercias profesionales de los grupos editoriales. Lehen kometatutakoa, azkenean argi eta garbi ikusten da interesak eta negozioak daudela kapitala ateratzeko.

Se precisa algo mas que un cambio formal en el curriculo,para intervenir en la realidad escolar necesitamos explicaciones de lo que ocurre en el aula. Esan bezala, klase barruan klase baten prosezuan gertatzen deneran informazioa, analisia, azalpena behar da curriculumna era zuzen batean aldarazteko.

El principal objeto de atencion no es la descripcion de los hechos historicos, sino su explicacion , el analisi de las causas y consecuencias.Un conocimiento,

capaz de ayudar a los estudiantes a comprender el mundo en el que se vive. Honekin zera esan nahi da, es dela gertatukoaren deskribapen bat egin behar, baizik eta deskribapenaz aparte, azaldu behar da era ulergarri batean zer gertatu da edo zen, zergatia, ondorioak etab.

La disciplina academica, puede atrater indisciplina en el aula. Hainbesteko disziplina lorti nahi izatea askotan kontrako erreakzio ekartzen du ikasleetan eta beste arazo handi bat sor dezake horrek.

La imagen que tienes los alumnos a la asignatura de historia es muy diferente a la de los profesores . Para los estudiantes la historia es la de volver a repetir una y otra vez lso mismos hechos." es una asignatura facil, ya que nunca cambia, y año tras año se da lo mismo." Para los alumnos es memorizar un serie de informaciones sobre unos hechos y su relaccion esta dominada por el interes de aprobar. Esan bezala iaksleentzat historia asignatura, nahietanahiaz edozein gauza eginez aprobatu nahi den irakasgaitzat hartzen dute notari inportantzia eman gabe eta horren kausa edukietan eta metologian dago.

HAUSNARKETA

Textuak irakurri ahal izan dugun bezala, arazoa handia dago historiako irakasgaiarekin, irakasgai askorekin berdina gertatu arren, gu honetan zentratuko gara. Esan behar dut harrigarria iruditu zaidala ez nekielako edo hoebto esanda inoiz ez naz horretaz pentsatzera geratu, nola, lehen ematen zenaren berdina edo antzeko konzteptuak eman nahi direla eduki berberekin jakinda "kalimotosoa dala". Benetan ez dudala ulertzen edo ez dduala oraindik barneratzen, egia esanda, ez nago kurrikulumnen aldeketen sistemaren gaietan sartuta, nahiz eta irakaslea izango naizela jakinda eta gaiari bruz zeozer jakin behar nuela, baina penagarria iruditzen zait kurrikulumnak hain era errez batean aldarazteak.

Izan ere, textuak ondo esaten duen bezala," Se precisa algo mas que un cambio formal en el curriculo,para intervenir en la realidad escolar", hau da, jakina behar da klase baten barruan kalse ematen ari den momentuan zer ari dan gertazen kurrikulumna era egoki eta zuzen batean aldatzeko. Bestela, urteak eta uretak emango ditugu, aldaketak egiten, arazoari konponbidea aurkitu bari. Editorialen interesen atzean dauden negozioak direla eta azalera argitaratu behar ziren, bertan, horrekin gertatzen diren mugimendu gestio etabarrekoak publikoak egiteko eta negozio ilun hori geldiarazteko, azken batean gurasoak daudelako tontoak moduan urtero liburu berri bat erosten, gero gainera berdina emateko. Eta azkenik punto garrantzitzuenari buruz hitz egin nahi nuke, izan ere artikuluan zehar egi asko irakurri ditudalako. Esan bezala, argi eta garbi ikasleek, irakasleek , irakasgairari buruz duten harremana modu batean esateko, oso desberdina da. Irakasleek, historiari buruzko kontzeptu batzuk era onuragarri batean bereganetzeko, ikasleek etorkinzun batean giza historiari buruzko informazio bereganatuta izan dezaten eta horrekin bizitzari aurre egiteko laguntza izan daiten ematen dute klasea. Ikasleek berriz, historia irakasgaia, historian zehar gertatutako gertakizun batzuen informazioa era kronologiko batean memorizatzean datza. Edozein eratan irakasgaia aprobatzea eta beratza ahaztea, zertarako erabili edo beharko dute ebstela etorkizun batean,bost axola,. Horrelakoa da historia irakasgaiari buruz daukaten harremana. Eta argi ta garbi ikusten da non dagoen arazoa, ezin daitekena da 2012 egotea eta astrolopitekusaren gaietan sakontzen egotea, hola ezinezkoa da, ze helduko da momentu bat no, ikasle batek 3000 urte memorizatu beharko dtuela eta ez da batere erosoa. Horregatik esaten dugu benetan anakronizatuta dagoela, gaur egungo gertakizun gehiago eman behar ziren nire ustez, eta gerttzen direzenaren zergatiak, kasuak eta ondorioak bilatu, zelan metologia aldatzen, ikasleak ikerketa batean bideratzen, beraiek identifikatu dezaten arazoa, gertakera, zergatik etabarrekoak gero klaseari kontatu eta azaldu ahal izateko, baina beraiek parte aktiboa har dezaten, bestela ez dagoz er eginik, klaseak berdin jarraituko dute, hain nekagarri.

2. LANA: “ El sistema educativo es anacrónico”

Erabat ados nago bideo esaten duen errealitatearekin, izan ere ikasgeletan ematen den materia ez da aldatu eta zeozer aldatu bada oso gutxi. 2012.urtean gaude eta gure ikastetxetan duela 4pa 5 hamarkadetan ematen zenaren berdina ematen da, guztiz anakronikoa da hezkuntza hau, bere garaiarekin bat egin beharko luke eta. Hau da inormazio, irudi eta komunikazioaren munduan bizi gara onartu nahi ez badugu ere eta murgilduta gadaude oso konturatu barik, gauza da hezkuntza zahar geldtu dela eta eguneratu beharko genukeela berriro ere azpimarratzen dut, ez gaude industrializazio garaia eta, hori atzean gelditu da.

Aipatzen duen beste egi handi bat harekin oso ados nagoena zera, gu eskolara institutora, gaitasun batzuekin sartzen gara, potentzial handiarekin sartzen gara eta handik ateratzen garenean, sumiso egon garen leku horietatik,egunero 7 orduroz aulki baten gainean eserita egon garen leku horietatik irtetzen garenean, gaitasun horiek, potentzial horiek, garapenik gabe atera dira, estankatu egin dira, are gehiago, asko desagertu dira eta txarrago batzuk irten dira azalera.

Engendroak sortzeko fabrikatik, nor diren, zertan onak diren, beraien pasioak zentzuk diren... ez dakizkiten mutanteak ateratzen dira. Ez dira bizitza kritikotasunez eta autonomiaz aurrera ateratzeko gai.eta benetan penagarria da, batxillegotik edo 2.hezkuntzatik ateratzen dira ikasleak eta ez dakite benetan zer gustuko duten eta zertan izan daitezke onak geroago horretan lan egiteko edo ikasten jarduteko.

Eta zoritzarrez, baina esan behar dut, niri hori gertau zitzaidan eta, edo pentsatzen dut gutxienez, zenbait erresistentzia egon direla nire biziztan zehar erabat blokeatu nautenak eta K.O. utzi nautenak.

Hoebto azalduta txikitan amak esanda ikasle paregabea nintzen gustora irakurtzen nuen, gustatzen zitzaidan gainera,(gero institutora heldu nintzenean zenbait liburu irakurtzea behararazi ninduten eta hortik aurrera nazka hartu diot),marrazten eta

margotzen pasatzen nuen denbora guztia, horrela ez bazan, letra sopekin, kruzigramekin ibiltzen nintzen eta logikoa denez, kalean handik hara jolasten,baina gauzak horrela, batxillergotik atera nintzen nire gaitasunak zeintzuk ziren ez nekizkiela eta zer egin nahi nuen ez nekiela, zertan nintzen ona ez nekiela...eta beraz askotan pentsatzen dut nire barrurako, zelan utzi naizen hainbeste urtetan, orduak eta orduak alferrik galtzen,ikasle baten potentziala blokeatu baitute, ez nire bakarrik ez...baina beno orain erremediorik ez da geratzen, bakarrik pentsatu, hurrengoko belaunaldietan berdina gertatu ez dadin, zeozer aldatzea lortu beharko dogula, metologia, edukiak edo dena delakoa.

2. LANA: “Práctica de la enseñanza y gobierno de la clase. Revista española de pedagogía” 259, pp. 521,535 Testuaren paragrafo bat aukeratu eta azaldu zergatik aukeratu duzun.

Paragrafo hau aukeratu dut, batez ere artikuluaren mamia pixka bat laburtzen duelako, eta esan bezala gai garrantzitzua iruditzen zaidalako iraskaskutzaren praktikak. Ni pasatu ditudalako eta esan behar dut experientzia ezberdin on eta txar daudela praktika horietan.Paragrafoak esaten duenarekin ados nagoela esan dezaket, esaten du testuinguru horietan, hau da, ikasgeletan zelan egon behar garen teoria apur bat eman beharko zigutela, gutxienez gure egoteko era bideratzeko, pentsatu behar dugu haientzat erreferentzia handia garela, ikono garrantzitzu bat eta momentu guztietan gure ekintzak mugimenduak ikertzen eta behatzen ibiliko dirala haurrak, nahiz eta guri horrela ez iruditu. Hala ere, irakaskuntzan sartzen den jendea, hau guztia, argi duelakoan sartu baino lehen eta teoria horrena ba bueno, egia esanda ez litzateke txarto egongo zeozer gehiago jakiteko gutxienez. Gero metodologiei buruz hitz egiten duenean eta ikasleen portaera edo jarrerarekin zerkuzia duela esaten duenean, argi eta garbi daukat horregatik dela, metologia tradizionaliztak nire uste apalean, ikasleak izilik eta kontrolatuta edukitzeko nahiarekin jarri zirela martxan esan dezaket,elkarlanean aritzeko metologiak,ikerketan oinarritutako metologiak, askotan lekutik alatxatzen, handik hona libururen batean informazio bilatzeko, besteari galdetzeko...supozatzen zuelako, hau da, irakasleentzako deserosoa izan zitekeelako batzutan.Baina, hala ere, era horretan, hau metologia tradizionalekin, ikusi da, esandako bera gertzen dela, batez ere ikasleak guztiz aspertzen direlako eta guztiz desmotibaturik daudelako eta askok, bestearekin edo ondokoarekin jolasten hasten dira, pentsatu behar dugu oso nekagarria suertatu daitekeela 7 ordutan aulki batean gainean eserita egotea, monigote karka batek egundoko txapa sartzen duen bitartean. Beraz, argi dago azkenean, metologia berritzaileak, hau da ikerketan eta elkarlanean oinarritutako metologiak, ikasleen interesa eta motibazio piztuko dutela, bai, gerta liteke “desmadre” gehiago izatea zentzu batean, baina ikasleak askoz gustorago egongo dira eta gainera ikasten ikasiko dute eta bereganatuko dituzten jakinztak, bai kualitatiboki bai kuantitatiboki ugariagoak izango dira.

3. LANA: Garcia Pérez, Francisco F. (2009). Educar para la participación ciudadana. Un reto para la escuela del siglo XXI, Investigación en la escuela, pp.5-10

Esan behar dut ados nagoela textuak esaten duenarekin, egia da, bai, gizarte partehartzaile bat behar dugu,inkonformista, mobilizatua, arazo sozialetaz arduratzen dena, baino arazoa zera da, ez dagoela espazioarik eta gaur egungo gizartearekin ez dagoela zer eginik, ez dauka lekurik horrelako pentsamendua gaur egungo gizarte konformista, indibidualista eta konpetitiboan. Eskola, esan bezala, funtzio hori bete beharko luke, ikasle partehartzaile eta kritikoak garatu beharko lituzke, are gehiago, eskola arazo horiek konpontzeko espazio soziala izan beharko litzateke, baina ezin curriculum zahar eta anakrokiko honekin.

4. LANA: Esan esaldi hauekin ados edo kontran zauden

1. Eskolako ikerkuntza helburuak lortzeko metodo bat baino ez da. Beste batzuk ere oso baliogarriak dira. Irakasleek eraginkorrena aukeratu behar du, bere ezaugarriak eta bere ikasleena kontuan hartuta. Ados, ikerkuntza metodoa oso onuragarria izan daiteke, baia esan bezala irakasleak bebarentzako errezena eta gustorago sentitzen den metodoa eta ikasleentzako onuragarrri eta erangikorrena den metodoa erabili beharko luke, biak irakaskuntzaikaskuntza prozesua gustora jorratu dezaten.

2. Eskolako ikerkuntza oso metodo motela da. Ez da bidegarria gaur egun dauzkagun programak garatzeko. Egia da moteltzoa izan daitekela eta gaur egungo programak garatzeko oso zaila izango litzatekeela batez ere denbora faltagatik, hala ere motibagarrienatako bat dela esan dezaket.

3. Irakaslegoak ez dauka bere lan jardueran denbora nahikorik halako unitateak prestatzeko. Erabat ados, izan ere horrelako metodologiak garatzeko denbora, giro ona eta patxadatzua, hau da, gustora sentitu behar da pertsona bat, ez da presinopean egon behar horrelako zeozer burutzeko, ezinezkoa ziango litzatekee presinopean horrelako lan bat ederki aurre ateratzeko.

4. Ikasleen interesak kontuan hartzen badira kurtso bakoitzean eskatzen eta aurreikusten diren edukiak eta helburuak lortzea ezinezkoa izango da. Beste aldetik, edukien ikaskuntzarako aproposak ikusten diren sekuentziazioak eginezkina izango da. Ez nago ados, izan ere ikasleen interesak kontuan hartzen badira, ikasleeak hezkunzta prozesua era motibagarri, interesgarri eta eramangarriago batean burutuko dutelako, beraz, seguruenik,helburuak etabarrekoak askoz arigango burutuko dituzte.

5. Ikasle askok ez dute halako metodologia erabili nahi normalean erabiltzen ez diren jarduerak egiten dituztelako. Ez nago ados, ez dut hoorela denik, batez ere horregatik normalean erabiltzen duten ez dituzten jarduerak burutuko dituztelako, jarduera berriak, beraz interesa piztuko zaie.

6. Irakaslearentzat metodologia hau ez da batere erosoa, arlo guztietan aditua ez delako eta hori hau ez dator bat irakale rolarekin. Normala da irakaslea, arlo guztietan aditua ez izatea, izan ere irakaslea gizakia da bebai eta, hala ere irakasleak ez luke hainbeste txapa eta teoria eman behar eta hori ere kontuan hartzekoa izango litzateke, irakaslea erosoago egongo litzateke eta gainera berarentzako ere onuragarria izango litzateke ikerkuntza horretan murgiltzea, zergatik ez.

7. Irakaskuntza metodo hau erabiliz ikasleek lortzen duten jakintzaren kalitatea oso bajua da: datu eta nozio inportanteak falta dira eta sahiestu behar diren akatsak gertatzen dira. Ez nago ados kontrakoa gertatuko delakoan nagoelako hau da hau da ikasleek ikerkuntza haiek bideratuta askoz motibatuago egongo dira

eta horren ondorioz

beregantuko dituzten jakintzak kualitatibo eta kuantitatiboki askoz ere handiago eta berasgarriagoak izango dira.

8. Gaur egun daukagun irakaskuntzan ez dago halako metodologia erabiltzeko baldintza minimorik. Ados nago, ez dago baldintzarik(denbora, exkursinoak egiteko dirua...) eta baliabide gutxi esan dezakegu ere.

•

LANA: Hondarribiako aitona-amonekin blagan

Zer nolako ekarpena egiten dio horrelako lan batek egungo Euskal Herriko historiari? Uste dut ekarpen handia eta garrantzitzua egiten diola, izan ere, Euskal Herriko

familia eta pertsona ezberdinen istorioak, episodioak, bizipenak era krudel eta erreal batean batzen dituelako, ez dira textu eta liburuetan kontatutako pelikulak baizik eta pertsonalki, benetazko pertsonen eta gaur egun bizi diren pertsonen bizipenak dira. Horrek Eh ko bizitza ezberdinak

nolakoak ziren erakusten digu, kasu honetan

hondarribikoak. Gainera horrelaetan, elkarrizketatuak bideoetan kontatzerakoan garaian jartzea laguntzen dizu eta nire ustez askoz ere interesgarriago eta onuragarriagoa da. Esaera zaharrak esten duen bezala,”irudi batek, milaka hitz baino gehiago balio du.”Nire ustez kasu honetan gutxienez arrazoi handia dauka.

•

Uste duzue,

zuen

ikasleentzat

halako informazioa

interesgarria

eta

erakargarria izan daitekela? Bai dudarik gabe, lehen aipatu dudan bezala bizipen errealak dira, pertsona batek, familia batek bizitakoa eta horrek asko hurbiltzen ditu ikasleeak haien bizitzetara edo haien familiakoetara. Bizipen, historia erreal bat entzuten ari dira eta horrek nahitanahiez oso erakargarria egiten zaigu guztientzat.

•

Zelan erabiliko zenukete zuen ikasgeletan? Gizarteko irakasgaian egin dugun moduan erabiliko nuke,hau da; ikasleei lana

bideratu pixka bat, baina haiek lana zuzentzea nahi duten lekura eramatea, ikertzea, asmatzea, galdetzea... eta horrek, argi daukat motibazioa piztuko duela ikasleengan.Hori bai denboraz eta patxadaz egin beharreko lana dela esan behar dut ondo ateratzea nahi badugu.